โครงการสนับสนุนชุมชนทองถิ่นเพื่อฟนฟู ชายแดนภาคใตของประเทศไทย | เลม 3 การพัฒนา ที่เนนเยาวชนในชุมชน เปนตัวขับเคลื่อน ผลสัมฤทธิ์และบทเรียน ความเปนมา ในเดือนมกราคม พ.ศ. 2547 ความขัดแยงทีด ่ ำเนินมานานนับศตวรรษ ระหว า งป พ .ศ. 2550 ถึ ง 2551 ธนาคารโลกได ใ ห ก ารสนั บ สนุ น ในสามจังหวัดชายแดนภาคใตของประเทศไทย คือจังหวัด ปตตานี ทางวิชาการแกรฐ ั บาลไทยในการศึกษาความขัดแยงและใหขอ  เสนอแนะ ยะลา และนราธิวาส ไดปะทุขน ้ึ ในรูปของเหตุการณรน ้ั มา ุ แรง นับแตนน ในการสรางความสมานฉันทในสามจังหวัดชายแดนภาคใต การศึกษานี้ เสียงระเบิดและการเสียชีวิตในพื้นที่แหงนี้ก็กลายเปนสถานการณ ไดรบั การสนันสนุนผานกองทุนชือ ่ State and Peace-Building Fund รายวัน สงผลใหมีผูเสียชีวิตแลวถึงกวา 4,000 คน (SPF) ธนาคารโลกยั ง ได จ ั ด หางบประมาณเพิ ่ ม เติ ม สำหรั บ 1 การศึ ก ษาผลกระทบของความขั ด แย ง ในประเด็ น มิ ต ิ ห ญิ ง ชาย ความขัดแยงดังกลาวมีสาเหตุมาจากปจจัยหลายประการดวยกัน รวมทั้งการวิเคราะหปจจัยที่จะสงเสริมบทบาทของเยาวชนในพื้นที่ให ที่สำคัญก็คือการขาดความรูความเขาใจอยางเพียงพอในเอกลักษณ เขารวมในกิจกรรมระดับชุมชนดวยทัง ้ พราะประสบการณจากนานา ้ นีเ ทางชาติพันธุศาสนาและภาษาของประชากรเชื้อสายมลายู และการที่ ประเทศไดชี้วาเยาวชนเปนกลุมที่เสี่ยงกลุมหนึ่งในพื้นที่ความขัดแยง เขาเหล า นั ้ น ไม ส ามารถมี ส  ว นร ว มทางการเมื อ งได อ ย า งเต็ ม ที ่ การศึกษาทัง ้ หมดเปนรากฐานของการออกแบบแผนดำเนินงานระยะที่ ซึ่งรวมถึงการที่มีตัวแทนประชากรมุสลิมเชื้อสายมลายูในโครงสราง สองของโครงการนำรองซึง ่ เนนบทบาทของชุมชนในการพัฒนาพืน ้ ที่ ทางการเมืองและรัฐบาลระดับทองถิ่นจำนวนนอยกวาที่ควร ความ ่ ดรบ ทีไ ั ผลกระทบจากความขัดแยงในสามจังหวัดภาคใตของไทย ดอยโอกาสทางเศรษฐกิจเมื่อเทียบกับสวนอื่นของประเทศ ตลอดจน การที่นโยบายและการดำเนินการของรัฐบาลนับตั้งแตปพ.ศ. 2547 เปนตนมา ไดมีสวนสำคัญที่กอใหเกิดความรูสึกในเรื่องของความไม ยุติธรรม 1 ่ ง State and Peace-Building Fund (SPF)เปนกองทุนของธนาคารโลกทีม ุ ชวยเหลือในดานการสรางสันติภาพและศักยภาพของรัฐ 1 Facilitating Community Driven Development in Con ict-Affected Deep South เอกสารนี้ เปนเอกสารชิน ้ ทีส ่ ข ่ี องชุดเอกสารฉบับยอเพือ่ ใหขอ  มูลเกีย ่ วกับ ลักษณะของโครงการ การออกแบบ การดำเนิ น โครงการ และผลลั พ ธ ข องโครงการ นำรองดังกลาวแกผูมีสวนไดสวนเสียในวงกวาง รวมทั้งเพื่อเปนการ โครงการเยาวชนนีไ  เยาวชนในชุมชนสีพ ้ ดใหเงินอุดหนุนแกกลุม ่ น ่ ละ ้ื ทีแ สรุปบทเรียนที่ไดจากโครงการยอยคือโครงการการพัฒนาที่เนน เครือขายเยาวชนหนึ่งเครือขายในภาคใตของประเทศไทย กลุมละ เยาวชนในชุมชนเปนตัวขับเคลือ ่ ของโครงการนำรอง ่ นอันเปนสวนหนึง 120,000 บาท (ประมาณ 3,400 เหรียญสหรัฐฯ ในชวงเวลาดำเนิน ่ ดกลาวถึงถึงไปแลวขางตน ทีไ ่ ใชดำเนินกิจกรรมพัฒนาทองถิน โครงการ) เพือ ่ ยาวชนเปนผูก ่ ทีเ  ำหนด นำเสนอและดำเนินการเองทัง ้ หมด วัตถุประสงคของโครงการ การบริหารจัดการโครงการ การดำเนินโครงการสำหรับเยาวชนดังกลาวเกิดขึ้นในระหวางเดือน หนวยงานที่รับผิดชอบการบริหารจัดการโครงการการพัฒนาที่เนน ุ ายน พ.