បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចនាពេលថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ខែមេសា ២០១៨ អត្ថបទជម្រើស៖ របកគំហើញសង្ខេបអំពីការងារនាពេលអនាគតនៅកម្ពុជា ក្រុមធនាគារពិភពលោក រូបភាពគម្រប៖ © ithinkasia បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចនាពេលថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ខែមេសា ២០១៨ អត្ថបទជម្រើស៖ របកគំហើញសង្ខេបអំពីការងារនាពេលអនាគតនៅកម្ពុជា មាតិកា សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2 3 បញ្ជីអក្សរកាត់���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4 ខ្លឹមសារសង្ខេប��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ផ្នែកទី ១: ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 8 ១. ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 8 ក) វិស័យផលិត������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 8 ខ) វិស័យពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 17 គ) ភាពក្រីក្រ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19 ឃ) វិស័យរូបិយវ ​ត្ថុ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 ង) វិស័យ​ សារពើពន្ធ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 27 ២. ទស្សនវិស័យ និងហា ​ និភ័យ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 32 ៣. អនុសាសន៍សំខាន់ៗ�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 33 ផ្នែកទី ២ ៖ អ  ត្ថបទជម្រើស ការងារ​ នាពេល​ អនាគត នៅកម្ពុជា������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 35 ១. សេចក្តីផ្តើម����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 35 ២. ស្ថានភាពការងារ​ បច្ចុប្បន្ន������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ​ 36 ក) ការ​ ផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធ ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 36 ខ) ទិដ្ឋភាពការងារ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 38 គ) ការ​ ចូលរួមរបស់ក ​ ម្លាំងពលកម្ម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 39 ៣. ការងារនៅពេលអនាគត��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 41 ក) ឱកាស និងឧ ​ បសគ្គ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 41 ខ) សហគ្រាស៖ កង្វះខ្នាតមធ្យម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 44 គ) ពាណិជ្ជកម្ម និងកា ​ រវិនិយោគ​ ផ្ទាល់ពីបរទេស����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 45 ឃ) សហគ្រាសគ ​ ្រួសារ​ មិនមែនកសិដ្ឋាន������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 46 ង)​កម្មករនិយោជិត�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 46 ៤. ទិសដៅ​ យទុ សា ្រា កា ្ធ ស្រស ្ត មប ់ រងារនៅពេលអនាគត៖ ឆ្ពោះទៅរក​ ការងារ​ ល្អប្រសើរ និងមា ការចូលរួម�������������������������������������������������� ​ ន​ 50 ក) ជម្រើសគោ ​ លនយោបាយ​ តាម​ វិស័យ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 50 ខ) ជម្រើសគោលនយោបាយ​ អន្តរវិស័យ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 51 ប្រទេសកម្ពុជា៖ សូចនាករសំខាន់ៗ�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 53 ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 1 សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ ុ ប ការរៀបចំរបាយការណ៍បច្ចប្ ន្នភាពសេដក ្ឋ ច ិ ក ្ច ម្ពជា ុ ឆ្នំា ២០១៨ ក្រុមការងារសូមអរគុណដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ជាពិសេស​ នៅកម្ពុជា (CEU) ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក​ លី សុដេត​ ​ េដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ​ ក្រសួងស និងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា សម្រាប់​ ដោយមានការរួមចំណែកពីលោក Miguel Eduardo Sánchez កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការគាំទ្ររបស់ពួកគេ។ របាយការណ៍ក៏​ Martín។ អត្ថបទជម្រើស គឺ “ការងារនាពេលអនាគតនៅកម្ពុជា” ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីដំបូន្មាន​​​ យោបល់ និងទស្សនៈរបស់ ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយ Wendy Cunningham និង ​ ្នក​ អ្នកពាក់ព័ន្ធនានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងអ្នកអាន និងអ Claire Honore Hollweg។ លោកស្រី គី លីនណា បានផ្តល់​ រិះគន់ផងដែរ។ គាំទ្រខាងបច្ចេកទេស និងផ្នែកភ័ស្តុភារដល់ការបោះពុម្ពផ្សាយ​​​​​​ ការ​ ចំណែកឯ​​ លោក​ ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធ បានផ្តល់ការគាំទ្រដល់ការ​ េ តវ របាយការណ៍នះ ូ្រ បានផលិតពីរដងក្នង ុ មួយឆ្ន​ ំា ផ្តលព ័ មា ់ ត ៌ ន​ ្រា ជវ សវ ុ ផ្តលធា ្រា ។ លោក តុង គឹមស៊ន ់ តុចល ូ ផ្នក ែ ធាតុកក ្រ កម ី្រ ។ ុ្រ បច្ចុប្បន្នភាពស្តីពីការអភិវឌ្ឍន៍ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា។ ឯកសារ​ ការងារទំនាក់ទំនងនៃការិយាល័យធនាគារពិភពលោក រួមមាន នេះត្រូវបានចែកចាយ និងពិភាក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយ រួមទាំងក្នុង លោក ប៊ូ​សារឿន និង លោកស្រី សំអឿន​សុភីនិត្យ បានជួយដល់​ ចំណោមអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យឯកជន ស្ថាប័ន​ ការចេញផ្សាយព័ត៌មាន ការបង្ហាញគេហទំព័រ និងការផ្សព្វផ្សាយ ​ កល​ ស្រាវជ្រាវ និងផ្តល់យោបល់ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសា ព្រឹត្តការណ៍នានា។ វិទ្យាល័យនានា។ ក្រុមការងារនេះ បានធ្វើការក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីធនាគារពិភពលោក និងសកម្មភាពរបស់ Deepak Mishra។ ក្រុមការងារសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះ​ ធនាគារពិភពលោកនៅកម្ពុជា សូមមើលគេហទំព័ររបស់យើងតាម ដំបូន្មាន និងយោបល់ដែលផ្តល់ឱ្យដោយលោកស្រី Ellen​ A. រយៈអាស័យដ្ឋាន: www.worldbank.org/cambodia ។ Goldstein និងលោកស្រី Inguna Dobraja។ សហសេវិក​ របស់ធនាគារពិភពលោកមួយចំនួន រួមមាន Andy Mason, ដើម្បីបញ្ចូលនៅក្នុងបញ្ជីចែកចាយអុីមែល CEU និងការបោះ Ekaterine T. Vashakmadze, Ha Minh Nguyen, ពុម្ពផ្សាយដែលពាក់ព័ន្ធសូមទាក់ទង លោកស្រី​ គី លីនណា Shabih Ali Mohib និង Sudhir Shetty បានផ្តល់យោបល់ ់ ណ (lky@worldbank.org) ។ សម្រាបស ួ អំពខ ំ រ ្លឹ សារនៃអត្ថបទ​ ី ម ​ លើសេចក្តីព្រាងនៃរបាយការណ៍នេះ។ េ សូមទាក់ទងលោក ប៊ូ សារឿន (sbou@worldbank.org)។ នះ 2 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ បញ្ជីអក្សរកាត់ ASEAN សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ CPI សន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញប្រើប្រាស់ CR ប្រាក់រៀល EU សហភាពអឺរ៉ុប FCD ប្រាក់បញ្ញើរូបិយប័ណ្ណបរទេស FDI វិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីបរទេស GDP ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប GIR ទុនបម្រុងអន្តរជាតិសរុប GNI ចំណូលជាតិសរុប IDP គោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម IMF មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ LPCO ប្រតិបត្ដិការផ្តល់សន្ទនីយភាពដោយមានការធានា MA មធ្យមភាគប្រែប្រួល MoEYS ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា NCDs វិញ្ញាបនប័ត្របញ្ញើដែលអាចជួញដូរបាន NFHE សហគ្រាសគ្រួសារមិនមែនកសិដ្ឋាន NPL កម្ចីមិនដំណើរការ NSDP ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ PDR សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិត PFM ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ RGC រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា RMS យុទ្ធសាស្រ្តប្រមូលចំណូល SDR សិទ្ធិដកប្រាក់ពិសេស SMEs សហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម SPPF ក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយគាំពារសង្គម TVET ការអប់រំ និង បណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈ US$ ដុល្លារអាមេរិក VAT ពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម WBG ក្រុមធនាគារពិភពលោក YTD ពីដើមឆ្នាំដល់បច្ចុប្បន្ន y/y ធៀបនឹងឆ្នាំមុន ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 3 ខ្លឹមសារសង្ខេប ខណៈពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចនៅតែបន្តរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅកម្ពុជា កំណើន ផសស​ ពិតបានថមថយពី ៧ ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ ២០១៦ មកត្រឹម ៦,៨ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៧។ ដូច្នេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើដំណើរផ្ទុយនឹងនិន្នាការក្នុងតំបន់ ដោយសារតែប្រទេសកំពុង អភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើននៅអាស៊ីបូព៌ាបានបង្កើនកំណើននៅឆ្នាំ ២០១៧។ បន្ទាប់ពីមានការថយចុះកំណើននៅឆមាសទីមួយនៃឆ្នាំ ២០១៧ ការនាំចេញវាយនភ័ណ្ឌ​ និងសម្លៀកបំពាក់បានកើនឡើងសាជាថ្មី។ វិស័យ ទេសចរណ៍ និងកសិកម្ម បានងើបឡើងវិញជាលើកដំបូងក្នុង នឹងការធ្លាក់ចុះបន្តិចម្តងៗ។ កំណើនត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងនៅតែរឹងមាំ និងកើនឡើង រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយបន្ទាប់ពីប្រឈម​​​ ៦,៩ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៨។ ហានិភ័យចំពោះទស្សនវិស័យនេះ​ រួមមាន ការបាត់បង់ភាពប្រកួតប្រជែងក្នុងការនាំចេញដោយសារការ ើ ប្រក តម្លង ់ ល ា ឈ ា ឆាប់រហ័ស ការបង្កន ួ្ន ពិតយ៉ង ើ ភាពងាយរងគ្រះ ោ ពីសន្ទះ ុ នកា ើ រយ:ពល ៃ ររីកចម្រន ៃ ក េ យូរនផ ្ ​ និងសំណង់​ ែ្ន អចលនទ្រពយ ា ភា សក្តនុ ពនៃភាពមិនច្បាស់លាស់ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នត ោ និងការប្រប ែ ល ែ តង ួ្រ ដល ្ជ ម្មអន្តរជា ែ កើតឡើងជារឿយៗចំពោះរបបពាណិជក តិក្នុងទម្រង់គាំពារនិយម និងកំណើនវិវាទពាណិជ្ជកម្ម។ ការអភិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗ េ វាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមរ ការនាំចញ ិ េក ា ឆាប់រហ័ស ដោយកើនឡើង ៣,៧ ភាគរយ​ បានងើបឡើងវិញយ៉ង កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅតែមានភាពរឹងមាំ ដែលទ្រទ្រង់ដោយ​ ធៀបទៅនឹង -៣,៥ ភាគរយ ក្នុងកំឡុងពេលដូចគ្នា។ ទោះបី​ ូ ការកប តម្រវ ្រៅ ទ េ ដែលមានភាពសុទដ ្រ ស ិ ន ិ ម។ យោងតាមការ ិ្ឋ យ ជាប្រាក់ឈ្នួលពិតកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្តី ក៏ការនាំចេញ​ ប៉ាន់ប្រមាណបឋមរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបាន ​ ើង វាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់បានកើនឡើងយ៉ាងល្អ គឺកើនឡ ប៉ាន់ស្មានថានឹងថមថយមកត្រឹម ៦,៨ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៧។ ៧,៧ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ដែលថយចុះបន្តិចពី ៨,៤ ភាគរយ​​​ ការនាំចេញវាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់ទៅសហភាពអឺរ៉ុប (រួម​ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦។ ការមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរបានកើនដល់ ១១,៨ ទាំងចក្រភពអង់គ្លេស) បានកើនឡើងក្នុងកម្រិតល្អប្រសើរស្មើនឹង ភាគរយ​ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ធៀបនឹង ៥ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ៧,៤% (ធៀបនឹងឆ្នាំមុន) គិតត្រឹមខែធ្នូឆ្នាំ ២០១៧ ធៀបនឹង​ ដោយសារការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាជ្ញាធរដើម្បីបង្កើតជើងហោះ កំណើនប្រចាំឆ្នាំ -១,០% ក្នុងខែ ឧសភា ឆ្នាំ ២០១៧។ ដូចគ្នាដែរ កង ហើរ​ ុ្ន តំបន់បន្ថម ្ ប្រប ែ ទៀត​ រួមទាំងការដាក់ឲយ ើ ស ់ ន ្រា គ ំ ត ួ ផ្តម ិ ផ្តច ើ 4 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ “ចិនត្រៀមខ្លួនជាស្រេច”។ វិស័យកសិកម្មក៏បានងើបឡើងវិញជា អាមេរិក នៅតែមានស្ថិរភាព ស្មើនឹង ៤,០០០ រៀលក្នុងមួយដុល្លារ មួយនឹងការពង្រីកដំណាំស្រូវ និងកៅស៊ូ ដោយសារតែលក្ខខណ្ឌ អាមេរិកក្នុងខែ​មីនា ឆ្នាំ ២០១៨។ អាកាសធាតុអំណោយផល និងការងើបឡើងវិញជាបណ្តើរៗនៃថ្លៃ ទំនិញកសិកម្ម។ ការប្រមូលប្រាក់ចំណូលមានភាពល្អប្រសើរជាងការរំពឹងទុក ជួយទប់សត បាន​​ ់ នភាពទូទៅរបស់រដ្ឋភ ា្ក ឱ ិ លដែលស្ថត ា បា ្រោ ​ ិ នៅកម ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសកម្ពុជាមិនអាចទាញយក​ សម្ពាធនៅពេលដែលបញ្ជីចំណាយប្រាក់ខែកើនឡើង។ ឱនភាព​ អត្ថ ប្រ យោ ជន៍ ច្រើ ន ពី កា រងើ ប ឡើ ង វិ ញ នៃ សេ ដ្ឋ កិ ច្ច ពិ ភ ពលោក​ សារពើពន្ធ (មិនរាប់បញ្ចូលជំនួយឥតសំណង) ត្រូវបាន​ប៉ាន់ស្មាន​ ដូចប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់នោះទេ។ សេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសចិន​ បានថយចុះពី ៣,៦ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១៦ មកនៅត្រឹម ២,៧ ថា​ ឥណ្ឌូនេស៊ី ថៃ និងវៀតណាម មានការពន្លឿនកំណើនសេដ្ឋកិច្ច​ ភាគរយនៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ ខណ:ដែលថវិកាប្រចាំឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ ដូចគ្នានេះដែរបណ្តាក្រុមប្រទេសអាស៊ានមាន​ ២០១៨ នៅតែបន្តឆ្លុះឲ្យឃើញបញ្ជីចំណាយប្រាក់ខែ ដែលកើន​ កំណើន ៥,៤ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ធៀបនឹង ៤,៩ ភាគរយ​ ដល់ ៨,៤ ភាគរយនៃ ផសស នេះគឺជាលើកទីមយ ឡើង​ ​ ល ួ ហើយដ ែ ​ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ។ ការបង្កើនល្បឿនកំណើនភាគច្រើនរបស់ពួកគេ ថវិកាវិនិយោគសាធារណៈមានកំណើនយ៉ាងខ្ពស់រហូតដល់ ៧,៨ គឺដោយសារការបង្កើនការនាំចេញ។ ក្នុងករណីប្រទេសកម្ពុជាវិញ ភាគរយនៃ ផសស។ តាមការវិភាគផ្នែកនិរន្តរភាពបំណុលរបស់​ ការនាំចេញក៏បានដំណើរការយ៉ាងល្អដែរ ប៉ុន្តែ ពុំមានកម្រិតដូចគ្នា​ ធនាគារពិភពលោក/មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិឆ្នាំ ២០១៧ កម្រិត នឹងបណ្តប ា ទ្រ ស ា ថា ​ េ ជិតខាងក្នង ុ តំបន់ ដែលជាការបង្ហញ សដេ ក ្ឋ ច ្ច ិ ​ សម្ពាធបំណុលរបស់កម្ពុជានៅតែមានកម្រិតទាបនៅឡើយ។ កម្ពុជាមានបញ្ហារចនាសម្ព័ន្ធច្រើន។ ទស្សនវិស័យ ការប្រើប្រាស់របស់ឯកជនបានថយចុះ ធ្វើឱ្យអតិផរណា​ ថយចុះ​ ខណៈការពង្រីកឥណទានបានថយចុះ។ អតិផរណាបាន​ គន្លងកំណើនខ្ពស់របស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវរំពឹងថានឹងបន្តទៅ ធ្លាក់ចុះដល់ ២,២ ភាគរយនៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ ធៀបទៅនឹង ៣,៩ ទៀត។ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងកើនឡើងដល់ ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ខណ:ដែលកំណើនឥណទានសរុប​ ៦,៩ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៨ ដែលគាំទ្រដោយការបង្កើនចំណាយ​ របស់ធនាគារធ្លាក់មកត្រឹម ១៩,៦ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១៧ ពី របស់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថានភាពពិភពលោកអំណោយផល​ រួមទាំង ២៥,៨ ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ ២០១៦ ការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានឥណទាន​ ក៏​ តម្រូវការដ៏រឹងមាំនៅក្នុងប្រទេសជឿនលឿន។ ទោះជាយ៉ាងណា​ ក្នុងស្រុកចំពោះវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ បានកើនឡើង​ ដោយ អត្រាកំណើនរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានរំពឹងថានឹងថយ ជាថ្មីម្តងទៀត គឺកើនឡើងពី ២៨,៤% ក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៧ ចុះជាបន្តបន្ទាប់ ប្រសិនបើបញ្ហាជារចនាសម្ព័ន្ធ (ឧទាហរណ៍ការ មក ៣៧,១% ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ មក ដោយសារតែតម្រូវ បាត់បង់ភាពប្រកួតប្រជែង) មិនត្រូវបានដោះស្រាយទេនោះ។ គេ​ ការសម្រាប់វិស័យសំណង់ ងើប​ និងអចលនទ្រព្យបាន​ ឡើង​ ឹ ថា ការប្រកាសអំពយ រំពង ី ទ ្ធ ស្ដច ុ សា ី យ ្រ តុកោណថ្មក ោ ្រោ ការបោះឆ្នត វិញ។ ើ យ នឹងធ្វឱ្ កំណទ ្រ ក ែ មង ់ ន េ្ន ក្នង ើ ឡើង។ ដូចះ ុ រយៈពល ្ ម លំហរ េ មធយ ូ​ វិនិយោគទុនផ្ទាល់ពីបរទេស សាធារណៈ និងការបង្កើនវិនិយោគ​ គោលនយោបាយវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មសេរីរបស់ប្រទេស យ៉ាងច្រើនលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ត្រូវបានរំពឹងថានឹងជួយពង្រីក កម្ពជា ុ នៅតែបន្តទាក់ទាញលំហរ ូ វិនយោ ា ព ិ គទុនផ្ទល់ ប េ (FDI)។ ី រទស សមត្ថភាពផលិតកម្មនៃសេដ្ឋកិច្ច។ ចំណុចនេះ រួមជាមួយការកែ​ ដោយសារការនាំចូលតិចតួចជាងមុន បណ្តាលមកពីការថមថយ ទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធជាច្រើនដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងជាចម្បងដើម្បី​​ ូ ការក្នង នូវតម្រវ ុ ស្រក ឹ្រ ៩,៨ ុ ​ ឱនភាពគណនីចរន្តបានរួមតូចមកតម បង្កើនភាពប្រកួតប្រជែងខាងក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជា អាចជួយ​ ភាគរយនៃ ផសស ដោយសារតែហិរញ្ញប្បទានពីលំហូរវិនិយោគ​ ជំរុញល្បឿនកំណើនក្នុងរយៈពេលវែង។ ទុនផ្ទាល់ពីបរទេស។ ប្រាក់បញ្ញើធនាគារ (ភាគច្រើនជាដុល្លារ​ អាមេរិកដោយសារដុល្លារូបនីយកម្មខ្ពស់) បានកើនឡើង គឺ កើន​ ហានិភ័យចំពោះទស្សនវិស័យ នៅតែចង្អុលឆ្ពោះទៅភាព​ ឡើង ២៣,៣ ភាគរយ​ក្នុងខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៧។ ទុនបម្រុងប ​ រទេស​ អវិជ្ជមាន។ នៅក្នុងស្រុក ហានិភ័យមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹង​ សរុបបានកើនឡើងដល់ ៨,៧ ប៊ីលានដុល្លារ​ ឬស្មើនឹងការនាំចូល សន្ទុះកំណើនផ្នែកអចលនទ្រព្យ និងសំណង់ដែលអូសបន្លាយ​ ៦,៨ ខែ។ ប្រាក់រៀល (CR) ដែលត្រូវបានភ្ជាប់ជាមួយប្រាក់ដុល្លារ រយៈពេលវែង សក្តានុពលនៃភាពមិនច្បាស់លាស់ទាក់ទងនឹងការ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 5 ោ សកលខែកក្កដា ឆ្ន២ បោះឆ្នត ំា ០១៨ និងការថយចុះនៃភាពបក ួ ្រ ត ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមចំពោះអាជីវកម្មខ្នាតតូច និង​ ប្រជែងក្រៅប្រទេស។ នៅក្រៅស្រុក ហានិភ័យមានទំនាក់ទំនងជា សហគ្រាសនានា អាចគាំទ្រដល់ការធ្វើពិពិធកម្ម ទន្ទឹមនឹងការ​ មួយនឹងពាណិជក ្ជ ម្មសកល​ ដល លោក​ ែ មានលក្ខណ:មិនបក ្រា ដប្រជា ជំរុញ​ កំណើនការងារ។ ការកាត់បន្ថយថ្លៃដើម្បីធ្វើឲ្យសហគ្រាស​ ដោយសារនយោបាយគាំពារនិយមមានការកើនឡើង។ លើសពី​ មានលក្ខណៈផ្លូវការ ថ្លៃដំណើរការ និងថ្លៃហិរញ្ញប្បទាន មាន​ េ ទៀត កំណន នះ ើ ការងារទំនងជាមិនមានភាពច្បាស់លាស់។ ដោយ សារៈសំខាន់ រួមទាំងការផ្តល់ការលើកទឹកចិត្ត និងលទ្ធភាពទទួល សារប្រាក់ខែពិតកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ភាពប្រកួតប្រជែងក្រៅ បានកម្មវិធីគាំទ្រផ្សេងៗ។ ការដាក់ឲ្យដំណើរការនូវការគាំទ្រផ្នែក ា ពលកម្មថោក ប្រទេសរបស់កម្ពុជាដែលពឹងផ្អែកជាចម្បងលើកម្លំង ្ល គោលនយោបាយដើមបី ក ើ កម្ពសស ់ ហគស ា តូច និងម ្រា ខ្នត ្ម ​ ធយ នោះ កំពុងតែបាត់បង់។ ជាលទ្ធផល ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាព​ និងសហគ្រាសគ្រួសារមិនមែនកសិកម្ម នឹងជួយបង្កើតការងារ។ ក្រីក្រអាចមានភាពយឺតយ៉ាវនាពេលអនាគត។ ការគាំទ្រគោលនយោបាយសក្តានុពលអាចរួមទាំង ការអភិវឌ្ឍន៍​ ្រា ម ជំនាញសមប ់ ស ា្ច ក ់ ម ុ្រ ហ៊ន ្ ន៍ ពម ុ ​​ និងការអភិវឌឍ ្រ ទាំងការទទួល​ អនុសាសន៍ និងជម្រើសគោលនយោបាយគន្លឹះ បានបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល និងបច្ចេកវិទ្យាអុិនធើណិត។ ការជំរុញការ​ វិនិយោគក្នុងស្រុក រួមទាំងការកែច្នៃកសិផល ក៏អាចជួយពង្រឹង​ វិនិយោគដើម្បីអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស។ កំលាំងពលកម្មដែល ំ ងទៅកាន់អាជីវកម្ម និងក្រម ទំនាក់ទន ុ នាំចញ ុ ហ៊ន េ ​ េ របស់ជនបរទស មានជំនាញជួយជំរុញសន្ទុះកំណើនផលិតភាព និងប៉ះប៉ូវចំពោះ ដែរ។ ការតម្លើងប្រាក់ខែពិតឆាប់រហ័ស ហើយក៏គាំទ្រដល់ការផ្លាស់ប្តូររច នាសម្ព័ន្ធដែលកំពុងដំណើរការបន្ត។ ក្នុងន័យនេះ ជោគជ័យនៃការ​ សន្ទុះរីកចម្រើននៃវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យដែលកំពុង​ អន្តរាគមន៍គោលនយោបាយណាមួយទំនងជាពឹងផ្អែកលើប្រសិទ្ធ ប្រព្រឹត្តទៅតម្រូវឲ្យមានការឃ្លាំមើលៈយ៉ាងដិតដល់។ កំណើន​ ភាពនៃការលើកទឹកចិត្ត​ និងដំណើរការនានា ដើម្បីសម្រួលដល់​ ឥណទានដែលបានផ្តល់ឲ្យវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ បាន ់​ រណែនាំ និងការជំរុញ តួនាទីរបស់វិស័យសហគ្រាសក្នុងការផ្តលកា និងកំពុងកើនឡើងក្នុងរយ:ពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ដូច្នេះ ្រ ការរបស់​ ឲ្យមានប្រព័ន្ធអភិវឌ្ឍន៍ជំនាញដែលឆ្លើយតបទៅនឹងតមូវ ការបង្កើតគោលនយោបាយប្រុងប្រយ័ត្នផ្នែកម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច សំដៅ​ ទីផ្សារការងារ (សូមមើលបញ្ហាជាអាទិភាពស្តីពីការងារនាពេល​ កាត់បន្ថយសកម្មភាពប្រថុយប្រថាន គឺជាការចាំបាច់។ នៅក្នុង​​ ុ )។ ដូចះ អនាគតនៅកម្ពជា ្រា ឧបសគ្គលផ េ្ន ការដោះសយ ែ្ន ជំនាញ ើ ក វិស័យធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ទាមទារឲ្យមានការអនុម័តគោល ុ គោលនយោបាយជាតិសព ដូចដែលបានលើកឡើងនៅក្នង ី រអប់រ​ ី្ត កា ំ ការណ៍ណែនាំស្តីពីការផ្តល់ឥណទាន និងត្រូវមានការតាមដានឱ្យ ជា​ និងបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវ:ឆ្នាំ ២០១៧ គឺ​ បានគ្រប់គ្រាន់ នៅពេលធ្វើការពិនិត្យឡើងវិញលើចំណាត់ថ្នាក់​ មួយ។ ការសម្របសម្រួលកាន់តែច្រើនក្នុងចំណោមអង្គ អាទិភាព​ មិនដំណើរការ។ ឥណទាន​ ភាពសាធារណៈ និងឯកជន នឹងមានសារៈសំខាន់ចាំបាច់ចំពោះ​ ការអនុវត្តក្របខណ្ឌនេះដោយជោគជ័យ។ 6 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប១: ទិដ្ឋភាពរួមនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កំ�ើន��ដ�កិច��នថយ����នបន�ិចក��ង���ំ ២០១៧ �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់បន��ើន�ើង �ះ� �ររួមចំ��កចំ�ះកំ�ើន (�គរយ) �ន�រត��ើង���ក់ឈ�លពិតក�ី (�នដុ��រ) កសិកម� ឧស��-ស���កបំ�ក់ និង����ក�ើង ឧស��-សំណង់ ���-អចលន��ព�� 35 8,000 �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់ ឧស��-វ�ស័យ����ង�ៀត ���-�ណិជ�កម� ���-វ�ស័យ����ង�ៀត ពន��រដកឧបត�ម�ធន អ���កំ�ើន (�ង���ំ) 7,000 30 កំ�ើន ផសស 7.4 6,000 8 7.1 7.3 25 7.1 7.0 7.0 6.8 7 5,000 20 6 4,000 15 5 3,000 4 2,000 10 3 1,000 5 2 0 0 1 ធ��-10 ធ��-11 ធ��-12 ធ��-13 ធ��-14 ធ��-15 ធ��-16 ធ��-17 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/p ផលិតកម�កសិកម� �ពិ��ស��ូវអង�រ�ន�ើន�ើង កំ�ើនលំហូរវ�និ�គទុន���ល់�នព��ឹងវ�ស័យ�ណិជ� �ររួមចំ��កចំ�ះ�រប��ើនផលិតកម� (�ន�ន) កម�������ស ប��ើនទុនប��ុងបរ��ស 0.8 ទំហំដី ទិន�ផល ផលិតកម���ូវ 10 8 ���ក់ប��ុងអន�រ�តិ ដុល (គិត� �នដុ��រ) 9 7 0.6 ���ក់ប��ុងអន�រ�តិ ដុល 8 (គិត�ចំនួន���ំ��ញ, ���ក�ង���ំ) 6 7 0.4 5 6 5 4 0.2 4 3 0.0 3 2 2 1 -0.2 1 0 0 -0.4 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e អ����រ���ក់រយៈ��លខ�ីថយចុះ��លជួយស���ល ចំ�យ��រណៈ���វ�នប��ើន��ើ�យ ដល់វ�និ�គឯកជន វ�និ�គ��រណៈ�ើន�ើង (�គរយ�� ផផស) 20 7 25 មូលធន ���ក់�� មិន��ន���ក់�� អ���ស���ប់ឥណ�ន 18 អ���ស���ប់��ក់ប��ើ 6 20 7.8 7.1 7.8 16 7.3 7.7 6.2 7.2 6.9 6.7 6 6.3 15 14 4.3 5 4.4 4.6 5.0 8.4 4.8 5.7 6.5 7.2 12 10 7.7 5 10 5 8 4 ធ��-06 មិថុ�-07 ធ��-07 មិថុ�-08 ធ��-08 មិថុ�-09 ធ��-09 មិថុ�-10 ធ��-10 មិថុ�-11 ធ��-11 មិថុ�-12 ធ��-12 មិថុ�-13 ធ��-13 មិថុ�-14 ធ��-14 មិថុ�-15 ធ��-15 មិថុ�-16 ធ��-16 មិថុ�-17 ធ��-17 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e 2018p ��ភព៖ �រ���ន់���ណរបស់����ធរកម��� និងរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក។ ស���ល់៖ e=���ន់��ន GIR= ���ក់ប��ុងអន�រ�តិ ដុល P= �រព��ករ RHS=���ក�ង���ំ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 7 ផ្នែកទី ១: ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ១. ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ ក) វិស័យផលិត ដែលទទួលការគាំទ្រដោយតម្រូវការក្រៅ កំណើននៅតែរឹងមាំ​ � ដល់ក� រូប ១៖ �ររួមចំ�ក ំ ើ ពិត (�គរយ) ន ប្រទេសមានភាពសុទិដ្ឋិនិយម។ យោងតាមការប៉ាន់ស្មានជំហាន កសិកម� ឧស��-ស���កបំ�ក់ និង����ក�ើង ឧស��-សំណង់ ���-អចលន��ព�� បឋមរបស់អាជ្ញាធរ កំណើនបានថយចុះពីជិត ៧ ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ ឧស��-វ�ស័យ����ង�ៀត ���-�ណិជ�កម� ���-វ�ស័យ����ង�ៀត ពន��រដកឧបត�ម�ធន ២០១៦ មក​៦.៨ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ​២០១៧ (រូប ១)។ បន្ទាប់ពីការ កំ�ើន ផសស ថយចុះជាបណ្តើរៗនៅដើមឆ្នាំ ២០១៧ ការនាំចេញវាយនភ័ណ្ឌ 10 នៅឆមាសទី ២ ក្នុងឆ្នាំ​ និងសម្លៀកបំពាក់ បានងើបឡើងវិញ​ 6.1 7.1 7.3 7.4 7.1 7.0 7.0 6.8 ដដែល នៅពេលសេដ្ឋកិច្ចសាកលគ្រប់វិស័យកំពុងតែងើបឡើង 5 វិញ ដែលទទួលបានការគាំទ្រដោយការងើបឡើងវិញនៃវិនិយោគ បរទេស1 (សូមមើលប្រអប់ ១ ស្តីពីទស្សនវិស័យ និងហានិភ័យ​ សកល និងក្នុងតំបន់)។ វិស័យទេសចរណ៍​ និងវិស័យកសិកម្ម 0 បានបន្តងើបឡើងវិញ ចំណែកឯតម្រូវការសម្រាប់ការវិនិយោគលើ វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ នៅតែមានការកើនឡើង។ /p 10 11 12 13 14 15 16 17 20 20 20 20 20 20 20 20 -5 �បភព៖ វ�ទ�����ន�តិស�ិតិ ស���ល់៖ P = បឋម ១ ចក្ខុវិស័យសេដ្ឋកិច្ចសកលនាខែមករាឆ្នាំ២០១៨ ដោយធនាគារពិភពលោក 8 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ប្រអប់ ១៖ ទស្សនវិស័យ និងហានិភ័យក្នុងសកលលោក​និងក្នុងតំបន់ កម្រិត​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាសកលត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងឡើងដល់​ ត្រូវបានរំពឹងថានឹងកើនឡើងខ្ពស់បំផុតដល់ ៥,៤ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៨ ដែល ខ្ពស់បំផុត ស្មើនឹង ៣.២ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៨ ខណៈពេល​ ស្ថិរភាព​ ហើយនៅតែរក្សា​ ជុំវិញអត្រាសក្តានុពលរបស់វាក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។ ​ ឹង​ បម្រែបម្រួលតាមវដ្តនៅតែបន្ត។ បន្ទាប់មក កំណើននេះន ថយចុះបន្តិច វិស័យនេះ​ ទស្សន​ និងតម្រូវកា ពឹងផ្អែកលើតម្លៃទំនិញមានស្ថិរភាពទូទៅ ​ ​ រ មកត្រឹម ៣ ភាគរយជាមធ្យម ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩-២០២០ ដែលឆ្លុះឲ្យឃើញ ដែល​ សកល​ មានលក្ឋណៈរឹងមាំ ប៉ុន្តែថមថយបន្តិចម្តងៗ និងការរឹតបន្តឹង​ ា ច ពីការការធ្លក ុ បន្តច ់ ះ ិ ម្តងៗ នៅក្នង ុ ប ្រ ស ​ ទ េ ក េ ដែលមានសដ ្ឋ ច ិ ជ ្ច ឿនលឿន ិ ញ្ញបប លក្ខខណ្ឌហរ ា ។ ្ ទានសកលលោកមានជាបន្តបន្ទប់ ថ្វប ​ ី ​ើ ន​ មា ្ ករ ការពយា ី​ នការងើបឡើងវិញជាទូទៅនៅឆ្នាំ ២០១៧ (រូប ខ ១.១)។ បន្ទាប់ពមា ​យៈពេលខ្លីក៏ដោយ ក៏ ថា សកម្មភាពមានសភាពរឹងមាំនៅក្នុងតំបន់ក្នុងរ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿនត្រូវបាន កំណើនសក្តានុពលដែលបានធ្លាក់ចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងរយៈពេលមួយ ក្នុងកម្រិត ២,៤ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៨ និងថមថយចុះទៅ ព្យាករណ៍​ ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ហាក់ដូចជាបានធ្លាក់ចុះក្នុងរយៈពេលវែង ឆ្លុះឲ្យ ការងារ ១,៨ ភាគរយ ជាមធ្យមនៅឆ្នាំ ២០១៩-២០ ដោយហេតុថា ទីផ្សារ​ ឃើញពីលំនាំប្រជាសាស្ត្រមានភាពអវិជ្ជមាន និងការព្យាករអំពីល្បឿន នយោបាយរូបិយវត្ថុ មានលក្ឋណៈចង្អៀតជាងមុន ហើយការអនុវត្តគោល​ យឺតនៃការគៀរគរបង្កើនមូលធន ដែលចាំបាច់សម្រាប់ទប់ទល់កំណើន​ លែងសូវមានប្រសិទ្ធភាព។ ឥណទាន។ ​ រូប ខ១.១៖ កំ�ន � ��ក ើ ផលិតផលក�ង ុ សរុបពិត (�គរយ) ើ ផលិតផលក�ង រូប ខ១.២៖ កំ�ន ុ សរុបពិត (�គរយ) � ��ក 6 8 2017 2018 2019 ទីផ��រកំពុងរ�កច��ើន និង 4.6 5 ��ដ�កិច�កំពុងអភិវឌ��ន៍ 6 4 3.2 4 ពិភព�ក 3 2 2 2.3 ��ដ�កិច��ឿន�ឿន 0 1 �សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក �សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក (�ើក��ង��ចិន) ចិន កម��� �វ ភូ� ម៉ុង���ល �ៀត�ម �����សុី �� 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018f 2019f 2020f ��ភព៖ ហិរ��វត��អភិវឌ��ន៍ពិភព�ក ��មិថុ� ២០១៨ (ទិស�អ�គត) ស���ល់៖ f = �រព��ករណ៍ ��ភព៖ ហិរ��វត��អភិវឌ��ន៍ពិភព�ក ��មិថុ� ២០១៨ (ទិស�អ�គត) ើ ក្នង កំណន ្ រកំពង ុ ទីផសា ុ រីកចម្រន ើ និងសេដក ្ឋ ច ិ ក ំ ង ្ច ព ​ ភិវឌ្ឍន៍ ត្រវ ុ អ ូ បាន រូប ខ១.៣៖ �រព��ករត���ទំនិញ��ើពិភព�ក រំពឹងថានឹងឡើងដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ គឺ ៤,៥% ក្នុង (ដុ��រ���រ�កដុ��រ���ំ ២០១០= ១០០) ិ ភាពជាមធ្យម ៤,៧ ភាគរយ​ ឆ្នំា ២០១៨ និងមានស្ថរ កងុ្ន ឆ្នំា ២០១៩-២០។ 140 �មពល �ហៈ�តុ កសិកម� ា ភាពនះ ស្ថន ុ ឲយ េ ឆ្លះ ី រកើនឡើងបន្ថម ្ ឃើញជាសំខាន់ពកា ែ ទៀតទៅតាមវដ្ត 120 ា ន ជាបន្តបន្ទប ៃ ណ ់ ក ំ ន ើ ក្រម ុ ហ៊ន េ ទំនញ ុ នាំចញ ិ នៅពេលដែលផលប៉ះពាល់ ៃ រ​ធ្លក នកា ា ច់ ះ ុ ថ្លទ ៃ ន ិ ពីពល ំ ញ ា ់ េ មុនបានសាបរលត់។ ការថយចុះជាបន្តបន្ទប 100 ឹ ថានឹងត្រូវទប់ទល់ដោយការកើនឡើងខ្លះៗនៃ នៅប្រទេសចិនត្រូវបានរំពង 80 ដទៃទៀតក្នុងក្រុមនេះដែលបង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះនៃតួនាទីនៃកត្តា ប្រទេស​ 60 ធំ ៗ ឯកជនដែលផ្អែកលើសកម្មភាពនៅក្នុងប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ច​ 40 មួយចំនួននៅឆ្នាំ ២០១៧។ 20 0 ​ ​ កំណើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក ត្រូវបានរំពឹងថា នឹង 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 ថយចុះបន្តិចពី ៦,៣ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ដល់ ៦,១% ជាមធ្យម​ក្នុង ��ភព៖ ហិរ��វត��អភិវឌ��ន៍ពិភព�ក, ��មិថុ� ២០១៨ (នឹង���វផ��ព�ផ��យ���ល�ងមុខ) ឆ្នាំ ២០១៩-២០២០ (រូប ខ ១.២)។ កំណើនក្នុងតំបន់ធ្លាក់ចុះបន្តិច តាម​ បណ្តាលមកពីការធ្លាក់ចុះជាបណ្តើរៗ​ ផែនការបន្ថយកំណើនជារចនា សម្ព័ន្ធនៅប្រទេសចិន។ សកម្មភាពនៅប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់នេះ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 9 ប្រអប់ ១៖ ទស្សនវិស័យ និងហានិភ័យក្នុងសកលលោក​និងក្នុងតំបន់ (បន្ត) និន្នាការសកលត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានការគាំទ្រតិចក្នុងអំឡុងពេល មានស្ថិរភាពនៅត្រីមាសទីមួយនៃឆ្នាំ ២០១៨ ហើយត្រូវបានរំពឹងថានឹង ព្យាករណ៍។ ពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកដែលបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ នឹងតួលេខព្យាករដោយសារតម្រូវការរបស់ មានការប្រែប្រួលតិចតួចធៀប​ ២០១៧ ដោយទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីការកើនឡើងទៅតាមវដ្តក្នុង ចិនថយចុះជាបណ្តើរៗ។ ថ្លៃកសិផលបានកើន ឡើងបន្តិចនៅត្រីមាស ិ ពលោក ត្រវ ការផលិតនៅលើពភ ឹ ថានឹងនៅតែរង ូ បានរំពង ឹ មាំនៅឆ្នំា ២០១៨ ទីមយ ួ នឆ ៃ ំា្ន ២០១៨ បន្ទប ា ព ី នស្ថរ ់ មា េ បីឆ។ ិ ភាពរយៈពល ំា្ន អនុបាតបរិមាណ ប៉ុន្តែនឹងថមថយបន្ទាប់ពីពេលនោះ ដោយសារតែការវិនិយោគសកលនឹង ធញ្ញជាតិដែលមានធៀបនឹងបរិមាណធញ្ញជាតិសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ ជា ា ច ធ្លក ុ ។ សរុបមក ការកើនឡ ់ ះ ​ ង ើ នៃពាណិជក ្ជ ម្មទន ិ និងសេវាកម្មសកល ំ ញ ការវាស់វែងបរិមាណផ្គត់ផ្គង់ក្នុងពិភពលោក ធៀបនឹងនឹងតម្រូវការ នៅតែ នឹងថយចុះពី ៤,៨ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៧ ដល់ ៤,៣ ត្រូវបានគេរំពឹងថា​ មានកម្រិតខ្ពស់សម្រាប់ធញ្ញជាតិភាគច្រើន ដែលនឹងបន្ត​ដាក់សម្ពាធមក នៅឆ្នាំ ២០១៨។ ភាគរយ​ លើតម្លៃឲ្យធ្លាក់ចុះ។ ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុសកលដែលនៅតែមានភាពធូរស្រាលនៅទូទាំង ័ ចំពោះទស្សនវិសយ ទោះបីហានិភយ ែ នតុលយ ័ សកលកាន់តមា ្ ភាពជាង ឹ នៅឆ្នំា ២០១៨ ដោយសារតែគោលនយោបាយ ឆ្នំា ២០១៧ ទំនងជារឹតបន្តង នៅ​ មុនក៏ពិតមែន​ ក៏នៅតែមានហានិភ័យអវិជ្ជមាន​ ឡើយ។ ចលនាទីផ្សារ ិ វត្ថមា រូបយ ្រ ត ុ នភាពបក ្រ ជា ី បណ្តរ ើ ៗវិញនៅក្នង ុ បទ េ មានសដ ្រ ស េ ក ្ឋ ច ិ ជ ្ច ឿន ុ ន ហិរញ្ញវត្ថម ្រ ​​ ិ ប្រកត ី ដូចជា ការរឹតបន្តង ឹ ប្រញាប់ប ​ ញា ៃ ក្ខខណ្ឌផល ្រ ល់នល ្ត ់ អតិផ លឿនសំខាន់ៗ។ ការរំពឹងទុកនៃ​ ​ រណា និងទស្សនវិស័យនៃការធ្វើឱ្យ ហិរញ្ញបប ្ ទានសកល ឬការកើនឡើងភ្លម ា ៗអំពកា ី រប្រប ែ ល ្ រហិរញ្ញវត្ថុ ួ្រ ទីផសា នយោបាយរូបិយវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបាន មានប្រក្រតីភាពនៃគោល​ ្ មានចលាចល​ អាចបង្កឱយ ហរិ ញ្ញវត្ថុ និងអាចធ្វឱ ើ យ ា ព ្ ធ្លក ី វ ់ ផ ើ ។ ផល ូ្ល កំណន ្រា របក កើនឡើង។ អតកា ់ កលត្រវ ្រា ស ឹ ថានឹងបន្តកន ូ បានរំពង ើ ឡើង ខណៈ ប៉ះពាល់អវិជមា ្ជ ននកា ៃ រកើនឡើងនអ ្រា របក ៃ តកា ់ ម្ចអា ្រា ក ់ រ ី ចមានភាពធ្ងនធ ្ង អតិផរណា​ ដែល​ កើនឡើងជាបណ្តើរៗ ហើយគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ ចំពោះទីផ្សារកំពុងរីកចម្រើន និងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលមានតម្រូវ មានប្រក្រតីភាព នៅតាមបណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿន។ ្ ទានធំៗពីបរទស ការហិរញ្ញបប ្ ភាពសាជីវកម្មមា េ ដែលតារាងតុលយ ​ នលក្ឋណៈ ការដកទ្រព្យសកម្មសុទ្ធពីសំណាក់ធនាគារជាតិធំៗ ​ួមចំណែកដាក់ នឹងរ ផុយស្រួយ ហើយដែលគម្លាតនិរន្តរភាពសារពើពន្ធមានទំហំធំ។ លើសពី ​ ើង។ លំហូរចូល សម្ពាធអត្រាការប្រាក់ភាគលាភរយៈពេលវែងឲ្យកើនឡ នេះទៀត ការបង្កើនគោលនយោបាយគាំពារនិយមផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម​ ឬ ូ្រ បានរំពង មូលធននៅតែតវ ុ ឆ្នំា ២០១៨ ដោយ ឹ ថានឹងបន្តមាននិរន្តរភាពក្នង ការកើនឡើងហានិភយ ័ ភូមសា ិ ស្តនយោបាយ​ ្រ​ ្ជ ន ក៏អាចប៉ះពាល់ជាអវិជមា កំណន សន្មតថាមានការងើបឡើងវិញនៃ​ ​ផ ើ ទ ្ រកំពង ី សា ុ រីកចម្រន ើ និងសដ េ ក ិ ្ច ្ឋ ច ្ត​​ ដល់ទំនុកចិតពាណិ ជ្ជកម្ម​ និងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចជាទូទៅផងដែរ។ ទោះ ុ អភិវឌឍ កំពង ដល ្ ន៍។ ខណៈ​ ែ ​ អតកា ្រា របក ្រា ព ិ ពលោកបន្តកន ់ ភ ើ ឡើងនោះ បី ជា ផលប៉ះ ពាល់ ស រុ ប ពី កា រតម្លើ ង ពន្ធ នាំ ចូ ល ដែ ល បានប្រ កា សដោយ ក្រៅស្រុកនៃទីផ្សារកំពុងរីកចម្រើន និងសេដ្ឋកិច្ច ស្ថានភាពហិរញ្ញប្បទាន​ សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសចិនកន្លងមក ហាក់ដូចជាមានកម្រិតតិចតួច​ នឹងក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនៅឆ្នាំ ២០១៨ កំពុងអភិវឌ្ឍន៍អាច​ ័ ​ ហានិភយ នផៃ លប៉ះពាល់ជាលក្ខណៈទង ្រ ទ ្រា ធំនៅតែមានជាបន្ត។ ក្នង ់ យ ុ ​ និង ២០១៩។ សក្តានុពល រយៈពេលវែង​ ការធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀតចំពោះកំណើនលទ្ធផល​ ទាំងនៅក្នុងប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿន ​ ំងនៅទីផ្សារ និងទា ថ្លៃថាមពល​ និងថ្លៃកសិផលមួយចំនួនត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានភាព ុ រីកចម្រន កំពង ្ឋ ច ើ និងសេដក ិ ក ្ច ព ំ ង ុ អភិវឌ្ឍន៍ នឹងធ្វឱ ើ យ ្ឋ ច ្ សេដក ្ច ភ ិ ព ិ ពលោក ួ ក្នង រឹងមាំជាបង្គរ ុ ពេលព្យាករ (រូប ខ ១.៣)។ ថ្លប ុ កំឡង ៃ ង្រេ ឥ ​ ន្ធន:តវ ូ្រ បាន កាន់តែងាយរងគ្រោះទៅនឹងវិបត្ដិ ហើយប៉ះពាល់ចំពោះការលើកកម្ពស់ ​ ុង​ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ រំពឹងថាជាមធ្យមស្មើនឹង ៦០ ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយធ ជីវភាពរស់នៅ។ និង ៦០,៨ ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយធុង ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។ ថ្លៃលោហធាតុ ១. រៀបចំដោយ Ekaterine T. Vashakmadze, សេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់,ក្រុមធនាគារពិភពលោក កត្តាជំរុញសំខាន់ៗនៃកំណើន កើនឡើង​ ដោយកើនពី -១.០ ភាគរយ ក្នុងខែឧសភា (ធៀបនឹង​ ឆ្នាំមុន) ដល់ ៧,៤% នៅក្នុងខែធ្នូ​​(រូប ២) ។ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា វិសយ ្ត ល៖ បន្ទប ័ កម្មនសា ា ព ី រថយចុះបន្តច ់ កា ​ ញ ិ ម្តងៗ ការនាំចេ ​ ការនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិចបានងើបឡើងវិញ ដោយឡើងពី វាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់ បានងើបឡើងវិញនៅពាក់កណ្តាល​ -៣,៥ ភាគរយ ដល់ ៣,៧ ភាគរយ។ ចំណែកនៃការនាំចេញទៅ ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយមានការគាំទ្រការងើបឡើងវិញនៃតម្រូវការ​ កាន់ទីផ្សារចម្បងទាំងពីរនៅតែមានចំនួន ៧០ ភាគរយនៅឆ្នាំ សកល។ នៅឆ្នាំ ២០១៧ ការនាំចេញទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុបបាន ២០១៧ ។ 10 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ២៖ កំ�ើន�រ�ំ��ញស���កបំ�ក់ និងផលិតផល វិស័យស្បែកជើង៖ ការនាំចេញផលិតផលស្បែកជើងបន្តកើន �យនភ័ណ�� � ៗ (ប��ប � �ង � ��ល � �គរយពីមយ ួ ��� ំ� ំ� មួយ��) ឡើង ប៉ុន្តែតម្លៃជាមធ្យមបានថយចុះ។ ដោយសារកម្មវិធី “អនុ​ សហរដ����រ�ក សហ�ពអឺរ�ុប សរុប គ្រោះពន្ធលើផលិតផលគ្រប់យ៉ាង លើកលែងតែអាវុធ” របស់​ 50 (រួម�ំងអង់��ស) 40 អឺរ៉ុប ផលិតផលស្បែកជើងបានកើនឡើង ហើយក្លាយ សហភាព​ 30 ិ កម្មនសា ជាទំនញ ្ត លនាំចញ ្រៅ ទ េ កប ្រ ស ុ ទីពរ េ នាំមខ ី បន្ទប ា ព ី លិត ់ ផ 20 ផលសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភ័ណ្ឌ។ ទឹកប្រាក់នាំចេញផលិតផល 10 0 ​ ហរដ្ឋ​ ស្បែកជើងសរុបមានចំនួនសរុបជិត ០,៩ ប៊ីលានដុល្លារស -10 អាមេរិក នៅឆ្នាំ ២០១៧ ឬ ១៤,៤ ភាគរយ ដែលកើនឡើងបន្តិចពី -20 ១៣,៩ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ខុសពីសម្លៀកបំពាក់ និងវាយ​ -30 -40 ្រា នា នភ័ណ្ឌ ទឹកបក ់ ច េ សប ំ ញ ្ក ំា ក្នង ែ ជើងបានថយចុះខ្លង េ ុ រយៈពល J-06 J-07 J-09 J-10 J-12 J-13 J-15 J-16 A-08 A-11 A-14 A-17 O-06 O-09 O-12 O-15 ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅនេះដោយសារតែកំណើននៃការប្រកួតប្រជែង �បភព៖ ����ធរកម��� ធ្វើឲ្យតម្លៃថយចុះទៅ ៦,៦ ដុល្លារក្នុងមួយគូរនៅឆ្នាំ ២០១៧ ដែល​ នៅឆ្នាំ ២០១៧ ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផល​ ដោយថយពីតម្លៃ ៧,០ ដុល្លារកាលពីឆ្នាំ ២០១៦ (រូប ៤)។ វាយនភ័ណ្ឌដទៃទៀត សម្រេចបាន ៧,២ ប៊ីលានដុល្លារ មាន​ កំណើន ៧,៧ ភាគរយ​ ទាបជាង ៨,៤​​ ភាគរយបន្តិច នៅឆ្នាំ រូប ៤៖ �រ�ំ��ញ����ក�ើងបន��ើន�ើង ��ត��� ២០១៦2 ។ វិស័យកម្មន្តសាល និងសម្លៀកបំពាក់បានកែតម្រូវ​ �មធ��មកំពុង���ក់ចុះ ្ស ដើមប ួ ប្រជង ី ម្របតាមការកើនឡើងនៃការប្រកត ែ ដោយការបន្ថម ែ ​ 120 ចំនួន�ំ��ញ ត���គិត�ដុ��រ���រ�ក 9 (គិត��នដុ��រ) ក��ងមួយគូរ (�ង���ំ) 8 តម្លៃលើផលិតផលរបស់ខ្លួនតាមរយ:ការបញ្ចូលការបោះពុម្ព ប៉ាក់ 100 7 និងការបោកគក់ ព្រមទាំងធ្វើសមាហរណកម្មតាមខ្សែឈរតាម​ 80 6 គិត�ដុ��រ���រ�កក��ងមួយគូរ ដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ទោះជាមានកិច្ចប្រឹងប្រែងឈានទៅកាន់​ 5 �នដុ��រ���រ�ក 60 4 ផលិតផលដែលមានតម្លៃខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧​ កំណើននៃការនាំ​ 40 3 ចេញសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផលវាយនភ័ណ្ឌផ្សេងៗ កំពុងពឹង 2 20 ផ្អែកយ៉ាងច្រើនទៅលើការកើនឡើងនៃបរិមាណដែលឆ្លុះបញ្ចាំង 1 0 0 ប្រកួតប្រជែងជាខ្លាំង​ (រូប ៣)។ លើទិដ្ឋភាពបរិមាណ ការនាំ​ ការ​ មក�-05 មក�-06 មក�-07 មក�-08 មក�-09 មក�-10 មក�-12 មក�-13 មក�-14 មក�-15 មក�-16 មក�-17 មក�-11 មុខទំនិញវាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់ បានកើនឡើង ចេញ​ ��ភព៖ ����ធរកម��� ៦,៦% ធៀបនឹង ១២,៣ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៦។ ស���ល់៖ RHS �ង���ំ រូប ៣ ៖ �ររួមចំ��កចំ�ះកំ�ើន�ំ��ញសំ�ៀកបំ�ក់ និង �យនភ័ណ�����ងៗ�ៀត (គិត��នដុ��រ���រ�ក) វិស័យកម្មន្តសាលមិនមែនវាយនភ័ណ្ឌ ​ ម្លៀក​ និងមិនមែនស កំ�ើនបរ��ណ កំ�ើនត��� បំពាក់។ ការនាំចេញកង់មានទំហំធំជាងគេលំដាប់ទីបី បន្ទាប់ពីការ 1.200 កំ�ើនសរុប នាំចេញផលិតផលកម្មន្តសាល​ និងការនាំចេញស្បែកជើង។ ការ​ 1.000 800 នាំចេញកង់បានកើនដល់ ៣៥៥ លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ 600 ពន លើស​ ី ះ ុ្រ ហ៊ន េ ទៀត មានកម ុ ផលិតដែលទើបកើតឡើងថ្មៗ ី ដ ែ ​ ល 400 ផលិតផលិតផលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ (ភាគច្រើនជាការវិនិយោគ 200 ទុនផ្ទាល់ពីបរទេស) ពិសេសចំពោះគ្រឿង និងបរិក្ខាអគ្គិសនី និង​ 0 -200 គ្រឿងបន្លាស់រថយន្ត។ ការនាំចេញគ្រឿងអគ្គិសនី និងបន្លាស់​ -400 រថយន្ត មានចំនួនសរុប ៤៣០ លានដុល្លារនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 ��ភព៖ ����ធរកម��� ដោយមានការពង្រឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែខ្លាំងរវាងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា អត្ថបទស្តីពីសម្លៀកបំពាក់ និងគ្រឿងបន្ថែម ជាប្រភេទតម្បាញ និងប៉ាក់ឌិន (ប្រព័ន្ធចំណាត់ថ្នាក់ទំនិញ, លេខកូដ ៦១), ២  និងអត្ថបទស្តីពីសម្លៀកបំពាក់ និងគ្រឿងបន្ថែម មិនមែនប្រភេទតម្បាញ និងប៉ាក់ឌិន (លេខកូដ ៦២) ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 11 និងខ្សែសង្វាក់តម្លៃក្នុងតំបន់ គ្រឿងអគ្គិសនី​​​ និងគ្រឿងបន្លាស់​ ិ្រ ថ កមត ​ យចុះក្នង ុ វិសយ ័ សំណង់ និងអចលនទព ្រ យ ​ គា ្ ។ គួរកត់សំ ល់​ ែ ផលិតនៅប្រទស រថយន្តដល ុ ជាទំនញ េ កម្ពជា ា សមច ិ ពាក់កណ្តល ្រេ ថា កំណើននៃការនាំចូលដែកសសៃ និងសម្ភារសាងសង់សំខាន់ៗ ត្រូវបាននាំចេញទៅកែច្នៃបន្ត ឬតម្លើងនៅទីកន្លែងដទៃ។ នៅពេល ផ្សេងទៀតបានថយចុះ ឬប្រែជាអវិជ្ជមាននៅឆ្នាំ ២០១៧ (រូប ៥)។ ើ មាហរណកម្មកាន់តមា ដែលការធ្វស ី ម្រៅ​ បទ ែ នលក្ខណ:ស៊ជ េ ្រ ស កម្ពុជាអាចមានលទ្ធភាពឈានឡើង ផ្នែកខាងលើនៃខ្សែសង្វាក់​ កំណើនឥណទានក្នុងស្រុកផ្តល់ឲ្យវិស័យសំណង់ និង​ ផលិតកម្ម។​​ រោងចក្រនានាត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីទាញយក​ អចលទ្រព្យ ដែលបានថយចុះចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៦ រហូតដល់ពាក់​ ផលប្រយោជន៍ពកា ី រចូលទីផសា ្ រសហរដ្ឋអាមរ េក ិ ដែលមិនគិតថ្លព ៃ ន្ធ​ កណ្តាលឆ្នាំ ២០១៧ បានងើបឡើងវិញជាថ្មី (រូប ៦)។ បរិមាណ​ ចំពោះទំនិញធ្វើដំណើរ3។ ឥណទានក្នុងស្រុកដែលផ្តល់ដោយវិស័យធនាគារទៅកាន់វិស័យ សំណង់ និងអចលនទ្រព្យ បានកើនឡើងពី ២៨,៤ ភាគរយនៅ​ កំណន ើ ក្នង ា រ ័ សំណង់ ដែលជាកត្តជ ុ វិសយ ំញ ុ កំណន ​​ ើ ដ៏ ខា ស ំ ន់ ក្នុងខែឧសភាឆ្នាំ ២០១៧ ដល់ ៣៦,៣ ភាគរយនៅចុងឆ្នាំ និងជាកត្តារួមចំណែកក្នុងការបង្កើតការងារ បានថមថយ។ ដូច​ ២០១៧។ អត្រាកំណើននៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ បានត្រលប់ស្មើនឹង បង្ហាញនៅក្នុងរូប ១ ការប៉ាន់ស្មានបឋមដោយអាជ្ញាធរកម្ពុជា បាន​ ៣៦ ភាគរយ ដែលជាកំណើនមធ្យមក្នុងរយៈពេល ៤ ឆ្នាំមុន។ បានបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ការរួមចំណែកនៃវិស័យសំណង់ ស្ថានភាពនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងមួយផ្នែកពីតម្រូវការដែលជំរុញដោយ​ និងអចលនទ្រព្យចំពោះកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប បានរួម​ ្រោ អភិវឌឍ គមង ្ ន៍ថៗ ី្ម ប៉ន ុ មា ែ្ត នទំហត ូ ៗ ដូចជាគមង ំ ច ា ​ ្រោ លំនៅដ្ឋន តូចបន្តិច។ នេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារវាងតម្រូវការ​ ដែលមានតម្លៃថោក​4។ ស្ថានភាពនេះកើតឡើងបន្តពីគម្រោង​ ិ វិនយោ ិ ន គ ដែលមានភាពសុទដ ិ ម និងការថមថយនូវសកម្មភាព ិ្ឋ យ លំនៅដ្ឋានដីធ្លី និងគម្រោងលំនៅដ្ឋានខ្ពស់ៗ និងគម្រោងសំណង់ សំណង់ដោយសារតែតម្លៃ (និងចំនួន) នៃគម្រោងសាងសង់ដែល​ ពាណិជ្ជកម្មជាបន្តបន្ទាប់ស្ថិតនៅទីតាំងល្អៗនៅតំបន់ទីប្រជុំជន។ បានអនុម័ត បានកើនឡើងបន្ថែមទៀត ដោយកើនឡើង ២២ លើសពីនេះទៀត មានកំសួលថ្មីនៃការទិញដីដែលជំរុញដោយ​ រយនៅឆ្នាំ ២០១៧។ ប៉ុន្តែ សូចនាករជាច្រើនបានបង្ហាញពី​ ភាគ​ កំណើនវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសលើវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ រូប ៥៖ �រ�ំចូលស���រៈសំណង់ និង��ក��ប រូប ៦៖ បរ��ណឥណ�នក��ង��ុក��លផ�ល់�វ�ស័យ (�ៀបនឹង���ំមុន ប���ប���លគិត��គរយ) �ងសង់ អចលន��ព�� និង�រប���ំ (�ៀបនឹង���ំមុន ប���ប���លគិត��គរយ) 100 ស���រសំណង់ �រ�ំចូល��ក �រ�ំចូលសុីម៉ង់ �រ�ំចូល��ឿងបរ���រ���ក់ 60 80 50 60 40 30 40 20 20 10 0 0 -10 -20 -20 ធ��-09 ធ��-14 កក��-09 ឧស�-10 តុ�-10 មី�-11 សី�-11 មក�-12 មិថុ�-12 វ�ច�ិ�-12 េម�-13 ក���-13 កុម�ៈ-14 កក��-14 ឧស�-15 តុ�-15 មី�-16 សី�-16 មក�-17 មិថុ�-17 វ�ច�ិ�-17 -40 ធ��-12 ធ��-13 ធ��-14 ធ��-15 ធ��-16 ធ��-17 �បភព៖ ����ធរកម��� �បភព៖ ����ធរកម��� នាថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ ការិយាល័យតំណាងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកបានប្រកាសពីការពង្រីកសំខាន់នៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដែលនឹងនាំយក​ ៣  អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់កម្ពុជា។ ក្រោមការផ្លាស់ប្តូរថ្មីៗលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទូទៅនៃសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសកម្ពុជា និងបណ្តាប្រទេសដែលមាន ការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចផ្សេងទៀត ក៏ដូចជាបណ្តារប្រទេសស្ថិតក្នុងច្បាប់ឱកាសពាណិជ្ជកម្ម និងច្បាប់ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍អាហ្រ្វិក ធ្វើការផលិតផលិតផល​ ធ្វើដំណើរដូចជា កាបូបឥវ៉ាន់ កាបូបស្ពាយ កាបូបដៃ និងកាបូបលុយ ដែលអាចនាំចេញផលិតផលទាំងនោះទៅសហរដ្ឋអាមេរិកដោយមិនគិតពន្ធ។ ប្រភព៖ https://kh.usembassy.gov/duty-free-access-travel-goods-made-cambodia/។ ៤ សូមអាន https://www.realestate.com.kh/news/Demand-for-Affordable-Residential-Housing-Expected-to-Continue- Throughout-2-0-1-8/. 12 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ា ទំនាក់ទន ការគ្មន ំ ងគ្នា រវាងការថយចុះនៃសកម្មភាពសាងសង់ កាន់តែខ្លាំងឡើងចំពោះអចលនទ្រព្យតម្លៃទាប ជាមួយនឹងការ​ ៍ន និងចំណាប់អារម្មណវ ិ គ ជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃឥណទាន​ ិ យោ បញ្ចុះតម្លៃយ៉ាងច្រើន និងការកាត់បន្ថយប្រាក់កក់សម្រាប់ការទិញ ក្នុងស្រុក ទៅកាន់វិស័យ សំណង់ និងអចលនទ្រព្យ និងវិស័យ​ អចលនទ្រព្យថ្មីៗដើម្បីកុំឲ្យតម្រូវការធ្លាក់ចុះ។ បញ្ចាំ គឺជាមូលហេតុមួយនាំឱ្យមានការព្រួយបារម្ភ។ ការកើនឡើង នៃភាពងាយរងគះ ្រោ ពីសកម្មភាពទិញទុកដើម្បីលក់យកចំណេញ​ វិស័យទេសចរណ៍ - ការងើបឡើងវិញនៃវិស័យទេសចរណ៍​ អាច​ កើតមានឡើង។ លើសពីនេះទៀត លំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ពី​ ដែលបានចាប់ផ្តើមកាលពីដើមឆ្នាំមុននៅតែបន្តកើនឡើង។ ភាគ បរទេសចូលក្នុងវិស័យនេះបានថយចុះក្នុងឆ្នាំ ២០១៧5។ ​ ៃ​ ច្រើនគឺការមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរមកពីប្រទេសចិន​ កំណើនន មក​ ការ​ ដល់សរុបសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៧ បានកើនឡើង ពី ៥,០% សកម្មភាពសំណង់ក្នុងស្រុកកំពុងរីកដុះដាល ​ ំបន់​ ហួសពីត នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ដល់ ១១,៨ % ឬស្មើ ៥,៦ លាននាក់ (រូប ៧)។ ទីក្រុងធំៗ ដូចជា រាជធានីនៃរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តកណ្តាល​ និង​ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការមកដល់នៃអ្នកទេសចរតាមផ្លូវអាកាស​ ខេត្តសៀមរាបជាដើម។ សកម្មភាពសាងសង់កំពុងកើតឡើងនៅ បានកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ គឺ កើនឡើង ២២,៥ ភាគរយ​​ តាមបណ្តាខេត្តជាប់សមុទ្រសំខាន់ៗ ដូចជា ខេត្តព្រះសីហនុ និង​ ដែលជាកម្រិតកំណើនខ្ពស់បំផុតក្នុងមួយទសវត្សរ៍ ដោយសារកិច្ច ខេត្តកោះកុង ក៏ដូចជានៅតាមខេត្តជាប់ព្រំដែននៃប្រទេសថៃ និង​ ខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាជ្ញាធរដើម្បីពង្រីក និងពង្រឹងការភ្ជាប់ការ ប្រទេសវៀតណាម ដូចជាខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​ និងស្វាយរៀង ហោះហើរក្នុងតំបន់ ជាពិសេសរវាងកម្ពុជា និងចិន។ ការតភ្ជាប់ ជាដើម។ ា មួយយុទនា ជើងគោករួមគ្នជា ា និងបត ្ធ ការស្អត ុ ដំណរ ៃ ង កំពង ើ ការ​ ដើម្បីទាក់ទាញបន្ថែមទៀត​​ និងធ្វើពិពិធកម្មគោលដៅទេសចរណ៍ ្រា ណ អតស ្ នៅក្នង ំ ង់ និងអចលនទ្រពយ ុ ស្រក ុ ឥណទានក្នង ុ សរុប លើសពីប្រាសាទអង្គរវត្ត។ បានកើនឡើងពី ២២% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦​ ដល់ ២៦% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ (សូមមើលផ្នែករូបិយវត្ថុខាងក្រោយសម្រាប់ព័ត៌មាន​ លម្អិត)។ ភាគរយបច្ចុប្បន្នមានកម្រិតខ្ពស់ជាង ២៣ ភាគរយដែល រូប ៧៖ ���វ��សចរមក�ន់����សកម����ន�ពល� ���ើរ ប៉ុ����ប�ង����សជិត�ង�ៀត�ម ​ ្នុងឆ្នាំ ២០០៩ នៅពេលដែលវិបត្តិ ជាកម្រិតខ្ពស់បំផុតយ៉ាងច្រើនក (�ៀបនឹង���ំមុន ប���ប���លគិត��គរយ) ហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោកបានធ្វើឲ្យពពុះសំណង់ផ្ទុះបែក។ 35 �� កម��� �ៀត�ម 30 ការទិញផ្ទះតម្លៃទាប និងដីឡួត៍តូចៗត្រូវបានរៀបចំដោយក្រុម 25 20 ហ៊ុនអភិវឌ្ឍអចលនទ្រព្យសម្រាប់គ្រួសារដែលមានប្រាក់ចំណូល 15 10 ទាប។ ការផ្លាស់ប្តូរឆ្ពោះទៅរកការវិនិយោគបន្ថែមលើផ្ទះសម្បែង 5 និងដីឡូត៍តូចៗដែលមានតម្លៃថោក​ ដើម្បីបម្រើដល់ផ្នែកទីផ្សារ​ 0 -5 ដែលមានតម្លៃទាបនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ​ និងនៅតំបន់អភិវឌ្ឍន៍​ -10 -15 ថ្មីៗ។ ផ្នែកនេះនៃទីផ្សាររហូតមកដល់ពេលនេះពុំមែនជាការផ្តោត 17 09 10 11 12 13 14 15 16 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- អារម្មណ៍របស់ក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើននោះទេ។ ប៉ុន្តែ ខណៈ​ ��ភព៖ ����ធរ កម��� និង�ៀត�ម ដែលគម្រោងធំៗមានច្រើនធ្វើឱ្យទីផ្សារមានសភាពឆ្អែត (លក់​ ​ន លែងម សវ ិ ​ ូ ដាច់ដច ូ មុន) ជាបណ្តរ ួ ប្រជង ើ ៗ ការប្រកត ែ មានលក្ខណ:​ ៥ គម្រោងវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស(ក្នុងទ្រព្យសកម្មថេរ) ដែលត្រូវបានអនុម័តឲ្យវិនិយោគលើវិស័យសាងសង់និងវិស័យអចលនទ្រព្យបានធ្លាក់ចុះពី ៧០០លានដុល្លារនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ទៅ ១៥០លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 13 មួយចំណែកអមដោយការដាក់ឲ្យដំណើរការគម្រោងផ្តួចផ្តើម​ ការឧទ្យានផ្សងព្រេងសត្វព្រៃ និងសកម្មភាពដើរកំសាន្តថ្មើរជើង​ ួ ជាសច “ចិនត្រៀមខ្លន ៃ្ង ះ ្រេ ” សព្វថន ្រ ស េ ភ្ញៀវទេសចរចិនមកពីបទ េ ​ នានា (សូមមើលការវិភាគលម្អិតអំពីវិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជាក្នុង ួ ច្រន ចិនមានចំនន ្រ ស ើ ជាងភ្ញៀវទេសចរមកពីបទ ែ េ វៀតណាម​ ដល ឯកសារបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅខែតុលាឆ្នាំ ២០១៧) ។ ធ្វើឲ្យភ្ញៀវទេសចរចិនស្ថិតក្នុងក្រុមលេខរៀងទីមួយ ក្នុងការធើ្វ​ ទស្សនកិច្ចមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា6 ​​​ ។ ភ្ញៀវទេសចរ​ ចិនមានចំនួន​ ចំណក ំ ន ែ ភាគរយនៃចន ួ ភ្ញៀវទេសចររួមគ្នម ្រ ស ា កកាន់បទ េ ទាំង ជាង ១,២ លាននាក់ ឬ ២១,៦ ភាគរយ នៃចំនួនភ ​ ្ញៀវទេសចរ​ បី (កម្ពុជា ថៃ និង វៀតណាម) បានធ្លាក់ចុះ ហើយសក្តានុពលនេះ សរុបក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ឬកើនឡើង ៤៦ ភាគរយ។ ប្រសិនបើភ្ញៀវ​ នៅមិនទាន់ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅឡើយ។ ប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា ទេសចរចិនបន្តមានកំណើនខ្ពស់ក្នុងរយ:ពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ ្រ ស បទ ូ គ្នបា េ ថៃ និងវៀតណាម រួមបញ្ចល េ ចរ ា នទាក់ទាញភ្ញៀវទស ផែនការរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការទទួលបានភ្ញៀវទេសចរចិន ២ លាន​ ជិត ៥០ លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ឬកើនឡើង ១១,៣ ភាគរយ​ នាក់នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ គឺអាចធ្វើទៅបាន។ ប្រទេសវៀតណាម ធៀបនឹងឆ្នាំ ២០១៦ ខណៈពេលដែលចំនួនអ្នកទេសចរសរុប​ ឡាវ ថៃ និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នៅតែជាប្រទេសប្រភពចម្បងនៃភ្ញៀវ​ របស់កម្ពុជាមានចំនួនត្រឹមតែ ៥,៦ លាននាក់ប៉ុណ្ណោះ។ បើប្រៀប​ អន្តរជាតិបន្ទាប់ពីប្រទេសចិន មានភ្ញៀវទេសចរចំនួន ១៤,៩ ទៅនឹងទីផ្សាររួម មានភ្ញៀវទេសចរចំនួន​ ៥៤ លាននាក់ ធៀប​ ភាគរយ ៩.០ ភាគរយ ៧ ភាគរយ និង ៦,២ ភាគរយតាមលំដាប់ កម្ពុជា​ថៃ និងវៀតណាម ការមកដល់នៃភ្ញៀវ កំពុងទស្សនាទាំងបី ​ រៀងគ្នានៃចំនួនភ្ញៀវសរុប។ បីភាគបួននៃជនបរទេសមកធ្វើទស្សន ទេសចរអន្តរជាតិមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាមានចំនួនត្រឹមតែ ១០ កិច្ចនៅកម្ពុជាមកពីតំបន់អាស៊ី​ និងប៉ាស៊ីហ្វិក ខណៈដែលមានតែ ភាគរយ ហើយចំណែកភាគរយនេះមាននិន្នាការធ្លាក់ចុះ (រូប ៨) ។ ១៥ ភាគរយប៉ុណ្ណោះមកពីអឺរ៉ុប។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ប្រទេសជិតខាងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺ វៀតណា មមានកំណើនភ្ញៀវទេសចរបំបែកកំណត់ត្រានៃវិស័យទេសចរដោ ការមកដល់ខេត្តសៀមរាបដែលជាទីតាំងប្រាសាទអង្គរវត្តស្ថិត​ ​ ្នាំ​ យសារតែភ្ញៀវទេសចរបរទេសបានកើនឡើង ២៩% ធៀបនឹងឆ នៅមានចំនួនជិត ៦០ ភាគរយនៃការមកដល់នៃជើងហោះហើរ​ មុន ឡើងដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតគឺ ១២,៩ លាននាក់ (សូមមើល​ អន្ដរជាតិសរុបតាមអាកាស។ ដោយសារថ្លៃសំបុត្រចូល និងចំនួន​ ​ ន​ ប្រអប់ ២ ស្តីពីទេសចរណ៍វៀតណាម - សក្តានុពលមិនទាន់បា ភ្ញៀវទេសចរណ៏កើនឡើង ប្រាក់ចំណូលដែលប្រមូលបានពីភ្ញៀវ ុ ចំណោមគោលនយោបាយ ទាញផល)។ គោលនយោបាយមួយក្នង ទេសចរ ដែលមកទស្សនាប្រាសាទ បានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។ ផ្សេងទៀតដើម្បីទាញប្រយោជន៍ពីទីផ្សារដែលកំពុងរីកចម្រើននេះ ប្រាក់ចំណូលដែលទទួលបានពីការចូលទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្ត ិ យ អាចទាក់ទងទៅនឹងការពិនត ូ្រ ការរបស់ទស ្ មើលទៅលើតមវ េ ចរណ៍ បានកើនឡើងដល់ជាង ១០០ លានដុល្លារនៅឆ្នាំ ២០១៧ កើន​ ូ្រ បានផ្តលដោ ដែលមិនតវ ា ម ់ យថៃ និងវៀតណាម។ បន្ទប ្រ ស ់ ក បទ េ ឡើងប្រហែល ៧០ ភាគរយលើសឆ្នាំ ២០១៦។ ទោះជាយ៉ាង​ កម្ពុជាអាចបង្កើតយុទ្ធសាស្រ្តដើម្បីបំពេញតាមតម្រូវការផ្នែកទាំង ណាក៏ដោយ សក្តានុពលទេសចរណ៍នៅតែមិនត្រូវបានគេយក​ នោះ។ ផ្នែកទីផ្សារសក្តានុពលអាចរួមមាន ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ​ជា មកប្រើប្រាស់អស់លទ្ធភាពនៅឡើយទេ។ ត្រូវធ្វើពិពិធកម្មគោល ពិសេសគឺឧទ្យានផ្សងព្រេងសត្វព្រៃ ​ ្មើរជើង និងការដើរកំសាន្តថ ផ្តោតលើអេកូទេសចរណ៍ ភាគច្រើននៅភាគ​ ដៅទេសចរណ៍ដោយ​ ុ មានផ្ទដ ដោយសារកម្ពជា ៃ ធី ទ ំ លា ់ យឧទយា ូ យដែលគ្របដណ្តបដោ ្ ន ជើង និងភាគឦសាននៃប្រទេស ដោយមានការដាក់ឲ្យដំណើរ​ ខាង​ ជាតិ និងតំបន់បម្រុងទុកដែលមានជីវចម្រុះច្រើន។ ៦ ឯកសារពណ៌សស្តីពីការត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ទេសចរណ៍ចិននៅកម្ពុជា (ឆ្នាំ ២០១៥) ចេញដោយក្រសួងទេសចរណ៍។ កិច្ចផ្តួចផ្តើមនៃការត្រៀមខ្លួនជា ស្រេចសម្រាប់ទេសចរចិនបង្ហាញពីកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីទាញយកប្រយោជន៍ពីកំណើនឆាប់រហ័សរបស់ទេសចរណ៏ចិនចូលមក។ កិច្ចផ្តួចផ្តើមនេះផ្តល់ផ្លាកសញ្ញាជាភាសាចិន សម្រួលឯកសារសម្រាប់ដំណើរការទិដ្ឋាការ លើកតម្កើងការប្រើប្រាស់ប្រាក់យន់ចិននៅក្នុងតំបន់ ជំរុញការប្រើប្រាស់ភាសាចិន និងធានាថា អាហារ និងកន្លែងស្នាក់នៅ សមស្របទៅនឹងចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ចិន។ ការផ្តួចផ្តើមរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ នេះមានគោលដៅទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរចិន ២ លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំនៅឆ្នាំ ២០២០។ 14 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ៨៖ ចំ��ករបស់កម���ក��ងចំនួន���វ��សចរសរុបបី����ស ប្រអប់ ២ ៖ ទេសចរណ៍វៀតណាម - សក្តានុពល (����សកម��� �� និង�ៀត�ម) (�គរយ មធ��ម�គ៣��) មិនទាន់បានទាញផល1 14 13 នាពេលថ្មីៗនេះ ប្រទេសវៀតណាមបានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងច្រើន ដើម្បីលើកកម្ពស់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទេសចរណ៍ ​ ុណភាព កែលម្អគ 12 សេវាកម្មទេសចរណ៍ បង្កើនធនធានមនុស្ស និងសម្រួលនីតិវិធីទិដ្ឋាការ 11 បរទេស។ ប្រទេសនេះបានដាក់ផែនការទទួលបាន សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរ​ 10 នាក់​ ភ្ញៀវទេសចរបរទេសចំនួន ១៩ លាន​ ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ។ 9 កំឡុងឆ្នាំ ២០០៦ ដល់ ២០១៦ ការមកដល់នៃភ្ញៀវបរទេសទៅកាន់ រៀងរាល់ឆ្នាំ។ ឆ្នាំ ប្រទេសវៀតណាមបានកើនឡើងជាមធ្យម ១១% ជា​ 8 សម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍ ២០១៧ គឺជាឆ្នាំបំបែកឯតទគ្គកម្មមួយទៀត​ J-05 J-06 J-07 J-08 J-09 J-10 J-11 J-12 J-13 J-14 J-15 J-16 J-17 ��ភព៖ ����ធរកម��� �� និង�ៀត�ម។ ដោយសារតែភ្ញៀវទេសចរបរទេសមកកាន់ប្រទេសវៀតណាមបានកើន ចំ�ំ៖ 3mma=មធ��ម�គក��ងរយៈ��ល៣�� ​ ី​ ឡើង ២៩ ភាគរយលើសព ឆ្នាំមុនៗ ដែលឈានដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុត គឺ ្រ ស ១២,៩ លាននាក់ (រូប ខ ២.១)។ បទ េ បានក្លយ េ នះ ា ទៅជា “ទិសដៅ ​ព ទេសចរណ៍ក ូ របស់ពភ ំ ល េ ចរណ៍ ិ ពលោក” ដោយយោងទៅតាមតំបន់ទស វិស័យកសិកម្ម - វិស័យកសិកម្មនៅតែជាប្រភពដ៏សំខាន់នៃ​ និងកាសែតល្បីល្បាញ។ កំណើន និងការងារសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច។ ការរួមចំណែករបស់វិស័យ រូប�ព ខ២.១៖ �រមកដល់�����វ��សចរបរ��ស នេះចំពោះកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប​ បានងើបឡើងវិញ (�ន�ក់) 15 ែ ដោយសារតែសន មួយផ្នក ្រ រ ា្ថ ភាពអាកាសធាតុមានភាពបស ើ ឡើង 12 រីកចម្រើន​ ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ វិស័យកសិកម្មបាន​ 9 បន្តទៀត ជាពិសេសផលិតកម្មស្រូវ។ ផលិតកម្មស្រូវវស្សាបានកើន​ 6 ើ ទាបជាង ៦,៥ % ឡើង ៥,៤% នៅឆ្នំា ២០១៧ (រូប ៩) មានកំណន 3 បន្តិច ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ដល់ ៨,០៥ លានតោន7។ ផលិតកម្ម​ 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e សរុបត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាមានចំនួន ១០,៤ លានតោន ឬកើន​ ��ភព៖ �រ��ល័យស�ិតិទូ�របស់�ៀត�ម ឡើង ៤,៤% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ។ ី ដ្ឋាភិបាលវៀតណាមបាន ភាពជោគជ័យនេះសម្រេចបានបន្ទាប់ពរ ចេញកម្មវិធីសកម្មភាពមួយស្តីពីការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ឲ្យទៅជា រូប ៩៖ �ររួមចំ��កចំ�ះកំ�ើន ទិន�ផល��ូវវស���ល់��ំ វិស័យឈានមុខរបស់សេដ្ឋកិច្ច។ កម្មវិធីសកម្មភាពគឺជាកំណែទម្រង់ដ៏ (គិត��គរយ) ទូលំទូលាយ។ សកម្មភាពនេះគឺសំដៅទៅបង្កើត និងបញ្ចប់ឯកសារ 10 ដី�� ទិន�ផល ទិន�ផល��ូវវស�� ួ ដូចជា ឯកសារណែនាព មួយចំនន ី រអនុវត្តចបា ំ កា េ ចរណ៍ឆំា្ន ២០១៧ ្ ប់ទស ការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយអនុគ្រោះដែលលើកទឹកចិត្តដល់ការ 8 វិនិយោគក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ ឯកសារកំណត់អទិភាពដើមទុនក្នុងការ 6 អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ​ ើកកម្ពស់ការងារវិស័យទេសចរណ៍។ និងល 4 ក៏ពិនិត្យឡើងវិញ​ កែប្រែ និងបំពេញបន្ថែមច្បាប់ កម្មវិធី សកម្មភាពនេះ​ 2 ស្តីពីការចូល​ ការចេញ ការឆ្លងកាត់ និងទីលំនៅដ្ឋានរបស់ជនបរទេស នៅវៀតណាម ក៏ដូចជា ច្បាប់វិនិយោគទុនឆ្នាំ ២០១៤ និងបទបញ្ជា 0 ច្បាប់ពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។ -2 កម្មវិធីសកម្មភាពបានកំណត់គោលដៅជាក់លាក់មួយចំនួនក្នុងការ -4 ​ កម្មភាព កែលម្អវិធីសាស្រ្ត និងខ្លឹមសារ ព្រមទាំងធានានូវការអនុវត្តស -6 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e ់ស លើកកម្ពសវ ័ ទស ិ យ េ ចរណ៍ឲយ ា​ ្ជ វ: និងបស ្ មានសង្តតភាព​​ វិជជី ្រ ទ ្ធ ព ិ ភា ��ភព៖ ����ធរកម��� ទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។ គោលបំណង​ ​​ ជាក់លាក់មួយទៀតគឺដើម្បី ​ ម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ អនុវត្តបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗក្នុងការលើកក និងដើម្បី បង្កើតម៉ាក (Brand) សំគាល់ទេសចរណ៍ជាតិដែលភ្ជាប់ជាមួយរូបភាព របាយការណ៏ប្រចាំខែមករា២០១៨ ស្តីពីកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និង​ ៧  អត្តសញ្ញាណ​ កម្រៗមួយចំនួនដែលជា​ វប្បធម៌ជាតិ។ នេសាទ ចេញដោយក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ​ ថ្ងៃទី១៦ ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 15 ថ្លៃអង្ករបានងើបឡើងវិញជាបណ្តើរៗ (រូប ១០) ។ កាលពីពេល​ ប្រអប់ ២ ៖ ទេសចរណ៍វៀតណាម - សក្តានុពល ថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរបានដាក់ចេញនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមមួយចំនួនដើម្បី​ មិនទាន់បានទាញផល (បន្ត) ជួយលើកកម្ពស់ភាពប្រកួតប្រជែងនៃវិស័យស្រូវអង្ករ ដើម្បីកាត់​ ិ ស កម្មវធ ់ រិយាកាស​ ី កម្មភាពក៏មានគោលបំណងផ្តលប ំ អណោ ផល យ​ ា៉ ចន បន្ថយភាពខុសគ្នាយង ៃ សិផលកយ ើ្រ រវាងតម្លក េ ប្រមល ្រោ ពល ូ ​​ស័យទេសចរណ៍​ ដល់អាជីវកម្ម និងសហគមន៍ ក្នុងការអភិវឌ្ឍវិ តាមរយៈ ផលដែលទាប និងតម្លៃលក់រាយផលិតផលកសិកម្មដែលខ្ពស់។ តម្លាភាព និង ការបង្កើតបរិយាកាសអាជីវកម្មដែលមានសុខភាពល្អ មាន​ ្ផ ដើមប ្ត អ ី ល ្រ ់ ត្ថបយោ ជន៍ដល់កសិករក្នង ុ ស្រក ុ កាន់តច ើ្រ ផែនការ ែ ន ​ ើ​ អំណោយផល សម្រាប់សហគ្រាស បន្ថែមល ការធានាសន្តិសុខ និង ួ បានបង្កត មួយចំនន ់ ទ្ធភាពរបស់កសិករ ើ ឡើងសំដៅលើកកម្ពសល សុវត្ថភា ិ ពសមប ្រា ស ិ ស ់ កម្មភាពទេសចរណ៍។ កម្មវធ ោ្ព ី កម្មភាពបានវិវត្តឆះ ក្នុងការចូលទៅកាន់ទីផ្សារ ​ ្លៃ​ និងសំដៅកាត់បន្ថយថ ដឹកជញ្ជូន​ ្រ ល់ការចាប់ផម ទៅកាន់ការគាំទដ េ ចរណ៍ ការលើកទឹកចិត្ត ើ្ត អាជីវកម្មទស ភ្នាក់ងារទេសចរណ៍ឲ្យធ្វើពិពិធកម្មប្រភេទផលិតផល​ និងសេវាកម្ម ់​ ម្ចដ និងទុកដាក់ (និងថ្លៃនាំចេញ)។ ការទទួលបានប្រាកក ី លែ មាន ចូលរួមទេសចរណ៍ជាមួយផលិតផលវប្បធម៌​ និង ទេសចរណ៍នានា ការ​ ្រា ទា ការបក ុ វិសយ ់ បក្នង ូ អង្ករ​ រួមទាំង ការវិនយោ ័ ស្រវ ិ គក្នុងការសាង សិលប ្ ៈ​និង​ ភម ិ ប ូ ស ្ កម្ម ការផ្តលល ិ ប ា ​ ់ ទ្ធភាពឱ្យប្រជាជនចូលរួមដោយផ្ទល់ ​ ន​ សង់ឃ្លាំងស្តុកស្រូវអង្ករ និងកន្លែងសម្ងួត កំពុងត្រូវបា កែលម្អ ុ ការអភិវឌឍ ក្នង ្ ទស េ ចរណ៍ និងទទួលបានបយោ ្រ ីស ជន៍ពវ ័ ទ ិ យ េ ចរណ៍ ​ ស និងពង្រីក8។ ការកសាងសហគមន៍ទេសចរណ៏ដែលមានភាពរួសរាយ និងស៊ីវិល័យ ក្នុងការប្រាស្រ័យជាមួយភ្ញៀវទេសចរ និងការលើកកម្ពស់តួនាទីរបស់ រូប ១០៖ ត�����ូវអង�រ�ន�ព���ើរ�ើងវ�ញ�លំ�ប់ អង្គការសង្គម​និងការងារនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍។ ��ូវអង�រ �� ៥% ��ូវអង�រ �� ៥% ពិភព​ យោងតាមក្រុមប្រឹក្សាធ្វើដំណើរ និងទេសចរណ៍​ បានឱ្យ លោក​ 700 (គិត�ដុ��រ/�ន) 30 (ពីមួយ���ំ�មួយ���ំ �ង���ំ) 20 ​ េសចរណ៍ ដឹងថា ការរួមចំណែកដោយផ្ទាល់ទៅលើការធ្វើដំណើរ និងទ 600 10 ប្រមាណ ១០,២ ប៊ីលាន ចំពោះផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) មាន​ 500 400 0 ា្ល (៤,៦ ភាគរយនៃផលិតផល​ ដុលរ កង ​ ក ុ្ន ស ុ ឆ្នំា ២០១៧ ។ ុ្រ សរុប) នៅក្នង 300 -10 ា ស តាមរយៈការប៉ន ា្ម ដូចគ្នា​ ការរួម​ ់ ន ចណំ ក ​ រុប (ដោយផ្ទល ែ ស ា ់ + ដោយ -20 200 ្រ ល) មាន​ បយោ បមា ី នដុលរ ្រ ណជា ២០ ប៊លា ា្ល ស្មន ើ ង ៃ លិតផល ឹ ៩% នផ -30 100 -40 ក្នុង​ ​ ​ រងារ​ ស្រុកសរុប។ វិស័យធ្វើដំណើរនិងទេសចរណ៍ ក៏បានបង្កើតកា 0 -50 ផងដែរ។ ដោយផ្ទាល់ និងការងារដោយប្រយោលចំនួន ៣,៥ លាន​ មក�-10 មិថុ�-10 វ�ច�ិ�-10 េម�-11 ក���-11 កុម�:-12 កក��-12 ធ��-12 ឧស�-13 តុ�-13 មិ�-14 សី�-14 មក�-15 មិថុ�-15 វ�ច�ិ�-15 េម�-16 ក���-16 កុម�:-17 កក��-17 ធ��-17 រូប�ព ខ២.២៖ �ររួមចំ��ក���រ��ើដំ�ើរ និង��សចរណ៍ ��ភព៖ ធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ RHS �ង���ំ ចំ�ះផលិតផលក��ង��ុកសរុប GDP (គិត��គរយ) 30 ផលិត កម្មកៅស៊ូ ក៏ បានពង្រី ក ផងដែ រនៅពេ ល ថ្លៃ កៅ ស៊ូ បាន 20 �យ���ល់ សរុប បន្តិចក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ (រូប ១១) ។ ខណៈដែលការដាំដុះ​ ឡើង​ 10 កៅស៊ូបានកើនឡើងត្រឹមតែ ១,២% ផលិតផលកៅស៊ូបានឡើង​ 0 �� វ ភូ� ដល់ ១៩៣,០០០ តោន ឬកើនឡើង ៣៣% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៧។ � � ីពីន �ស ីុ ុរ� �ស ុី ម � ិង�ប ត� កម �� �� �ីល ស ឥណ � ហ �ៀ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពធន់របស់វា ផលិតកម្មកៅស៊ូបានរីកចម្រើន ��ភព៖ ��ុម��ឹក���រ��ើដំ�ើរនិង��សចរណ៍ពិភព�ក យ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះទោះជាតម្លៃ កៅស៊ូបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកពីកម្រិតខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ ២០១១​ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លទ្ធផលអនុវត្តវិស័យធ្វើដំណើរ​ និង ក៏ដោយ។ ទេសចរណ៍របស់វៀតណាម ​ ​ នៅមានសក្តានុពលតិចតួចនៅ ឡើយ។ ប្រទេសវៀតណាមត្រូវបានចាត់ទុកថាមានកំរិតទាបក្នុងការរួមចំណែក ទេសចរណ៍ចំពោះកំណើន (ដោយផ្ទាល់ និងសរុប) នៃការធ្វើដំណើរ និង​ ៨ ក្នុងកិច្ចខិតខំរបស់អាជ្ញាធរដើម្បីធ្វើឲ្យតម្លៃកសិផលមានតម្លៃទាប ្ឋ ច សេដក ិ ក ្ច ង ុ្ន ចំណោមបណ្តប ា ទ េ ជិតខាងនៅក្នង ្រ ស ុ តំបន់ (រូប ខ ២.២) ។ ជាពិសេសតម្លៃស្រូវ ទុនបម្រុងពិសេសមួយដែលមានអត្រាការប្រាក់ ទាប ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន ៥០លានដុល្លារ ត្រូវបានបង្កើត​ ែ ១៥លានដុលរ ឡើង (ហើយទុនបន្ថម ា្ល នឹងតវ ើ្រ ស ូ្រ បានបប ្រា ស ្រា ់ ់ មប ១ រៀបចំដោយលោក វៀត ទួនឌីញ សេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់ ការិយាល័យ​ វិនិយោគក្នុងការសាងសង់ឃ្លាំងស្តុកស្រូវ និងកន្លែងសម្ងួត)។ ទុន​ ធនាគារពិភពលោកប្រចាំប្រទេសវៀតណាម ុ្រ នះ បមង ូ្រ បានគៀរគរឡើងដើមប េ តវ ី ល ្ផ ្ត ប ់ ក ្រា ក ី ល់មស ់ ម្ចដ ់ ងម៉ស ា្ច រោ ី៊ ា ន កិនស្រូវសម្រាប់ឲ្យពួកគាត់មានលទ្ធិភាពទិញស្រូវក្នុងរដូវច្រូតកាត់។ 16 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ១១៖ ទិន�ផល និងត����ស៊ូ �ន�ព���ើរ�ើង ូ្រ ការក្នង តមវ ុ សក ើ ឥណទានក្នង ុ្រ បានថយចុះដោយសារកំណន ុ ស្រុកបានកើនយឺតជាងមុន ធ្វើឲ្យការនាំចូលថមថយ។ ដូចករណី 250 6 �ស៊ូ (គិត��ន់�ន) �ស៊ូ, SGP/MYS (គិត�ដុ��រ���រ�កក��ង ១ គីឡ���ម, �ង���ំ) នៃការធ្លាក់ចុះនៃការនាំចូលសម្ភារសំណង់​ ការនាំចូលទំនិញប្រើ គិត�ដុ��រ���រ�កក��ង ១ គីឡ���ម 5 200 ប្រាស់ដែលមានអាយុកាលវែង ដូចជា យានយន្ត និងទំនិញដែល 4 150 មានអាយុកាលប្រើប្រាស់ខ្លី ដូចជា ផលិតផលប្រេងកាតបាន គិត��ន់�ន 3 100 កើនយឺតជាងមុន នៅឆ្នាំ ២០១៧ (រូប១៣)។ ដើម្បីលើកកម្ពស់​ 2 50 ផលិតកម្មក្នុងស្រុក​ និងការងារ ទន្ទឹមនឹងការកាត់បន្ថយការនាំ​ 1 ចូលទំនិញ ការពង្រីកឧស្សាហកម្មម្ហូបអាហារ និងភេសជ្ជៈដែល​ 0 0 កំពុងបំរើដល់វិស័យទេសចរណ៍ កំពុងកើនឡើងជាបន្តនៅក្នុង​ 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 ប្រទេសកម្ពុជា។ ��ភព៖ ����ធរកម��� និងធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ RHS �ង���ំ SGP= សិង�បុរ� MYS= �����សុី រូប ១៣៖ �រ�ំចូលទំនិញ��ើ�នយូរ និងទំនិញ ដូច� ម៉ូតូ និង���ងឥន�នៈ �នថយចុះ (គិតក��ង���ំ��ះ, �នដុ��រ) ខ) វិស័យពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស 1400 ម៉ូតូ 1,130,4 �ន 1200 ផលិតផល���ងឥន�នៈ េ ទំនញ ការនាំចញ ឹ មាំនៅតែបន្ត​ ិ ដ៏រង ើ មានកំណន ៩,៧ 1000 នៅឆ្នាំ ២០១៧ ប៉ុន្តែបានធ្លាក់ចុះបន្តិចពី ១១ ភាគរយ ភាគរយ​ 800 884,9 �ន នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ការកើនឡើងនៃការនាំចញ េ សម្លៀកបំពាក់​ និង 600 ្ឌ ទៃទៀតលើសការរំពង ផលិតផលវាយនភ័ណដ ុ ឆមាស ឹ ទុកនៅក្នង 400 ទីពីរ ការនាំចេញសរុបបានកើនឡើងយ៉ាងប្រសើរនៅក្នុងឆ្នាំ 200 ២០១៧ ដោយសារមានកំណើននៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស នាំ​ ជឿនលឿន។ ការ​ ចេញទំនិញកសិកម្មសំខាន់ៗ ដូចជា ស្រូវ 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ​ នការកើនឡើងផងដែរ (រូប១២) ។ កៅស៊ូ និងស្ករ ក៏មា �បភព៖ ����ធរកម��� រូប ១២៖ �រ�ំ��ញកសិផល ដូច� អង�រ និង �ស៊ូ ដោយសារការនាំចេញទំនិញដ៏រឹងមាំ និងការនាំចូលទាប ធ្វើ​ កំពុង�ើន�ើង (គិតក��ង���ំ��ះ �នដុ��រ) ឲ្យឱនភាពពាណិជ្ជកម្មបានរួមតូច។ ឱនភាពពាណិជ្ជកម្មត្រូវបាន ប៉ាន់ប្រមាណថាបានធ្លាក់ចុះដល់ ១០,៤% នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 350 310.54 300 �ស៊ូ អង�រ ២០១៧ ធ្លាក់ចុះពី ១១,៤% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦។ ដូចគ្នាដែរ​ ឱន 254.44 250 ភាពគណនីចរន្តត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថាថយចុះមកស្មើ ៩,៨% នៃ 200 ផសស​ ពី ១០,២% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ (រូប ១៤)។ ឱនភាពនេះ​ 150 ូ្រ បានផ្តលហ តវ ់ រ ្ ទានដោយការកើនឡើងនល ិ ញ្ញបប ៃ ហ ូ នកា ំ រ ិ គ ៃ រវិនយោ 100 ទុនពីបរទេសដែលត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាស្មើនឹង ១០.៨% នៃ 50 ផសស​ នៅឆ្នាំ ២០១៧ គឺដូចគ្នាទៅនឹងកម្រិតដែលបានកត់ត្រា​ 0 ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ដែរ។ 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- �បភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ YTD = Year-to-date. ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 17 រូប ១៤៖ ឱន�ពគណនីចរន���លទទួល�នហិរ��ប���ន និងសំណង់មានសន្ទុះរីកចម្រើន។ លំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស �យ�រលំហូរ�រវ�និ�គទុនពីបរ��សមិន��ប់��ន់ សុ ទ្ធ មានទំ ហំ ធំ ជាងលំ ហូ រ វិ និ យោ គទៅបណ្តា ប្រ ទេ ស ក្នុ ងតំ បន់ (គិត��គរយ ផសស) គណនីចរន� �រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស (រូប១៥)។ �រ�ំ��ញ �រ�ំចូល 20 (ប���ប���លពីមួយ���ំ�មួយ���ំ) (ប���ប���លពីមួយ���ំ�មួយ���ំ) 15 អតិផរណា 10 5 ការថមថយនៃការប្រើប្រាស់ឯកជនបានធ្វើឲ្យអតិផរណាធ្លាក់ 0 ចុះ។ ការថមថយនៃកណ ើ ឥណទានក្នង ំ ន ុ ដែលបានកើតឡើង ុ ស្រក -5 ំា្ន ន កាលពីឆម ា ព ុ បន្ទប់ មា ី នការដាក់ចញ េ អតកា ្រា អ ្រា របក ់ តិបរមា ១៨ -10 -15 ភាគរយ បានបន្តធ្វើឲ្យការប្រើប្រាស់ឯកជនធ្លាក់ចុះ។​ ជាលទ្ធផល 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក អតិផរណាបានធ្លាក់ចុះដល់ ២,២% នៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ ធៀបនឹង ៣,៩% នៅឆ្នាំ ២០១៦ (រូប១៦)។ លំហូរការវិនិយោគទុនពីបរទេសបានផ្តោតលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច រូប ១៦៖ អតិផរ��ន់��ថយចុះ �យ�រត���ម�ប��រ សំខាន់ៗ​​ ប៉ុន្តែវិស័យអចលនទ្រព្យ សំណង់ និងកន្លែងស្នាក់នៅ ​ ���ក់ចុះ។ ចំ��កក��ងអតិផរ�រយៈ��ល ១២ �� (គិត��គរយ) ជារួម ទទួលបានចំណែកស្ទើរតែ ១ ភាគ ៣ នៃលំហូរការវិនិយោគ ទុនពីបរទេសសរុប។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស សន�ស��ន៍រង���កលំ����ន និងទឹក��ើង សន�ស��ន៍រង���កម��ប��រ សន�ស��ន៍រង���កដឹកជ���ន ����ងៗ ក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ​ សកម្មភាពស្ថាបនាលំនៅដ្ឋានរួមបញ្ចូល ពីមួយ���ំ�មួយ���ំ 8 គ្នាស្មើនឹង ៣០% នៃលំហូរការវិនិយោគទុនពីបរទេសសរុប។ 6 វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ (ធនាគារ) គឺជាផ្នែកបន្ទាប់ដែលទទួលបាន ២៨% 4 ៃ ហ នល ូ ការវិនយោ ំ រ ិ គទុនពីបរទេសសរុប បន្ទប ា ម ែ ក ់ កផ្នក ្ត ល ​ ម្មនសា 2 ពាណិជក (១៦,៦%) និងកសិកម្ម (១០,៣%)។ គោលនយោបាយ​ ្ជ ម្ម​​ 0 ិ សេរី និងវិនយោគរបស់បទ ្រ ស េ កម្ពជា ុ បន្តទាក់ទាញលំហរ ិ ូ វិនយោគ -2 ផ្ទាល់ពីបរទេសធំៗ ដែលជាកត្តាសំខាន់មួយនៅពីក្រោយវិស័យនាំ -4 ចេញដ៏រឹងមាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយថ្មីៗនេះ ផ្នែកអចលនទ្រព្យ​ S-15 S-16 S-10 S-11 S-12 S-13 S-14 J-16 J-17 J-10 J-11 J-12 J-13 J-14 J-15 M-16 M-17 M-10 M-11 M-12 M-13 M-14 M-15 ��ភព៖ ����ធរកម��� រូប ១៥៖ លំហូរសុទ���វ�និ�គបរ��ស���ល់ (គិត��គរយ��ចំនួនផលិតផលក��ង��ុកសរុប���ំ២០១៦) សឹង�បូរ� 20.7 ការធ្លាក់ចុះនៃថ្លៃម្ហូបអាហារបន្ថែមទៀត បានរួមចំណែកធ្វើឱ្យ កម��� 11.4 �វ 6.3 ិ ទាប។ នេះគឺដោយសារតែទ មានអតិផរណាមានកម្រត ុ ) ​ ម្ងន់ (មេគណ �ៀត�ម 6.1 ភូ� 5.2 ៃ ន នទ ំ ញ ិ ម្ហប ួ ស្ទរ ូ អាហារមានចំនន ើ តែពាក់កណ្តល ា នទ ំ ន់​ ៃ ង (មគ ុ ) េ ណ �����សុី 4.6 សរុបនៃសន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញប្រើប្រាស់របស់កម្ពុជា។ សម្ពាធដែល​ មុិកសុិក 3.2 ហ�ីលីពីន 2.6 ឲ្យតម្លៃស្រូវ ត្រី សាច់ជ្រូក និងបន្លែ ធ្លាក់ចុះ គឺជាកត្តាមួយដែល ធ្វើ​ ចំណ�លមធ��មកំរ�ត�ប �សុីបូ�� និង���សុីភិច 1.9 ធ្វើឲ្យសន្ទស្សន៍រងចំណីអាហារធ្លាក់ចុះ (៤៣% នៃទម្ងន់មេគុណ​ 1.6 (�ើក��ង��ចំណ�លខ�ស់) ��ីល���រ 1.1 អតិផរណាសរុប) ដែលបានធ្លាក់ចុះដល់ ១,៨% នៅចុងឆ្នាំ បង់����ស 0.9 ​ ២០១៧ ពី ៦.១ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៦។​ ទោះជាយ៉ាងណា ���គី��ន 0.8 �� 0.8 ផ្នែកដឹកជញ្ជូនបានកើនឡើង ជាមួយនឹងការងើបឡើងវិញនៃថ្លៃ ����ល់ 0.5 ប្រេងអន្តរជាតិ ដែលបានឆ្លងដល់ថ្លៃប្រេងលក់រាយក្នុងស្រុក។ ឥណ����សុី 0.4 ��ភព៖ សូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក។ 18 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ សន្ទស្សន៍រងផ្សេងៗទៀតដែលតំណាងឱ្យភោជនីយដ្ឋាន ការថែទាំ​ ប្រទេសដែលមា ក្នុងចំណោម​ សេដ្ឋកិចធ ​ ន​ ្ច​ ំៗក្នុងតំបន់​ អតិ​ អត្រា​ សុខភាព គ្រឿងសង្ហារឹម និងផ្នែកសម្លៀកបំពាក់រួមបញ្ចូលគ្នា បានកើនឡើងនៅ ផរណា​ ​ ្វីលីពីន ចិន និងវ ​ ប្រទេសហ ​ ៀតណាម កម្រិត​ និងដែលត្រូវបានចាត់ថ្នាក់នៅក្នុង “ផ្នែកដទៃ” នៅតែមាន​ ្តែ​ ្រទេសថ ប៉ុនប នៅតែមានអត្រា​ ​ ៃ​ ទាបដដែល។ ទោះបីជា​ អតិផរណា​ ទាប។ ​ តម្ល មានកំណើនឡើងវិញន ៃ​ ៃ​ រំពឹងទុក​ ទំនិញប្រើ ប្រាស់ក្តី​ តាមការ​ ថ្លៃទំនិញប អតិផរណា​ នៅ​ ​ ្រើប្រាស់​ ែ​ ន​ តមា ​ ប​ ដោយសារ​ កម្រិតទា បើទោះជាការថយចុះនៃអតិផរណានៅឆ្នាំ​ ២០១៧ មួយផ្នែក ការផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹង អតិផរណាយ៉ាងខ្លាំងជាទូទៅ។ មក​ បណ្តាល​ កំណើននៅផ្នែកផ្គត់ផ្គង់ ពី​ កំណើន​ ដោយសារតែ​ រូប ១៨៖ អតិផរ�����នក��ិត�បក��ងតំបន់ និង តជាករណី ផលិតកសិកម្ម វានៅ​ ែ​ ដលែ ជំរញ ុ ដោ ូ ការ​ ​ យតម្រវ ដដែល។ ���ក់ចុះក��ង����ស�គ��ើន�ចុង���ំ ២០១៧ វិស័យស កំណើនយ៉ាងលឿននៃ​ បានថយចុះ ហើយក ​ ំណង់​ ​ ំណើន​ (ប���ប���ល�ៀបនឹង���ំមុន គិត��គរយ) ុ​ ក៏​ ឥណទានក្នុងស្រក បាន​ ថយ​ ចុះដែរ​ ។​ ការថយចុះកំណើនទាំង​ កម��� ចិន �ៀត�ម 6 6 �� �����សុី សហរដ����រ�ក ធ្វើ​ ពីរនេះ​ រូប ១៧)។ យ៉ាងណា​ ឲ្យមានការថយចុះអតិផរណា (​ 5 5 ក៏ដោយ សម្ពាធទៅលើអ កំណើន​ ហាក់ដូចជា​ ​ តិផរណា​ បណ្តាល​ 4 4 ៃ​ ង​ មកពីកំណើនតម្លប្រេ ឡើងវិញទេ។​ អតិផរណា​ សាំង​ ដោយសារ​ 3 3 ការ​ តែ​ ផ្ទេរ​ នាំចូលបានកើ់តមានឡើង ដោយសារតែ​ “ការ​ ” ពី​ 2 2 1 1 ប្រេង​ តម្លៃ​ ដែលមានឥទ្ធិពលទៅលើ​ នាំចូលពីអន្តរជាតិ​ អតិផរណា​ 0 0 កម្ពុជាជា ក្នុងស្រុក ព្រោះថា​ ប្រទេសនា ​ ​ ​ ្រេងសាំង។ ​ ំចូលប -1 -1 -2 -2 រូប ១៧៖ អ���អតិផរ��នថយចុះ �យ�រត���វ មក�-15 េម�-15 កក��-15 តុ�-15 មក�-16 េម�-16 កក��-16 តុ�-16 មក�-17 េម�-17 កក��-17 តុ�-17 �រថយចុះ ខណៈ��លកំ�ើនឥណ�នថយចុះ (ប���ប���លពីមួយ���ំ�មួយ���ំ គិត��គរយ) ��ភព៖ ����ធរកម��� និង��ដ�កិច�វ�ទូ 120 ឥណ�នស���ប់វ�ស័យឯកជន អតិផរ� (�ង���ំ) 40 100 35 30 គ) ភាពក្រីក្រ 80 25 20 60 15 ផ្លាស់ប្តូររ ការ​ ្ធ​ ន​និងកំពុង​ ​ចនាសម្ព័នបា ជួយដល់ការកាត់បន្ថយ 40 10 ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ នៅតំបន់ជនបទ ពិពិធកម្មនៃប្រភពប្រាក់​ 20 5 0 ដោយសារតែ​ ចំណូល​​ ផ្លាស់ប្តូររ ការ​ ​ េដ្ឋកិច្ច បាន​ ​ចនាសម្ព័ន្ធ និងស 0 -5 ឲ្យមាន​ ធ្វើ​ ប្រាក់​ កំណើន​ ​ ្រាក់​ ឈ្នួល និងប បៀវត្សរ៍​ធៀបទៅនឹងប្រាក់​ -20 -10 របស់ប ចំណូល​ ​ ្វ័យនិយោជក​ (សូមមើលប្រអប់ ៣ ស្តីពី ​ ុគ្គលស មក�-06 មក�-07 មក�-08 មក�-09 មក�-10 មក�-11 មក�-12 មក�-13 មក�-14 មក�-15 មក�-16 មក�-17 ​ចនាសម្ព័ន្ធ ៖ គោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្រ្ត និង​ ការផ្លាស់ប្តូររ ��ភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ RHS �ង���ំ នៅទីជនបទប្រមាណ កំណែទម្រង់)។ នៅឆ្នាំ ២០១៥ ប្រាក់ចំណូល​ ពី​ ៥០% ទទួលបាន​ ​ ្រាក់ឈ្នួល​ដោយចំនួននេះ​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ និងប អតិផរណា​ អត្រា​ កងុ្ន ​ បណ្តា​ បទ េ ​ ្រ ស កពំ ង ុ ​ អភិវឌ្ឍន៍នៅ​ ប ី៊ ព អាស​ ូ ា៌ មាន​ ត្រឹមតែ​៣០% កាល​ ពម មុនប៉ុណ្ណោះ (រូប ១៩)។ ី​ ួយទសវត្សរ៍​ និង​ប៉ាស៊ីហ្វិក កម្រិតទា នៅតែមាន​ ក្នុង​ ​ បនៅ​ ​ គច្រើន ប្រទេសភា អត្រា​ ទោះបីជា​ ជិត​ នេះឈានទៅមានចំនួន​ អត្រាគោល​ ស្មើនឹង​ ដៅ​ ក្តី (រូប ១៨)។ ជារួម អតិផរណា​ ​ ប់ពី បានកើនឡើងតិចតួចចា ពាក់​ ​​ ​ ឆ្នាំ ២០១៧ ទោះបីជាត កណ្តាល​ ងកើនឡើង បូករួមន ​ ម្លៃប្រេ​ ​ រ​ ​ ឹងកា ំ ន បន្តកណ ​​ ណន ើ និងកំ ឥណទាន​ ើ ​ កង លឿន​ ុ្ន ​ បទ េ មួយច ្រ ស ំ ន ​ន ​​ ួ កី្ត ។ ម្ហូប​ តម្លៃ​ អាហារ​ ថេរក ​ ្នុងទីផ្សារ​ អន្តរជាតិ និងក តម្លរូ ​ ំណើន​ ៃ​បិយប័ណ្ណ​ តំបន់ ​ ក្នុង​ សុទ្ធតែបានរួមចំណែកដល់​​ស្ថានភាពអតិផរណានេះ។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 19 ផ្លាស់ប្តូររ ប្រអប់ ៣ ៖ ការ​ ​ ំណែទម្រង់) ​ចនាសម្ព័ន្ធ (គោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្រ្ត និងក ្ស ដើមប ួ្រ ដល់កា ី មល ា ប ​ រផ្លស់ រ ូ្ត រ ​ចនាសម្ពន ័ ស្ធ ដ ​ ្ឋ ច េ ក ិ ្ច គោលនយោបាយ កម្មន្តសាល ដែល ៖ ​ ំណែ​ យុទ្ធសាស្រ្ត និងក ់​ ​ ទម្រងជា ច្រើន​ ត្រូវ​ បាន​ ​ ើង​ ប៉ុនត បង្កើតឡ ​ ន ្តែ​ ្រូវមា សម្លៀកបំពាក់ 60% 55% 50% លើ​​ ការពង្រឹងបន្ថែមទៀត​ ពាក់ព័ន្ធ​ ភាព​ និងប ​ ្រទាក់​ រវាង​ ក្រឡា​​គ្នា​ គោល​ និងស្បែកជើង ្ធ ស្រ្ត និងក នយោបាយ យុទសា ំ ​ណ ទ ែ ម្រង​ ទា ់ ង ​​ មប ំ នេះដើ ី នាឲ្យកា ្ ធា ​ រអនុវត្ត​​ ជ័យ។ ជោគ​ បំពាក់ មិនមែនសម្លៀក​ 5% 10% 15% ស្បែកជើង និង​ ប្រភព៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម ២០១៥-២០២៥ ៖ គោល គោលនយោបាយ​ ់​ ើ​ ១ វិស័យកសិកម្មគ្របដណ្តបល ចំណែកដែលនៅសល់។ សំខាន់​ នយោបាយ​ ដែ ល ​ បំ ផុ ត ​ ការ​ គាំទ្រ​ ផ្លាស់ប្តូរ​ រចនាសម្ព័ន្ធ​ គឺ ​ សេដ្ឋកិច្ច​ ើ​ លិតផលនាំចេញគោលដៅ។ ២ គ្របដណ្តប់តែលផ អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម​ ២០១៥-២០២៥ ដែល​​​ គោលនយោបាយ​ បាន​ ត្រូវ​ ដាក់ឲ្យប្រើកាលពីខែ នយោបាយនេះដើ ​​ មីនា ឆ្នាំ ២០១៥។ គោល​ ​​ រតួនាទី​ ្ ​​ ដើមប ឲ ី យ្ គោ ​ លនយោបាយនះ​ ទួលបានជោគជ័យ វិសយ េទ ្ ហកម្ម​ ័ ឧសសា ជា “យុទ្ធសាស្រក ថ្មី” ដែលឆ្លើយត ្ត​ ំណើន​ ​ ប​ ទៅនឹងកា ​ រផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធ​ ​ ួយ​ ត្រូវជ រក្សា​ គន្លងក ​ ំណើន​ ខ្ពស់​ ដូចជា​ ក៏​ យក​ ស្រូប​ កម្លាំងពលកម្មដែល ទាញ​ ជាបន្តបន្ទាប់​ ដោយ​ ​​ ​ ប្រយោជន៍ពី ទីតាំងជា ​ យុទ្ធសាស្ររ ្ត​បស់កម្ពុជា ​ិស័យ​ លើសក្នុងវ ​ មទារ​ កសិកម្ម។ ចំណុចនេះទា ឲ្យមាន​ កិច្ច​ ខិតខំប្រឹងប្រែង​ តាមរយៈ​ ​​ ដ សមាហរណកម្មស ្ឋ ច េ ក ិ ្ច និងឧស ​​ សា ្ ហកម្មរបស់កម្ពជា ុ ក ុ្ន ​​ ​ង តំបន់។ ​ ់​ ស្សាហកម្មក បន្ថែមទៀត​ ក្នុងការលើកកម្ពសឧ ​ ម្មន្តសាលថ្មីៗ (​ ដែល​ មាន បន្ថែមខ តម្លៃ​ ី​ ៉ះបូវ​ ​ ្ពស់) ដើម្បប ប្រាក់​ កំណើន​ លឿន។ ទន្ទឹមនឹង​ ឈ្នួលយ៉ាង​ នយោបាយ​ គោល​ មានគោលបំណងធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច នេះ​ (និងការ​ ​ ្រូវ​ នេះ ចាំបាច់ត ​ រ​ បំផុសកា ​ រងារ​ បង្កើតកា នៅគ្រប់ទីកន្លែង​ ព្រោះ វិស័យ​​ រយៈការ​ នាំចេញ) តាម​ ប្រយោជន៍ព ទាញ​ វិស័យឧ ​ ី​ ​ ស្សាហកម្ម ជាពិសេស​ ​ ម្មន្តសាល​ ឧស្សាហកម្មក ​ ្រើប្រាស់​ មិនសូវប ​ ើយ ធៀប​ កម្លាំងពលកម្មឡ នឹង​ ​ ិនមែនស ឧស្សាហកម្មម ​ ម្លៀកបំពាក់ ​ ្បែកជើង) (និងស ​ ស្សាកម្ម និងឧ សម្លៀកបំពាក់។ វិស័យ​ ឈានទៅ​ កម្មន្តសាល (តារាង ខ ៣.១)។ ប៉ុន្តែ ដំណើរការ​ ​ ន​ សម្រេចបា ុ ​ ចំណច ដល ដៅ​ កណ ែ ​ ក្នង ំ ត់​​ ុ ​​ គោល​ នយោបាយ​ នះ មានភាព​ េ ​ ចប ូ ​ ្រ ក ចប្រ ល់។ ជាតិ​ គោលនយោបាយ​ សម្រប ា កា ​ ់ រអប់រំ និងប ​ ណ្តះ ា បច្ចក ុ បណ្តល េ ទេស ​ ៃការ​ នៅឆ្នាំ ២០១៧ ចំណែកន ផលិតផល​ នាំចេញ​ ​ សម្លៀកបំពាក់ និង គោលបំណង​ និងវិជ្ជាជីវៈ ២០១៧-២០២៥ មាន​ ការអនុវត្តគោ គាំទ្រ​ ​ ល ជើង ​​ ស្បែក​ ធៀប​ នឹង​ ទំនិ​ ញនាំចេញសរុប ​ កម្រិត ៧២% ធៀប​ មាន​ នឹង​ អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម ២០១៥-២០២៥។ គោលនយោបាយ​ នយោបាយ​ ដៅ​ ចំណុច​ ​ ្វើឲ្យគោលដៅ​ ក្រោម ៦០% ដែលធ សម្រេចបា នៃការ​ ​ នការធ្វើ េ មានបំណងលុបបំបាត់កា នះ ​ រ​ខះ ្វ ​ ខាត​ ជនា េ ក្ខខណ្ឌម ំ ញ​ (ជាបុរល ​យ ួ ដែល ​ ីវិស័យ​ ពិពិធកម្មចេញព បំពាក់ និងស សម្លៀក​​ ជើង មានភាព​ ​ ្បែក​ ស្រពិច ត្រូវ​ ​ ពិភាក្សា​ បាន​ ក្នុង​ ផ្នែក​ ខាងលើ​ សម្រាប់ការ​ សង្វាក់​ ឆ្ពោះទៅរក​ ដែល តម្លៃ​ ស្រពិល។ ការធ្វើពិពិធក គាំទ្រ​ សេដ្ឋកិច្ច និងកា ​ ម្ម​ ចេញ ដូចមាន​​ ​ រនាំ​ កំណត់ក្នុងគោល អភិវឌ្ឍន៍ឧ នយោបាយ​ ​ ស្សាហកម្ម)។  ំណុចដៅ តារាង ខ ៣.១ ៖ ច ​ ្នុង​ ​ សំខាន់ៗក គោលនយោបាយ​ អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម ២០១៥-២០២៥ តែ​ ដោយសារ​ កម្លាំងពលកម្មជំនាញយ៉ាងច្រើន ក្រុមហ៊ុនផ កង្វះ​ ​ លិត​ ចំណែកតាមវិស័យនៅ ​ មតម្លៃបច្ចុប្បន្ន) ​ ក្នុង ផសស (គិតតា ​ ​ ្ពស់ និងទ ដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ ចំណាយពេលវេលា និងធនធាន ​ ំនើប ត្រូវ​ ងច្រើន​ យ៉ា​ បណ្តុះបណ្តាល​​ ក្នុងការ​ នឹង​ក្លាយ​ អ្នកដែល​ កម្មករនិយោជិត​ ជា​ វិស័យ១/ 2015 2020 2025 ផ្តល់ការងារ​ របស់ខ្លួន (មុនពេល​ ី​ ្វើអាជីវកម្មជោ ដល់ពួកគេ) ដើម្បធ ​ គជ័យ​ ឧស្សាហកម្ម ដែល​៖​ 26.2% 28% 30% កម្ពជា នៅ​ ា ះ ុ ។ បញ្ហនេ គឺដោ ​ យសារ​ តបែ រាជ័យ​ ​ ទផ ្ រ (​ ី សា ឧទាហរណ៍ ចំណាយ កម្មន្តសាល 16% 18% 20% ឯកជន​ ក្នុងវិស័យ​ ​ ត្ថ​ លើសពីអ ប្រយោជន៍) ​ ្រុមហ៊ុនមិ ដែលក ​​ នវិនិយោគ​ ្រ គ គប ្រា ល ់ ន ់ កា ​ បណ្តះ ើ រ​ ុ បណ្តល ា ​ នយោ កម្មករ​ ិ របស់ខន ជិត​ េ អ ួ្ល នៅពល ​ ត្រា សេវា 39.4% 40% 40% ចេញ-ចូលមានកម្រិតខ ផ្លាស់​ ព័ត៌មាន​ ​ ្ពស់ (សម្រាប់​​ ​ ត្ថបទ​ លម្អិត មើលអ ​ ៃផលិតផលនាំចេញធៀបនឹងកា ចំណែកន ​ រនាំចេញសរុប ពេល​ ជម្រើសស្តីពីការងារនា​ អនាគត​ នៅ​ កម្ពុជា) ​។ ា​ ឡើងដោ បញ្ហបង្ក ​ យ​ វិស័យ / ២ 2015 2020 2025 កម្លាំងព កង្វះ​ ​​ ​ លកម្មមានចំ ណេះដឹងគ ់​ ​ ​ ្រប់គ្រាននៅ កម្ពុជា ​ ​ ន​ ត្រូវបា រកឃើញ ជា​ ថា​ ធ្ងន់ធ្ងរ​ ឧបសគ្គ​ បំផុតទីពីរ​ សម្រាប់​ ប្រតិបត្តិការ​ សហគ្រាស​ របស់​ កម្មន្ត​ ផលិតផល​ 8% 10% 12% តាម​ សាល​ (យោង​ ​ ហគ្រាស​ ការអង្កេតស ពិភពលោក ដោយក្រុមធនាគារ​ កសិកម្មកែច្នៃ​ នយោ​ ២០១៦) (រូប ខ ៣.១)។ អស្ថិរភាព​ ចម្បង) និង​ បាយ​ (បញ្ហា​ តម្លៃ បញ្ហា​ អគ្គិសនី​(​ ជា​ ទី ៥)​ក៏​ គួរ​ បញ្ហា​ ផងដែរ។ ឲ្យបារម្ភ​ 20 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ផ្លាស់ប្តូររ ប្រអប់ ៣ ៖ ការ​ ​ ំណែទម្រង់) (បន្ត) ​ចនាសម្ព័ន្ធ (គោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្រ្ត និងក ឧបសគ្គផ្សេងទ នឹង​ ​ ៀត​ ​ ល់ការពង្រីកអា បានរាំងស្ទះដ ​ ូច ​ ជីវកម្មខ្នាតត េ ស ជាពិសស ្រា ​ខ្នត ​ ហគស ្រា ទាំងនេះនៅកម្ពជា ា តូច និងមធ្យម។ សហគស ុ ​ រូប ខ៣.១ ៖ ឧបសគ�ធំៗ�ំង ១០ ក��ងវ�ស័យកម�ន��ល បំពេញមុខងារ​ នៅតែ​ បានល្អប្រសើរ​ ទោះបីជាវ មិន​ ​៏ ​ិស័យនេះដើរតួនាទីដ �ៀត�ម �� កម��� (២០១៦) កម��� (២០១៣) ​ មប សំខាន់ស ្រា កម្ព ់ ជា ​​ ុ ក្ត។ ំ ពិភពលោក សហគស ី នៅទូទាង ួ ​ ្រា នេះមានចំនន អស�ិរ�ពន��យ ​ ុះ​ ជាង ៩៥% នៃក្រុមហ៊ុនច ់​ រងារ​ បញ្ជី ផ្តលកា ​ួមចំណែក​ ជាង ៥០% និងរ កង�ះក��ង � ដឹងមិន��ប� ំ� ពលកម��នចំ�ះ ់ ន � ់ ុ ទីផសា ជាង​៣៥% នៃ ផសស ក្នង ដល ្ រ​ ែ កំពង ុ រីកចម្រន ើ ។ ើ ជាច្រន​ អាជីវកម្ម​ ម����យដឹកជ���ន ​ ន​ ខ្នាតតូចបា ​ រងារថ្មីៗភាគច្រើន​ បង្កើតកា និងជ ​ ួយធ្វើ​ ​ ម្ម​ ពិពិធក មូលដ្ឋាន �រអនុវត�ក�ងវ�ស័យ�����ព័ន� ���អគ�ិសនី េ ក សដ ិ រ ្ឋ ច ​ ្រ ស ្ច បស់បទ េ ។ ចំណាយ​ ហរ បប ិ ញ្ញ​ ដ៏ខស ្ ទាន​​ ់ ះ ្ព ន េធ ឲ ើ្វ យ ​ ​ ​ រវិនយោ ្ កា ិ គ​ អំ�ើពុករលួយ ផលិតភាព មិនសូវទ ដែលមាន​ ផ្លែ​ ​ ទួលបាន​ ជំរុញ​ ផ្កា ក៏ដូចជា ​ សកម្មភាព​ បទប����ត�ិស�ីពី�រ�រ ​ ើម្បីកេងច ទិញទុកដ អចលន​ ​ ំណេញ​ដូចជា ក្នុងទីផ្សារ​ ទ្រព្យ។ លទ��ពទទួល�នហិរ��វត�� អ���ពន� �រផ�ល� � ណ ់ ��ប ័ � និងលិខត ិ អនុ�ត � �ជីវកម� ្ឌ លនយោបាយជាតិគាំ ក្របខ័ណគោ ​​ ពារសង្គម ២០១៦-២០២៥៖ ដើមប ្ី �រ��ប់��ងពន� គាទ ​ ំ ក ំ ្រ ណ ើ ​ ន ំា ​ កម្លង ពលកម្ម​​ ែ ន កាន់តច ើ្រ ​ កង វស ុ្ន ​ ័ ​ ិ យ ្រ ខ័ណ្ឌ ឧស្សាហកម្មកប 0 20 40 គាំពារសង្គម ២០១៦-២០២៥ ត្រូវបា គោលនយោបាយជាតិ​​ ​ នអនុម័តនៅ​ ��ភព៖ �រអ���តសហ���ស�យ��ុមធ��រពិភព�ក ី​ ំនួយ​ ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៧។ កម្មវិធជ បន្តបន្ទាប់​ ជាពិសេសម ជា​ ​ ូលនិធិ​ ​​ ខភាព​ អាហារូបករណ៍ និងក សមធម៌សុ ិ ប ​ ម្មវធ ​ ី ណ្តះ ុ បណ្តល ា ​ ិ ជ វជ ី ៈ​ កំពង ា្ជ វ ុ ដោះស្រាយ​ ការ​ ចំណាយ​ បញ្ហា​ ខ្ពស់លម ើ​ ធ្យោបាយ​ ដឹកជញ្ជូន​ និង បានពង្រីកដ ត្រូវ​ គាំទ្រ​ ​ ើម្បី​ ដល់ការ​ ផ្លាស់ប្តូររ ​ចនាសម្ព័ន្ធ។ មកទល់បច្ចុប្បន្ន ភ័ស្តុភារ ជាសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់ព្រោះមា ​ ន​ ការព្យាករណ៍ថា ក្រុមហ៊ុន ួ ផ្តម មានការផ្តច ចន ើ ជា ​ ​ ើ្រ ​ ដមើ បី ង្កន ្ប ើ សុខមា ​ ត់បន្ថយច ុ លភាព និងកា ​ ណា ំ យ នៅកម្ពុជាន ចរាចរណ៍ទំនិញរ ​ ឹង​ ​បស់ខ្លួនច្រើនជាងមុនស្មើ ៤,១ ដង​ នៅ​ ​ លើ​ រស់នៅ​ ជាពិសេសសម្រាបក ការ​ ​ េះ​ ់​ ម្មកររោងចក្រ។ ការផ្តួចផ្តើមទាំងន ២០៣០។ ប្រសិនបើន ឆ្នាំ​ បច្ចុប្បន្ននៅតែប ​ ិន្នាការ​ ​ ន្ត​ ការ​ នាំចេញ​ (គិតតា ​ ម ការ​ រួមមាន​ លទ្ធភាពទទួលបាន​ ថែទាំ​ សុខភាពដោយឥត​ គិត​ ថ្លៃ​ កំណើន តម្លៃ​ ​ ើនឡើងព ឆ្នាំ ២០១៦) នឹងក ​ ី ១០,១ ប៊ីលានដុលរនៅឆ្ន ្លា​ ាំ ២០១៦ ​ ្នុង​ ប្រាក់ឈ្នួលក សម្រាកល ពេល​ ​ ំហែ​ មាតុភាព​ ជំនួយហ ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ ដល់ការ​ រហូតដល់ ៤១,៥ ប៊ីលានដុល្លារ នៅឆ្នាំ ២០៣០។ ដើម្បីសម្រួលដល់​ សម្រាលកូន ការ​ តម្លៃទឹកភ្លើង បញ្ចុះ​ និងកា ប្រើប្រាស់​ ​ រ​ មធ្យោបាយធ្វើ តភ្ជាប់គ្នា ដូចជា ទំនើបកម្មម ការពង្រីកពាណិជ្ជកម្ម ការ​ ​ ធ្យោបាយដឹក រយៈពេលវ ដំណើរសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃ។ ក្នុង​ ​ ម្មវិធី​ ​ ែង ការអនុវត្តក ជញ្ជូន និងភ័ស្តុភារ​ ត្រូវបា ​ ូលក្នុងផ ​ នដាក់ច ​ ែនការ​ ភ័ស្តុភារថ្នាក់ជាតិ​ និង​ ួ ស ជំនយ ្រោ អាសន្ន ការ​ ​ ង្គម (គះ អភិវឌ្ឍធនធានមនុសស ្ ការ​ ុ បណ្តល បណ្តះ ា បង្កើតក ការ​ ​ ្រុម​ ​ ពាក់ព័នន ​ ័ស្តុភារជាតិ។ ប្រឹក្សាភ សមត្ថភាពផ្នែកភ័ស្តុភារ ្ធ​ ឹង​​ វជ ​ ិ ជ ា្ជ វ ី ៈ និងស ុ មា ​ ខ ុ ល​ ​ ង្កន ភាព) នឹងប ើ ច​ ល័តភាព និងអ ​ ភិវឌឍបណ្ត​ ្​ ជ ំុ នា ំ ញ កម្ពុជាជា ​ ប់ល ​ ំដាប់ទី ៧៣ ក្នុងចំណោមប្រទេស​ ១៥៩ (យោងតាម​ កម្លាំងព ​ ​ លកម្មក្នុងវ ​ិស័យឧស្សាហកម្ម។ ​ ម្មវិធស ​ ការអនុវត្តក ​ ង្គម ី​ ន្តិសុខស សន្ទស្សន៍អ ៍​ ័ស្តុភារ ២០១៦)។ ជាមធ្យម ក្រុមហ៊ុនជោគជ័យម ​ នុវត្តនភ ​ ួយ ធានារ៉ាប់រង​ (ប្រាក់សោធន ការ​ ​ រ​ សុខភាព និងកា គ្រោះថ្នាក់ ធានារ៉ាប់រង​ ចំនួនដ ផលិតផ ​ ែលនាំចេញ​ ​ ល​​ អេឡិចត្រូនិក ដូចជា ក្រុមហ៊ុននៅ ​ ​ប្រទេស​ ) ជួយធា ការងារ និងពិការភាព​ សខ ​ នា​ ុ លភាព ជា​ ុ មា ពសិ ស េ នៅ ​ ពេលកម្មករ ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី​ជាប់លំដាប់ ២១-២៦ លើកម្ពុជា។ ចាកចេញពីការងារ​ និយោជិត​ ្ធ​ ្រាក់​ ។ ប្រព័នប សម្រាប់វិស័យឯកជន សោធន​​​ បាន​ ត្រូវ​ ​ ​ លើកឡើងថា បង្កើតឡ នឹង​ នៅឆ្នាំ ២០១៩។ ​ ើង​ ្លា​បនីយកម្មខ្ពសបា សម្រាប់គោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ ដុលរូ រាំងស្ទះ ់​ ន​ លទ្ធភាព​ របស់​ កណ្តាល​ ធនាគារ​ ក្នុងការអនុវត្ត​ នយោ​ គោល​ រូបិយវត្ថុ​ បាយ​ ​ យតម្លៃ​ ការពិនិត្យតាមដាន​ និងវា ដោយប្រសិទ្ធភាព​ ​ គឺជា​ គន្លឹះ​ ក្នុង ដោយ​ ទទួលបានហិរញ្ញវត្ថគ រលូន។ លទ្ធភាព​ ុ​ ឺជាឧ ​ បសគ្គធ្ងន់ធ្ងរប ​ ំផុតទ ​ី៤ ភាព​ ការធានា​ ជោគជ័យ​ នគោល​ ៃ​ បាយ​ នយោ​ ។ ក្នុងន ទាំងនេះ​ ​ ័យ​ នេះ កិច្ច សម្រាប់ប្រតិបត្តិការ​ តាម​ ក្រុមហ៊ុននៅកម្ពុជា (យោង​ ការអង្កេតស ​ ហគ្រាស​ អន្តរភ្នាក់ងារ​យ៉ាង​ សហការ​ នឹង​ ស្អិតរមួត​​ ធានា​ ការអនុវត្តជាបន្តបន្តាប់ បាន​ គារ​ ដោយក្រុមធនា​ ពិភពលោក​ ​ ើបត ឆ្នាំ ២០១៦)។ កម្ពុជាទ ​ ែ​ ​ ន​​ សម្រេចបា ទំនាក់ទំនង និងភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្ននៃ ា​ គោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្រ្ត ើ ​ កំណន ហរិ ញ្ញវត្ថ​យ ុ ង ​ ឿន ដែលសម្រ ា៉ ល ​​ ល ួ ដ ​ ទ្ធភាព​ ​ ល់ល ទទួលបានហិរញ្ញវត្ថុ និង​ កំណែទម្រង់ទាំងនោះ។ ប ែ ស កាន់ត​ ្រ រ ើ ។ ប៉ន ុ ែ្ត ​ អត្រា​ ការបក ា ច ្រា ់ (ទោះ​ធ្លក​ ់ ះ ​ ី ធ្វឲ ុ ក្ត) ្ ថ្លហិ ើ យ ្​ ៃ​ រញ្ញបបទាន នៅតែថ្លៃ នៅ​ ​ ​ ្ពស់​ (សម្រាបព តែមានកម្រិតខ ​ ្នែកស្តីពី ់​ ័ត៌មានលម្អិត មើលផ ័ ​ វិសយ រប ិ វត្ថ​ ូ យ ុ ដែលជា ) ​ ហេតផ ុ លធ្វឲ ​ ើ យ ជាតិ​​​ ្ ធនាគារ​ អតកា កំណត់​​ ្រា ់ ្រា របក មិនឲ្យលើសពី ១៨% នៅខែ មេសា ឆ្នាំ ២០១៧។ ចំណុចនេះ បូករួម​ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 21 រូប ១៩៖ កំ�ើន���ក់�ៀវត��រ� និង���ក់ឈ�ល ​ត្ថុ ឃ) វិស័យរូបិយវ របស់���រ�ជនបទ (គិត��គរយ) ���ក់�ៀវត��រ� និង���ក់ឈ�ល ស�័យនិ�ជក ���រ 100 ់​ ន​ ជាការគាំទ្រដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច ការផ្គត់ផ្គង់​សាច់ប្រាកមា 90 ្តែ​ ផ ការកើនឡើង ប៉ុនអតិ នៅតែមានកម្រិតទាប។ កំណើន​ ​ រណា​ 80 70 បានរំពឹង​ រូបិយវត្ថុទូលាយត្រូវ​ ជួយ​ ថានឹង​ សេដ្ឋកិច្ច​ ដល់សកម្មភាព​ 60 វិស័យផលិត។ ក្នុង​ ក្នុងប សេដ្ឋកិច្ចក ​ រិបទ​ ​ ែលមាន​ ​ ម្ពុជាដ អត្រា​ 50 ា្ល ប ដុលរ ្ព ​ ូ នីយកម្មខស ើ រូបយ ់ កំណន ិ វត្ថទ ុ លា ូ យនៅតែតូ្រ ​ ​ វ ជរ បាន​ ុ ​ ំញ 40 30 ​ យ​ ជាសំខាន់ដោ ​ រទេស ដែលកើត អត្រាបញ្ញើដែលជារូបិយបណ្ណប 20 ឡើងដោយកំណើននៃទំនុកចិត្តរបស់សាធារណជន។ លើសពីនេះ​ 10 0 រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុកក៏ ទៀត ចរាចរណ៍​ ​ ើនឡើងផងដែរ ដែលឆ ​​ ក ​ ្លុះ​ 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ពី​ បញ្ចាំង​ របស់​ ភាពជោគជ័យ​ កុ្នង​ ធនាគារជាតិ​ លើកកម្ពស់ការ​ ការ​ ��ភព៖ �រអ���ត��ដ�កិច�សង�ម រូបិយ​ ប្រើប្រាស់​ វត្ថុក្នុងស្រុក។ ​ ណទានក្នុងស្រុកបា កំណើនឥ ​ ន​ ចុះបន្តិច ប៉ុននៅ ថយ​ តមា ្តែ​ ​ ែ​ នកំណើនកើនឡើងដដែល ដោយបាន​ វឌ្ឍនភាពវិជ្ជមាននៃ​ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចក្នុង​ ស្របទៅនឹង​ ទី​ ឆមាស​ ​ ្ពស់ជាង​ កើនឡើងខ កំណើនណូមីណល (Real) នៅឆ្នាំ ២០១៧ ឆ្នាំ ២០១៧ ពីរ​ ី​ ្រ​​ ភាពក្រក ​ យចុះ។ ការ​ នឹងត្រូវបានរំពឹងថានឹងថ ី​ិស័យ​ (សូមមើលផ្នែកខាងក្រោមស្តីពវ ធនាគារ)។ ជាលទ្ធផល ផល​ ការនាំចេញផ បន្តកំណើននៃ​ កម្មន្តសាល និងស ​ លិផល​ ​ ម្លៀកបំពាក់​ ថយ​ ធៀបប្រាក់កម្ចី-ប្រាក់បញ្ញើ​ (អត្រាដុល) បាន​ ពី ១០០% ចុះ​ ការ​ និង​ ឡើងវិញនៃ​ ងើប​ ទេសចរណ៍ និងក វិស័យ​ ​ សិកម្ម ជាពិសេស​ នៅឆ្នាំ ២០១៦​មកត្រឹម ៩៨% នៅឆ្នាំ ២០១៧។ ​ ន្តិចម្តងៗ​ ការកើនឡើងប ផលិតផល​ នៃថ្លៃ​ កសិកម្ម បានផ្តល់ផល​ លប វិជ្ជមានទៅ​ របស់គ្រួសារក្រីក្រ។ ក្រៅពីនេះ ប្រាក់​ ើ​ ្រាក់ចំណូល​ ការប្រាក់ និងអ ក. រូបិយវត្ថុសរុប អត្រា​ ​ ្រាក់ ​ ត្រាប្តូរប អប្បបរមា​ ឈ្នួល​ ក្នុង​ វិស័យកា ​ ត់ដេរ និងស ​ ្បែកជើង ​ វបាន​ ត្រូ​ បង្កើន​ ដល់ ១៧០ ដុលរក្ន ជាផ្លូវការ​ ​ ើន​ ្លា​ ុងមួយខែ នៅឆ្នាំ ២០១៨ ដែលក កំណើនរូបិយវត្ថុទូលាយបានកើនឡើងយ៉ាងលឿនដោយមាន ​ ីឆ្នាំ ២០១៧។ ប្រាក់ឈ្នួលក ឡើងចំនួន ១១% លើសព វិស័យ​ ​ ្នុង​ កំណើនប ចំនួនខ្ពស់បំផុតក្នុងរយៈពេល​២,៥ ឆ្នាំ​ដោយសារតែ​ ​ ្រាក់​ ក៏កើនឡ សាធារណៈ​ ផងដែរ។ ​ ើង​​ រួមជាមួយនឹងការផ្តួចផ្តើមថ្មីៗ​ រូបិយប័ណ្ណ​ បញ្ញើជា​ បរទេស។ បានកើនឡើង​ រូបិយវត្ថុទូលាយ​ របស់​ មួយចំនួន​ ក្នុងការ​ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ចំណាយ​​ កាត់បន្ថយការ​ លើ​ ​ហ័ស​ដោយបាន​ យ៉ាង​ឆាប់រ កើនឡើងចំនួន ២៣,៨ % (ធៀបនឹង​ រស់នៅរ ជីវភាព​ កម្មករ​ ​បស់​ រោងចក្រ កំណើនប្រាក់ឈ្នួលនេះ នឹង​ អំឡុងខ ឆ្នាំមុន) នៅ​ កំណើន​ ​ ែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៧។ ចំនួននេះជាអត្រា​ ើ្វ យ បន្តធឲ ី ្រ​ធ្លក ្ ភាពក្រក ា ច ុក ់ ះ​ង ុ្ន