‫‪70645 v1‬‬ ‫مقدمه‬ ‫تجارت کشور ها را قادر Ù…ÛŒ سازند تا نظریات Ùˆ تکنالوژی را وارد نموده ‪ ،‬میزان مزیت ها Ùˆ اقتصاد های مقایسوی را‬ ‫تحقق بخشیده ‪ ،‬رقابت ‪ ،‬ابتکار Ùˆ نو آوری را ارتقاء Ù…ÛŒ بخشد‪ ،‬که این امر به نوبهء خود موثریت را بیشتر ساخته Ùˆ رشد‬ ‫اقتصادی Ùˆ میزان بیشتر اشتغال زائی متداوم را Ù?راهم Ù…ÛŒ سازد‪ .‬کشور هائیکه در تجارت بین المللی سهم Ù?عال دارند‪،‬‬ ‫زمینهء بیشتر را برای شهروندان خویش Ù?راهم نموده Ùˆ سریع تر رشد Ùˆ پیشرÙ?ت Ù…ÛŒ نمایند‪.‬‬ ‫اÙ?غانستان Ù…ÛŒ توانست از Ù?رصت های تجارت بین المللی سود Ùˆ منÙ?عت به مراتب بیشتر از آنچه را کسب نماید Ú©Ù‡ در حال‬ ‫حاضر به دست آورده است‪ .‬هدÙ? از گزارش مطالعه دقیق تجارت بی طرÙ?انه (‪ )DTIS‬شناسائی Ù?عالیت های مشخص‬ ‫پالیسی در سه عرصه ذیل Ù…ÛŒ باشد‪ :‬کاهش هزینه معامالت تجارتی‪ ،‬اÙ?زایش میزان رقابت تجارتی اÙ?غانستان در بازار های‬ ‫بین المللی‪ ،‬و Ù?راهم آوری اساس Ùˆ بنیاد تحلیلی برای استراتیژی تجارت ملی اÙ?غانستان‪ .‬مطالعهء مذکور چگونگی اجرای‬ ‫این امر را بررسی مینماید Ùˆ نه تنها اینکه روی Ù?عالیت ها Ùˆ پالیسی تجارتی متمرکز Ù…ÛŒ باشد ‪ ،‬بلکه روی سه سکتور ذیل‬ ‫نیز توجه دارد‪ :‬زراعت ‪ ،‬احجار کریمه (سنگ های گرانبها یا نیمه گرانبها) ‪ ،‬و قالین؛ اÙ?زون بر موضوعات Ù?وق‪ ،‬روحیه و‬ ‫زمینه سرمایه گذاری‪ ،‬گمرکات به مثابهء یک عامل زمینه ساز برای تجارت‪ ،‬و اÙ?زایش خدمات زیر بنائی نیز در محراق‬ ‫توجه آن قرار دارد‪ .‬پیشنهادات کلیدی به منظور رشد Ùˆ اÙ?زایش تجارت‪ ،‬و نقش Ú©Ù‡ تجارت Ù…ÛŒ تواند آن را در امر کاهش Ù?قر‬ ‫(Ù?قر زدائی) ایÙ?ا نماید‪ ،‬به گونه خالصه در ذیل ذکر ارائه شده است‪ .‬ضمیمه ‪ I‬Ù?عالیت های پالیسی را به گونه مشرح و‬ ‫مÙ?صل توضیح نموده است‪.‬‬ ‫تمام پنج Ù?صل این گزارش تجزیه Ùˆ تحلیل Ù…Ù?صل Ùˆ جامع را در مورد موضوعات تجارتی Ù?راهم Ù…ÛŒ نماید ‪ ،‬که هدÙ? آن‬ ‫کاهش هزینه های معامالت تجارتی Ù…ÛŒ باشد‪ .‬به گونه مشخص‪ ،‬Ù?صل دوم به توانائی های رقابتی اÙ?غانستان در امر صادرات‬ ‫از مجرای سه مطالعهء موضوع جدا گانه (زراعت ‪ ،‬قالین‪ ،‬احجار کریمه) Ù…ÛŒ نگرد ‪ ،‬که این سه موضوع در واقع اساس و‬ ‫تهداب صادرات کشور را تشکیل داده ‪ ،‬استراتیژی را برای رشد Ùˆ انکشاÙ? تجارت Ùˆ نیز ارتقای صادرات ارائه Ù…ÛŒ نماید‪.‬‬ ‫زمینه Ùˆ Ù?ضای اÙ?غانستان برای اقتصاد بزرگ‬ ‫رشد Ùˆ انکشاÙ? در اÙ?غانستان نیرومند‪ ،‬ولی شکنند بوده‪ ،‬زیرا این کشورشدیدآً متکی به زراعت Ù…ÛŒ باشد‪ .‬این کشور در حال‬ ‫حاضر با پروسه انتقال مواجه Ù…ÛŒ باشد‪ :‬موضوعات خروج نیرو های نظامی بین المللی Ùˆ کاهش در مساعدت های ملکی الی‬ ‫سال ‪ 4102‬میالدی‪ .‬پروسه انتقال دور نمای اقتصادی اÙ?غانستان را تغییر خواهد داد در حالیکه موضوعات امنیتی Ùˆ بی‬ ‫ثباتی سیاسی کما کان چالش بزرگ Ù?را راه Ø´Ú¯ÙˆÙ?ائی Ùˆ پیشرÙ?ت اقتصادی بزرگ قرار خواهد داشت‪.‬‬ ‫ً یک دهه رشد Ùˆ انکشاÙ? قابل مالحظه‪،‬‬ ‫اÙ?غانستان از جمله Ù?قیر ترین کشور های جهان به شمار میرود‪ .‬بعد از حدودا‬ ‫تولیدات نا خالص داخلی (‪ )GDP‬در سال ‪ 4101‬میالدی به ‪ 0..1‬میلیارد دالر امریکائی (بدون محصوالت تریاک) می‬ ‫رسید‪ .‬با توجه به Ù†Ù?وس تخمینی ‪ 61.3‬میلیون تن Ùˆ تولیدات نا خالص داخلی (‪ )GDP‬Ù?ÛŒ Ù†Ù?ر حدود ‪ .42‬دالر امریکایي‪،‬‬ ‫اÙ?غانستان از جمله ده Ù?قیر ترین کشور های دنیا محسوب Ù…ÛŒ گردد‪ .‬از سال ‪ 4110‬میالدی به این سو‪ ،‬کشور شاهد نتایج پر‬ ‫بار Ùˆ روز اÙ?زون بوده ‪ ،‬که در بر گیرنده اÙ?زایش سریع اقتصادی (تو آم با نوسانات شدید)‪ ،‬تقریبا‬ ‫ً میزان پائین تورم پولی‬ ‫(بعد از تورم پولی شدید در دهه ‪ 0111‬میالدی)‪ ،‬مدیریت مالی عامه بهتر‪ ،‬و رشد در عرصه های تعلیم Ùˆ تربیه Ùˆ صحت‬ ‫نیز Ù…ÛŒ باشد‪ .‬شاخص های کلیدی اجتماعی ‪ ،‬به شمول حد اوسط سن Ùˆ میزان مرگ Ùˆ میر مادران به گونه قابل مالحظه و‬ ‫چشمگیری بهتر شده (اگر Ú†Ù‡ این رشد در پائین ترین سطح ممکن بوده است) Ùˆ زنان بیشتر در Ù?عالیت های اقتصادی‬ ‫اشتراک Ù…ÛŒ نمایند‪.‬‬ ‫اÙ?غانستان به گونه ویژه رشد اقتصادی را شاهد بوده است ‪ ،‬که این رشد ساالنه ‪ 9‬Ù?یصد Ù…ÛŒ باشد‪ .‬ولی این رشد به پیمانهء‬ ‫ً متکی به زراعت بوده Ùˆ از جانب دیگر‪ ،‬تا حدود نه چندان زیاد‬‫وسیع شکننده Ùˆ نا پایدار Ù…ÛŒ باشد ‪ ،‬زیرا این کشور شدیدا‬ ‫وابسته به جریان مساعدت هاى خارجى بوده ‪ ،‬که با عث تقاضا برای خدمات شده است‪ .‬از آن جائیکه اÙ?غانستان در‬ ‫خصوص واردات تیل‪ ،‬مواد خام Ùˆ مواد غذائی به تجارت بین المللی (بیرونی) وابسته است‪ ،‬تجارت در این کشور عامل‬ ‫عمده پیشرÙ?ت Ùˆ ترقی نمی باشد‪ .‬پروسهء انتقال – انتقال کامل مسئوولیت های امنیتی الی ختم سال ‪ 4102‬میالدی ‪ ،‬خروج‬ ‫ً کاهش در مجموع مساعدت ها – دور نمای اقتصادی اÙ?غانستان بعد از سال ‪4102‬‬ ‫نیرو های نظامی بین المللی Ùˆ احتماال‬ ‫ً تغییر خواهد داد‪ .‬حتی با Ø­Ù?ظ برداشت های مثبت Ùˆ خوش بینانه‪ ،‬پروژه های بانک جهانی در جهت رشد‬ ‫میالدی را کامال‬ ‫تولیدات نا خالص داخلی (‪ )GDP‬طی سال های ‪ 4102 – 4106‬میالدی از حد اوسط ‪ 1‬Ù?یصد رشد ساالنه به ‪ 3 – 2‬Ù?یصد‬ ‫کاهش خواهد یاÙ?ت‪.‬‬ ‫این کشور نیاز دارد ‪ ،‬تا رشد دراز مدت اقتصادی را تامین نماید‪ .‬در رابطه با رشد سریع Ù†Ù?وس اÙ?غانستان (در حدود ‪4.2‬‬ ‫Ù?یصد) Ùˆ رشد حدود ‪ 3‬Ù?یصد در تولیدات نا خالص داخلی‪ ،‬پیشرÙ?ت در امر اÙ?زایش عواید سرانه اÙ?راد Ùˆ کاهش Ù?قر (Ù?قر‬ ‫زدائی) محدود Ùˆ بطی خواهد بود‪ :‬دو برابر ساختن عواید Ù?علی سرانه اÙ?راد حدود ‪ 44‬سال (یک نسل) را در بر Ù…ÛŒ گیرد‪.‬‬ ‫روی این ملحوظ‪ ،‬عوامل Ù?علی رشد اقتصادی به شمول زراعت Ùˆ معدن کاری به تنهائی برای Ù?راهم آوری عواید برای تعداد‬ ‫روز اÙ?زون جوانان ‪ ،‬که رو به کار Ù…ÛŒ آورند (‪ 211111‬الی ‪ .11111‬در سال) کاÙ?ÛŒ نبوده Ùˆ نمی تواند قشر عظیم اÙ?راد‬ ‫غریب Ùˆ بی بضاعت را از Ù?قر Ùˆ غربت نجات دهد‪.‬‬ ‫با توجه به Ù?شار های مالی‪ ،‬مقامات Ù…Ú©Ù„Ù? خواهند بود ‪ ،‬تا با امکانات "Ú©Ù…" کار های "زیاد" را در عرصه رشد ابتکارات‬ ‫ً وابسته به مساعدت های جامعه جهانی خواهد بود ‪ ،‬تا‬‫تجارتی Ùˆ صادراتی انجام دهند‪ .‬بودجه اÙ?غانستان هم چنان شدیدا‬ ‫مصارÙ? امنیتی (معاش ارگان های امنیتی Ùˆ غیره مصارÙ?) را تامین نموده Ùˆ مساعدت های ملکی را برای انکشاÙ? Ùˆ نیز‬ ‫به منظور رسیدگی Ùˆ تامین نیازمندی ها Ù?راهم سازند‪ .‬در حالیکه ریاست گمرکات در حال حاضر از جمله عمده ترین ارگان‬ ‫ها برای جمع آوری مالیات داخلی Ù…ÛŒ باشد‪ ،‬چنین به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ اهمیت این نهاد کاهش خواهد یاÙ?ت ‪ ،‬زیرا تقاضا برای‬ ‫خدمات Ùˆ تجارت ترانسپورتی (حمل Ùˆ نقل) بعد از قطع مساعدت های دونر ها (تمویل کنندگان) در جریان پروسه انتقال‬ ‫تقلیل Ù…ÛŒ اید‪.‬‬ ‫موضوعات امنیتی Ùˆ بی ثباتی سیاسی Ù…ÛŒ تواند پروسه انتقال را در اÙ?غانستان با چالش ها مواجه سازد‪ .‬این چنین تهدید ها‬ ‫‪ ،‬نه تنها رشد اقتصادی را متضرر Ù…ÛŒ سازد ‪ ،‬بلکه وخامت اوضاع روی سرمایه گزاری سکتور خصوصی نیز تاثیر گزار‬ ‫خواهد بود‪ .‬به یک مجرا (دهلیز) منابع ضرورت است ‪ ،‬تا سرمایه گزاری سکتور خصوصی در معادن اÙ?غانستان Ùˆ Ù?عالیت‬ ‫های مربوط به آن را به منظور رشد بیشتر اقتصادی اÙ?زایش داده Ùˆ عواید ناشی از معدن کاری را بیشتر ساخته ‪ ،‬تا خدمات‬ ‫عامه را نیرو مند تر سازند‪ .‬سیر نزولی نیز تجارت Ùˆ توانایى های نهاد ها برای رشد Ùˆ داخل شدن به بازار های بین المللی‬ ‫را تضعیÙ? Ù…ÛŒ نماید‪.1‬‬ ‫Ù?عالیت ها Ùˆ پالیسی تجارتی‬ ‫اÙ?غانستان با تهداب خیلی ها ضعیÙ? صادراتی‪ ،‬در حال حاضر در وضعیت نا مساعدی نسبت به تولیدات نا خالص داخلی‬ ‫(‪ )GDP‬قرار دارد‪ ،‬که صرÙ?اً روی چند مارکیت محدود متمرکز Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در حالیکه کشورشدیداً وابسته به واردات بوده‬ ‫کهدر واقعیت ارزش واردات سه برا بر ارزش صادرات است‪ ،‬بعضی از اجناس را Ù…ÛŒ توان با هزینه کمتر در داخل کشور‬ ‫نیز تولید نمود‪ .‬استراتیژی تجارتی اÙ?غانستان باید روی رشد Ùˆ انکشاÙ? سکتور خصوصی توجه داشته باشند‪ ،‬تا اجناس‬ ‫‪ 1‬تجزیه Ùˆ تحلیل صندوق جهانی پول (‪ )IMF‬و بانک جهانی در ماه جون سال ‪ 4104‬میالدی در رابطه به ثبات قرضه ها اÙ?غانستان نشان دهنده‬ ‫خطرات احتمالی ناشی از نیازمندی های مالی بسیار بلند در عرصه امنیت Ùˆ انکشاÙ? Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در صورتیکه مساعدت های تمویل کنندگان جهت‬ ‫رسیدگی به نیاز مندی های مال ÛŒ کشور نا کاÙ?ÛŒ باشد‪ ،‬امنیت تامین شده نمی تواند Ùˆ اصالحات ساختاری Ùˆ بهبود حکومت داری ممکن نخواهد بود؛‬ ‫میزان بلند قرضه هاى اÙ?غانستان بی ثبات شده Ùˆ حکومت مجبور خواهد شد ‪ ،‬تا بعضی از اقدامات مشخص مالی را رویدست گیرد‪.‬‬ ‫دارای Ú©ÛŒÙ?یت پائین تر را تولید نموده – تا زمینه را برای سرمایه گزاری جالب توجه Ù?راهم نموده Ùˆ قیمت ها را برای‬ ‫تولیدات با Ú©ÛŒÙ?