ศ. 2552 และมีวต พฤศจิกายน พ.ศ. 2551 ถึง มิถน ่ ั ถุประสงคเพือ เยาวชนในชุมชนเปนตัวขับเคลื่อนนี้คือสถาบันชุมชนทองถิ่นพัฒนา (Local Development Institute หรือ LDI) ซึง ่ เปนองคกรพัฒนาเอกชนที่ ทำงานกับเยาวชนในพื้นที่ที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยงเพื่อให สงเสริมการสรางความเขมแข็งของชุมชน ทองถิ่นและประชาสังคม ้ ส เยาวชนเหลานีม ิ ธิมเ ี ท  ำเพือ ี สียงและพัฒนาทักษะความเปนผูน ่ ใหพวก LDI ไดจา  งวิทยากรกระบวนการ (facilitator) ซึง ่ ประกอบไปดวยวิทยากร ่ รางสรรคในการสรางสันติ เขามีบทบาททีส หญิ ง 3 คน วิ ท ยากรชาย 2 คน ในจำนวนวิ ท ยากรทั ้ ง 5 นี ้ สี่คนเปนชาวไทยอิสลามและหนึ่งคนเปนไทยพุทธ วิทยากรทำงาน ่ ซึง รวมงานกับหนวยงานพัฒนาทองถิน ่ ดรบ ่ ทำงานกับเยาวชนทีไ ั ผล รวมกับเยาวชนแตละกลุม ่ ดูแลใหการดำเนินงานเปนไปตามแนวทาง  เพือ กระทบจากความขัดแยง ของการพัฒนาที่ชุมชนเปนผูขับเคลื่อน (Community Driven Development หรือ CDD) และเพือ ่ สรางความสัมพันธกบ  ำในชุมชน ั ผูน บันทึกบทเรียนทีไ ่ ดจากการดำเนินโครงการโครงการการพัฒนาทีเ ่ นน ทีเ่ ขารวมโครงการรวมทัง้ องคกรระดับตำบลและประชาสังคมในพืน ่ ว ้ ทีด  ย เยาวชนในชุมชนเปนตัวขับเคลื่อนและความริเริ่มอื่นๆเพื่อสั่งสมความ เขาใจในปญหาของเยาวชนที่ตกอยูในสถานการณความขัดแยงใน ึ ซึง ภาคใตใหลก ่ ขึน ้ ยิง ้ เพือ ้ อีกทัง ่ พิจารณาศักยภาพของเยาวชนและขอ จำกัดของพวกเขาในการมีสว  นรวมในการสรางสันติ 2 Lessons Learnt from Facilitators การจัดเตรียมขอมูลและการเตรียมความพรอมขององคกร เนือ ่ งจาก  ริหารโครงการตระหนักดีถง ผูบ ึ ความเสีย ่ าจเกิดขึน ่ งทีอ ้ จากการทำงาน กับกลุมเยาวชน ในระยะแรกเริ่มของโครงการไดมีการสงจดหมาย ไปยังเจาหนาทีข ่ ส ่ องภาครัฐทีม  นเกีย ี ว ่ วของกับการแกไขความขัดแยง รวมถึงศูนยอำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต หนวยงาน ดานการรักษาความมั่นคง ผูวาราชการจังหวัดของทั้งสามจังหวัด เจ า หน า ที ่ ร ะดั บ ตำบล และผู  น ำชุ ม ชน เพื ่ อ ขอพื ้ น ที ่ ใ นการทดลอง ปฏิบต ิ านโครงการนำรอง ั ง หลังจากทีม ี ารก�ำหนดพืน ่ ก ่ ครงการและจางวิทยากรกระบวนการแลว ้ ทีโ ไดมีการจัดปฐมนิเทศโครงการเชิงปฏิบัติการเพื่อแนะนำวัตถุประสงค และแนวทางการปฏิบัติงานของโครงการใหแกวิทยากร ผูนำชุมชน และสมาชิกของกลุม  เยาวชน  เยาวชน การคัดเลือกกลุม การเตรียมการทางสังคมและการวางแผนโครงการยอย วิทยากรกระบวนการดำเนินการรวบรวมกลุมตัวแทนเยาวชน (หญิง การคัดเลือกกลุมเยาวชนนั้นใชขอมูลที่ไดจากการวิจัยศึกษาความ และชาย) ในแตละชุมชนโดยอาศัยความรวมมือจากผูน  ำชุมชน (หญิงและ ขัดแยงภายใตการสนับสนุนทางการเงินจาก SPF ตลอดจนขอมูล ชาย) ทั้งที่เปนทางการและไมเปนทางการที่ไดรับเชิญมาใหคำปรึกษา ่ ดจากองคกรประชาสังคมทีท ทีไ ่ ำงานในพืน้ ทีเ ้ ฐาน หลักเกณฑ ่ ปนพืน โครงการ หลังจากทีม ี ารกอตัง ่ ก  ขึน ้ กลุม ้ แลว คณะกรรมการเยาวชนได ในการคั ด เลื อ กได ก ำหนดลั ก ษณะพื ้ น ที ่ เ ป า หมายดั ง ต อ ไปนี ้ ค ื อ ทำการประเมินความตองการและความจำเปนทีเ ่ รงดวนของชุมชน 1) ผูป  ระสานงานจังหวัด-ของโครงการเคยมีประสบการณในการทำงาน รว มกับ ผูนำ ทองถิ่นมาแล ว 2) มี ผู  น ำกลุ  ม เยาวชนที ่ เ ข ม แข็ ง พอ การพัฒนาขอเสนอโครงการ กระบวนการพัฒนาขอเสนอโครงการ 3)เคยมีการดำเนินกิจกรรมที่ประชากรทั้งชาวมุสลิมและชาวพุทธ ้ ทำผานการประชุมเปนระยะโดย มีวท นัน ิ ยากรกระบวนการและทีป ่ รึกษา มีสว ้ ทีท  นรวม 4) เปนพืน ่ี ลอดภัยพอสมควรในการทำงานการคัดเลือก ่ ป ผูใ ่ี ดรบ  หญทไ  หแนวทาง กระบวนการดังกลาว ั ความนับถือในชุมชนเปนผูใ เครือขายเยาวชนที่เปนกลุมเปาหมายนั้นไดคำนึงถึงพื้นฐานของ เนนการกระตุนใหเยาวชนแสดงความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนความคิด การเปดรับสมาชิกที่ไมปดกั้นและประสบการณในการทำงานรวมกับ ของตนแกผูรวมโครงการอื่น ๆ จากนั้นจึงทำการรางโครงการและ กลุมตางๆที่หลากหลายทั้งในและนอกพื้นที่ สงขอเสนอโครงการไปยัง LDI เพือ ่ การอนุมต ิ อ ั ต  ไป รอบระยะเวลาของโครงการยอย รอบระยะการดำเนินของโครงการยอยทีไ ั เงินอุดหนุนจากโครงการ ่ ดรบ นำรองนี้แบงเปนหกขั้นตอนตามแนวทางการดำเนินการพัฒนาที่ ชุมชนเปนตัวขับเคลื่อน CDD ทั่วไป ถึงแมวาจะมีการปรับเปลี่ยน บางเล็กนอยใหเขากับขนาดของเงินอุดหนุนทีค  นขางเล็ก ศักยภาพ ่ อ ของสมาชิกกลุม  เปาหมาย และระยะเวลาในการดำเนินโครงการทีส ้ั ก็ตาม ่ น 3 Facilitating Community Driven Development in Con ict-Affected Deep South การพิ จ ารณาและอนุ ม ั ต ิ ข  อ เสนอโครงการ การลงทุ น ทางสั ง คม การมี ส  ว นร ว ม ความครอบคลุ ม และโอกาสที ่ ป ระโยชน ซ ึ ่ ง ได จ าก และเศรษฐกิจในเกือบทุกรูปแบบเขาขายที่จะไดรับการพิจารณาใหเงิน โครงการนีจ ่ ยืนตอชุมชน ้ ะมีผลยัง ้ สิน อุดหนุนทัง ้ การลงทุนเพือ ้ รวมทัง ่ สาธารณูปโภคพืน ้ ฐานขนาดเล็ก การพั ฒ นาหรื อ เสริ ม สร า งสร า งศั ก ยภาพแก ก ลุ  ม เป า หมาย และ ความรู  ส ึ ก เป น เจ า ของโครงการ อั น เห็ น ได จ ากการมี ส  ว นร ว ม กิจกรรมเพือ่ สรางรายไดตา  งๆ  เยาวชนและ/หรือสมาชิกของชุมชน ของกลุม ั ตอไปนีใ LDI ใชหลักเกณฑดง ้ นการประเมินโครงการ ความเปนไปไดทางเทคนิคและการเงินของโครงการ เยาวชนเปนผูกำหนดกิจกรรมและความตองการที่เรงดวนภายใน ั ง แผนการปฏิบต ิ านและการดูแลโครงการ ชุมชนของตนเอง หลังจากที่โครงการไดรับการอนุมัติแลว LDI ไดลงนามในสัญญา รวมกับคณะกรรมการเยาวชนและโอนเงินเขาบัญชีที่เปดในนามของ  เยาวชนและวิทยากรกระบวนการ กลุม การดำเนินโครงการ กลุมเยาวชนดำเนินโครงการยอยตามขั้นตอน ่ างไวในขอเสนอโครงการโดยความชวยเหลือของวิทยากรกระบวน ทีว การและการควบคุมดูแลของ LDI มีการจัดฝกอบรมเพื่อเสริมสราง ความเปนผูน  ำในระหวางการดำเนินโครงการ มีการจัดเวทีการประชุม อยางสม่ำเสมอเพื่อเปดโอกาสใหมีการทบทวนความคืบหนาและแลก ่ นความคิดเห็นเกีย เปลีย ่ วกับปญหาความทาทายในการดำเนินงาน 4 Lessons Learnt from Facilitators การปดโครงการ หลังจากที่การดำเนินกิจกรรมเสร็จสิ้นลงแลว LDI ณ บานเจาะไอรอง หมู 1 จังหวัดนราธิวาส