រ ​យៈពេល​ បន ា្ម ឆ ុ៉ ន ំា្ន ងមុខនះ ​ ខា េ ។ នៅ​ ​ ប់តាំងពីខែ ឧសភា ឆ្នាំ ២០១៥ និងត លឿនបំផុតចា បានជំរុញ​ ​ ្រូវ​ ​ ្រាក់ចំណូលក ពេលដែលប ​ ៏កើនឡើងផ ​ ើនឡើង កម្លាំងទិញក ​ ងដែរ កំ ណើ ន យ៉ា​ ដោយ​ ងលឿន​ នៃ​ ប្រា ក់ ​ ប ញ្ញើ ​ រូ បិ យ ប័ ណ្ណ ​ ជា ​ ប រទេ ស ការ​ ហើយនាំឲ្យមានកំណើននៃ​ ចាយ​ ប្រើប្រាស់ និងការ​ វាយប្រាក់​ (១៩,៦%) ​ ំណើន​ និងក រូបិយ​ ចរាចរណ៍​ ក្នុងស្រុក​យ៉ាង​ឆាប់​ វត្ថុ​ អនុវត្តកម្មវិធជ នៅទីជនបទ។​ ការ​ សង្គម និងរ ី​ ំនួយ​ សន្តិសុខ​ ​បប​ ប្រាក់រៀល (១,០%) (រូប រហ័ស (៣,២%) និងប្រាក់បញ្ញើជា​ ដោយ​ សង្គមប្រកប​ ជោគជ័យ​ ​ នកំណត់ក្នុងក (ដូចមា ​ ្របខណ្ឌ​ ២០)។ នៅឆ្នាំ ២០១៦ រូបិយវត្ថុទូលាយមាន កំណើនតែ ១៧,៩% នយោបាយ​ គោល​ សង្គមឆ គាំពារ​ ជួយ​ ​ ្នាំ ២០១៦-២០២៥) អាច​ បញ្ញើ​ ប៉ុណ្ណោះ​ ដែលរួមចំណែកដោយប្រាក់​ រូបិយប័ណ្ណ​ ជា​ បរទេស ​ ្រួសារនៅ​​ មិនឲ្យគ ្រ​ ី​ ជនបទ​ធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពក្រីកជាថ្ម ឡើយ ។ ប្រាក់រៀល (១,១%) និងប (១៥,២%) ចរាចរណ៍​ ប្រាក់​ ​ ្រាក់បញ្ញើជា​ សេដ្ឋកិច្ចដែល​ បច្ចុប្បន្ននេះ សកម្មភាព​ មិនមែនជាការងារកសិដ្ឋាន​​ រៀល (១,៦%)។ ការ​ នៅជនបទ​ (វាយនភ័ណ្ឌ សេវា និង​ ជា​ ផ្ញើរប្រាក់) បាន​ក្លាយ​ ា​ ​ កត្តដ៏ ​ ែលជួយ​ សំខាន់ដ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ 22 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ២០៖ ប��� ើ រូបយិ ប័ណប ំញ � រ��ស ���បន�ជរុ ��ឲ � �ន ើ � រូប ២១៖ ទុនប��ុងអន�រ�តិសរុប�ន�ើន�ើងប���ម�ៀត កំ�ន ិ វត�ទ ើ រូបយ � � ូ យ។ ចំ�ក ើ យ�នកំ�ន � ��ល��� ើ (គិត��ន់�នដុ��រ និងចំនួន���ំចូល) M2 (ចំនួនគិត��គរយ) 10 8 ទុនប��ុងអន�រ�តិសរុប (គិត��ន់�នដុ��រ) ច�ចរណ៍��ក់�ៀល ប��ើ����ក់�ៀល ប��ើ�រូបិយប័ណ�បរ��ស 9 7 45 ទុនប��ុងអន�រ�តិសរុប (ចំនួន���ំចូល, �ង���ំ) 8 40 6 35 7 គិត��ន់�នដុ��រ 6 5 ចំនួន���ំចូល 30 25 5 4 20 4 3 15 3 10 2 2 5 1 1 0 -5 0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2011 -10 Sep-12 Sep-13 Sep-16 Jun-09 Jun-10 Jun-11 Jun-14 Jun-15 Jun-16 Mar-12 Mar-13 Mar-14 Mar-15 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-14 Dec-15 ��ភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ RHS �ង���ំ ��ភព៖ ����ធរកម��� បញ្ញើ​ កំណើនប្រាក់​ រូបិយប័ណ្ណ​ ជា​ បរទេសបង្ហាញពីទំនុកចិត្ត ប្រតិបត្ដិការផ្តល់សាច់ប្រាក់ងាយស្រួល ដោយមានវត្ថុបញ្ចាំ ​ ល ច្រើនជាងមុនទៅ ប្រព័ន្ធធនាគារ​និងល ​ ើ​ ​ ំហូរ​ មូលធន​ ល្អប្រសើរ។ ែ បានណនា ដល ំ លពី​ ែ កា ឆម ំា្ន ន ុ ​ ដម ្​ ើ បក ី ណ ំ ត់​ អតគោ ដៅ​​ ្រា ល​ សមប្រា ់​ ស្ថានភាពនេះ​ ជួយឲ្យធនាគារ​ បាន​ ជាតិនៃកម្ពុជាបង្កើន​ ទុនបម្រុង​ កម្ចរ ី​ូបិយវត្ថុក្នុងស្រុកក ​ ីផ្សារ បច្ចុប្បន្ន កំពុងជ ​ ្នុងទ ប្រើប្រាស់​ ​ ំរុញការ​ បរទេសស ​ រុប ដែលកើនដ ្លា​ ឬស្មើនឹងរ ​ ល់ ៨,៧ ប៊ីលានដុលរ ​យៈ​ វត្ថុក្នុងស្រុក10។ រូបិយ​ ​ ន្ទាប់ពីមាន​ ការអនុវត្តនេះបានធ្វើឡើងប ​ ៃចំនួននា ពេល ៦,៨ ខែន ​ំពឹង​ ​ ំចូលដែលរ ទុកនៅឆ្នាំ ២០១៧ (រូប ការណែនាំឲ្យប្រើប្រាស់​ វិញ្ញាបនប័ត្រ​ ជួញដូរ​ បញ្ញើដែលអាច​ បាន​ ២១)។ ដំបូងក្នុងការ​ ជោគជ័យ​ ់​ ្រាករ លើកកម្ពសប ់​ ៀល​ បាន​ ធឲ្វើ​ ្យ​ ជាកម្ចី​ ដែល​ ប្រាក់រយៈពេលខ្លីដែលធនាគារ​ មានការ​ ជាតិចេញឲ្យ​ ើ ​ មានកំណន ្រា រ ចរាចរណ៍បក ដោយ​គ្មន ់ ៀល​ ា សម្ពធ ា ទៅលើ​ ការធ្លក ា ់​ ី​ ង្កើនប ដើម្បប ី​វាងធនាគារនឹងធនាគារ​ ​ ្រាក់កម្ចរ ។ ប្រតិបត្ដិការផ្តល់ របស់ប្រាក់រៀល។ ថ្លៃ​ ជាលទ្ធផល ការ​ ទិញប្រាក់ដុល្លាររ ​បស់​ កាត់បន្ថយ” ការ​ សាច់ប្រាក់ងាយស្រួលដោយមានវត្ថុបញ្ចាំ “​ ផ្តល់​ កណ្តាល​ ធនាគារ​ ​ ន្ថែមទៀតនៅឆ្នាំ ២០១៧ ហើយ​ បានកើនឡើងប សាច់ប្រាកងា ់​ យស្រួល​ ច្រើន​ ​ ម្រូវការ​ នៅពេលដែលត ប្រាក់រៀល​ ទិញសរុប​ ការ​ ​ ល់ បានកើនឡើងដ ៩១៤,៦ លាន​ ដុល្លា​ នៅ​ឆ្នាំ ​ ្នុងទីផ្សារ​ ត្រូវបាន​ បន្ថែមក ធនាគារជាតិផ្តល់ឲ្យ។ ប្រតិបត្ដិការផ្តល់ ស្មើនឹងកំណើន ១១,៤%9។ តម្រូវការ​ ២០១៧ ឬ​ វត្ថុ​ រូបិយ​ ក្នុងស្រុក​ សាច់ប្រាក់ងាយស្រួលដោយមានវត្ថុបញ្ចាំ ​ ្យធនាគារជាតិ​ ជួយឲ ធនាគារ​ របស់​ បានកើនឡើង​យ៉ា​ ពាណិជ្ជ​​ ងខ្លាំង ដោយបាន​ ស្រូប​ ចរាចរណ៍បរិមាណប្រាក់​ បង្កើន​ រៀលទៅក្នុងរូបិយវត្ថុទូលាយរហូត​ ជាង ៥០% នៃ​ យក​ ក្នុងស្រុក​ រូបិយវត្ថុ​ សរុប​ ដែល​ ធនាគារ​ កណ្តាល​ ​ ី ១,១% នៅ​ ដល់​ ៣,២% នៅឆ្នាំ ២០១៧ ដែលកើនឡើងព ឆ្នាំ បានដាក់ចេញនៅឆ្នាំ ២០១៧។ ២០១៦ រក្សា​ ដោយ​ នូវស្ថិរភាពអត្រា​ បាន​ ​ ្រាក់រៀលធៀបនឹង​ ប្តូរប ​ ច ដុល្លារ (រូប ២២)។ ដូច្នេះ វិធានការទាំងនេះអា កម្ពុជា​ ​ ជួយឲ្យ​ ឯករាជ្យភាព​ ទទួលបាន​ លើ គោលនយោបាយ​ ខ្លះៗ​ រូបិយវត្ថុ​​ រួម​ ​ រ​ ទាំង​ ការកំណត់គោលដៅលើកា ​ របង្កើន​ ប្រាក់រយៈពេលខ្លី​ និងកា ប្រើប្រាស់​ ការ​ រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក ដែលមានកម្រិតទាបនាពេល​ ​ ុល្លារូបនីយកម្មខ្ព បច្ចុប្បន្នដោយសារតែកម្រិតដ ​​ ស់។ ៩  ​ ្នាំ ២០១៧ ។ របាយការណ៍របស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ឆ យោង​ ១០  ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាប្រតិបត្ដិការផ្តល់សាច់ប្រាក់ងាយស្រួលដោយមានវត្ថុបញ្ចាំ មានគោលបំណង​(ក) បង្កើតគោលដៅ​ តាម​ ់​ ីផ្សារ​ សម្រាបទ ជួយដល់ការអនុវត្តគោ សំដៅ​ រូបិយវត្ថុ​ដោយផ្អែកលើយ ​ លនយោបាយ​ ​ ន្តការ​ ទីផ្សារ (ខ)​លើកកម្ពសវ ់​ិញ្ញាបនប័ត្រ​ ជួញដូរ​ បញ្ញើដែលអាច​ បាន​ដែល​ ច​ អា​ ជា​​ ប្រើប្រាស់​ បញ្ចាំក្នុងប វត្ថុ​ ​ ្រតិបត្តិការ​ ទីផ្សារ​ អន្តរធនាគារ​(គ) លើកកម្ពសកា ់​ រ​ ប្រាក់រៀល (ឃ)​គាំទ្រ​ ប្រើប្រាស់​ ការ​ វិស័យ​ អភិវឌ្ឍ​ កសិកម្ម និង (ង)​ ​ ត់បន្ថយអ ចូលរួមចំណែកកា ការប្រាក់ខ្ពសស ​ ត្រា​ ់​ ៀលបច្ចុប្បន្ន។ ់​ ម្រាប់ប្រាករ ប្រាក់របស់ប្រតិបត្ដិការផ្តល់សាច់ប្រាក់ងាយស្រួលដោយមានវត្ថុ ​ អត្រាការ​ បានកំណត់ត្រឹម ៣%​ក្នុងមួយឆ្នាំ។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម​សូមច បញ្ចាំ ត្រូវ​ ​ ូលទៅកាន់ ៖ https://www.nbc.org.kh/english/news_and_ events/news_info.php?id=230។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 23 រូប ២២៖ ថ�ីៗ��ះ ច�ចរណ៍��ក់�ៀល�ន�ើន�ើង���ល ​ ម្ចប ទាំងក ្លា​ ី​ ្រាក់ដុលរអាមេ ​យៈពេលខ្លី (១២ ខែ)​ និងអត្រា​ រិករ ថ�ីៗ��ះ�យមិន�ន�ក់ស���ធឲ��អ���ប�រ���ក់�ៀល/ បញ្ញើ​ សុទ្ធតែ​ធ្លាក់ចុះប ការប្រាក់​ ​ ន្តិច (រូប ២៤) ដោយ​ធ្លាក់ចុះ​ ដុ�រ � ថយចុះ។ (ប��ប � ពីមយ � ��ល ំ� មួយ��ំ� គិត��គរយ) ួ ��� មកត្រឹម ១១,៧% សម្រាប់ប្រាក់កម្ចីដុល្លារអាមេរិក និង ៤,៤២% អ���ប�រ���ក់�ៀល/ដុ��រ ចុះ​ ការប្រាក់បញ្ញើ នៅឆ្នាំ ២០១៧ (​ នៅ​ ពី​១១,៩% និង ៤,៤៤% ​ ច�ចរណ៍��ក់�ៀល (�ង���ំ) 50 4 ​ ច​ ឆ្នាំ ២០១៦)។ ការថយចុះនេះអា ​ រ​ បណ្តាលមកពីកា ​ិធាន អនុវត្តវ ច�ចរណ៍��ក់�ៀល (ប���ប���ល��គរយពីមួយ���ំ�មួយ���ំ) ���ក់�ៀល/ដុ��រ(ប���ប���ល��គរយពីមួយ���ំ�មួយ���ំ) 45 3 40 2 ការម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចប្រយ័ត្នប្រយែងនាពេលថ្មីៗនេះ​ រួមទាំង​ ការ​ 35 1 ​ ត្រា​ កំណត់អ ការប្រាក់។ 30 0 25 20 -1 រូប ២៤៖ មធ��ម�គអ����រ���ក់ដុ��រ���រ�ករយៈ��លខ�ី -2 15 (១២ ��) (គិត��គរយក��ងមួយ���ំ) 10 -3 5 -4 0 -5 អ���ផ�ល់កម�ី អ���ប��ើ (�ង���ំ) 20 7 J-06 J-07 J-08 J-09 J-10 J-11 J-12 J-13 J-14 J-15 J-16 J-17 18 6 អ���ផ�ល់កម�ី����ក់ដុ��រ អ���ប��ើ����ក់ដុ��រ ��ភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ RHS �ង���ំ 16 6 14 11.9 11.7 5 12 ប្តូរ​ អត្រា​ ្លា​ ប្រាក់រៀលធៀបដុលរអាមេ រិក​ បាន​ កើនឡើងត ​ ួច​ ​ ិចត 4.44 5 កើន​​ ដោយ​ /ដុល្លានៅ​ ដល់ ៤.០០០ រៀល​ ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៨ ចុង​ 10 4.42 ​ ត្រាប្តូរប្រាក់រៀលចំនួន ៤.០៣៧ រៀល/ដុល្លា​ នៅ​ ធៀបនឹងអ ខែ ធ្នូ 8 4 Dec-06 Nov-07 Oct-08 Sep-09 Aug-10 Jul-11 Jun-12 May-13 Apr-14 Mar-15 Feb-16 Jan-17 Dec-17 ៃ​ ក់រៀល​ ឆ្នាំ ២០១៦ (រូប ២៣)។ តម្លប្រា កើនឡើងផងដែរប ក៏​ ​ ើ​ ​ ្រាក់​ ធៀបនឹងប ដុងវៀតណាម ើ​ ៀបនឹងប ប៉ុន្តែ​ធ្លាក់ថ្លៃបធ បាត​ ​ ្រាក់​ ��ភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ RHS �ង���ំ នឹង​ ថៃ។ ធៀប​ នៃទីផ្សារ​ រូបិយវត្ថុ​ ចេញ​ នាំ​ របស់ខ្លួន (ក្រៅពីប្រាក់​ ធំៗ​ ដុល្លារអាមេរិក) ប្រាករ កំពុង​ធ្លាក់ថ្លៃ​ (ធៀបនឹងប ់​ ៀល​ ​ ្រាក់​ អឺរ៉ូ ដុល្លារ​ ​​ ការធ្លាក់ចុះបញ្ញ រៀល​ ើប្រាក់​ រយៈពេល​ ​ ត្រា​ ខ្លី (១២ ខែ) និងអ កាណាដា និងប ​ ្រាក់​ផោន​ អង់គ្លេស)។ ​ិស័យហ កម្ចី ដែលវ ពីការ​ ​ ិរញ្ញវត្ថុបានជួប ប្រទះ​ ក្រោយ​ បញ្ចប់​ ការ​ កំណត់​ អនុវត្តការ​ ការប្រាក់​ អត្រា​ ខែ មេសា ឆ្នាំ ២០១៧។ ជា​ នៅ​ រូប ២៣៖ ���ក់�ៀល�ន���ក់ចុះបន�ិច�ៀបនឹង���ក់�ត�� លទ្ធផល ប្រាក់បញ្ញើ​ ភាពប្រសព្វគ្នានៃអត្រា​​ ​ ្រាក់រៀល ជាប និង​ ​ ្រាក់ដុលអាមេ ប្រាក់បញ្ញើជាប ្លា​ ​ ម្ចី) បាន​ រិក​ (និងក ចុះ (រូប ថយ​ �ៀលក��ង ១ �ត �ៀលក��ង ១០០០ ដុង �ៀលក��ង ១ ដុ��រ���រ�ច ខុសគ្នា​ ២៥)។ ភាព​ អត្រានៃកម្ចី​(បញ្ញើ) ជា​ រវាង​ ់​ ៀល និងក ប្រាករ ​ ម្ចី​ 200 4,250 ប្រាក់ដុលអាមេ ជា​ ្លា​ រិក អាច​ ​ ី​ ឆ្លុះបញ្ចាំងព ជាងមុន​ ការចំណាយខ្ពស់​ 190 4,200 180 ី​ ្រាក់​ នៃកម្ចប ​ ្រាក់ដុលអាមេ រៀលធៀបនឹងកម្ចីជាប ្លា​ រិក​នៅក្នុងកម្មវិធី 4,150 �ៀលក��ង ១ �ត (និង ១០០០ ដុង) 170 ប្រតិបត្ដិការផ្តល់សន្ទនីយភាពដោយមានការធានា (LPCO) �ៀលក��ង ១ ដុ��រ���រ�ច 4,100 160 150 4,050 តម្រវ ដែល​ ូ ឲ្យមាន​ វត្ថ​ ំា ម ុបញ្ចដ ្​ ើ បីទទួលបាន​ បក្រា ​ ់រៀលដែល​ តវ ការ។ ូ្រ ​ 4,000 140 3,950 ​ ែល​ លក្ខខណ្ឌតម្រូវដ ធនាគារ និងគ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ​ ្រឹះស្ថាន​ ​ ្រាក់​ បង្កើនប 130 120 3,900 ី​ ​ កម្ចជា កើនឡើងប្រមាណ ​យ៉ាង​ ប្រាក់រៀល ដែលបាន​ តិច ១០%​ 3,850 110 ប្រាក់កម្ចស នៃ​ ី​ រុបរ ​ ​ ​បស់ខ្លួននៅបំណាច់ឆ្នាំ ២០១៩ បង្កើន​ បាន​ 100 3,800 ​ រ​ តម្រូវកា ​ នជួយរ ប្រាក់រៀល។ ស្ថានភាពនេះបា ​ ្ថិរភាពនៃ​ ​ក្សាស អត្រា​ J-12 J-12 N-12 A-13 S-13 F-14 J-14 D-14 M-15 O-15 M-16 A-16 J-17 J-17 ��ភព៖ ����ធរកម��� ធ��រ�� និង�រ��ល័យស�ិតិ�ៀត�ម ​ ្រាក់​ ប្តូរប ្លា​ រៀល/ប្រាក់ដុលអាមេ ​ ្រាក់រៀលដែលមាន​ រិក​ នៅពេលប ចរាចរណ៍កើនឡើង11។​​ ប្រកាស​ប៧-០១៦-៣៣៤-ផ-ក ចុះថ្ងៃទី ១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៦ ធនាគារជាតិកម្ពុជា ដែលចូលជា​ ១១  នៅថ្ងៃទី ១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៦ ហើយត្រ ធរមាន​ ​​ ូវ​​ ​ ​ អនុវត្តពេញលេញនៅ ថ្ងៃទី ៣១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩។ 24 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ២៥៖ �ព��សព���រ�ងអ�����ក់ប��ើ (និង���ក់កម�ី) ​ ណទាន​ ឆ្នាំ ២០១៧។ កំណើនឥ បាន​ របស់វិស័យធនាគារ​ ថយចុះ​ ����ក់�ៀល និងដុ��រ �នប���ប់ (��គរយក��ងមួយ���ំ) ត្រឹម ១៩,៦% (ធៀបនឹងឆ មក​ ​ ្នូ​ ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយ​ ​ ្នាំមុន) នៅខែធ ពី ២៥,៨ % នៅ​ ចុះ​ ឆ្នាំ ២០១៦។ 6 រូប ២៦៖ កំ�ើនឥណ�ន�ន�រថយចុះ ��កំ�ើន���ក់ 5 ប��ើ���រ�ង�ំ។ (គិតពី�ើម���ំមកដល់បច��ប��ន� ប���ប���ល 4 ពីមួយ���ំ�មួយ���ំ គិត��គរយ) 3 35 ប��ើពីវ�ស័យឯកជន ឥណ�នស���ប់វ�ស័យឯកជន 2 30 1 �ពខុស��� (រ�ងអ�����ក់ប��ើ����ក់�ៀល និងដុ��រ) 25 �ពខុស��� (រ�ងអ�����ក់កម�ី����ក់�ៀល និងដុ��រ) 0 20 Jan-14 Apr-14 Jul-14 Oct-14 Jan-15 Apr-15 Jul-15 Oct-15 Jan-16 Apr-16 Jul-16 Oct-16 Jan-17 Apr-17 Jul-17 Oct-17 15 10 Dec 10 Dec 11 Dec 12 Dec 13 Dec 14 Dec 15 Dec 16 Dec 17 ��ភព៖ ����ធរកម��� � រកម�� ��ភព៖ ���ធ � � ៖ ស��ល ័ ឯកជន ់ PS វ�សយ បញ្ចុះអត្រា​ ការ​ ​ ​ ប្រាក់កម្ចីជា រៀល ប្រាក់​ រក្សា​ ជាមួយនិងការ​ ិ ភាព​ ស្ថរ ៃ​ ប្តរ នអត្រា​ បក ូ​ ្រា រ ់ ៀលនឹងដុលរអាមេ ា​ ្ល រក ជួយ​ ិ ​អាច​ ធនាគារ​ ឲ្យ​ នៃ គោ លនយោបាយ​ ជាតិ ទ ទួ ល បានឯករាជ្ យ ភាព​ រូ បិ យ ​ វ ត្ថុ ​ រ បស់​ ​ ើ​ ទំនុកចិត្តកាន់តែមានច្រើនជាងមុនល វិស័យ​ ធនាគារ​ បាន​ ​ គោលនយោបាយ​ ខ្លួនឡើងវិញ។ រូបិយវត្ថុ​ របស់កម្ពុជា ​ តែងត្រូវ​ ​ ្រាក់បញ្ញើក្នុងវ បង្កើនប ​ិស័យឯកជនថែមទៀត។ ប្រាក់បញ្ញវ ើ​ិស័យ​ បាន​ ជួបប្រទះបញ្ហដោយសារតែ ា​ ក ​ ម្រិតដុលរូ ្លា​បនីយកម្មខ ​ ្ពស់​ ។ បានកើនឡើងច ឯកជន​ ​ ំនួន ២៣,០ % នៅ​ ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយ​ ថ្មីៗ​ នេះ វត្ថុប្រចាំបាន​ក្លាយ​ ​ ម្រាបកា ជាឧបករណ៍ដ៏សំខាន់មួយស ់​ រ​ ​ ី ១៩,៣ % នៅឆ្នាំ ២០១៦ (និង ១៦,៦% នៅឆ្នាំ កើនឡើងព ស្រួល គ្រប់គ្រងសាច់ប្រាក់ងាយ​ ​ ួយ​ ដោយសារតែវត្ថុប្រចាំនេះជ ​ ង្ហាញពីភា ២០១៥) ដែលប ​ ពទាក់ទាញកាន់តែខ្លាំង ដោយសារតែ​ ជំរុញទីផ្សាររវាង​ ធនាគារ និងធនាគារ។ នៅឆ្នាំ ២០១៧​ នៅ​ ពេល​ នយោ​ គោល​ ្ច​ េរី​ បាយសេដ្ឋកិចស របស់កម្ពុជា។ យ៉ាងណាក៏ដោយ​ ដែលតម្រូវការ​ បញ្ញើដែលអាច​ វិញ្ញាបនប័ត្រ​ បាន​ កើនឡើង​ ជួញដូរ​ ប្រាក់កម្ចី នឹងប្រាក់បញ្ញើ នៅតែមានកម្រិតខ ផលធៀប​ ​ ្ពស់គឺ ៩៥% (​ ដោយ​ ធនាគារ​ ពាណិជ្ជ)​ បរិមាណទឹកប្រាក់ (មិនទាន់ទូទាត់)​ ជា​ នៅឆ្នាំ ២០១៧។ កើនឡើង​យ៉ាង​ខ្លាំង​ ប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក​ ដែលបានផ្តល់ជូន បាន​ ដល់ ២០,៨ ប៊ីលាន​ រហូត​ ស្មើនឹងកំណើន ៩៣%12។ ដុល្លារ ឬ​ កំណន ើ ឥណទានយ៉ងលឿន​ ា​ ុ ​ នៅក្នង េ ​ រយៈពល បនុ៉ ន ំា ន ា្ម ឆ្នម ទៅ​ ុ ​ ា​​ ះដែរ ដូចគ្ននេ វិញ្ញាបនប័ត្រ​ បរិមាណ​ បញ្ញើដែលអាច​ ជួញដូរ​ បាន​ នេះ ជំរុញឲ បាន​ មាន​ ​ ្យ​ ឥណទាន​ មិនទាន់ទូទាត់ ​ិស័យ​ ដែលវ ប្រាក់​ ជា​ រៀល ក៏ក ​ ើនឡើងដ ​ ែរ​ ដែលមានចំនួនរហូតដ ​ ល់ ១៥,៥ បានផ្តល់ ​ ធនាគារ​ ដើម្បីសម្រេចបា ​ ន​ អត្រាជាង ​ ១០០% នៃ​ផសស ទ្រីលានរៀល (ស្មើនឹង​៣,៨៧ ពាន់លា ដុល្លារ) ឬ​ ​ ន​ ស្មើនឹងកំណើន ា​ ះដែរ ប្រាក់បញ្ញវ (រូប ២៧)។ ដូចគ្ននេ ឯកជន​ ើ​ិស័យ​ កើនឡើង​ បាន​ ២៩%។ ឆ្នាំ ២០១៧។ កំណើននេះមានន័យថា ដល់ ១០០% នៃ ផសស នៅ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ វិស័យ​ ដើរ​ បាន​ សំខាន់​ តួនាទីកាន់តែ​ គាំទ្រកំណើន​ ក្នុងការ​ ​ិស័យធនាគារ ខ. វ គោលនយោបាយ​ សេដ្ឋកិច្ច។ អាចលើកឡើងម្យ៉ាងទៀតថា ​​ វិស័យ​ ​ នាគារ ​ ហិរញ្ញវត្ថុ និងធ ​ ឧ កំពុង​ក្លាយជា ​ ម្រាប់​ ​ បករណ៍ ដ៏សំខាន់ស ី ក វឌ្ឍនភាពថ្មៗ ុ្ន វិសយ ​ង កំណន ​ នាគាររួមមាន​​ ័ ធ ្រា ប ើ បក ​ ់ ញ្ញើ និង​ ​ េដ្ឋកិច្ច។ ការគ្រប់គ្រង​ម៉ាក្រូស ទោះបីជាមា ​ ន​ ការចូលជ្រៅ​ ផ្នែក​ កំណើនឥណទានតិចតួច​(រូប ២៦)។ ជារួម​ឥណទាន​ របស់​ វិស័យ​ វត្ថុ​យ៉ាង​ ហិរញ្ញ​ ​​ លឿនក្តី ក៏អត្រា​ កម្ចីមិនដ ប្រាក់​ ​ ំណើរការដែលបាន​ បាន​ ធនាគារ​ ថយចុះ​យ៉ាង​ ច្រើន ទោះបីជា​ នៅតែមានការ​ កើនឡើង​ រាយការណ៍ ​ នាគារ​ នៅ​ សម្រាប់វិស័យធ តែមានកម្រិតថ ​ េរ​ ត្រឹម តែ​ ក្តី ដោយសារ​ ​ រ​ ការអនុវត្តកា អត្រា​ កំណត់​ ​ ែ មេសា ការប្រាក់នៅខ ឆ្នាំ ២០១៧ ធៀបនឹងអ ២,៤% នៅ​ ​ ត្រា ២,៥% នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ជាតិនៃកម្ពុជាឆ្ន ១២ របាយការណ៍ធនាគារ​ ​​ ាំ ២០១៧ ។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 25 ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ អត្រាប្រាក់កម្ចីដែលមិនដំណើរការទាំង រូប ២៨៖ �ររួមចំ��កចំ�ះកំ�ើនឥណ�នក��ង��ុក នេះ គួរតែមានការបកស្រាយដោយប្រយ័ត្នប្រយែង។ មាន​ ភាព​ (គិត��គរយ) ស៊ីសង្វាក់គរវាង​ មិន​ ្នា​ ចំណាត់ថ្នាក់ប្រាក់កម្ចី និងការផ្ទេរ ការផ្តល់​ សំណង់ អចលន��ព�� និង�រប���ំ កម�ន��ល ឡើងវិញន ហិរញ្ញប្បទាន​ ​ ៃប្រាក់កម្ចី ដែលអាចបិទបាំងបញ្ហ ​ ​​ ាជ្រៅ​ លក់ដុំ និង�យ ស����រ និង�ជនីយ���ន ����ងៗ កសិកម� សរុប ជាងនេះ។ 50% 40% រូប ២៧៖ ឥណ�ន និង���ក់ប��ើរបស់វ�ស័យធ��រ�ន �ើន�ើង���ង�ប់រហ័ស (គិត��គរយ ផសស) 30% 20% ធ��-16 10% ធ��-14 0% ធ��-12 -10% S-11 F-11 J-10 J-13 J-14 J-17 N-12 D-09 D-16 A-12 A-14 M-15 M-16 O-15 ធ��-10 ឥណ�នស���ប់វ�ស័យឯកជន ��ភព៖ ����ធរកម��� ធ��-08 ���ក់ប��ើរបស់វ�ស័យឯកជន ធ��-06 ធ��-04 0 20 40 60 80 100 120 ចំណែកឥណទានក្នុងស្រុកសម្រាប់វិស័យពាណិជ្ជកម្ម (លក់ដុំ ��ភព៖ ����ធរកម��� លក់រាយ) វិស័យកម្មន្តសាល និងសណ្ឋាគារ បានធ្លាក់ចុះ ដែលជា ា ង្ហញ សញ្ញប ា ច ា ភាពធ្លក់ ះ ុ ជាបន្តទៀតនកា ៃ របក ្រ ត ្រ ង ួ បជ ុ វិសយ ែ ក្នង ័ ​ រ​ ផ្ទុយទៅនឹងកា នាពេលថ ថយចុះ​ ​ ្មីៗនេះ ​ នៃកំណើន​ វ ិ ស ័ យ​ កម្មន្តសាល និងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម។ ថយចុះភា ការ​ ​ ពប្រកួត​ សម្រាបវ ហិរញ្ញវត្ថុ ឥណទាន​ សំណង់ និង​ អចលនទ្រព្យ​ ់​ិស័យ​ ប្រជែងអា ​ ច​ ធ្វើ​ ​ ណិជ្ជកម្មមា ឲ្យវិស័យកម្មន្តសាល និងពា ទាក់ ​ នភាព​ ​ ន្ថែមទ បានកើនឡើងប ​ ៀត​ នៅ​ ឆមាស​ ទីពីរ​ នៃឆ្នាំ ២០១៧ (រូប ​ ្នកផលិត។ លំហូរនៃការ ទាញតិចជាងមុនសម្រាប់វិនិយោគិន និងអ ២៨)។ ​ ម្រាបវ ឥណទានក្នុងស្រុកស ់​ិស័យនេះ បាន​ ​ កើនឡើង​ ​ិស័យកម្មន្តសាល​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសទៅក្នុងវ បានថយចុះ​ នង ប្រមាណ ៣៦,១% ធៀប​ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយ​ ឹ​ ឆ្នាំមុន​ នៅ​ ក្នុងរ ​យៈពេល​ ពីរបីឆ នេះអា ​ ្នាំកន្លងទៅនេះ (រូប ២៩)។ ស្ថានភាព​ ​ ច​ ​ ី ២៨,៤% នៅ​ កើនឡើងព ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយសារ​ បណ្តាលមកពីក ​ ំណើនប ​ ្រាក់​ ឈ្នួលយ៉ាង​ លឿន ​ ំណាត់​ថ្នាក់​ និងច មានកំណើន​ វិនិយោគ​ លវើ​ិស័យ​ ​ ចលនទ្រព្យសា សំណង់ និងអ ​ រជា​ របស់កម្ពុជា​ នៅក្នុងរបាយការណ៍ស្តីពីកា ទាប​ ធ្វើអាជីវកម្ម13 ។ ​ រ​ ចូលរួមចំណែករ ថ្មី។ ការ​ វិស័យន ​បស់​ ​ េះ​ សម្រាបកំ ់​​​ ណើន​ ឥណទាន​ ា ភាពនេះ​ ស្ថន មនិ មានភាពប្រសរ ើ សមប ្រា ​ ់ រ​ កា កណ រក្សា​ ំ ន ើ ​ សដ ្ឋ ច េ ក ិ ្ច​​ ស្មើនឹង ៨,១% (នៃអត្រា​ សរុប​ បានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង ​ សរុប​ ខ្ពស់ទេ។ ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយ​ ១៨,៦%) នៅ​ ​ ី ៦,៤% (​ កើនឡើងព អត្រា​ នៃ​ ឆ្នាំ ២០១៦។ វិស័យន សរុប​ ២០,១%) នៅ​ បាន​​ ​ េះ​ ចូលរួមចំណែក​ ​​ ដល់ឥណទានសរុ បប្រមាណ ២៦% នៅឆ្នាំ ២០១៧ ដោយកើន​ ពីចំនួន ២២% នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ជារួម ឥណទាន​ ឡើង​ សរុប​ ​ ្នុង​ មិនទាន់ទូទាត់ក សំណង់ និងអ វិស័យ​ បញ្ចាំ ​ ចលនទ្រព្យ​ និងការ​ ដុល្លារ​ មានចំនួន ៤,១ ប៊ីលាន​ ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយ​ នៅ​ ​ី កើនឡើងព ដុល្លារនៅ ៣,០ ប៊ីលាន​ ​ ឆ្នាំ ២០១៦។ ចំណាត់​ថ្នាកន ១៣  ​ តែមានកម្រិតទា ់​ ៃការធ្វើអាជីវកម្មរបស់កម្ពុជានៅ ​ ្ថិតនៅ​ ​ ប។ កម្ពុជាស ​ ំណោមប្រទេស ១៩០ នៅឆ្នាំ ២០១៧ លំដាប់ទី ១៣១ ក្នុងច ​ ំដាប់ទ ធៀបនឹងល ់​ ៀតណាម និងល ​ ី ៨២ សម្រាបវ ​ ី ៤៦ សម្រាបប ​ ំដាប់ទ ់​ ្រទេសថ ​ ៃ។ ការ​ ចាប់ផ្តើមអា ​​ ិតក្នុងច ​ ជីវកម្មស្ថ ទាប​ ​ ំណាត់ថ្នាក់​ បំផុត (ទី ១៨០) ​ ិរវេលា​ ចំណែកថ ចុះ​ ក្នុងការ​ បញ្ជអា ី​ ជីវកម្មមា ​ នអត្រា​៤ ដងយូរជា ​ ង​ ភាគ​ មធ្យម​ ប្រទេសនៅ​ របស់បណ្តា​ អាស៊ីបូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វិក។ 26 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ២៩ ៖ ឥណ�នក��ង��ុក��លផ�ល់ហិរ��ប���នដល់ ​ នកើនឡើងយ៉ាងល ក្នុងស្រុកបា ​ ឿន ក្នុងមធ្យមភាគ ១៥% ក្នុង​ �ណិជ�កម� កម�ន��ល និងស����រ (គិត��គរយ ក្នុងអំឡុងព មួយឆ្នាំ​នៅ​ ើ​ ្យមាន​ ​ ីឆ្នាំ ២០១៣ ដល់ ២០១៧ ដែលធ្វឲ ��ចំនួនសរុប) ​ ែលផលធៀបរវាង​ កំណើន ៥% នៃ ផសស នៅពេលដ ប្រាក់​ កម�ន��ល ស����រ និង�ជនីយ���ន លក់ដុំ និង�យ (�ង���ំ) ​ ល់ ១៩,៧% នៅឆ្នាំ ២០១៧ ដែល​ ចំណូល-ផសស កើនឡើងដ 14 36 ​ ី ១៤,៦ % នៃ ផសស នៅ​ កើនព ឆ្នាំ ២០១៣។ កម�ន��ល ស����រ និង�ជនីយ���ន លក់ដុំ និង�យ (�គរយ��ចំនួនសរុប) 12 35 10 34 (�គរយ��ចំនួនសរុប) 8 33 នេះ ចំណូលពន្ធបា ក្នុងចំណោម​ កើនឡើងគ ​ ន​ ​ ្យកត់សម្គាល់ ​ ួរឲ 6 32 បា ន​ ដែ ល ​ ឲ្ យ កម្ពុ ជា ​ក្លា យ ​ ធ្វើ ​ ប្រ ទេ ស ​ ជា ​ ក្នុ ង ចំ ណោ ម​ មួ យ ​ ប ណ្តា 4 31 ​ ែលមានការ​ ប្រទេសដ ​ ំណូលពន្ធបា ប្រមូលច ល្អបំផុត​ដោយធៀប​ ​ ន​ 2 30 ​ គរយ ផសស (រូប ៣០)។​ នៅអំឡុងពីឆ នឹងភា ​ ្នាំ​ ២០១៣ ដល់ 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 29 ២០១៧ ចំណូលពន្ធបានកើនឡើងជា ​ ង ៤% នៃ ផសស ដោយ​ ��ភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ RHS �ង���ំ ឆ្នាំ ២០១៧។ ការ​ កើនដល់ ១៦% នៃ ផសស នៅ​ ធៀប​ ប្រៀប​ ក្នុង​ ​ ង្ហាញថា ចំណូលព តំបន់ប ធៀប​ ​ ន្ធរបស់កម្ពុជា​ ភាគរយ​ ផសស នឹង​ ​ ំណោម​ នៅឆ្នាំ ២០១៧ ស្ថិតក្នុងច ​ ែលមាន​ ប្រទេសដ ប្រមូល​ ការ​ ​ រពើពន្ធ ង) វិស័យសា ​ ន្ធបានល្អបំផុត។ ចំណូលព ដំណរ ើ ការ​សារពើពន្ធបច្ចប ុ ប្ ន្ននះ េ​ ឆះុ្ល ​ បញ្ចង ំា ​ ព​គោ នយោបាយ​ ី ល​ រូប ៣០៖ �រ��ៀប�ៀប���ក់ចំណ�លពន�ក�ងតំបន់ ពង្រីក​សារពើពន្ធរបស់អាជ្ញាធរ​ កម្ពុជា។ សេចក្តីសម្រេចរបស់ ​​ ​ (គិត��គរយ ផសស) កម្ពុជាក្នុងការ​ អាជ្ញាធរ​ ​ ្រាក់​ បង្កើនប មន្រ្តីរាជការ​ បាន​ បៀវត្សរ៍ដល់​ �ៀត�ម កម��� ​ រ​ បង្កើនកា ចំណាយ ប៉ុន្តែ​ ឥទ្ធិពលរបស់វា ​​ ​ នភាព​ លើឱ សារពើពន្ធ​ ម៉ុង���លី ​ នដោះស្រាយ​ ត្រូវបា ការ​ ដោយ​ ់​​​ ណូល​​ ប្រមូលប្រាកចំ ដ៏រឹងមាំ។ ការ​ �� សិង�បុរ� ​ ្រាក់ច ប្រមូលប ដ៏​ ​ ំណូល​ រឹងមាំបំផុតនៅឆ្នាំ ២០១៧ ដែលមកពី​ �����សុី ហ�ីលីពីន ​ រ​ កំណើនកា ការ​ អនុលោមតាម​ ជួយកាត់បន្ថយឱ បង់ពន្ធ បាន​ ​ ន​ �វ នេះ។ ភាព​ �សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក � �ន��ក ���ស ់ ណ � ច � មធ��ម�ប ំ ល ឥណ����សុី ប្រមូលប្រាក់ចំណូល ក. ការ​ 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 ��ភព៖ សូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក និង����ធរកម���។ ទិន�ន័យថ�ីបំផុត�ម���ំ��ល�ន។ កា របន្ត ​ ​ ប្រា ក់ ចំ ណូ ល ​ ប្រ មូ ល ​ មា នកម្រិ ត លើ ស ពី ​ ដ៏ រឹ ង មាំ ​ កា រ​ ទុក​​ រំពឹង​​ ។ ប្រាកច ់​ ំណូលក្នុងស ​ ្រុកជារួមរ ​បស់​ ត្រូវបា រដ្ឋាភិបាល​ ​ ន​ រំពឹង​ ​ ើនឡើងល ថានឹងក ​ ឿន​ ជា​ ងការ​ ទុក រំពឹង​ ដោយសារ​​ ដំណើរ​ ំ ត សមាសភាពធំបផ ុ ន ​ ចំ ូ ពន្ធនៅ ៃ​ ណល ពន្ធបយោ ​ តែជា​ ែ ​ ្រ ល ដល រឹងមាំ រយៈពេលយូរ​ ការដ៏​​ ប្រមូល​ នៃការ​ ប្រាក់​ ​ដ្ឋ។ នៅឆ្នាំ ចំណូលរ ចំនួន ៦០% នៃចំណូលព មាន​ ​ ន្ធសរុប។ ជាមួយនឹងពន្ធតម្លៃបន្ថែម​ ់​ ំណូល​ ២០១៧ ប្រាកច ក្នុងស្រុកបា ​ នកើនឡើងដល់ ​​ ១៨% ដែល​ អត្រា​ ដែលមាន​ ខ្ពស់ជាង​ គេ​ ដោយមានចំណែកព ​ ន្ធតម្ល​ៃបន្ថែមក ​ ្នុង​ កើនឡើងព ​ ី ១៦% នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ប្រាក់ចំណូលក្នុងស្រុកត ​ ្រូវ​ កើនឡ ស្រុក​ ​ ើង ​ កំណើនការចំណាយ​ នៅពេល​ ប្រើប្រាស់​ លើការ​ បានប៉ាន់ស្មានថា​ កើនឡើងដល់ ១៧,៦ ទ្រីលានរៀល (​ ៤,៤ ​ ្រយោល​​ ពន្ធប កើនឡើងយ៉ាង​ខ្លាំង ដោយកើន​​ បាន​ ដល់ ៩,៦% នៃ​ ដុល្លារ) ឬស្មើនឹង ១៩,៧% នៃ ផសស។ កំណើននេះ​ ប៊ីលាន​ ពី ៨,៨% នៅ​ ផសស នៅឆ្នាំ ២០១៧ ​ ឆ្នាំ ២០១៦ (រូប ៣១)។ ការ​ ស្មើនឹងទ រៀល​ ឬ ៦៦២ លាន​ ​ ឹកប្រាក់ចំនួន ១៧,៥ ទ្រីលាន​ ដុល្លា​ ូ ពន្ធបយោ ប្រមល ្រ ល​ តវ បានប៉ន ូ្រ ​ ា ស ់ ន ថានឹង​ ា្ម ​ កន ា ​ ើ ឡើង​យ៉ងលឿន​ ច្រើនជាងការ​ ់​ ំណូល​ ប្រមូលប្រាក់ចំណូលនៅឆ្នាំ ២០១៦។ ប្រាកច ឆ្នាំ ២០១៧ ព ដល់ ១៩% នៅ​ ​ ី ១៤% នៅឆ្នាំ ២០១៦។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 27 រូប ៣១៖ ���កសំ�ន់ៗ��ចំណ�លទូ�របស់រ���ភិ�ល ប្រាក់ចំណូល (លើកលែងត ផ្នែកសំខាន់ៗនៃ​ មិនមែន​ ​ ែផ្នែក​ (គិត��គរយ ផសស) ​ ី​ ពន្ធ) បានបង្ហាញព ធ្វើ​ កំណើនគ្រប់ផ្នែក​ ហើយ​ ឲ្យការប្រមូល​ ពន���ល់ ពន����ល 20 ​ ្រុក​ ប្រាក់ចំណូលក្នុងស ​ ឆ្នាំ មានភាពល្អប្រសើរនៅ ២០១៧ (រូប ពន��ណិជ�កម� មិន��នពន� និង����ងៗ 18 16 ៣៣)។ កំណើន ​ ង្ហាញ​ នេះប ​ ៃការគ្រប់គ្រង​ ពីតួនាទីដ៏សំខាន់ន 14 សសរ​ ចំណូល​ ដែលជា​ ​ យុ ស្តម្ភមួយន ប្រមូលពន្ធ ពីឆ្នាំ ៃ​ ទ្ធសាស្រ្ត​ 12 10 ​ ការគាំទ្រឲ្យកម្ពុជាស ២០១៤ ដល់ ២០១៨ ដែលជា ​ ន​ ​ ម្រេចបា ការ​ 9.6 8 8.1 8.6 8.8 ប្រាក់​ ប្រមូល​ ដោយ​ ចំណូល​ ជោគជ័យក្នុងរយៈពេល​ ប៉ុន្មាន​ ឆ្នាំនេះ។ 6 6.8 6.8 4 5.4 5.7 6.0 ជា​​ ទោះបី​ នៅ​ ែ ច​ តអា មានចំណច ូ កែលម្អទៅលើ​ ុ ត្រវ គប ការ​ ់គ្រ​ ្រ ​ ង​ ពន្ធ​ 2 1.7 1.7 1.8 2.3 2.5 2.9 3.4 3.6 4.2 ក្តី ក៏មានការរំពឹងថា ​ ប្រសិនបើមា អនុវត្តយ ​ នការ​ ​ ុទ្ធ​ សាស្រ្ត​ ប្រមូល​ - 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e ថ្មី​យុទ្ធសាស្រ្ត​ ប្រាក់ចំណូល​ ត្រូវផ នោះ​ ​ ្តោតលើ​ ការកែលម្អព ​ ន្ធដោ ​ យ​ ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ e �រ���ន់��ន ​ ំពុងប ផ្ទាល់​ ដែលក ​ ញ្ហា​ ​ ្រឈមនឹងប លើកទឹកចិត្តពន្ធរ នៃការ​ ​ួមទាំង ​ ន្ធយូរផងដែរ។ រយៈពេលរួចព ា ក ពន្ធដោយផ្ទល់ ​ ​ មា ៏ ន​ សន ្រ រ ា្ថ ភាពល្អបស ​ រ ើដ ​ ​​ ែ ដោយកើនឡើង នឹង​ ដល់ ៤,២% នៃ ផសស នៅឆ្នាំ ២០១៧ ធៀប​ ចំនួន ៣,៦% រូប ៣៣៖ �ររួមចំ��កចំ�ះ�រ��មូល���ក់ចំណ�លក��ង នៃ ផសស នៅឆ្នាំ ២០១៦14។ នៅអំឡុងពីឆ ​ ្នាំ ២០១៣ ដល់ ��ុក�ើន�ើង (គិត��គរយ ផសស) ​ យផ្ទល ២០១៧ ពន្ធដោ ​​ ់ កន ា បាន​ ​ ឿនបំផត ើ ឡើងល ុ ក ​ង ុ្ន កម្រត ិ ៦៥% ពន���ល់ ពន����ល៖ រ���ករ � ល៖ ពន�ត��ប ពន��� � ក�ង � ��ម ុ � ��ក � ល៖ ពន��� ពន��� ូ ើ រ�ំចល ពន��ណិជ�កម� ចំណ�លមិន��នពន� វាផ្អែកលើមូលដ្ឋានដ៏តិចតួចក ទោះបីជា​ ។ ​ ្តី​ ​ ្រយោល​​ ពន្ធប ស្ថិតនៅ​ 1.4 ​ ែលមានកម្រិត​​ ៤០%។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លំដាប់ទីពីរដ 1.2 0.1 1.0 0.2 ចំណែកពន្ធដោយផ្ទាល់ធៀបនឹងចំណូលពន្ធសរុបកើនឡើងយឺត 0.8 0.2 ក្នុងកម្រិត២៦% នៅឆ្នាំ២០១៧ ធៀបនឹង ២២% នៅឆ្នាំ២០១៣។ 0.6 0.3 0.1 0.3 ការ​ ដោយសារ​ ចិត្តរបស់កម្ពុជា ប្តេជ្ញា​ នៅ​ ក្រោម​ កិច្ចព្រមព្រៀង​ 0.4 0.1 0.1 ី​ ស៊ាន ពន្ធពា ពាណិជ្ជកម្មសេរអា ​ ន​ ​ ណិជ្ជកម្មបា ថយ​ ចុះ​ ពី ២១% 0.2 0.2 0.4 0.0 ត្រឹម ១៤%។ ដូច្នេះ ប្រព័នព មក​ ​ ម្ពុជានៅ ្ធ​ ន្ធរបស់ក ​ ត ពឹងផ្អែកលើ​ ​ ែ​ -0.2 2016 2017 ពន្ធប្រយោល ប្រៀប​ ហើយការ​ ធៀបក្នុងតំបន់ប​ង្ហាញថា ការ​ ​ ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ចំណូល ​ ប្រមូលប្រាក់​​ ដោ យផ្ទា ល់ ​ ព ន្ធ ​ របស់ ​ ក ម្ពុ ជា​ ធៀប​ ប្រា ក់​ នឹ ង ​ ស���ល់៖ InD ពន����ល ​ ្នុងស្រុកស ចំណូលក ​ ​ ​ រុប នៅ ទំហំត តែមាន​ ​ ូចដដែល (រូប ៣២)។ ខ.