یت کاهش بخشیده Ùˆ نیز میزان صادرات را از طریق راه یابی تولیدات به بازار های بین المللی توسط نهاد‬ ‫های شایستهء Ùˆ موجود اÙ?غانی اÙ?زایش بخشد‪.‬‬ ‫ً متکی به واردات منعکس کننده این امر است Ú©Ù‡ مقدار زیاد مساعدت های Ù?راهم شده صرÙ? Ù?عالیت‬ ‫میزان تجارت شدیدا‬ ‫های باز سازی Ùˆ خود Ú©Ù?ائی Ù…ÛŒ گردد‪ .‬از آن جائیکه خالی تجارتی بیشتر گردیده ‪ ،‬میزان بلند Ùˆ رو به اÙ?زایش واردات در‬ ‫ً بنا بر تقاضای اجناس مورد ضرورت برای پروژه های مساعدت شده از جانب تمویل کننده گان‬ ‫طی پنج سال اخیر اکثرا‬ ‫‪2‬‬ ‫ً تقاضا برای روغن‪ ،‬ماشین آالت‪ ،‬اجناس منزل Ùˆ غذا (‪ 21‬Ù?یصد اجناس وارداتی) بوده است ‪ .‬میزان ارزش‬ ‫مشخصا‬ ‫‪3‬‬ ‫واردات اÙ?غانستان در حال حاضر سه برابر بیشتر از میزان ارزش صادرات این کشور Ù…ÛŒ باشد ‪ .‬کسر در ارقام Ù?علی بدون‬ ‫مساعدت های بال عوض‪ ،‬از ‪ 01‬Ù?یصد تولیدات نا خالص داخلی (‪ )GDP‬در سال ‪ 4110‬میالدی به ‪ 62‬Ù?یصد در سال‬ ‫‪ 4104‬میالدی کاهش یاÙ?ت ‪ ،‬که Ù?یصدی باقیمانده مانند سایر سال ها از طریق مساعدت های بال عوض تحت پوشش در آمد‪.‬‬ ‫مساعدت های بال عوض ذکر شده به منظور واردات اجناس Ùˆ تدارکات خدمات به مصرÙ? رسیده Ùˆ از این رو نه تنها اینکه‬ ‫در امر رÙ?ع کسر ارقام Ù?وق الذکر به مصرÙ? نرسیده ‪ ،‬بلکه روی تشدید Ùˆ اÙ?زونى این کسر ارقام تاثیر نیز داشته است‪.‬‬ ‫شکل س ‪ : 4 .‬تناسب صادرات‬ ‫شکل س ‪ : 0 .‬سطح Ùˆ میزان صادرات Ùˆ واردات‬ ‫‪100‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪TKM‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪KAZ‬‬ ‫‪BTN‬‬ ‫‪KGZ‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪UZB‬‬ ‫‪IRN‬‬ ‫‪LKA‬‬ ‫‪IND‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪AFG BGD TJK‬‬ ‫‪NPL‬‬ ‫‪PAK‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬ ‫)‪Log of GDP per capita (PPP 2006-08‬‬ ‫منبع‪ :‬شاخص های بین المللی انکشاÙ? (‪ ØŒ )WDI‬محاسبات بانک جهانی‬ ‫مشابه به تولید نا خالص داخلی (‪ ØŒ)GDP‬اÙ?غانستان در امر صادرات با ناکامی مواجه بوده Ùˆ ادامه Ùˆ تداوم آن یک چالش‬ ‫به شمار میرود‪ .‬با توجه به میزان عواید صادرات‪ ،‬نسبت بین صادرات Ùˆ تولید نا خالص داخلی (‪ – )GDP‬که نشان دهنده‬ ‫اهمیت صادرات اجناس Ùˆ خدمات در یک اقتصاد Ù…ÛŒ باشد – باید تقریبا‬ ‫ً ‪ 61‬Ù?یصد باشد در حالیکه این رقم برای اÙ?غانستان‬ ‫‪ 2‬ارقام رسمی در مورد صادرات کمتر نشان داده شده Ùˆ شامل تولیدات قاچاق شده Ùˆ تجارت ترانزیت نمی گردد‪.‬‬ ‫‪ 3‬در حالی Ú©Ù‡ تخمین میزان واردات اجناس غیر ثبت شده در آمار رسمی (بدون تریاک – به جدول ‪ 0.0‬Ù?صل ‪ 4‬مراجعه شود) یک امر مشکل دشوار‬ ‫به نظر Ù…ÛŒ رسد‪ ،‬سطح واردات هنوز هم چشمگیر Ùˆ قابل مالحظه بوده Ùˆ Ø·ÛŒ ‪ 2‬سال اخیر اÙ?زایش نموده ‪ ،‬که تا اندازه اى نمایانگر کاهش Ù?یصدی‬ ‫ارزش اجناس وارداتی نسبت به عواید نا خالص داخلی (‪ ) GDP‬می باشد‪ .‬عوامل دیگر این امر تاثیرات پروسه انتقال‪ ،‬سر در Ú¯Ù…ÛŒ Ùˆ ابهام در‬ ‫مساعدت های تمویل کننده گان Ùˆ بسته شدن بعضی از پروژه های تمویل کننده گان Ù…ÛŒ باشد ‪ ،‬که روی میزان واردات اجناس Ùˆ خدمات تاثیر گزار‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫صرÙ? ‪ 41‬Ù?یصد Ù…ÛŒ باشد (Ø´Ú©Ù„ س ‪ .)4 .‬در مجموع‪ ،‬کشور ها زمانی بیشتر به تجارت رو Ù…ÛŒ آورند ‪ ،‬که عواید سرانه‬ ‫شان اÙ?زایش یابد ‪ .‬هر چند این اÙ?زایش در سطح خیلی پائین هم باشد ‪ ،‬ولی این تجربه برای اÙ?غانستان قابل تطبیق Ùˆ اجراء‬ ‫نمی باشد‪ .4‬جریان Ùˆ میزان صادرات اÙ?غانستان به سایر کشور ها Ø·ÛŒ سال های ‪ 411.‬الی ‪ 4111‬میالدی معموال‬ ‫ً با چالش‬ ‫ً در کشور های اتحادیه اروپا ‪ ،‬که حدود ‪ 41‬Ù?یصد از‬ ‫مواجه بوده Ùˆ در این کشور ها نا پدید گردیده ‪ ،‬که این امر خصوصا‬ ‫رشد صادرات کشور را تشکیل Ù…ÛŒ دهد‪ ،‬بیشتر قابل مشاهده Ù…ÛŒ باشد‪ .‬رشد صادرات قالین به کشور پاکستان نیز حدود ‪2.‬‬ ‫Ù?یصد کاهش یاÙ?ته است‪.‬‬ ‫اساس Ùˆ تهداب صادرات اÙ?غانستان به گونه غیر معمول محدود بوده ‪ ،‬که این صادرات صرÙ? چند تولید تجارتی Ù…ÛŒ باشد‬ ‫ا سه بر چهار بخش صادرات کشور‬ ‫که به یک تعداد بازار های تجارتی صادر Ù…ÛŒ گردد‪ .‬صادرات قالین Ùˆ میوه خشک تقریبً‬ ‫ً ‪ 11‬بازار‬‫را تشکیل Ù…ÛŒ دهد‪ .‬صادرات اÙ?غانستان صرÙ? به ‪ 6.‬مرجع Ù?رستاده شده Ùˆ به طور اوسط در Ú©Ù„ از طریق حدودا‬ ‫تجارتی به سایر ‪ LDC‬ها صادر Ù…ÛŒ گردد‪ .‬با وجود آن هم‪ ،‬اÙ?غانستان وابستگی تجارتی به پاکستان را کاهش داده Ùˆ Ù?عالیت‬ ‫های تجارتی در مناطق آسیا ‪ ،‬آسیای میانه ‪ /‬اÙ?ریقای شمالی (‪ )MENA‬را بهبود بخشیده است‪ .‬محتویات Ùˆ محصوالت‬ ‫صادراتی در Ø·ÛŒ ده سال اخیر تغییر نموده ‪ ،‬چنانچه دانه (تخم) Ùˆ میوه جات خشک بیشترین محصوالت صادراتی اÙ?غانستان‬ ‫را تشکیل Ù…ÛŒ دهد‪.‬‬ ‫ا به خاطر Ù?روش محصوالت جدید در آسیا Ùˆ آسیای میانه ‪/‬‬ ‫سکتور های صادراتیکه رشد نموده اند‪ ،‬این رشد شان اساسً‬ ‫اÙ?ریقای شمالی (‪ )MENA‬می باشد‪ .‬در Ø·ÛŒ پنج سال اخیر‪ ،‬صادرات اÙ?غانستان به دو منطقه Ù?وق الذکر بیشترین سطح‬ ‫رشد را داشته Ùˆ به تعقیب آن صادرات به اروپا Ùˆ آسیای مرکزی (‪ )ECA‬قرار دارد‪ .‬رشد تجارت اÙ?غانستان در کشور های‬ ‫آسیایى ‪ ،‬آسیای میانه Ùˆ اÙ?ریقای شمالی (‪ )MENA‬بنا بر ترکیب Ùˆ آمیزش محصوالت جدید Ùˆ بازار های جدید بوده؛ در‬ ‫ا بر اساس محصوالت Ùˆ تولیدات جدید بوده ‪ ،‬که به کشور‬ ‫حالیکه رشد تجارتی در آسیا Ùˆ اروپا Ùˆ آسیای میانه (‪ )ECA‬اکثرً‬ ‫های دارای روابط تجارتی Ù?رستاده Ù…ÛŒ شود Ùˆ صادرات محصوالت عنعنوی (سنتی ) را بیشتر Ù…ÛŒ سازد (میزان صادرات‬ ‫را بیشتر Ùˆ گسترده تر Ù…ÛŒ سازد)‪.‬‬ ‫شکل س ‪ :3 .‬میزان صادرات به اساس منطقه در سال های ‪ 5002‬الی ‪ 5009‬میالدی‬ ‫‪40%‬‬ ‫‪New Products‬‬ ‫‪New Markets‬‬ ‫‪30%‬‬ ‫*‪Intensive margins‬‬ ‫‪20%‬‬ ‫‪10%‬‬ ‫‪0%‬‬ ‫‪Share of export growth‬‬ ‫‪Asia‬‬ ‫‪ECA‬‬ ‫‪MENA‬‬ ‫‪EU‬‬ ‫‪USA‬‬ ‫‪RoW‬‬ ‫‪-10%‬‬ ‫‪-20%‬‬ ‫‪ 4‬شکل ‪ 2 .0‬این ارتباط را از طریق یک طرح پراگنده Ùˆ در مقایسه با حد اوسط نسبت بین صادرات Ùˆ تولیدات نا خالص داخلی (‪ ØŒ )GDP‬آمار و‬ ‫ارقام رسمی تولیدات نا خالص داخلی سرانه در کشور های متعدد منطقه Ø·ÛŒ سال های ‪ 4113‬الی ‪ 4112‬میالدی نشان میدهد‪ .‬خط شکسته نشان دهنده‬ ‫میانگین (حد اوسط) عواید Ù…ÛŒ باشد‪ .‬منحنی در این Ø´Ú©Ù„ کمترین سیر صعودی در نسبت بین تجارت Ùˆ تولیدات نا خالص داخلی (‪ )GDP‬را در‬ ‫تولیدات نا خالص داخلی (‪ )GDP‬سرانه Ùˆ همچنان در روند ارزش آن نشان Ù…ÛŒ دهد‪.‬‬ ‫شکل س ‪ :4 .‬میزان صادرات به اساس محصوالت در سال هاى ‪ 5002‬الی ‪ 5009‬میالدی‬ ‫‪150%‬‬ ‫‪Edible fruit‬‬ ‫‪and nuts‬‬ ‫‪New Products‬‬ ‫‪100%‬‬ ‫‪New Markets‬‬ ‫*‪Intensive margins‬‬ ‫‪Lac; gums,‬‬ ‫‪50%‬‬ ‫‪Edible Oil seedresins Wool and‬‬ ‫‪Others‬‬ ‫‪vegetables‬‬ ‫‪animal hair‬‬ ‫‪0%‬‬ ‫‪Art of stone‬‬ ‫‪Raw hides and‬‬ ‫‪-50%‬‬ ‫‪skins‬‬ ‫‪Share of export growth‬‬ ‫‪-100%‬‬ ‫‪Carpets‬‬ ‫‪-150%‬‬ ‫منبع‪ :‬بانک جهانی مقیم در ادارۀ احصائیه مرکزی (‪ * .)CSO‬یاد داشت‪" :‬گسترش میزان صادرات" مربوط به سطح‬ ‫تجارت Ù?علی Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫در مجموع پالیسی تجارتی اÙ?غانستان موثر Ùˆ باعث رشد تجارتی Ù…ÛŒ گردد‪ ،‬ولی تجارت Ù…ÛŒ تواند نقش بزرگ تر را در امر‬ ‫انکشاÙ? Ùˆ رشد اقتصادی ایÙ?ا نماید‪.‬‬ ‫واردات به مثابه یک عامل تولید تاثیر مستقیم روی تولیدات داخلی Ùˆ Ù?عالیت های صادراتی دارد‪ .‬روی این ملحوظ‪ ،‬سکتور‬ ‫خصوصی Ùˆ انکشاÙ? صادرات در اÙ?غانستان نیاز مند Ù?راهم آوری دسترسی به محصوالت با Ú©ÛŒÙ?یت Ùˆ دارای قیمت Ú©Ù… در‬ ‫سراسر سکتور بوده Ùˆ دارای قدرت وپوتانسیل برای تعویض محصوالت وارداتی با تولیدات داخلی دارای قیمت Ú©Ù… تر می‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫اÙ?غانستان در زمره کشور های است Ú©Ù‡ باز ترین اقتصاد را در منطقه دارا بوده Ùˆ ساختار تعرÙ?Ù‡ های آن زیر خط اوسط در‬ ‫میان ‪ LDC‬ها قرار دارد‪ .‬باالی محصوالت اندکی تجارتی محصوالیت باالتر از ‪ 0.‬Ù?یصد وضع Ù…ÛŒ گردد‪ .‬ساختار تعرÙ?ه‬ ‫های اÙ?غانستان اندکی پیشرÙ?ته شده Ùˆ به اساس اطالعات مصارÙ? خانوار برای مجموعه اجناس اساسی از سال ‪4112‬‬ ‫میالدی (ارزیابی خطرات احتمالی آسیب پذیری ملی – ‪ ØŒ 5)NRVA‬گروه های ثروت مند خواهان پرداخت بیشتر مالبات‬ ‫برای اموال وارداتی شان Ù…ÛŒ باشند‪ .‬به طور اخص ‪ ،‬خانواده های ثروت مند در اÙ?غانستان میزان بلند از خدمات را مصرÙ?‬ ‫می کنند؛ از این جهت‪ ،‬حین شامل ساختن خدمات در مجموعهء اجناس ‪ ،‬موثریت آن نه تنها سیر صعودی نداشته ‪ ،‬بلکه در‬ ‫سقوط Ù…ÛŒ باشد (Ø´Ú©Ù„ س‪.). .‬‬ ‫یا سیر تقریبا‬ ‫ً نزولی ‪...‬‬ ‫شکل س‪ :2 .‬سیر صعودی ساختار تعرÙ?Ù‡ ‪...