กลุม  เยาวชน (ซึง ่ มีสมาชิก 9 คน ั ประชุมเชิงปฏิบต ไดจด ิ ารกับวิทยากรกระบวนการและกลุม ั ก  เยาวชนที่ อยูใ นคณะกรรมการบริหารงานและสมาชิก 18 คนอยูใ  นคณะกรรมการ เขารวมโครงการ เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณและสนทนาเกี่ยวกับ ดำเนินโครงการ) ไดสรางรานคาชุมชนขึ้นโดยบริหารในรูปแบบของ บทเรียนที่ไดรับจากโครงการ เพื่อสงเสริมการเรียนรูใหลึกซึ้งยิ่งขึ้น สหกรณ ด ว ยความช ว ยเหลื อ จากผู  น ำหมู  บ  า นและผู  ช  ว ย ผู  น ำ เยาวชนแตละกลุม ่ มชุมชนของเยาวชนกลุม  ยังไดไปเยีย ่ ๆ ดวย  อืน ศาสนาในทองถิน ่ ครูและผูใ  หญคนอืน่ ๆ รานคานีไ ้ ดกลายเปนสถานที่ สำคัญสำหรับการประชุมพบปะกันอยางไมเปนทางการของผูน  ำ ชุมชน ผูใหญและเยาวชน สงผลใหเกิด “พื้นที่” (space) สำหรับการแสดง ความคิ ด เห็ น และการมี ส  ว นร ว ม กลุ  ม เยาวชนนี ้ ย ั ง ได ท ำงานฝ ม ื อ ขายในรานและในรานขายของชำรวยอืน ่ ๆ ในอำเภออีกดวย ่ ำเนินการ กิจกรรมทีด ้ หมด 5 กอนไดใชในการสนับสนุนกิจกรรมหลากหลาย เงินอุดหนุนทัง ที่เยาวชนไดเลือกไว ซึ่งเปนกิจกรรมที่พวกเขาจัดเตรียมและลงมือ ดำเนินการดวยตัวเอง และยังประโยชนทง ้ั แกสมาชิกของคณะกรรมการ วางแผนและดำเนินการ กลุม  เยาวชนเอง รวมทัง ้ ชุมชนโดยรวม ในจังหวัดยะลา (จุดรอยตอ ต.เนินงาม ต.วังพญา และ ต.กอตอตือระ อ.รามัน จ.ยะลา) สมาชิก 11 คน (ทัง ้ ชายและหญิง) ในเครือขายเยาวชน เพื่อการสรางสันติ (Peace-building Youth Network) ซึ่งไดรับ ความชวยเหลือจากเจาหนาที่ของตำบลที่เกี่ยวของทั้งสามตำบล ผู  ใ หญ บ  า น และผู  ใ หญ ท ี ่ ไ ด ร ั บ ความนั บ ถื อ อื ่ น ๆได จ ั ด การแข ง ขั น ณ บานปูลาเจะมูดอ หมูที่ 5 ในจังหวัดนราธิวาส สมาชิก 19 คน ฟุตบอลเยาวชนและฟน  ฟูกจิ กรรมอืน ่ ๆ ทีเ ่ คยจัดในโรงเรียนสอนศาสนา ของกลุมเยาวชนโดยความชวยเหลือของที่ปรึกษาผูใหญสามคนได อิสลาม 10 แหง (ตาดีกา) ซึง ่ ตองถูกระงับไปในระหวางทีเ่ กิดความไมสงบ สรางศูนยเยาวชนขึ้นในหมูบาน หลังจากที่ศูนยนี้สรางเสร็จสิ้นแลว ในพื ้ น ที ่ เครื อ ข า ยนี ้ ย ั ง ได จ ั ด หาอุ ป กรณ เ ครื ่ อ งใช แ ละบริ ห าร ไดมีการใชศูนยดังกลาวสำหรับฝกอบรมเยาวชนหญิงในดานการ การปฏิบัติงานและการดำเนินกิจกรรมของหองสมุดและศูนยเรียนรู ้ ผา ตัดเย็บเสือ ของชุมชนอีกดวย 5 Facilitating Community Driven Development in Con ict-Affected Deep South ในหมูบ า  นควนโนรีในปตตานี คณะกรรมการดำเนินการจำนวน 12 คน ผลลัพธที่ไดจากโครงการ ไดกอตั้งศูนยเยาวชนขึ้นบนที่ดินที่ไดรับการบริจาคจากโรงเรียน และไดซอมแซมตาขายประตูฟุตบอลในสนามฟุตบอลขางหมูบานซึ่ง จากการรายงานของ LDI และที ่ ส ำคั ญ กว า นั ้ น คื อ จากความเห็ น เยาวชนเลนเปนประจำในตอนเย็น ที ่ ไ ด จ ากเยาวชนที ่ เ ข า ร ว มโครงการเอง โครงการนี ้ ม ี ผ ลลั พ ธ ่ ำคัญดังตอไปนี้ ทีส เงินอุดหนุนกอนที่ 5 ใชสำหรับสนับสนุนคณะกรรมการที่ทำงานกับ เครือขายเยาวชนเพื่อจัดการฝกอบรมเรื่องการใชสื่อสำหรับเยาวชน 1. การเขารวมของเยาวชน 80 คนซึ ่ ง ช ว ยให เ ยาวชนเหล า นี ้ ส ามารถผลิ ต และเผยแพร ข  า ว เกี ่ ย วกั บ เกี ่ ย วกั บ โครงการของกลุ  ม เยาวชนในหมู  บ  า นควนโนริ การใหเยาวชนเขามาเปนศูนยกลางในกระบวนการตัดสินใจและการ รวมทัง ้ สรางเว็บไซตเพือ ่ สารเกีย ่ เสริมการสือ ่ วกับเครือขายเยาวชนใน ้ ทำใหโครงการประสบความสำเร็จในการเพิม บริหารจัดการนัน ่ จำนวน ประเด็นทีเ ่ วกับสามจังหวัดในภาคใต ่ กีย และคุณภาพของการมีสว  นรวมของเยาวชนในกิจกรรมชุมชน ่ พิม 2. ศักยภาพทีเ ้ ่ ขึน การมีสว  นรวมในโครงการชวยเสริมสรางศักยภาพของเยาวชนเองใน การกำหนด วางแผนและบริหารจัดการกิจกรรมเพือ ่ การพัฒนาทองถิน ่ เยาวชนที ่ เ ข า ร ว มต า งก็ ร ายงานว า ความเชื ่ อ มั ่ น ในตนเอง ทั ก ษะ ในการแสดงออก และความเปนผูนำของแตละคนนั้นเพิ่มขึ้นหลังจาก เขารวมโครงการนีแ ้ ลว นอกจากนี้ ศักยภาพทีเ ่ พูนขึน ่ พิม ่ ้ ยังชวยเพิม เสียงของเยาวชนใหดังขึ้นและกระตุนการมีสวนรวมของพวกเขาใน กระบวนการพัฒนาอีกดวย 6 Lessons Learnt from Facilitators ดอกบัว (รูปวาดโดยเยาวชน) นำทาง (รูปวาดโดยเยาวชน) “ผมเปนเหมือนดอกบัวทีใ ่ บอยูใ ้ หมายความวาผมไมเคยตระหนัก  ตนำ “ในอดี ต ฉั น ได แ ต ค อยตามคนอื ่ น ๆ อยู  เ สมอเพราะว า ฉั น ขี ้ อ าย ถึ ง ศั ก ยภาพของตั ว เองและไม เ คยรู  ว  า จะพั ฒ นาตั ว เองอย า งไร พูดไมเกงและไมมคี วามมัน่ ใจในตัวเอง เหมือนปลาทีว  ยอยูท ่ า  ยฝูงปลา  า หลั ง จากที ่ ผ มได เ ข า ร ว มโครงการ ดอกบั ว ก็ เ ริ ่ ม ผลิ ใ บและค อ ยๆ ตอนนี้ฉันมั่นใจในตัวเองมากขึ้น กลาที่จะแสดงความคิดเห็น มีเพื่อน ชูขน้ึ พนผิวน้ำ โครงการนีไ ้ ดใหโอกาสผมไดเรียนรูแ ละสรางความมัน ่ ใจ และสนุ ก ในการทำกิ จ กรรมร ว มกั น ฉั น มี ค วามสุ ข ขึ ้ น กว า เดิ ม ในตัวเอง รวมทัง ้ ไดรถ ึ ความสามารถทีต ู ง ่ ว ั เองมีอยู ผมมีความมัน ่ ใจ เหมือนปลาทีว  ยนำฝูง” (ซาการิยา จากยะลา) ่ า มากขึ้นในการพูดและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับคนอื่น ผมรูสึกวา ไดรับการยอมรับมากขึ้นและเต็มใจที่จะปรับปรุงตนเอง” (อัลมิน จาก เจาะไอรอง) 7 Facilitating Community Driven Development in Con ict-Affected Deep South ่ �ำคัญของเยาวชน 3.ตอบสนองความตองการทีส ่ ใจเดียวกันในสังคม 5. เสริมสรางความสัมพันธและการเปนน้ำหนึง กิจกรรมทีไ ั การสนับสนุนจากโครงการนีต ่ ดรบ ้ อบสนองความตองการ การออกแบบโครงการนัน ้ คำนึงถึงความตึงเครียดทีก ่ รุน ตัวอยูร  ะหวาง และความจำเป น ที ่ เ ยาวชนเห็ น โดยตรง ดั ง นั ้ น จึ ง เป น การสร า ง เยาวชนและผูใหญในพื้นที่ที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยง การให  ก ความรูส ึ เปนเจาของโครงการและความมุง ่ ในการดำเนินและบริหาร  มัน โอกาสทั้งสองกลุมทำงานดวยกันเพื่อบรรลุวัตถุประสงครวมนั้น จัดการกิจกรรมของโครงการ ทำใหโครงการนี้ดูเหมือนจะมีสวนชวยสรางเสริมสัมพันธภาพระหวาง เยาวชน (ทัง ้ ชายและหญิง) ภายในชุมชน เยาวชนในหมูบ  นใกลเคียง  า 4. ระดมความรวมมือและความคิดเห็น เยาวชนและผูใหญ (เชนผูนำหมูบาน ครู พอแมและคนอื่นๆ ที่ไดรับ ความนับถือในชุมชน) รวมทัง ้ ระหวางเยาวชนกับเจาหนาทีข่ องรัฐทองถิน ่ เยาวชนในทุกชุมชนทีเ ่ ขารวมโครงการประสบความสำเร็จในการระดม การแลกเปลี่ยนประสบการณผานโครงการดังกลาวชวยเปดทัศนคติ ความรวมมือและความคิดเห็นจากสมาชิกชุมชนและองคกรทองถิน ่ ๆ ่ อืน ของเยาวชนที ่ ม ี ส  ว นร ว มในโครงการให ก ว า งขึ ้ น ทำให เ ยาวชน ในยะลา กองพลทหารราบที่ 4 เปดการแขงฟุตบอลนัดแรก โดยมีชาวบาน เปดใจรับการเรียนรูมากขึ้น ทั้งนี้ การสื่อสารระหวางกันที่เพิ่มขึ้นและ และผูแ ทนองคการบริหารสวนตำบล (อบต.) มารวมงานกวา2,000 คน ความไวเนื้อเชื่อใจกันที่สูงขึ้นซึ่งอาจมีสวนชวยลดความขัดแยงไดใน อบต. เป น ผู  ส นั บ สนุ น รางวั ล สำหรั บ การแข ง ฟุ ต บอลดั ง กล า ว อนาคต รวมทั้งสนับสนุนกิจกรรมในโรงเรียนตาดีกาและสรางตึกใหมสำหรับ หองสมุดชุมชนดวย ศูนยอำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต เองก็ ไ ด เ ข า ร ว มในกิ จ กรรมของโรงเรี ย นตาดี ก า และได บ ริ จ าค คอมพิวเตอร 10 เครือ ่ งสำหรับหองสมุดชุมชน กลุม  เยาวชนไดขอรับ บริจาคหนังสือจากองคกรทีม ี ำนักงานอยูใ ่ ส  นกรุงเทพทัง ้ 10 แหง ้ สิน สวนเยาวชนในนราธิวาสนัน ่ งขอรับบริจาคหนังสือพิมพจาก ้ ก็ไดทำเรือ อบต. สำหรับศูนยการเรียนรูของชุมชนและไดรับบริจาคตามคำขอ นอกจากนี้ วิศวกรโยธาของอบต. ไดชวยออกแบบและใหคำแนะนำ ่ วกับการกอสรางตึกศูนยการเรียนรูด เกีย ั กลาว  ง ่ น (รูปวาดโดยเยาวชน) เพือ  นชุมชนอยางโดดเดีย “ในอดีต ฉันอยูใ ่ ว ตอนนีฉ ั ไดรจ ้ น ั คนอืน ู ก ่ ๆ การ ทำงานรวมกันสรางความผูกพันใหเกิดขึ้นและทำใหเรามีเพื่อนและมี ความเปนเอกภาพมากขึน ้ ” (วัน จากปูลาเจะมูดอ) 8 Lessons Learnt from Facilitators ่ี ข 6. ภาพพจนทด ้ึ ี น ้ ที” 1. สราง “พืน ่ ในการดำเนินโครงการนำรอง การมีสว  นรวมของเยาวชนในกิจกรรมทีส ่ รางสรรคทำใหภาพพจนของ การสรางความเขาใจกับทหาร เจาหนาที่รัฐในทองถิ่นผูนำชุมชนและ เยาวชนในชุมชนทีเ ่ ขารวมโครงการดีขน ้ึ ถึงแมวา ู นใหเห็นไดยาก  จะพิสจ บุ ค ลากรอื ่ น ๆ เกี ่ ย วกั บ วั ต ถุ ป ระสงค ข องโครงการ แนวทางการ แตเราเชือ่ วาการมีสว ้ า  นรวมนีน  จะชวยใหการเกีย่ วโยงระหวางเยาวชน ดำเนิ น การ และการประชุ ม ที ่ ต  อ งจั ด ขึ ้ น ทั ้ ง ก อ นและระหว า งการ  อ และผูก  การรายในพืน ่ ดลงบาง ้ ทีล ดำเนิ น โครงการนั ้ น มี ค วามสำคั ญ อย า งยิ ่ ง ต อ การสร า ง “พื ้ น ที ่ ” ที ่ จ ำเป น สำหรั บ เยาวชนในการมี ส  ว นร ว มในกิ จ กรรมของชุ ม ชน หลังจากการสื่อสารเบื้องตนและอยางเปนทางการเปนลายลักษณ บทเรียนที่ไดรับจากโครงการ อั ก ษรได ม ี ก ารจั ด ประชุ ม และแนะนำสมาชิ ก คณะกรรมการเยาวชน โดยมีทหาร เจาหนาที่ทางการในทองถิ่นผูนำชุมชนและผูปกครอง ้ หบทเรียนทีส โครงการนีใ ่ วกับการมีสว ่ ำคัญเกีย  นรวมและบทบาทของ ไดรบ ั เชิญมารวมประชุมในฐานะผูส ั เกตการณดว  ง ้ มีการเผยแพร  ย อีกทัง เยาวชนในกิจกรรมของชุมชน บทเรียนเหลานีถ ้ กู ถอดมาจากเยาวชน ขอมูลเกีย ่ วกับโครงการใหรบ ั ทราบโดยทัว ่ ถึงกันมาตรการดังกลาวซึง ่ และวิทยากรกระบวนการในชวงการประชุมสองวันในชวงปดโครงการ เปนการสงเสริมความเปดเผยและความโปรงใสชวยลดความระแวงจาก ้ สองฝายและสงผลใหเกิดการรวมมือกันอยางสรางสรรคดง