Дэлхийн Банкны бичиг баримт ЗӨВХӨН АЛБАН ХЭРЭГЦЭЭНД ЗОРИУЛАВ Тайлан No. 106796-MN ОЛОН УЛСЫН СЭРГЭЭН БОСГОЛТ, ХӨГЖЛИЙН БАНК ОЛОН УЛСЫН САНХҮҮГИЙН КОРПОРАЦИ ОЛОН ТАЛТ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН БАТАЛГААНЫ АГЕНТЛАГААС МОНГОЛ УЛСАД ЗОРИУЛСАН 2013-2017 ОНЫ САНХҮҮГИЙН ЖИЛИЙН ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИЙН ГҮЙЦЭТГЭЛ БА СУРГАМЖИЙН ТАЛААРХ ДҮГНЭЛТ 2016 оны 12-р сарын 16 Монгол Улсын удирдлагын нэгж Зүүн Ази, Номхон Далайн бүс нутаг Олон Улсын Санхүүгийн Корпораци Зүүн Ази, Номхон Далайн бүс нутаг Олон Талт Хөрөнгө Оруулалтын Баталгааны Агентлаг Энэ баримт бичгийг албан хэрэгцээнд хязгаартай тараах бөгөөд тайланг хүлээн авагч нь зөвхөн албан үүргээ биелүүлэхэд ашиглана. Тайлангийн агуулгыг Дэлхийн Банк Группын зөвшөөрөлгүйгээр олон нийтэд тараахыг хориглоно. Сүүлийн Түншлэлийн стратеги: 2012 оны 4-р сарын 21 Тайлан No. 67567-MN) САНХҮҮГИЙН ЖИЛ Хуанлийн жил (1-р сарын 1 – 12-р сарын 31) МӨНГӨН ТЭМДЭГТИЙН ХАНШ 1 ам доллар =2,468 төгрөг (2016 оны 12-р сарын 1-ны байдлаар) ТОВЧЛОЛ AS ЗҮ Зөвлөх үйлчилгээ IDA ОУХА Олон Улсын Хөгжлийн Ассоциаци BoP ТТ Төлбөрийн тэнцэл IEG ХБҮБ Хараат бус үнэлгээний бүлэг CA УД Урсгал данс IFC ОУСК Олон улсын санхүүгийн корпораци CLR ХСД Хэрэгжилт, сургамжийн дүгнэлт MED ЭЗХЯ Эдийн Засгийн Хөгжлийн Яам CPE ТХҮ Улс оронд хэрэгжүүлж буй MIGA ОТХОБА Олон талын хөрөнгө оруулалтын баталагааны агентлаг хөтөлбөрийн үнэлгээ CPF ТСХ Түншлэлийн стратегийн хүрээ MOF СЯ Сангийн Яам CPS ТС Улс орны түншлэлийн стратеги MPP МАН Монгол Ардын Нам DBM ХБ Монгол Улсын хөгжлийн банк MSME БЖДҮ Бичил, жижиг дунд үйлдвэрлэл DP АН Ардчилсан Нам PBOC ХАБ Хятадын Ардын Банк DPF ХБС Хөгжлийн бодлогын санхүүжилт OT ОТ Оюу Толгой EITI ОҮИТБ Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод PLR ГСД Гүйцэтгэл сургамжийн дүгнэлт С байдлын санаачлага Байдлын санаачилга SCD НЭЗХДШ Нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн дүн шинжилгээ FDI ГШХО Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт SLP ТАТ Тогтвортой амьжиргаа төсөл FSL ТТБХ Төсвийн тогтвортой байдлын SME ЖДҮ Жижиг дунд үйлдвэр GDP ДНБ тухай хууль Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн SORT ҮАЭҮХ Үйл ажиллагааны эрсдэл үнэлэх хэрэгсэл GIS ГЗМС Газар зүйн мэдээллийн систем WBG ДБГ Дэлхийн Банк Групп IBRD ОУСБХ Олон улсын сэргээн босголт, Б Хөгжлийн банк ОУСБХБ ОУСК ОТХОБА Дэд ерөнхийлөгч: Викториа Кваква Димитрис Цицирагос; Карин Финкелстон Снезана Стойлжкович Захирал: Берт Хофман Вивек Патак Дан Биллер (үүрэг гүйцэтгэгч) Орон хариуцсан менежер: Жеймс Андерсон Симон Андрюс Төслийн багийн ахлагч: Йоханнес Видман Түен Д. Нгеүен Паул Барбаор МОНГОЛ УЛСАД ЗОРИУЛСАН ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИЙН ГҮЙЦЭТГЭЛ БА СУРГАМЖИЙН ТАЛААРХ ДҮГНЭЛТ Агуулга I. ТАНИЛЦУУЛГА ..................................................................................................................... 4 II. УЛС ОРОНД ГАРСАН ГОЛ ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД ................................................................ 4 Ядуурлыг бууруулах, хамтын хөгжил цэцэглэлтийг хангахтай холбоотой өөрчлөлт ................ 4 Эдийн засгийн нөхцөл байдалд гарсан өөрчлөлт ............................................................................... 5 Хүснэгт 1 МонголУлс: ТС-ийн дунд хугацааны төсөөлөл ба бодит үзүүлэлт* ............................. 6 Улс төрийн нөхцөл байдлын өөрчлөлт................................................................................................. 8 Шинээр гарч ирж буй хөгжлийн асуудлууд ......................................................................................... 9 I. ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙН ТОЙМ................................................................. 11 ТС-ийн зорилго, үр дүнгийн хэрэгжилтийн ахиц ............................................................................. 14 Тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх.................................................................................................................. 14 Тулгуур чиглэл 2: Хот болон хөдөөд эдийн засгийн өсөлт, хөдөлмөр эхрлэлтийг дэмжих тогтвортой, олон тулгуурт суурь бий болгох..................................................................................... 16 Тулгуур чиглэл 3: Үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг илүү сайн хүргэх замаар эмзэг байдлын асуудлыг шийдвэрлэх ................................................................................... 16 IV. ГОЛ СУРГАМЖУУД........................................................................................................ 18 V. ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИД ОРУУЛСАН ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД ................................. 19 VI. ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН ЭРСДЭЛҮҮД ........................ 20 Хавсралт 1: ТС-ийн үр дүнгийн шинэчилсэн хүснэгт ..................................................................... 17 Хавсралт 2: ТС-ийн үндсэн үр дүнгийн хүснэгтэд оруулсан өөрчлөлтийн хүснэгт................... 22 Хавсралт 3: ТС-ийн үр дүнгийн хэрэгжилтийн ахицыг харуулсан хураангуй........................... 25 Хавсралт 4: ТС-ийн хүрээнд санхүүжүүлэхээр төсөөлсөн буюу хэрэгжсэн хөтөлбөрүүд .......... 31 Хавсралт 5: Монгол Улсад 2017 оны санхүүгийн жилд олгосон зээл ........................................... 32 Хавсралт 6: 2013-2016 оны санхүүгийн жилүүдэд үзүүлсэн аналитик судалгаа шинжилгээ, зөвлөх туслах үйлчилгээний хөтөлбөрүүд.......................................................................................... 33 Хавсралт 7: Ядуурлыг бууруулж, хамтын хөгжил цэцэглэлтийг дэмжих чиг хандлага .......... 34 Хавсралт 8: 2012-2016 оны санхүүгийн жилд үзүүлсэн зээл тусламж .......................................... 36 Хавсралт 9: Оюу Толгой........................................................................................................................ 37 Хавсралт 10: Стандарт Хавсралтууд .................................................................................................. 38 3 МОНГОЛ УЛСАД ЗОРИУЛСАН ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИЙН ГҮЙЦЭТГЭЛ БА СУРГАМЖИЙН ТАЛААРХ ДҮГНЭЛТ I. ТАНИЛЦУУЛГА 1. Энэхүү Гүйцэтгэл ба сургамжийн талаарх дүгнэлт (ГСД) нь Дэлхийн Банк Группын Захирлуудын Зөвлөлийн 2012 оны 4-р сарын хурлаар хэлэлцсэн Дэлхийн Банк Группээс (ДБГ) Монгол Улстай хамтран ажиллах Түншлэлийн стратегийн (ТС; 2012-2017 оны санхүүгийн жил) хэрэгжилт, ахицын ерөнхий үнэлгээ юм. Түншлэлийн стратегийг (ТС) Монгол улсын Үндэсний Хөгжлийн Цогц Стратегийн хоёр үе шаттай (i) эхний үе шат (2007-2015) буюу Мянганы Хөгжлийн Зорилтуудыг хангаж улс орны эдийн засгийг идэвхтэй хөгжүүлэхэд түлхүү анхаарах, (ii) хоёр дахь үе шат (2016-2021) буюу мэдлэгт суурилсан эдийн засагт шилжих зорилготой уялдуулсан билээ. 2. ТС-ийн зорилгыг хэрэгжүүлэх үед стратегийн зорилтуудад хүрэх чиглэлээр ахиц дэвшил гарч, ядуурлыг мэдэгдэхүйц бууруулсан ч гадаад орчин, эдийн засгийн бодлогод нэлээд өөрчлөлтүүд гарсан. Үүнд: (i) түүхий эдийн үнэ буурч, хөрөнгө оруулалт хойшлогдсоноос эдийн засаг удааширсан; (ii) гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг (ГШХО) хазаарласан хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг баталсан (буюу нэн удалгүй нэмэлт өөрчлөлт оруулсан) зэрэг бодлогын тодорхой бус байдал; ба (iii) улсын үндсэн төсвийн зохион байгуулалтад өөрчлөлт оруулсан нь төсвийн хөрөнгө оруулалттай төслүүдийг, тэр дундаа Банкны санхүүжилттэй төслүүдийг сонгон шалгаруулах, хэрэгжүүлэхэд нөлөөлсөн зэрэг өөрчлөлтүүд багтаж байна. 3. ТС-ийг Захирлуудын Зөвлөлөөр хэлэлцсэн тухайн үед Монгол Улс нь дэлхийн хамгийн хурдан өсөлттэй эдийн засагтай улс орон байсан төдийгүй улс төрийн нөхцөл байдалд өөрчлөлт дагуулсан Улсын Их Хурлын сонгууль хоёрхон сарын дараа болохоор байлаа. ТС-т дурдсанчлан тухайн цаг үеийн нөхцөл байдлыг харгалзан Банк нь засгийн газрын тэргүүлэх чиглэлд гарсан өөрчлөлт, эдийн засгийн өөрчлөлтөд уян хатан зохицуулалт хийх шаардлагатай байсан. Тус ГСД нь Монгол Улсын бодит нөхцөл байдал хэрхэн өөрчлөгдөж байгаа болон өдийг хүртэлх ТС хэрхэн хэрэгжсэнийг үнэлэх юм. Энэхүү дүгнэлт үнэлгээ нь ТС-ийн үр дүнгийн хүрээнд өөрчлөлт оруулж, 2018 оны санхүүгийн жилд бэлтгэн боловсруулагдах Хэрэгжилт ба Сургамжийн талаарх дүгнэлтэд (ХСД) илүү дэлгэрэнгүй тусгах зарим үр дүн, сургамжуудыг онцлох болно. Тус ГСД-ээр ТС-ийн хугацааг 2017 оны 12-р сарын 31 хүртэл зургаан сараар сунгаж байгаа юм. 2018 оны санхүүгийн жилд Захирлуудын Зөвлөлд танилцуулах Түншлэлийн шинэ стратегийг боловсруулахад мэдээлэл болгон ашиглах Нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн дүн шинжилгээ (НЭЗХДШ)-г 2017-2018 оны санхүүгийн жилд бэлтгэнэ. II. УЛС ОРОНД ГАРСАН ГОЛ ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД Ядуурлыг бууруулах, хамтын хөгжил цэцэглэлтийг хангахтай холбоотой өөрчлөлт 4. Түншлэлийн стратегийн хэрэгжилтийн дийлэнх хугацаанд Монгол улс ядуурлыг бууруулах чиглэлээр ахиц, дэвшилттэй байв. 2010-2014 онд ядуурлыг 17 хувиар бууруулж дэлхийд ядуурлыг хамгийн хурдацтай бууруулж буй орнуудын нэг болсон байна. 2012-2012 онд ядуурлын түвшин 11 нэгж хувиар, 2012-2014 онуудад 5.8 нэгж хувиар (Монгол Улсын ядуурлын шугам болох сарын 147,000 төгрөгөөр тооцоход 27.4% - 21.6%) буурсан байна.1 Олон улсын ядуурлын шугам болох өдрийн 1.90 ам.доллараар тооцоход ядуурал зөвхөн 0.2 хувьтай байна.2 2012- 2014 онд хөдөө орон нутагт ядуурлыг бууруулсан үзүүлэлт хамгийн өндөр байсан бөгөөд уулархаг бүсэд 13.2 пунктээр огцом буурсан байв. Ядуурал хот суурин газар, ялангуяа Улаанбаатар хотод 1 2016 оны 7-р сарын 18-ны байдлаар сард ойролцоогоор US$73 ам доллар. 2 4 2011 оны худалдан авах чадварын паритет буюу тэнцэл (PPP). хамгийн бага буюу 3.5 хувиар буурсан ба Улаанбаатар хот дахь ядуурлын түвшин арай доогуур байсан юм. Хавсралт 7-д Монгол Улсын ядуурлыг бууруулах, хамтын хөгжил цэцэглэлтийг дэмжихэд гарсан ахиц дэвшлийг харуулсан гол хүснэгт, тоон үзүүлэлтүүдийг харуулав. 5. Түншлэлийн стратегийг хэрэгжүүлсэн ялангуяа эхэн үед хүн амын амьжиргааны түвшингээр доогуурт тооцогдох 40 хувь эдийн засгийн өсөлтийн үр өгөөжийг хүртэж Монгол улс хамтын хөгжил цэцэглэлийг дэмжих чиглэлээр сайн ахицтай байлаа. 2010-2014 онд нийт хүн амын жилийн хэрэглээний дундаж хэмжээ 6.3 хувиар өссөн. Амьжиргааны түвшингөөр хүн амын доод 40 хувийн хувьд арай ахиу буюу 7.3 хувиар өсч 1 нэгж хувиар илүү байна. Энэ өсөлтийн дийлэнх хувь нь 2010-12 онд ДНБ-ний өндөр өсөлттэй байх үед нэмэгдсэн үзүүлэлт юм. 2011-2012 онд Засгийн газраас олгосон нийгмийн халамжийн тэтгэвэр тэтгэмж нь хэрэглээг ийнхүү ихээхэн өсөхөд нөлөөлсөн3 боловч хэрэглээний өсөлт нь орлогын хэмжээнээс үл хамаарах загварыг бий болгоход ч нөлөөлсөн байна. Тэгш бус байдал улсын хэмжээнд болон хөдөө орон нутагт буурч байсан боловч хот суурин газарт өөрчлөгдсөнгүй (Дэлгэрэнгүйг Хавсралт 7-оос үзнэ үү). 6. 2012-2014 оны хугацаанд ядуурал буурсныг тайлбарлах гурван үндсэн хүчин зүйл бол эдийн засгийн нийт өсөлт, хөдөө аж ахуйн өсөлт, цалин хөлс өссөн явдал юм. Нэгдүгээрт, 2014 онд эдийн засгийн өсөлт удааширсан ч 2012-2014 онд эдийн засгийн өсөлт 20 орчим нэгж хувиар өссөн байна. 2012 онд олон хүмүүс ядуурлын шугамаас дөнгөж доогуур байсан болохоор орлого, хэрэглээний түвшин бага зэрэг өсөхөд л ядуурлын шугамаас дээгүүр гарч чаджээ. Хоёрдугаарт, 2012- 2014 онд хөдөө аж ахуйн салбар 36 хувиар өсч, санхүүгийн үйлчилгээ ба даатгалын салбараас гадна хамгийн хурдацтай өссөн ашигт малтмалын бус салбар болов. Хөдөө орон нутагт ядуурал ихтэй байдаг учраас өсөлт нь хөдөө орон нутаг дахь ядуу иргэдэд илүү таатай нөлөөлөв. Гуравдугаарт, хөдөө аж ахуйн бус хөдөлмөр эрхлэлт болон бодит цалин хөлс 2014 онд зогсонги байдалд орсон ч 2012 оны түвшингөөсөө дээгүүр байсаар байв. Ихэнх хүмүүсийн цалингийн дундаж орлого 2012 оныхоос өндөр хэвээр байсан. 7. Ядуурлыг бууруулсан байдал сайшаалтай байсан ч цаашид анхаарах шаардлагатай шалтгаанууд хэвээр үлдэв. 2010-2014 оны хооронд ядуурлын түвшин буурсан ч 2016 онд хийгдсэн өрхийн амьжиргааны судалгааны үр дүн 2017 оны эхээр хэвлэгдэх хүртэл 2014 оноос хойш ядуурал хэрхэн буурсан чиг хандлагыг мэдэх боломжгүй. Олон айл өрхүүд эмзэг, амьжиргааны түвшингөөр ядуурлын шугамд ойролцоо байсан 4 учраас эдийн засаг суларсныг харгалзан Дэлхийн Банкны загварчлал тооцооллоор ядуурлын түвшин нэмэгдсэн эсвэл хамгийн сайндаа ядуурал буурахаа зогссон байх магадлалтайг харуулжээ. Эдийн засгийн нөхцөл байдалд гарсан өөрчлөлт 8. Түншлэлийн стратегийг хэрэгжүүлж эхэлснээс хойш эдийн засгийн гол үзүүлэлт төсөөллөөс доогуур байсаар Монголын эдийн засаг олон сорилттой тулгарч байна. Хэдхэн жилийн өмнө эдийн засаг нь хоёр оронтой тоогоор өсч байсан улс өнөөдөр эдийн засгийн доогуур өсөлттэй болж, Засгийн газрын зээлийн эргэн төлөлтийн хэмжээ ихээр нэмэгдэж, төлбөрийн тэнцлийн (ТТ) дарамт их хэмжээгээр бий болсон, хөрөнгө оруулалтын орчин сайжирч байгаа боловч тогтворгүй хэвээр байгаа зэрэг сорилттой тулгараад байна. Эдийн засгийн огцом удаашралт, гадаад болон төсвийн эрсдэл нэмэгдсэнд түүхий эдийн зах зээлийн гэнэтийн уналтаас шалтгаалсан гадаад цочрол нөлөөлсөн төдийгүй ГШХО огцом буурсан нь нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлжээ. Уул уурхайн салбарт оруулахаар төлөвлөсөн томоохон хөрөнгө оруулалтын улмаас 2017 онд ГШХО дахин сэргэх төлөвтэй байна. 3 Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн нийгмийн халамжийн зардал 2011 онд ДНБ-ний 7.9%, 2012 онд 6.7% хүрсэн. 4 2014 оны ядуурлын мэдээгээр, нийт хүн амын 10.9 хувь нь албан ёсны ядуурлын шугамаас 1 -1.2 дахин илүү сарын хэрэглээтэй амьдардаг, өөрөөр хэлбэл хэрэглээ 20 хувь буурахад л ядуурал 21.6% -аас 32.5% хүрэх магадлалтай гэсэн үг юм. 5 9. Эдийн засгийн өсөлт огцом буурсаар ТС-ийн төсөөллөөс нэлээд доогуур түвшинд хүрэв. ТС нь Монгол улсын эдийн засгийн өсөлтийг тухайн үеийн бусад тооцооллын дагуу хоёр оронтой тоогоор өснө гэж төсөөлж байв.5 Энэхүү төсөөлөл нь ТС-ийн хэрэгжилтийн эхэн үед бодитой буюу 2012 онд эдийн засгийн өсөлт 12.4 хувь, 2013 онд 11.7 хувьтай байсан ч 2014 онд эдийн засаг 15.7% -ийн өсөлттэй байна гэсэн төсөөллийн дөнгөж тал хувь буюу 7.9%-иар л өссөн, улмаар 2015 онд 2.4% болж буурчээ. 2016 оны эхний есөн сарын хугацаанд эдийн засаг 1.6% -иар хумигдан, сүүлийн улирлын байдлаар сул хэвээр байх төлөвтэй. Үнийн уналтын улмаас ашигт малтмалын экспорт буурч байгаа нь урсгал дансны алдагдлыг нэмэгдүүлж байсан ч өсөлт удааширсан нөхцөл байдлыг харгалзан 2015 онд эдийн засгийн хатуу бодлого баримталсан нь урсгал дансны алдагдлыг бууруулахад нөлөөлсөн. Инфляци мөн төсөөллөөс өндөр буюу 2012-2015 онд урьдчилан төсөөлж байсан 5% бус дунджаар 11% -иар өссөн нь мөнгөний тэлэх бодлого болон валютын ханш огцом суларснаас шалтгаалсан юм. ТС-ийн урьдчилсан төсөөлөл болон бодит үзүүлэлтийн харьцуулалтыг Хүснэгт 1-ээс үзнэ үү. Хүснэгт 1 МонголУлс: ТС-ийн дунд хугацааны төсөөлөл ба бодит үзүүлэлт* 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Бодит ДНБ (%, ТС-ийн төсөөлөл 15.2 20.5 15.7 9.0 15.5 - өөрчлөлт Бодит үзүүлэлт, өмнөх жилээс) 12.4 11.7 7.9 2.4 0.1 2.0 одоогийн төлөв Хэрэглээний ТС-ийн төсөөлөл 12.0 7.0 5.0 5.0 5.0 - үнийн индекс Бодит үзүүлэлт, (%, өөрчлөлт одоогийн төлөв 14.2 12.3 11.0 1.9 3.8 8.0 өмнөх жилээс, жилийн эцэст) Улсын төсвийн ТС-ийн төсөөлөл -1.0* 0.5 3.2 1.1 -0.2 - тэнцэл (ДНБ-д Бодит үзүүлэлт, -9.1 -8.9 -10.5 -8.5 -19.8 -14.6 эзлэх %) одоогийн төлөв Урсгал тэнцэл ТС-ийн төсөөлөл -13.6 1.9 6.0 12.0 12.2 ДНБ-д эзлэх %) Бодит үзүүлэлт, одоогийн төлөв -27.4 -25.1 -11.5 -4.8 -6.3 -10.4 Зэсийн үнэ ТС-ийн төсөөлөл 100 100 100 100 100 - (2012=100) Бодит үзүүлэлт, 100 92 86 69 63 65 одоогийн төлөв *Төсөөлөлд бодит ханшийн уналт 2016 онд 2%, 2017 онд 3% байна гэж тооцсон. Эх сурвалж: ҮСХ, ОУВС, ДБ. 10. Эдийн засгийн өсөлт удааширсан нэг шалтгаан бол түүхий эдийн үнэ нэлээд буурсан... ТС-ийг хэрэгжүүлэх хугацаанд ялангуяа нүүрсний экспорт Хятад дахь эрэлт суларсан болон үнийн уналтын улмаас огцом буурсан – 2012 онд тонн тутамд 91 ам.доллар байснаа 2015-2016 онд тонн тутамд 40 ам.доллар болж тавь гаруй хувиар буурсан байна. Үүний үр дүнд нүүрсний экспорт 2013- 2015 онд дунджаар 30 хувиар буурчээ. Зэсийн экспортын өсөлт ч 2012 онд сөрөг үзүүлэлттэй гарсан. 