‬‬ ‫‪All Goods & services in the basket‬‬ ‫‪Only Goods (=dutiable) in the basket‬‬ ‫‪7.5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫)‪Tariff (in percentage‬‬ ‫)‪Tariff (in percentage‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6.5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Centile‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Centile‬‬ ‫‪ 5‬به اساس محاسبات بانک جهانی با استÙ?اده از اطالعات خانوار به دست آمده از ارزیابی ملی خطرات احتمالی Ùˆ آسیب پذیری سال ‪ 4112‬میالدی‬ ‫ساختار تعرÙ?Ù‡ اÙ?غانستان وابسته Ùˆ منوط به معاÙ?یت های قابل توجه Ù…ÛŒ باشد‪ .‬این چنین معاÙ?یت ها در مجموع نمایانگر از‬ ‫ً مربوط به اجناس‬‫ً یک بر سه حصه مالیات Ùˆ سایر انواع خراج Ù…ÛŒ باشد‪ .‬معاÙ?یت های Ù?وق الذکر اکثرا‬ ‫دست دادن تقریبا‬ ‫وارداتی نیرو های امنیتی آیساÙ? Ùˆ ناتو‪ ،‬کشور های همکار در بخش انکشاÙ?‪ ،‬اجناس Ùˆ خدمات دولتی Ùˆ پروژه های تحت‬ ‫تمویل دونر ها Ù…ÛŒ باشد‪ .‬پروسهء اعطای امتیاز معاÙ?یت از پرداخت مالیات زمینه را برای اجاره گیری Ù?راهم Ù…ÛŒ سازد و‬ ‫Ù?ابریکات Ú©Ù‡ اجناس را به اساس معاÙ?یت از مالیات وارد Ù…ÛŒ کنند‪ ،‬از یک نوع امتیاز بر خور دار Ù…ÛŒ باشند‪ .‬از این جهت‪،‬‬ ‫در حالیکه بعضاً امتیاز اعطا شده در مورد معاÙ?یت از مالیات امکان تغییر Ùˆ اصالح را ندارد ‪ ،‬زیرا به اساس تواÙ?Ù‚ دو‬ ‫جانبه با نیرو های آیساÙ? Ùˆ کشور های تمویل کننده صورت گرÙ?ته‪ ،‬بررسی Ùˆ ارزیابی دقیق لست معاÙ?یت از مالیات می‬ ‫تواند در امر شناسائی راه ها جهت گسترش Ùˆ تقویت اساس تعرÙ?Ù‡ ممد Ùˆ موثر واقع گردد‪.‬‬ ‫مÙ?هوم معیار های "Ú©ÛŒÙ?یت" در چار چوب حقوقی اÙ?غانستان به گونه درست تعریÙ? نگردیده Ùˆ معمو ً‬ ‫ال با موضوع‬ ‫مصئونیت Ùˆ محاÙ?ظت صحی اشتباه گرÙ?ته Ù…ÛŒ شود‪ .‬با وجود آن هم‪ ،‬قانون ‪ SPS‬و همچنان قانون ‪ TBT‬این دو موضوع را‬ ‫به گونه واضح مشخص نموده است‪ .‬اÙ?غانستان در نظر دارد ‪ ،‬تا طرح قانون مصئونیت غذائی را ترتیب نموده Ùˆ تصدیق‬ ‫نامه ‪ /‬اعالمیه تولید کننده در مورد تولیدات غذائی دارای خطرات احتمالی (ریسک) کمتر در نظر گرÙ?ته خواهد شد‪ .‬اÙ?زون‬ ‫بر این‪ ،‬کشور قصد دارد تا Ø·ÛŒ سال های آینده به تالش های خود تسریع وشدت بخشیده ‪ ،‬تا Ú©ÛŒÙ?یت معیاری Ùˆ طرز العمل‬ ‫های خویش را در مطابقت با معیار های جهانی (‪ ØŒCodex Alimentarius ØŒIPPC ØŒOIE‬و ‪ )ISO‬همآهنگ سازد‪ .‬در ماه‬ ‫مارچ سال ‪ 4100‬میالدی اداره ملی نورم Ùˆ استندرد اÙ?غانستان (‪ )ANSA‬پالن استراتیژیک را به منظور ایجاد یک زیر‬ ‫بنای ملی Ùˆ با Ú©ÛŒÙ?یت در اÙ?غانستان ترتیب نمود تا Ù?عالیت ها را در پروسه اوزان Ùˆ مقادیر‪ ،‬اعتبار دهی Ùˆ معیاری سازی‬ ‫همآهنگ نماید‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫ایجاد یک پالن ارتقای ظرÙ?یت برای ارزیابی پالیسی تجارتی در ساختار وزارت تجارت Ùˆ صنایع (‪ :)MOCI‬این‬ ‫‪‬‬ ‫موضوع Ù…ÛŒ تواند در بر گیرنده ظرÙ?یت سازی در عرصه تجزیه Ùˆ تحلیل شاخص ها Ùˆ نظارت از نتایج پالیسی ها‬ ‫و سرمایه گذاری ها در Ú¯Ù?تگو های تجارتی‪ ،‬شیوه های ارزیابی موثریت‪ ،‬و نمونه گیری اقتصادی از تاثیرات‬ ‫پالیسی تجارتی باشد‪.‬‬ ‫ایجاد یک دیتابیس (مخزن معلومات) تجارتی جهت اجرای تجزیه Ùˆ تحلیل پالیسی‪ :‬دیتابیس (مخزن معلومات) Ù?وق‬ ‫‪‬‬ ‫الذکر باید معلومات تجارتی به دست آمده از نهاد هاى مختلÙ? ‪ ،‬مانند اداره مرکزی احصائیه (‪ )CSO‬و ریاست‬ ‫عواید اÙ?غانستان (‪ )ARD‬و هم چنان سروی های تمویل شده از جانب تمویل کننده گان را توحید نماید ‪ ،‬تا وزارت‬ ‫تجارت Ùˆ صنایع (‪ )MOCI‬را قادر بسازد Ú©Ù‡ تصامیم مبتنی بر پالیسی اتخاذ نماید‪ .‬ارتقای ظرÙ?یت در وزارت‬ ‫تجارت Ùˆ صنایع (‪ )MOCI‬در راستای Ø­Ù?ظ Ùˆ نگهداری دیتابیس مذکور مهم Ùˆ با ارزش Ù…ÛŒ باشد ‪ ،‬چنانچه این‬ ‫امر واحد های تخنیکی در داخل ساختار وزارت تجارت Ùˆ صنایع (‪ )MOCI‬را قادر Ù…ÛŒ سازد تا اطالعت مختلÙ?‬ ‫تجارتی را به منظور مدیریت مورد تجزیه Ùˆ تحلیل قرار دهند‪.‬‬ ‫اجرای بررسی اقالم Ùˆ اجناس شامل معاÙ?یت مالیاتی به هدÙ? توسعه Ùˆ گسترش اساس تعرÙ?Ù‡ مالیاتی‪ :‬این امر‬ ‫‪‬‬ ‫باعث کاهش ضایع شدن عواید بیشتر شده ‪ ،‬که تخمین زده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ این ضایع شدن یک بر سوم حصه عواید‬ ‫وارداتی را تشکیل Ù…ÛŒ دهد‪ .‬با آن هم‪ ،‬مجموعه مصرÙ? حد اقل مواد غذائی باید از پرداخت مالیات معاÙ? باشند‪ ،‬تا‬ ‫به اÙ?راد غریب Ùˆ بی بضاعت رسیدگی صورت گیرد‪.‬‬ ‫رشد Ùˆ انکشاÙ? سکتور خصوصی‬ ‫یک Ù?ضای مناسب Ùˆ خوب برای سرمایه گذاری مشوق Ù?عالیت های تجارت خصوصی بوده Ùˆ نهاد های اÙ?غان را تشویق می‬ ‫کنند‪ ،‬تا برنامه های سرمایه گزاری میان مدت را در نظر گرÙ?ته‪ ،‬که این امر خود با عث ایجاد زمینه هاى کارى Ù…ÛŒ گردد‪.‬‬ ‫پالیسی ملی تجارتی‪ ،‬به شمول بخش "واردات" آن باید Ù?ضای را ایجاد کند Ú©Ù‡ در آن سکتور خصوصی اÙ?غانستان رشد و‬ ‫انکشاÙ? نماید‪ .‬در این زمینه مقرره از اهمیت خاص بر خوردار است؛ این مقرره باید Ø´Ù?اÙ?‪ ،‬قابل دسترس‪ ،‬و قابل تطبیق‬ ‫باشد ‪ ،‬تا بتواند زمینه رشد‪ ،‬شغل زائی‪ ،‬و Ù?قر زدائی را Ù?راهم نماید‪ .‬یک ارزیابی بانک جهانی در مورد Ù?ضای تجارتی در‬ ‫اÙ?غانستان در سال ‪ 4100‬میالدی اصالحات در ‪ 1‬بخش از ‪ 01‬شاخص "گزارش اجرای تجارت"‪ 6‬را پیشنهاد نمود‪ .‬مطالعه‬ ‫دقیق تجارت بی طرÙ?انه (‪ )DTIS‬مذکور توجه خاص را روی زیر مجموعهء شاخصه های Ù?وق الذکر مبذول داشته ‪ ،‬تا‬ ‫تالشی باشد برای اÙ?زایش رشد سکتور خصوصی Ùˆ عواید صادراتی از طریق‪ )i( :‬آغاز یک تجارت‪ )ii( ،‬مصئونیت و‬ ‫حÙ?اظت سرمایه گذاران‪ )iii( ،‬اجرای قرار داد ها‪ .‬Ù?صل ‪ 4‬مقرره مذکور توضیحات در رابطه به تمام زیر مجموعه ها‬ ‫Ù?راهم Ù…ÛŒ سازد در حالیکه ضمیمه ‪ 6‬متریکس پالیسی در مورد تمامی ‪ 1‬عرصه مورد اصالحات را به گونه کامل مورد‬ ‫ا روی Ù?ضای‬ ‫بحث قرار Ù…ÛŒ دهد‪ .7‬درعین زمان‪ ،‬Ù?صل ‪ IV‬بخش های زیر بنائی را مورد ارزیابی قرار Ù…ÛŒ دهد ‪ ،‬که مستقیمً‬ ‫سرمایه گذاری تاثیر گذار بوده ‪ ،‬که شامل دسترسی به جاده ها‪ ،‬استÙ?اده از وسایل ارتباطی Ùˆ انرژی برق Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫شروع یا آغاز تجارت‬ ‫کوتاه مدت‪ :‬به پروسه تمدید جواز سرمایه گذاری باید تسریع بخشیده شود؛ هزینه تمدید جواز کاهش داده شود؛ و‬ ‫‪‬‬ ‫مدت اعتبار جواز بیشتر گردد‪ .‬ادارۀ حمایت از سرمایه گذاری در اÙ?غانستان (آیسا) به عوض وضع مصارÙ? تمدید‬ ‫جواز به اساس وسعت نهاد یا سکتور‪ ،‬می تواند هزینه اداری کمتر Ùˆ غیر پیچیده را برای تمدید جواز وضع نماید‪.‬‬ ‫میان مدت‪ :‬روابط میان وزارت تجارت Ùˆ صنایع (‪ )MoIC‬و ادارۀ حمایت از سرمایه گذاری در اÙ?غانستان‬ ‫‪‬‬ ‫(‪ )AISA‬باید تجدید گردد ‪ ،‬تا زمینه را برای سرمایه گذاران Ù?راهم سازد ‪ ،‬که آنان به منظور امورات مربوط به‬ ‫ثبت Ùˆ اخذ جواز Ù?قط به یک اداره سر Ùˆ کار داشته باشند‪ .‬دولت باید همیشه تالش نماید تا در مجموع Ù?قط یک اداره‬ ‫را مسئوول اخذ هر نوع معلومات‪ ،‬ثبت‪ ،‬صدور جواز‪ ،‬و دریاÙ?ت مصارÙ? از جانب سرمایه گذاران تعیین کند‪.‬‬ ‫مصئونیت سرمایه گذار‬ ‫‪ ‬کوتاه مدت‪ :‬هر دو قانون – قانون شرکت های سهامی Ùˆ قانون شرکت های سهامی Ùˆ لمیتد – باید مورد تعدیل قرار‬ ‫گرÙ?ته شود ‪ ،‬تا نیاز مندی های اشاعه Ùˆ مصئونیت سرمایه گذاران را به گونه بیشتر Ùˆ کامل تر در مطابقت با‬ ‫Ù?عالیت های پسندیده معیاری بین المللی قرار دهد‪ .‬همچنان نسخه تعدیل شده قانون تÙ?تیش مستقل معامالت طرÙ?ین‬ ‫ذیدخل را قبل از اجرای این معامالت الزامی سازد‪ .‬تائید سهام داران در مورد معامالت بزرگ مربوطه نیز باید‬ ‫یک امر الزامی Ùˆ حتمی پنداشته شود‪ .‬ماده ‪ .1‬قانون شرکت های سهامی Ùˆ لمیتد ‪ ،‬که در مورد موضوع تنازع‬ ‫مناÙ?ع در معامالت بحث Ù…ÛŒ کند‪ ،‬باید تعدیل گردیده ‪ ،‬تا نیاز برای اشاعه عامه را در گزارشات ساالنه در قضایای‬ ‫معامالت طرÙ?ین ذیدخل بیشتر سازد‪ .‬نسخه Ù?علی قانون شرکت های سهامی Ùˆ لمیتد صرÙ? موجودیت مواÙ?قت‬ ‫هیئت مدیره شرکت را در معامالت بزرگ (معامالت دارای مبلغ بیشتر از ‪ .‬Ù?یصد سرمایه شرکت) الزامی می‬ ‫داند‪ .‬به منظور مصئونیت بیشتر سهام داران کوچک‪ ،‬چنین معامالت تجارتی باید در جلسات سهام داران مورد‬ ‫تواÙ?Ù‚ Ùˆ تائید قرار گیرند‪.‬‬ ‫‪ 6‬این بخش به اساس "تواÙ?Ù‚ نامه اصالحی رشد Ùˆ بهبود سهولت در Ù?عالیت های تجارتی در اÙ?غانستان"‪ ،‬بانک جهانی – ‪ IFC‬در ماه Ù?بروری سال‬ ‫‪ 4104‬میالدی Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫‪ 7‬پیشنهادات مذکور به اساس Ù?عالیت های مناسب رقابتی در مورد تنظیم Ù?ضا Ùˆ زمینه سرمایه گذاری بوده Ùˆ منعکس کننده مباحث Ùˆ Ú¯Ù?تگو ها میان‬ ‫گروه بانک جهانی‪ ،‬نهاد های دولتی Ùˆ دستا ندر کاران در خالل یک ماموریت گروه بانک به کابل (به تاریخ ‪ 03‬الی ‪ 46‬سپتامبر سال ‪ 4100‬میالدی)‬ ‫می باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬میان مدت‪ :‬به منظور Ù?