ทัง ่ ลาวถึง ั ทีก ไปแลวขางตน 9 Facilitating Community Driven Development in Con ict-Affected Deep South ้ จงบทบาทและความรับผิดชอบของเยาวชนและผูน 2. ชีแ ่  ำทองถิน  นรวมของผูห 4. สรางหลักประกันการมีสว  ญิง แนวทางของโครงการนัน  ยาวชนเขามาอยูใ ้ ผลักดันใหเ  นศูนยกลางของ การใหเยาวชนหญิงเขามามีสว  นรวมในกระบวนการของโครงการยอย กระบวนการตัดสินใจ เมื่อ คำนึ ง ถึ ง บทบาทที ่ ผู  น ำชุ ม ชนทั ้ ง ที ่ เ ป น นั้นพบวาเปนทั้งความทาทายและโอกาสในการเรียนรูในเวลาเดียวกัน ทางการและไม เ ป น ทางการเคยมี ม าแล ว ในการพั ฒ นาท อ งถิ ่ น ในทุกชุมชนที่เขารวมโครงการ มีการแบงแยกอยางชัดเจน (แมจะ จึงจำเปนตองระบุบทบาทและความรับผิดชอบที่คาดหวังจากผูนำ ่ า ในระดับทีต ่ งมาจากจารีตประเพณี  งกันไป) ระหวางชายและหญิง อันเนือ ั เจน ชุมชนใหชด ของชาวมุสลิม (เชนการกั้นหองเรียนออกเปนสองฟาก) ถึงแมจะมี ความทาทายดังกลาว ในเกือบทุกกรณีวิทยากรสามารถดึงเยาวชน การที่ผูมีสวนไดสวนเสียทุกฝายมีความเขาใจอยางถองแทเกี่ยวกับ หญิงเขามามีสวนรวมไดสำเร็จ โดยการจัดวางความรับผิดชอบและ ขัน ้ ตอนของโครงการชวยทำใหเยาวชนสามารถเขามามีบทบาทหลักใน กิจกรรมใหสอดคลองกับคุณสมบัติและความสนใจของ การวางแผนและการดำเนินโครงการ ในขณะที่ผูนำชุมชนและผูอาวุโส สมาชิ ก ในบางชุ ม ชน ได ม ี ก ารแยกกิ จ กรรมของเยาวชนหญิ ง ในชุ ม ชนที ่ ไ ด ร ั บ ความเคารพนั บ ถื อ ดำรงบทบาทของที ่ ป รึ ก ษา เชนโครงการตัดเย็บเสื้อผาและการทำของชำรวย ในขณะเดียวกัน ่ แมจะเปนบทบาททีส ซึง ่ ำคัญแตกย ็ ง ั เปนแคบทบาทรอง ความหวาดระแวง เยาวชนหญิงกลุม ่ ทำหนาทีส  อืน ่ ำคัญในการสนันสนุนดานการบริหาร ทีม ี อ ่ ต  เยาวชนผูช ายในพืน ้ ทีท ่ ม ่ี ค ี วามขัดแยงทำใหกจิ กรรมทีเ ่ ยาวชนจัด จัดการการเงิน รวมทัง  นคาของชุมชน ้ ใหคำแนะนำทางดานบัญชีแกรา ขึน้ ไมอาจแยกออกจากชุมชนโดยรวมได และจำเปนทีจ ่ ะตองยังประโยชน  ระกาศการแขงขันฟุตบอล เปนตน และเปนผูป ตอชุมชนในวงกวางดวย ผูอาวุโสประจำชุมชนทั้งหญิงและชายที่ไดรับความนับถือ (รวมทั้ง 3. ใหการสนับสนุนอยางเขมขน ผู  น ำทางศาสนา) มี บ ทบาทสำคั ญ ในการกระตุ  น ให เ ยาวชนสตรี เขามามีสว ่ มาจากการทีผ  นรวมในโครงการ โดยสวนหนึง ู าวุโสเหลานัน ่ อ ้ การดำเนินงานแบบ CDD นัน ้ ยังเปนรูปแบบทีใ  ากกลุม ่ หมอยูม  เยาวชนจึง เขารวมในการประชุมทุกครัง้ ปริมาณและคุณภาพของการมีสว  นรวม จำเป น ต อ งได ร ั บ การสนั บ สนุ น อย า งเข ม ข น และต อ เนื ่ อ งตลอด ของเยาวชนหญิ ง ในเวที ก ารประชุ ม ที ่ จ ั ด โดย LDI นั ้ น เพิ ่ ม ขึ ้ น โครงการ วิทยากรกระบวนการทุม ้ เวลา ศักยภาพและยุทธศาสตร  เททัง อยางเห็นไดชดั เพื ่ อ หาวิ ธ ี ใ ห เ ยาวชนสามารถเข า มามี ส  ว นร ว มอย า งกว า งขวาง ในกระบวนการของโครงการย อ ย วิ ท ยากรกระบวนการได ห ารื อ 5. อนุ โ ลมให ม ี ค วามยื ด หยุ  น และกรอบเวลาการดำเนิ น โครงการ ทั ้ ง ในระดั บ ตั ว ต อ ตั ว และกั บ เยาวชนกลุ  ม เล็ ก ๆ ก อ นที ่ จ ะมี ก าร ่ าวกวาปกติ ทีย ประชุมในเวทีใหญ หาหนทางที่จะใหเยาวชนผูหญิงเขามามีสวนรวม