2014 онд зэсийн шинэ уурхайн ачаар экспорт сэргэсэн боловч 2015 онд үнийн уналтын улмаас дахин буурчээ. Зэсийн үнэ 2012-2015 онд 38 хувиар буурч, одоогийн үзүүлэлт нь ТС-т урьдчилан төсөөлснөөс 37 хувиар доогуур түвшинд байна. Түүхий эдийн зах зээл төсөөлж байснаас огцом унасан учраас 2014 онд зэсийн үйлдвэрлэл шинэ уурхайн үйл ажиллагааны улмаас богино хугацаанд сэргэснийг эс тооцвол 2012 оноос хойш экспортын хэмжээ жил дараалан буурсаар байна. 11. ... ба хөрөнгө оруулалт эрс буурсан явдал юм. Эрдэс баялгийн томоохон ордуудыг 5 Жишээ нь 2012, 2013 онд гаргасан ОУВС-ийн IV Зүйл тайланд эдийн засгийн өсөлтийг хоёр оронтой тоогоор эсвэл түүнтэй ойр үзүүлэлтээр өснө гэж дурджээ. 6 илрүүлэхээс өмнө ГШХО бага байсан бөгөөд 2009 оны санхүүгийн хямралын дууссанаас эхлэн 2012 он хүртэл огцом нэмэгдсэн. Уул уурхайн салбарт томоохон хөрөнгө оруулалт хийгдэж ялангуяа Оюу Толгойн (ОТ) зэс, алтны уурхайд гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт ихээр хийгдсэн нь энэ хугацаанд эдийн засгийн өсөлтийг хангах чухал хүчин зүйл болжээ. (Хавсралт 9). ГШХО 2011 онд ДНБ-ний 45 хувьтай тэнцэж байсан бол 2015 онд ДНБ-ний 1.6 хувь болж буурчээ. ГШХО огцом удааширсан нь Оюу Толгойн төслийн үйл ажиллагааны эхний үе шат дууссан, мөн Засгийн газар ба ОТ-н хөрөнгө оруулагч болох Рио Тинто хоёрын хооронд ОТ-н үйл ажиллагааны хоёр дахь үе шаттай (буюу далд уурхайн үйл ажиллагаатай) холбоотой хэлэлцээр урт хугацаанд үргэлжилсэнтэй холбоотой. Түүнчлэн 2012 оны 5-р сард баталсан Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль, Стратегийн ач холбогдол бүхий салбарт үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгжид гадаадын хөрөнгө оруулалтыг зохицуулах тухай хуулийн хэрэгжилттэй холбоотойгоор гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт удааширсан байна.6 Эцэст нь, олборлох салбарын үйл ажиллагаа идэвхтэй байдаг улс орнуудын хувьд хөрөнгө оруулагчид түүхий эдийн үнийн уналттай уялдуулж үйл ажиллагаагаа удирддаг хөрөнгө оруулалтын өсөлт-бууралтын мөчлөгийн дагуу зарим ГШХО буурсан байж болох талтай. 2017 онд Оюу Толгойн далд уурхайн хөрөнгө оруулалт эхэлснээр 2017-2020 онд жилд 1 тэрбум ам.доллартай тэнцэх хөрөнгө оруулж ирэхээр төлөвлөсөн бөгөөд энэ нь жилийн ДНБ-ний бараг 8-9 хувьтай тэнцэх хэмжээний хөрөнгө оруулалт байх учраас ГШХО – ДНБ-ний өсөлт аажмаар сэргэх төлөвтэй. Иймд 2015 онд харьцангуй нам жим байсан бизнесийн ерөнхий хандлага 2016 онд сайжирч байна.7 Хөрөнгө оруулалт өсөх хандлагатай байгаа ч Оюу Толгойн олборлож буй зэсийн хүдрийн агууламж бага, түүхий эдийн үнэ унасан, эрэлт суларсан зэрэг хүчин зүйлийн улмаас 2016-2017 онд уул уурхайн салбарын орлого буурах төлөвтэй байна. 12. Засгийн газар түүхий эдийн зах зээлийн идэвхжил саарсан, хөрөнгө оруулалт буурснаас шалтгаалсан гадаад шокын эсрэг төсөв болон мөнгөний тэлсэн бодлого хэрэгжүүлсэн. Төсвийн зарцуулалт 2013-14 онуудад ДНБ-ний 40%, 2014 онд 38%-тай гарсан нь урьдчилан төсөөлсөн 32 ба 28 хувиас өндөр байна. Төсвийн зарцуулалт нэмэгдсэн, төсвийн орлого ДНБ-ний 30 хувиас доогуур болж буурсантай холбоотойгоор төсвийн алдагдал 2014 онд ДНБ-ний 11 орчим хувьтай гарсан. Төсвийн алдагдал нь Хөгжлийн Банкны (ХБ) зээл, хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтээс голчлон шалтгаалсан бөгөөд ТС-ийг боловсруулсаны дараа дээрх ХБ-ны зээлүүд хэрэгжсэн юм. Түүнчлэн нийгмийн халамжийн хавтгайрсан хөтөлбөрүүд, түүний дотроо иргэн бүрт бэлнээр олгосон тэтгэмжийг хожим нь Хүүхдийн Мөнгө Хөтөлбөр болгож цар хүрээг нь бууруулсан ч сар бүр хүүхдэд тарааж буй хүүхдийн мөнгийг өрхийн орлогоос үл хамааран хавтгайруулж олгож байна. 2016 оны 6 дугаар сард болсон сонгуулийн өмнө төсвийн зардал огцом өсч, төсвийн нийт алдагдал (ХБ-ны алдагдлыг оруулж тооцов) 2016 онд бараг 20 хувьд хүрсэн.8 2013-14 онуудад төв банкнаас өсөлтийг дэмжихийн тулд төсвийн шинжтэй хөтөлбөрүүд түүн дотроо орон сууцны ипотекийн зээлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүслэн. Гадаад орчны эмзэг байдал хэвээр хадгалагдаж байсан нөхцөлд мөнгөний тэлэх бодлого хэрэгжүүлсэн нь 2012-2013 онд эдийн засгийн өсөлтийг дэмжихэд нөлөөлсөн ч инфляцийг хөөрөгдах, зээлийн хэт өсөлтийг бий болгох замаар эдийн засгийн тэнцвэргүй байдлыг улам нэмэгдүүлсэн. 6 Гол салбаруудад хөрөнгө оруулалтын дийлэнх хувийг гадаадын хөрөнгө оруулагч эзэмших тохиолдолд хөрөнгө оруулалтыг УИХ-аар батлах тухай шаардлага бүхий шинэ хууль баталсан нь ГШХО огцом буурахад хүргэжээ. 2013 оны 10-р сард батлагдсан Хөрөнгө оруулалтын тухай шинэ хуулиар энэ шаардлагыг хүчингүй болгосон. 7 Гадаадын болон үндэсний хөрөнгө оруулагчдын дийлэнх олонхийг төлөөлж буй Монгол Улсын Бизнесийн Зөвлөлийн гишүүдээс 2015 оны 10-р сард авсан судалгааны тайланд (сүүлийн хувилбарыг үзэх боломжтой) Монгол Улс дахь бизнесийн ерөнхий орчин, хандлагын индексийг “хэмээр” тодорхойлбол +50 хэмээс -50°C гэж дүгнэжээ. Тайланд дурдсанаар энэ хэм 2015 онд -15°C байсан бол 2016 онд +6°C болж сайжирах төлөвтэй байна гэжээ. “Economist Intelligence Unit”-ээс 2015 оны 11-р сараас 2016 оны 11-р сар хүртэлх хугацаанд Монгол Улсын нийт эрсдлийг 56 (100=хамгийн өндөр эрсдэлтэй) гэж үнэлсэн байна. 8 Төсвөөс гадуур олгосон зээлийн хөтөлбөрүүдийг төсөвт нэгтгэж бүртгэсэнтэй холбоотойгоор ийнхүү өссөн. 7 13. Дэлхийн эдийн засгийн идэхжил төсөөлсөнөөс удаашралтай байснаас түүхий эдийн зах зээлийн идэвхжил саарсан хэвээр, гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт тасралтгүй буурснаас эдийн засгийн тэлэх бодлого төлбөрийн тэнцэлд ихээхэн дарамт учруулсан. ТС-ийн урьдчилсан таамаглалаар түүхий эдийн үнийн өсөлтийн үед ашигт малтмалын экспортын өсөлтөөс шалтгаалан урсгал дансны (УД) алдагдал ашигтай байхаар тооцжээ. Гэтэл бараа бүтээгдэхүүн, түүхий эдийн зах зээлийн сааралтаас шалтгаалан урсгал данс их хэмжээний алдагдалтай хэвээр үлдсэн. 2015-2016 онд дотоод нийт эрэлт саарч, газрын тосны үнэ буурснаар урсгал дансны алдагдал ДНБ-ний 5 орчим хувь болж буурав. Ашигт малтмалын экспортын хэмжээ багасч, ОТ-н далд уурхайн шинэ хөрөнгө оруулалтаас шалтгаалан импорт аажмаар нэмэгдэж байгаатай уялдан 2017 онд урсгал дансны алдагдал ДНБ-ний 9-10 хувьд хүрч өсөх төлөвтэй байна. 14. Монгол улсын хэтийн төлөв урт хугацаанд эерэг хэвээр байгаа ч өрийн хэмжээ нэмэгдсэний улмаас богино хугацаанд төсвийн хүндрэл ба гадаад орчины эмзэг байдал нэмэгдэж байна. Төсвийн тэлсэн бодлого, гадаад валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх гэсэн оролдлогын үр дүнд Засгийн газрын өр 2012 онд ДНБ-ний 43 хувь байсан бол 2016 онд ДНБ-ний 90 хувь болж огцом өсчээ. 2015 оны 4 дүгээр сард ОУВС ба Дэлхийн Банкны хийсэн өрийн тогтвортой байдлын шинжилгээгээр Монгол улсыг өрийн дарамтанд орох магадлал өндөр гэж үнэлжээ. Хятадын Ардын Банктай (ХАБ) хоёр талын валютын своп хэлцэл, гадаад валютын нийт нөөц нь 2016 оны туршид гадаад санхүүгийн эх үүсвэрийн нөөц боломжыг бүрдүүлсэн. Гэвч 2012-13 онд олон улсын хөрөнгийн зах зээлд тухайн үеийн зах зээлийн ханшаар гаргасан засгийн газрын бонд, засгийн газрын баталгаат бондын эргэн төлөлтөнд US$1.08 тэрбум ам долларыг 2017-18 онуудад төлөхөөр байгаа нь гадаад гадаад санхүүгийн эх үүсвэрийн эрсдэл өндөр хэвээр байна.9 Засгийн газрын бондуудын эргэн төлөлтийг 2012 онд төсөөлж байсан ашигт малтмалын экспортын өсөлтийн улмаас нэмэгдэх орлогоор төлөхөөр төлөвлөсэн. Гэвч 2013 оноос хойш гадаад орчны нөхцөл байдал огцом муудсан учраас эдгээр эргэн төлөлтийг хийхэд хүндрэл үүсээд байна. Төлбөрийн тэнцлийн энэхүү тулгамдсан дарамтыг бууруулахын тулд Засгийн газраас 2016 оны 3-р сард US$250 сая ам долларын нэмэлт синдикат зээл, US$500 сая ам.долларын Засгийн газрын бонд гарган гаднаас нэмэлт санхүүжилт босгосон.10 Сүүлд гаднаас нэмж авсан санхүүжилт нь 2016 онд тулгамдаж байсан төлбөрийн тэнцлийн дарамтыг бууруулахад тусалсан. Гэвч гадаад валютын нөөцтэй тэнцэхүйц хэмжээний гадаад өрийн эргэн төлөлтийг хийх шаардлагатай байгаа нь Монгол Улсад 2017-18 онуудад гаднаас их хэмжээний нэмэлт санхүүжилт авах хэрэгцээ тулгамдаж байна. Улс төрийн нөхцөл байдлын өөрчлөлт 15. Түншлэлийн стратегийг хэрэгжүүлэх хугацаанд сонгуулийн үр дүн, үндсэн хуулийн үйл явцын улмаас Монгол Улсын улс төрийн удирдагчид, төрийн бүтэц зохион байгуулалт хэд хэдэн удаа өөрчлөгдсөн. Монгол Улс нь 1990-ээд оноос олон намын ардчилсан тогтолцоог нэвтрүүлсэн бөгөөд 1991 оноос хойш Монголын Ард Нам (МАН), Ардчилсан нам (АН) гэсэн улс төрийн гол намууд ихэвчлэн ээлжилж буюу эвслийн зарчмаар (2008-2011) төр барьж ирсэн. Түншлэлин стратегийг 2012 оны 6-р сард сонгууль болохоос хоёр сарын өмнө буюу 2012 оны 4-р сард боловсруулж дуусгасан. Тус сонгуулиар төр барих эрх МАН-аас олон намын эвсэл болсон АН- д (эвслийн засгийн газрыг тэргүүлсэн) шилжсэн бөгөөд МАН 2014 оны 7-р сарын сүүлээр их эвслийн засгийн газарт нэгдсэн байна. 2013 оны 6-р сарын сүүлээр ерөнхийлөгчийн сонгууль болж Ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдорж хоёр дахь удаагаа ялалт байгуулсны дараа (сүүлийн дахин сонголт) 2014 оны арван нэгдүгээр сард УИХ Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг огцруулах шийдвэр гаргасан. Алтанхуягийн засгийн газарт ажиллаж байсан Чимэдийн Сайханбилэг дараагийн Ерөнхий сайд болж 9 Хөгжлийн Банкны бондын US$580 сая ам долларын төлбөр 2017 оны 3 -р сард, засгийн газрын бондын US$500 сая ам долларын төлбөр 2018 оны 1-р сард хийгдэх ёстой. 10 Монгол Улсын гадаад зээллэгтэй холбоотой өртөг зардал огцом нэмэгдсэн. 2012 онд бондыг 4.125 хувийн хүүтэй гаргаж байсан бол сүүлд гаргасан бондыг 10.875 хувь, синдикетэд зээлийг 7.5 хувийн хүүтэй авчээ. 8 АН, МАН ба Шударга ёс эвсэлтэй хамтран байгуулсан эвслийн засгийг газрыг тэргүүлэн ажилласан байна. Тус эвслийн засгийн газар 2015 оны 9 дүгээр сар хүртэл ажилласан бөгөөд МАН-аас томилогдсон сайд нарыг АН-ын 6 сайдаар сольсноор их эвсэл задарсан юм. 16. 2016 оны 6-р сарын 29-ний УИХ-ын сонгуулиар МАН үнэмлэхүй ялалт байгуулав. 2012 оны сонгуулиар УИХ-ын 39 суудал авч байсан МАН УИХ-ын 76 суудлын 65-ийг нь авсан бол АН өмнөх УИХ-д авч байсан суудлынхаа 25-г алдаж 9 суудалтай үлдсэн байна. 7-р сарын 8-нд УИХ МАН-н Жаргалтулгын Эрдэнэбатыг шинэ Ерөнхий сайдаар томилов. Гишүүдийн олонх нь МАН-д сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх, ялангуяа өрийг багасгах, эдийн засгийн менежментийг сайжруулах, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээг сайжруулах зэрэг олон амлалтаа биелүүлэх хатуу үүрэг ногдуулсан юм. Засгийн газартай энэхүү ГСД-ийг хэлэлцэж зөвлөлдсөний үндсэн дээр ТС-ийн зорилго нь шинэ засгийн газрын хөтөлбөртэй уялдаатай болохыг баталгаажуулсан. 17. Эдийн Засгийн Хөгжлийн Яамыг шинээр байгуулсан нь төсвийн хөрөнгө оруулалт, түүний дотор Банкны санхүүжилттэй төслүүдийг санхүүжүүлэх, төлөвлөхөд нөлөөлсөн. Эвслийн засгийн газрын тохиролцсоны дагуу 2012 оны сонгуулийн дараа Засгийн газар Эдийн Засгийн Хөгжлийн Яам (ЭЗХЯ)-ыг шинээр байгуулсан. ЭЗХЯ нь капитал төсвийн төлөвлөлтийг хариуцах бол Сангийн Яам (СЯ) урсгал зардлыг хариуцаж үлдсэн. ЭЗХЯ нь дээр дурдсан US$1.5 тэрбум ам долларын бондыг зээлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Засгийн газрын зээлийн хөрөнгийг Хөгжлийн Банкаар дамжуулан төсвөөс гадуур улсын дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт болон хувийн хэвшлийн төслүүдийг санхүүжүүлэхэд ашигласан. Хөгжлийн Банкнаас санхүүжүүлсэн эдгээр төслүүдийн ихэнх нь төслийн зохих ёсны төлөвлөлт, бэлтгэл, хэрэгжилтийн дагуу хийгдээгүй нь төслийн чанарт нөлөөлсөн байх магадлалтай. Засгийн газрын шинэ зээлийг удирдах, Дэлхийн Банкны санхүүжилттэй төслүүд гэх мэт хөнгөлөлттэй нөхцөлтэй санхүүжилт, төслийн удирдлага төлөвлөлт хийх зэрэг чиг үүргийг давхар гүйцэтгэхэд шинээр байгуулагдсан ЭЗХЯ-ны чадавх хязгаарлагдмал байснаас эдийн засгийг хөгжүүлэх чиг үүрэгт олон тулгамдсан асуудал гарч байв. 2014 оны 10-р сард засгийн газрыг дахин байгуулахад ЭЗХЯ татан буугдаж зарим чиг үүргийг СЯ, бусад чиг үүргийг Гадаад Хэргийн Яаманд шилжүүлжээ. Шинээр гарч ирж буй хөгжлийн асуудлууд 18. Сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн мөчлөгөөс үл хамаарсан бодлого чухал ач холбогдолтой болохыг харууллаа. Дээр дурдсанчлан ТС-ийг хэрэгжүүлэх хугацаанд Монгол Улсын эдийн засаг огцом өөрчлөгдсөн. Монгол Улс нь байгалийн баялгийн нөөц ихтэй, ОТ төслийн хоёр дахь шат буюу далд уурхайн үйл ажиллагаа эхэлсэн зэргийг харгалзвал эдийн засгийн хэтийн төлөв дунд болон урт хугацаанд эерэг харагдаж байгаа ч ойрын хугацаанд макро эдийн засгийн томоохон сорилтуудтай тулгарах төлөвтэй байна. Гадаад хөрөнгийн урсгал сэргэсэн, хөрөнгө оруулалтын орчин сайжирсан нь 2017 онд эдийн засгийг аажмаар сэргээх төлөвтэй бөгөөд энэ нь бодлогын шинэчлэл хийх хүчин чармайлтыг бэхжүүлэх таатай боломжийг олгож байна. Ийм арга хэмжээ авахгүй бол цаашид тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд илүү их өртөг зардал шаардлагатай болж болзошгүй. Төсвийн алдагдлыг багасгах, төсвөөс гадуурх зарцуулалтыг төсөвт нэгтгэх нь ойрын жилүүдэд ялангуяа өр өссөн, гадаад орчин тогтворгүй байгаа өнөө үед хийх шаардлагатай арга хэмжээ хэвээр үлдэж байна. 19. Түүнчлэн Монгол улсын шинээр илрүүлсэн нөөцийн удирдлагыг сайжруулах шаардлагатай байгааг харууллаа. Монгол Улсын дэд бүтцийн хөгжил, үйлчилгээг сайжруулах хэрэгцээ шаардлага их бөгөөд олборлох үйлдвэрлэлээс Монгол улсын төсөвт төвлөрч буй орлогыг үр ашигтай, үр дүнтэй зарцуулах нь чухал юм. Дээр дурдсанчлан ТС-ийг хэрэгжүүлэх хугацаанд төсвөөс гадуур санхүүжүүлсэн хөрөнгө оруулалтын төслүүд нь макро эдийн засаг-төсвийн оновчтой тогтолцоон дээр тулгуурлаагүй, хөрөнгийн үр ашигтай хуваарилалт хийж чадаагүй зэрэг шалтгааны улмаас ихээхэн санаа зовоосон асуудал болж байв. Түүнчлэн нийгмийн халамжийн хөтөлбөрүүд нь хавтгайрсан, тогтворгүй, ядууст чиглээгүй зэрэг хандлага ажиглагдсан. Эцэст нь хот суурин газрын үндсэн дэд бүтцийн хэрэгцээ тухайлбал ус, халаалт, эрчим хүчний дэд бүтцэд шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлэх зорилгоор төсөвт хангалттай орлого бүрдүүлэх боломжийг бүрдүүлэхийн 9 тулд Монгол Улс эцсийн хэрэглэгчийн тарифын шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. 20. Эдийн засгийн урьдчилсан төсөөлөл огцом хэлбэлзэж байгаа нь хөдөө аж ахуй, мал аж ахуйн салбартай холбоотойгоор эдийн засгийг төрөлжүүлж солонгоруулах шаардлагатай болохыг харуулж байна. Хөдөө аж ахуй, уул уурхайн салбар нь Монгол улсын хамгийн чухал хоёр салбар бөгөөд ДНБ-ний (15-20 хувийг) эзэлдэг, хөдөлмөр эрхлэлтийн хувь хэмжээ хөдөө аж ахуйн салбарт хамгийн их буюу 34 хувь, үүний 86 хувь нь мал аж ахуйн салбарт байна. Мал аж ахуйн салбар нь хөдөө аж ахуйн салбарын ДНБ-д эзлэх дийлэнх (85-90 хувь) хувь, түүнчлэн хөдөөгийн өрхийн амьжиргааны гол эх үүсвэр (өрхийн нийт хөрөнгийн 63 орчим хувь) хэвээр байна. Цөөн малтай (дундажаар 100-аас доош тооны малтай), чанарын стандарт муу, орон нутгийн эх үүсвэрээс өвлийн тэжээл худалдан авах боломж хомс, малын генетик, өвчин эмгэгүүд гардаг зэрэг асуудлууд байгаа нь нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээний өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлж, арилжааны хэлбэрт оруулахад чөдөр тушаа болж байна. Мал аж ахуйн салбарт цөлжилтийг бууруулж, урт хугацаанд тогтвортой өсөлтийг хангахын тулд бэлчээрийн менежментийн шинэчлэл хийх нь чухал байна. Үүний зэрэгцээ Монгол улс эдийн засгийг төрөлжүүлж солонгоруулах бусад салбарыг цаашид судалж тогтоох шаардлагатай. 21. Эмэгтэйчүүдийг хөдөлмөр эрхлэхэд саад болж буй хүчин зүйлсийг бууруулах гэх мэт хот суурин газарт нэлээд төвлөрч буй ядуурлыг бууруулах шинэ арга замыг Монгол Улс эрэлхийлэх шаардлагатай байна. Хотжилт хурдацтай хөгжихийн хирээр ядуучуудын 56 хувь нь хот суурин газарт амьдарч, ядуурал нь хот суурин газрын үзэгдэл болж байна. Ирэх жилүүдэд хот суурингийн ядуурлын асуудал, ялангуяа хөдөөнөөс хот руу шилжин суурьшигчдын асуудлыг шийдэх, үндсэн үйлчилгээнд хамрагдах боломжийг нэмэгдүүлэх, хот суурин газрын орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлэх нь илүү чухал болж байна. Тухайлбал, Улаанбаатар хот хөгжиж, зохицуулалтгүйгээр тэлж байгаа нь хотын үйлчилгээний хүртээмж үр ашиггүй болох, ялангуяа гэр хороололд (хотын захын бүс) газар хөдлөлт, үер усны гамшгийн эрсдэлийг удирдахад сорилтыг бий болгож байна. Түүнчлэн хот суурин газрын ядуу өрхийн дийлэнх хувь нь цалингийн орлогоор амьдардаг учраас эмэгтэйчүүдийг ажиллах хүчний эгнээнд шилжихэд тулгамдаж буй саад тотгорыг бууруулах нь чухал байна.11 22. Нийгмийн халамжийн хөтөлбөрүүдийг зорилтот бүлэгт чиглүүлснээр ялангуяа эдийн засгийн хямралын үед нийгмийн хамгааллыг бэхжүүлэхэд тусална. 