راهم آوری تسهیالت جهت مصئونیت حقوق سرمایه گذاران از طریق محاکم‪ ،‬گروه های‬ ‫ذیعالقه باید حق دسترسی به اسناد غیر محرم مورد نیاز شان را بدون ارائه درخواست Ùˆ یا معرÙ?ÛŒ اسناد مورد‬ ‫ضرورت داشته باشند‪ .‬طرÙ?ین ادعا در محکمه باید حق سوال کردن (به گونه Ø´Ù?اهی یا کتبی) از طرÙ? مقابل یا‬ ‫شهود را در جریان محاکمه بدون از قبل در اختیار قرار دادن سواالت به قاضی داشته باشند‪ .‬به منظور Ù?راهم‬ ‫آوری تسهیالت برای دسترسی به مدارک در جریان محاکمه‪ ،‬وکالی مداÙ?ع سهام داران اقلیت باید حق مطرح‬ ‫کردن سواالت از مدعی علیه Ùˆ شهود را به گونه مستقیم داشته باشند‪.‬‬ ‫اجرای قرار داد ها‬ ‫میان مدت‪ :‬تالش برای ایجاد میکانیزم متناوب جهت حل Ùˆ Ù?صل منازعات رویدست گرÙ?ته شود‪ ،‬تا Ú©ÛŒÙ?یت Ù?یصله‬ ‫‪‬‬ ‫های تجارتی را بهبود بخشد‪ .‬گزینه های میانجیگری در مجموع راه حل سریع Ùˆ Ú©Ù… هزینه بوده Ùˆ زمینه آن را‬ ‫بیشتر مساعد Ù…ÛŒ سازد ‪ ،‬تا طرÙ?ین Ù?عالیت های تجارتی خویش را با یک دیگر دو باره از سر گیرند‪.‬‬ ‫رشد صادرات‬ ‫صادرات از اÙ?غانستان هزینه بر Ùˆ پر مصرÙ? Ù…ÛŒ باشد؛ تجارت پیشنهاد Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ موانع مشخصاً Ù?را راه بخش تامینات‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫ا وابسته به واردات مواد خام برای‬‫تجارت صادرات اÙ?غانستان بسیار هزینه بر Ùˆ پر مصرÙ? بوده زیرا این صادرات قویً‬ ‫تولید بوده Ùˆ ممکن با عث تاوان در تولیدات از طریق تاخیر در وقت‪ ،‬انتقال‪ ،‬و Ù?عالیت های انباری گردد‪ .‬تمام این‬ ‫موضوعات دست به دست هم داده Ùˆ منجر به اÙ?زایش مصارÙ? Ù…ÛŒ گردند‪ .‬شواهد Ùˆ مدارک نشان Ù…ÛŒ دهند Ú©Ù‡ اÙ?غانستان در‬ ‫حال حاضر Ù?رصت های ممکنه صادراتی را بنا بر دالیل آتی از دست میدهد‪ )i( :‬هزینه های بشتر Ùˆ بلند تر از طریق‬ ‫اقتصاد Ú©ÙˆÚ†Ú© Ùˆ تا اندازهء موضوعات مربوط به اقتصاد بزرگ؛ (‪ )ii‬ارزش کمتر؛ (‪ )iii‬Ù?شار های ساختاری‪.‬‬ ‫خطرات احتمالی Ùˆ چالش های امنیتی عامل اساسی – مستقیم یا غیر مستقیم – برای مصارÙ? تجار محسوب Ù…ÛŒ گردد‪.‬‬ ‫یگانه بزرگ ترین مانع Ù?را راه رشد تجارت Ùˆ سکتور خصوصی همانا Ù?شار های غیر مستقیم بازار ها ناشی از منازعات‬ ‫می باشد‪.‬‬ ‫ً مانع اساسی رشد صادرات نبوده ‪ ،‬ولی بدون Ø´Ú© در امر مصارÙ? Ùˆ هزینه های‬ ‫در مجموع‪ ،‬عوامل اقتصاد بزرگ الزاما‬ ‫صادراتی نقش بارزی را ایÙ?ا Ù…ÛŒ نماید‪ .‬این واقعیت Ú©Ù‡ پالیسی تنظیم پولی در کشور نوسانات اسعار را به گونه قابل مالحظه‬ ‫و چشمگیری کاهش داده است‪ ،‬یکی از دست آورد های بانک جهانی محسوب Ù…ÛŒ گردد‪ .‬پول اÙ?غانی نسبت به سایر کشور‬ ‫ً بهتر بر خوردار بوده Ùˆ روی همین ملحوظ صادرات اÙ?غانستان در مقایسه با سایر کشور ها‬ ‫های جنوب آسیا از ارزش نسبتا‬ ‫هزینه بر تر Ùˆ پر مصرÙ? Ù…ÛŒ باشند‪ .‬واردات در توازن تجارت قویا‬ ‫ً بیشتر بوده Ùˆ در این راستا میزان بلند مساعدت ها در‬ ‫عرصه های باز سازی Ùˆ انکشاÙ? نقش مهم را ایÙ?ا نموده است‪ .‬در عین زمان‪ ،‬هزینه برای کار های غیر مسلکی نیز در‬ ‫اÙ?غانستان نسبت به معیار های سایر کشور ها بیشتر بوده Ùˆ عواید برای سرمایه گذاری خصوصی مناسب نمی باشد‪.‬‬ ‫مصارÙ? بلند صادرات از اÙ?غانستان به این معنی است Ú©Ù‡ تجار باید به مقاد بسیار اندک Ùˆ محدود بسنده باشند‪ .‬از این‬ ‫جهت‪ ،‬کاهش در هزینه Ùˆ مصارÙ? یگانه راه Ù…ÛŒ باشد Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان ارزش Ùˆ تعداد تولیدات تولید شده را اÙ?زایش بخشید‪ ،‬تعداد‬ ‫بازار ها را رشد داد Ùˆ نیز شمار صادر کننده گان را ارتقاء دهند‪ .‬به گونه مثال‪ ،‬با صادر کردن انار اÙ?غانستان به کشور‬ ‫هندوستان (Ø´Ú©Ù„ س‪ ØŒ)3 .‬یک تاجر اÙ?غان Ù?قط ‪ 6.0‬Ù?یصد منÙ?عت به دست Ù…ÛŒ آورد‪ ،‬البته بعد از پرداخت بیش از ‪ 30‬Ù?یصد‬ ‫قیمت برای مصارÙ? تولید Ùˆ خسارات مواد‪ ،‬و بیشتر از ‪ 02‬Ù?یصد پرداخت مالیات Ùˆ کمیشن ها‪ ،‬و ‪ 00‬Ù?یصد مصارÙ?‬ ‫ترانسپورت Ùˆ حمل Ùˆ نقل ‪ ،‬حتی قبل از این Ú©Ù‡ میوه از اÙ?غانستان خارج شده باشد‪ .‬در مقایسه با اÙ?غانستان‪ ،‬مصارÙ?‬ ‫صادرات در هندوستان ‪ 46‬Ù?یصد Ùˆ پاکستان صرÙ? ‪ 2‬Ù?یصد Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫شکل س‪ :6 .‬مصارÙ? Ùˆ حدود صادرات‪ :‬یک مثال از صادرات میوه انار به کشور هندوستان‬ ‫منبع‪ :‬لیزهوت‪ ،‬ماه جون سال ‪ 4100‬میالدی‬ ‫صادرات اÙ?غانستان دارای ارزش روز اÙ?زون کمتر Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در مورد بعضی از کاال ها یا تولیدات‪ ،‬اÙ?غانستان دارای ارادهء‬ ‫خوب در بازار تجارتی بوده Ùˆ مشتریان نیز مایل هستند ‪ ،‬تا برای کاالی دارای Ú©ÛŒÙ?یت بلند پول بیشتر بپر دازند – به گونه‬ ‫مثال ‪ :‬این موضوع در بارهء قالین اÙ?غانستان صدق Ù…ÛŒ کند‪ .‬با آن هم‪ ،‬بیشترین کاال های صادراتی اÙ?غانستان اجناس تولیدی‬ ‫بوده Ùˆ روی این ملحوظ در برابر کاهش قیمت های اجناس آسیب پذیر Ù…ÛŒ باشند‪.‬‬ ‫غیر رسمی بودن در سکتور خصوصی یکی از موانع Ù?را راه رشد Ùˆ انکشاÙ? دراز مدت بوده‪ ،‬چرا Ú©Ù‡ تجارت های غیر‬ ‫رسمی مایل به توسعه Ùˆ گسترش وسعت تجارت Ùˆ نیز سرمایه گذاری روی تکنالوژی نبوده Ùˆ از همین جهت در بازار های‬ ‫تجارتی با مشکالت زیادی مواجه Ù…ÛŒ شوند‪ .‬اقتصاد غیر رسمی در بر گیرنده حدود ‪ 21‬الی ‪ 11‬Ù?یصد مجموع اقتصاد (به‬ ‫شمول مواد مخدر) را Ù…ÛŒ باشد‪ .‬رسیدگی به پرا Ù?Ú¯Ù†ÛŒ ها Ùˆ Ù?رصت های کوتاه مدت انعطاÙ? پذیر Ù…ÛŒ باشد ‪ ،‬ولی این امر‬ ‫منوط Ùˆ وابسته به اوضاع Ù…ÛŒ باشد‪ .‬اگر Ú†Ù‡ غیر رسمی بودن تجارت یک منبع در آمد را برای اÙ?غانان Ù?قیر Ùˆ بی بضاعت‬ ‫Ù?راهم Ù…ÛŒ سازد‪ ،‬ولی این امر عنعنات را کنار Ù…ÛŒ گذارد‪ ،‬از پرداخت مالیات Ù?رار Ù…ÛŒ نماید‪ ،‬و چالش های امنیتی Ùˆ صحی‬ ‫را نیز به بار Ù…ÛŒ آورد ‪ ،‬زیرا تجارت غیر رسمی انتقال غیر مسلکی Ùˆ قابل کنترول اجناس Ùˆ کاال ها را در قبال دارد‪ .‬در‬ ‫این وضعیت مبارزه با چنین عملکرد Ùˆ Ù?عالیت غیر رسمی دارای میزان خطرات احتمالی بلند برای اÙ?غانستان یک چالش و‬ ‫خیلی مشکل Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫سرمایه گذاری خصوصی به دلیل عدم حاکمیت قانون در کشور یک چالش Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در کشور عدم مصئونیت قرار داد ها‬ ‫موجود بوده‪ ،‬یک چار چوب ضعیÙ? حقوقی Ø­Ú©Ù… Ù?رما Ù…ÛŒ باشد ‪ ،‬که به گونه غیر جانبدارانه تطبیق Ù…ÛŒ گردد‪ ،‬سیستم عدالت‬ ‫رسمی بسیار ضعیÙ? وجود دارد Ùˆ یا هم هیچ وجود ندارد‪ ،‬محاکم تجارتی غیر Ù?عال بوده‪ ،‬و سیستم بیمهء تجارتی در کشور‬ ‫به گونه درست Ùˆ عینی Ù?عالیت ندارند‪.‬‬ ‫ادارۀ ارتقای صادرات اÙ?غانستان (‪ )EPAA‬در سال ‪ 5006‬میالدی ایجاد گردید ‪ ،‬تا صادرات کاالی اÙ?غانستان را در بازار‬ ‫های خارج اÙ?زایش بخشد‪ ،‬ولی نهاد مذکور بعد از تغییرات در ترتیبات ساختاری به رکود مواجه گردید‪ .‬ایجاد ادارۀ ارتقای‬ ‫صادرات اÙ?غانستان (‪ )EPAA‬یک گام درست به شمار Ù…ÛŒ رÙ?ت Ùˆ در سال ‪ 4112‬میالدی این اداره توانیست یک جایزهء را‬ ‫نیز به دست بیآورد‪ .‬هدÙ? از ایجاد این نهاد Ù?راهم آوری مساعدت برای صادر کننده گان در عرصهء بازار یابی‪ ،‬بازار های‬ ‫بیرونی Ùˆ مقررات بود ‪ ،‬تا در راستای بهبود Ùˆ گسترش روابط با وارد کننده گان خارجی ممد واقع شده Ùˆ همچنان این اداره‬ ‫به عنوان یگانه نهاد برای Ø·ÛŒ مراحل اسناد مربوط به صادرات محسوب گردد‪ .‬با وجود آن‪ ،‬ادارۀ ارتقای صادرات‬ ‫اÙ?غانستان (‪ )EPAA‬استقاللیت خود را زمانی از دست داد Ú©Ù‡ تحت نام ریاست ارتقای صادرات در چوکات وزارت تجارت‬ ‫و صنایع (‪ )MoCI‬در آمد‪ .‬از آن زمان تا اکنون ادارۀ مذکور خدمات اساسی خود را Ù?راهم نمی کند؛ نقش Ùˆ مسیر این نهاد‬ ‫به گونه واضح تعریÙ? نشده؛ Ùˆ تعریÙ? وظایÙ? هر سه ریاست به گونه مبهم Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫از آن جائیکه ادارۀ ارتقای صادرات اÙ?غانستان (‪ )EPAA‬نقش Ùˆ مسئوولیت جدید به خود گرÙ?ته‪ ،‬به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ این‬ ‫نهاد از Ù?عالیت ها جهت رشد Ùˆ انکشاÙ? خدمات صادرات داخلی حمایت Ù…ÛŒ کند‪ .‬این Ù?عالیت ها را Ù…ÛŒ توان از طریق تطبیق‬ ‫پروسهء "صادرات مرحله به مرحله" ‪ ،‬که در سال ‪ 4110‬میالدی توسط ادارۀ ارتقای صادرات اÙ?غانستان (‪ )EPAA‬طرح‬ ‫گردیده بود‪ ،‬ارتقاء بخشید‪ .‬طرح یک برنامه مناسب مساعدت بال عوض به اساس تجارب کشور تونس Ù…ÛŒ تواند در امر ارتقا‬ ‫و گسترش صادرات بسیار موثر واقع گردد (به جدول ‪ ØŒ 0 ..‬صندوق وجهی دسترسی بازار صادرات تونس (‪،)EMAF‬‬ ‫Ù?صل دوم مراجعه گردد)‪ .‬صندوق وجهی دسترسی بازار صادرات تونس (‪ )EMAF‬توانست مساعدت های بال عوض‬ ‫متناسب را به گونه موÙ?قانه استÙ?اده نماید ‪ ،‬تا در امر تصدی های خدمات سکتوری موثر واقع گردیده Ùˆ شبکه مشوره دهی‬ ‫محلی در مورد صادرات را ایجاد نموده ‪ ،‬تا به شرکت ها Ú©Ù…Ú© نماید Ú©Ù‡ در بازار های خارجى موÙ?Ù‚ به در آیند‪.‬‬ ‫اÙ?