ในโครงการ ประสานงานกับผูนำหมูบานและผูใหญคนอื่นๆ รวมทั้ง ศักยภาพทีค  นขางต่ำและประสบการณทจ ่ อ ่ี ำกัดของเยาวชนในพืน ่ ่ี ้ ทีท สำรวจข อ ข อ งใจและความกั ง วลของพ อ แม ผ ู  ป กครองและเสาะหา ไดรับผลกระทบจากความขัดแยงในสามจังหวัดชายแดนภาคใตนั้น “ตัวเชื่อม” (เชน ครูที่ไดรับความเคารพนับถืออยางสูง) ที่จะทำให ทำใหจำเปนตองมีการชี้แจงขอมูลซ้ำหลายครั้ง และตองลดความ โครงการสัมฤทธิผล ซับซอนของขั้นตอนลง รวมทั้งใชการสื่อสารดวยภาษามลายูและ ปรับรูปแบบอืน ่ ๆ บางประการ เชน ใชการประชุมสัน ้ เพือ ้ แตหลายครัง ่ วิทยากรกระบวนการนั้นจำเปนตองมีความรูเกี่ยวกับกระบวนการ คงไวซึ่งความสนใจและการทำงานอยางตอเนื่อง กรอบเวลาที่จำกัด พัฒนาชุมชนตลอดจนตองมีความรูอ ่ วกับชุมชนทีต  ยางถองแทเกีย ่ น ทำใหสามารถดำเนินกิจกรรมไดไมกป่ี ระเภท ผลลัพธของโครงการนาจะมี ทำงานดวย รวมถึงตองมีความเขาใจเกี่ยวกับพลวัตรระหวางหญิง ประสิทธิภาพมากกวานี้หากมีการสนับสนุนโครงการตอใหนานขึ้น และชาย ขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวมุสลิมและบทบาทของผูอ  าวุโส กวาเดิม ในหมูบ  นกับบทบาทของผูน  า  า  ำหมูบ  น นอกจากนี้ วิทยากรกระบวนการ ยังตองเปนผูที่ไดรับความเชื่อใจโดยมีประสบการณการทำงานใน ชุมชนของตนมากอนแลว คุณภาพของวิทยากรกระบวนการนั้นเปน กันยายน 2553 ป จ จั ย ที ่ ส ำคั ญ อย า งยิ ่ ง ในการกำหนดผลกระทบที ่ จ ะเกิ ด ขึ ้ น จาก โครงการยอย ่ เติมเกีย ขอมูลเพิม ่ ่ วกับโครงการ กรุณาติดตอสถาบันชุมชนทองถิน พัฒนา โทร. 662-2-621-7810-2 แมรี่ จัดด ภมรรัตน ตันสงวนวงษ หรือซาราห อดัม ไดทธ ่ี นาคารโลก สำนักงานกรุงเทพฯ โทร. 662-2-686-8361 หรือที่ pchockanapitaksa@worldbank.org ้ ด เอกสารนีจ ั ทำภายใต SPF Grant TF094106 10 Lessons Learnt from Facilitators ชุดเอกสารเผยแพรความรู ฉบับที่ หัวขอ 1. อิทธิพลของการวิจัยดานความขัดแยงตอการออกแบบโครงการนำรองเพื่อเนนบทบาทของชุมชน ในการแกไขสถานการณความขัดแยง 2. บทบาทหญิงชายและการพัฒนาในพื้นที่ที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยงของประเทศไทย 3. การพัฒนาที่เล็งเปาหมายไปยังเยาวชนและชุมชนเปนตัวขับเคลื่อน ผลสัมฤทธิ์และบทเรียน 4. ลักษณะโครงการ 5. การติดตามและประเมินผล 6. ทุนสนับสนุนการพัฒนาชุมชน (CDD) ขอคนพบและบทเรียนเพื่อการประยุกตใช 7. กองทุนประชาสังคม ขอคนพบและบทเรียนเพื่อการประยุกตใช 8. บทเรียนจากโครงการอาชีพของเงินทุนสนับสนุนโครงการพัฒนาที่ขับเคลื่อนโดยชุมชน ที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยง 9. บทเรียนการเปนผูประสานงานในพื้นที่ ดวยแนวทางที่ชุมชนเปนหลักในการขับเคลื่อน 10. การเขาถึงแหลงทุน กรณีศึกษามุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใตของประเทศไทย 11. ฐานขอมูลศูนยเฝาระวังสถานการณภาคใต: บริบท พัฒนาการ การประยุกตใชและผลกระทบ 11 World Bank Thailand 30th Floor, Siam Piwat Tower, 989 Rama 1 Road Pathumwan, Bangkok 10330 Tel: +66 2686 8300 Email: thailand@worldbank.org http://www.worldbank.org/thailand Supported by