2015 онд Монгол Улсын нийгмийн халамжийн хөтөлбөрүүдийн талаар Дэлхийн Банк цогц судалгаа явуулсан.12 Монгол улс нь нийгмийн халамжийн хөтөлбөрт төсвөөс хангалттай зарцуулдаг, нийгмийн халамжийг хүргэх сайн механизмтай боловч хэрэгжиж буй нийгмийн халамжийн 71 хөтөлбөр нь тогтолцооны хувьд салангид, хуваагдмал, уялдаа холбоогүйгээс гадна ядууст чиглээгүй зэрэг асуудал ажиглагдсан байна. Нийгмийн халамжийн хөтөлбөрийг илүү үр дүнтэй болгохын тулд жижиг хөтөлбөрүүдийг нэгтгэн, ядуучуудад нэн тэргүүнд чиглэсэн байдлаар боловсруулах нь зүйтэй. Түүнчлэн нийгмийн халамжийн олон тооны тэтгэвэр тэтгэмжүүд нийтийг хамарсан эсвэл тодорхой ангиллын зорилтот бүлэгт чиглэсэн нь эдийн засгийн хямралын үед ажлаа алдсаны улмаас үүсэх эрсдэлийг үр дүнтэй бууруулах нийгмийн хамгаалал болж чадахгүй байна. 23. Түншлэлийн стратегийг хэрэгжүүлэх хугацаанд сайн засаглал чухал ач холбогдолтойг харууллаа. Төрийн албанд улс төрийн нөлөөтэй томилгоо хийх үзэгдэл нэмэгдсэний улмаас 2007 онд төрийн албан хаагчийн халаа сэлгээ 5.2 хувь байснаас 2014 онд 13 хувь болж өсөхөд нөлөөлжээ. Энэ нь Дэлхийн Банкны санхүүжилттэй болон (дор дэлгэрэнгүй дурдав) бусад төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд нөлөөлсний зэрэгцээ төрийн удирдлагад ерөнхийдөө сөрөг нөлөөтэй байв. Түүнчлэн шинэчлэл 11 2010-2014 оны хугацаанд хөдөлмөрийн зах зээлийн оролцоо эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн хувьд 63 хувь болж өссөн бол ажилгүйдэл 10-аас 8 хувь болж буурчээ. Гэвч эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийн зах зээл дэхь оролцоо 2014 онд дөнгөж 59 хувьта доогуур хэвээр байна. 12 Монгол Улсын нийгмийн халамжийн хөтөлбөрүүдийн загвар, үр өгөөж хүртэгчдийн талаарх үнэлгээ. Дэлхийн Банк 2015. 1 0 явуулах хүчин чармайлтууд амжилттай хэрэгжээгүй нь эдийн засгийн бодлого боловсруулах хараат бус бие даасан байдлыг бэхжүүлэхэд хэрэгтэйг илтгэж байна. I. ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙН ТОЙМ 24. Түншлэлийн стратегийг хэрэгжүүлэх хугацаандаа ДБГ мэдлэгийн бүтээгдэхүүнүүдээ үргэлжлүүлэн гаргасан. Хараат бус Үнэлгээний Бүлгийн (ХБҮБ) хийсэн Монгол улсад хэрэгжүүлсэн хөтөлбөрийн үнэлгээнд дурдсанаар ДБГ-ийн Монгол улсад хийсэн аналитик судалгаа шинжилгээний ажлууд нь чанартай, ач холбогдолтой бөгөөд өргөн хүрээнд түгээгддэг хэмээн үнэлэгджээ. Эдгээр судалгаа шинжилгээний ажлуудын талаар Монгол улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сайтар танилцуулж, судалгаа шинжилгээ хийсэн ажилтнуудын санал бодлыг тогтмол асууж сонсох, үнэлгээ дүгнэлтийг нь иш татах зэргээр ашиглажээ. Төрийн бодлогод нөлөөлөхийн тулд шийдвэр гаргагч гол байгууллага болох УИХ-тай сайн харилцаж зөвшилцөж ажилласныг ХБҮБ онцлон тэмдэглэв. Жишээ нь Банкнаас хагас жил тутам гаргадаг эдийн засгийн тайлан нь зөвхөн Засгийн газартай харилцах гол тайлан болохоос гадна УИХ, иргэний нийгэмд хүрдэг. Энэ тайланд эдийн засгийн чиг хандлагын талаарх шинэ мэдээлэл тусгахын зэрэгцээ аливаа мөчлөгийн бодлогоос зайлсхийх шаардлагатай зэрэг эдийн засгийн бодлогыг сайжруулах талаар нээлттэй хэлэлцдэг байна. 2016 оны 8-р сард Банкнаас макро эдийн засаг, санхүүгийн менежмент, бизнесийн орчин, хөдөө аж ахуй, боловсрол, эрүүл мэнд гэх мэт гол салбаруудад бодлогын баримт бичиг боловсруулж шинэ Засгийн газарт танилцуулсныг эерэгээр хүлээн авсан. ТС-ийг хэрэгжүүлэх хугацаанд хийгдсэн өөр нэг чухал мэдлэгийн бүтээгдэхүүн бол 2015 оны Төсвийн санжүүжилтийн удирдлагын гүйцэтгэлийн тайлан бөгөөд энэ тайлан нь Монгол Улсын төсвийн санхүүжилтийн удирдлагын тогтолцоог Төсвийн зардал, санхүүгийн хариуцлагын хүрээг ашиглаж гүйцэтгэсэн анхны үнэлгээ юм. Хавсралт 6-д Банкны аналитик судалгаа шинжилгээний ажлууд болон зөвлөн туслах үйлчилгээний хөтөлбөрүүдийг харуулав. 25. Хараат бус Үнэлгээний Бүлгийн (ХБҮБ) 2005 онд хийсэн Монгол улсад хэрэгжүүлсэн хөтөлбөрийн үнэлгээнд (ТХҮ) ДБГ-ээс 2005-2013 оны хугацаанд Монгол улсын уул уурхайн салбарын эдийн засгийг цогцоор нь дэмжсэнийг сайшаажээ. Уул уурхайн салбар Монголын улсын эдийн засагт голлох үүрэгтэй болохыг ДБГ хүлээн зөвшөөрч, уул уурхайтай холбоотой сорилтуудыг шийдвэрлэх асуудлыг түншлэлийн стратегидаа тусгасныг ХБҮБ цохон тэмдэглэсэн байна. Энэ нь ДБГ-ийг стратегийн хөгжлийн чухал түнш гэдгийг тодотгон, ДБГ-т итгэх итгэлийг бататгасан хэмээн дүгнэжээ. ХБҮБ нь Банкны гүйцэтгэлийг хангалттай, хөтөлбөрүүдийг үр дүнтэй гэж үнэлсэн байна. Банкны санхүүжилтээр хэрэгжиж буй төслүүдийн бодит амьдралд гаргаж буй үр дүнгийн хувьд хөдөө орон нутгийн иргэдийн амьжиргааг дээшлүүлэх, малчдын эмзэг байдлыг бууруулахад хангалттай сайн нөлөө үзүүлсэн гэж ХБҮБ үнэлсэн. Мөн (i) эдийн засгийг төрөлжүүлэх, хувийн хэвшлийг хөгжүүлэх, (ii) санхүүгийн салбарыг бэхжүүлэхэд чиглэсэн ДБГ-ийн хөтөлбөрүүдийг "дунд зэрэг хангалттай" гэж ХБҮБ үнэлжээ. ОУСК нь бичил, жижиг, дунд бизнест зориулсан санхүүгийн үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээний бусад салбар (зочид буудал, эмнэлэг, харилцаа холбоо) болон агро бизнесийг санхүүжүүлэхэд туслах зорилгоор банкны салбарт хөрөнгө оруулалт хийсэн байна. 26. Түншлэлийн стратегийн хэрэгжилтийн хугацаанд Монгол Улсад үзүүлсэн зээл тусламжийн төслүүдийн гүйцэтгэл сайжирсан боловч хүчин төгөлдөр болох хугацаа хойшлогдох, төсөл хэрэгжиж эхлэх явц удаашрах, санхүүжилтийн хөрөнгө зарцуулалт бага байх зэрэг асуудлыг цаашид анхаарах шаардлагатай. Зээл тусламжийн төслийн багц нь 2012 оны санхүүгийн жилд 15 төсөл (231 сая ам. долларын дэмжлэг) байсан бол одоогийн байдлаар 9 төсөл (184 сая ам. долларын дэмжлэг) болж ТС-ийн хугацаанд буурчээ. 2013 оны санхүүгийн жилд хамгийн олон төсөл асуудалтай буюу нийт 13 төслийн 4 нь хангалтгүй гүйцэтгэлтэй байжээ. 2016 оны 11-р сарын байдлаар гүйцэтгэлийн асуудалтай нэг л төсөл байв. Хавсралт 8-д ТС-ийн хугацаан дахь төслийн багцын гүйцэтгэлийн чиг хандлагыг харуулав. Цаашид анхаарах шаардлагатай гүйцэтгэлийн гол асуудлууд нь: • Хүчин төгөлдөр болох хугацаа хойшлогдох. УИХ-аар хянаж/соёрхон батлах шаардлагын 1 1 улмаас төслийн хүчин төгөлдөр болоход харьцангуй урт хугацаа шаарддаг. Тогтвортой амьжиргаа төсөл 3 (ТАТ3; 23.5 сая ам.доллар), Ухаалаг засаг төсөл (19.4 сая ам.доллар), Цахим эрүүл мэнд төсөл (19.5 сая ам.доллар), Боловсролын чанарын шинэчлэл төслийг (30 сая ам.доллар) Банкны Захирлуудын зөвлөл 2014 оны 6-р сард баталсан боловч төсөл хүчин төгөлдөр болох хүртэл 13-14 сарын хугацаа өнгөрсөн байна. Хөгжлийн бусад түншүүдийн (ХТ) зээлийн төслүүд ч ижил шалтгааны улмаас төсөл хүчин төгөлдөр болоход урт хугацаа шаарддаг тул энэ нь Банкны хувьд онцгойлон үүсч буй асуудал биш юм. • Төсөл хэрэгжиж эхлэх явц удаашрах. Зарим төслийн хувьд төслийн үйл ажиллагааг эхлэхэд шаардлагатай төсөл хэрэгжүүлэх нэгж байгуулах үйл явц удааширдаг эсвэл бэрхшээлтэй тулгардаг. Жишээлбэл улс төрийн өөрчлөлтийн улмаас төслийн гол ажилтнуудыг сонгон шалгаруулж ажилд авах үйл явц удааширдаг, халаа сэлгээ их хийгдсэн асуудал (ТАТ3 зэрэг төсөлд), салбарын яамны ажилтнуудын халаа сэлгээ их хийгдсэний улмаас төслийг олон дахин давтан хэлэлцсэн явдал (Цахим эрүүл мэнд төсөлд) ажиглагдсан. • Хөрөнгө зарцуулалт бага. Төсөл хүчин төгөлдөр болох хугацаа хойшилж, хэрэгжиж эхлэх үйл явц удаашрах нь санхүүжилтийн хөрөнгө зарцуулалт бага байх гол шалтгаан болжээ. ТС-ийн хэрэгжилтийн хугацааны эхний хагаст (2012-2015 оны санхүүгийн жилд) хөрөнгө зарцуулалтын дундаж харьцаа 25 хувь байсан бол нийт дэмжлэг туслалцааны 60 хувийг бүрдүүлсэн дээр дурьдсан 4 төслийн үйл явц удааширснаас 2015 оны санхүүгийн жилийн хөрөнгө зарцуулалтын харьцаа 10 хувь болж буурчээ. Гэвч 2016 оны санхүүгийн жилд хөрөнгийн зарцуулалт 13.3 хувь болж өссөн байна. 27. Улс төрийн мөчлөг ТС-ийн хэрэгжилтэнд нөлөөлсөн. Дээр дурдсанчлан 2012 оны 6-р сард болсон сонгуулийн дараа Засгийн газар өөрчлөгдөхөөс хоёрхон сарын өмнө ТС-ийг эцэслэн боловсруулсан бөгөөд ийм эрсдэлийг ТС-т тэмдэглэсэн байдаг. Хэдийгээр зээлийн төсөл хөтөлбөрийг бүрэн гүйцэд, цаг хугацаа алдалгүй хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй байсан боловч дэмжлэг туслалцааны олон зорилгыг биелүүлсэн тухай дор дэлгэрэнгүй өгүүлнэ. Дээр дурдсанчлан Банкны зээлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд тулгамдсан нэг сорилт бол Засгийн газрын хөгжлийн чиг хандлагыг дахин тодорхойлоход ялангуяа шинээр байгуулагдсан ЭЗХЯ-нд чадавх бий болгох, туршлага хуримтлуулахад цаг хугацаа шаардлагатай болсон явдал юм. Хөнгөлөлттэй эх үүсвэрээс санхүүжээгүй Хөгжлийн Банкаар дамжуулан хөрөнгө оруулсан төслүүдийг хэрэгжүүлэхээр ЭЗХЯ төлөвлөсний улмаас - өмнөх санхүүгийн жилд тэг байсан арилжааны өрийн ДНБ-д эзлэх хувь 2012 онд 10 хувь болсон нь – яамны анхаарлаа хандуулсан гол асуудал байв. 28. Түншлэлийн стратегийн хүрээнд төсөөлсөн ОУХА/ОУСБХБ-ны санхүүжилтийн хөтөлбөрийн дөнгөж тал хувийг төлөвлөсний дагуу хэрэгжүүлжээ. Хавсралт 4-т үзүүлснээр ОУХА/ОУСБХБ-ны төлөвлөсөн 12 төслөөс зөвхөн 6 нь (50 хувь) бүрэн хэрэгжсэн. Гэвч "дэмжигдээгүй" төслүүдийн дотор одоо хэрэгжиж буй хоёр төслийн нэмэлт санхүүжилт, ОУСБХБ- ны нэг төсөл, нийгмийн хамгааллын тогтолцоог боловсронгуй болгох өөр нөг төслийг техникийн туслалцааны төслөөр дамжуулан шийдвэрлэсэн гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй. Түүнчлэн Малын индексжүүлсэн даатгалын төслийг үргэлжлүүлэх дараагийн төслийг зөвхөн Банкны төсөл гэж тооцохооргүй болсон буюу – цаашид Банкны санхүүжилт шаардахгүйгээр Засгийн газраас бүрэн санхүүжүүлэн авч явахаар болсон байна (Цаашид дэлгэрэнгүй өгүүлнэ). Харин зөвхөн Хотын үйлчилгээг сайжруулахтай холбоотой нэг төслийг дэмжээгүй учраас ТС-ийн үр дүнгийн хүрээнд зохих өөрчлөлтийг тусгах шаардлагатай болсон талаар Хавсралт 2-т харуулж, цаашид дэлгэрэнгүй дурдах болно. Түүнчлэн ТС-т тусгаж төсөөлөөгүй хоёр төслийг хэрэгжүүлэхээр дэмжсэн нь Боловсролын чанарын шинэчлэлийн төсөл ба Уул уурхайн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын дэмжлэг төслийн (MINIS) нэмэлт санхүүжилт болно. 29. Эдийн засаг суларснаас Хөгжлийн Бодлогын Санхүүжилтийг (ХБС) авах сонирхол сэргэсэн. 2015 оны санхүүгийн жилд Монгол Улсын макро эдийн засгийн нөхцөл байдал нэлээд суларч өмнөх Засгийн газарт итгэх итгэл алдарсан үед томилогдсон шинэ Засгийн газар нь Хөгжлийн Бодлогын Санхүүжилт авахын тулд Банкнаас дэмжлэг хүсчээ. 2015 оны 1-р сард бодлогод суурилсан санхүүжилтийн хөтөлбөрийн суурийг боловсруулахад туслах бодлогын арга 1 2 хэмжээг санал болгосон хөтөлбөрийг Банкны баг ажиллан боловсруулжээ. Улмаар Засгийн газар Банкнаас санал болгосон тэдгээр үйл ажиллагааг ерөнхийд нь хэрэгжүүлсэн байна. Үүнд: (i) Хөгжлийн Банкаар дамжуулан төсвөөс гадуур зарцуулсан зардлыг төсөвт нэгтгэж оруулах; (ii) төсвийн алдагдлын ДНБ-д харьцуулсан харьцааг 2015 он гэхэд 5 хувь, 2018 он гэхэд 2 хувиас бага болгохыг шаардсан Төсвийн тогтвортой байдлын тухай шинэ хууль; ба (iii) мөнгөний хатуу бодлого баримтлах зэрэг болно. Гэвч Засгийн газар макро эдийн засгийн эмзэг байдлыг бууруулахын тулд хөндлөнгийн хяналт мониторингтой шинэчлэлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийг зөвшөөрөөгүй. Засгийн газар олон тооны томоохон зээл авсны дараа Банкны зүгээс шаардлагатай гэж үзэж байсан Олон Улсын Санхүүгийн Байгууллагуудын (ОУСБ) дэмжлэгийг авалгүйгээр эдгээр бэрхшээлийг даван туулахаар шийдсэн. 30. Сонгуулийн дараа шинэ засгийн газар ОУВС-гийн дэмжлэгээс гадна Дэлхийн Банкны ХБС-ийг хүссэн. Засгийн газар 2016 оны 8-р сард Банкинд албан хүсэлт илгээж Банкны Хөгжлийн Бодлогын Санхүүжилтийн (ХБС) туслалцаатайгаар макро эдийн засгийн сорилтуудыг даван туулах, 2017-2018 онд эргэн төлөх ёстой 1 тэрбум гаруй ам.долларын эргэн төлөлтөд бэлтгэхэд туслахыг хүссэн юм. ХБС-ыг тодорхойлох Банкны баг 2016 оны 11-р сард Монгол улсад эхний албан томилолтоор ажилласан. ХБС-ын хөтөлбөрийг ирэх жилүүдэд төсвийн алдагдлыг эрс бууруулах үндсэн зорилготой Засгийн газрын боловсруулсан Эдийн засгийн тогтворжуулах хөтөлбөртэй (ЭЗТХ) уялдуулна. ОУВС-ийн ажилтнуудын 2016 оны 10-р сарын эцсээр хийсэн айлчлалын үеэр ОУВС-ийн хөтөлбөрийн талаар анхан шатны хэлэлцүүлгийг зохион байгуулав. Энэхүү айлчлалын үеэр ОУВС-ийн дэмжлэгтэй хэрэгжүүлэх эдийн засаг, санхүүгийн хөтөлбөрийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн талаарх бодлогын үзэл баримтлалыг гол чиглэлүүдээр боловсруулжээ. ОУВС болон Дэлхийн Банктай хамтарч эвсэл байгуулан улсын төсөвт санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх хүсэлтээ Хөгжлийн бусад түншүүдэд илэрхийлсэн байна. ТС-д урьдчилан тооцож тусгасан ОУСБХБ-ны санхүүжилтийн хүсэлтийг Монгол Улс хараахан ирүүлээгүй бөгөөд үүнийг ХБС-ын хэлбэрээр авах боломжтой. 31. Засгийн газар ба Банк 2016 оны эхээр ОУХА-ын дэмжлэгтэй 2017 онд хэрэгжүүлж болох хэд хэдэн төслүүдийн талаар зөвшилцсөн нь ТС-ийн зорилготой бүрэн нийцэж байгаа юм. Хавсралт 5-д 2017 оны санхүүгийн жилд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн үйл ажиллагааг харуулав. Үүнд: (i) 2016 оны 7-р сарын эхээр батлагдсан уул уурхайн бус салбарт экспортын бараа бүтээгдэхүүний нэр төрлийг өргөжүүлэх, төрөлжүүлэхэд Монголын жижиг, дунд үйлдвэрүүдэд (ЖДҮ) дэмжлэг үзүүлэх зорилготой экспортыг хөгжүүлэх төсөл; (ii) бүсийн эрчим хүч түгээх зарим сүлжээний алдагдлыг бууруулах, эрчим хүчний найдвартай нийлүүлэлт, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, эрчим хүчний орлого цуглуулалтыг сайжруулах эрчим хүчний төсөл; (iii) хот суурин газрын ажилгүйдлийн асуудлыг шийдвэрлэхэд чиглэсэн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл; (iv) төсөв, нийгэм, санхүүгийн салбарт бодлого боловсруулах, зохицуулах, хэрэгжүүлэхэд төр засгийн газрын чадавхийг дээшлүүлэх, засаглалыг сайжруулахад чиглэсэн одоо хэрэгжиж байгаа буюу өмнө хэрэгжүүлсэн олон салбарын техникийн туслалцааны төслүүд болон засаглалын төслийг үргэлжлүүлэх; (v) дээр дурдсан эдийн засгийн удирдлагад дэмжлэг үзүүлэх Хөгжлийн Бодлогын Санхүүжилт. Эдгээр үйл ажиллагаа нь ТС-ийн зорилготой бүрэн нийцэж байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл болон эдийн засгийн менежментийн дэмжлэгийн үйл ажиллагаанаас бусад төслүүд нь ТС-т зохих өөрчлөлт оруулахыг шаардахгүй, ТС-д урьдчилан төсөөлсөн санхүүжилтийн хөтөлбөрт багтсан, эсвэл одоо хэрэгжиж буй үйл ажиллагааны үргэлжлэл болон хэрэгжих төслүүд юм. ОУХА-аас 2018 онд санхүүжилтийн дэмжлэг авах тухай хэлэлцүүлэг үргэлжилж байна. 32. Түншлэлийн стратегийн хугацаанд (2013-2016 оны санхүүгийн жилд) ОУСК нийт US$558 сая ам.долларын урт хугацааны санхүүгийн хөрөнгө оруулалт хийж, US$1,622 сая ам.долларыг эргэлтэнд оруулсан байна.13 Эдгээр хөрөнгө оруулалт нь 1997 оны санхүүгийн 13 ОУСК-ын Дэлхийн Худалдааны Санхүүжилтийн Хөтөлбөрийн хүрээнд богино хугацааны худалдааны санхүүжилтэнд зориулсан US$60 сая орчим ам.доллар болон ОТ төсөлд ОТХОБА-аас баталгаа гаргаж олгосон US$1 тэрбум ам.долларын санхүүжилт ороогүй дүн. 1 3 жилээс (ОУСК Монгол улсад анх үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн) хойш 2012 оны санхүүгийн жил хүртэлх хугацаанд ОУСК-аас оруулсан хуримтлагдах хөрөнгө оруулалт (эргэлтэнд оруулсан хөрөнгө) 250 сая ам.доллар болж өсөхөд нөлөөлжээ. ОУСК нь уул уурхай, банк, ЖДҮ-ийн санхүүжилт, зочид буудал, үл хөдлөх хөрөнгө, эмнэлэг, харилцаа холбоо, салхин сэнс, сүүний үйлдвэрлэл зэрэг олон салбарт 13 төсөлд хөрөнгө оруулжээ. ОУСК 400 сая ам.долларын хөрөнгийг өөрийн данснаас ОТ-н төслийн санхүүжилтэнд зориулан 2015 оны 12-р сард хийсэн нь хөрөнгө оруулалтын дүнг нэмэгдүүлсэн гол хөрөнгө оруулалт болов. Түүнчлэн ТС-ийн хугацаанд ОТ төслийн үйл ажиллагааг дэмжиж ОТХОБА-аас 1,000 сая ам.долларын баталгаа буюу түүхэндээ хамгийн том баталгааны санхүүжилт хийсэн байна. 33. ОУСК нь Монгол улсад зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх зорилгоор хандивлагчдын санхүүжилтийг баталгаажуулсан бөгөөд 2013-2016 оны санхүүгийн жилд (2016 оны 4-р сарын 30-ны байдлаар) нийт дүнгээр 5.9 сая ам.долларыг зөвлөх үйлчилгээнд зарцуулжээ . ОУСК-ийн зөвлөх үйлчилгээний багцын хэмжээ энэ хугацаанд 5.3 сая ам.доллараас 8.6 сая ам.