غانستان از قبل به سطح بین المللی در سکتور های تجارت محصوالت زراعتی Ùˆ قالین وارد رقابت شده‪ ،‬که در این‬ ‫عرصه زنجیره ارزش را Ù…ÛŒ تواند اÙ?زایش بخشد‪ .‬زراعت Ùˆ تجارت محصوالت زراعتی در صورتی دارای توانائی و‬ ‫پوتانسیل بزرگ Ù…ÛŒ باشد Ú©Ù‡ توجه مناسب به اÙ?زایش ارزش‪ ،‬ارتقای ظرÙ?یت انبار ها Ùˆ بهبود بسته های تجارتی مبذول گردد‪.‬‬ ‫در سکتور قالین نیز توانایى (زمینه رشد Ùˆ انکشاÙ?) از طریق تاسیس Ù?ابریکه قطع Ùˆ شستشوی قالین موجود بوده Ùˆ هم‬ ‫چنان در سکتور احجار کریمه (سنگ های قیمتی Ùˆ نیمه قیمتی) توانایى (زمینه رشد Ùˆ انکشاÙ?) از مجرای خدمات قطع و‬ ‫پالش کاری وجود دارد‪ .‬سکتور مرمر Ù…ÛŒ تواند یکی از عوامل انکشاÙ? تصدی Ú©ÙˆÚ†Ú© – متوسط (‪ )SME‬گردیده Ùˆ هم‬ ‫ا خشت ها Ùˆ وسایل ساده ساختمانی ‪ ،‬که‬ ‫چنان سکتور ساختمانی به ویژه بخش تعمیرات نیز قابل اعتماد بوده ‪ ،‬چرا Ú©Ù‡ اکثرً‬ ‫در حال حاضر از خارج وارد Ù…ÛŒ گردد‪ ،‬در داخل کشور با مصارÙ? کمتر قابل تولید Ù…ÛŒ باشد‪ .‬طرح استراتیژی ملی‬ ‫صادرات باید روی تقویت سکتور های مشابهی Ú©Ù‡ در Ù?وق ذکر شد‪ ،‬توجه داشته باشد ‪ ،‬زیرا در این سکتور ها پوتانسیل و‬ ‫توانایى (زمینه رشد) موجود Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫نقش Ùˆ Ù?عالیت های جدید ادارۀ ارتقای صادرات اÙ?غانستان (‪ )EPAA‬باید مشخص شود‪ .‬در صورتیکه این‬ ‫‪‬‬ ‫ریاست Ú©ÙˆÚ†Ú© ترین تاثیری روی ارتقای صادرات در اÙ?غانستان داشته باشد‪ ،‬باید یک ماموریت داشته Ùˆ Ù?قط‬ ‫محدود به یک مرکز معلوماتی نباشد‪ .‬این اداره Ù…ÛŒ تواند نقش بیشتری در ارتقای صادرات‪ ،‬خدمات حمایوی‪،‬‬ ‫مساعدت های تخنیکی‪ ،‬ارتقای ظرÙ?یت Ùˆ بازار یابی ایÙ?ا نماید‪.‬‬ ‫راه های جستجو گردد ‪ ،‬تا برنامه مساعدت بال عوض مناسب برای ارتقای صادرات با توجه به موÙ?قیت های‬ ‫‪‬‬ ‫تجارب کشور تونس ایجاد گردد‪ .‬برنامهء سب سایدی Ù?وق الذکر باید به هدÙ? Ùˆ در مطابقت با اهداÙ? تنوع‬ ‫صادرات Ùˆ انکشاÙ? صادرات برای تصدی های Ú©ÙˆÚ†Ú© – متوسط (‪ )SME‬باشد‪.‬‬ ‫ستراتیژی ملی صادرات به عنوان یگانه سند جهت حمایت از پالیسی ملی تجارت طرح Ùˆ ترتیب گردد‪ .‬ستراتیژی‬ ‫‪‬‬ ‫Ù?وق الذکر باید سکتور های کلیدی را شناسائی نماید ‪ ،‬که اÙ?غانستان در آن عرصه ها مناÙ?ع قابل توجه داشته و‬ ‫همچنان ایجاد شغل نماید ‪ ،‬تا در جریان پروسه انتقال وظایÙ? بیشتر را به میان آورد‪ .‬این ستراتیژی با ذکر مراحل‬ ‫ً تصدی های Ú©ÙˆÚ†Ú© – متوسط‬ ‫واضح Ùˆ مشخص جهت اÙ?زایش توانائی های رقابتی نهاد های اÙ?غانی مشخصا‬ ‫(‪ )SME‬بیشتر تقویت شده Ùˆ این تصدی های را Ú©Ù…Ú© نماید ‪ ،‬تا محدودیت ها را از گسیخته Ùˆ در بازار های بین‬ ‫المللی به Ù?عالیت های خویش ادامه دهند‪.‬‬ ‫اصالحات در گمرکات تسهیالت تجارتی را تقویت خواهد کرد‬ ‫از اثر اصالحات مداوم در گمرکات‪ ،‬طرزالعمل های گمرکی از نو تنظیم گردیده‪ ،‬تسهیالت سرحدی بهتر شده است Ùˆ روند‬ ‫ترخیص گمرکی تسریع قابل مالحظه یاÙ?ته است‪ .‬زمانیکه ریاست گمرکات‪ ،‬که اینک در آن اصالحات آورده شده است‪،‬‬ ‫سیستم اسیکودا (‪ )Asycuda‬و طرزالعمل های جدید گمرکی بطور کامل Ù?عال گرداند‪ ،‬این امر سبب کاهش بیشتر هزینه های‬ ‫گمرکی شده Ùˆ تسهیالت Ùˆ تضمینات تجارتی را بهبود خواهد بخشید‪.‬‬ ‫ال بیشترین تاثیر را روی کاهش هزینه های تجارتی در اÙ?غانستان خواهد‬ ‫مدرنیزه ساختن گمرکات Ùˆ مدیریت سرحدات احتما ً‬ ‫داشت‪ ،‬زیرا مدرن ساختن گمرکات سبب تسهیل Ùˆ یکپارچگی امور تجارتی خواهد شد‪ .‬کارایی گمرکات Ø·ÛŒ سالهای اخیر‬ ‫بطور چشمگیری اÙ?زایش یاÙ?ته است؛ شاخص های متعددی نشان میدهد Ú©Ù‡ پیشرÙ?ت های واقعی در تسهیالت Ùˆ انتقاالت‬ ‫کاالهای تجارتی در سطح اÙ?غانستان صورت گرÙ?ته است‪ .‬اما باوجود این‪ ،‬در دراز مدت اÙ?غانستان نیاز دارد ‪ ،‬تا نهاد های‬ ‫مدیریت سرحدات خویش را تقویت بخشد ‪ ،‬پالیسی مقرراتی ترانسپورتی را تغییر دهد Ùˆ روی زیربناهای مربوط به تجارت‬ ‫سرمایه گذاری کند‪.‬‬ ‫اصالحات عمده گمرکی رویدست گرÙ?ته شده Ùˆ تطبیق گردیده است‪ .‬این اصالحات شامل موارد آتی میشود‪ )0( :‬معرÙ?ی‬ ‫برنامه تعرÙ?Ù‡ ملی اÙ?غانستان‪ ،‬که کاالهای تجارتی را مطابق معیار های بین المللی طبقه بندی Ù…ÛŒ کند؛ (‪ )4‬طرزالعمل های‬ ‫کنترول Ùˆ نظارت بر معاÙ?یت های مالیاتی؛ (‪ )6‬راه اندازی سیستم خودکار برای اطالعات گمرکی (‪)ASYCUDA‬؛ (‪)2‬‬ ‫ارتقای ظرÙ?یت Ùˆ آموزش مسئوولین گمرکات؛ (‪ ).‬انکشاÙ? زیربناها در مراکز عمده گمرکی؛ Ùˆ (‪ )3‬ایجاد واحد های‬ ‫ارزیابی گمرکی منطقوی Ùˆ کنترول بعد از ترخیص گمرکی در مراکز عمده والیتی‪ .‬در نتیجه این اصالحات‪ ،‬عواید گمرکی‬ ‫طی هشت سال گذشته ‪ 03‬برابر اÙ?زایش یاÙ?ته است؛ این اÙ?زایش عواید گمرکی اÙ?زایش ‪ 0‬برابری واردات را تحت شعاع‬ ‫قرار داده Ùˆ ‪ 63‬Ù?یصد عواید گمرکی داخلی جمع اوری شده Ø·ÛŒ سال مالی ‪ 4104‬را تشکیل میدهد‪.‬‬ ‫اصالحات گمرکات بطور قابل مالحظه ای شاخص های تجارت Ùˆ امور لوژیستیک برای اÙ?غانستان را بهتر ساخته است‪.‬‬ ‫نظر به گزارش شاخص عملکرد Ùˆ Ù?عالیت لوژیستیکی (‪ ØŒLPI‬شکل ‪ S.1‬و ‪ )S.2‬بانک جهانی‪ ،‬گمرکات اÙ?غانستان در حال‬ ‫حاضر بطور Ú©Ù„ÛŒ نسبت به همتایان خود در کشور های ازبکستان‪ ،‬ایران‪ ،‬تاجیکستان‪ ،‬و حتی مصر بهتر عمل Ù…ÛŒ کند‪.‬‬ ‫جدول ‪ :S.2‬رتبه گمرکات نظر به شاخص عملکرد لوژیستیک (‪)LPI‬‬ ‫جدول ‪ :S.1‬شاخص عملکرد لوژیستیک‬ ‫اÙ?غانستان‬ ‫‪2.24‬‬ ‫نمره‬ ‫‪ LPI‬کلی‬ ‫‪143‬‬ ‫رتبه‬ ‫‪2.22‬‬ ‫نمره‬ ‫گمرکات‬ ‫‪104‬‬ ‫رتبه‬ ‫‪1.87‬‬ ‫نمره‬ ‫زیربناها‬ ‫‪139‬‬ ‫رتبه‬ ‫‪2.24‬‬ ‫انتقاالت بین نمره‬ ‫‪141‬‬ ‫رتبه‬ ‫المللی‬ ‫‪2.09‬‬ ‫نمره‬ ‫توانائی‬ ‫‪141‬‬ ‫رتبه‬ ‫لوژیستیکی‬ ‫‪2.37‬‬ ‫نمره‬ ‫پیگیری و‬ ‫‪128‬‬ ‫رتبه‬ ‫ردیابی‬ ‫‪2.61‬‬ ‫نمره‬ ‫معیاد های‬ ‫‪146‬‬ ‫رتبه‬ ‫زمانی‬ ‫منبع‪ :‬بانک جهانی‪4104 LPI ،‬‬ ‫قابلیت کاری ادارۀ گمرک بطور چشمگیری اÙ?زایش یاÙ?ته است‪ .‬یکی از شاخص های کارایی ادارۀ گمرک عبارت از حد‬ ‫اوسط تعداد اظهارنامه های گمرکی Ø·ÛŒ مراحل شده توسط Ù?ÛŒ Ù†Ù?ر مسئوول گمرک در یک سال Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در سال ‪،4112‬‬ ‫این عدد ‪ 611‬اظهار نامه Ù?ÛŒ Ù†Ù?ر بود Ùˆ الی نیمه اول سال ‪ 4101‬این رقم به ‪ .11‬اظهار نامه Ù?ÛŒ Ù†Ù?ر اÙ?زایش یاÙ?ته بود‪ .‬حد‬ ‫اوسط هزینه اقتصادی برای هر اظهار نامه گمرکی بطور مداوم کاهش یاÙ?ته است‪ ،‬این هزینه از ‪ 3.20‬دالر در سال ‪411.‬‬ ‫به ‪ 2.12‬دالر در سال ‪ 4111‬کاهش یاÙ?ته است‪ 8.‬به همین ترتیب‪ ،‬تÙ?اوت بین هزینه مجموعی گمرکات Ùˆ عواید مجموعی‬ ‫جمع اوری شده از ‪ 1.12‬Ù?یصد در سال ‪ 411.‬به ‪ 1.24‬Ù?یصد در سال ‪ 4111‬کاهش یاÙ?ته است‪ .‬در هردو مورد‪ ،‬این ارقام‬ ‫در همخوانی با ارقام در بقیه کشور های جهان قرار دارد (در سطح بین الملل‪ ،‬نسبت هزینه‪/‬عواید گمرکات بین ‪ 1..‬و ‪4.1‬‬ ‫ً به مراتب بیشتر از ‪ 01‬دالر امریکائی می‬ ‫Ù?یصد قرار دارد Ùˆ حد اوسط هزینه اقتصادی برای هر اظهار نامه گمرکی معموال‬ ‫‪9‬‬ ‫باشد)‪.‬‬ ‫در سال ‪ ØŒ5022‬سیستم ‪ Asycuda‬در ‪ 92‬Ù?یصد مراکز گمرکی تطبیق گردیده بود (Ùˆ ‪ 11‬Ù?یصد ارزش تجارت خارجی طی‬ ‫مراحل شده بود)‪ .‬پوشش تدریجی سراسر کشور بسیاری از خال ها را ‪ ،‬که وارد کننده گان با استÙ?اده از آن از کنترول‬ ‫گمرکات Ù?رار Ù…ÛŒ کردند‪ ،‬مرÙ?وع ساخته است ‪ ،‬که این امر بخشی از پیشرÙ?ت کار در جمع اوری گمرکات را توضیح میدهد‪.‬‬ ‫ولی اصالحات باید توحید شود Ùˆ هنوز Ù?رصتهائی برای بهتر ساختن ادارۀ گمرکات وجود دارد‪ .‬اصالحات را میتوان در سه‬ ‫گروپ طبقه بندی کرد‪ )0( :‬طرزالعمل های بهتر گمرکی‪ ،‬تا مودل ترخیص گمرکی برای اÙ?غانستان در طرح اصالحات آینده‬ ‫تع ریÙ? گردد‪ ،‬اظهار نامه های گمرکی Ù?علی سازگار گردند‪ ،‬رعایت مقررات از جانب تاجران بهبود یابد Ùˆ میزان تÙ?تیش‬ ‫Ù?زیکی اÙ?زایش یابد؛ (‪ )4‬تشکیل Ùˆ مدیریت بهتر منابع بشری‪ ،‬جهت تقویت نظارت Ùˆ بهتر بلند بردن روحیه کارمندان؛ و‬ ‫(‪ )6‬هماهنگی بهتر در داخل اداره‪ ،‬جهت کاهش اختالل در کار به علت تداخل صالحیت های وظیÙ?وی‪ .‬بسیاری از‬ ‫اصالحات الزم برای بلند بردن ظرÙ?یت ریاست گمرکات اÙ?غانستان به سطح قابل مقایسه با سایر کشور ها‪ ،‬خارج از کنترول‬ ‫ریاست گمرکات میباشد‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫طرزالعمل های گمرکی باید Ø´Ù?اÙ?‪ ،‬ساده Ùˆ Ú©Ù… زحمت تر بوده Ùˆ همراستا با طرزالعمل های جهانی باشد‪ .‬در‬ ‫‪‬‬ ‫اÙ?غانستان طرزالعمل های متعدد ترخیص گمرکی در سراسر کشور وجود دارند ‪ ،‬که این طرزالعمل ها هیچ‬ ‫همخوانی با طرزالعمل های داخلی‪ ،‬منطقوی ویا جهانی ندارد‪ .‬اگرچه با کمپیوتری سازی طرزالعمل ها این‬ ‫مشکل را به آهستگی در حال حل کردن است‪ ،‬اما الزم است‪ ،‬تا تالش های هماهنگ به منظور مرور‪،‬‬ ‫بازنگری Ùˆ تÙ?تیش این طرزالعمل ها رویدست گرÙ?ته شود‪ .‬یک ارزیابی مشابه ارزیابی ‪ GATT‬باید در سطح‬ ‫مراکز گمرکی صورت گیرد‪ ،‬تا "مسیر عمده" اصالحات شناسائی Ùˆ مشخص گردد‪ .‬نقش کارمندان ترخیص‬ ‫گمرکی ‪ -‬و مسئوولیت های آنها – باید به Ø´Ú©Ù„ بهتری تعریÙ? Ùˆ معرÙ?Ù‰ گردد‪.‬‬ ‫تعریÙ? مودل ترخیص گمرکی برای اÙ?غانستان باالی دیزاین اداره گمرکات این کشور تاثیر خواهد داشت‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫هرنوع اعمال اصالحاتی Ùˆ مودرنیزه سازی باید در امر مبارزه علیه Ù?ساد اداری موثر واقع گردد‪ .‬بررسی‬ ‫‪‬‬ ‫مسائل حکومتداری‪ ،‬منجمل Ù‡ مداخله ارگانها Ùˆ نهاد های بیرونی در ساحاتی Ú©Ù‡ تحت حیطه صالحیت گمرک‬ ‫قرار دارد‪ ،‬و یک پالیسی روشن تشکیالتی Ùˆ استخدام کارمندان در امر تقویت نهاد Ú©Ù…Ú© خواهد کرد‪ ،‬در‬ ‫‪ 8‬این هزینه براساس نسبت بین مجموع هزینه عملیاتی ریاست گمرکات اÙ?غانستان Ùˆ تعداد مجموعی اظهارنامه های گمرکی Ø·ÛŒ مراحل شده سنجش‬ ‫میشود ‪ ،‬که محصول ادارۀ گمرک قلمداد Ù…ÛŒ شود‪.‬‬ ‫‪ 9‬در سطح منطقه‪ ،‬آخرین ارقام موجود هزینه‪/‬عواید گمرکی را در جمهوری قیرغیزستان ‪ ØŒ0.02‬در قزاقستان ‪ ØŒ6.1.‬در پاکستان ‪ 0.02‬و در ایران‬ ‫‪ 0.00‬نشان میدهد‪ .‬هزینه اقتصادی برای اظهارنامه های گمرکی در این کشور ها بین ‪ 036‬دالر امریکایى در قزاقستان تا ‪ 02.01‬دالر امریکایى در‬ ‫پاکستان قرار دارد‪.‬‬ ‫حالیکه تدابیر مبارزه علیه Ù?ساد اداری نیز اتخاذ Ù…ÛŒ گردد‪ .‬بطور کلی‪ ،‬برنامه های مبارزه علیه Ù?ساد اداره در‬ ‫ً روی چهار نوع‬ ‫زیر چتر اصالحات گمرکی‪ ،‬به شمول برنامه های Ú©Ù‡ در اÙ?غانستان تطبیق میشود‪ ،‬باید اساسا‬ ‫تدابیر تمرکز نمایند‪ )0( :‬کمپیوتری کردن‪ ،‬جهت از بین بردن تقابل مستقیم بین مسئولین گمرک Ùˆ کسانیکه‬ ‫حامل ثروت ملموسی هستند Ùˆ برجای ماندن ردی برای تÙ?تیش؛ (‪ )4‬پالیسی کارمندان‪ ،‬از سلوک رÙ?تار گرÙ?ته‬ ‫تا معاشات Ùˆ مشوق های پولی ‪ ،‬که بیانگر ظرÙ?یت تÙ?تیش نیز Ù…ÛŒ باشد؛ (‪ )6‬ظرÙ?یت چند الیه ÛŒ تحقیق باید‬ ‫واحد های تخصصی مبارزه علیه مواد مخدر گمرکات‪ ،‬مÙ?تیشین Ùˆ محققین خارجی را دخیل سازد؛ Ùˆ (‪)2‬‬ ‫مشارکت سکتور خصوصی‪ ،‬همراه با اسناد تقنینی کاÙ?ÛŒ به منظور بازداشتن Ù?عالیت های آلوده به Ù?ساد Ùˆ رشوه‬ ‫ستانی‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬کمک های تخنیکی Ùˆ مشاورت های پالیسی در این ساحات برای حکومت اÙ?غانستان و‬ ‫ریاست گمرکات Ù?راهم میگردد‪.‬‬ ‫ریاست گمرکات اÙ?غانستان Ùˆ ادارات گمرکی کشور های همسایه باید هماهنگی بهتری باهم داشته باشند‪ .‬این‬ ‫‪‬‬ ‫Ù?قدان تبادله اطالعات بین سرحدات ابعاد روشن مالی‪ ،‬اجتماعی Ùˆ تسهیالت تجارتی دارد‪ .‬از مجموع واردات‬ ‫ً ‪ 0.00‬میلیارد دالر آن از طریق‬ ‫تجارتی‪ ،‬در سال ‪ 4112‬که بالغ به ‪ 0.20‬میلیارد دالر تخمین Ù…ÛŒ شود‪ ،‬تخمینا‬ ‫مسیر های زمینی از کشور های همسایه وارد اÙ?غانستان گردیده است‪ .‬ریاست گمرکات اÙ?غانستان باید از این‬ ‫مزیت بهره برده Ùˆ نحوه مدیریت Ùˆ کنترول خویش را بهبود بخشد‪ ،‬وباید تشریک مساعی خود با ادارات‬ ‫گمرکی کشور های همسایه را هرچه بهتر تقویت نماید‪ .‬این امر باید از طریق یک استراتیژی [مدیریت‬ ‫سرحدی] ‪ CBM‬میسر گردد‪.‬‬ ‫خدمات زیربنائی‬ ‫یکی از موانع عمده در بخش تأمین مواد Ùˆ انکشاÙ? سکتور خصوصی در اÙ?غانستان تأمین زیربناها Ùˆ خدمات زیربنائی‬ ‫میباشد‪ .‬با توجه به خالى بزرگ زیربنائی‪ ،‬سرمایه گذاری در سه سکتور آتی بیشترین تاثیر را روی ایجاد خدمات تجارتی‬ ‫خواهد داشت‪ )0( :‬برق‪ )4( ،‬مخابرات (‪ )ICT‬و (‪ )6‬جاده ها (ترانسپورت)‪.‬‬ ‫خدمات ناکاÙ?ÛŒ زیربنائی نه تنها روی هزینه های تولید Ùˆ زمان انتقال اموال تجارتى تاثیرات منÙ?ÛŒ دارد‪ ،‬بلکه توانائی‬ ‫رقابت نمودن شرکت های اÙ?غانی را نیز متاثر Ù…ÛŒ سازند‪ 10.‬بنابرین‪ ،‬سرمایه گزاری روی زیربناهای کشور‪ ،‬به شکل‬ ‫پایدار‪ ،‬که Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت دوره ÛŒ آن در میان مدت را نیز شامل شود‪ ،‬میتواند تÙ?اوت چشمگیری در هزینه های تجارتی‬ ‫بوجود آورد‪.‬‬ ‫نیروی برق‬ ‫دسترسی به نیروی برق پایدار نه تنها تاثیر مستقیمی باالی توسعه تجارت Ùˆ قابلیت تولید دارد‪ ،‬بلکه تاثیر بسیاری زیادی‬ ‫روی کاهش Ù?قر نیز دارد‪.‬‬ ‫سرمایه گذاری در بخش تولید برق با بلند بردن ظرÙ?یت تولید Ùˆ کاالهای با ارزش اÙ?زوده‪ ،‬و اÙ?زایش ساعات تولید Ù?راتر از‬ ‫تعداد ساعات در روز‪ ،‬منتج به کاهش Ù?قر Ù…ÛŒ شود‪ .‬تامین انرژی برق دسترسی مردم محل به مخابرات را نیز بهبود‬ ‫بخشیده Ùˆ با Ù?عال ساختن دستگاه های سرد کننده (تجهیزات تخصصی) به خدمات صحی Ù…Ù?ید واقع میشود‪ .‬انرژی برق از‬ ‫طریق برطرÙ? کردن وظایÙ? جمع اوری Ù†Ù?ت Ùˆ آب از دوش زنان‪ ،‬تساوی جنسیتی (جندر) را نیز در محالت تقویت Ù…ÛŒ کند‪.‬‬ ‫تامین خدمات با Ú©ÛŒÙ?یت برق رسانی ایجاب درک بهتر چالش ها Ùˆ Ù?رصت های بالقوه در مسائل زیربنائی نیروی برق در‬ ‫اÙ?غانستان‪ ،‬از قبیل تولید برق‪ ،‬انتقال Ùˆ توزیع آن را میکند‪.‬‬ ‫‪ Limão 10‬و ‪ )4100( Venables‬نشان میدهد Ú©Ù‡ اگر زیربناهای کشوری طوری انکشاÙ? یابد Ú©Ù‡ آن کشور از رتبه متوسط در بین ‪ 32‬کشور به‬ ‫رتبه باالتر در بین ‪ 4.‬Ù?یصد آن کشور ها ارتقا یابد‪ ،‬این امر هزینه های ترانسپورتی در آن کشور را به مقدار معادل ‪ 220‬کیلومتر مساÙ?رت زمینی‬ ‫و ‪ 6121‬کیلومتر مساÙ?رت دریایی کاهش خواهد داد‪.‬‬ ‫دسترسی ناکاÙ?ÛŒ به برق یکی از موانع عمده Ù?را راه تجارت های Ú©ÙˆÚ†Ú© Ùˆ خانوارها بوده Ùˆ نیز یکی از عوامل اصلی‬ ‫هزینه های تولید Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در سال ‪ ØŒ4111‬میزان دسترسی به برق در اÙ?غانستان Ù?قط ‪ 46‬Ù?یصد در سطح کشور Ùˆ ‪01‬‬ ‫ً در ساحات روستایی‪ ،‬هنوز هم‬ ‫Ù?یصد در ساحات روستائی تخمین Ù…ÛŒ شد (Ø´Ú©Ù„ ‪ .)S.7‬حدود ‪ 41‬میلیون شهروند اÙ?غان‪ ،‬اکثرا‬ ‫به انرژی برق پایدار دسترسی ندارند‪ .‬در سروی عملکرد تشبثات Ùˆ محیط تجارتی (‪ )BEEP‬در سال ‪ 4111‬تخمین شد که‬ ‫قطع برق بیشتر از ‪ 01‬Ù?یصد Ù?روشات ساالنه شرکت ها را از بین Ù…ÛŒ برد‪ .‬حدود ‪ 01‬Ù?یصد شرکت های اÙ?غانی دارای‬ ‫جنراتور های خصوصی خویش Ù…ÛŒ باشند ‪ ،‬تا در حاالت قطع برق از آن به عنوان نیروی پشتیبان استÙ?اده کنند ‪ ،‬که این‬ ‫مسئله هزینه Ùˆ مصرÙ? تولید را اÙ?زایش میدهد‪ .‬حدود ‪ 41‬Ù?یصد شرکت های سروی شده هیچ نوع دسترسی به برق نداشتند و‬ ‫‪ 41‬Ù?یصد شرکت ها از برق ضعیÙ? به عنوان جدی ترین مانع تجارت خود نام بردند (Ø´Ú©Ù„ ‪.)S.8‬‬ ‫ظرÙ?یت تولید داخلی انرژی برق در اÙ?غانستان پائین تر از میزان تقاضای بالقوه در این کشور میباشد‪ ،‬که این امر‬ ‫نشاندهنده لزوم تجدید شبکه انتقال Ùˆ توزیع برق میباشد‪ .‬گمان میرود Ú©Ù‡ اÙ?غانستان حدود ‪ 61‬الی ‪ 21‬Ù?یصد انرژی تولید‬ ‫شده ویا وارداتی خویش را به دالیل تخنیکی Ùˆ غیرتخنیکی از دست میدهد‪ .‬آخرین برنامه سرمایه گذاری در سکتور انرژی‬ ‫سرمایه گزاری Ùˆ هزینه های جاری به ارزش مجموعی ‪ 0041‬میلیون دالر بین سالهای ‪ 4112‬و ‪ 4101‬ویا ‪ 4.1‬میلیون‬ ‫دالر بطور ساالنه را پیش بینی کرد‪ .‬نیم این مبلغ باید روی تولید انرژی به مصرÙ? Ù…ÛŒ رسید؛ Ùˆ نیم دیگر آن بطور مساویانه‬ ‫روی انتقال Ùˆ توزیع انرژی باید مصرÙ? Ù…ÛŒ شد‪.‬‬ ‫شکل ‪ :S.8‬دسترسی به برق‪ ،‬شرکت های تجارتی اÙ?غانستان‬ ‫شکل ‪ :S.7‬دسترسى به برق‪ ،‬آسیای جنوبی ‪5020‬‬ ‫‪98.8‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪92.2‬‬ ‫‪92.1‬‬ ‫‪% of firms with access to electricity‬‬ ‫‪81.5‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪75.0‬‬ ‫‪74.0‬‬ ‫‪72.8‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪All‬‬ ‫‪Kabul‬‬ ‫‪Hirat Kandahar Mazar Jalalabad Other‬‬ ‫‪small‬‬ ‫‪provinces‬‬ ‫منبع‪ ØŒBEEP :‬اÙ?غانستان‪4111 ،‬‬ ‫منبع‪ ØŒ4101 IEA :‬و محاسبات کارمندان بانک جهانی‬ ‫نهاد تامین کننده انرژی برق‪ ،‬د اÙ?غانستان برشنا شرکت Ù?اقد امکانات کاÙ?ÛŒ مالی جهت Ù?عال نگهداشتن Ùˆ Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت‬ ‫زیربناهای انرژی کشور Ùˆ پاسخگویی به تقاضای Ù?علی Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در اÙ?غانستان‪ ،‬تنها به ‪ 01‬Ù?یصد انرژی بل داده میشود و‬ ‫تنها ‪ 31‬Ù?یصد بل های توزیع شده جمع اوری میشود‪ 11.‬به نظر میرسد Ú©Ù‡ جمع اوری تعرÙ?Ù‡ از مصرÙ? کننده گان نهائی‬ ‫پائین تر از حدی است Ú©Ù‡ بتواند تمام هزینه های تامین برق را جبران کند‪ .‬بنابرین‪ ،‬سرمایه گزاری به منظور احیای مجدد‬ ‫ً وابسته به Ú©Ù…Ú© های بین المللی Ù…ÛŒ باشد‪ .‬ظرÙ?یت شبکه Ø·ÛŒ ‪ 01‬ساله گذشته‬ ‫دارای ÛŒ های زیربنائی آسیب دیدۀ کشور قویا‬ ‫‪ 11‬گزارش ‪ ADB‬شماره ‪24112‬‬ ‫بیشتر از دو برابر شده است Ú©Ù‡ تنها هزینه های Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت د اÙ?غانستان برشنا شرکت را بین ‪ 1.1.‬و ‪ 1.4‬Ù?یصد تولیدات‬ ‫ناخالص داخلی قرار داده است‪.‬‬ ‫راه های بدیل جهت اÙ?زایش تامین خدمات برق وجود دارند‪ .‬در مقیاس بزرگ‪ ،‬تجارت انرژی برق در سطح منطقه –‬ ‫شریک سازی تولید Ùˆ شبکه های انرژی با کشور های همسایه – یک ابزار الزم برای اÙ?