доллар болж өсчээ. Одоогоор үйл ажиллагаагаа явуулж буй бизнесийн төрөл бүрийн салбаруудыг дурдвал: (i) Худалдаа ба өрсөлдөх чадвар (Монгол улсын бизнесийн хяналт шалгалтын шинэчлэл); (ii) Санхүү ба зах зээл (Монгол улсын баталгаатай гүйлгээний шинэчлэл); (iii) Тогтвортой байдал (Тогтвортой санхүүжилтийн санаачлага); (iv) Компаний засаглал; (v) Дэд бүтэц ба байгалийн нөөц (Уул уурхайн салбарт олон талын оролцоог хангасан усны менежмент); ба (vi) Аж үйлдвэрийн салбарт зөвлөх үйлчилгээ (2030 Зүүн Азийн Усны Нөөцийн Бүлэг). ТС-ийн зорилго, үр дүнгийн хэрэгжилтийн ахиц 34. Түншлэлийн стратегийн долоон үр дүнг хангах чиглэлээр 2013-2017 оны санхүүгийн жилд ТС ахицтай хэрэгжсэн байна. Үр дүнгийн үзүүлэлт, хэрэгжүүлсэн гол үйл ажиллагааны талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг Хавсралт 3-т үзүүлэв. Үр дүнгийн 19 үзүүлэлтээс 12 нь (гуравны хоёр нь) биелсэн, хэсэгчлэн биелсэн, эсвэл хугацаандаа хэрэгжиж байгаа гэсэн үнэлгээтэй байгаа бөгөөд зөвхөн 1 үзүүлэлтийн хувьд "анхаарах" гэсэн тэмдэглэгээтэй; 6 үзүүлэлтийг хасчээ. Харьцангуй олон тооны үзүүлэлтийг хассан нь хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн боловч хэрэгжээгүй төслүүдийн үзүүлэлтийг үр дүнгийн хүрээнд оруулж тооцсонтой холбоотой. ТС-ийн үр дүнгийн хүрээний 38 гол үйл явдал буюу зорилтын 53 хувь нь хэрэгжсэн эсвэл хэсэгчлэн хэрэгжсэн буюу 18 нь ТС-ын хугацаанд төлөвлөсний дагуу хэрэгжиж байгаа ажээ. Тухайн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд Банкны шууд оролцоо байхгүй учраас хамааралгүй бусад зорилтыг хассан байна. 35. Гэвч гүйцэтгэлийн ахиц илүү сайн, илүү амбицтай байж болох байлаа. Гүйцэтгэл ахицтай дүгнэгдсэнд ТС-ийг боловсруулах явцад багцад өмнө нь байсан төслүүдийн үр дүн нэлээд нөлөөлөв. Шинэ үйл ажиллагааны хувьд дээр дурьдсанчлан хүчин төгөлдөр болох хугацаа хойшлох, хэрэгжүүлэлтийн явцад хүндрэл учрах зэрэг шалтгааны улмаас гүйцэтгэлийн ахицыг тооцох хараахан боломжгүй байна. ТС-т тусгасан зарим асуудлыг жишээлбэл, ядууст чиглэсэн тэтгэмжийг нэмэгдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх гэх мэт амбицтай үйл ажиллагааны цар хүрээг багасгаж бодитойгоор тодорхойлсон. Түүнчлэн эдийн засгийн менежментийг сайжруулахтай холбоотой нэг чухал зорилт бол Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн (ТТБТ) хэрэгжилт байсан нь биелээгүй. Хэрэгжилт ба Сургамжийн Дүгнэлтийг 2018 оны санхүүгийн жилд танилцуулахад ТС-ийг хэрэгжүүлсэн Банкны амжилт, дутагдлын талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг өгөх болно. Тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх 36. Дэлхийн жишигт нийцсэн уул уурхайн салбарын зохицуулалтын орчин, байгууллагын чадавх болон дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд нь ДБГ-ээс ТС-ийн хугацаанд Монгол Улсад дэмжлэг үзүүлэв. Дээр дурдсанчлан ДБГ-ээс үзүүлсэн дэмжлэг туслалцааны хөтөлбөр нь Монгол улсын уул уурхайн эдийн засгийг цогцоор нь дэмжихэд чиглэснийг ХБҮБ сайшаажээ. Банкнаас анх уул уурхайн 1 4 салбарын суурь үйл ажиллагаанд анхааран ажилсан нь ОУСК ба ОТХОБА-д ОТ төслийн санхүүжилтийг амжилттай гүйцэтгэх боломжийг бүрдүүлсэн байна. ТС-ийн хүрээнд ДБГ-ээс Монгол улсад үзүүлэх дэмжлэг туслалцааны хөтөлбөр нь уул уурхайн бүхий л асуудал, тодруулбал уул уурхайн хөрөнгийг тендер шалгаруулалтанд бэлтгэх болон хамгийн чухал асуудал болох уул уурхайн нийгэм, байгаль орчны асуудалд онцгойлон анхаарч техник эдийн засгийн үндэслэл хийх ажлыг дэмжсэн байна. Түүнчлэн ДБГ нь Монгол улсын уул уурхайн нөөцийг ил тод, тогтвортойгоор удирдах олон улсын тэргүүн туршлагуудтай жишин зохицуулалтын болон институцын тогтолцоог бий болгох ажлыг дэмжиж ирсэн. Банкны санхүүжилтээр хэрэгжсэн төслийн дэмжлэгээр 2014 онд Монгол улсын уул уурхайн үндэсний бодлогыг анх удаа баталж 2015 онд ашигт малтмалын эрхийг удирдах тогтолцоог боловсронгуй болгожээ. Банкны дэмжлэгээр Монгол Улс 2010 онд Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлын санаачлагын (ОҮИТБС) шаардлагуудыг бүрэн хангасан. Одоогийн байдлаар 2013 онд баталсан ОҮИТБС-ын нэмэлт шаардлагуудыг хангах чиглэлээр ажиллаж байна.14 Банкны өмнөх судалгаанд уул уурхайн төслүүдээс байгаль орчинд үзүүлж буй нөлөөллийг шийдвэрлэх хувилбаруудыг санал болгосон байдаг. Судалгааны үр дүнд тулгуурлаж ОУХА-ийн санхүүжилттэй төслийн хүрээнд дэд бүтцийн төслүүдийн техник эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулах, түүнчлэн байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээ хийхэд дэмжлэг үзүүлдэг. Энэ нь дэд бүтцийн төслүүдийг төлөвлөх, бэлтгэх дотоодын чадавхийг бий болгоход туслах юм. 37. Түүнчлэн төсвийн орлого зардлын удирдлагыг сайжруулах бодлого, системийг боловсруулж хэрэгжүүлэхэд нь ДБГ Монгол улсын засгийн газарт үргэлжлүүлэн дэмжлэг үзүүлжээ. Дээр дурдсанчлан 2015 онд санхүүжүүлэхээр төлөвлөсөн ХБС-ын талаарх бодлогын хэлэлцүүлэг өрнөснөөр Засгийн газар энэ чиглэлээр бодлогын арга хэмжээ хэрэгжүүлж эхэлсэн байна. Үүнээс гадна Банкны зөвлөн туслах үйлчилгээний дэмжлэгээр Монгол улсын эдийн засгийн бодлогыг боловсруулж, хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэв. Хагас жил тутмын эдийн засгийн тойм бэлтгэн тараадаг, өндөр мэдлэг шаардсан судалгаа шинжилгээний бусад ажлууд нь олон нийтийн хэлэлцүүлгийг идэвхжүүлсэн. Хэдийгээр бодит үр нөлөөг хэмжихэд төвөгтэй ч засгийн газрын хандивлагчид болон бусад хамтрагч талуудаас авсан албан бус мэдэгдлээс харахад эдгээр тайлангууд үнэ цэнэтэй, төрийн бодлогод ихээхэн нөлөө үзүүлснийг илтгэж байна.15 Банкны зүгээс Монгол улсын макро болон төсвийн бодлогыг боловсронгуй болгоход туслах чиглэлээр цаашид ч илүү анхаарч ажиллана. 38. Төсвийн хөрөнгө оруулалтыг сайжруулах чиглэлээр төлөвлөсөн ажлуудын гүйцэтгэлийн ахиц холимог үзүүлэлттэй байна. ТС-ийн хугацаанд энэ чиглэлээр хийсэн ажлууд ихээхэн сорилттой тулгарч байлаа. Дээр дурдсанчлан, Монгол улс олон улсын зах зээлээс ихээхэн хэмжээний санхүүжилт авсан. Тухайн санхүүжилтийн хөрөнгийг ХБ-аар дамжуулан төсвөөс гадуур хөрөнгө оруулалтын төслүүдийг санхүүжүүлэхэд ашигласан нь санхүүжилт авсан төслүүдэд төрийн худалдан авах үйл ажиллагааны шаардлага болон ТТБХ-нд тавигдах хязгаарлалтаас зайлсхийх боломжийг олгосон юм. ДБГ нь бодлогын яриа хэлэлцээр, эдийн засгийн тайлан, олон нийтийн арга хэмжээний явцад энэ талаар ямагт анхааруулж асуудал дэвшүүлж байсан хэдий ч ТС-ийн хугацаанд төсвийн хөрөнгө оруулалтын удирдлагыг сайжруулах чиглэлээр хийсэн ажлууд бага ахицтай гэж хэлж болно. Эдийн Засгийн Менежментийн Тусламжийн хөтөлбөрийн баг Монгол ажиллах үеэр бодлогын хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн нь төсвөөс гадуурх капитал хөрөнгийн зарцуулалтын ихэнхийг төсөвт нэгтгэж тусгахад дэмжлэг үзүүлсэн бөгөөд СЯ-ны хүсэлтийн дагуу саяхан хийгдсэн дүн шинжилгээ нь Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй ТХХТ-ийн зарим төслүүдэд зарцуулсан зардалтай холбоотой эрсдэлүүдэд анхаарлаа төвлөрүүлсэн байна. Түүнчлэн УУДБХОД (MINIS) төсөл нь уул уурхайн эдийн засгийг дэмжихэд шаардлагатай дэд бүтцийн томоохон төслүүдийн бэлтгэх зохистой удирдлагыг хангахад дэмжлэг үзүүлжээ. Эдгээр амжилтуудыг үл харгалзан төсвийн хөрөнгө 14 Шинэ шаардлагуудад нийгмийн хөрөнгө оруулалтын талаарх мэдээлэл, лиценз, гэрээний талаар нийтэд танилцуулах, компани болон бүсээр задалсан мэдээлэл зэрэг болно. 15 Жишээ нь, 2015 онд Улаанбаатар хотын газрын зохион байгуулалтын талаарх судалгааг танилцуулж тараасны дараа хотын Удирдлага төрийн өмчийн газруудыг дуудлагаар худалдаж эхэлсэн байна. Эхний дуудлага худалдаагаар хотын төсөвт 4.4 тэрбум төгрөг оруулжээ. 1 5 оруулалтын төлөвлөлт сул, үр ашиггүй хэвээр байна. Тулгуур чиглэл 2: Хот болон хөдөөд эдийн засгийн өсөлт, хөдөлмөр эхрлэлтийг дэмжих тогтвортой, олон тулгуурт суурь бий болгох 39. Хөрөнгө оруулалтын орчин болон санхүүгийн зуучлалыг сайжруулахад ДБГ дэмжлэг үзүүлэв. ОУСК нь зөвлөх үйлчилгээ болон хөрөнгө оруулалтаараа дамжуулан банкны салбарт дэмжлэг үзүүлэх – ялангуяа бичил, жижиг, дунд үйлдвэрийн (БЖДҮ) санхүүжилтийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэсэн чиглэлээр нэлээд ахицтай ажиллаж байгаа юм. Цаашилбал БЖДҮ-ийн санхүүжилтийн хүртээмжийг сайжруулахын тулд ОУСК хөдлөх хөрөнгийн барьцааны бүртгэлийг бий болгоход тусалж байна. “Doing business” буюу “Бизнес эрхлэх нь” тайланд дурдсанчлан хувийн хэвшлийн салбарт бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэхэд учирдаг захиргааны дарамтыг бууруулах, зардлыг багасгахад ахиц гарсан байна. Энэ үзүүлэлт нь ТС-ийн үр дүнг хэмжих шалгуурт багтсан цорын ганц үзүүлэлт байв. Монгол улс нь 2017 оны “Бизнес эрхлэх нь” тайланд хамрагдсан 190 орны 64-т эрэмбэлэгдсэн бөгөөд ТС-ийн хугацаанд бизнесийн орчныг сайжруулахтай холбоотой ажлуудын гүйцэтгэл сайжирчээ.16 Цаашид Монголын экспортлогчдод зориулсан экспортын санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний хүртээмжийг сайжруулах, төлбөрийн чадваргүй байдлын шинэчлэлд чиглэсэн шинэ хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх болно. Түүнчлэн төрөлжсөн эдийн засгийн урьдчилсан нөхцөл болох санхүүгийн төрөлжсөн тогтолцоог дэмжих техникийн туслалцааны хөтөлбөрийг Банкнаас санхүүжүүлэх болно. 40. Үүний зэрэгцээ ДБГ нь амьжиргааг дээшлүүлэхийн тулд хөдөө орон нутгийн эдийн засагт боломжуудыг бий болгох чиглэлээр үргэлжлүүлэн дэмжинэ. Хөдөө аж ахуйн салбар нь хөдөлмөр эрхлэлт хамгийн их хувьтай салбар болох талаар дээр дурьдсан билээ. Иймд 2014 ба 2015 онд хийсэн аналитик судалгаа шинжилгээ нь хөдөө аж ахуйн бүтээмжийг дээшлүүлэх, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, маркетингийн судалгаа хийх замаар орлого нэмэгдүүлэхэд туслах, хөдөө аж ахуйн салбарт зарцуулах төсвийн зардлыг нэмэгдүүлэх, хөдөө аж ахуйн эрсдэлийг үнэлэх, хөдөө аж ахуйн татаас, хөдөө аж ахуйн салбарын судалгаа, нэвтрүүлэх туршлагыг үнэлж дүгнэх зэргээр хөдөө аж ахуйн бүтээмжийг сайжруулахад чиглэсэн болно. Уг ажил нь 2015 оны Хүнс, хөдөө аж ахуйн чиглэлээр төрөөс баримтлах бодлого боловсруулахад чухал хувь нэмэр оруулсан юм. Банк нь сумын (дүүргийн) түвшинд бичил санхүүгийн хөгжлийн санг дэмжих замаар хөдөө орон нутгийн орлогыг нэмэгдүүлэхэд туслах, мал аж ахуй, хүнсний ногоо тариалагчдад бүтээмжийг дээшлүүлэхэд нь туслах зорилгоор шууд дэмжлэг үзүүлсэн байна. Тулгуур чиглэл 3: Үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг илүү сайн хүргэх замаар эмзэг байдлын асуудлыг шийдвэрлэх 41. Ядуу өрхийг тодорхойлох өрхийн мэдээллийн нэгдсэн сан бий болгох, нийгмийн халамжийн удирдлагын мэдээллийн шинэ систем бий болгоход Дэлхийн Банкнаас дэмжлэг үзүүлж ирлээ. Нийгмийн халамжийн тухай хуулинд 2012 оны 1-р сард оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр ядуу өрхөд олгох тэтгэмжийг хуульчилсан байдаг. Гэвч 2012 оны 6-р сарын сонгуулийн дараа ядуу өрхийн тэтгэмжийг хэрэгжүүлээгүй. Харин 2005-2010 онд бүх хүүхдэд олгож байсан "Хүүхдийн мөнгөний хөтөлбөр" -ийг сэргээн хэрэгжүүлсэн. Гэсэн хэдий ч Дэлхийн Банкнаас нийгмийн халамжийн тэтгэмжийг зорилтот бүлэгт чиглүүлэн олгоход шаардлагатай дэд бүтцийг бий болгоход дэмжлэг үзүүлсээр ирсэн юм. Нийгмийн халамжийн тэтгэмжийн (болон үр шим хүртэгчдийн) удирдлагын мэдээллийн нэгдсэн систем бий болгох, орлогыг орлуулан тооцох аргачлалд суурилсан 16 Монгол Улсын “Distance to Frontier” үзүүлэлтээр 2013 -2017 оны хооронд 61-68 орчимд эрэмбэлэгдэж сайжирсан байна. (0 нь гүйцэтгэл хамгийн доогуур, 100 нь “frontier” буюу шаардлага хангах түвшинг илтгэнэ, жишээ нь 2005 оноос хойш “Бизнес эрхлэх нь” тайланд ашигласан үзүүлэлт тус бүрт оноосон хамгийн шилдэг гүйцэтгэл). 1 6 өрхийн мэдээллийн нэгдсэн сан бий болгоход Дэлхийн Банк дэмжлэг үзүүлсэн.17 Хэдийгээр мэдээллийн сангийн хэрэглээ одоогийн байдлаар хязгаарлагдмал хэмжээнд байгаа хэдий ч нэмэгдэх хандлагатай байна. 42. Бүх нийтээрээ бага боловсролтой байх зорилго бараг биелсэн өнөө үед сургалтын чанар, сурлагын амжилтанд чиглэсэн дэмжлэгийг ТС-ийн хугацаанд Банкнаас үзүүлэхэд анхаарна. Бага ангийн хүүхдийн унших болон математик хичээлийн үнэлгээ хийснээр анги доторх болон газар зүйн бүсээс шалтгаалсан бага ангийн хүүхдүүдийн сурлагын амжилтын зөрүүг багасгаж сургалтын чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн шаардлагатай үйл ажиллагааг тодорхойлох зорилготой юм. Сургуулиудад зориулсан тэтгэлэг нь сургуулийн төлөвлөлтийн чадавхийг бэхжүүлэхэд чиглэсэн бол өөр төслөөр сургалтанд эцэг эхийн оролцоог нэмэгдүүлэх, сургуулийн үйл ажиллагааны гүйцэтгэлд хяналт мониторинг хийх улмаар орон нутгийн боловсролын төсвийн үйл явцад оролцох орон нутгийн оролцогч талуудын чадавхийг бий болгох зорилготой. Түүнчлэн боловсролын салбарт хийгдэж буй судалгаанаас харахад Монгол улсын хэмжээнд сургуулийн өмнөх боловсролын чанар, хүртээмжид тэгш бус байдал их хэмжээгээр бий болсныг нотолсон байдаг. Малчдын хүүхдүүдийн сургуульд суралцахад бэлэн биш байдаг гол асуудал болж байна. Банкнаас малчдын хүүхдүүдэд зориулж өрхөд- суурилсан сургалтын төслийг туршилтаар амжилттай хэрэгжүүлснийг цаашид өргөн цар хүрээнд хэрэгжүүлж болох юм. 43. Улаанбаатар хотын гэр хорооллын усны үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах чиглэлээр хэрэгжүүлсэн Банкны үйл ажиллагаа амжилттай болов. Түүнчлэн Банкны судалгаагаар Улаанбаатар хотын үйлчилгээний гүйцэтгэл, чанар, тэгш байдлыг үнэлсэн бөгөөд тодорхой шалгуур үзүүлэлтийг тогтоож, бодлого, төлөвлөлтийг сайжруулах тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлсон болно. Мөн 2011-2014 онд Банкны дэмжлэгтэйгээр хамгийн эмзэг гэр хорооллын 34,660 гаруй хүн үр өгөөжийг нь хүртсэн олон нийтийн байгууламж барихад 16,900 орчим хүнийг оролцуулах замаар тэдэнд нэмэлт орлого олох боломжийг бүрдүүлсэн. 44. Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулахад тулгамдаж буй сорилтыг даван туулахад нэлээд ахиц дэвшил гарч байна. Эдийн засаг, хүн амын өсөлт хурдацтай явагдаж байгаа өнөө үед Улаанбаатар хот агаарын бохирдлоороо дэлхийд тэргүүлэгчдийн нэг болжээ. Түншлэлийн стратегийн хугацаанд Банк бусад хандивлагчдын хамт гэр хороололд нарийн ширхэгт тоосонцрын бохирдлыг бууруулахад ихээхэн хувь нэмэр оруулж байна. Утаа багатай сайжруулсан зуухыг гэр хорооллын өрхийн 90 хувьд тарааснаар нарийн ширхэгт тоосонцорын оргилд үеийн бохирдол 10-15 хувиар буурсан байна. Гэвч агаарын бохирдол нь хүн амын санааг зовоосон гол асуудал хэвээр үлдлээ. 45. Эцэст нь Монгол улсын байгалийн гамшигт өртөх эмзэг байдлыг бууруулах, малын даатгалын шинэлэг тогтолцоог нэвтрүүлэхэд Банкнаас хувь нэмрээ оруулжээ. Дэлхийнд анх удаа нэвтрүүлсэн Малын индексжүүлсэн даатгалын хөтөлбөрийг боловсруулж хэрэгжүүлэхэд Банк дэмжлэг үзүүлсэн бөгөөд тус хөтөлбөрийн үр дүнд малчид малаа байгалийн гамшиг, зуданд алдах эрсдэлээс хамгаалж даатгуулах боломжтой болов. Төслийг 10 орчим жилийн турш хэрэгжүүлсний дараа ТС-ийн хугацаанд дуусгавар болгосон бөгөөд малын даатгалын чухал зах зээлийг бий болгох, малчид болон хувийн даатгалын компаниудын сонирхлыг татахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Хамгийн том амжилт нь засгийн газар давхар даатгалын агентлаг байгуулах замаар тус хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх институцын асуудлыг шийдвэрлэж үргэлжлүүлэхээр болсон явдал байв. Үүний зэрэгцээ Улаанбаатар хотын гамшгийн эрсдэлийн менежментийг бэхжүүлэх төслийг хэрэгжүүлэхэд Банкнаас дэмжлэг үзүүллээ. Үүнд: (1) үерийн эрсдэлийн менежментийн стратеги, хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө, Газарзүйн Мэдээллийн Системд (ГМС) суурилсан аюул, эмзэг байдлын газрын зураг, (ii) улсын сургуулиудын барилга байгууламжийн газар хөдлөлтөнд эмзэг байдлалд үнэлгээ хийж, 17 Мэдээллийн санг хожим нь салбар дундын мэдээллийн сан байдлаар ашиглахаар болсон бөгөөд тодруулбал халамжийн тэтгэмжийг зорилтот бүлэг чиглүүлэхэд ашиглахын зэрэгцээ эрүүл мэнд, боловсрол, эрчим хүчний салбарт төрийн үйлчилгээг хүргэхэд ашиглахаар болсон байна. 1 7 бэхжүүлэх, шинэчлэх хувилбаруудыг боловсруулж, ач холбогдлоор нь эрэмбэлэх гэх мэт. 46. 2013-2017 оны санхүүгийн жилд ТС-ийг хэрэгжүүлэхдээ олон салбарт жендэрийн асуудлыг онцгойлон анхаарч ирсэн болно. Жендэрт чиглэсэн судалгаанаас дурдвал 2016 оны ядуурлын үнэлгээ, хөдөлмөрийн зах зээл дэхь жендэрийн ялгавартай байдлын тухай Банкны судалгаа, уул уурхайн нийгмийн нөлөөлөл зэргийг дурдаж болох бөгөөд Монгол Улсын Жендэрийн Үйл Ажиллагааны Төлөвлөгөөг 2013 онд боловсруулахад Банкнаас мөн дэмжлэг үзүүлж ажиллажээ. Тогтвортой амьжиргааны хөтөлбөр, мал аж ахуй, хөдөө аж ахуйн маркетингийн төсөл гэх мэт жендерийн асуудалд шууд нөлөөлж болохуйц Банкны бүхий л үйл ажиллагаанд жендерийн асуудалд ихээхэн анхаарал хандуулдаг. IV. ГОЛ СУРГАМЖУУД 47. Улс төрийн мөчлөгтэй уялдуулах. Түншлэлийн стратегийг сонгуулиас хоёрхон сарын өмнө баталсан нь ДБГ-ийн яриа хэлцлийг төвөгтэй болгож, санхүүжилтийн хөтөлбөрт зарим доголдлыг бий болгосон юм. Түншлэлийн шинэ стратегийг 2016 оны 6-р сарын 29-ний сонгуулийн дараа төрийн шинэ удирдлагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр 2018 оны санхүүгийн жилд боловсруулна. 48. Сайн чанартай дүн шинжилгээний ажилд анхаарлаа төвлөрүүлэх. Аналитик судалгаа, дүн шинжилгээний ажлыг сайн чанартай гүйцэтгэснээр ОУХА болон ОУСБХБ-ны санхүүжилтийн эрэлт хэрэгцээ бага байсан ч ДБГ хүндлэл хүлээсэн түнш хэвээр үлдэнэ. Цаашид ДБГ нь яриа хэлэлцээрийн суурь үндэслэл болох чанартай судалгаа, дүн шинжилгээний ажлыг үргэлжлүүлнэ. 