غانستان جهت توسعه Ùˆ تقویت‬ ‫پوشش ملی انرژی خویش Ùˆ همچنان ثبات مالی د اÙ?غانستان برشنا شرکت Ù…ÛŒ باشد‪ .‬عالوه برآن‪ ،‬اجتماعات محلی میتوانند‬ ‫نقش مهمی در گسترش انرژی برق در روستاها ایÙ?ا کنند‪ ،‬زیرا دولت تالش دارد تا ایجاد شبکه های Ú©ÙˆÚ†Ú© برق آبی‬ ‫ً متکی به چوب سوخت‪،‬‬ ‫(‪ ) MHP‬را تقویت کند‪ .‬در ساحات روستائی اÙ?غانستان‪ ،‬خانوار های Ù?قیر در تولید انرژی معموال‬ ‫بته ها‪ ،‬سرگین حیوانات‪ ،‬نÙ?ت چراغ Ùˆ جنراتوری های دیزلی خصوصی میباشند‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫ادامۀ ارتقای ظرÙ?یت تولید داخلی برق‪ .‬این امر ایجاب Ú©Ù…Ú© های تخنیکی Ùˆ حمایت در تطبیق ظرÙ?یت تازه ایجاد‬ ‫‪‬‬ ‫شده را میکند‪.‬‬ ‫تقویت تجارت منطقوی برق‪ .‬تجارت منطقوی برق به اÙ?غانستان Ù?رصت های خوبی رامهیا میکند ‪ ،‬تا انرژی برق‬ ‫‪‬‬ ‫را به نرخ ارزان خریداری نماید‪ .‬در صورتیکه معامالت تجارتی بین کشور های همسایه اÙ?غانستان صورت گیرد‪،‬‬ ‫این کشور میتواند پول ترانزیت برق از خاک خود را بدست آورد‪ .‬این مسئله ایجاب میکند Ú©Ù‡ اتصاالت Ù?زیکی‬ ‫داخلی تکمیل Ùˆ تجدید گردد‪ .‬در سطح نهاد ها‪ ،‬اÙ?غانستان باید با کشور های همسایه همکاری های سالمی بوجود‬ ‫بیاورد ‪ ،‬تا خطرات امنیتی برق‪ ،‬بی ثباتی نرخ Ùˆ عدم اطمینان در تجارت برق در سطح بین الملل را مدیریت کند‪.‬‬ ‫تکنالوژی معلوماتی Ùˆ مخابرات‬ ‫دسترسی به مخابرات هزینه های عملیاتی تجارت بین الملل را کاهش داده Ùˆ میزان دسترسی کشور به بقیه نقاط جهان را‬ ‫اÙ?زایش Ù…ÛŒ دهد؛ این موضوع Ø·ÛŒ تحقیقات تجربی نیز ثابت شده است‪ .12‬خدمات تجارتی بین سرحدات بطور قابل مالحظه‬ ‫ای متکی به مخابرات به عنوان ابزاری برای معامالت تجارتی Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫شکل ‪ :S.10‬حد اوسط تعرÙ?Ù‡ تیلی کام (مخابرات)‬ ‫شکل ‪ :S.9‬حجم استÙ?اده از موبایل‬ ‫‪0.12‬‬ ‫‪Fixed line local call‬‬ ‫)‪Mobile local call (peak‬‬ ‫‪0.10‬‬ ‫)‪Mobile local call (off-peak‬‬ ‫‪U.S. dollar per minute call‬‬ ‫‪0.08‬‬ ‫‪0.06‬‬ ‫)‪Low income country average (fixed line‬‬ ‫‪0.04‬‬ ‫‪0.02‬‬ ‫‪0.00‬‬ ‫‪Maldives‬‬ ‫‪Afghanistan‬‬ ‫‪Bangladesh‬‬ ‫‪Pakistan‬‬ ‫‪Bhutan‬‬ ‫‪India‬‬ ‫‪Nepal‬‬ ‫‪Sri Lanka‬‬ ‫‪ 12‬جنسن Ùˆ ناردس (‪ 4112 )Jansen and Nordas‬ارتباط قوی Ùˆ مثبتی بین تراکم تیلیÙ?ون های سیم دار Ùˆ موبایل Ùˆ تجارتی در ارتباط به تولیدات‬ ‫ناخالص ملی یاÙ?تند ‪ ،‬که در آن عکس العمل تامین مواد به کاهش تعرÙ?Ù‡ ها بزرگتر از میزان Ù†Ù?وذ باالی مخابرات Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در همین راستا‪ ،‬تحقیق‬ ‫روی تاثیرات انترنت باالی تجارت خدمات در ایاالت متحده امریکا نشان داد ‪ ،‬که Ù†Ù?وذ انترنتی شرکای تجارتی تاثیرات زیادی باالی واردات خدمات‬ ‫تجارتی‪ ،‬مسلک ÛŒ Ùˆ تخنیکی امریکا داشته است‪ .‬در امریکا Ùˆ بسیاری از کشور های عضو سازمان همکاری اقتصادی Ùˆ توسعه (‪ )OECD‬انترنت‬ ‫ً روی‬ ‫ارزان ترین Ùˆ معمول ترین وسیله تبادل اطالعات Ùˆ خدمات Ù…ÛŒ باشد‪ .‬بنابرین‪ ،‬نÙ?وذ بیشتر انترنت Ùˆ دسترسی به خدمات مخابراتی مستقیما‬ ‫توسعه تجارت تاثیر گزار Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪Afghanistan‬‬ ‫‪Bangladesh‬‬ ‫‪Mobile subscribers per 100 people‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪India‬‬ ‫‪Nepal‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪Pakistan‬‬ ‫‪Sri Lanka‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1997‬‬ ‫‪1998‬‬ ‫‪1999‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2001‬‬ ‫‪2002‬‬ ‫‪2003‬‬ ‫‪2004‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2006‬‬ ‫‪2007‬‬ ‫‪2008‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫مارکیت خدمات مخابراتی موبایل Ø·ÛŒ سالهای اخیر بطور برق آسا رشد کرده است Ùˆ در قسمت بهره برداری از تکنالوژی‬ ‫موبایل در ایجاد زیربنای Ù?ایبرنوری در سطح ملی ‪ ،‬که بسیاری از والیات Ùˆ کشور های همسایه را با هم متصل Ù…ÛŒ سازند‪،‬‬ ‫پیشرÙ?ت چشمگیری صورت گرÙ?ته است‪ .‬این امر به اÙ?غانستان Ù?رصت میدهد ‪ ،‬تا به پیشرÙ?ته ترین تکنالوژی در سکتور‬ ‫مخابرات به زودی مجهز گردد‪ .‬در حالیکه مخابرات با خطوط ثابت هنوز در سطح پائینی در کشور قرار دارد‪ ،‬حجم استÙ?اده‬ ‫از موبایل بطور دراماتیک از صÙ?ر در سال ‪ 4114‬به حدود ‪ 21‬Ù?یصد در سال ‪ 4111‬اÙ?زایش یاÙ?ته است‪ .‬الی سال ‪،4100‬‬ ‫دو سوم Ù†Ù?وس اÙ?غانستان از خدمات تیلیÙ?ون موبایل استÙ?اده Ù…ÛŒ کردند‪ ØŒ13‬و دو سوم خانوار هایکه از طرÙ? بنیاد آسیا (آسیا‬ ‫Ù?وندیشن) سروی گردیدند بیان داشتند Ú©Ù‡ حد اقل مالک یک دستگاه تیلیÙ?ون موبایل هستند‪ .14‬این رقم با ارقام در سایر کشور‬ ‫های Ú©Ù… در آمد بخوبی قابل مقایسه Ù…ÛŒ باشد (‪.)S.9‬‬ ‫سکتور تکنالوژی معلوماتی باید انکشاÙ? Ùˆ توسعه داده شود‪ ،‬ولی یکی از بزرگترین موانع قیمت آن میباشد‪ .‬در مقایسه با‬ ‫سایر کشور های منطقه‪ ،‬کاربران خدمات تیلیÙ?ون موبایل در اÙ?غانستان بیشتر هزینه را Ù…ÛŒ پردازند (‪ .)S.10‬از هر ‪ 011‬نÙ?ر‬ ‫در اÙ?غانستان‪ ،‬تنها سه Ù†Ù?ر از انترنت استÙ?اده Ù…ÛŒ کند Ùˆ میزان استÙ?اده از انترنت با ظرÙ?یت باال در خارج از شهر های‬ ‫ً صÙ?ر Ù…ÛŒ باشد‪ .‬به منظور توسعه پوشش خدمات تکنالوژی معلوماتی در اÙ?غانستان‪ ،‬وزارت مخابرات و‬ ‫بزرگ‪ ،‬واقعا‬ ‫تکنالوژی معلوماتی را Ú©Ù‡ بر این سکتور نظارت دارد Ùˆ استراتیژی انکشاÙ? ملی در این بخش را تهیه میکند‪ ،‬باید در بخش‬ ‫صدور جواز به شرکت های مخابراتی اصالحات آورده Ùˆ رقابت بازار را بهتر سازد‪ .‬این وزارت باید ترتیبات اتصاالت‬ ‫داخلی رقابتی Ùˆ Ø´Ù?اÙ? ایجاد نموده Ùˆ یک برنامه Ø´Ù?اÙ? اتصاالت داخلی مبتنی بر هزینه را ایجاد کند Ùˆ از حل Ùˆ Ù?صل‬ ‫منازعات بطور مستقالنه Ùˆ به موقع اطمینان حاصل نماید‪ .‬عالوه از این وزارت‪ ،‬دولت در Ú©Ù„ میتواند با پائین آوردن میزان‬ ‫مالیات بر شرکت های مخابراتی Ùˆ تطبیق پالیسی "دسترسی آزادانه" به شبکه ملی Ù?ایبر نوری مشوق هایى در این زمینه‬ ‫ارائه نماید‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫نرخ های نازل تر مخابرات Ùˆ تکنالوژی معلوماتی (‪ .)ICT‬به منظور تسهیل روند نازل تر ساختن نرخ مخابرات و‬ ‫تکنالوژی معلوماتی‪ ،‬الزم است تا Ù?شار رقابت در مارکیت Ø­Ù?ظ گردد‪ .‬بدین منظور‪ ،‬دولت باید روی دو مسئله تمرکز نماید‪:‬‬ ‫(‪ )0‬ایجاد Ù?ضای رقابتی بیشتر از طریق اصالحات Ùˆ توحید سازی برنامه اعطای جواز Ù?عالیت‪ ،‬و (‪ )4‬پالیسی "دسترسی‬ ‫آزادانه"‪.‬‬ ‫‪http://mcit.gov.af/en 13‬‬ ‫‪http://asiafoundation.org/publications/force-download.php?f=%2Fresources%2Fpdfs%2FTAF2011AGSurvey.pdf 14‬‬ ‫آوردن اصالحات در بخش صدور جواز Ù?عالیت به منظور ایجاد رقابت بیشتر‪ .‬صدور جواز های جدید باید تÙ?اوت‬ ‫‪‬‬ ‫های قبلی بین شرایط جواز های ‪ GSM‬را مرÙ?ع ساخته Ùˆ اجازه معرÙ?ÛŒ خدمات بی سیم با ظرÙ?یت باال را بدهد‪ ،‬تا‬ ‫رقابت اÙ?زایش یابد‪ .‬دولت باید موضوع توحید سازی جواز ها را مد نظر گیرد ‪ ،‬تا آنرا از لحاظ تکنالوژی و‬ ‫خدمات بی طرÙ? سازد‪.‬‬ ‫موضوع تطبیق پالیسی "دسترسی آزادانه" به شبکه اصلی ملی‪ ،‬صرÙ? نظر از مالکیت‪ ،‬مد نظر گرÙ?ته شود‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫دسترسی آزادانه به شبکه اصلی ملی بخاطر نرخ های Ø´Ù?اÙ? Ùˆ منصانه در انکشاÙ? آینده این سکتور امر الزمی‬ ‫می باشد‪ .‬این پالیسی ظرÙ?یت را برای Ù?راهم کننده گان رقابتی خدمات مخابراتی بشکل عاری از هرنوع تبعیض و‬ ‫با نرخ های Ø´Ù?اÙ? Ùˆ مبتنی بر هزینه مهیا کرده Ùˆ در دست یابی به اهداÙ? انکشاÙ?ÛŒ ملی Ú©Ù…Ú© خواهد کرد‪ .‬انکشاÙ?‬ ‫مارکیت انترنت در اÙ?غانستان ایجاب قیمت مناسب در مارکیت عمده را Ù…ÛŒ کند ‪ ،‬تا زمینه رقابت Ùˆ رشد آن در‬ ‫بازار خرده تقویت گردد‪ .‬بنابراین‪ ،‬شبکه اصلی ملی (‪ )NBN‬از وجوه عامه زیر ساخت است تا مناÙ?ع ملی را‬ ‫تامین کند‪.‬‬ ‫جاده ها‬ ‫سرمایه گذاری روی جاده ها در پائین آوردن هزینه ترانسپورت زمینی Ùˆ زمان حمل Ùˆ نقل Ù…Ù?ید واقع خواهد شد‪ ،‬ولی این‬ ‫سرمایه گزاری باید به Ø´Ú©Ù„ÛŒ صورت گیرد Ú©Ù‡ مسئوولیت های پایدار Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت باشد‪.‬‬ ‫تجارت اÙ?غانستان به عنوان کشوری Ú©Ù‡ محاط به خشکه است وابسته به شبکه زیربنائی جاده های آن Ù…ÛŒ باشد‪ .‬دسترسی‬ ‫به جاده های با Ú©ÛŒÙ?یت باعث رشد اقتصادی به طرق متعدد خواهد گردید‪ .‬جاده های خوب به شرکت ها Ú©Ù…Ú© خواهد کرد ‪ ،‬تا‬ ‫هزینه های ترانسپورتی Ùˆ معامالتی خویش را کاهش داده Ùˆ هزنیه های تهیه Ù?هرست کاال ها Ùˆ توزیع آن را کاهش دهند‪.‬‬ ‫بنابرین‪ ،‬داشتن زیربنای خوب جاده ها باعث جلب سرمایه گذاری های مستقیم خارجی همراه با احتمال اÙ?زایش صادرات‬ ‫‪15‬‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫ً نیاز به احیای مجدد دارد‪ .‬انتظار میرود Ú©Ù‡ الی سال ‪ ØŒ4102‬به طول ‪0111‬‬ ‫شبکه جادۀ ‪ 45220‬کیلومتری اÙ?غانستان جدا‬ ‫کیلومتر جاده بیشتر به این شبکه اÙ?زوده شود‪ .‬ولی باجود این‪ ،‬اÙ?غانستان با داشتن ‪ 3‬کیلومتر جاده در هر ‪ 011‬کیلومتر مربع‬ ‫ساحه هنوز هم در پائین ترین سطح در منطقه قرار دارد‪ .‬تنها ‪ 61‬Ù?یصد تمام جاده ها قیر شده است‪ .‬اما‪ ،‬سرمایه گذاری به‬ ‫ارزش ‪ 2‬میلیارد دالر Ø·ÛŒ ده سال گذشته شبکه جاده های اÙ?غانستان را بطور قابل مالحظه ای بهتر ساخته است‪ ،‬به خصوص‬ ‫جاده حلقوی ملی Ú©Ù‡ کابل‪ ،‬قندهار‪ ،‬هرات Ùˆ مزار شریÙ? را باهم وصل میکند‪ .‬زمان مساÙ?رت بین کابل Ùˆ قندهار از ‪01‬‬ ‫ساعت به ‪ .‬ساعت Ùˆ بین کابل Ùˆ هرات از ‪ 22‬ساعت به ‪ 04‬ساعت کاهش یاÙ?ته است‪ .‬سریع الرشد ترین عامل تولیدات‬ ‫ناخالص داخلی اÙ?غانستان بین سالهای ‪ 6116‬و ‪ 4111‬خدمات بود ‪ ،‬که در صدر آن‪ ،‬خدمات ترانسپورتی‪ ،‬مخابرات و‬ ‫نگهداری اموال Ùˆ سپس خدمات ساختمانی‪ ،‬خدمات حکومتداری Ùˆ تولید قرار دارند‪.‬‬ ‫با توجه به موجودیت منابع محدود Ùˆ ظرÙ?یت تطبیقی ضعیÙ? در سطح روستاها‪ ،‬انکشاÙ? جاده های روستائی احتماال‬ ‫ً به‬ ‫عنوان یک چالش باقی خواهد ماند‪ .‬بازسازی ویا احیای مجدد تنها ‪ 01‬Ù?یصد شبکه موجود جاده های بیشتر از ‪ 612‬میلیون‬ ‫دالر هزینه خواهد برد‪ .‬دولت نیاز دارد ‪ ،‬تا پروژه های جاده سازی را اولویت بندى نموده Ùˆ یک مکانیزم تمویلی پایدار به‬ ‫مقصد Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت دوره ÛŒ جاده ها ایجاد نماید‪.‬‬ ‫Ù?رصت ها Ùˆ پیشنهادات‬ ‫‪ ‬اولویت بندی جاده ها‪ :‬با توجه به منابع محدود موجود برای ساخت جاده ها‪ ،‬اولویت بندی پروژه های جاده سازی‬ ‫مهم Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪CieÅ›lik and Ryan, 2004; Boudier-Bensebaa, 2005; Qureshi, 2008; World Bank, 2009b‬‬ ‫‪ ‬تمویل کاÙ?ÛŒ Ùˆ Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت دوره ای جاده ها‪ .‬حÙ?ظ شبکه Ù?علی جاده ها از طریق Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت های جاری و‬ ‫دوره ای بهترین استراتیژی برای اجتناب از سرمایه گذاری های پرهزینه برای احیای مجدد جاده ها Ù…ÛŒ باشد‪ .‬در‬ ‫دراز مدت‪ ،‬دولت باید مکانیزم پایداری برای تمویل امور Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت جاده ایجاد نماید Ùˆ سرمایه گذاری های‬ ‫جدید در چارچوب همین مصارÙ? صورت گیرد ‪ ،‬تا Ù?شار مالی بی مورد باالی بودجه Ø­Ù?ظ Ùˆ مراقبت ‪ ،‬که هم‬ ‫اکنون نیز بسیار باال است‪ ،‬وارد نگردد‪.‬‬ ‫چرا همکاری های منطقوی برای اÙ?غانستان مهم Ù…ÛŒ باشد‬ ‫همکاری های منطقوی برای کشوری Ú©Ù‡ محاط به خشکه است‪ ،‬امر ضروری Ù…ÛŒ باشد‪ .‬اÙ?غانستان از دسترسی بهتر به‬ ‫مارکیت ها‪ ،‬کاهش خطرات مالی‪ ،‬سیاسی Ùˆ امنیت ناشی از سرمایه گذاری هایی به مقیاس بزرگ سود خواهد برد‪ .‬اÙ?غانستان‬ ‫تا اکنون گامهای مهمی در راستای همکاری های بهتر منطقوی با اتخاذ برنامه های امتیازی هم در سمت شمال شرق Ùˆ هم‬ ‫جنوب‪-‬جنوب برداشته است‪.‬‬ ‫مواÙ?قتنامه ترانزیت تجارتی اÙ?غانستان‪ -‬پاکستان (‪ )APTTA‬که در ماه جون ‪ 5022‬ناÙ?Ø° گردید‪ ،‬دسترسی بیشتر به بنادر‬ ‫بحری را تأمین Ù…ÛŒ کند‪ .‬مطابق برنامۀ "همه چیز مگر اسلحه"‪ ،‬اÙ?غانستان واجد شرایط دسترسی توأم با معاÙ?یت گمرکی و‬ ‫معاÙ?یت سهمیه بندی کاالهای تجارتی خویش در بازار های اروپائی Ù…ÛŒ باشد‪ .‬ایاالت متحده امریکا مطابق برنامه تعمیم یاÙ?ته‬ ‫امتیازی (‪ )Generalized Scheme of Preferences – GSP‬خویش‪ ،‬به ‪ .111‬از تولیدات اÙ?غانستان حق دسترسی بدون‬ ‫مالیات گمرکی به مارکیت های خویش را اعطا کرده است‪ .‬اگرچه کاالهای تجارتی اÙ?غانستان با میزان بلند تر تعرÙ?Ù‡ در‬ ‫امریکا نسبت به ا تحادیه اروپا مواجه Ù…ÛŒ شوند‪ ،‬ولی این تعرÙ?Ù‡ نسبت به تعرÙ?Û€ Ú©Ù‡ باالی سایر کشور ها (‪ )LDC‬تطبیق‬ ‫میشود‪ ،‬بطور چشمگیری پائین تر Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫اÙ?غانستان از تصویب مواÙ?قتنامه ساحه تجارتی آزاد آسیای جنوبی (‪ )SAFTA‬سود خواهد برد‪ .‬برنامه ابزار شبیه سازی‬ ‫تاثیرات تعرÙ?Ù‡ (‪ )TRIST‬بانک جهانی‪ 16‬نشان میدهد Ú©Ù‡ تصویب مواÙ?قتنامه (‪ )SAFTA‬به اساس صادرات اÙ?غانستان در‬ ‫ً Ú©Ù… از ناحیه عواید از دست رÙ?ته Ùˆ اÙ?زایش روز اÙ?زون واردات – به علت توزیع Ù?علی واردات‬ ‫میان مدت با هزینه های نسبتا‬ ‫‪17‬‬ ‫اÙ?غانستان‪ ،‬ساختار تعرÙ?Ù‡ Ùˆ Ù…Ù?اد مواÙ?قتنامه سود بخش خواهد بود ‪ .‬اگر بعضی واردات غیر رسمی Ù?علی تابع طرزالعمل‬ ‫های گمرکی اÙ?غانستان گردند‪ ،‬این امر حتی ممکن است سبب اÙ?زایش عواید مالی گردد ‪ ،‬زیرا مصارÙ? Ùˆ مالیات گمرکی‬ ‫ً هزینه ها را در مقایسه با خطرات احتمالی تجارت غیر رسمی کاهش دهد‪.‬‬ ‫کمی Ú©Ù‡ در مواÙ?قتنامه پیش بینی شده است احتماال‬ ‫و لی‪ ،‬این مواÙ?قتنامه صادرات اÙ?غانستان را بطور قابل مالحظه ای از طریق تامین دسترسی امتیازی به سایر کشور های‬ ‫(‪ ) SAFTA‬تقویت خواهد کرد‪ .‬این مسئله به خصوص برای معامالت تجارتی در آینده با پاکستان Ùˆ هند ‪ ،‬که بازار های‬ ‫ً محÙ?وظی (هردو با حد اوسط تعرÙ?Û€ باالتر از ‪ 04‬Ù?یصد) هستند ‪ ،‬حائز اهمیت Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫نسبتا‬ ‫تقویت سرمایه گذاری ها در سکتور معادن در سالهای آینده روزنه ای از Ù?رصت ها را بروی اÙ?غانستان خواهد گشود‪.‬‬ ‫موÙ?قیت در استخراج منابع قویا‬ ‫ً بستگی به این خواهد داشت Ú©Ù‡ تولیدات را با Ú†Ù‡ موثریتی به بازار میتوان انتقال داد؛ به‬ ‫عن وان کشور محاط به خشکه‪ ،‬برنامه دهلیزهای منابع اÙ?غانستان دارای بعد مهم همکاری های منطقوی بوده Ùˆ انتخاب دهلیز‬ ‫‪ 16‬ابزار ‪ TRIST‬بانک جهانی عبارت از یک مودل نسبی تعادلی است ‪ ،‬که کمیت تاثیرات سناریو های اصالحات تجارتی روی واردات‪ ،‬عواید و‬ ‫تولیدات را تعیین میکند‪ .‬این ابزار جریان های واقعی تجارتی Ùˆ تعرÙ?Ù‡ های تطبیق شده به عوض تعرÙ?Ù‡ های قانونی (Ù…Ú©Ù„Ù?یت های قانونی) Ùˆ جریان‬ ‫های تجارتی جمع Ø¢ وری شده از دیتابیس های بین المللی را بکار Ù…ÛŒ گیرد‪ .‬این مسئله از آن لحاظ حائز اهمیت است که‪ ،‬در مورد اÙ?غانستان‪ ،‬واردات‬ ‫ً ‪ .1‬Ù?یصد‬‫معاÙ? شده از گمرکات حدود ‪ 2.‬Ù?یصد عواید تعرÙ?Ù‡ را تشکیل میدهند ‪ ،‬در حالیکه سایر مالیات بر واردات (Ùˆ محصوالت گمرکی) تقریبا‬ ‫عواید مالی از واردات را تشکیل میدهد‪( .‬جهت معلومات بیشتر در مورد ابزار شبیه سازی ‪ TRIST‬به Ù?صل پنجم مراجعه شود)‪.‬‬ ‫‪ 17‬این شبیه سازی مبتنی بر ارقام اداره گمرکات از سال مالی ‪ )4101( 0621‬بوده Ùˆ شامل معامالت در سطح تعرÙ?Ù‡ برای ‪ 203.0‬آمار قابل‬ ‫استÙ?اده‪ ،‬بر اساس Ù?هرست سیستم هماهنگ شده ‪ 4110‬می باشد‪( .‬جهت معلومات بیشتر در مورد Ú©ÛŒÙ?یت داده ها به ضمیمه ‪ III‬مراجعه شود)‬ ‫لوژیستیکی اÙ?غانستان تاثیرات اقتصادی Ùˆ سیاسی در سطح منطقه خواهد داشت‪ .‬به منظور اطمینان از استخراج موÙ?قانه و‬ ‫پایدار منابع‪ ،‬برنامه دهلیز های منابع باید سکتور های متعدد را شامل شده Ùˆ موضوعات انکشاÙ? زیربنایی‪ ،‬تاثیرات محیطی‬ ‫و اجتماعی Ùˆ تقویه Ùˆ مشارکت سکتور خصوصی را به درستی مد نظر بیگیرد‪ .‬هدÙ? از دهلیز رشد منابع بهره برداری از‬ ‫منابع بالقوه Ùˆ در عین زمان اجتناب از وابستگی منابع Ù…ÛŒ باشد‪ .‬این بیانگر ترکیبی از تالش ها جهت جای دادن سرمایه‬ ‫گذاری بزرگ صنعت استخراجی Ùˆ نیازمندی های آن به زیربناها‪ ،‬مواد Ùˆ خدمات در رشد Ùˆ تنوع پایدار اقتصادی Ù…ÛŒ باشد‪.‬‬ ‫برنامه دهلیز های منابع ملی Ùˆ منطقوی (‪ )NRRCP‬دولت روی انکشاÙ? آنعده زیربناهای مهمی Ú©Ù‡ برای بهره برداری‬ ‫از پوتانسیل Ùˆ توانایى کامل سکتور معادن الزمی میباشد‪ ،‬تمرکز دارد‪ .‬ولی‪ ،‬در حال حاضر اهداÙ? برنامه دهلیز های منابع‬ ‫ً لست بلند پروازانه ای از پروژه های زیربنای ÛŒ Ù?زیکی در بخش سرک سازی‪ ،‬خطوط راه آهن و‬ ‫ملی Ùˆ منطقوی اساسا‬ ‫هوانوردی Ù…ÛŒ باشد‪ .‬این اهداÙ? باید با زیربناهای "نرم" ‪ -‬به خصوص انکشاÙ? محلی‪ ،‬مدیریت Ùˆ استمالک زمین‪ ،‬کاهش‬ ‫تاثیرات محیطی پروژه ها‪ ،‬انکشاÙ? تشبثات‪ ،‬و ارتقای ظرÙ?یت مکمل گردد‪ .‬اگر به این زیربناهای "نرم" همزمان با (ویا قبل‬ ‫از) زیربناهای Ù?زیکی توجه صورت نگیرد‪ ،‬پوتانسیل کامل سرمایه گذاری ها نمی تواند تحقق یابد‪.‬‬ ‫اÙ?غانستان در حال حاضر‪ ،‬از طریق پروسه کسب عضویت خویش در سازمان تجارت جهانی‪ ،‬از بازنگری قوانین و‬ ‫مقررات موجود خویش جهت مطابقت آنها با معیار های بین المللی Ùˆ شرایط سازمان تجارت جهانی سود Ù…ÛŒ برد‪ .‬این‬ ‫ً در جریان پروسۀ کسب عضویت‬ ‫کشور موقÙ? ناظر در سازمان تجارت جهانی را در دسمبر ‪ 4112‬بدست آورده Ùˆ Ù?عال‬ ‫ً روی موضوعاتی چون ‪4‬‬ ‫کامل این سازمان قرار دارد‪ .‬گروپ کاری برای کسب عضویت در سازمان تجارت جهانی عمدتا‬ ‫Ù?یصد ثابت مالیات بر واردات‪ ،‬پروسه صدور جواز واردات‪ ،‬قواعد منشأ Ùˆ قوانین گمرکات Ùˆ مصئونیت غذائی تمرکز نموده‬ ‫است‪.‬‬