49. Тодорхой үйл ажиллагаанд төвлөрөн, хурдасгуурын үүрэг гүйцэтгэх. ОУХА ба ОУСБХБ- ны нөөц харьцангуй бага учраас нөөцийг үр өгөөжтэй ашиглахын тулд Банк илүү бүтээлч болох шаардлагатай. Шинэ ТС нь ДБГ болон хөгжлийн түншүүд, хувийн хэвшлийн бусад нөөцийг илүү үр ашигтай зарцуулах хувилбаруудыг эрэлхийлнэ. Мөн ХБС, эсвэл ОУХА/ОУСБХБ-ны баталгаа гэх мэт санхүүжилтийн шинэ хэрэгслийг судлах юм. 50. Уян хатан байх. Бараа бүтээгдэхүүний үнийн цочрол, орлогын хэлбэлзэл зэрэг шалтгааны улмаас төрийн бодлогын тэргүүлэх чиглэл хурдан өөрчлөгдөх боломжтой байдаг учраас байгалийн баялаг ихтэй улс орнуудын хувьд уян хатан байх нь туйлын чухал болохыг ХБҮБ цохон тэмдэглэсэн юм. Сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн гүйцэтгэл төсөөллөөс суларч, улс төрийн динамик өөрчлөгдсөн гэх мэт Монгол улсын нөхцөл байдлын хувьд дээрх ажиглалт бодитой болохыг батлан харуулж байна. Цаашид ДБГ нь улс орны өөрчлөгдөн хувьсаж буй нөхцөл байдалд зохицуулан уян хатан ажиллана. 51. Засаглалын асуудлыг шийдвэрлэх. Байгууллага, институцын орчинд тулгамдаж буй бэрхшээлтэй асуудлууд, ялангуяа төрийн албаны халаа сэлгээ маш их байгаа нь Банкны яриа хэлэлцээр, төслийн хэрэгжилтэнд нөлөөлсөн хэвээр байна. Шинээр боловсруулж буй ТС нь засаглалын тулгамдсан асуудлыг бүтээлчээр шийдвэрлэхэд туслах арга замуудыг тусгах хэрэгтэй. 1 8 V. ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИД ОРУУЛСАН ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД 52. Монгол Улсын эдийн засагт гарсан өөрчлөлттэй холбоотойгоор шинээр тулгамдаж буй сорилтуудыг шийдвэрлэхэд туслахын тулд Банкны хөтөлбөрүүдэд зохих өөрчлөлтийг оруулав. Монгол улсын эдийн засаг нь урьдчилан таамаглаагүй олон хүндрэлүүдтэй тулгарч, макро эдийн засгийн хэд хэдэн эрсдэлтэй тулгарсан хэвээр байгаа тухай бид дээр дурдсан билээ. Улс орны нөхцөл байдлыг харгалзан Банк хөтөлбөртөө зохих өөрчлөлтийг тусгав. Хөгжлийн бодлогын санхүүжилтийн боломжийн талаар Засгийн газартай ярилцаж, шаардлагатай бодлогын өөрчлөлтийг тодорхойлоход нь Банк тусаллаа. Банкны зүгээс зохион байгуулж буй бодлогын түвшний яриа хэлэлцээр, аналитик судалгаа, дүн шинжилгээ - тухайлбал төсвийн зарцуулалтын хяналт, өрийн удирдлагын гүйцэтгэлийн үнэлгээ, нөхцөлт өр төлбөрийн судалгаа зэрэг нь - Монгол улсын макро эдийн засгийн сорилтуудыг даван туулахад тус дөхөмтэй хэвээр байна. Мөн хөгжлийн бусад түншүүд, түүний дотор ОУВС зэрэг байгууллагатай хамтран бодлогод суурилсан зээл олгох боломжийн талаар Засгийн газартай хэлэлцэж хамтран ажиллахад Банк ямагт бэлэн байна. 53. Эдийн засгийн өөрчлөлтүүд нь макро эдийн засгийн тогтвортой байдалд нөлөөлж болзошгүй учраас Банкны хөтөлбөрт өөрчлөлт оруулах орон зайг ТС-д оруулсан. Монгол улсын дунд хугацааны хэтийн төлөв эерэг, гэрэл гэгээтэй байгааг ТС онцлон тэмдэглэхийн зэрэгцээ өмнөх шиг огцом уналт өсөлтийн мөчлөг дахин давтагдах магадлалтайг сануулж ялангуяа төсөв болон өрийн оновчтой удирдлага, урт хугацаанд эдийн засгийг төрөлжүүлэх шаардлагатайг цохон тэмдэглэсэн байдаг. Иймд Банкны хөтөлбөрт оруулсан өөрчлөлт нь ТС-ийн тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх дэмжлэг туслалцааны хүрээнд нийцэж байна. Түншлэлийн стратегийн ерөнхий зорилгыг сайн тодорхойлсон байдаг бөгөөд дэмжлэг туслалцааны хөтөлбөрт орхигдуулсан зарим асуудлыг үл харгалзан ТС нь Банкны гол анхаарлаа төвлөрүүлэх чиглэлүүдийг зохистой илэрхийлж чаддаг. Түүнчлэн ТС-т оруулсан өөрчлөлт нь Монгол улсын хөгжлийн эрэлт хэрэгцээтэй нийцэж байна. Шинэ засгийн газрын тэргүүлэх чиглэлүүдээс хамаарч ДБГ нь түншлэлийн шинэ стратегид тусгах зорилгоо өөрчилж болох талтай. 54. ОУВС-ийн хөтөлбөрийн дэмжлэгтэйгээр макро эдийн засгийг тогтворжуулахад нилээд хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай. Азийн Хөгжлийн Банк, Японы Засгийн газар зэрэг бусад түншүүдээс амласан их хэмжээний санхүүжилтийг нийлүүлсэн ч ОУСБХБ ба ОУХА-ийн санхүүжүүлж болох санхүүжилтийн хэмжээ нь Монгол улсын санхүүжилтийн эрэлт хэрэгцээг хангахад хүрэлцэхгүй. ОУСБХБ-ны зээлийн бодит хэмжээ нь ТС-ийн хүрээнд хөтөлбөрүүд хэрхэн хэрэгжсэн, ОУСБХБ-наас үргэлжлүүлэн санхүүжилт авах засгийн газрын сонирхол байгаа эсэх, ОУСБХБ-ны зээлийн чадамж, бусад зээлдэгчдийн эрэлт хэрэгцээ зэргээс хамаардаг. Монгол улс шалгуур үзүүлэлтийг хангавал түүхий эдийн үнийн огцом уналтын улмаас үүссэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхэд ОУХА-ын Хямралын эсрэг арга хэмжээ авах хэрэгслээр дамжуулан Монгол улсад ДБГ-ээс үзүүлэх нийт дэмжлэг туслалцааг өргөтгөх хувилбаруудыг Банкны удирдлага эрэлхийлж байна. 55. ТС нь 2017 оны 12-р сарын 31-нд дуусгавар болсноор дараагийн шинэ ТС хүчин төгөлдөр болно. 2017-2018 оны санхүүгийн жилд Банкны баг Монгол улсын Нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн дүн шинжилгээ (НЭЗХДШ)-г боловсруулж улмаар 2018-2022 онд хэрэгжүүлэх шинэ ТС-ийг боловсруулах талаар дээр дурдсан билээ. Сүүлд болсон сонгуулийг харгалзан энэ хугацаа нь Банкны стратегийг шинэ засгийн газрын тэргүүлэх чиглэлүүдтэй уялдуулан боловсруулахад хамгийн тохиромжтой хугацаа гэж үзэж байна. 56. Үр дүнгийн хүрээнд дурдсан шалгуур үзүүлэлтүүд болон гол үйл явдлуудын хоорондын уялдаа холбоог тууштай хангах явдал дутагдалтай байжээ. Шалгуур үзүүлэлт болон гол үйл явдлууд нь ДБГ-ийн хөтөлбөрийг бүхэлд нь төлөөлж чадаагүй, зарим чухал үйл явдлуудыг дурдалгүй 1 9 орхисон, хэрэгжээгүй төслүүдийн шалгуур үзүүлэлтийг жагсаалтанд үлдээсэн зэрэг дутагдал ажиглагдлаа. Зарим үр дүнгийн явцыг тооцох шалгуур үзүүлэлт хэд хэд байхад – жишээ нь эдийн засгийг төрөлжүүлэх гэх мэт – томоохон ажлын үр дүнгийн явцыг зөвхөн нэг шалгуур үзүүлэлтээр тооцохоор оруулсан байна. Жишээ нь Монгол улсын “Бизнес эрхлэх нь” тайланд дурдагдсан рейтинг үнэлгээ гэх мэт. Эх сурвалжийн мэдээлэл байхгүй учраас хэрэгжилтийн ахиц, явцыг үнэлэхэд туйлын хэцүү. 57. Хөтөлбөрийн эдгээр дутагдалтай тал болон орхигдсон асуудлыг тусгах зорилгоор энэхүү Гүйцэтгэл ба Сургамжийн талаарх Дүгнэлт нь хөтөлбөрийн үр дүнгийн хүрээнд зарим өөрчлөлтийг оруулж байна. Банкны дэмжлэг туслалцааны бодит хувь нэмрийг харуулах ёстой боловч орхигдсон чухал шалгуур үзүүлэлт болон гол үйл явдлыг тусгах зорилгоор энэхүү өөрчлөлтийг хийж байгааг дээр дурьдсан болно. Шинэчилсэн үр дүнгийн хүрээг Хавсралт 1-ээр үзүүллээ. VI. ТҮНШЛЭЛИЙН СТРАТЕГИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН ЭРСДЭЛҮҮД 58. Хөтөлбөрт учирч болох эрсдэлүүд нилээд их байна. Системийн үйл ажиллагааны эрсдэлийг үнэлэх хэрэгсэл (SORT) ашигласан нийт эрсдэлийн хураангуйг дараах хүснэгтэнд харууллаа.18 ТС-т тодорхойлсон зарим эрсдэлүүд тухайлбал улс төр, макро эдийн засаг, хэрэгжилтийн эрсдэлүүд ТС хэрэгжүүлэх хугацааны эхний хагаст ажиглагдсан бөгөөд цаашид хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд нөлөөлсөн хэвээр үлдэнэ. Эрсдэлийн хураангуй (H: Өндөр; S: Их; M: Дунд зэрэг; L: Бага) Эрсдэлийн ангилал Рейтинг үнэлгээ 1. Улс төр ба засаглал S 2. Макро эдийн засгийн H 3. Салбарын стратеги, бодлого M 4. Төсөл эсвэл хөтөлбөрийн техникийн загвар M 5. Хэрэгжилт, тогтвортой байдлын институцын чадавх S 6. Итгэмжлэлийн S 7. Байгаль орчин ба нийгмийн M 8. Оролцогч талуудын M Нийт S 59. Улс төрийн болон засаглалын эрсдэл маш өндөр. Дээр дурьдсанчлан ТС-ийг хэрэгжүүлэх хугацаанд улс төрийн болон засаглалын эрсдэл үүссэн. Тухайлбал Банкны дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлэх шинэ төслүүдийг төлөвлөх явцад засгийн газартай зөвлөлдөх, хамтарч ажиллахад бэрхшээлтэй, хэрэгжиж буй төсөл хөтөлбөрийн үйл ажиллагаанд улс төрийн хөндлөнгийн оролцоо нэмэгдэх зэрэг хүндрэлүүд тулгарч байв. Эдгээр хөндлөнгийн оролцоо нь төсөл хэрэгжүүлэх чадавх, итгэл хүлээлгэсэн хяналт, тогтвортой байдлыг сулруулахад сөргөөр нөлөөлж болзошгүй. Түншлэлийн шинэ стратегийг боловсруулах явцад ажигласнаар ДБГ-ийн стратегийг улс төрийн мөчлөгтэй уялдуулан боловсруулах нь эдгээр эрсдэлийг бууруулахад тустай байна. 60. Макро эдийн засгийн эрсдэл маш өндөр. Ялангуяа эдгээр эрсдэл нь Монгол улсын 18 Эрсдлийн тодорхойлолт ба рейтинг үнэлгээ өгөх зааварчилгааг SORT завсрын удирдамж бичигт тусгасан байдаг бөгөөд дараах вебсайт хаягаар орж үзнэ үү: http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/SORT_Guidance_Note_11_7_14.pdf. 2 0 ГШХО-аас хамааралтай эдийн засагт чухал ач холбогдолтой хөрөнгө оруулалтын орчинд сөргөөр нөлөөлдөг. ТС-ийн хэрэгжилтийн хугацаанд Монголд улс өсөлт, уналтын мөчлөгт ихээхэн эмзэг хэвээр байв. Улс орны төсөв, өрийн нөхцөл байдал маш хэцүү бөгөөд зохицуулалтыг сайтар хянах шаардлагатай. 61. Бусад томоохон эрсдэлүүдэд хэрэгжүүлэх чадавх болон итгэл үнэмшилтэй холбоотой эрсдэлүүд багтана. Монгол улс нь Банкны дэмжлэгтэй төслүүд зэрэг олон төсөл хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлэх чадавхтай болохоо харуулж чадсан. Улс орны хэрэгцээ шаардлага нь улам нарийн төвөгтэй болохын хэрээр төсөл хэрэгжүүлэх чадварыг сайжруулах, санхүүгийн нөөцийг удирдах чадварыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай болно. 2 1 Хавсралт 1: ТС-ийн үр дүнгийн шинэчилсэн хүснэгт ТС-ын үр Гол хийгдэх ажлууд ДБГ Хөтөлбөр дүн Тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх 1.1 Дэлхийн жишигт нийцсэн уул уурхайн салбарын зохицуулалтын орчин, байгууллагын чадавхи болон дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх Шалгуур үзүүлэлт 1: Тендэрт бэлэн • Хариуцлагатай уул уурхайн хүрээнд орон Идэвхтэй санхүүжилт: төсвийн/ТХХТ-ийн уул уурхайтай нутгийг хөгжүүлэх гэрээний загварыг • Уул уурхайн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг холбоотой дэд бүтцийн хөрөнгийн тоо боловсруулж дууссан дэмжих төсөл (СЖ11) Суурь үзүүлэлт: 0 (СЖ12) • Уул уурхайн хуулийг шинэчлэн боловсруулахтай • ОУСК: Оюу Толгой Төслийн санхүүжилт Зорилт: 2-оос доошгүй (2017 оны холбоотой зөвлөлдөх ажлууд хийгдэж дууссан • ОТХОБА Баталгаа: Оюу Толгой эцэс) • Хариуцлагатай уул уурхайн хөгжилд нийцсэн Төсөөлсөн санхүүжилт: эрдэс баялгийн салбарт хөрөнгө оруулах • ОСТТТ ба ЗДТ-ийн үргэлжлэл (СЖ17 эсвэл 18) Шалгуур үзүүлэлт 2: ДБГ-ийн гэрээний загварыг боловсруулж дууссан Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: санхүүжилтийн дэмжлэгтэйгээр хийсэн • Төрийн өмчит уул уурхайн компаний засаглалыг • Нөхцөлт өр төлбөр, ТХХТ зэрэг дэд бүтцийн ТЭЗҮ-н тоо сайжруулахад дэмжлэг үзүүлсэн санхүүгийн эрсдэлийн үнэлгээ (СЖ16- Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) • Засгийн газарт дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг 17) Зорилт: 7 (2017 оны эцэс) үнэлэх, бэлтгэх чадавхийг дээшлүүлэхэд • ОУСЗ Зөвлөх үйлчилгээ: Өмнөговийн Ус-Уул дэмжлэг үзүүлсэн уурхайн дугуй ширээний ярилцлага (үйл Шалгуур үзүүлэлт 3: Газрын доорх • Уул уурхайн салбарт чиглэсэн, жендерийн ажиллагааны кодекст 8 компани нэгдсэн) ус ашиглах аймгийн хэмжээний асуудлыг тусгасан байгаль орчин, нийгмийн • ОУСЗ Зөвлөх үйлчилгээ: Эрдэнэс Монголд Удирдлага мониторингийн нөлөөллийн стратегийн үнэлгээг хийж дууссан (ЭМГЛ) Компаний засаглалын үнэлгээ төлөвлөгөөг боловсруулж ашиглаж • Газрын доорх усны удирдлага хариуцах эхэлсэн байх (хуримтлагдах) институцын туршилтын бүтцийг бий болгосон, Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) зохих боловсон хүчний бүтэцтэйгээр ажиллаж Зорилт: 3 аймаг (2017 оны эцэс) байх 1.2 Төсвийн орлого зардлыu илүү тогтвортой, тэнцвэртэй, ил тод удирдахад дэмжлэг үзүүлэх Шалгуур үзүүлэлт 1: Олон нийтийн • Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийг Идэвхтэй санхүүжилт: санаачилгын сангийн хөрөнгө хэрэгжүүлсэн: (i) бүтцийн алдагдал 2013 он гэхэд • Олон салбарыг хамарсан ТТ Төсөл (СЖ10) оруулалтын үр дүн, механизмд сэтгэл ДНБ-ний 2%-оос бага %; (ii) төсвийн • Тогтвортой Амьжиргаа 3 Төсөл (СЖ13) хангалуун иргэдийн хувь хэмжээ зарцуулалтын өсөлтийг 2013 он гэхэд уул уурхайн Төсөөлсөн санхүүжилт: Суурь үзүүлэлт: (СЖ12) бус салбарын ДНБ-ний өсөлтөөр хязгаарласан • Эдийн засгийн удирдлагыг дэмжих ХБС (СЖ17) Үр дүн: 85% байх; ба (iii) өрийн ДНБ-тэй харьцах харьцааны • ОСТТТ ба ЗДТ-ийн үргэлжлэл (СЖ17эсвэл18) Механизм: 86% ӨЦҮЦ 2014 он гэхэд 40% болсон байх • ОҮИТБС-ыг дэмжих буцалтгүй тусламж MIGEP Зорилт: (2013 ТАТ2-ын төгсгөлд) • ОҮИТБС-ын Монгол улсын хамрах хүрээ, (СЖ17) Үр дүн: 80% гаруй хувь хэвээр орлогын мэдээллийн чанар сайжирсан Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: байна Механизм: 80% гаруй хувь • ОҮИТБС иргэний нийгэм, УИХ-н гишүүдэд • Программатик Эдийн Засгийн Тойм (тогтмол) хэвээр байна танилцуулга хийх ажил өргөжсөн • Төсвийн Зарцуулалтын Хяналт(СЖ17) • УБ хотын захиргаа төсөв тооцох илүү сайн • Нөхцөлт өр төлбөрийн судалгаа (СЖ17) систем ашиглаж эхэлсэн Тулгуур чиглэл 2: Хот болон хөдөөд эдийн засгийн өсөлт, хөдөлмөр эхрлэлтийг дэмжих тогтвортой, олон тулгуурт суурь бий болгох 2.1 Хөрөнгө оруулалтын орчин болон, санхүүгийн зуучлалыг сайжруулах ТС-ын үр дүн Гол хийгдэх ажлууд ДБГ Хөтөлбөр Шалгуур үзүүлэлт 1: Бизнесийн дүрэм • Хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийг бий болгосон Идэвхтэй санхүүжилт: журмыг мөрдөж, биелүүлсэн дундаж • Санхүүгийн салбарт хэрэглэгчдийг хамгаалах • Олон салбарыг хамарсан ТТ Төсөл (СЖ10) өдрийн тоо үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг нэвтрүүлсэн • Хаан, Хас, Голомт, ХХБ банкуудад ОУСК-н Суурь үзүүлэлт: 12.6 (СЖ12) • ОУСК-ын банкуудад оруулсан хөрөнгө хөрөнгө оруулалт Зорилт: 10 (2017 оны эцэс) оруулалтын компаний засаглал сайжирсан Төсөөлсөн санхүүжилт: • ОУСК-ын дэмжлэг үзүүлсэн зарим төрийн • Эрчим хүчний төсөл 2 (СЖ17) үйлчилгээ үзүүлдэг хувийн хэвшлийн аж ахуйн • Экспортыг Дэмжих Төсөл (СЖ17) нэгжүүд Олон улсын санхүүгийн тайлагналын Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: стандарт хэрэгжүүлсэн • СМ: Программатик Санхүүгийн салбарыг дэмжих төсөл (СЖ16) • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ (Одоо Х&Ө): Хяналтын үйлчилгээ • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ (Одоо С&M): дэмжигдсэн Хэлцлийн шинэчлэл (хөдлөх хөрөнгийн бүртгэл) • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ: Компаний засаглал • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ: (Xac, Хаан, Голомт) системийн банкуудад банкинг, ЖДҮ, эрсдэлийн удирдлагын чадавх бэхжүүлэх 2.2 Амьжиргааг дээшлүүлэхэд хөдөөгийн эдийн засагт илүү боломж бий болгох Шалгуур үзүүлэлт 1: Бичил санхүүгийн • ХАА-н үнийн дэмжлэг, татаасын бодлогыг Идэвхтэй санхүүжилт: хөгжлийн сангаас сум багийн түвшинд зээл хянасан • ХАА-н Маркетингийн Төсөл (LAMP; авагчдын (үр өгөөж хүртэгчид) тоо • Барьцаа хөрөнгөгүй асуудлыг СЖ13) Суурь үзүүлэлт: 29,133 (2008) шийдвэрлэхийн тулд зээлийн баталгааны • Тогтвортой Амьжиргаа 3 Төсөл (СЖ13) Зорилт: 39,330 (2013) сан гэх мэт санхүүгийн шинэ • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ: Хүнсний аюулгүй байдал Шалгуур үзүүлэлт 2: Төсөлд хамрагдсан бүтээгдэхүүний дэмжлэг үзүүлсэн Төсөөлсөн санхүүжилт: газруудад мал, зарим тариалангийн • Хүнсний аюулгүй байдлын тухай хуулийн • ДБГ ХАА-н салбарын худалдааг дэмжих (ОУХА, бүтээгдэхүүнээс олох өрхийн орлого төслийг боловсруулсан ОУСК) нэмэгдсэн Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: Суурь үзүүлэлт: 0 (2013) • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ (Одоо Х&Ө): Хүнсний Зорилт: 20% (2017 оны эцэс) аюулгүй байдал Тулгуур чиглэл 3: Үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг илүү сайн хүргэх замаар эмзэг байдлын асуудлыг шийдвэрлэх 3.1 Ядуучуудыг дэмжих нийгмийн хамгааллын цогц системийг боловсруулан, нэвтрүүлж, хэрэгжүүлэх, ядуу зорилтот бүлгийг илүү тодорхойлох (орлогыг орлуулах тооцох арга) мэдээллийн сан бий болгоход Засгийн газартай хамтран ажиллах Шалгуур үзүүлэлт 1: Нийгмийн халамжийн • Ядуурлын мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, Идэвхтэй санхүүжилт: тэтгэмжийн нэгдсэн мэдээллийн онлайн систем нийтэд тараасан • Олон салбарыг хамарсан ТТ Төсөл (СЖ10) боловсруулж танилцуулах • Эмэгтэйчүүд ба хөдөлмөрийн зах зээл, Төсөөлсөн санхүүжилт: эмэгтэйчүүд ба уул уурхай гэсэн сэдвээр бодлогын баримт бичиг бэлтгэж тараасан ТС-ын үр дүн Гол хийгдэх ажлууд ДБГ Суурь үзүүлэлт: байхгүй (2012) • Жендерийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг • Хөдөлмөр эрхлэлтийг Хөтөлбөр дэмжих төсөл (СЖ17) Зорилт: шинэ удирдлагын мэдээллийн боловсруулж дууссан • ОСТТТ ба ЗДТ-ийн үргэлжлэл (СЖ17эсвэл18) системийг бүрэн шалгаж танилцуулсан • Ядуурал, тэгш бус байдлыг жендерийн талаас Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: байх (2017 оны эцэс) нь үнэлсэн • Үр өгөөжтэй нийгмийн хамгааллын тогтолцоо бий • Ядууралд чиглэсэн зорилтот бүлгийг тогтоох болгох (СЖ14) механизм ба үр өгөөж хүртэгчдийн талаар • Жендерийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг илүү нэгдсэн мэдээллийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх (СЖ13) танилцуулсан • Ядуурлыг бууруулах программатик • Засгийн газарт тэтгэврийн шинэчлэл хийх хэмжигдэхүүн, дүн шинжилгээ (СЖ14) бодлогын хувилбарууд боловсруулахад дэмжлэг үзүүлсэн. 3.2 Суурь үйлчилгээ (боловсрол, эрүүл мэнд, шүүхийн болон дэд бүтцийн үйлчилгээ) -г илүү сайн хүргэхэд дэмжлэг үзүүлэх Шалгуур үзүүлэлт 1: Банкны дэмжлэгтэй • Эрүүл мэнд, боловсролд чиглэсэн төрийн Идэвхтэй санхүүжилт: хэрэгжиж буй төслийн хүрээнд барьсан СӨБ- үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулах • Тогтвортой Амьжиргаа 3 Төсөл (СЖ14) ын суурин байгууламж/цэцэрлэгийн тоо замаар төрийн үйлчилгээг хүргэх • Цахим эрүүл мэнд төсөл (СЖ14) Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) хариуцлагын судалгааг хийж дууссан • Боловсролын Чанарын Шинэчлэл Төсөл (СЖ14) Зорилт: 37 (2014) • УБ хотын захиргааны төсвийн системийг • Ухаалаг төр төсөл (СЖ14) үр ашигтай ажиллуулахад тулгамдаж буй Төсөөлсөн санхүүжилт: Шалгуур үзүүлэлт 2: Шинээр барьсан гол сорилтуудыг тодорхойлсон • Эрчим хүчний төсөл 2 (СЖ17) нүүдлийн гэр цэцэрлэгт хамрагдсан • Шүүхийн зохион байгуулалт, төсөв, Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: хүүхдийн тоо төлөвлөлтийн хүрээнд хууль эрх зүйн • СӨБ-ний Чанар (СЖ15) Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) салбарын мэдээллийг ашигласан • УБ хотын санхүүжилт, үйлчилгээг сайжруулан Зорилт: 1,500 (2017 оны эцэс) • Хууль эрх зүйн салбарын мэдээллийн бэхжүүлэх (СЖ13) хүртээмжийг дээшлүүлэхийн тулд вебсайт, • ОУСК Зөвлөх үйлчилгээ: Хяналтын үйлчилгээ Шалгуур үзүүлэлт 3: УБ хотын бүх дүүрэг, гар утас гэх мэт хэрэглээний мэдээллийн аймгийн хэмжээнд хууль эрх зүйн мэдээлэл, технологийн ашигласан зөвлөгөө авах хүртээмж Суурь үзүүлэлт: Тухайн үед байсан мэдэээлэлтэй холбоотой тоон үзүүлэлт байхгүй; хуульчид байхгүй; цөөнхийн хэлээр боловсруулсан мэдээлэл байхгүй (2012) Зорилт: УБ хотын дүүргүүд, аймгийн төвүүдийн 60% нь олон нийтийн төвлөрсөн газруудаар хууль эрх зүйн мэдээлэл тараасан; хуульчид аймаг, сумын төв, хороодын 60%-нд зөвлөгөө өгч ажилласан; 10 хуулийг цөөнхийн хэлээр боловсруулж бэлтгэх (2017 оны эцэс) 3.3 Байгалийн гамшиг болон агаарын бохирдолд өртөх эрсдэлтэй өрхүүдийн эмзэг байдлыг бууруулах Шалгуур үзүүлэлт 1: Сонгосон газруудад • Индексжүүлсэн малын даатгалын институцын Идэвхтэй санхүүжилт: малын эрсдэлийн даатгалын талаар ойлголт бүтцийг шилжүүлэх талаарх үйл ажиллагааны • Тогтвортой Амьжиргаа 3 Төсөл (СЖ14) мэдлэгтэй болсон малчдын хувь хэмжээ төлөвлөгөөг хэлэлцэж тохирсон • УБ Цэвэр Агаар Төсөл (СЖ12) Суурь үзүүлэлт: 80% (2010) ГСД-ийн статус: Биелсэн (Монгол Улсын Гол идэвхтэй ба төсөөлсөн AAA: Зорилт: 85% (2017 оны эцэс) ХАА-н давхар даатгалын компани байгуулах тухай хуулийг баталж, 2015 онд компани байгуулагдсан • Даатгалд хамрагдаагүй малчид гамшгийн • TТ GFDRR: Гамшигт бэлэн байх (СЖ14) хэмжээнд малаа алдахад даатгал шаардахгүйгээр нийтийг хамруулах арга замуудыг олж тогтоосон байх • МАА-н салбарын эрт мэдээлэх тогтолцоог тэлж, гамшгийн удирдлагын агентлагуудтай холбосон • УБ Цэвэр Агаар Төсөл гол зөвлөмж, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг боловсруулж сонгосон дунд хугацааны арга хэмжээг Шалгуур үзүүлэлт 2: УБ хотод шалгуурыг холбогдох байгууллагууд баталсан байх хангасан зуух тараахад зорилтот бүлгийн ГСД-ийн статус: Биелсэн (2015 оны 12-р сард 4 өрхүүдийн хамрагдалт үйл ажиллагааны төлөвлөгөө батлагдсан) Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) • УБ хотын гамшгийн эрсдэлийн удирдлагын Зорилт: Зорилтот өрхийн 80% (эсвэл төлөвлөгөөг боловсруулсан (газар хөдлөлт, 45,000 зуух) (2017 оны эцэс) үер) • УБ хотын аюул, эмзэг байдлын мэдээллийн сан боловсруулсан Хавсралт 2: ТС-ийн үндсэн үр дүнгийн хүснэгтэд оруулсан өөрчлөлтийн хүснэгт ТС-ийн үндсэн ГСД-ээр оруулсан хүснэгт өөрчлөлтүүд Тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх Үр дүн 1.1 Дэлхийн жишигт нийцсэн уул уурхайн салбарын зохицуулалтын орчин, байгууллагын чадавх болон дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд нь улс оронд дэмжлэг үзүүлсэн (Залруулсан: Дэлхийн жишигт нийцсэн уул уурхайн салбарын зохицуулалтын орчин, байгууллагын чадавх болон дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх) Шалгуур үзүүлэлт 2: ДБГ-ийн санхүүжилтийн дэмжлэгтэйгээр хийсэн Залруулах. Төслийн бодит зорилттой нийцүүлэхийн тулд зорилтыг 7 дэд бүтцийн ТЭЗҮ-н тоо болгож залруулсан Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 8 (СЖ17) Шалгуур үзүүлэлт 3: Газрын доорх ус ашиглах аймгийн хэмжээний Удирдлага мониторингийн төлөвлөгөөг боловсруулж ашиглаж эхэлсэн Залруулах. Төслийн хамрах хүрээ нэмэгдсэнийг тусгахын тулд байх (хуримтлагдах) зорилтыг 3 болгож залруулсан Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 2 аймаг (СЖ17) • Эрдэс баялгийн хөгжлийг цогцоор нь дэмжихийн тулд бүсийн дэд Хасах. ДБ-ны дэмжлэгтэй хэрэгжиж буй хамааралтай аль ч бүтцийн хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөг бэлтгэсэн төслүүдийн хүрээнд энэ ажлыг үнэлж хэмжээгүй. Дэмжлэг • Хариуцлагатай уул уурхайн санаачилгын гурван талт яриа туслалцаа тодорхойгүй. хэлэлцээрийг тогтвортой хийгддэг болсон Хасах. Тус ажлын бүтэц/тодорхойлолт тодорхой бус. • Хариуцлагатай уул уурхайн хүрээнд орон нутгийг хөгжүүлэх Гол хийгдэх ажлуудад шинээр нэмсэн гэрээний загварыг боловсруулах Үр дүн 1.2 Төсвийн орлого зардлын ухаалаг, илүү тэнцвэртэй, ил тод удирдлагыг хангах бодлого, системийг боловсруулж хэрэгжүүлэхэд нь Засгийн газарт дэмжлэг үзүүлсэн (Залруулсан: Төсвийн орлого зардлыг илүү тогтвортой, тэнцвэртэй, ил тод удирдахад дэмжлэг үзүүлэх) Шалгуур үзүүлэлт 1: Төсвийн хөрөнгө оруулалтын төслүүдийн Хасах. ДБ-ны дэмжлэгтэй хэрэгжиж буй хамааралтай аль ч хугацаа хэтэрсэн (замын төслүүдийн жишээ) төслүүдийн хүрээнд энэ үзүүлэлтийг үнэлж хэмжээгүй. Дэмжлэг Суурь үзүүлэлт: 70% (2010) туслалцаа тодорхойгүй. Зорилт: < 70% (СЖ17) Шалгуур үзүүлэлт 3: Тогтвортой Амьжиргаа Төсөл 3-ыг бэлтгэх явцад Орон нутгийн хөгжлийн сангийн шалгуур үзүүлэлт, зорилтыг Хасах. ТАТ3 2015 оны 7-р сард хүчин төгөлдөр болсон бөгөөд тодорхойлох ТС-ийн хугацаа дуусахаас өмнө тодорхой үр дүн гарахгүй. • Нөөцийн Зөвлөгөө, Удирдлагын Хөтөлбөрийн (RAMP) хүрээнд • Хасах.ДБ-ны дэмжлэгтэй хэрэгжиж буй хамааралтай аль ч Монгол Банкны нөөцийн Удирдлага сайжирсан төслүүдийн хүрээнд энэ ажлыг үнэлж хэмжээгүй. Дэмжлэг • Төсвийн хөрөнгө оруулалтыг үнэлэх, төлөвлөх ҮХШХ-ны чадавх туслалцаа тодорхойгүй. дээшилсэн • Хасах. 2012 онд ҮХШХ нь ЭЗХЯ болсон. Улмаар ЭЗХЯ-ны чиг үүргийг 2014 онд СЯ-нд нэгтгэсэн. Тулгуур чиглэл 2: Хот болон хөдөөд эдийн засгийн өсөлт, хөдөлмөр эхрлэлтийг дэмжих тогтвортой, олон тулгуурт суурь бий болгох Үр дүн 2.2 Амьжиргааг дээшлүүлэхэд хөдөөгийн эдийн засагт илүү боломж бий болгосон (Залруулсан: Амьжиргааг дээшлүүлэхэд хөдөөгийн эдийн засагт илүү боломж бий болгох) Шалгуур үзүүлэлт 2: МАА-н төслийн дэмжлэгтэйгээр Дэлхийн Анхаарах/Залруулах. Шинэ шалгуур үзүүлэлт 2: Өрхийн малын ХААХ-ний аюулгүй байдлын хөтөлбөрийн хүрээнд туршилтаар гаралтай бүтээгдэхүүн, зарим тохиолдолд тариалангийн бүтээгдэхүүнээс хэрэгжүүлж буй сумдад айл өрхүүд ХАА бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, олох орлого нэмэгдсэн боловсруулалтаас орлоготой болсон Суурь үзүүлэлт: 0 (2013) Төслийг бэлтгэх явцад суурь болон шалгуур үзүүлэлтийг Зорилт: 20% (2017) тодорхойлох • Хөдөөгийн санхүүд мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн • Хасах. Энэ ажлын тодорхойлолт, банкнаас үзүүлэх дэмжлэг ашиглалт нэмэгдсэн туслалцаа тодорхойгүй. Тулгуур чиглэл 3: Үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг илүү сайн хүргэх, нийгмийн хамгааллын системийг сайжруулах, гамшгийн эрсдэлийн удирдлагыг боловсронгуй болгох замаар эмзэг байдлын асуудлыг шийдвэрлэх Үр дүн 3.1 Ядуучуудыг дэмжих нийгмийн хамгааллын цогц системийг боловсруулах, нэвтрүүлж, хэрэгжүүлэх, ядуу зорилтот бүлгийг илүү тодорхойлох (орлогыг оруулах тооцох арга) мэдээлийн сан бий болгоход Засгийн газартай хамтран ажилласан (Залруулсан: Ядуу хүмүүст дэмжлэг үзүүлэх нийгмийн хамгааллын цогц системийг боловсруулах, нэвтрүүлж, хэрэгжүүлэх, ядуу зорилтот бүлгийг илүү тодорхойлох (орлогыг оруулах тооцох арга) мэдээлийн сан бий болгоход Засгийн газартай хамтран ажиллах) Шалгуур үзүүлэлт 1: Ядуу өрхөд ногдож буй ядууралд чиглэсэн Залруулах. Шинэ шалгуур үзүүлэлт 1: Нийгмийн халамжийн тэтгэмжийн пропорц тэтгэмжийн нэгдсэн мэдээллийн онлайн системийг Суурь үзүүлэлт: 0% (СЖ12) боловсруулж нэвтрүүлэх Зорилт: >80% (2014) Суурь үзүүлэлт: Байхгүй (2012) Санал: Дүгнэлтийн үндсэн хэсэгт дээр дурдсанчлан тус шалгуур Зорилт: Удирдлагын мэдээллийн системийг бүрэн шалгаж үзүүлэлтийн дагуу үнэлж хэмжих ёстой ядууралд чиглэсэн нэвтрүүлсэн (2017) тэтгэмжийг хэрэгжүүлээгүй. Төрөөс Хүүхдийн мөнгийг бүх хүүхдэд олгохоор шийдвэрлэсэн. Гэвч ядууралд илүү чиглэсэн тэтгэмжийг олгоход шаардлагатай дэд бүтцийг бий болгоход Банкнаас дэмжлэг үзүүлсэн. Залруулж өөрчилсөн шалгуур үзүүлэлт нь хэдийгээр үр дүнг хэмжих шалгуур үзүүлэлт биш боловч эдгээр хүчин чармайлтыг зохистой тусгаж чадна гэж үзэж байна. Үр дүн 3.2 Суурь үйлчилгээ (боловсрол, эрүүл мэнд, шүүхийн болон дэд бүтцийн үйлчилгээ) -г илүү сайн хүргэх явдлыг дэмжсэн (Залруулсан: Суурь үйлчилгээ (боловсрол, эрүүл мэнд, шүүхийн болон дэд бүтцийн үйлчилгээ) -г илүү сайн хүргэх явдлыг дэмжих) Шалгуур үзүүлэлт 1: Банкны дэмжлэгтэй хэрэгжиж буй төслийн Залруулах. 2012 оны 11-р сарын бүтцийн өөрчлөлтийн дараа төслийн хүрээнд барьсан СӨБ-ын суурин байгууламж/цэцэрлэгийн тоо зорилтыг өөрчилсөнтэй холбогдуулан зорилтыг 17 болгож залруулсан. Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Төслийн өртөг зардлыг анх тооцож байх үеийнхтэй харьцуулбал Зорилт: 37 (2014) инфляци болон үнэ асар их өссөн учраас энэ залруулгыг хийх зохистой бөгөөд шаардлагатай байсан. Шалгуур үзүүлэлт 4: Туршилтаар хэрэгжүүлж буй гэр хороололд 500 метрийн зайд жилийн турш ашиглалттай замтай болсон иргэдийн тоо Хасах. УБ Нийтийн үйлчилгээг сайжруулах төсөл 3 дэмжигдээгүй. Суурь үзүүлэлт: 25,000 (2012) Зорилт: 60,000 (СЖ17) Шалгуур үзүүлэлт 5: Туршилтаар хэрэгжүүлж буй гэр хороололд хатуу хог хаягдлыг тогтмол авдаг үйлчилгээнд хамрагдсан Хасах. УБ Нийтийн үйлчилгээг сайжруулах төсөл 3 дэмжигдээгүй. хүмүүсийн тоо Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 69,000 (СЖ17) Шалгуур үзүүлэлт 6: Дүүргийн төлөвлөх үйл явцыг эхлүүлснээр Хасах. УБ Нийтийн үйлчилгээг сайжруулах төсөл 3 дэмжигдээгүй. хэрэгжүүлэхээр болсон дэд төслүүдийн тоо Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 8 (СЖ17) • УБ хотын захиргааны дэд бүтцийн төлөвлөлт, хөрөнгө • Хасах. ДБ-ны дэмжлэгтэй хэрэгжиж буй хамааралтай аль ч оруулалтын тэргүүлэх төслүүдийг тодорхойлоход олон төслүүдийн хүрээнд энэ ажлыг үнэлж хэмжээгүй. Дэмжлэг нийтийн оролцоо сайжирсан туслалцаа тодорхойгүй. • Хотын захиргааны төсөвт гол үйлчилгээний зардлыг тусгасан • Хасах. УБ Нийтийн үйлчилгээг сайжруулах төсөл 3 дэмжигдээгүй. Үр дүн 3.3 Байгалийн гамшиг болон агаарын бохирдолд өртөх эрсдэлтэй өрхүүдийн эмзэг байдлыг бууруулсан (Залруулсан: Байгалийн гамшиг болон агаарын бохирдолд өртөх эрсдэлтэй өрхүүдийн эмзэг байдлыг бууруулах) Шалгуур үзүүлэлт 1: Малын эрсдэлийн даатгалд даатгуулсан Залруулах. Шинэ шалгуур үзүүлэлт 1: Сонгосон газруудад Малын малчдын хувь хэмжээ эрсдэлийн даатгалын талаар ойлголт мэдлэгтэй болсон малчдын хувь Суурь үзүүлэлт: 9.13% (СЖ12) хэмжээ Зорилт: 15% (2014) Суурь үзүүлэлт: 80% (2010) Зорилт: 85% (2017) Шалгуур үзүүлэлт 2: Шалгуур хангасан зуухгүй зорилтот өрхүүдийн хамрагдалт Залруулах. Зорилтыг төслийн бодит зорилттой нийцүүлж 80% Зорилт 60% болгож залруулсан. Шалгуур үзүүлэлт 3: Туршилтаар хэрэгжүүлж буй гэр хороололд үер Хасах. УБ Нийтийн үйлчилгээг сайжруулах төсөл 3 дэмжигдээгүй. уснаас хамгаалагдсан хүмүүсийн тоо Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 19,000 (СЖ17) Хавсралт 3: ТС-ийн үр дүнгийн хэрэгжилтийн ахицыг харуулсан хураангуй ТС-ын үр дүн Статус/Санал Гол хийгдэх ажлууд Статус/Санал Тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх Үр дүн 1.1 Дэлхийн жишигт нийцсэн уул уурхайн салбарын зохицуулалтын орчин, байгууллагын чадавхи болон дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд нь улс оронд дэмжлэг үзүүлсэн Шалгуур үзүүлэлт 1: Биелсэн • Уул уурхайн хуулийг Биелсэн. 2013 онд уул уурхайн тухай хуульд Тендэрт бэлэн 2014 онд 5 ТХХТ-ийн боловсруулахтай холбоотой нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай гэх мэт төсвийн/ТХХТ-ийн уул гэрээнд гарын үсэг зурсан зөвлөлдөх ажлууд хийгдэж хэлэлцүүлэгт компани, аж ахуйн нэгжүүд, уурхайтай холбоотой дэд Эх сурвалж: Уул уурхайн дууссан иргэний нийгмийн байгууллагуудтай зөвлөлдөх. бүтцийн хөрөнгийн тоо дэд бүтцийн хөрөнгө • Хариуцлагатай уул уурхайн уулзалтанд Биелсэн оролцсон . Уул байна. уурхайн гэрээ ба орон нутгийн Суурь үзүүлэлт: 0 оруулалтыг дэмжих төсөл, хөгжилд нийцсэн эрдэс хөгжлийн хамтын ажиллагааны гэрээний (СЖ12) Зорилт: 2-оос Хэрэгжилтийн явцын баялгийн салбарт хөрөнгө загварыг 2016 оны эхээр боловсруулж дууссан. доошгүй (СЖ17) тайлан оруулах гэрээний загвар, орон нутгийг хөгжүүлэх гэрээний Шалгуур үзүүлэлт 2: Залруулах/Хэвийн загварыг бэлтгэсэн ДБГ-ийн санхүүжилтийн явагдаж байгаа • Төрийн тодорхой өмч бүхий Анхаарах. Банкны уул уурхайн төслийн хүрээнд дэмжлэгтэйгээр хийсэн Төслийн зорилт 7. уул уурхайн компаний анхлан дэмжлэг үзүүлж байсан; одоо ОУСК дэд бүтцийн ТЭЗҮ-н тоо ТЭЗҮ-н өмнөх 1 судалгаа, засаглалыг сайжирсан дэмжлэг үзүүлж байна. Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) бэлтгэл шатанд 1, тендерийн Зорилт: 8 (СЖ17) шатанд 3, Ажлын даалгаврыг • Эрдэс баялгийн хөгжлийг Хасах. ДБГ-ийн үзүүлэх дэмжлэг туслалцаа эцэслэх шатанд 2. цогцоор нь дэмжихийн тулд байхгүй. Эх сурвалж: Уул уурхайн дэд бүсийн дэд бүтцийн хөрөнгө бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг оруулалтын төлөвлөгөөг Шалгуур үзүүлэлт 3: дэмжих төсөл, Хэрэгжилтийн бэлтгэсэн Газрын доорх ус ашиглах явцын тайлан • Хариуцлагатай уул уурхайн Хасах. Энэ санаачлага төлөвлөсний дэмжигдээгүй. аймгийн хэмжээний санаачилгын гурван талт яриа Удирдлага мониторингийн Залруулах/Биелсэн хэлэлцээрийг тогтвортой төлөвлөгөөг боловсруулж 3 аймагт газрын доорх усны хийгддэг болсон ашиглаж эхэлсэн байх Удирдлага, мониторингийн • Засгийн газарт дэд бүтцийн Хэвийн явагдаж байна. Яамдын чадавхийг (хуримтлагдах) төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж бэхжүүлэх сургалтыг үргэлжлүүлж байна. хөрөнгө оруулалтыг үнэлэх, Суурь үзүүлэлт: 0 байна. бэлтгэх чадавхи сайжирсан (2012) Зорилт: 2 аймаг Эх сурвалж: Уул уурхайн (СЖ17) дэд бүтцийн хөрөнгө • Уул уурхайн салбарт чиглэсэн, Биелсэн. Жендэрийн хэмжигдэхүүнтэй оруулалтыг дэмжих төсөл, жендерийн асуудлыг тусгасан Байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн Хэрэгжилтийн явцын тайлан байгаль орчин, нийгмийн стратегийн үнэлгээг 2014 онд дууссан; нөлөөллийн стратегийн байгаль орчин, нийгмийн үүрэг хариуцлагыг үнэлгээг хийж дууссан тодруулсан. • • Газрын доорх усны удирдлага Биелсэн. Гурван Усны Сав Газрын захиргаа хариуцах институцын байгуулагдаж зохих бүтэцтэйгээр ажилладаг. туршилтын бүтэц бий болж, зохих боловсон хүчний бүтэцтэйгээр ажиллаж байгаа ТС-ын үр дүн Статус/Санал Гол хийгдэх ажлууд Статус/Санал Үр дүн 1.2: Төсвийн орлого зардлын ухаалаг, илүү тэнцвэртэй, ил тод удирдлагыг хангах бодлого, системийг боловсруулж хэрэгжүүлэхэд нь Засгийн газарт дэмжлэг үзүүлсэн Шалгуур үзүүлэлт 1: Хасах • Төсвийн тогтвортой байдлын Биелээгүй. (i) алдагдал 2012 онд -7.7%; 2013 Төсвийн хөрөнгө ДБГ-ийн дэмжлэг тухай хуулийг хэрэгжүүлсэн: онд -5.9 хувь; 2014 онд -7.0%; (ii) ашигт оруулалтын төслүүдийн туслалцаа байхгүй. (i) бүтцийн алдагдал 2013 он малтмалын бус ДНБ-ний өсөлтөөс төсвийн хугацаа хэтэрсэн (замын гэхэд ДНБ-ний 2%-оос бага %; зарцуулалтын өсөлт их; (iii) ДНБ-д төслүүдийн жишээ) (ii) төсвийн зарцуулалтын харьцуулсан өрийн харьцаа 2014 онд 58% өсөлтийг 2013 он гэхэд уул байсан. 2015 оны 1-р сард Төсвийн Суурь үзүүлэлт: 70% уурхайн бус салбарын ДНБ- тогтвортой байдлын тухай хуулиар шинэ (2010) Зорилт: < бүтцээр төсвийн алдагдлын дээд хязгаарыг ний өсөлтөөр хязгаарласан 70%(СЖ17) 2015 онд ДНБ-ний 5% болгосон (2018 он байх; ба (iii) өрийн ДНБ-тэй гэхэд ДНБ-ний 2 хувьтай тэнцэх болгохын харьцах харьцааны ӨЦҮЦ 2014 тулд аажмаар чангаруулахыг зорьсон); 2015 Шалгуур үзүүлэлт 2: Олон Биелсэн он гэхэд 40% болсон байх оны өрийн өнөөгийн үнэ цэнийн дээд хязгаар нийтийн санаачилгын сангийн Олон нийтийн санаачилгын ДНБ-ний 58.3% (2018 он гэхэд ДНБ-ний 40% хөрөнгө оруулалтын үр дүн, сангийн механизм, дэд болгож аажмаар бууруулахыг зорьсон). механизмд сэтгэл хангалуун төслүүдийн үр дүн үр өгөөж • ОҮИТБС-ын Монгол улсын Хэвийн явагдаж байна. ОҮИТБС-ын хамгийн иргэдийн хувь хэмжээ хүртэгчдийн (иргэд) 87% нь хамрах хүрээ, орлогын сүүлийн хатуу чанга стандартыг 2016 оны хоёр Суурь үзүүлэлт: (СЖ12) сэтгэл хангалуун байсан мэдээллийн чанар сайжирсан дахь хагасаас дагаж мөрдөх болсноор Монгол Үр дүн: 85% Эх сурвалж: ТАТ2 улсын нийцлийн статус баталгаажсан. Механизм: 86% Хэрэгжилтийн Тайлан Зорилт: (2013 ТАТ2 төгсгөлд) • ОҮИТБС иргэний нийгэм, Биелсэн. ОҮИТБС-ын буцалтгүй тусламжийн Үр дүн: УИХ-н гишүүдэд дэмжлэгтэйгээр иргэний нийгмийн 80% гаруй хувь хэвээр танилцуулга хийх ажил байгууллагууд, орон нутгийн удирдлага, УИХ - Механизм: өргөжсөн ын гишүүдэд зориулсан сургалт, сурталчилгаа, 80% гаруй хувь хэвээр семинар зохион байгуулах замаар чадавхийг бэхжүүлэхэд туслалцаа үзүүлсэн. Шалгуур үзүүлэлт 3: Тогтвортой Амьжиргаа Төсөл Хасах • Нөөцийн Зөвлөгөө, Хасах. Дэлхийн Банкны холбогдох төслүүдийн 3-ыг бэлтгэх явцад Орон ТАТ3 2015 оны 7-р сард Удирдлагын Хөтөлбөрийн хүрээнд хэмжигдэхгүй. нутгийн хөгжлийн сангийн хүчин төгөлдөр болсон бөгөөд ТС-ийн хугацаа (RAMP) хүрээнд Монгол шалгуур үзүүлэлт, зорилтыг тодорхойлох дуусахаас өмнө тодорхой Банкны нөөцийн үр дүн гарахгүй. Удирдлага сайжирсан • Төсвийн хөрөнгө оруулалтыг Хасах. ҮХШХ 2012 онд ЭЗХЯ-аар солигдсон. үнэлэх, төлөвлөх ҮХШХ-ны Дараа нь ЭЗХЯ-ны чиг үүргийг 2014 онд чадавх дээшилсэн Сангийн яаманд нэгтгэсэн. • • УБ хотын захиргаа төсөв Хэвийн явагдаж байна. Дэлхийн Банкны тооцох илүү сайн систем зөвлөгөө, үүнд: УБ хотын санхүүгийн тайлан ашиглаж эхэлсэн (2013); Улаанбаатар хотын газрын тайлан (2014); УБ хотын зээлжих чадварын өөрийн үнэлгээ (2014) ба Өрийн удирдлага (2014). ТС-ын үр дүн Статус/Санал Гол хийгдэх ажлууд Статус/Санал Тулгуур чиглэл 2: Хот болон хөдөөд эдийн засгийн өсөлт, хөдөлмөр эхрлэлтийг дэмжих тогтвортой, олон тулгуурт суурь бий болгох Үр дүн 2.1 Хөрөнгө оруулалтын орчин болон, санхүүгийн зуучлалыг сайжруулсан Шалгуур үзүүлэлт 1: Хэвийн явагдаж байгаа • Хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийг Хэвийн явагдаж байна. 2013 оны 9-р сараас хэрэгжиж Бизнесийн дүрэм журмыг 2015 онд 11 бий болгосон эхэлсэн ОУСК-ийн Барьцаат хэлцлийн шинэчлэл мөрдөж, биелүүлсэн дундаж Эх сурвалж: Бизнес эрхлэх (БХШ) төслийн хүрээнд барьцааны мэдээллийн өдрийн тоо нь бүртгэлийг (эсвэл хөдлөх барьцаа хөрөнгийн бүртгэл) бий болгосон. Хууль зүйн яамтай байгуулсан хамтын Суурь үзүүлэлт: 12.6 (СЖ12) ажиллагааны гэрээний дагуу давхардсан хууль Зорилт: 10 (СЖ17) тогтоомжийг цэгцлэх, эрх зүйн ил тод хүрээг хөгжүүлэх чиглэлээр төсөл үйл ажиллагаа явуулсан. Эдгээр хүчин чармайлтыг 2015 оны 7-р сард баталсан Барьцааны тухай шинэ хуулинд тусгасан нь хөдлөх хөрөнгөд тулгуурласан зээлийг зохицуулах, хөнгөвчлөх гол хууль тогтоомж болов. Төвлөрсөн цахим барьцааны бүртгэлийг 2017 оноос ашиглаж эхэлнэ. • Санхүүгийн салбарт Хэвийн явагдаж байна. 2013 Санхүүгийн хэрэглэгчдийг хамгаалах үйл Хэрэглэгчдийг Хамгаалах, Санхүүгийн Боловсролын ажиллагааны төлөвлөгөөг Тайлан. Санхүүгийн хэрэглэгчдийн эрх ашгийг нэвтрүүлсэн хамгаалах, банкны хууль эрх зүйн болон зохицуулалтын тогтолцоог бэхжүүлж, санхүүгийн мэдлэгийг дээшлүүлэхэд чиглэсэн зөвлөн туслах үйлчилгээ үргэлжилж байна. • ОУСК-ын банкуудад оруулсан Биелсэн. ОУСК-ийн хөрөнгө оруулалттай банкуудын хөрөнгө оруулалтын компаний (Хаан, Хас, Голомт) компаний засаглалын практик засаглал сайжирсан ажиллагаа эрс сайжирсныг орон нутгийн болон олон улсын байгууллагууд хүлээн зөвшөөрсөн: (i) 2013 онд Монгол Улсын Засгийн газар, Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим хамтран Хаан Банкийг "Шилдэг Компанийн Засаглал" шагналаар; (ii) 2014 онд Капитал олон улсын санхүүгийн сэтгүүл (Лондон) ХасБанкийг 2014 оны "Компанийн шилдэг засаглал" шагналын ялагчаар шалгаруулсан. Үйлчлүүлэгчийн судалгаанд ОУСК-ийн компаний засаглалын зөвлөх үйлчилгээ дээрх 2 банкийг амжилтанд хүрэхэд хувь нэмэр оруулсан гэж үзжээ. Компаний засаглал сайжирснаар эдгээр банкуудын гадны хөрөнгө оруулалтыг татах чадвар сайжирсныг харуулж байна. Сүүлийн жилүүдэд эдгээр банкууд 400 сая гаруй долларын гадны хөрөнгө оруулалт авчээ. • ОУСК-ын дэмжлэг үзүүлсэн Биелсэн. 2014 оны 12-р сард Олон улсын санхүүгийн зарим төрийн үйлчилгээ тайлагналын стандартад нийцсэн нягтлан бодох үзүүлдэг хувийн хэвшлийн аж бүртгэлийн удирдамжийг холбогдох дансны ахуйн нэгжүүд Олон улсын хүснэгтүүдийн хамт бүх аж ахуйн нэгжүүдэд зориулан санхүүгийн тайлагналын СЯ-наас баталсан. стандарт хэрэгжүүлсэн Үр дүн 2.2 Амьжиргааг дээшлүүлэхэд хөдөөгийн эдийн засагт илүү боломж бий болгосон Шалгуур үзүүлэлт 1: Бичил Хэвийн явагдаж байгаа • ХАА-н үнийн дэмжлэг, Биелсэн. Дөрвөн судалгаа явуулсан. Тэдгээрийн зарим санхүүгийн хөгжлийн сангаас 2016 оны 2-р сарын татаасын бодлогыг хянасан зөвлөмжийг Хөдөө аж ахуйн шинэ бодлогод тусгасан. сум багийн түвшинд зээл байдлаар 38,241 хүн зээл авагчдын (үр өгөөж хүртэгчид) авсан. Эх сурвалж: ТАТ2 • Барьцаа хөрөнгөгүй Хэсэгчлэн биелсэн. ТАТ2 нь барьцаа хөрөнгөө авахад тоо асуудлыг шийдвэрлэхийн хүндрэлтэй байгаа зээлдэгчдэд (үр өгөөж хүртэгчдэд) Суурь үзүүлэлт: 29,133 тулд зээлийн баталгааны зориулан зээлийн батлан даалтын сангаас буцалтгүй (2008) сан гэх мэт санхүүгийн тусламж авах санаачлагыг бий болгосон. Энэ Зорилт: 39,330 (2013) шинэ бүтээгдэхүүний санаачилгыг хоёр аймагт хоёр жилийн хугацаанд дэмжлэг үзүүлсэн туршсан бөгөөд 100 хувийн эргэн төлөлттэй байсан боловч, төслийн удирдлага, мониторингийн зардал өндөр байсантай холбоотойгоор төсөл дууссаны дараа Шалгуур үзүүлэлт 2: МАА-н Анхаарах/Залруулах зогссон. төслийн дэмжлэгтэйгээр Шалгуур үзүүлэлт 2: Өрхийн Дэлхийн ХААХ-ний малын гаралтай бүтээгдэхүүн, аюулгүй байдлын зарим тохиолдолд тариалангийн хөтөлбөрийн хүрээнд бүтээгдэхүүнээс олох орлого туршилтаар хэрэгжүүлж буй нэмэгдсэн • Хөдөөгийн санхүүд мэдээлэл, Хасах. Энэ ажлын тодорхойлолт, Банкны дэмжлэг сумдад айл өрхүүд ХАА Суурь үзүүлэлт: 0 (2013) харилцаа холбоо, туслалцаа тодорхойгүй. бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, Зорилт: 20% (2017) • технологийн Хүнсний ашиглалт аюулгүй байдлын Биелсэн. Хүнсний тухай хууль 2012 оны 12 дугаар сард боловсруулалтаас орлоготой Хараахан ахиц гараагүй. нэмэгдсэн тухай хуулийн төслийг батлагдсан. болсон Эх сурвалж: LAMP • боловсруулсан Төслийг бэлтгэх явцад Төслийн хэрэгжилтийн суурь болон шалгуур явцын тайлан үзүүлэлтийг тодорхойлох Тулгуур чиглэл 3: Үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг илүү сайн хүргэх, нийгмийн хамгааллын системийг сайжруулах, гамшгийн эрсдэлийн удирдлагыг боловсронгуй болгох замаар эмзэг байдлын асуудлыг шийдвэрлэх Үр дүн 3.1 Ядуучуудыг дэмжих нийгмийн хамгааллын цогц системийг боловсруулах, нэвтрүүлж, хэрэгжүүлэхэд Засгийн газартай хамтран ажилласан Шалгуур үзүүлэлт 1: Ядуу Залруулах/Хэвийн • Ядуурлын мэдээлэлд дүн Биелсэн. Ядуурлын тоо баримтанд дүн шинжилгээ өрхөд ногдож буй ядууралд явагдаж байгаа шинжилгээ хийж, нийтэд хийж, 2010-2014 оны чиг хандлагыг судалсан. чиглэсэн тэтгэмжийн 2012 оны Халамжийн тухай тараасан Ядуурлыг бууруулж, хамтын хөгжил цэцэглэлтийг пропорц Суурь үзүүлэлт: хуультай холбогдуулан тодорхой дэмжих бодлогын баримт бичгүүд. Ядуурлын тоо 0% (СЖ12) халамжийн хэрэгжилтийг баримтыг Монгол улсын хэмжээнд өргөнөөр тараан Зорилт: >80% (2014) хэмжих шалгуур байсан нь 2012 танилцуулсан. оны 6-р сарын сонгуулийн дараа дэмжигдээгүй буюу хэрэгжээгүй. • Эмэгтэйчүүд-хөдөлмөрийн Биелсэн. Эдгээр тайлангуудыг эцэслэн боловсруулж, зах зээл, эмэгтэйчүүд-уул хэвлүүлж, нийтэд болон Жендэрийн тэгш байдлын уурхай сэдвээр бодлогын Үндэсний Хороонд танилцуулж түгээсэн. Хувийг нот-бичиг бэлтгэж тараасан Ерөнхий сайдад илгээсэн. • Монгол улсын жендерийн үйл Биелсэн. Монгол улсын жендерийн үйл ажиллагааны ажиллагааны төлөвлөгөөг төлөвлөгөөг 2013 онд боловсруулж баталсан; СЖ17 – боловсруулж дууссан д шинэчлэн боловсруулахаар төлөвлөсөн. • Ядуурал, тэгш бус байдлыг Биелсэн. Ядуурлын дүн шинжилгээ ба бодлогын жендерийн талаас нь үнэлсэн баримт бичигт ядуурал ба тэгш бус байдлын жендэрийн асуудлыг үнэлсэн. • Ядууралд чиглэсэн зорилтот Хэвийн явагдаж байна. Олон салбарыг хамарсан бүлгийг тогтоох шинэ техник туслалцааны төслийн хүрээнд ДБ-наас механизмыг танилцуулж үр аналитик судалгаа шинжилгээний ажил гүйцэтгэж өгөөж хүртэгчдийн талаар нийгмийн халамжийн ядууралд нөлөөлөх нөлөөллийг илүү нэгдсэн мэдээллийн сайжруулах талаар тодорхой зөвлөмжүүдийг гаргасан. удирдлагатай болсон Үр дүнд нь 2016 оны төсөвт нийгмийн халамжийн хамгийн том хөтөлбөрийг (Хүүхдийн мөнгөний хөтөлбөр) Банкны зөвлөмжийн дагуу өрхийн нэгдсэн мэдээллийн сан ашиглаж ядуу зорилтот бүлэгт чиглүүлэх шийдвэр гаргасан. Гэвч 2016 оны 1 -р сард энэ шийдвэрийг хүчингүй болгож ООТА-аар өрхийн амьжиргаагаа үнэлүүлж, өрхийн нэгдсэн мэдээллийн санд бүртгүүлсэн айл өрхийн бүх хүүхдэд хүүхдийн мөнгө олгохоор болсон • Засгийн газарт тэтгэврийн Биелсэн. ДБ-ны дэмжлэгтэйгээр тэтгэврийн шинэчлэл хийх бодлогын шинэчлэлийн тухай бодлогын баримт бичгийг (Бодлого хувилбарууд боловсруулахад үзэл баримтлал) засгийн газар боловсруулж УИХ дэмжлэг үзүүлсэн. (жендерийн баталсан. Энэхүү үзэл баримтлалыг баталснаар асуудлыг тусгасан) холбогдох хууль тогтоомжийн єөрчлөлт оруулах ажлыг үргэлжлүүлж байна. ТС-ын үр дүн Статус/Санал Гол хийгдэх ажлууд Статус/Санал Үр дүн 3.2 Суурь үйлчилгээ (боловсрол, эрүүл мэнд, шүүхийн болон дэд бүтцийн үйлчилгээ) -г илүү сайн хүргэхэд дэмжлэг үзүүлсэн Шалгуур үзүүлэлт 1: Банкны Биелсэн • Эрүүл мэнд, боловсролд Биелсэн. "Монгол улс дахь орчны төвлөрлийг дэмжлэгтэй хэрэгжиж буй Залруулсан зорилт болох 17- чиглэсэн төрийн сааруулах явцад үйлчилгээний хүртээмжийг ойлгож төслийн хүрээнд барьсан СӨБ- д тулгуурлав. үйлчилгээний хянах (Боловсрол, Эрүүл мэндийн үйлчилгээ)" ын суурин байгууламж/ Эх сурвалж: Боловсролын төвлөрлийг сааруулах чиглэлээр судалгаа хийж тайланг 2015 онд хэвлэн цэцэрлэгийн тоо Түншлэлийн Дэлхийн Сан – замаар төрийн нийтэлж тараасан. Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Бага насны хүүхдийн үйлчилгээг хүргэх Зорилт: 37 (2014) боловсролын төсөл хариуцлагын судалгааг хийж дууссан Шалгуур үзүүлэлт 2: • УБ хотын захиргааны дэд Хасах. Банкны дэмжлэг туслалцаа тодорхойгүй. Шинээр барьсан нүүдлийн Биелсэн бүтцийн төлөвлөлт, хөрөнгө гэр цэцэрлэгт хамрагдсан 2015 оны 5-р сарын оруулалтын тэргүүлэх хүүхдийн тоо Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) байдлаар 3,753 төслүүдийг тодорхойлоход Зорилт: 1,500 (СЖ17) Эх сурвалж: Боловсролын олон нийтийн оролцоо Түншлэлийн Дэлхийн Сан - сайжирсан Шалгуур үзүүлэлт 3: УБ Бага насны хүүхдийн • УБ хотын захиргааны төсвийн Биелсэн. Нийслэлийн санхүүгийн тайланг хотын бүх дүүрэг, аймгийн боловсролын төсөл системийг үр ашигтай бэлтгэж, нийтэд тараасан. хэмжээнд хууль эрх зүйн ажиллуулахад тулгамдаж буй мэдээлэл, зөвлөгөө авах гол сорилтуудыг тодорхойлсон хүртээмж Хэсэгчлэн биелсэн Суурь үзүүлэлт: Тухайн үед УБ хотын дүүрэг, аймгийн • Хотын захиргааны төсөвт Хасах. УБ Нийтийн үйлчилгээг сайжруулах байсан мэдэээлэлтэй төвүүдийн 60%-д хууль эрх зүйн гол үйлчилгээний зардлыг төсөл 3 дэмжигдээгүй. холбоотой тоон үзүүлэлт мэдээлэл тарааж, хуулийн тусгасан байхгүй; хуульчид байхгүй; зөвлөгөө өгөх 21 төв ажиллаж • Шүүхийн зохион Хэсэгчлэн биелсэн. Энэ ажлыг сайн тодорхойлоогүй цөөнхийн хэлээр байна. Гэвч хуульчид зөвлөгөө байгуулалт, төсөв, боловч мэдээлэл оруулах, хэрэг шийдвэрлэх явцыг боловсруулсан мэдээлэл өгч буй эсэх, 10 хуулийг төлөвлөлтийн хүрээнд хууль мэдээлэх зэрэг үйл явцыг боловсронгуй болгосноор үр байхгүй (2012) цөөнхийн хэлээр бэлтгэсэн эсэх эрх зүйн салбарын ашгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Банк хууль эрх зүйн Зорилт: УБ хотын дүүргүүд, талаар мэдээлэл байхгүй. мэдээллийг ашигласан салбарт мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн аймгийн төвүүдийн 60% нь Эх сурвалж: Хууль эрх зүйн систем суурилуулах ажлыг дэмжиж иргэний хэргийг олон нийтийн төвлөрсөн салбарын үйлчилгээг удирдах программ хангамжийг өөрчлөх, хэрэг буюу газруудаар хууль эрх зүйн сайжруулах төслийн кейс удирдлагын программыг нэвтрүүлж дата мэдээлэл тараасан; хуульчид Хэрэгжилтийн Тайлан, ХБҮБ- зохицуулах системийг суурилуулсан. Захиргааны аймаг, сумын төв, хороодын ийн Хэрэгжилтийн тайланд шүүхийн програм нь процедурын олон алдаатай 60%-нд зөвлөгөө өгч хийсэн хяналт. байсныг ашиглахаа больсноор давж заалдах гомдлын ажилласан; 10 хуулийг тоо буурсан. Давж заалдах гомдлын тоо 2012 онд нийт цөөнхийн хэлээр боловсруулж өргөдөл гомдлын 20% байснаа 2013 онд 17%, 2014 онд бэлтгэх (СЖ17) 12% болж буурсан нь үр ашиг сайжирсныг харуулж Шалгуур үзүүлэлт 4: Хасах Туршилтаар хэрэгжүүлж буй УБ Нийтийн үйлчилгээг байна. гэр хороололд 500 метрийн сайжруулах төсөл 3 зайд жилийн турш дэмжигдээгүй. ашиглалттай замтай болсон • Хууль эрх зүйн салбарын Хэсэгчлэн биелсэн. Үндэсний шилэн кабелийн сүлжээг иргэдийн тоо мэдээллийн хүртээмжийг суурилуулах, архивын менежментийн шинэ стандарт, Суурь үзүүлэлт: 25,000 дээшлүүлэхийн тулд практикийг нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлсэн. Хоёр (2012) вебсайт, гар утас гэх мэт вебсайтыг боловсруулахад дэмжлэг үзүүлсэн, гар Зорилт: 60,000 (СЖ17) хэрэглээний мэдээллийн утасны талаарх мэдээлэл байхгүй. технологийн ашигласан Шалгуур үзүүлэлт 5: Хасах Туршилтаар хэрэгжүүлж УБ Нийтийн үйлчилгээг буй гэр хороололд хатуу сайжруулах төсөл 3 хог хаягдлыг тогтмол дэмжигдээгүй. авдаг үйлчилгээнд хамрагдсан хүмүүсийн тоо Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 69,000 (СЖ17) Шалгуур үзүүлэлт 6: Хасах Дүүргийн төлөвлөх үйл УБ Нийтийн үйлчилгээг явцыг эхлүүлснээр сайжруулах төсөл 3 хэрэгжүүлэхээр болсон дэд дэмжигдээгүй. төслүүдийн тоо Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Зорилт: 8 (СЖ17) Үр дүн 3.3 Байгалийн гамшиг болон агаарын бохирдолд өртөх эрсдэлтэй өрхүүдийн эмзэг байдлыг бууруулсан Шалгуур үзүүлэлт 1: Малын Залруулах/Биелсэн • Индексжүүлсэн малын Биелсэн. МИД-ын хөтөлбөрийг одоо МИД-н тухай эрсдэлийн даатгалд Төслийн явцад шалгуур даатгалын институцын хуулийн хүрээнд байгуулагдсан Хөдөө аж ахуйн даатгуулсан малчдын хувь үзүүлэлтийн дагуу тооцож бүтцийг шилжүүлэх талаарх давхар даатгалын компани удирддаг. Төсөл нь 2015 хэмжээ үзээгүй боловч орлуулах үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг онд борлуулалтын улирлын үеэр Банкны даатгалын Суурь үзүүлэлт: 9.13% шалгуур үзүүлэлтийг хэлэлцэж тохирсон болон мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүдийг (СЖ12) гаргасан. аймгуудад сургагч багшаар ажиллуулж, шинээр Зорилт: 15% (2014) байгуулагдсан компаний хөрөнгийн үнэлгээ хийх, үйл ажиллагааны гарын авлага боловсруулахад туслах Шалгуур үзүүлэлт 2: олон улсын зөвлөхийг ажиллуулж чадавхийг Шалгуур хангасан зуухгүй Залруулах/Биелсэн бэхжүүлсэн. зорилтот өрхүүдийн 2015 оны 12-р сарын байдлаар • Даатгалд хамрагдаагүй Анхаарах. Засгийн газрын дэмжлэгтэй арилжааны хамрагдалт 90% малчид гамшгийн улмаас бүтээгдэхүүнүүд бий. Нийтийн нийгмийн хамгаалал, Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) Эх сурвалж: УБЦАТ малаа алдахад даатгал түүний арилжааны бүтээгдэхүүнд үзүүлж болзошгүй Зорилт: Зорилтот Хэрэгжилтийн явцын тайлан шаардахгүйгээр нийтийг нөлөөллийг судлах ажлыг хийх шаардлагатай. өрхүүдийн 80% (СЖ16) хамруулах арга замуудыг олж тогтоосон байх ТС-ын үр дүн Статус/Санал Гол хийгдэх ажлууд Статус/Санал Шалгуур үзүүлэлт 3: Хасах • МАА-н салбарын эрт мэдээлэх Хэвийн явагдаж байна. ТХН нь цаг агаарын Туршилтаар УБ Нийтийн үйлчилгээг тогтолцоог тэлж, гамшгийн нөхцөл байдал, малчдад учирч болзошгүй эрсдэлийн хэрэгжүүлж буй гэр сайжруулах төсөл 3 удирдлагын агентлагуудтай талаарх олон жилийн мэдээллийг алдахаас сэргийлж хороололд үер уснаас дэмжигдээгүй. холбосон LEWS буюу малчдад зориулсан эрт мэдээлэх хамгаалагдсан систем, холбогдох мэдээллийн санг ашиглаж байна. хүмүүсийн тоо Гэвч энэ нь түр зуурын зохицуулалт учраас цаашид Суурь үзүүлэлт: 0 (2012) тогтвортой байдлыг хангах стратегийг тодорхойлох Зорилт: 19,000 (СЖ17) ажил хийгдэж байна. • УБ Цэвэр Агаар Төсөл гол Биелсэн. Үйл ажиллагааны дөрвөн төлөвлөгөөг зөвлөмж, үйл ажиллагааны холбогдох эрх бүхий байгууллагууд баталсан. төлөвлөгөөг боловсруулж сонгосон дунд хугацааны арга хэмжээг холбогдох байгууллагууд баталсан байх • УБ хотын гамшгийн Биелсэн. Газар хөдлөлд өртөж болзошгүй эрсдэлийн удирдлагын сургуулийн дэд бүтцийг Хурдан үнэлгээний төлөвлөгөөг боловсруулсан системийг ашиглан тогтоосон. Газар хөдлөлд (газар хөдлөлт, үер) өртөж болзошгүй эрсдэл өндөртэй сургуулийн барилгын суурийг газар хөдлөлийн доргилт, чичирхийллээс хамгаалж хүчитгэх ажлыг нэн тэргүүнд хийх шаардлагатайг тогтоож, хөрөнгө оруулалтын зардлын тооцоог боловсруулжээ. Эдгээр хүчин зүйлсийг шийдвэрлэхийн тулд бүтцийн болон бүтцийн бус арга хэмжээг цогцоор нь хэрэгжүүлэх шаардлагын улмаас үер усны эрсдэлийн менежментийн стратеги ба хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөг боловсруулсан. • УБ хотын аюул, эмзэг Биелсэн. Үерийн эрсдэлийн зураглал, мэдээллийн байдлын мэдээллийн сан санг бий болгож, УБ хотын Ерөнхий Төлөвлөлтийн боловсруулсан Газар болон Нийслэлийн Онцгой байдлын албанд байрлуулсан. Нийслэлийн сургууль, цэцэрлэгийн барилга байгууламжид газар хөдлөлийн доргилт, чичирхийллийн аюул, эмзэг байдлын мэдээллийн санг бий болгосон. Хавсралт 4: ТС-ийн хүрээнд санхүүжүүлэхээр төсөөлсөн буюу хэрэгжсэн хөтөлбөрүүд ТС-т төсөөлсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр (ОУСБХБ/ОУХА) ТС-н сая Статус Тулгуур ам.долл чиглэл ар (ТС- УБ Цэвэр Агаар Төсөл (СЖ12) 3 т) 15 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ12) Цахим төр төсөл (СЖ13) 1 15 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ14) Тогтвортой Амьжиргаа 3 Төсөл (СЖ13) 1,2,3 >30 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ14) УБ хотын нийтийн үйлчилгээг сайжруулах төсөл 3 (СЖ13) 1,3 20 Хэрэгжээгүй ЖДҮ-ийн санхүүгийн хүртээмж дээшлүүлэх төсөл (СЖ14) 2 15 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ17) ОУСБХБ) (ОУХА-эрүүл Цахим мэнд төсөл(СЖ14) 3 15 Export Dev. хэрэгжиж Дэмжигдэн Project байгаа (СЖ14) НС – Уул уурхайн салбарын институцыг бэхжүүлэх (СЖ15) 1 ОУХА Хэрэгжээгүй НС – MONSTAT (СЖ15) 1 ОУХА Хэрэгжээгүй Дамжуулах шугамын төсөл (СЖ15) (ОУСБХБ) 3 50 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ17) Дүүргийн дулааны шугамын төсөл (СЖ15) (ОУСБХБ) 3 50 Хэрэгжээгүй Second Energy Project Нийгмийн хамгааллын зохион байгуулалтын төсөл (СЖ16) 3 ОУХА Хэрэгжээгүй Малын индексжүүлсэн даатгалын төсөл 2 (СЖ16) 2,3 ОУХА Банкны төслөөр хэрэгжээгүй; ---------- Засгийн газрын агентлаг хэрэгжүүлэхээр болсон СЖ16 Тэмдэглэл: НС = Нэмэлт санхүүжилт Items in italics are indicative ОУСБХБ financing Нэмж дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (Итгэлцлийн сангийн дэмжлэгийг оруулан тооцов RETF): Боловсролын чанарын шинэчлэлийн төсөл 3 ОУХА Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа НС – Ууул уурхайн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих 1 (СЖ14)(СЖ14) + Итгэлцлийн сан ОУХА төсөл ХАА-н Маркетингийн төсөл RETF (СЖ13) Зээлий бус төсөөлсөн хөтөлбөрүүд СЖ Нөөц хөрөнгийн менежментийн хөтөлбөр (ТТ) 1 Үргэлж Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Санхүүгийн салбарын үнэлгээний хөтөлбөр (ESW) 2 12 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Программатик нийгмийн хамгаалал (ESW) 3 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа ХАА-н программатик бодлогын хяналт (ESW) 2 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Санхүүгийн салбарын программатик мониторинг (ESW) 2 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Программатик уул уурхайн салбар (ТТ) 1 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа УБ хотын захиргааны программатик санхүүжилт (ESW) 1 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Ядуурлын программатик шинжилгээ (ESW) 3 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Өрийн удирдлагын стратеги (TТ) 1 12-13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Программатик эдийн засгийн бодлого/Улирлын тойм (ESW) 1 12-14 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Санхүүгийн мэдлэг, хэрэглэгчдийг хамгаалах үнэлгээ (ТТ) 2 13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Ядуурал, тэгш бус байдлын судалгаа (ESW) 3 13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ14) Жендерийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө (ESW) 3 13 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ14) Программатик хариуцлага/Үйлчилгээ хүргэх (ESW) 3 13-14 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа (СЖ15) [Захиргааны шүүх/Гүйцэтгэлийн хариуцлага (ESW)] 3 14 Хэрэгжээгүй Худалдан авах ажиллагааны үнэлгээ (TТ) 1 14 Хэрэгжээгүй Гамшигт бэлэн байдал (TТ) 3 14 Дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа Нэмэлтээр дэмжигдэн хэрэгжиж байгаа: Хавсралт 6-г үзнэ үү Тэмдэглэл: Тулгуур чиглэл 1: Уул уурхайн эдийн засгийг тогтвортой, ил тодоор удирдах талаар Монгол улсын чадавхийг бэхжүүлэх Тулгуур чиглэл 2: Хот болон хөдөөд эдийн засгийн өсөлт, хөдөлмөр эхрлэлтийг дэмжих тогтвортой, олон тулгуурт суурь бий болгох Тулгуур чиглэл 3: Үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг илүү сайн хүргэх, нийгмийн хамгааллын системийг сайжруулах, гамшгийн эрсдэлийн удирдлагыг боловсронгуй болгох замаар эмзэг байдлын асуудлыг шийдвэрлэх 3 1 Хавсралт 5: Монгол Улсад 2017 оны санхүүгийн жилд олгосон зээл Хэмжээ Төсөл ТС-н Статус Тулгуур (ам доллартай чиглэл тэнцэх дүн)* Экспорт Дэмжих Төсөл 2 US$20 сая ОУХА 2016 оны 7 сард батлагдсан Эрчим хүч төсөл 2 3 US$42 сая ОУХА 2017 оны 3 сард Захирлуудын Зөвлөл Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл 3 US$25 сая ОУХА 2017 оны 3 сард Захирлуудын Зөвлөл Олон салбарыг хамарсан ТТТ ба 1 US$12 сая ОУХА 2017 оны 4 сард Захирлуудын Жендерийн үйл ажиллагааны Зөвлөл төлөвлөгөөний үргэлжлэл төсөл Эдийн засгийн удирдлагын дэмжлэг 1 Цаашид СЖ17-н эцэс/ СЖ18-н эхээр (ХБС) тодруулах Захирлуудын зөвлөл * Хүлээгдэж буй үйл ажиллагааны ам.доллараар илэрхийлэгдэх дүн USD/SDR ханшийн улмаас өөрчлөгдөж болно. 3 2 Хавсралт 6: 2013-2016 оны санхүүгийн жилүүдэд үзүүлсэн аналитик судалгаа шинжилгээ, зөвлөх туслах үйлчилгээний хөтөлбөрүүд СЖ13 СЖ14 • Уул уурхайн бүс нутаг дахь нийгмийн нөлөө • Санхүүгийн салбарын мониторинг & бодлогын яриа Tехникийн туслалцаа (ТТ) хэлэлцээх TТ • FSAP Монгол улсын хөгжлийн загвар • Монгол улс - MTDS • Хэрэглэгчийг хамгаалах, санхүүгийн • Жендерийн эдийн засгийн шинжилгээ мэдлэгийн судалгаа • Монгол улсын ядуурлыг хэмжих • Авилгалтай тэмцэх семинар • Орон нутгийн төлөвлөлт, дэд бүтцийн • Программатик эдийн засгийн шинжилгээ үйлчилгээний чадавхийг бэхжүүлэх • УБ хотын захиргааны санхүүжилтийн ТТ судалгаа • Эдийн засгийн тойм • Эдийн засгийн тойм СЖ15 СЖ16 • ХАА-н бодлогын хяналт • СӨБ-ний чанарын судалгаа • ИНБ – Монгол улс ТТ • Уул уурхайн загвар гэрээ ТТ • Монгол улсын PEFA Үнэлгээ • Хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх ТТ • Бодлогын танилцуулга & зохион байгуулалт • StAR – Монгол улсыг хамруулах TТ • Монгол улс #A065 Төлбөрийн системийн стратеги • УИХ, хэвлэл мэдээлэл, ИНБ -ыг • Санхүүгийн боловсролын стратеги бэхжүүлэх, ТТ • Хараат бус судалгааны байгууллага (Think Tank) ТТ • Худалдан авах ажиллагаанд хяналт тавихад • GAFSP – Монгол Улс ИНБ-ыг дэмжих ТТ • Илүү үр ашигтай нийгмийн хамгааллын систем бий • Төсвийг төвлөрлийг сааруулах TТ болгох • Эрүүл мэндийн үйлчилгээ хүргэх • Жендерийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг хариуцлага хэрэгжүүлэх • MTDS - Монгол улс (үргэлжлэл) • Хотын санхүү, үйлчилгээг сайжруулах • Боловсролын судалгаа • Эдийн засгийн тойм • Монгол улсын өнөөгийн нийгмийн хамгаалал судалгаа • УБ хотын газрын зах зээл, газрын удирдлага • УБ хотын тогтвортой тээвэр TТ • Харилцаа холбооны салбарын үнэлгээ TТ • Эдийн засгийн тойм СЖ17 Хийгдэж байгаа • Төсвийн зарцуулалтын хяналт • Өрийн удирдлагын гүйцэтгэлийн үнэлгээ • Нөхцөлт өр төлбөрийн судалгаа • Эдийн засгийн тойм • Санхүүгийн салбарыг хөгжүүлэх дэмжлэг (СЖ17-19) • Засаглалын түншлэлийн хэрэгсэл • Нийгмийн хариуцлагыг боловсронгуй болгох (СЖ14-18) • Ядуурлыг хэмжих TТ • Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих TТ • Хот суурин газрын тээвэр TТ (СЖ15-18) 3 3 Хавсралт 7: Ядуурлыг бууруулж, хамтын хөгжил цэцэглэлтийг дэмжих чиг хандлага Ядуурал дахь чиг хандлага: 2010 - 14 Монгол улсын ядууралд гарсан өөрчлөлтийн задаргаа: 2010 - 14 Ядуу хүний тоо Өөрчлөлт (%) 2012-14 2010 2012 2014 (%p) ядуурлын хувь хэмжээг өөрчлөхөд оруулсан хувь нэмэр Харилцан нөлөөлөл Монгол улс 38.8 27.4 21.6 -5.8 Хот 33.5 23.3 18.8 -4.5 Хүн амын шилжилтийн нөлөө Хөдөө 49.0 35.5 26.4 -9.1 УБ Бүс 60 Зүүн Баруун 52.7 32.3 26.0 -6.3 50 Төв Хангай 51.9 38.5 35.3 -13.2 Хангай Төв 29.9 28.3 22.3 -5.9 Зүүн 42.3 33.4 31.4 -2.0 Баруун УБ 31.2 19.8 16.4 -3.5 4 байршилд УБ 31.2 19.8 16.4 -.3.5 Аймгийнтөв 37.3 30.4 23.8 -6.6 Сумынтөв 39.7 27.5 24.7 -2.8 Хөдөө 56.1 39.7 27.9 -11.7 Эх сурвалж: 2010, 2012, 2014 оны ӨНЭЗС -нд үндэслэсэн ДБ-ны тооцоолол Ядуурлын хандлага бүсээр, 2010-14 Ядуу хүмүүсийн хувь% Өөрчлөлт Ядуучуудын тархалт 2010 2012 2014 2010-14 2010 2012 2014 Монгол улс 38.8 27.4 21.6 -17.2 100.0 100.0 100.0 Хот 33.2 23.3 18.8 -14.4 55.2 56.2 55.6 Хөдөө 49.0 35.5 26.4 -22.6 44.8 43.8 44.4 Бүс Баруун 52.7 32.3 26.0 -26.7 19.0 15.9 18.2 Хангай 51.9 38.5 25.3 -26.6 26.0 27.0 22.2 Төв 29.9 28.3 22.3 -7.6 12.3 15.7 16.3 Зүүн 42.3 33.4 31.4 -10.9 7.7 9.0 10.8 УБ 31.2 19.8 16.4 -14.8 35.0 32.4 32.5 4 байршилд УБ 31.2 19.8 16.4 -14.8 35.0 32.4 32.5 Аймгийн төв 37.3 30.4 23.8 -13.5 20.2 23.9 23.0 Сумын төв 39.7 27.5 24.7 -15.0 15.7 11.8 19.8 Орон нутагт 56.1 39.7 27.9 -28.2 29.1 32.0 24.7 Эх сурвалж: 2010, 2012, 2014 оны ӨНЭЗС -нд үндэслэсэн зохиогчийн тооцоолол 3 4 Монгол улсын өсөлтийн хуваарилалтын хэв маяг, 2010 -14 a) Үндэсний хэмжээнд, 2010-14 б) Хөдөө ба хотод, 2012-14 12 8 7 10 6 8 5 Жилийн өсөлтийн хувь % 4 Жилийн өсөлтийн хувь 6 3 4 2 2 1 0 0 Хэрэглээний өсөлт: 2010-12 Хэрэглээнийөсөлт хөдөө Хэрэглээний өсөлт: 2012-14 -1 -2 Хэрэглээний өсөлт: 2010-14 Хэрэглээний өсөлт хот -2 2 2 10 18 26 34 42 50 58 66 74 82 90 9 10 18 26 34 42 50 58 66 74 82 90 98 Нэг хүнд ногдох хэрэглээний хувиар гаргасан Нэг хүнд ногдох хэрэглээний хувиар гаргасан үзүүлэлт үзүүлэлт Эх сурвалж: 2010, 2012, 2014 оны ӨНЭЗС -нд үндэслэсэн ДБ-ны тооцоолол Тэгш бус байдлын чиг хандлага, 2010-14 Жинийн коэффициент Тэгш бус байдлын индекс 2010 2012 2014 2010 2012 2014 Үндэсний хэмжээнд 0.33 0.34 0.32 19.3 20.0 18.6 Хот 0.33 0.34 0.33 19.3 20.6 19.5 Хөдөө 0.32 0.31 0.28 17.5 16.2 14.6 Бүс Баруун 0.31 0.3 0.28 16.2 15.0 15.6 Хангай 0.32 0.31 0.29 18.8 16.6 14.8 Төв 0.31 0.33 0.31 16.6 19.9 17.5 Зүүн 0.32 0.31 0.31 17.4 16.8 16.4 УБ 0.33 0.34 0.33 19.3 20.3 19.6 Эх сурвалж: 2010, 2012, 2014 оны ӨНЭЗС -нд үндэслэсэн ДБ-ны тооцоолол 3 5 Хавсралт 8: 2012-2016 оны санхүүгийн жилд үзүүлсэн зээл тусламж СЖ17 11 … ны байдлаар мэдээлэл СЖ12 СЖ13 СЖ14 СЖ15 СЖ16 сарын 30 БАГЦ БА САНХҮҮЖИЛТИЙН ЗАРЦУУЛАЛТ Идэвхтэй төсөл # 14 10 13 10 8 9 Амлалтын цэвэр дүн $ сая 216.02 157.52 209.75 183.75 156.70 184.29 Нийт зарцуулалт $сая 127.77 85.23 56.31 48.91 45.18 52.81 Зарцуулаагүй нийт үлдэгдэл $ сая 94.24 66.04 154.16 123.07 99.65 119.77 СЖ-ийн зарцуулалт $ сая 28.71 15.70 16.85 12.23 15.33 3.68 Зөвхөн хөрөнгө оруулалтын 29.3 19.2 21.8 9.0 13.3 3.6 санхүүжилтийн зарцуулалтын харьцаа % ОУСБХБ/ОУХА зарцуулалтын харьцаа 29.3 19.1 23.2 9.1 10.9 2.7 Удааширсан зарцуулалт % 0.0 20.0 7.7 0.0 0.0 0.0 БАГЦЫН ЭРСДЭЛ Хэрэгжиж байгаа асуудалтай төслүүд # 2 2 1 1 1 1 Асуудалтай төслийн % 14.3 20.0 7.7 10.0 12.5 11.1 Асуудалтай болох магадлалтай төслийн # 0 0 0 0 0 0 Эрсдэлтэй төсөл # 2 2 1 1 1 1 Эрсдэлтэй төслийн % 14.3 20.0 7.7 10.0 12.5 11.1 Эрсдэлтэй амлалт $ сая 12.50 23.30 10.00 11.00 24.80 28.09 Эрсдэлтэй амлалтын % 5.8 14.8 4.8 6.0 15.8 15.2 Идэвхтэй байдал % 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100 ХБҮБ-ИЙН РЕЙТИНГ ҮНЭЛГЭЭ (СЖ09 - СЖ15) Дууссан төслийн # 2 5 1 3 ХБҮБ-ийн үнэлсэн төслийн тоо 2 5 1 3 ХБҮБ Дунд зэрэг + Үр дүн хангалттай 50.0 80.0 100.0 100.0 үнэлгээний % Хэрэгжилтийн тайлангийн чанар 100.0 80.0 100.0 66.7 хангалттай % Net Disconnect % 0.0 0.0 0.0 0.0 Банкны гүйцэтгэл дунд зэрэг+ @ эхлэхэд 50.0 60.0 0.0 100.0 (%) Банкны гүйцэтгэл дунд зэрэг + @ SPN 50.0 80.0 100.0 100.0 (%) Мониторинг, үнэлгээний чанар % 50.0 0.0 0.0 66.7 3 Зээлдэгчийн нийт гүйцэтгэл хангалттай 100.0 60.0 100.0 100.0 6 % Хавсралт 9: Оюу Толгой ОУСК болон ОТХОБА-гийн дэмжлэгтэй Оюу Толгой (ОТ) зэс-алтны уурхайн төсөл нь Монголын түүхэн дэх хамгийн том санхүүгийн үйл ажиллагаа юм. Өнөөгийн байдлаар ОТ төслийн хоёр дахь үе шат буюу далд уурхайн үйл ажиллагаанд 4.4 тэрбум ам.долларын санхүүжилт хийсэн нь Австрали улсаас гадна дэлхийн уул уурхайн салбарт хийгдсэн хамгийн том санхүүжилтэнд тооцогдож байна. 2021 онд бүтээн байгуулалт бүрэн дууссанаар уг төсөл нь Монгол Улсын ДНБ-ний 30 гаруй хувийг эзэлж жилд 450,000 тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэхээр төлөвлөж байна. Оюу Толгой бол Туркойз Хилл Ресурс (66 хувь), Монгол Улсын Засгийн газрын (34 хувь) хамтарсан компани юм. Туркойзи Хилл Ресурсын дийлэнх хувьцааг Рио Тинто компани эзэмшдэг бөгөөд тус компани Оюу Толгойг удирддаг. Эхний үе шатны ил уурхайг 2013 оны дунд үед дуусгаж, одоогоор жигд ажиллаж байна. Далд уурхайн хоѐр дахь үе шатны үйл ажиллагаа (уурхайн гарцын 80% агуулдаг) 2013-2015 оны хооронд Рио Тинто болон Засгийн газар хоорондын олон төрлийн маргааны улмаас тухайлбал татвар төлөлт, зардлын хэт өсөлт, төслийн санхүүжилтийн нөхцөл зэргийн улмаас түр зогсонги байдалд ороод байв. Хувьцаа эзэмшигчид нь төслийн санхүүжилт болон дараагийн үе шатны үйл ажиллагаа, хөгжлийн талаар 2015 оны арванхоёрдугаар сард тохиролцсоны эцэст төсөл зогсонги байдлаас гарсан байна. Далд уурхайн ажлыг 2016 оны дунд үед эхлүүлэв. 3 7 Хавсралт 10: Стандарт Хавсралтууд Үйл ажиллагааны багц ОУСБХБ/ОУХА ба буцалтгүй тусламж 2016 оны 10-р сарын 31-ний байдлаар Хаагдсан төслүүд 35 ОУСБХБ/ОУХА* Нийт зарцуулалт 42.04 (хэрэгжиж буй) Үүнээс эргэн 0.00 төлөгдсөн Нийт зарцуулалт 354.78 (хэрэгжиж дууссан) Үүнээс эргэн 66.05 төлөгдсөн Нийт зарцуулалт 396.85 (хэрэгжиж байгаа болон дууссан) Үүнээс эргэн 66.05 төлөгдсөн Зарцуулагдаагүй 111.72 нийт (хэрэгжиж буй) Зарцуулагдаагүй нийт (хэрэгжиж дууссан) Зарцуулагдаагүй 111.720721 нийт (хэрэгжиж байгаа болон дууссан) Идэвхтэй төслүүд Сүүлийн Төсөөлсөн ба бодит хэрэгжилтийн Үндсэн дүн сая ам.доллараар зарцуулалтын зөрүү тайлангийн хяналтын үнэлгээ Хөгжлийн Хэрэгжилтийн СЖ Төслийн Төслийн нэр ОУСБХБ ОУХА Цуцалсан зарцуулаагүй Үндсэн Авсан санхүүжилт Зорилго ахиц P148110 MN Боловсролын чанарын шинэчлэл MS MS 2014 0.0 30.0 0.0 24.2 11.6 3.3 төсөл MS P131290 MN Цахим эрүүл төсөл MS 2014 0.0 19.5 0.0 17.2 2.4 0.0 P147438 MN Эркспортыг дэмжих төсөл S S 2017 0.0 20.0 0.0 20.0 0.0 0.0 P118109 MN Уул уурхайн дэд бүтцийн ХО-ыг MS MS 2011 0.0 25.0 0.0 8.8 11.0 15.2 дэмжих төсөл P130891 MN : Ухаалаг засаг төсөл MS MS 2014 0.0 19.4 0.0 16.4 8.7 0.4 Нийт үр дүн *Сар бүрийн эхний долоо хоногийн эцэст санхүүжилтийн зарцуулалтын мэдээлэл авдаг а. Өнөөдрийн байдлаар зарцуулахаар төсөөлсөн дүнгээс бодит зарцуулалтыг хасаад үнэлэв ОУСК-ын амласан буюу одоогоор зарцуулсан хөрөнгө оруулалтын багц 2016 оны 10-р сарын 31-ний байдлаар (сая ам.доллараар) Амласан Одоогоорзарцуулсан **Хагас *GT/RM Оролцогч Зээл Өөрийн Хагас Батлагдсан СЖ Компани Зээл Өөрийн өөрийн хөрөнгө өөрийн хөрөнгө *GT/RM Оролцогч хөрөнгө хөрөнгө СЖ04 ХААБАНК 0.00 1.17 0.00 0.00 0.00 0.00 1.17 0.00 0.00 0.00 СЖ07 ХААБАНК 0.00 0.39 0.00 0.00 0.00 0.00 0.39 0.00 0.00 0.00 9 0.00 СЖ08 ХААБАНК 0.00 0.45 0.00 0.00 0.00 0.00 0.45 0.00 0.00 СЖ09 ХААБАНК 0.00 0.27 0.00 0.00 0.00 0.00 0.27 0.00 0.00 0.00 СЖ11 ХААБАНК 0.00 0.00 20.00 0.00 0.00 0.00 0.00 20.00 0.00 0.00 0.00 СЖ13 ХААБАНК 16.12 0.00 0.00 0.00 0.00 16.12 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ16 ХААБАНК 40.00 0.00 0.00 0.00 0.00 40.00 0.00 0.00 0.00 СЖ14 Интермэд эмнэлэг 5.00 0.00 0.00 0.00 0.00 5.00 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ13 MCS Проперти 30.63 0.00 12.50 30.63 0.00 12.50 12.50 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ16 ММС Полариз 6.50 0.00 0.00 0.00 0.00 6.5 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ11 СЯ I 0.00 7.49 0.00 0.00 0.00 0.00 5.72 0.00 0.00 0.00 СЖ13 ОТ ХХК 400.00 0.00 0.00 0.00 820.63 400.00 0.00 0.00 0.00 820.63 СЖ10 ХАС БАНК 0.00 0.00 5.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ14 ХАС БАНК 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ16 ХАС БАНК 15.00 0.00 0.00 0.00 30.:0 15.00 0.00 0.00 0.00 30.50 СЖ11 ХАС БАНК 36.39 0.00 0.00 0.00 0.00 36.39 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 СЖ11 СҮҮ ХК 0.77 0.00 0.00 0.00 0.77 0.00 0.00 0.00 0.00 Нийт Багц: 550.41 9.77 37.50 0.00 851.13 550.41 8.00 37.50 0.00 851.13