ចំណាយ​សាធារណៈ​ រូប ៣២៖ �រ��មូលពន���ល់-�រ��ៀប�ៀបក��ងតំបន់ (គិត��គរយ����ក់ចំណ�ល) សម្រេច​ សេចក្តី​ ក្នុងការ​ របស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ មន្រ្តី​ បង្កើនបៀវត្សរ៍​ �����សុី បង្កើន​ រាជការ​ បាន​ ចំណាយ។ បញ្ជីចំណាយ​ ការ​ បៀវត្សរ៍​ លើប្រាក់​ ឥណ����សុី ហ�ីលីពីន សាធារណៈ​ ក្នុងវិស័យ​ លឿន បានកើនឡើង​យ៉ាង​ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ​ �សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក �ៀត�ម ​ ្រូវ​ ២០១៣ ហើយត ​ នឹងក បាន​ប៉ាន់ស្មានថា ​ ល់ ៧,៧% ​ ើនឡើងដ សិង�បុរ� ការ​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ ២០១៧ ដោយសារ​ ​​ ខិតខំសម្រេ ​​ ចបាន​ �� � �ន��ក ���ស � ច ់ ណ ំ ល � មធ��ម�ប ប្រាក់​ គោលដៅ​ បៀវត្សរ៍អប្បបរមារបស់មន្រ្តី​ រាជការ​ ឲ្យបាន​យ៉ាង​ កម��� �វ ណាស់ ១ លាន​ ហោច​ ប្រហែល ២៥០ ដុល្លារ) ក្នុងមួយខ រៀល​ (​ ​ ែ ម៉ុង���លី ​ ្នាំ ២០១៨។ ប្រាក់បៀវត្សរ៍អ ត្រឹមឆ ្តី​ ជការ​ ​ ប្បបរមារបស់មន្ររា នៅ 0 20 40 60 ��ភព៖ សូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក និង����ធរកម���។ ទិន�ន័យថ�ីបំផុត�ម���ំ��ល�ន។ ឆ្នាំ ​ ២០១៨ ​ ីដងបើធ កើនឡើងស្ទើរតែប នឹងប ​ ៀប​ ​ ្រាក់ឈ្នួលឆ្នាំ ផ្ទាល់​ ១៤ ពន្ធដោយ​ ើ​ ្រាក់ចំណូល ពន្ធលើប្រាកច រួមមានពន្ធលប ើ​ ូលធន។ ់​ ំណេញ និងពន្ធលម 28 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ២០១៣15។ ជាលទ្ធផល សាធារណៈ​ ចំណាយ​ កើនឡើង​ បាន​ តារាង ១ ៖ គុណភាពហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ (២០១៤) ​ី ដល់ទៅ ២២,៣% នៃ ផសស នៅឆ្នាំ ២០១៧ ដែលកើនឡើងព លទ្ធភាព​ ចំណាយ​ គុណភាព​ ២១,១% នៅឆ្នាំ ២០១៥ (រូប ៣៤)។ ​ រនាំ​ ហេដ្ឋារចនា ទទួលបាន​ ក្នុងកា អគ្គិសនី​ ចេញ ័ ក សម្ពន ំ ង់ផែ ្ធ ព រូប ៣៤ ៖ �យ�រកំ�ើន���ក់ឈ�លក��ងវ�ស័យ ប្រើប្រាស់​ ��រណៈ �រចំ�យ�ន និងកំពុង�ើន�ើង�ំងពី��ំ ២០១៥ (គិត��គរយ ផសស) ម៉ាឡេស៊ី 100.0 525.0 5.6 មូលធនទទួលហិរ��ប���នពី�ង��� � �នពីរ��ភ មូលធនទទួលហិរ��ប� ិ ល � � ���ក់ឈ�ល មិន��ន���ក់ឈ�ល សិង្ហបុរី​ 100.0 460.0 6.7 ��ន�រយុទ�����អភិវឌ��ន៍�តិ (���វ�នមូលធន) 25 ថៃ 100.0 595.0 4.5 20 វៀតណាម 99.2 610.0 3.7 7.1 7.7 7.8 6.2 7.2 6.9 6.7 7.3 6.3 15 ឥណ្ឌូណេស៊ី 97.0 571.8 4.0 4.3 4.8 4.4 4.6 5.0 5.7 6.5 7.2 7.7 10 2.4 2.6 អាស៊ីបូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វិក 96.2 923.5 3.5 2.4 2.1 2.1 5 1.9 2.5 2.5 2.3 លែង​ (លើក​ តែ​ េ​ ប្រទស​ 7.3 8.2 7.0 7.0 6.4 6.3 5.0 4.8 4.4 ់​ ំណូល​ មានប្រាកច ខ្ពស់) 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e ហ្វីលីពីន 89.1 755.0 3.5 ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ NSDP ��ន�រយុទ�����អភិវឌ��ន៍�តិ ម៉ុងហ្គោលី 85.6 2745.0 1.7 ​ ន​ ប្រទេសមា 79.5 1712.2 3.3 ប្រាក់ចំណូល​ លើ កា រ​ ចំ ណា យ​ មូ ល ធន​ វិ និ យោ គ​ ភា គរយ​ ស រុ ប គិ ត ជា​ នៃ មធ្យមកម្រិតទាប ចុះ​ សំខាន់ ដោយសារតែ​ ផសស​ មាននិន្នាការថយ​ ថយចុះជា ការ​ បន្តបន្ទាប់នៃផ្នែកដែលទទួលបាន​ ក្រៅ​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ប្រទេស ។ ឡាវ 78.1 1950.0 2.6 មូលធននៅឆ្នាំ ២០១៧ ត្រូវ​ ចំណាយ​ ​ ​នៅ​ បាន​ប៉ាន់​ស្មានថា តែ​ មាន​ កម្ពុជា 56.1 795.0 3.6 ​ ប​ កម្រិតទា ជាង​ កម្រិតក ​ ំណត់​​ ​ ែនការ​ ក្នុងផ ្ត​ ភិវឌ្ឍន៍​​ យុទ្ធសាស្រអ មីយ៉ាន់ម៉ា 52.0 620.0 2.6 ឆ្នាំ ២០១៤ ដល់ ២០១៨។ បើទោះជាកម្រិតន ជាតិ​ វិនិយោគ​ ​ ៃការ​ ប្រភព៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ ទិន្នន័យថ្មីបំផុត តាមឆ្នាំដែលមាន។ បច្ចុប្បន្ន​ អាច​ មូលធនសាធារណៈ​ ា​ ង​ ប្រហាក់ប្រហែលគ្ននឹ ប្រទេស​ អគ្គិសនីប្រើប្រាស់ (គិតជាភាគរយនៃចំនួនប្រជាជន) លទ្ធភាពទទួលបាន​ តំបន់​ គុណភាព​ ក្នុង​ ​បស់កម្ពុជានៅ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរ ​ ក្រោមគេ​ ក្នុងការនាំចេញ (គិតជាដុល្លារក្នុងមួយកុងតឺន័រ) ចំណាយ​ ​ ី​ នៅឡើយ ដែលបង្ហាញព ​ ពទាប​ ប្រសិទ្ធភា នៃ​ ការ​ វិនិយោគ​ វិស័យ​ ​ ល់​៧=ជឿនលឿន) គុណភាពហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកំពង់ផែ វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក (១=គ្មានការអភិវឌ្ឍន៍ រហូតដ ​ ្រូវ​ សាធារណៈ (តារាង ១)។ ដូច្នេះ ចាំបាច់ត ការបង្កើនកា មាន​ ​ រ​ ដែលទទួលបាន​ ចំណាយមូលធន​ ដើម្បី​ ហិរញ្ញប្បទានពីរដ្ឋាភិបាល​ ​ រ​ បង្កើនកា ដោយ​ វិនិយោគប្រកប​ ​ រ​ ផលិតភាព​ ទន្ទឹមនឹងកា បង្កើន​ ផលនៃការចំណាយ។ សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​ ១៥  ​ េដ្ឋកិច្ច និងហ របស់ក្រសួងស ​ ិរញ្ញវត្ថស ុ​ ្តីពីការ​ អនុម័តស ​ វិកាឆ្នាំ ២០១៨ ដោយ​ ​ េចក្តីព្រាងថ មន្រ្តី ថ្ងៃទី ២៧ ខែ តុលា គណៈរដ្ឋ​ ឆ្នាំ ២០១៧។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 29 គ. តុល្យភាព​សារពើពន្ធ ​ ្នាំ ២០១៨ ឃ. ថវិកាឆ ឱនភាព​សារពើពន្ធជា ​ ត្រូវ​ ​ រួម​ ​ នៅ បាន​ប៉ាន់ស្មានថា​ ​ថេរ ដោយ​ េ ជាលើកដំបូងក្នុង​ នះ ្រ ​ រយៈពេលជាចើន ាម ឆំ​ មាន​ ្ន កហើយដែល​ ភាព​ សារតែ​ នៃការ​ រឹងមាំ​ ប្រមូលច ​ ំណូល។ ​ បើទោះជាការសម្រេច​ ​ ំណាយ​ កំណើន​សារពើពន្ធខ្ពស់​ ដែលបង្កើន ទាំងច ​ រ​ ចរន្ត និងកា របស់អាជ្ញាធរកម្ពុជាក្នុងការឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្រ្តីរាជការ បាន​ មូលធនក្នុងថ វិនិយោគ​ ឆ្នាំ ​ វិកា​ ២០១៨។ សាធារណៈ​ ចំណាយ​ ចំណាយក្តី​ ​ បង្កើនការ​ ឥទ្ធិពលនៃការចំណាយ​ នេះលើ​ ឱនភាព​ សម្រាបឆ សរុប​ ​ ន​ ់​ ្នាំ ២០១៨ ស្មើនឹង ២៤,០% នៃ ផសស ដែលបា ការ​ សារពើពន្ធ​​ ត្រូវបានដោះស្រាយដោយ​ ប្រមូលប ​ ្រាក់ចំណូលដ ​ ៏​ ​ ចំណាយ​ កើនឡើងខ្ពស់ជាង សាធារណៈ ដែល​ប៉ាន់​ស្មានចំនួន សារពើពន្ធ (​ រឹងមាំ។ ឱនភាព​​ ​ ំនួយឥតសំណង) មិនរាប់បញ្ចូលជ ​ ំណាយសាធារណៈ​ ២២,៣% នៅឆ្នាំ ២០១៧។ ការបង្កើនច ភាគ​ ​ ន​ប៉ាន់ស្មានថា​ ត្រូវបា មកត្រឹម​២,៧% នៃ ផសស នៅឆ្នាំ បានថយ​ ច្រើន​ ទទួលបាន​ ហិរញ្ញប្ប​ ពីកា ទាន​ ​ដ្ឋាភិបាល ។ ​ រដកប្រាក់បញ្ញើរ ​ ត្រា ៣,៦% នៅឆ្នាំ ២០១៦ (រូប ៣៥)។ ២០១៧ ធៀបនឹងអ ​ ្នាំ ២០១៨ មានគោលដៅ​ ថវិកាឆ ប្រាក់​ ដក​ បញ្ញើ​(រូប ៣៦) ចាប់តាំង​ ក៏ដោយ យ៉ាងណា​ នប កំណើ​ ​ ្រាក់​ បៀវត្សរ៍វិស័យ​ សាធារណៈយ៉ាង​ ជំរុញ​ ពីការ​ ​ ត្រា ២% នៃ ផសស​ នៅ​ សារពើពន្ធក្នុងអ ឆ្នាំ ២០០៩ លឿន​ ​​ លនិធិរ អាចបន្ថយមូ ​ ម្រោង​ ​ដ្ឋាភិបាលសម្រាប់គ មូលធន​ ដើម្បីកាត់បន្ថយ​ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន​ វិបត្តិ​ នៃ​ សកល​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ឆ្នាំ កាន់តែធ្វើឲ្យ គម្រោងហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធដែលទទួលហិរញ្ញប្ប ដែល​ ២០០៨-២០០៩។ ​ េះបានពង្រីកទា ការបង្កើនន ​ រ​ ​ ំងកា វិនិយោគ​ ទានកាន់តែតិចពីម្ចាស់ជំនួយមានទំហំកាន់តែតូច។ ប្រាក់​ សាធារណៈ និង​ ​ិស័យសា បៀវត្សរ៍ក្នុងវ ​ ធារណៈ។ រូប ៣៥៖ ឱន�ព�រ�ើពន�របស់រ���ភិ�ល���បន�ស�ិត រូប ៣៦ ៖ �រដក���ក់ពី��ក់ប��ើរបស់រ���ភិ�លស���ប់ ���ម�រ��ប់��ង�ន (គិត��គរយ ផសស) រ���ភិ�ល�តិ (គិត��គរយ ផសស) ��ក់ចំណ�ល �រចំ�យ តុល���ព�រ�ើពន� 25 2018 20 2017 15 2016 10 2015 5 2014 0 2013 -5 2012 -10 2011 -15 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e 2010 ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក -0.4 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 ស���ល់៖ e = �រ���ន់��ន ��ភព៖ ����ធរកម��� ដំណាច់​ នៅ​ ឆ្នាំ ២០១៧ ប្រាក់បញ្ញើសរុបរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅ​ លើកដំបូងក្នុងរ នេះជា​ ​យៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក ដែលមាន​ ប្រព័ន្ធធនាគារ ​ ក្នុង​ ​ ្រមាណ​ ៣៤,៦% ឡើងដ បានកើនឡើងប ​ ល់​ ការ​ បង្កើន​ ការ​ មូលធន​ វិនិយោគ​ ទទួលបានហិរញ្ញប្បទាន​ ដែល​ ក្នុង​ ដុល្លារ​ ឬស្មើនឹង​ ១២,៧ % នៃ ផសស ចំនួន ២,៨ ប៊ីលាន​ យ៉ាងច្រើន​ ស្រុក​ ​ វិកាឆ្នាំ ២០១៨ (រូប ៣៧)។ ការបង្កើន​ ក្នុងថ កំណើនសារពើពន្ធ​​ ដោយសារតែ​ រយៈពេលប៉ុនាន ក្នុង​ ឆំច ្ម ​ ា្ន ុង​ ក្រោយ​ ច្រើនបាន​ សារពើពន្ធ​យ៉ាង​ ការ​ បង្កើន​ ដែលទទួល​ ចំណាយមូលធន​ ់​ ញ្ញើ​ នេះ។ ប្រាកប មួយភាគ​ (ប្រមាណ ២% នៃ ផសស) ត្រូវ​ ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុកពី ២,៣% នៅឆ្នាំ២០១៧ ទៅ ៣,២% បាន​ ប្រើ ប្រា ស់ ​ បានអាជ្ញា ធ រ​ កា រ​ ជា ​ ជំ រុ ញ ​ សា រពើ ព ន្ធ ​ ដើ ម្ បី ​ ប ន្ថ យ​ កា ត់ ​ ចំណាយ មូលធនសរុប នៃផសស ទៅឆ្នាំ២០១៨។ ជាលទ្ធផល ការ​ ប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន​ ផល​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុស នៃ​ ​ កល​ ឆ្នាំ២០០៨- (​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ប្រទេស) បាន​ ក្នុង​និងក្រៅ​ ​ ំណត់​ ឈានដល់កម្រិតក ២០០៩។ នៅកម្ពុជា នយោ​ គោល​ បាយ​ សារពើពន្ធនៅតែជា ​ ​ ផែនការ​ ក្នុង​ យុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍ជាតិពីឆ្នាំ ២០១៤ ដល់ឆ្នាំ ្ច​ ែមួយគត់ ដោយសារ​ ឧបករណ៍គោលនយោបាយ​ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិចត ២០១៨ (រូប ៣៨)។ ថវិកាសម្រាប់ចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សរ៍ក្នុង​ គោល​ តែ​ បាយ​ នយោ​ ត្រូវ​ រូបិយវត្ថុ​ បាន​ រាំងស្ទះ​ ដោយសារតែ​ ដុល្លា​ សាធារណៈក៏កើនឡើងផ វិស័យ​ ​ ល់​ ៨,៤% នៃ ផសស ​ ងរហូតដ ​ ្ពស់នោះ។ រូបនីយកម្មខ ​ ី ៧,៧% នៅឆ្នាំ ២០១៧)។ (កើនព 30 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ៣៧៖ �នកំ�ន ើ ��ង ើ ��មល � ��ន ូ ធន��លទទួល�ន រូប ៣៩៖ �យ�រដំ�ើរ�រល�����ំ ២០១៧ ចំណ�ល � �នពីកង ហិរ��ប� ុ ក�ង � ��ក � ថវ����ំ� ២០១៨ (គិត��គរយផសស) ក��ង��ុកក��ងក��ប់ថវ�����ំ ២០១៨ �ក់�នក��ិត�ប (គិត��គរយ ផសស) 3.5 ពន���ល់ ពន��ណិជ�កម� 3 25 ពន����ល មិន��នពន� និង����ងៗ 2.5 20 2 15 1.5 1 10 0.5 5 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017e 2018b 0 2016 2017e 2018b �បភព៖ ����ធរកម��� ស���ល់៖ b ថវ��, e �រ���ន់��ន ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ e ���ន់��ន, b ថវ�� រូប ៣៨៖ កំ�ើន�រ�ើពន���ើន���ន់�ើ�នជំរុញ�រ ​ ្រូវបានកំណត់ថានឹងកើនដ ឱនភាព​សារពើពន្ធរួមត ​ ល់​ ៥,៤% ចំ�យមូលធនថវ��ក��ង���ំ ២០១៨ ​ វិកាឆ នៃ ផសស ក្នុងថ ​ ្នាំ ២០១៨ ដែលកើនព ​ ី ២,៧% នៅឆ្នាំ ពក ២០១៧ (រូប ៤០)។ ហិរញ្ញប្បទាន​ ប្រទេសត្រូវបា ី​ ្រៅ​ ​ នកំណត់​ មូលធនទទួលហិរ��ប���នពីក�ង��ុក មូលធនទទួលហិរ��ប���នពី�ង��� 30 មិន��ន���ក់ឈ�ល ���ក់ឈ�ល ��ន�រយុទ�����អភិវឌ��ន៍�តិ (���វ�រមូលធន) 25 ចំនួន ៤,១% នៃ ផសស នៃ​ ថាមាន​ ឱនភាព​ ចំនួន ៥,៤% នៃ​ ១,៣% នៃ ផសស ដែលនៅសល់ សារពើពន្ធ​ផសស ដោយចំនួន ​ 20 8.4 7.2 7.7 ​ នកំណត់ថាន ត្រូវបា ​ ឹង​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ទទួលបាន​ ក្នុងស្រុក ដោយ​ 15 ត្រូវ​​ ភាគច្រើន​ ដកចេញពី​ បញ្ញើ​ ប្រាក់​ នៅធនាគារ​ រដ្ឋាភិបាល​ ជាតិ។ 10 លក ដូចបាន​ ើ ឡើងខាងលើ បក ់ ញ្ញ​ ​ ្រា ប រ ា បា ិ ល​ ើ ដ្ឋភ នៅ​ សរុប​ ធនាគារ​ ​ នចំនួន ១២,៧% នៃ​ផសស នៅ​ ជាតិមា បំណាច់ឆ្នាំ ២០១៧។ 5 2.5 2.3 3.2 0 2016 2017e 2018b រូប ៤០៖ �រដក���ក់ប��ើរបស់រ���ភិ�លគឺ�ើម��ីផ�ល់ ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ហិរ��ប���នដល់ឱន�ព��ល�នទំហំធំ��ន់�ើ ស���ល់៖ e ���ន់��ន, b ថវ�� (គិត��គរយ ផសស) 6 ហិរ��ប���នពីក�ង��ុក ហិរ��ប���នពី�ង��� ក្នុងស្រុកដ ប្រាក់ចំណូល​ ​ ្នាំ ២០១៨ ហាក់​ ​ ែលបានកំណត់នៅឆ 5 ​ ទ្ធផលការ​ ដូចជាមានលក្ឋណៈអភិរក្ស បើប្រៀបទៅនឹងល ប្រមូល​ 4 4.1 3 ចំណូល​ ប្រាក់​ ល្អ​ បាន​ នៅឆ្នាំ ២០១៧។ ប្រាក់ចំណូលរ ត្រូវបា ​ដ្ឋ​ ​ ន​ 4.5 4.3 2 កើនឡើងត កំណត់ឲ្យ​​ ​ ្រឹមតែ ១៨,៥% នៃ ផសស ប៉ុណ្ណោះនៅឆ្នាំ 1 1.3 ​ ម្រិត ១៩,៧% ដែលបាន​ប៉ាន់ស្មាន​ ២០១៨ ដែលនៅក្រោមក 0 1.0 រូប ៣៩)។ ដូចដែលបានពិភាក្សាខា នៅឆ្នាំ ២០១៧ (​ ​ ងលើ​ ការ​ -1 -1.6 ដែល​ ប្រមូលប្រាក់ចំណូល​ កុ្នងរយៈពេល មានកំណើន​យ៉ាងលឿន​ -2 2016 2017e 2018b ចុងក្រោយនេះ​ អាច​ ៥ ឆ្នាំ​ ថយ​ នឹង​ ។ ដូច្នេះ គប្បីមានផែនការ​ ចុះ​ ��ភព៖ ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ្ ដា ដើមប េ នូវយុទសា ី ក់ចញ ្ធ ស្រ​ ប ្ត ម ូ ​ ្រ ល បក្រា ​ ច ់ ណ ូ ​ ំ ល ថក ុ្ន ការប្រមល ី្ម ង ូ ​​ ស���ល់៖ e ���ន់��ន, b ថវ�� ​ ម្រាប់រយៈពេល ៥ ឆ្នាំខាងមុខនេះ។ ចំណូលស ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 31 ទទួលបានអត្ថប ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ​ ​ ្រយោជន៍​ រូប ៤២៖ ក��ប់ថវ�����ំ ២០១៨ សរុបរបស់��សួងអប់រ� ច្រើនជាង​ គេ​ ពី​ ការ​ ​ រចំណាយ​ បង្កើនកា ថវិកា។ ទទួល​ ក្រសួងបាន​ យុវជន និងកី����វ�នប��ើន (គិត��គរយ ផសស) ថវិកាវិនិយោគ​ ចំណែក​ ឆ្នាំ ២០១៨ ច្រើនបំផុត (រូប ៤១) ដើម្បី​ 4 �ញឹក�ប់ មូលធន ហរ���ប���នពី����� សាងសង់សា បំពេញ តម្រូវការ​ បន្ថែមនៅ​ ​ លារៀន​ តាមខេត្ត។ ថវិកា​ 4 0.3 របស់​ វិនិយោគ​ ក្រសួងមានចំនួន ៤២០ ទ្រីលានរៀល (ឬ ០,៥% 3 0.3 0.5 0.1 3 ឆ្នាំ ២០១៨ ដោយកើនព នៃ ផសស) នៅ​ នៅឆ្នាំ ​ ី ៩០ ទ្រីលានរៀល​​ 2 ២០១៧។ ិ​ិនិយោគលើគ មូលនិធវ ​ ម្រោង ​ ែងចែកតា (មិនប ​ ម​ 2 2.7 ​ វិកា​​ ក្រសួង) និងថ ់​ ្រសួងសា សម្រាបក ​ ឹកជញ្ជូន ​ ​ ធារណការ​ និងដ ក៏​ 2.7 1 ​ វិកា​ ទទួលបានកំណើនថ ដែរ។ ច្រើន​ 1 0 �កសួងអប់រ� យុវជន និងកី� (២០១៧) �កសួងអប់រ� យុវជន និងកី� (២០១៨) រូប ៤១៖ វ�ស័យអប់រ�ទទួល�នកំ�ើន�រវ�និ�គមូលធន��ើន �បភព៖ ����ធរកម��� �ង��ក�ងក��ប់ថវ�����ំ ២០១៨ (គិត��គរយ ផសស) 0.8 0.7 ្រៅ ន កព ី ះ ្ប េ ទៀត ដើមបី ព ​ េ ​ ំ ញ ូ្រ ការ​ តមវ កន ​ ការ​ ើ ឡើងន ិ យោ ៃ​ វន ិ គ​ ួ អប់រ� យុវជន និងកី� ��សង ួ ��រណ�រ និងដឹកជ��ន ��សង � គ���ងវ�និ�គ បង្កើនចំនួនកំណត់នប្រា សាធារណៈ​ ថវិកាឆ្នាំ ២០១៨ បាន​ ៃ​ ក់កម្ចី 0.6 សិទ្ធិដកប្រាក់ពិសេស ដែល​ (សម្បទាន) ទៅដល់ ១ ប៊ីលាន​ កើនពី​ 0.5 ​ ននៃសិទ្ធិដកប្រាក់ពិសេសនៅ ០,៧ ពាន់លា ​ ឆ្នាំ ២០១៧។ ចំណុច​ 0.4 ​ ផ្សេងទៀតនៃ​ សំខាន់ៗ ​ ្នាំ ២០១៨ រួមមាន​ វិសោធនកម្ម ថវិកាឆ 0.3 ច្បាប់ស ទៅលើ​ ដើម្បប ​ ្តីពីសារពើពន្ធ ​ បទប្បញ្ញតស ី​ ញ្ចូល​ ្តិ​ ្តីពីសារពើ​ 0.2 ​​ ពន្ធសម្រា ​ ្រេង​ និង​ ប់ការធ្វើអាជីវកម្មប នេះ​ រ៉ែ។ វិធានការ​ គោល​ មាន​ 0.1 បញ្ជាក់​ បំណង​​ បទប្បញ្ញតស ពី​ ្តិ​ ្តីពី ​បស់កម្ពុជាស សារពើពន្ធរ ​ ម្រាប់​ - 2017 2018 ធ្វើអាជីវកម្ម ប ការ​ ឧស្ម័ន និងរ ​ ្រេង​​ ​ ៉ែ។ ��ភព៖ ����ធរកម��� ហានិភ័យ ២. ទស្សនវិស័យ និង​ សរុប​ ថវិកា​ របស់ក្រសួងអប់រំ ទាំងផ្នែកហ ដែលរួម​ ​ ិរញ្ញប្បទាន​ ខ្ពស់​ ដំណើរនៃកំណើន​ កម្ពុជា​ របស់​ ត្រូវ​ បាន​ រំពឹង​ បន្ត​ ថានឹង​ ទៅ​ ស្រុក (​ ក្នុង​ មូលធន) និងផ្នែកហ ថវិកាចរន្ត និង​ ពី​ ​ ិរញ្ញប្បទាន​ ក្រៅ​ ។ កំណើនក្នុងឆ មុខទៀត​ ​ ន​ ​ ្នាំ ២០១៨ ត្រូវបា នឹងក ព្យាករថា​ ​ ើនឡើង​ ​ ល់ ៣,៥២ % នៃ ផសស ដែលកើនពី ៣,០៥ ប្រទេស បានកើនដ ​ ល់ ៦,៩% (តារាង ២) ដែលទទួលបានការគាំទដោយ​ បន្តិចដ ្រ​ % នៅឆ្នាំ ២០១៧ (រូប ៤២)។ គិតជាតួលេខ ថវិកា​ បាន​ សរុប​ កើន​ នៃការ​ កំណើន​ របស់​ ចំណាយ​ អំណោយ​ រដ្ឋាភិបាល និង​ស្ថានភាព​ រៀល (​ ឡើងយ៉ាងខ្លាំង រហូតដល់ ៣,៤៣ ទ្រីលាន​ ស្មើនឹង ៨៦០ ុ ពិភពលោក​​ រួមទាំង តម្រវ ផលក្នង ​ ូ ការខ្ពសក ់ ង ុ្ន ​ បទ េ ជឿនលឿន​ ្រ ស ​​ ។ ដុល្លារ) ដែលមាន​ លាន​ កំណើន​២៥,៥%។ យ៉ាងណាក៏ដោយ កំណើនរបស់ក អត្រា​ ​ ន​ ​ ម្ពុជាត្រូវបា ថាន រំពឹង​ ​ ឹង​ ចុះ​ ថយ​ ​ ្តងៗ​ ប្រសិនបើប បន្តិចម រចនាសម្ព័ន្ធ​ (ឧ. ការ​ ​ ញ្ហា​ បាត់បង់​ ប្រកួតប ភាព​ ​ ន​ ​ ្រជែង) មិនត្រូវបា រំពឹងថា ដោះស្រាយនោះទេ។ គេ​ ​ ​ ប្រកាស​​ ការ​ ចតុកោណ​ យុទ្ធសាស្រ្ត​ ថី​ ្មក្រោយ​ ការ​ នឹង​ បោះឆ្នោត​ ្វឲ្យ​ ធើ​ ​ កំណែទម្រង់មានភាពប្រសើរឡើង។ 32 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រយៈពេលមធ្យម លំហូរវិនិយោគបរទេសយ៉ាងច្រើន​ និង​ ក្នុង​ ​ រពង្រក ជាមួយនឹងកា សេវា និងក ី​ វិស័យ​ ​ ម្មន្តសាល។ លើ ​​ កំ ណើ ន ការវិ និ យោ គសាធារណៈ​ ត្រូ វ ​ ហេ ដ្ឋា រ ចនាសម្ព័ ន្ធ ​ បា ន​ ថានឹង​ រំពឹង​ សមត្ថភាព​ ជួយពង្រីក​ នៃ​​ ផលិតកម្ម​ កម្ពុជា។ សេដ្ឋកិច្ច​ ស្ថានភាព​សារពើពន្ធរ ​បស់កម្ពុជា ត្រូវបា ​ រំពឹងថា ​ ន​ ​ ​ តែមាន​ នៅ​ ការនាំចេញ​ របស់​ កម្ពុជាត ​ ្រូវបា រំពឹងថា ​ ន​ ​ ន្ត​ នឹងប ទទួលបានអត្ថ​ និរន្តរភាព។ សារពើពន្ធរ ឱនភាព​ ​ួម ​ ំណុល​ និងប សាធារណៈ​ ពី​ ប្រយោជន៍​ ី​ នុគ្រោះល្អដែលមាននៅក្នុង ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ​ កម្មវិធអ បើទោះជាកំពុង​ កើនឡើង​ ដោយសារ​ អនុវត្ត​ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ គោល​ របស់​ ពន្ធ​ អឺរ៉ុប​ ដែលមានឈ្មោះថា​ “អ្វីៗគ្រប់យ៉ាង លើក​ សហភាព​ នយោបាយ​ ពង្រីកសា ​ រពើពន្ធ​ ​ ន្តស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រង​ នឹងប លែង​ តែអាវុធ” ក្នុងរ ​យៈពេល​ ​ ្នាំខាងមុខ16។ ជាច្រើនឆ បាន។ តារាង ២ ៖ អនាគតម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចវិជ្ជមាននៅតែមាន ទោះបីជា ហានិភ័យចំពោះចក្ខុវិស័យនេះនៅតែមានទិសដៅឆ្ពោះទៅរក កំណើនមានការថយចុះបន្តិចក៏ដោយ ការថយចុះ។ នៅក្នុងស្រុក ហានិភ័យមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹង កំណើនរយៈពេលវែងផ្នែកសំណង់ ភាពមិនច្បាស់លាស់ដែល 2018 2019 ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតសកលនាខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៨ អាច​ កំណើន ផសស 6.9 6.7 ចះ និងការថយ​ ភាព​ ុ​ បក្រ ត ួ ប្រជង ្រៅ ទ ែ កប េ ដោយសារតែ​ ្រ ស កណ ើ ​ ំ ន តម្រូវការក្នុងស្រុក (% បម្រែបម្រួលពី 8.1 9.7 ​ ប្រាក់ឈ្នួលពិត។ នៅក្រៅស្រុក ហានិភ័យមា ទំនាក់ទ ​ ន​ ​ ំនង មួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ) ្ជ ម្មសកល​ ជាមួយនឹងពាណិជក លោក​ ដលែ មានភាពមិន​ បក ្រ ​ ្រា ដបជា និយម ដោយសារគោលនយោបាយគាំពារ​ មានការកើនឡើង។ អតិផរណា (% បម្រែបម្រួល មធ្យមភាគ) 3.2 3.4 លើសពីនេះទៀត ក្តីសង្ឈឹមក្នុងការទទួលបានកំណើនការងារ​ តុល្យភាពសារពើពន្ធរួម (% ផសស) -5.9 -5.4 សារតែប្រាក់ឈ្នួលព ហាក់ដូចជាមិនច្បាស់លាស់។ ដោយ​ ​ ិតបាន​ បំណុលរដ្ឋាភិបាល (% ផសស) 35.3 36.1 កើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ភាពប្រកួតប្រជែងនៅក្រៅប្រទេស​ កំណើនការនាំចេញ 10.6 11.8 ​ ែលពឹងផ របស់កម្ពុជាដ ​ ចម្បងលើកម្លាំងពលកម្មថោក កំពុង​ ​ ្អែកជា នៃ​ បាត់បង់។ ជាលទ្ធផល ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដែលអាចមាន​ កំណើនការនាំចូល 9.2 10.0 ​ ឺត​​ កំណើនយ ​ិស័យកម្មន្តសាល និងស ក្នុងវ ការកាត់​ ​ ំណង់ ទៅលើ​ គណនីចរន្ត (% ផសស) -9.4 -9.2 ​ ចកើតមាន។ បន្ថយភាពក្រីក្រ អា ពី​ វិនិយោគផ្ទាល់​ បរទេស (% ផសស) 10.9 10.6 ទុនបម្រុងប ​ រទេសសរុប 6.9 6.9 ៣. អនុសាសន៍សំខាន់ៗ ​ នាគត) (ចំនួនខែនៃការនាំចូលនាពេលអ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មាន និងការ​ ព្យាកររបស់បុគ្គលិកធ ​ នាគារពិភពលោក ការវិនិយោគលើការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សជាការចាំបាច់ទាំង​ ់​ ំនាញដែលមានស្រាប់ និងជ សម្រាបជ ​ ំនាញ “ថ្មី”។ ត្រង់ចំណុច​ នេះ ស្ថានភាព​​ ​​ ង​ ជាមួយនឹ ្ធ​ ច្រើន​ កំណែទម្រង់រចនាសម្ព័នជា នេះ ជោគជ័យនៃការអន្តរាគមន៍នៃគោលនយោបាយណាមួយ បាន​ ដែលត្រូវ​ ជា​ រៀបចំឡើង​ ចម្បង​ ដើម្បី​​ បង្កើនភាពប្រកួត​ ប្រជែង​ ពឹងផ្អែក លើប្រសិទភា អាច​ ​ រ​ ្ធិ​ ពនៃការលើកទឹកចិត្ត​ និងដំណើរកា ក្រៅ​ ខាង​​ ​បស់​ ប្រទេសរ ជួយ​ កម្ពុជា​ អាច​ ជំរុញ​ ល្បឿន​​ កំណើន​ ក្នុង​ ​ ហគ្រាសក នានា ដើម្បីសម្រួលដល់តួនាទីរបស់វិស័យស ផ្តល់​ ​ ្នុងការ​ វែង។ រយៈពេល​ ដើម្បប ់​ ្មីៗ​ កំណែទម្រងថ ​ ុណភាព ី​ ង្កើនគ និង​ ការណែនាំ និងជំរុញឲ្យមានប្រព័ន្ធអភិវឌ្ឍជំនាញដែលឆ្លើយតប ទទួលបា លទ្ធភាព​ ការអប់រំជាមូលដ្ឋាន ​ ន​ ​ ក៏អាច​ ​ ទ្ធផល​ បង្កើនល របស់​ ទៅនឹងតម្រូវការ​ ឧស្សាហកម្ម​ (សូមមើលផ្នែកស្តីពីការងារនា សិក្សា និងប ​ ុណភាព​ ​ ង្កើនគ កម្លាំងព ​ លកម្មឲ ​ ្យកាន់តែល្អប្រសើរផ ​ ង​ កំលាំងពលកម្មជ ពេលអនាគតនៅកម្ពុជា)។ ​ ​ ំនាញ​ ដែលជួយ​ ជំរុញ​ ដែរ។ ការ​ ​ ព​ កាត់បន្ថយភា ក្រីក្រ​ ត្រូវបា ​ ន​ ថានឹងប រំពឹង​ ​ ន្តទៅម ​ ុខទៀត​ កំណើនផលិតភាព ជួយប៉ះប៉ូវចំពោះការតម្លើងប្រាកឈ ់​ ្នួល​ ពិត​ កម្មវិធី “អ្វីគ្រប់យ៉ាង​លើកលែងតែអាវុធ”​ផ្តល់លទ្ធភាព​ ១៦  ​ ្រទេសមា ដល់ប ​ នការអភិវឌ្ឍតិចបំផុត​រួមទាំងក ​ ម្ពុជា ក្នុងកា ​ រ​ ទំនិញ​ នាំចេញ​ គ្រប់​យ៉ាង​ ​ ែ​ លើកលែងត ​ ព្វាវុធ ទៅកាន់ស អាវុធ និងស អឺរ៉ុប​ ​ ហភាព​ ​ មើល http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and- ដោយមិនជាប់ពន្ធ។ regions/countries/cambodia/។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 33 ឆាប់រហ័ស និងគាំទ្រដល់ការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធដែលកំពុងមាន។ បច្ចេកវិទ្យា ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន​​ និងការអភិវឌ្ឍ ព្រមទាំងការទទួលបាន​ ​ ្នែកជំនាញ ដូចដែលបានកំណត់ ដូច្នេះ ការដោះស្រាយឧបសគ្គផ និងអ ឌីជីថល ​ ​ ្រុក រួមទាំង ​ ុិនធើណិត។ ការជំរុញការវិនិយោគក្នុងស នៅក្នុងគោលនយោបាយជាតិស្តីពីការអប់រំ​ និងបណ្តុះបណ្តាល​ ​ ំនាក់ទំនង​ ការកែច្នៃកសិផល ក៏អាចជួយពង្រឹងទ ទៅអាជីវកម្ម និង បច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវ: ពីឆ្នាំ ២០១៧ ដល់ឆ្នាំ ២០២៥ គឺជាការងារ​ ក្រុមហ៊ុននាំចេញរបស់ជនបរទេសផងដែរ។ អង្គភាពសាធារណៈ អាទិភាពមួយ។ ការសម្របសម្រួលល្អរវាង​ និង​ ឯកជន នឹងមានសារៈសំខាន់ច ​ ំពោះការអនុវត្តក នេះ​ ​ ្របខណ្ឌ​ សន្ទុះរីកចម្រើននៃវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យដែល ដោយជោគជ័យ។ ុ មានតម្រវ កំពង ិ យ ូ ឲ្យមានការពិនត ្ ឲ្យបានដិតដល់។ កំណន ើ ឥណទាន សមប ​ វ ់ ិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ បានកើនឡើងថែមទៀត ្រា ​ ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមចំពោះអាជីវកម្មខ្នាតតូច និង​ ​យ:ពេល ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ដូច្នេះ ជាការចាំបាច់ត្រូវ ក្នុងរ ​ ហគ្រាស​តាម​ មធ្យម​ និងស មិនមែនកសិដ្ឋាន​ អាចគាំទ្រ​ គ្រួសារ​ ​​ស័យធនាគារ និង​ កាត់បន្ថយសកម្មភាពប្រថុយប្រថាន។ នៅក្នុងវិ ដល់ការធ្វើពិពិធកម្ម និងជំរុញកំណើនការងារ។ កិច្ចការចំបាច់គឺ ំ​ ្តីពកា មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ ជាការសំខាន់ត្រូវមានគោលការណ៍ណែនាស ី​ រ​ ៃ ម ការកាត់បន្ថយថ្លដើ ប ្ធ ី អោ ើ្វ យសហគស ូ ការ ថ្លៃ ្រា មានលក្ខណៈផ្លវ ផ្តល់ឥណទាន និងធានាឲ្យមានការពិនិត្យឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ នៅ​ ដំណើរការ និងថ្លៃហិរញ្ញប្បទានមានសារៈសំខាន់ រួមទាំងការផ្តល់ ពេលពិនិត្យឡើងវិញទៅលើឥណទានមិនដំណើរការ រួមទាំង​ ការលើកទឹកចិត្ត និង លទ្ធភាពទទួលបានកម្មវិធីគាំទ្រផ្សេងៗ។ ថ្មីៗនៃការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានឡើងវិញ និន្នាការ​ និងការផ្ទេរប្រាក់​ គោ លនយោបាយ​ ការណែ នាំ នូ វ ការគាំ ទ្រ ផ្នែ ក ​ លើ ក កម្ព ស់ ដើ ម្ បី ​ កម្ចី។ ​ ួយប ការធ្វើបែបនេះក៏ជ ជំពាក់បំណុលច្រើន​​ ​ ញ្ចៀសការ​ ​ ធ្យម និងសហគ្រាសគ្រួសារ​ សហគ្រាសខ្នាតតូច និងម មិនមែន​ ​ ប់​ លើសល ក្រោយកា ​ របង្កើនប ​ ្រាក់​ លឿន​ កម្ចី​យ៉ាង​ ច្រើន​ ជា​ ឆ្នាំ​ នឹងជួយបង្កើតការងារ។ ដូច្នេះ ការគាំទ្រផ្នែកគោ កសិដ្ឋាន ​ ​ ល បង្កើនលទ្ធភាពទទួលបាន​ និងការ​ ប្រាក់កម្ចីដល់គ្រួសារ។ អភិវឌ្ឍជំនាញ សម្រាប់ នយោបាយដែលអាចមានអាចរួមទាំង ការ​ 34 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨  ត្ថបទជម្រើស ការងារ​ ផ្នែកទី ២ ៖ អ 17 នាពេល​ អនាគត នៅកម្ពុជា ១.សេចក្តីផ្តើម ុ អា កម្ពជា រក្សាក ​ ច​ ​ណ ំ ន ើ ​ សដ ្ឋ ច េ ក ិ ខ ​ ្ច ស ្ព រ ួ្ល ប៉ន ់ បស់ខន ែ្ត ម្ពជា ុ ក ុ ក ​ព ំ ង ុ ប្រជាជន​ ការផ្លាស់ប្តូរទំរង់ពាណិជ្ជកម្ម​ កំណើន​ វណ្ណៈកណ្តាល ​ នឹង​ ប្រឈម​ កំណើន​ ការងារ​ យឺត​ជាពិសេស​ ​ ីឆ្នាំ ២០១២ ចាប់តាំងព អាស៊ី ការ​ នៅ​ ផ្លាស់ប្តូរប ​ ្រជាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា និងន ​ គរូបនីយកម្ម​ មក។ សដ េ ក ិ ក ្ឋ ច ុ បា ្ច ម្ពជា ​ង ​ នកើនឡើងកុ្ន អ ​ ត្រា​ បចា មធ្យម​ ំ ស ឆ ្រ ​ ្រា ់ ំា្ន មប ​ ឿន​ កំពុង​ យ៉ាងល ផ្លាស់ប្តូរស ​ មាសភាគ និងល ​ ក្ខណៈនៃ​ ការងារ។ មនុស្សម្នាក់ៗចំនួន ៥,៣ % នៅអំឡុងពីឆ ​ ​ ្នាំ ២០០៥ ដល់ ២០១៥ ភម បរិយាកាស​ ​ ្ត យោបាយសកល​ ូ សា ិ ស្រ​ ន បច្ចប ុ ប្ ន្នក ​ព ុ ​ ំ ង មានឥទ្ធព ិ ល ដែលធ្វ​ ើឲយ ្ កម្ពជា ិ ក្នង ុ ស្ថត ុ ​ ំ ចណោម​ បទ្រ ស េ ​ មាន​ សដ ្ឋ ច េ ក ិ ​ ្ចឈានមុខ​ នៅ​ ទៅលើ​ស្ថានភាពការងារនាពេលអនាគត​ កម្ពុជា។ ដំណើរការ​ ទាំង ១៤ ក្នុងព ​ ​ ​ ិភពលោក​ និងក្លាយជា ប្រទេសមា ​ នប្រាកច ់​ ំណូល​​ េ ក សដ ិ ស ្ឋ ច ​ ្ច កល​ កព ុ ប ំ ង ​ ង្កត ើ តុលយ ឡង ្ ភាព​ ឆះ ើ វិញ​ ោ្ព ​ ​ ស​ ទៅអា ី៊ ទាំង មធ្យម​ ​ នប្រជាជន​ កម្រិតទាបនៅឆ្នាំ ២០១៥។ កម្ពុជាមា សរុបចំនួន ែ ផលិតកម្ម និងកា ផ្នក ​ រ​ បបើ្រ ស ្រា ។ ្ច ត ់ កិចខ ិ ខំធ ​ ​ ស ើ្វ មាហរណកម្មកង ុ្ន ​ ចំណូលជាតិសរុ ១៦,១ លាននាក់​ ហើយ​​ ​​ បស ​ ម្រាបម ់​ នុស្ស​ម្នាក់ៗ​ ​ ព​ តំបន់​ ដូចជា សហគមសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន​ និងភា ជាដៃគស ូ​ េដ្ឋកិច្ច​ ូ ្រ ​ តវ ា ស បាន​ប៉ន ់ ន ា ្ម ថានង ​ ​ កន ឹ ​ ​ ល់ ១.៣០០ ដុលរនៅ​ ើ ឡើងដ ា​្ល ឆំ ា ្ន២០១៧។ ទូលាយ​ កង តប ុ្ន ​ ុ ប ំ ន់​ កំពង ើ ស ​ ង្កត ុ នៃ​ ​ ន្ទះ ី វូបនីយកម្មពា សេរភា ​ ណិជក ្ជ ម្ម កម្ពជា ុ នៅ​ ​ តប​ ែ ន្តអនុវត្តគោ កណ ​ លនយោបាយ​ ើ ​ ំ ន ខស ់ប ្ព រ​ ស់ខន ួ ្ល ដែល ទំនិញ ​ េវា​ និងស ដែលន ​ ឹង​ ទាក់ទាញ​ ការវិនិយោគយ៉ាងច ​ ្រើនក្នុង​ គាំទ្រ​ ដោយ​ វិនិយោគ​និងពា គោលនយោបាយ​ ​ ណិជ្ជកម្មស ​ េរី ដែល​ ​ បច្ចេកវិទ្យា​ តំបន់។ ​ ង្កើតឧ កំពុងប ​ ស្សាហកម្មថ ​ៗ្មី​ ​ និងម ​ ិនទាន់គ ​ ំរាម​ ​ ម្រេចបា សំដៅស ​ ន​ អត្រា​ កំណើ​នពិតប្រមាណ៧% ​ ួយឆ្នាំ។ ក្នុងម កំហង ែ ដ ​​ សាហកម្មនាច ​ ល់ឧស្ ំ ញ េ រ ​បស់កម្ពជា វណ្ណៈ ុ ឡើយ។ ប្រជាជន​ នៅពេល ដែលកា ផ្លាស់ប្តូររ ​ រ​ ​ចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិចមា ្ច​ នកាន់តែច្រើន​ កណ្តាល​ ​ កំពុងល ដែល​ ​ េចឡើង ជាពិសេសក ​ ្នុងប ​ ្រទេសច ​ ិន​ នឹង​ កម្ពុជា​ ហើយសេដ្ឋកិច្ច​ បាន​ ឆ្ពោះ​ វិស័យកសិកម្ម​ ផ្លាស់ពី​ វិស័យ​ ទៅ​ ើ ត បង្កន ូ្រ ការ​ ​ មវ ទនំ ញ កច ិ ​ ្ន និងស ែ ៃ​ េ ​ ​ វាកម្ម។ ចំណច ុ វិ ត្ត​ ​វ ទាង នះ ំ ​ េ​ នងឹ ​ ឧស្សាហកម្ម និងស ​ េវាកម្ម ដែលភាគច្រើនគឺជាការងារដែលមា ​ ន ់​ កាស​ ផ្តលឱ ឲ្យកម្ពុជាទា ​ ក់ទាញ​ វិនិយោគ​ ពង្រីកទ ការ​ នាំចេញ ​ ីផ្សារ​ តម្លបន្ថ ថ្មី​ ៃ​ ែម កម្រិតទាប។ ការងារ​ ប្រមាណ ២ ភាគ ៣ ស្ថត ិ​ ក្នុង ខន របស់​ ួ្ល តាមរយៈ​ ំ ក់ទ ទនា ​ន ឧស្សាហកម្ម និងពា ំ ង​​ ្ជ ម្ម ព្រមទាំង​ ​ ណិជក វិស័យសំណង់​ បដិសណ្ឋារកិច្ច និងស ​ េវាផ្សេងៗ។ ដូច្នេះ គោល តភ្ជប ការ​ ា ផ់ ក ​​បវន្ត និង​ស្ថប ែ្ន រូ ា ន ​បស់​ ័ រ កម្ពជា ុ ទៅ ​ នឹង​ ា ​ បណ្តញផលិត បាយ​ នយោ​ ​ ំពុងប បច្ចុប្បន្នក ​ ង្កើតការងារ ប៉ុនម ្តែ​ ិនមែនការងារ​ លៗ្អ​ ​ ង្វាក់ផ្គត់ផ្គងក កម្ម​និងស ​ ំបន់។ ់​ ្នុងត ​ និន្នាការ​ ធំៗទាំងនេះអា ​ ច​ បង្កើត​ ដែល​ ជំរុញ​ ជួយ​ ផលិតភាព និងការចម្រើនឡើយ។ ការងារ​ ល្អៗ ប្រសិនបើក ​ ម្ពុជាក ចំណុច​ ​ ំណត់យក “ការងារ” ជា​ ជាតិ។ អាទិភាព​ បញ្ហាដែលត្រូវ​ ១៧  ​ ្តីពកា បានជ្រើសរើសស នាពេលអនាគត​ ី​ រងារ​ នៅកម្ពុជា​គឺជាខ ​ ្លឹមសារ​ សង្ខេបព ​ ឋម​ ​ ីលទ្ធផលរកឃើញប ការ​ ក្នុង​ ពី​ សិក្សា​ នៅកម្ពុជាដ ការងារនាពេលអនាគត​ ដឹកនាំដោ ​ ែល​ ក្នុង​ ​ យ​Drs. Wendy Cunningham និង​Claire Honore Hollweg។ អ្នកចូលរួមចំណែក​ សិក្សានេះ​ ការ​ រួមមាន​Sodeth Ly, Miguel Sanchez, Une Lee, Johanne Buba, Mahesh Shrestha, Marong Chea, Dilaka Lathapipat, Lan Van Nguyen និង Anne Lopez។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 35 រកគោលនយោបាយ ការកំណត់​ សម្រាប់ភា និងឱកាស​ ​ ព​ ការផ្ទេរប ​ ​ ច្ចេកវិទ្យា ដូចជា ជំនាញ​ ​ ំនាញ​ គ្រប់គ្រង​ និងជ សហគ្រិន​ នៅកម្ពុជា​ ជោគជ័យនៃការងារ​ ឲ្យស្រប​ ដើម្បី​ នឹង​ ភាព​ ជោគជ័យផ្នែក ពវ ភាព​ វិស័យការងារសាមញ្ញ​ ី​ិស័យទំនើបទៅ​ ។ ចាំបាច់។ គោលនយោបាយ​ សេដ្ឋកិច្ច​ គឺជាការ​ ​ ម្រូវ ពាក់ព័ន្ធនឹងត ការ និងកា ​ រផ្គតផ ្គ ់ ​ ់ ង សទុ ត ​ ែ រ ្ធ ដ ើ​ តនា ួ ទីជយ ា វិញទៅមក។ គោល ួ គ្នទៅ ការ​ វន ិ ិ យោ ដម គ​ ី ភិវឌ្ឍធ ្អ ើ ប មនុសស ​ នធាន​ ្ គឺជាអា ​ ទិភាព។ ក្នង ុ ពាក់ពន នយោបាយ​ ្ធ ង ័ ន ​ ម្រវ ឹ ត ូ ការ​ ជំរញ ុ ក ​ណ ំ ន ការងារ​ ើ ​ បង្កន ដោយ​ ើ ​ ​ លនយោបាយណាមួយទំនង ន័យនេះ ជោគជ័យនៃអន្តរាគមន៍គោ សដ សកម្មភាព​ េ ក ្ឋ ច ិ ​ ក ្ច ង វស ុ្ន ​ ិ យ ័ ដែល​ ់ រងារ​ អាចនឹងផ្តលកា លប ្រ រ ្អ ស ើ។ ជាពឹងផ្អែកលើប្រសិទ្ធភាពនៃការលើកទឹកចិត្ត​និងដំណើរការនានា ពាក់ពន គោលនយោបាយ​ ្ធ ង ័ ន ​ រផ្គតផ ឹ កា ់ ង ្គ ​ ់ ព្យាយាម​ បង្កន តៀ ើ ការ​ ្រ ម ​ ហគ្រាស​ ក្នុងការ​ ដើម្បីសម្រួលដល់តួនាទីរបស់វិស័យស ់​ រ ផ្តលកា ​ ្រឡូកក្នុងទីផ្សារ​ ខ្លួនអ្នកដែលប ការងារ​ និងជ ​ ួយ​ ពួកគេ​ ឲ្យរកបាន ្ធ​ ភិវឌ្ឍន៍ជ ណែនាំ និងការជំរុញឲ្យមានប្រព័នអ ​ ំនាញដែលឆ្លើយតប តម ការងារ​ ូស ឹ្រ ត្រវ​ មប ្រា ក ិ ជ ់ ម្រត​ នា ំ ញ​ របស់ខន ួ្ល (ប្រសទ ្ធ ពក្នង ិ ភា ុ ការ របស់​ ទៅនឹងតម្រូវការ​ ​ ដូច្នេះ ការ​ វិស័យឧស្សាហកម្ម។ អភិវឌ្ឍ និង​ ្រ​ ទាំង បែងចែក)។​ គោលនយោបាយ​ម៉ាក្រូគាំទគោលនយោបាយ​ លទ្ធភា ​ ព​ ទទួលបាន​ វគ្គ​ ​ ំនាញ​ អភិវឌ្ឍន៍ជ ​ហ័ស គឺជា​ លឿន និង​ឆាប់រ តាមរយៈការ​ នេះ ​ ​ ក្ខខណ្ឌ​ បង្កើតល សម្រាបឲ ់​ ្យ​ ក្រុម​ កម្មករ​ ហ៊ុន និង​ រចាំបាច់។​ កា​ ​ ូលរួមក្នុងទីផ្សារ និងធ្វើការ​ និយោជិត​វិនិយោគ និងច ជាមួយគ្នា។ ដើម្បីជួយដល់អ ​ ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយ​ ធនាគារពិភព បច្ចុប្បន្ន​ ២.ស្ថានភាពការងារ​ បាន​ លោក​ វិភាគការងារ ដើម្បក ធ្វើការ​ ​ លនយោបាយ និង​ ី​ ំណត់គោ ឱកាស​ កលែ ម្អគ ​ណ កង ុ ភាព និងការចូលរួមការងារនៅ​ បរិបទ​ ុ្ន ​ ននិ កា ា្ន រ​ ក) ការ​ ផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធ ធំៗដែលកំពុងមាន។ ការ​ មានគោលបំណងកំណត់កត្តា​ សិក្សានេះ​ ជំរុញ​ ដែល​ ឲ្យមានការ​ បង្កើតកា ល្អៗ និងក ​ រងារ​ ​​ ងគោ ​ ំណត់កម្រ ​ ល ខុសពី​ បណ្តប្រ េ​ ា​ ទសដែ បជា លមាន​ ្រ ជនអាយុ​ ចាស់នៅអាស៊បូ ា៌ ី ព ផ្សេងៗ​ ដែល​ នយោបាយ​ ​ ួយប ជារួមនឹងជ ​ ង្កើតកា ​ រងារ​ ល្អប្រសើរ។ កំ ពុ ង ​ កម្ពុជា​ ប្រយោជន៍​ ទទួលបានអត្ថ​ ពី ​ ភាគលាភ​ ប្រជាសាស្រ្ត។ ុ គោលបំណង​ ក្នង ិ គនេះ ការងារ​ វភា តវូ្រ បា ​ ន​ កណ ​ ​ ំ ត់ថាជាសកម្មភាព នៅកម្ពុជា (១៥-៦៤ ឆ្នាំ) កំពុងក ប្រជាជនគ្រប់អាយុធ្វើការ​ ​ ើនឡើង​ ស្រប​ ​ ដែល​ ច្បាប់​ បង្កើត (​ ប្រាក់ ឬវត្ថុ) ប្រាក់ចំណូល​ចំណែក​ ការងារ​ ជាង​ លឿន​ ​ ្រជាជន​ កំណើនប នឹង ១,៩% នៅ ទូទៅ (២,៤% ធៀប​ គឺជា​ ល្អ​ ដែលមាន​ ការងារ​ ផលិតភាព ផ្តលត ់​ ម្លៃបន្ថែមខ្ពស់​ ផ្តល់ បាន​ អំឡុងឆ្នាំ ២០០៧-២០១៥) ដោយ​ ់​ នធាន​ ផ្តលធ ​ ន់ មនុស្សកា ច្រើន និងអ ប្រាក់ ឈ្នួល​ ​ ត្ថ​ ប្រយោជន៍ការងារ​និងល ​ ក្ខខណ្ឌការងារ​ វិនិយោគ និងក តែច្រើនសម្រាប់ការ​ ប្រាក់ចំណូលគ្រួសារ។ ​ ំណើន​ ល្អប្រសើរ (ទៅ​ ដល់ប ​ ្រជាជនជាច្រើនក ពេលវេលាសមស្រប)18។ ​ ្នុង​ ​ ីអនុសាសន៍ថ ផ្នែកខាងក្រោមសង្ខេបព ៗមួយចំនួន។ ​ ្មី​ ​ ន​ ផ្អែកលើបម្រែបម្រួលប្រជាជនកន្លងមក​ កម្ពុជាមា ឱកាស​ ​ ន​ សម្រេចបា សេដ្ឋកិច្ច​យ៉ាងល កំណើន​ នៅរ ​ ឿន​ ​យៈពេល ៣០ ឆ្នាំ ក្នុងចំណោមរបកគំហើញដែលបានពិភាក្សា​ របកគំហើញមួយ​ ដល់អ ក្រោយ រហូត​ ប្រជាជនគ្រប់អាយុធ្វើការ​ ​ ត្រា​ ថយចុះ (រូប ស ក្នុង​ ការ​ វិភាគការងារ លើកឡើងថា ​ ត្រូវ​ លើកកម្ពសកា ់​ របង្កើត និង​ ១)19។ ប្រជាជនគ្រប់អាយុធ្វើការនៅកម្ពុជាបានកើនឡើងដ ​ ល់ ​ ូច និងម បង្កើនសហគ្រាស​ខ្នាតត ​ ធ្យម ដែលមានប្រមាណ ៩០% ​ ង ១០,១ លាននាក់នៅឆ្នំា ២០១៥ ដោយកើនឡ ពី ៨,៣ លាននាក់ ើ ​ កម នៃ​ ុ ស ុ្រ ហ៊ន ើ ប ​ រុប។ ការធ្វប លប ែ នេះអាច​ ុ បំបាត់គម្លត ា ផ​ លិតភាព​ នៅ​ ​ ​ អត្រាកំណើនខ ឆ្នាំ ២០០៧ ហើយនេះជា កម្លាំងពលកម្ម​ ​ ្ពស់ជាង​ ​ ម្មករ​ របស់ក ិ នយោ ជត ​ ិ ក៏ដច ូ ជា​ ើ យ ការធ្វឲ ិ លប្រយោល និង ្ មានឥទ្ធព និយមន័យការងារ “ល្អ”​នៅកម្ពុជានេះ ត្រូវបា ១៨  ​ ន​ ប្រើប្រាស់​ សម្រាប់ការ​ វិភាគ​ ​ រងារ “ល្អ” បែងចែករ ក្នុងរបាយការណ៍នេះ។ និយមន័យកា ​វាង​ ​ ្រុមហ៊ុន និងតា កម្មករនិយោជិត និងក ​ ស្សាហកម្ម មុខរបរ តំបន់ និងចំណុចជា ​ មប្រភេទឧ ទៀត។ ​ ច្រើន​ បន្ទាប់ពីការ​ស្តារឡើងវិញក្រោយរ ១៩  ​បប​ ខ្មែរក្រហម​ហើយ​​“កំណើនទារក” ការបង្កកំណើតបានចាប់ផ្តើមថយ​ ចុះនៅ ​ កម្ពុជាចា ​ សវត្សរ៍ឆ ​ ប់ពីដើមទ ​ ្នាំ ​ ិន្នាការ​ ១៩៩០។ សូមមើលន ​ កម្ពុជា Dasvarm និង Neupert (២០០២)។ បង្កកំណើតនៅ 36 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ 20 ប្រជាជន​ សរុប​ (​ ​ ្វើការ ឬ​ ដែលកំពុងធ ​ ្វែងរក​ កំពុងស ការងារ) រូប ស២៖ �រ�រ�មវ�ស័យ (គិត��គរយ) 120 កើនឡើង​១,៣ លាននាក់ក ដែល​ ​ េល​ ​ ្នុងអំឡុងព ដូចគ្នា។ ជាមធ្យម កសិកម� ឧស��ហកម� ��� ​ ន​ កម្ពុជាមា ី​ ្រហែល ១៦៤.០០០ នាក់/ ប្រជាជនគ្រប់អាយុធ្វើការថ្មប 100 ឆ្នាំ។ 80 27 27 27 29 30 30 31 30 33 15 16 16 17 19 20 16 24 26 រូប ស១៖ �រព��ករណ៍ប���ប���ល���ំ��ំ��ចំនួន���ជន 60 ��ប់�យុ��ើ�រ (�យុ ១៥-៦៤���ំ) 40 58 58 54 56 51 350,000 49 45 56 42 20 300,000 250,000 0 ប���ប���ល���ំ��ំ (ចំនួន���ជន) 200,000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ��ភព៖ �រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� 150,000 100,000 50,000 រូប ស៣៖ �ររួមចំ��កក��ង�រប��ើត�រ�រ 0 (គិត��ន់�រ�រ) -50,000 800.0 -100,000 កសិកម� ឧស��ហកម� 645 ��� �រ�រថ�ីៗ 1990 2010 2030 2050 600.0 ��ភព៖ ទស��នវ�ស័យរបស់អង��រសហ����តិស�ីពីចំនួន���ជនពិភព�ក-�រ��ស���ល���ំ ២០១៥ 400.0 284 217 245 200.0 204 116 0.0 -4 ឹ នឹងកំណន ទន្ទម ា ប ើ នៃការផ្លស ូ្ត រ ់ រ ​ចនាសម្ពន ័ ​ ុ ក ្ធ កម្ពជា ំ ង ​ព ​ ឈ ុ ប ្រ ម​ -200.0 184 ការ​ នឹង​ ថយចុះ​ យា​ ងខ្ល ៉ ង ំា ​ នៃ​ ចំនន ួ ​ បជា មានការងារធ្វ​ ្រ ជន​ ើ ង ក វស ុ្ន ​ ័ ិ យ -400.0 កសិកម្ម (រូប ស២) ហើយការ​ ​ ​ ើតឡើងនៅ​ ថយចុះ​ខ្លាំងបំផុតក ឆ្នាំ បង្កើតកា ២០១២ (រូប ស ៣)។ ការ​ ងារក្នុង​ ​ រ​ ​ សិកម្មតា វិស័យក ​ ម​ -600.0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ​ មា រដូវកាល​កើនឡើងប អឡ ្រ ណ ២,៨% នៅ​ ំ ង ុ ពី ំា្ន ២០០៧ ដល់ ​ឆ ��ភព៖ �រស�ង់មតិ��ដ�កិច�សង�មកម��� ​រ ២០១១ ដែលជ ុ ​ ំញ ការ​ ដោយ​ អភិវឌ្ឍ​ កសិកម្មដោ ​ យផ្អកល​ ែ ​ ើ ណ ក ើ ​ ំ ន ទំនិញ​ ថ្លៃ​ ​ រពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះ។ នៅឆ្នាំ ២០០៩ កសិកម្ម និងកា ផ្ទុយទៅ​ វិញ​ សេដ្ឋកិច្ចក ​ ម្ពុជាកា ​ ើ​ ​ ន់តែពឹងផ្អែកខ្លាំងល វិស័យ ក សិក ម្ម​ វិស័យ ​ ស្រូ ប ​ អាច​ ក ម្ម ក រ​ យក​ រោងចក្រ​ ជាច្រើ ន ​ ដែល ​​ បាន ​ េវា ទាំងស ឧស្សាហកម្ម​ និងស ​ ំណើនស ​ ម្រាប់ក ​ រ ​ េដ្ឋកិច្ច និងកា បាត់បង់ការងារ ដោ ​ យសារ​ ការថមថយនៃ​ ​ ស្សាហកម្ម21 វិស័យឧ ផ្ត ល់ កា រងារ​ ដើ ម្ បី ​ យ ក​ ស្រូ ប ​ ដែ ល ប្រ ឡូ ក ​ ប្រ ជា ជនថ្មី ៗ ​ ក្នុ ង ទី ផ្ សា រ​ ្រោ ថា​ ពះ ិ យ វស ័ ​ សម្លៀក​ បពា ​ ប ំ ក់ និងស ែ ជើងប ្ក ​ ឈ ្រ ម​ នង បញ្ហនៅ ឹ ​ ា​ ការងារ។ ដូចកា ​ រ​ រៀបរាប់ក ​ ្នុង​ មិនមែនកសិកម្មគ រូប ស ៣ វិស័យ​​ ​ឺ ​ េល​ អំឡុងព វិបត្តិ​ កើតមាន​ សកល​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ឆ្នាំ ២០០៨-២០០៩។ កំណើនកា ជាប្រភព​ ងារ​ ​ រ​ ​ ំងពីឆ្នាំ ២០១២ ដែលគាំទ្រ​ ដ៏សំខាន់តា នៅ​ ប៉ុន្តែ ​ ​ ្នាំ ២០១១-២០១៥ ការ​ អំឡុងឆ បង្កើតកា ​ រងារ​ ក្នុង​ វិស័យ​ កំណើន​ ដោយ​ ​ិស័យ​ ក្នុងវ កម្មន្តសាល ទេសចរណ៍ និង (ថ្មីៗនេះ) ​ នថយចុះម កសិកម្មបា គ្រោះ​ ​ កត្រឹម ៥,៨% ក្នុងមួយឆ្នាំ ដោយសារ​ វិស័យសំណង់។ ួ និងកា រាំងស្ងត ថយចុះនៃ​ ​ រ​ តម្លទំ ៃ​ នញ ិ ​ ​ស កសិកម្ម។ ខណៈដែលវ ័ ​ ិ យ ​ ្រមាណ ១ ភាគ ៤ នៃ ផសស រាល់ឆ កសិកម្មចូលរួមចំណែកប ​ ្នាំ តាំងពីឆ្នាំ ២០១១ មក កម្លាំងព ​ លកម្មបា ​ ន​ តួនាទីកា ដើរ​ ​ ន់តែ​ នេះ​ វិស័យ​ ការងារ​ ផ្តល់អត្រា​ សរុប ៤១,៤%។ តិចក្នុងក ​ ំណើន​ ផសស។ ​ ូលធន​ ខណៈដែលម ជា​ នៅតែ​ កម្លាំង និយមន័យនេះ​ ២០  ការ​ ផ្អែកតាម​ អង្កេតស ​ េដ្ឋកិចស ្ច​ ង្គមកម្ពុជាដ ​ ែល “មនុស្សគ ​ ន​ ​ ្រប់អាយុធ្វើការ” ត្រូវបា អ្នក​(អាយុ ១៥ ឆ្នាំឡើងទៅ) កំណត់ជា​ រកប្រាក់​(ឬ​ ដែលធ្វើការ​ វត្ថុ​ ) រយៈពេលយ៉ាងត ​ ិច ១ ម៉ោងក្នុងកំឡុង​១ សប្តាហ៍ មុនការអង្កេតន ​ េះ ចំណែក​ មានអាយុ​ អ្នក​​ ច្រើនជាង ១៥ ឆ្នាំ​ ការងារ​ ដែលស្វែងរក​ ងរយៈពេលយ៉ាងត ក្នុ​ ​ ិច ១ ម៉ោងកាល​ ពី​ សប្តាហ៍មុន (ប៉ុនម ្តែ​ ិនមែនកំពុងឈ ​ ណ្តោះអាសន្ន) ត្រូវបា ​ ប់សម្រាកប កំណត់​ ​ ន​ ថាជា ​ ំពុងស “មនុស្សក ការងារ”។ ​ ្វែងរក​ នៅ​ ២១  តម្លៃ​ ឆ្នាំ ២០០៩ កំណើន​ បន្ថែមរ ​បស់វ ​ិស័យឧស្សាហកម្មមា ​ នដំណើរ​ ​​ ៃ​ អវិជ្ជមាន​ធៀបនឹងតម្ល ​ ម្លៃ​ ថេរ និងត ទីផ្សារ។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 37 សមប ចលករ​ ់ ណ ្រា ក ើ សេដក ំ ន ្ឋ ច ិ ​ ្ច ការងារ​ បាន​ ដរ ា៉ ស ើ តួនាទី​យង ំ ន់​ ​ ខា រូប ស៤៖ ទិដ��ព�រ�រ�ទូ��កម��� តាំង​ (​ ​ ល់ឆ ពីឆ្នាំ ១៩៩៣) រហូតដ ​ ្នាំ ២០១១។ ផ្ទុយទៅវិញ គុណភាព​ �រ�រសរុប ៧,៩៧ �ន ​ លកម្ម និងក កម្លាំងព ផលិតភាព​ ​ ត្តា​ បានកើនឡើងនៅ សរុប​ ​ អំឡុង​ (១០០%) តែ​ ឆ្នាំ ២០០៧-២០១១។ ស្ថានភាពនេះអាចដោយសារ​ ការងាក​ ​ស ចេញពីវិ យ ័ ក ​ សិកម្ម​ដែលមា ​ នលក្ខណៈអតិពលកម្ម​ទៅរក​ិ យ វស ័ កសិកម�លក�ណៈ����រ ៖ និ�ជិតទទួល�ន���ក់ឈ�ល ៖ សហ���ស����រមិន��ន �រ�រ ២,៧៧ �ន �រ�រ ៣,៧៧ �ន (៤៧%) កសិកម� ៖ �រ�រ ១,៤១ �ន (១៨%) ្ត ល និងស កម្មនសា េ ​ ​ វា ដល ែ ផ្តត ោ ចម្បង​ ល​ើ នា ជ ​ លិតភា ំ ញ និងផ ​ ព។ ម���ីរ���ភិ�ល ៖ �រ�រ វ�ស័យឯកជន ៖ �រ�រ ០,៤ �ន (៥.០%) ៣,៣៤ �ន (៤២%) ា​ លប នៅពេលអនាគត កត្តដែ ើ កា ​ ង្កត​ រងារ​ យង ចន ា៉ ​ ុ ើ្រ នៅកម្ពជា វ�ស័យឯកជនក��ង��ុក វ�ស័យឯកជនបរ��ស ​ រយៈពេលម ក្នុង​ ​ ួយ​ ទសវត្សរ៍ក ​ ន្លងមក កត្តា​ អាចមិនមែនជា​ ដែល​ ៖ �រ�រ ២,២៦ �ន ៖ �រ�រ ១,០៨ �ន (២៨,៣%) (១៣,៥%) ជរ នឹង​ ុ ​ ំញ កណំ ន ើ ​ ការងារ​ ដល ៃ នាគត​ ែ មានគុណភាពនៅថ្ងអ ឡយើ ។ �បភព៖ �រគណ�របស់អ�កនិពន� ធំៗថ្មីៗ ដែលរួមមាន ​ និន្នាការ​ បង្កើតតុល្យភាព​ ការ​ ្ច​ កល​ សេដ្ឋកិចស ឆ្ពោះទៅរក​ ឡើងវិញ​ ​ ស៊ី រួមទាំង សមាហរណកម្មក តំបន់អា ​ ំបន់ ​ ្នុងត កំណើន​ និង​ ងាកទៅរក​ ទ្រព្យសម្បត្តិ ការ​ ​ ្លាត​ ផលិតកម្មឆ វ័យ និង​ រូប ស៥៖ កំ�ើនចំ��ក�រ�រទទួល�ន���ក់ឈ�ល ា ត សង្វក់ ម្លៃ និងក ​ ុ្រ ហ៊ន ​ ម ុ និងក ​ ម្មករ​ នយោ ិ ថៗ ជិត​ ដល ី្ម ​ ​ ន​ ែ មា ផលិត និង���ក់�ៀវត��រ� (គិត��គរយ���រ�រសរុប) ថ្មីៗ នឹងក ផល និងជំនាញ​ ការងារ​ ​ ែប្រែ ទិដ្ឋភាព​ កម្ពុជា។ នៅ​ ���ក់ឈ�ល ស�័យនិ�ជក 70 60 ខ) ទិដ្ឋភាពការងារ 50 40 នៅ​ ទិដ្ឋភាពការងារ​ ​ នលក្ខណៈចម្រុះ។ កម្ពុជាមា ​ ពាក់ ការងារ​ 30 20 ​ ្ថិតក្នុងវ កណ្តាលស ​ិស័យដែលមាន ភាពសាមញ្ញ ចំណែកការងារ​ 10 ជាវិស័យទំនើប (រូប ស ៤)។ វិស័យសាមញ្ញ​ ពាក់កណ្តាលទៀត​ 0 2009 2015 ់​ ើការងារ​យ៉ា​ គ្របដណ្តបល ក្នុង​ ងហោចណាស់ចំនួន ៤,២ លាន​ ��ភព៖ �រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� ​ ្រួសារ (១ ភាគ​ ៣ នៃ​ កសិកម្មគ ទាំងអស់) និងស ការងារ​​ ​ ហគ្រាស​ ួ្រ រ​ គសា មន ា្ឋ ​(១៨%)។ ប្រជាជន ៣,៣ លាននាក់ផស ិ មែនកសិដន េ ​ ្ង ​ិស័យឯ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក្នុងវ ​ កជន ដូចជា វិស័យ​ ចល ទៀត​ ុ កា ូ រួមក្នង​ រងារ​ ទទួលបានបក ្រា ឈ ួ ្ន ។ បជា ់ ល ្រ ជន​១ ភាគ ៣ ​ ្បែកជើង​ បាន និងកំពុងជំរុញក សម្លៀកបំពាក់ និងស ​ ី​ ​ ំណើនព ការ​ ចំណោមនេះ​ (១ លាន​ ក្នុង​ ើ​ រក្នុង​ នាក់) ធ្វកា ​ រទេសដែល​ ក្រុមហ៊ុនប នាំចេញរបស់កម្ពុជា។ នៅឆ្នាំ ២០១៥ វិស័យស ​ ម្លៀកបំពាក់ និង​ តាម​ ភាគច្រើនគោរព​ ការងារ និងមា ច្បាប់​ ​ លិតភាព​ ​ នកម្រិតផ ខ្ពស់​ ​ នរួមចំណែក ១០,៦% នៃ ផសស និង​ ៧,៣% នៃ​ ស្បែកជើងបា ក្រុមហ៊ុនក្នុងស ជាង​ ​ ច​ ​ ្រុក និងអា ចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ជាការងារ “ល្អ”។ សរុប។ ការងារ​ ​ ឺផ្ទុយ​ ចំណុចនេះគ ពឧ ​ ែលប្រើទុនក ី​ ស្សាហកម្មដ ​ ្នុង ុ ​គ ប៉ន ា្ម ព័តមា ែ្ត ន ី ​ ៌ នស្តពគ ី ណ ុ ភាព​ របស់​ ទទួលបាន​ ការងារ​ បក ់ ល ្រា ឈ ួ្ន ​ ដែលមានកំណើនលឿនបំផុត ដូចជា វិស័យសំណង់ដ ស្រុក​ រួម​ ​ ែល​ ​ ច ចំនួន ២,២៦ លានផ្សេងទៀតឡើយ។ ប្រជាជនមួយចំនួនអា ការងារ​ ចំណែក ៩,៨% នៃ ផសស​ប៉ុន្តែ រួមចំណែកតែ ៦,៥% នៃ​ ​​ ើការ​ កំពុងធ្វ ក្រុមហ៊ុនច ក្នុង​ ​ ទួលបាន​ ​ ុះបញ្ជី​ និងទ ប្រាក់ឈ្នួល​ និង​ សរុបប៉ុណ្ណោះ។ ប្រយោជន៍​ អត្ថ​ ការ​ តាម​​ ​ ៀតគឺជាអ កំណត់​ ខណៈដែលអ្នកផ្សេងទ ​ ្នក​ យកប្រាក់ឈ្នួលតា ធ្វើការ​ កសិដ្ឋាន សហគ្រាសគ ​ ម​ ​ ្រួសារ ឬ​គ្មាន​ ធ្វើឲ្យ​ ដើម្បី​ ស្តីពីការងារ​ គោលនយោបាយ​ គោល ស្របទៅនឹង​ សន្យាការងារ​ កិច្ច​ ​ ្រួសារនៅ​​ ។ នៅឆ្នាំ ២០១៥ ប្រាក់ចំណូលគ កម្ពុជា​ ​ ្រូវ​ នយោបាយស្តីពីកំណើន ចាំបាច់ត យកចិត្តទុកដាក់ល ផ្តោតការ​ ​ ើ​ ​ ្រាក់​ ប្រហែល ៥០% ទទួលបានពីប ​ ្រាក់​ បៀវត្សរ៍ និងប ឈ្នួល ធៀប​ ឯកជនក្នុងស្រុក និងប វិស័យ​ ​ រទេស។ ការ​ កំណើនកា ជំរុញ​ ក្នុង​ ​ រងារ​ អត្រា​ នឹង​ ពីមួយទសវត្សរ៍មុន (រូប ស ៥)។ ត្រឹមតែ ៣០% កាល​ 38 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ វិសយ ័ ឯកជន ជាពិសស ិ យ េ វ ​ស ័ ​ ឯកជនក្នង ុ សក ្រា ុ្រ ដូចជា​សហគស រូប ស៧៖ អ���ចូលរួមក��ងក���ំងពលកម�របស់��ី (�គរយ ���ី��ល�ន�យុ ១៥ ���ំ�ើង) តូច និងមធ្យម នឹងជ ខ្នាត​ ស្រូប​ ​ ួយ​ ​ េញពី យកកម្មករនិយោជិតច រ��ាន់� សាមញ្ញ គឺកសិកម្មគ វិស័យ​ ​ ្រួសារ (​ កម្មករ​ ជំនាញក្នុងផ ​ ្នែក​ កសិកម្ម ��������� ����ល់ ​ េសាទ)។ ដូចគ្ននេ ព្រៃឈើ និងន លើកកម្ពសស ា​ ះដែរ ត្រូវ​ ់​ ហគ្រាស​ កម��� តង់ហ��នី �វ មិនមែនកសិដ្ឋានដ គ្រួសារ​ នៅតែ​ ​ ែល​​ ផ្តល់ ការងារ​យ៉ាងច្រើន​ ប៉ុន្តែ​ �ៀត�ម ចិន មិនទាន់សម្រេច សក្តានុពលនៅឡើយទេ។ សិង�បុរ� �� �សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក សហរដ����រ�ក មី��ន់�� ចូលរួមរបស់​ គ) ការ​ កម្លាំងពលកម្ម �����សុី ឥណ����សុី តំបន់�យ���ក់អឺរ�ូ ពិភព�ក ����ស�ន���ក់ចំណ�លមធ��ម ����ស�ន���ក់ចំណ�លមធ��ម�ប ចូលរួមកម្លាំងពលកម្មរបស់កម្ពុជា​ អត្រា​ ខ្ពស់​ មានកម្រិត​ ធៀប បង់����ស ឥ��� ស្តង់ដារ​ នឹង​ សកល។ សារ​​ ដោយ​ កម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍនៅកម្ពុជា �ហ���នី��ន ���៉�ន ចូ ល រួ ម កម្លាំ ង ពលកម្ម ​ អត្រា​ បា ន​ ត្រូ វ ​ ថា នឹ ង ​ រំ ពឹ ង ​ ស្ថិ ត លើ ​ ប ន្ទា ត់​​ ��ភព៖ សូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក 0 20 40 60 80 100 ខ្ពស់ និន្នាការ ក្នុងរូប ស ៦។ ផ្ទុយទៅវិញ និន្នាការជាក់ស្តែងនៅ​ ពី​ ឆ្ងាយ​ ក្នុង​ បន្ទាត់និន្នាការ​ រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ ចំណុចនេះឆ្លុះ ំា ព បញ្ចង កា ី រ​ ​​ ចល ​ស ូ រួមខ្ព រ ​ ់ បស់សក ុ្ន កម្លង ី្ត្រ ង ​ង ំា ពលកម្ម​ ទាំងក វស ុ្ន ​ ័ ិ យ ើ និងវ ទំនប ិ យ ​ស ័ សាមញ្ញ ជាពិសស េ វ ​ស ័ ​ ិ យ ែ សម្លៀកបំពាក់ និងស្បក តារាង ស ១ ៖ ការងារតាមមុខរបរសំខាន់ៗ (គិតជាភាគរយ) ​ ហគ្រាស​ ជើង និងស មិនមែនកសិដ្ឋាន។ អត្រា​ គ្រួសារ​ ចូលរួមរបស់ ​ ម្លាំងពលកម្មនៅកម្ពុជា​ ស្ថិតក្នុងចំណោម​ ស្រ្តីក្នុងក ខ្ពស់បំផុត​ អត្រា​ មុខរបរសំខាន់ៗ 2004 2015 តំបន់ និងព ក្នុង​ ​ ិភពលោក (រូប ស ៧)។ និន្នាការនេះប្រហែលជា​ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ 0.9 0.8 ធម្មតា រឿង​ ​ ​ដោយសារ​ តសារៈសំ ​​ ែ ​ ឧស្ ខាន់នៃ​ សាហកម្មសាមញ្ញ​“ដែល គ្រប់គ្រង ប្រធាន​ 1.3 0.9 ស្រ្តីច្រើន” ក្នុងស មាន​ ្ច​ ម្ពុជា​​ (វិស័យស ​ េដ្ឋកិចក ​ ម្លៀកបំពាក់ និង​ ទេសចរណ៍)។ អ្នកជំនាញ 3.8 3.2 អ្នកបច្ចេកទេស និងអ្នកជំនាញកម្រិតទីពីរ 0.6 1.3 រូប ស៦៖ កម����នអ���ចូលរួមក��ងក���ំងពលកម�ខ�ស់�ង ����សជិត�ង បុគ្គលិកជំនួយការ​ 0.2 3.6 ���ំ ២០១៥ ត��ឹម�ម����មូល���ន ​ ្នែកស បុគ្គលិកផ ​ េវា និងលក់ 13.6 16.1 គន�ងរបស់កម��� ���ំ ២០០៧-២០១៥ ​ ំនាញផ្នែកក បុគ្គលិកជ ​ សិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ 58.7 33.7 អ���ចូលរួមក��ងក���ំងពលកម�, មនុស����ញវ័យ ( ១៥ ���ំ�ើង) 100 និងនេសាទ សិប្បករ និងកម្មករពាក់ព័ន្ធ 6.1 23.5 80 ​ ងចក្រ និងជា ការី​ម៉ាស៊ីន និងរោ ​ ​ងផ្គុំតម្លើង 6.1 3.9 60 មុខរបរធម្មតា 8.4 12.9 40 100 100 20 6 7 8 9 10 11 12 ប្រភព៖ ការអង្កេតស ​ េដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា កំណត់�� (ផសស ក��ង���ក់, PPP) ��ភព៖ �រ���ន់��នរបស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់ �រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម������ំ ២០០៧-១៥ និងសូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 39 ការងារ​ ទីផ្សារ​ យ៉ាង​ខ្លាំង​ មានការវិវត្តិ​ ក្នុង​ រយៈពេល ១០ ឆ្នាំកន្លង អ្នកសម្អាតសណ្ឋាគារ 0.1 0.3 0.1 ើ គឺដោយសារ​ មក ភាគច្រន ផស ការ​ ា្ល ប ់ រ ូ្ត រ ័ ្ធ (តារាង ស ១)។ ​ចនាសម្ពន និងការិយាល័យ និងអ្នក ​ិស័យកសិកម្ម ព្រៃឈើ និង​ ខណៈដែលអត្រាអ្នកធ្វើការ ស្ថិតក្នុងវ ជំនួយការផ្សេងៗ អ្នក នេះ​ នេសាទមាន៥៨,៧% នៅឆ្នាំ ២០០៤ អត្រា​ ់​ កត្រឹម បានធ្លាកម ថែទាំអាគារ ​ ម្លាំងពលកម្មនៅក្នុង ៣៣,៧% នៅឆ្នាំ ២០១៥។ ទោះបីជាក អ្នករត់ម៉ូតូឌុប និងអ្នក 1.2 1.5 0.1 ័ នេះនៅ វិសយ ែ ភា ​ តែជាចំណក ​ គច្រន ើ បំផត ុ ក្តី ប៉ន ុ កម្ល ែ្ត ង ​​ ុ ំា នេះ កំពង រត់រ៉ឺម៉ក មាននិន្នាការ​​ ​ ​ ្ពោះ​ ថយចុះ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ការផ្លាស់ប្តូរឆ វិស័យ ទៅរក​ ​បស់អ្នកនិពន្ធដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យស ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរ ​ េដ្ឋកិចស ​ ្តីពីការអង្កេតស ្ច​ ង្គម ឆ្នាំ ២០០៩-២០១៥ ធ្វើ​ កាន់តែមានផលិតភាព បាន​ ​ រងាររបស់កម្មករ​ ឲ្យមានចំណែកកា សម្គាល់៖ មុខរបរទាំងឡាយស្ថិតក្នុង ISCO ៣ ខ្ទង់ ដែលមានចំណែកការងារយ៉ោងហោចណាស់ ០,១ % ក្នុង​ និយោជិត​ ​​ ែក​ វិស័យសេវា លក់ និងផ្ន ជំនួយការ មានទំហំធំ ឆ្ពោះទៅរក​ ជាងមុន។ ការ​ ធ្វើ​ ឧស្សាហូបនីយកម្ម ​ តម្រូវកា ឲ្យមាន​​ ​ រ​ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវគុណភាពការងារ ​ ្នកជំនាញកម្រិតទីពីរ មានកាន់តែច្រើន។ ទិន្នន័យ អ្នកជំនាញ និងអ ​ កំណើន របស់កម្មករ នៅតែជាសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់ជាបន្ត។ ការងារផ្សេងៗបង្ហាញថា​ ការងារ​ បែងចែកតាម​ ដែលមានកំណើន​ ការងារ​ ផលិតភាព​​ ​ ឿនបំផុត​ ដូចជា​ សម្លៀក ដែលមានកំណើនល ​បរពាក់ព័ន្ធ ការ​ លឿនបំផុតចំនួន ៣ រួមមាន​ សម្លៀកបំពាក់​ និងរ បំពាក់ និងរបរ​ ពាក់ព័ន្ធ ​ ស្ថិតក្នុងច ​ ំណោម​ ដែល​ ការងារ​ មានកំណើន ើ ស តម្លង ុ៊ និងរបរ​ ​ ម ពាក់​ ពន ួ ការ​ ័ ្ធ និងជំនយ ទទៅ ការិយាល័យ​ ូ (តារាង ទាបបំផត ុ (រូប ស ៨)។ ផលិតភាព​ មាន​ ិ្រ ខ កមត ្ព ប ​ស ់ ផ ំ ត ុ កុ្ន ​​ ​ង ការងារ ការងារ​ ១០ ដែល ស២) ខណៈដែលការងារ​ ៨ ក្នុងចំណោម​ ​ ក្នុងវ ​ ​ ំនួញ​ដោយសារសន្ទុះក ​ិស័យអចលនទ្រព្យ និងជ ​ ំណើនវិស័យ​ ​ ឿន​ មានការថយចុះល នេសាទ។ បំផុត រួមមាន កសិកម្ម ព្រៃឈើ ឬ​ ទ្រព្យ ហើយពា អចលន​ ​ សិកម្ម មានផលិតភាព ​ ណិជ្ជកម្ម និងក ិ ្រ ខ្ពសប កមត ា ព ់ ន្ទប់ ប ី ភ ្រ ទ ្រា ក េ ការងារទាំងនោះ។ សមប ់ ម្មករនិយោជិត ​ តារាង ស ២ ៖ មុខរបរ ១០ ដែលមានកំណើនល ​ ឿនបំផុត ប្រាក់ឈ្នួលជាមធ្យម​ ទោះបីជា​ កើនឡើងក្តី (ជាពិសេសសម្រាប់​ ី ) ប្រជាជនក្រក្រ ក៏នៅតែមាន​ បញ្ហប្រ ា​ ឈម​ ្ង ផស ទៀត ឧទាហរណ៍ េ ៗ​ ចំណែកឆ្នាំ ចំណែក កំណើន គម្លាត​ នៅតែមាន​ ធំចំពោះប្រាក់ឈ្នួល​ យេនឌ័រ​យ៉ាង​ ម៉ោង គិតតាម​ ២០០៩ ឆ្នាំ២០១៤ មធ្យម ត្រូវមា (រូប ស៩)។ បើទោះជា​​ ​ ន្ថែមទៀត​ ​ នការសិក្សាប ដើម្បីប្រាប់ពី​ កម្មករកាត់ដេរ និងកម្មករ 4.4 10.2 1.1 គម្លាតដ៏ធន ំ​ ៃប្រាក់ឈ្នួលរ ​វាង​ បុរស និងស្រ្តីនេះ ​ ​ ប់រំ​​ កម្រិតអ ជា​ អាច​ ​ ក់ព័ន្ធ ក្នុងពាណិជ្ជកម្មពា ​ កត្តាជះឥទ្ធិពលមួយធ្វើឲ្យមានបញ្ហានេះ។ កម្មករសាងសង់គ្រោង 0.5 2.8 0.7 ​ ម្មករក្នុង អាគារ និងក ​ ក់ព័ន្ធ ពាណិជ្ជកម្មពា រូប ស៨៖ កំ�ើនផលិត�ព���ំ��ំ (២០០៧-២០១៤) ស���ប់វ�ស័យសំ�ន់ៗ����នក��ិត�ប។ ជំនួយការទូទៅតាម 0.8 2.6 0.3 អចលន��ព�� និង�ជីវកម� 28.8% ការិយាល័យ �ណិជ�កម� 8.4% កម្មករផ្នែកកសិកម្ម 6.3 6.9 0.2 កសិកម� 7.6% ទឹក��ើង 5.4% រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ �រដឹកជ���ន និងទំ�ក់ទំនង 5.0% បុគ្គលិកលក់តាមហាង 5.0 6.0 0.1 ��� និងកម�ន��ល����ង�ៀត 0.9% សំ�ៀកបំ�ក់ និង����ក�ើង 0.9% អ្នករត់តុ និងលាយស្រា 0.3 0.80 0.1 សកម��ព����ងៗ 0.1% សំណង់ -3.7% កម្មករសាងសង់អគារ 0.2 0.8 0.1 -20% 0% 20% 40% បញ្ចប់ និងកម្មករក្នុង ��ភព៖ �រ���ន់��នរបស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់ទិន�ន័យពី����ធរកម��� ​ ក់ព័ន្ធ ពាណិជ្ជកម្មពា អ្នកគិតប្រាក់ អ្នកប្រមូល 0.2 0.7 0.1 ប្រាក់ និងជំនួយការ ពាក់ព័ន្ធ 40 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ រូប ស៩៖ គ���ត��នឌ័រស���ប់��ក់ឈ�លគិត�ម���ង គ���ត��នឌ័រ���ក់ឈ�លគិត�ម���ង 0 ៣.ការងារនៅពេលអនាគត ឧបសគ្គ ក) ឱកាស និង​ -05 -1 ​ ងលើ តមវ ដូចបានពិភាក្សាខា ការងារ ដូចជា កម្មករនិយោជិត ូ ្រ ការ​ -15 ​ េសាទ​ ដែលមាន​ ជំនាញក្នុងផ្នែកកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងន អត្រា​ -2 ​ លពីមួយទសវត្សរ៍មុន​ និងជា ច្រើនលើសលប់កា ​ ក ដែល ​ ត្តាចម្បង​ 2004 2007 2009 2011 2013 2015 ​ ំណើនការ​ ជំរុញក យ៉ា​ ងារ​ ងច្រើននៅ​ កម្ពុជា ​ ពេល​ ជាពិសេសនៅ ���ំ ចំនួន���ី�ៀបនឹងបុរស ៃ ន តម្លទំ ញ ើ ឡើង បហ ិ កសិកម្មកន ែ មិនទំនងនៅជាការងារដល ្រ ល ែ ��ភព៖ �រ���ន់��នរបស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់�រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� នឹងជំរុញកំណើនការងារទៅថ្ងៃអនាគតទៀតឡើយ។ បរិយាកាស​ ា ​ ម៉ក ូ្រ ដ ស ្ឋ ច េ ក េ កា ិ ្ច ជាពិសស ​ រ​ ផស ់ រ ា្ល ប ​ចនាសម្ពន ូ្ត រ ្ធ ប ័ ជា ា ់ បង្ក ​ ន្តបន្ទប នៃ​ លទ្ធផល​ ការអង្កេតស ​ េដ្ឋកិចស ្ច​ ង្គមក ​ ម្ពុជាប ​ ង្ហាញថា​ អត្រា ល​ ផលវិបាក​ ល ើ ក្ខណៈនៃការងារនៅកម្ពជា ា្ន ជា ុ ។ ចំណាត់ថក ់ ​ ​ បទ េ ្រ ស ់​បស់​ កាន់តែខ្ពសរ ​ ម្លាំងព ស្រ្តីក្នុងក ​ លកម្ម (១៥-៦៤ ឆ្នាំ) “គ្មាន ឬ ​ មានបក ច ់ ណ ្រា ​ ំ ល ូ ​ មធយ ្ មខ្ពស​ ់ ល ដ ុ ​ ែ កម្ពជាចង់សមច ្រេ ​ បាន​ រយៈពល នៅ​ េ ិ អ មានកម្រត ំ ប​ ​ ប់រទា ​រ ” ធៀបនឹងបុ ស (រូប ស ១០)។ នៅឆ្នំា ២០១៥ ១២-១៥ ឆ្នក ំា យ ្រោ អាច​ កាត់បន្ថយចំ ក ​ណ កង ែ ការងារ​ វស ុ្ន ​ ័ កសិកម្ម ិ យ ដ ី្ត្រ ល ១៧% នៃស​ ែ ​ ចល ុ កម្លង ូ រួមក្នង ា ឬ​ ំា ពលកម្ម​ “គ្មន មាន​ កម្រិត​ ថែមទៀត​ មកតម ឹ្រ ​២០% ដែលថយ​ ចះ ព​ ុ​ អ ុ ប ី ត្រា ៤០% បច្ចប្ ន្ន22។ ំ​ ប” ហើយស្រ្តី​ ៣៤,៩% “មិនបាន​ អប់រទា ់​ ឋមសិក្សា” បញ្ចប់ថ្នាកប ដូច្នេះ បញ្ហា​ ប្រឈម​ ​​ ភពការងារ​ គឺការកំណត់ប្រ ថ្មីៗ។ អត្រា​ ខណៈដែល​ តែ ១០,៣% និង ៣០,២% នេះមានប្រមាណ​ ់​ ុរស។ សម្រាបប ​ ្បាស់​​ ភាពខុសគ្នានេះលេចឡើងយ៉ាងច នៅពេល​ ការងារក្នុងវិស័យសម្លៀកបំពាក់ និងរបរពាក់ព័ន្ធ (វិស័យដែល ិ ្រ អ កមត ឈា ំ ន​ ​ ប់រ​ បញ្ចប​ថ ដល់​“ការ​ ់ ក ា ្ន ប ់ ឋម​ សក ្ ” និង “​ ិ សា ិ យា អនុវទ ្ ល័យ”។ ផ្តលកា ់ រងារ​ ចន ុ ) ត្រវ ើ្រ បំផត ​ នរំពង ូ បា ​ ​ ឹ ថានងឹ ​ បន្ត​ កន ​ង ើ ឡើងក សង្វក ុ្ន ​ ា ​់ ​ នកម្រិតអ អត្រាកម្លាំងពលកម្មជាបុរស​ ដែលមា ​ ប់រំ “បញ្ចប់ថ្នាក់​ ៃ​ បន់ តម្លតំ និងស ​ កល។ ​ ្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា​ ទោះបីជាប កំពុង​ អនុវិទ្យាល័យ”​ មានប្រមាណ ២៨,២% និង បឋមសិក្សា” និង “​ ា ល កើនឡើង​យ៉ង ​ ឿន ហើយថ ​ ឈ ៃ្ល ល ួ្ន ក ំា ព ​ ម្លង ​ត ​ លកម្មគិ ជាបរិមាណ អត្រា​ ២៧,៣% និង ១១,៦% សម្រាបស ១៦,៣% ធៀបនឹង​ ់​ ្រ្តី។ ្រា ក ផលិតផលសមប ា ៗ ់ ម្មករម្នក់ មានកម្រត ិ ខ ្ព ជា ​ស បទ ់ ង​ េ បក ្រ ស ួ ្រ ត ុ នះ ចំណច ុ បញ្ចង េ ឆ្លះ ពច ំា ​ ី ន ំ ន សិសស ួ តិចនៃ​ ដ ្ ស​ ី្រ ល ែ ​ បញ្ចបថ ា្ន ​ ់ ក ់ ឋម ប ​ ប្រជែងដ ​ ែលមានឧស្សាហកម្មដូចគ្នាក្តី​ ក៏​ នេះ​ ការងារ​ ​ ន្ត​ នឹងនៅតែប ​ ិស្ស​ សិក្សាឡើងទៅ ធៀបនឹងស ប្រុស។ ​ង កើនឡើងកុ្ន រយៈពល េ ជាចន ើ្រ ឆ ំា្ន ៀត ដោយសារតែក ​ ទ ុ ទទួល ​ ម្ពជា រូប ស១០៖ អ���ចូលរួមក��ងក���ំងពលកម� �ម��ុម�យុ ្រោ ពន្ធក បានការអនុគះ ​ង ្ រ​ ុ្ន ទីផសា អរ សហភាព​ ុ៉ កម ្រោ កម្មវធ ឺប ី ប ិ ី “អ្វគ្រ ់ ំ� ក��ត (១៥-៦៤ ��) ិ អប់រ� និង��ទ (គិត��គរយ ��២ ំ� ០១៥) ​ ែអាវុធ” (រូប​ស ១១)។ ក្រៅពីនេះ កំណើនប យ៉ាង លើកលែងត ​ ្រាក់​ 40.0 35.0 ួ ​ ឈ្នលនៅចិន​ ការ​ ើ​ ពី​ ររោងចក្រ​ ិ ​ ចន ្រ ស ទៅកាន់បទ េ យ បក ​ ក​ ់ ល ្រា ឈ ួ្ន 30.0 ទាប ​ ​ នង ផល ឹ ​ ់ កាស​ ​ ្ត ឱ ឲយ កម្ពជា ្​ ុ ទា ទាញ​ ​ ក់​ ី្ម និងព ឧស្សាហកម្មថៗ ី្រ / ​ ងក 25.0 20.0 ្ ហកម្មដល កែលម្អឧសសា ែ មានសប ់ កត្តទា ្រា ។ ា ង េធ ំ នះ ឲ ើ ្វ យ ​ ​ កណ ្ មាន​ ើ ​ ំ ន 15.0 10.0 ការ​ តម្រូវ​ ​ ំនាញ ដូចជា អ្នកបច្ចេកទេស និងកា កម្លាំងពលកម្មជ ​ រី​ 5.0 0.0 ​ ង ម៉ាស៊ីន និងជា ​ ផ្គុំតម្លើង។ ���ី បុរស ���ី បុរស ���ី បុរស ���ី បុរស ���ី បុរស ���ី បុរស ���ន មិន�ន �ន �ន �ន �ន ឬ�ន ប��ប់ ប��ប់ ប��ប់ ប��ប់ ប��ប់ក��ិត �រអប់រ�តិច ���ក់បឋមសិក�� ���ក់បឋម � មធ��មសិក� ���ក់អនុវ�ទ��ល័យ ���ក់វ�ទ��ល័យ ��យ � ��ភព៖ �រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� ���ំ ២០១៥ ការ​ ២២ ​ ភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ ប្រែប្រួលលក្ខណៈការងារ (២០១៩)​របាយការណ៍អ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 41 រូប ស១១៖ �រ�ំ��ញសំ�ៀកបំ�ក់ និងផលិតផល�យនភ័ណ� ផ្លាស់ប្តូរទ ការ​ ់​ ណិជ្ជកម្ម​ ដែលច ​ ម្រងពា ទីផ្សារ​ ​ ិននឹង​ក្លាយទៅជា​ ����ង�ៀត (ប���ប���ល�ៀបនឹង���ំមុន គិត��គរយ) ​ ្រើប្រាស់​ អ្នកប ​ ្នុងពិភពលោក ធ្វើ​ ដ៏សំខាន់ក តម្រូវការនាំចូល ឲ្យមាន​ 50 ��ន់ទីផ��រសហ�ពអឺរ�ុប ��ន់ទីផ��រ�ំងអស់ ​ េវា។ កម្ពុជាព ទំនិញ និងស ​ ្រទេសក្នុងតំបន់ក ​ ្រមទាំងប ​ ្រកួត​ ​ ំពុងប 40 ា​ ទាញ​ ប្រជែងគ្នទាក់ ​ ិន។ ភ្ញៀវទេសចរណ៍ច របស់​ ​ កំណើនតម្រូវការ​ 30 20 ​ ូលនិវត្តន៍នៅអា អ្នកច ​ ស៊ី ​ ឺរ៉ុបពាក់ព និងអ ​ ំណើរ​ ​ ័ន្ធនឹងដ ទេសចរណ៍​ 10 តម្រូវការ​ និង​ តាម​ គឺជាឱកាស​ សកម្មភាពពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ​ ថ្មីមួយ 0 ា​ ះ ទៀត។ ដូចគ្ននេ​ ដរ យល់ដង ែ ការ​ ​ កា ឹ ព ី រ​ បប ួ្រ អាកាសធាតុ​ និង ែ្រ ល -10 ការ​ ​ រច បរិសន ិ រឹល​ ​ ង្កន ា្ថ ​ នឹងប ើ ត​ ម្រវ អក ូ ការ​ ូ ស េ ​ ទ សក្តន េ ចរណ៍ (​ ា ពុ ល -20 ចរណ៍​ ទេស​ ដល ​ ញ​ ែ មិនទាន់ទា ផល​ យក​ កម្ពជា នៅ​ ុ )។ ដើមបី យ ​ ្ជ ួ ដល់ S-16 S-17 J-16 J-16 J-17 J-17 M-16 M-16 M-17 M-17 N-16 N-17 ្រ ស បទ ​ ន​ េ មា បជា ្រ ជនចំណាស់ជា ​ ចន ុ តំបន់ ដូចជា​កូរេ៉ សិងប ើ្រ ក្នង ុី ្ហ រ ��ភព៖ ����ធរកម��� ​ ូស្រ្តាលី ការ​ និងអ ថែទាម ​ ន​ ំ​ នុស្សត្រូវបា រំពឹងថា ​ ​ ​ ​ នឹងក្លាយជា ការងារ​ ំ ន់ដ ដ៏សខា ែ ​ ​ ល កម្ពជា ុ អា ចាប់យក ដោយសារកម្ពជា ​ ច​ ុ មា ឧត្តមភាព​ ​ ន​ កត្តាផ្សេងៗទៀត​ដូចជា ការដែលកម្ពុជា និងប្រទេសអាស៊ីបូព៌ា ​ ្រជែងលើផ ប្រកួតប ​ ្នែកជ ​ ំនាញ​ ភាសា​ មាន​ អង់គ្លេស។​ ប៉ុន្តែ ​ និន្នាការ​ េ ទៀតមានជីវភាពធូរធារជាងមុន ​ ផ្សង នង ផស ិ ការ​ ់ រ ា្ល ប ូ្ត ទ ​ ម្រងពា ់ ណិជ្ជ ​ ែល​ ថ្មីៗដ បង្កផលប៉ះពាល់អ អាច​ លើ​ ​ វិជ្ជមាន​ ការងារ ដូចជា កំណើន បាន​ កម្ម ​ ឲ្យមានកំណើនកា ធ្វើ​ ​ រងារ​ ផ្សេងទៀត (រូប ស ១២)។ ដូច​ នៃ​ ទាប​ ​ រអនុវត្តការគាំពារនិយម​ ពាណិជ្ជកម្មសកល​ និងកំណើនកា ក្នុង​ រៀបរាប់​ ពាក់ព័ន្ធនឹងស តារាង ស ១ និង ស ២ ការងារ​ ​ េវា សហរដ្ឋអា នៅ​ ​ មេរិក និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត។ លក់ក្នុងហា ដូចជា ការងារជំនាញទំនាក់ទំនង​ គឺភ្នាក់ងារ​ ​ ង ជំនួយ ការ​ ​ ណ្ឋាគារ/​ ការិយាល័យ បុគ្គលិកស ការិយាល័យ​ និងកា ​ រងារ​ ជា ការ​ យល់ដឹងកា ​ ន់តែច្រើនស្តីពីសេដ្ឋកិច្ច និងកា ​ រ​ ​ ៃ​ អភិវឌ្ឍន មានសន្ទុះក ច្រើនទៀត​ កំពុង​ ​ ើន​ ឡើង។ នៅពេលប ​ ្រាក់ចំណូល​ ​ ីជីថល​ ដូចជា បណ្តាញ​ បច្ចេកវិទ្យាឌ អ៊ីនធើណិត​ នឹងផ ​ ្តល់ការងា​ រ កើនឡើង​ អ្នកប្រើប្រាសស រក​ ់​ ្វែង​ សេវាក ​ ំសាន្ត​ និងស ​ េវាផ្ទាល់ខ្លួន​ ី និងផ ថ្មៗ ​ ស ់ រ ា្ល ប ូ្ត ល ការងារ​ ​ ក្ខណៈ​​ កងុ្ន វិសយ ផស ័ ​ ្ង េ ៗ។ ផ្អក ​ន ែ លើន ា្ន រ ិ កា ច្រើន កាន់តែ​ ប្រើប្រាស់​ ឬ​ កែច្នៃ ផលិតផល​ និងផលិតផល​ ផ្តល់ ​ េ វិទយា បច្ចក ​ ច្ចប ្ ប ុ ប្ ន្ន​ វិសយ ័ ម ​យ ួ ចំនន ​ង ួ ន នៅ​ ឹ ​ ត​ប ែ ន្ត​ ពង ែ ល ឹ ផ្អក ក ើ ម្លង ​ ​ ំា ​ ន់តច សេវាកា ើ្រ ​ខណៈដែល​ ែ ន អក ​ត ្ន ផលិតខិ ខំស ​ ង ែ ្វ រក​ ធនធានជំនាញ ​ ត្តផលិ ពលកម្មជាក ​ ម្បង។ ក្នង ា​ តកម្មច ័ ទាំងនោះ កំណន ុ វិសយ ើ តាម និង​ ​ ្រឹក្សាលក្ខណៈអាជីព23។ សេដ្ឋកិច្ចត ឯកទេស និងប ​ ំបន់​ ​ វស ិ យ នង ័ ​ ឹ ​ ធ​ឲ ើ្វ យ ្ មានកំណន ​ រងារ24។ ប៉ន ើ កា ភាគច្រន ុ ែ្ត ​ ើ នៃការងារ​ បង្ហាញ​​ បាន​ ពី​ រួម​ ការ​ ចំណែក​ កាន់តែច្រើនរ ​បស់វិស័យស ​ េវា​ ដែល ​ េះ​ គឺការងារ​ ទាំងន កម្ពុជា​ នឹងមានបច្ចេកវិទ្យាកា នៅ​ ​ ន់តែច្រើនទៅ លំហូរ​ ស្មើនឹង​ ៥០% នៃ ផសស សរុប និង ៦០% នៃ​ វិនិយោគ​ ក្នុងកា ​ រងារ​ របស់ខ្លួន។ ដូច្នេះ កិច្ចការ​ ដែលអាច​ ដនឹ ធ្វើដោយ​ ត្រូវ​ ៃ​ ង​ ​ រុបក ផ្ទាល់ពីបរទេសស រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ។ ​ ្នុង​ ួ ដោយម៉ ជំនស ​​ ស ា ន ​ ើ យ ី៊ ​ ដែលធ្វឲ ​ នពេលវេលាកា ្ កម្មករនិយោជិតមា ​ ន់ ចន តែ​ ុ ​ ើ្រ ក្នង បព ការ​ ំ ញ េ កិចកា ្ច រ​ ដល ៃ ន្ថម ែ មានតម្លប ែ ស ែ កាន់តខ ់ ល ្ព ដ ែ រូប ស១២៖ ក���ជំរុញកំ�ើន�រ�រថ�ីៗ ជួយ​ ​ម៉ាស៊ីនមិនអាច​ ​ ្តលព បាន។ ឧ. ម៉ាស៊ីន ATM ដែលផ ់​ េលទំនេរ កម��� និង�សុីបូ����ល�ន��ព��សម��ត�ិ ​ ្នកធ្វើការនៅធនាគា​ ឲ្យអ ពេល​ មាន​ ជាមួយអតិថិជន​ កុំព្យូទ័រ​ ធ្វើការ​ បរ���ស ��ើន�ងមុន ����ក�េសដ�កិច� អាច​ ដែល​ កាន់តែ​ ឲ្យគណនេយ្យករធ្វើការ​ ច្បាស់លាស់ ​ ន និងមា �រ���ស់ប�រគំរូ�ណិជ�កម� ប្រើប្រាស់​ PassApp ដើម្បី​ ប្រសិទ្ធភាព ឬការ​ តាក់ស៊ីជាជាង​ ហៅ​ ​ ី៊ ក តាក់សប ើ ឆ្វល ែ ទៅ ​ មក​ រកអ្នកដំណរ ​ អ ើ (មើលប ្រ ប់ ស ១៖ តាក់សី៊ �រ�រ កំ�ើន��ដ�កិច�ចំ��ះដឹង ដ ់ ណោ PassApp ផ្តល​ ំ សយ ះ​ ្រា ​ ឈះ ​ មប ្ន -ឈ្នះស ​ ់ ក ្រា អ ្ន បើកតាក់សី៊ កម�ករ �កុមហ៊ុន (និងកសិ��ន) និ�ជិត និងជំ�ញ ������� ​ តិថិជន​ និងអ ដែលបង្កើតប របស់ខ្លួន)។ ការងារ​ ​ិទ្យា ដូចជា​ ​ ច្ចេកវ ​​ ើត​ app ក្នុងទ អាជីពបង្ក ​ ើនឡើង​ ប៉ុនកា ​ ូរស័ព្ទចល័ត​ នឹងក ្តែ​ រងារ​ ប���កវ�ទ�� េ​ ទាំងនះនង មានចំណក ឹ ​ តច ែ ​ ិ តួច​​ ក្នង ុ ​ ទផ បរិបទ​ ្ រ​ ី សា ូ យ។ ការងារធំទលា ��ភព៖ �រ�យត���របស់អ�កនិពន� ​ ះស្រាយ​ ក្រៅពីនេះ បច្ចេកវិទ្យាកំពុងដោ ​ៗ ឧបសគ្គថ លើការ​ ្មី​ ​ បង្កើត​ ​ េវា​ ២៣​របាយការណ៍សមាហរណកម្មស ​បស់​ អាស៊ាន (២០១៥) របាយការណ៍រួមរ លេខា​ ធិការ​ ដ្ឋានអាស៊ាន និងធ ពិភព​ ​ នាគារ​ លោក។ ប្រែប្រួលលក្ខ ២៤ ការ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ពិភព​ ​​ ណៈការងារ (២០១៩) របាយការណ៍អ លោក។ 42 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ​ ្រព័នសា ការងារ។ ឧ. ការពង្រីកប ់​ ល័តដ ្ធ​ ច់ប្រាកច ​ ន ​ ែលកម្ពុជាបា ​ លពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន​ មិនត អនុវត្តកា ​ ្រឹម​ ជួយ​ តែ​ បង្កើតកា ប៉ុណ្ណោះ ​ រងារ​ ប្រអប់ ស១ ៖​តាក់ស៊ី PassApp ផ្តលដ ់​ ំណោះ ទេ ប៉ុន្តែវាថែមទាំង​ សម្រួលកា ​ ទ្ធភាព​ ​ រផ្ញើប្រាក់ បង្កើនល ទទួលបាន​ ់​ ្នករត់តាក់ស៊ី និង​ ស្រាយឈ្នះ-ឈ្នះ ទាំងសម្រាបអ ឥណទាន​និងប ​ ង្កើនផ ​ លិតភាព ក៏ដូចជា​ សហគ្រិនភា ​ ពទៀតផង។ អតិថិជន ​ ទួលបានប្រជាប្រិយភាព​យ៉ាង​ឆាប់ តាក់ស៊ី PassApp កំពុងទ ​ បើ ទោះជាមិ ន មែ ន ជាការគំ រា មកំ ហែ ង ​ភ្លា ម ៗសម្រា ប់ ក ម្ពុ ជា នៅ​ រហ័ស​ រាជធានីភ្នំពេញ។ ​ គ្រាន់​ តែ​​ ចុច​ លក App ក្នុង ើ​ ម្មវិធី​ Pass​ នឹ ង ​ ការងារមួយចំនួន​ មានតទៅទៀត​ លែ ង ​ ស្វ័យប្រវត្តិ ដោយសារ​ ទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូនប៉ុណ្ណោះ ​ កដល់ទ តាក់ស៊ីនឹងម ​បស់អ្នកភ្លាម ​ ីតាំងរ កម្ម។ ការងារ​ នឹងមិនត្រូវបា ផ្សេងទៀត​ ​ នបង្កើតឡើងឡើយ ដោយ​ ថ្លៃដឹកថោកខ្លាំង ចំណែក​ ​ រ​ ជាពិសេសបើប្រៀបទៅនឹងកា តុក-តុក។ ជិះ​ ​ ការ​ សារ​​ រោងចក្រ​ រើទីតាំង​ កម្មន្ត​ សាល​ ទៅកាន់​ ប្រទេស​ ជឿនលឿន តែ (១) ​ តម្លៃថោកនេះគឺដោយសារ​ ​ ុក-តុក ប្រើ​ហ្គាស (និង អ្នករត់ត ចិន​ និង​ វិញ ដោយ​​ ដែលជំរុញ​ កំណើន​​ បច្ចេកវិទ្យា​ កាន់តែ​ ទំនើប គ្រាន់តែ​ សាំង) (២) អ្នកបើកបរ​​ សារ​ រង់ចាំ​ ដោយប្រើទូរស័ព្ទ​ ពីអ្នកដំណើរ​ ​ ំនើប ការ​ ដូចជា​ឧបករណ៍យន្តទ ​ ើ​ បំពាក់អ៊ីនធើណិតល គ្រប់យ៉ាង អ្វី​ ចល័ត​(​ ជំនួសឲ្យកា ជិះឆ្វែលរក​ ​ រ​ ) (៣) ថ្លៃឈ្នួលមា អតិថិជន​ ​ នតម្លាភាព ពន ការ​ បប ី្រ 3-D។ល។ ឧ. ការ​ ើ្រ ស ្រា ស ់ វា ​ េ អ ​ នឡា​ ញ​ ្រា ស សមប ់ វា ​ េ​ គឺផ្អែកតាមចម្ងាយផ ​ ្លូវធ្វើដំណើរ​ ​ យ GPS គុណនឹងថ ដែលបង្ហាញដោ ​ ្លៃ​ ធនាគារ​ កក់ និងកា ចល័ត ការ​ ​ ររៀបចំ​ ដំណើរទេសចរណ៍ផ្សេងទៀត គីឡូម៉ែត្រ​ និងប សេវាមួយ​ ទូរស័ពច ​ ង្ហាញលើ​ ្ទ​ ល័តរ ​បស់​ អ្នក​ បើកបរ និង ក៏ដូចជា​​ ការ​ សាធារណៈ​ ទទួលបាន​ សេវា​ ដែល​ សម្រួលដោយ​ ​​ រដ្ឋា អ្នកដំណើរ។ ិ ត្រន ភិបាលអេឡច ូ ក ​ វិជមា ិ បង្កផលប៉ះពាល់អ ្ជ ន​ ល​ើ រងារ​ កា បជ ំ ញ ើ ្រ នា ា​ ះ-ឈ្នះ គឺថ កត្តឈ្ន ៃ​ ្ល ល ​ ឈ្នួ ​ មានតម្លភា ា ព​ ែ ផ្តលដោ ដល ់ យ PassApp ​ មធ្យម​ និងតាមទម្លាប់ ដូចជា អ្នកបើក ឬទទួលប្រាក់នៅធនាគារ បង្ហាញ​ និង​ ្ទ​បស់​ លើទូរស័ពរ ​ តិថិជន។ រ៉ឺម៉កកង់បី​ អ្នកបើកតាក់ស៊ី និងអ ​ ្រាក់ឈ្នួលន និងការងារជំនួយការងារ។ កំណើនប បង្កើនល ​ ឹង​ ​ ្បឿន ៃ ី (​ បែបប្រពណ មត ូ ណ្តង ូ៉ ស ោ ​រម ឺ៉ ក ៉ ) គ្មន ា ចំណច ​ស ុ ព េ ដ ិ ស ូ ះ ​ច េ្ន ទេ។ ទោះជា ័ ​ ស្វយ ្រ ត្តក បវ នៅកម្ពជា ិ ម្ម​ហើយកម្មករ​ ុ ន ​ង ឹ ត្រវ​ នការ​ ូ មា ុ បណ្តល បណ្តះ ា ប្រព័ន្ធតាក់ស៊ីម៉ែត្រ​ ​ ការគណនា​ ហាក់ផ្តល់​ ដែលមានតម្លាភាព ថ្លៃឈ្នួល​ បណ្តុះបណ្តាល​ ឬការ​ ​ ើ​ ឡើងវិញល របស់ខ្លួន ដើម្បី​ ជំនាញ​ ឲ្យស្រប ស្រដៀង​គ្នា ​ អាច​ អតិថិជន​ ្ត​ ំងស្រុងល នឹងគ្មានទំនុកចិតទា សុក្រិតភាព​ ​ ើ​ ងារ​ ទៅនឹងកំណើនការ​ ថ្មី។ ប្រព័នម នៃ​ នោះទេ។ ្ធ​ ៉ែត្រ​ ឹ នឹងនះ ទន្ទម បច្ចក េ វឌ្ឍនភាព​ ្ ន េ វិទយា​ង ឹ ប ​ ង្កត​ រងារ​ ើ កា ថៗ ើ ​ ី្ម ជាច្រន ដែល​ មិនទាន់មាន​ នៅកម្ពុជា។ ឱកាសថ្មីៗសម្រាប់សហគ្រិនភាព ​ រងារបន្ថែមចំនួន បង្កើតកា ៤,៩ ទៀតក្នុងវិស័យផ ​ ្សេងទៀត​ នៅ​ សយ និង​ ័្វ និយោជក​​ កំពង ​ ន ុ ក ើ ឡើងយ៉ង ​ ន ើ្រ ​ ា ច កងុ្ន ​ សដ ្ឋ ច េ ក ិ ឌ ​ ី ល។ ី ថ ្ច ជ ​ មេរិក25។ សហរដ្ឋអា រដ្ឋ​ មជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មាន​ ចិនប៉ាន់​ស្មានថា របស់​ ​ ើនឡើងថ ​ សន្ទុះក ​ ្មីៗ ុ ​ ក្នង ិ យ វស ្ជ ម្មតាម​ ័ ពាណិជក អនី៊ ធ ​ ​ ណ ិ បាន​ ើ ត ើ កា បង្កត​ រងារ ១០ លាន ប៉ុន្តែ កម្ពុជាត្រូវត ​ ្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការងារនៅពេលអនាគត។ ​ តាម​ នៅ​ អនឡាញ និងស ហាង​ ​ េវា​ ពាក់​ ព័ន្ធ ដែលស ​ ្មើនឹង​ ១,៣% ំ​ កម្ពុជា​ ត្រូវធ ប្រព័ន្ធអប់រនៅ បច្ចុប្បន្នភាព​ ​ ្វើ​ ដើម្បប ី​ ណ្តុះ​ ជំនាញត្រឹម នៃ​ ក្នុងប្រទេស។​ នៅ​ ការងារ​ ប្រទេសកេនយ៉ា ប្រព័ន្ធទូទាត់ប្រាក់​ ូ្រ ​ តវ សមប ់ នុសស ​ ្រា ម ្រោ ្ ជំនាន់កយ ចំណក ែ កម្មករនិយោជិតប ​ ច្ចប ុ ប្ ន្ន​​​ ី ល M-Pesa បាន​ ឌីជថ បង្កត ើ ប ្រា ច ​ ក ់ ណ ំ ល ​ ន្ថម ូ ប ែ ស​ មប ្រា ភ ់ ក ា្ន ងា ់ រ ​ ំប៉នជ ត្រូវប ​ ំនាញ​ របស់ខ្លួនលើការងារ តាមរយៈការ​ បណ្តុះបណ្តាល​ ​ ជាង ៨០.០០០ នាក់។ ​ ហាង Samasource និង Rural ផ្សារ ​ ំពុងបម្រកា ក្នុងពេលក ើ​ រ វគ្គប ឬ​ បណ្តាលខ្លដ ​ ណ្តុះ​ ី​ ៀនសូត្រពី ី​ ើម្បរ ា អ ភ្ជប​ ិ ន​ ់ តិថជ កងុ្ន ស ​ មេរក ​ ហរដ្ឋអា ​ ក្រ​ ិ និងច ភពអង់គស េ្ល ​ជាមួយនឹង​ ចាំបាច់នៅ ជំនាញ​ ​ រងារ​ ​ កន្លែងកា ដែល​ ប្រើប ​ ច្ចេកវិទ្យា។ ប្រសិនបើ​ កម្មករនិយោជិតនៅ​ ប្រទេសហ្កាណា​ ហៃទី ឥណ្ឌា កេនយ៉ា និង​ ចង់​ កម្ពុជា​ ធើ្វពិពិធកម្ម​ នាំចេញសេវា​ ការ​ បន្ថែមកាន់ ដែលមានតម្លៃ​ ុ ​ អ៊យ ហន ុ ច ែ្គ ​ដា។ ក្នង​ ណោ ំ កម្មករនិយោជិតអ ម​ ំ ព ​ នឡាញទូទាង ​ភ ិ ព ​ ន​ តែខ្ពស់​ ដូចជា​ ទេសចរណ៍មា តម្លៃ​ ខ្ពស់ និងស ​ េវា​ ធ្វើការនៅ លោកដែលស្ថិតក វេទិកា​ ​ ្នុង​ អនឡាញ Elance ដែលជាផ្នែកមួយនៃ​ ុ ត ការិយាល័យ កម្ពជា ូ្រ ​ ​ វ កម្លង រៀបចំ​ ​ លកម្មរបស់ខន ំា ព ួ្ល ឲ្ មានជំនាញ​ ​យ Upwork កម្មករនិយោជិត ៤៤% គឺជា ​ ​ស្រ្តី​ហើយ​ ពួកគេ​ ភាគច្រើន​ បរទេសកា ភាសា​ ​ ន់តច ើ្រ ប ែ ន ែ លើភា ​ ន្ថម អង់គស ​ សា​ េ្ល និងច ​ន ា ិ ។ យ៉ង ចង់​ តុល្យភាព​ រក្សា​ ជីវិត​ ការងារ និងជីវិត​ គ្រួសារ។ លើសពីនេះទៀត ល្បឿន​ នេះក្តី ​ ​ ្នុង​​ សមាហរណកម្មក តំបន់ប ​ ច្ចុប្បន្ននៅ ​ ​តែមាន​ កម្រិត កង ការងារ​ ែ បច្ច ុ្ន ផ្នក​​ ក ្ ព េ វិទយា ័ មា ​ត ​ ទួល ៌ ន និងទូរគមនាគមន៍​ ហាក់ទ ្រោ ជា​ យឺត ពះ ្ ម បទ មធយ ្រ ស េ សមាជិ ​​ ​ ស៊ន កអា ​ ន​ ា មា គោលនយោ​ បាយ បក បាន​ ់ ល ្រា ​ ឈ ្រ រ ួ្ន ល្អបស ើ ហើយកា បប ​ រងារ​ ​ េ វិទយា ើ្រ ច្ចក ់ ម ​ ្ ខ្ពសន ី យ ួ ៗ រឹតបន្តឹងស ​​ ​ េវា​ ជាង​ តំបន់ផ្សេងទៀតក្នុងពិភពលោក​ លើកលែងត ​ ែ​ ​ ីជីថល។ ២៥ របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក (២០១៦) ៖ ចំណែកឌ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 43 នៅតាមឈូងស រដ្ឋ​ ​ិស័យ​ ​ មុទ្រ។ ចំណែកវ ​ ្នុង​ ផសស មាន​ សេវាក ើ រូប ស១៤៖ �ពយឺត���រ�រ (Elasticity) និងកំ�ន ទំហត ជាង ៦០% នៅ​ ំ​ ិចជាង​ ៥០% នៃ ផសស ធៀបនឹងអត្រា​ �នក��ត ិ �ប �ពយឺត���រ�រ និងកំ�ើន សំណ�ររម�ឹក អាមេរិក​ ឡាទីន អឺរ៉ុបខា ​ ងកើត និងម ​ ូព26 ​ ជ្ឈិមប ៌ា ។ ����ស�ំងអស់ កម��� 1.5 ខ) សហគ្រាស៖ កង្វះខ្នាតមធ្យម ទំ�ក់ទំនង 1 -5 សហគ្រាសនៅកម្ពុជាមា ​ ​ ្វើឲ្យប៉ះពាល់​ ​ នកង្វះខ្នាតមធ្យម ដែលធ ដល់កំណើនការងារ។ ជាង ៨០% ជាសហគ្រាស​ខ្នាត​ យ៉ាង​ខ្លាំង​ 0 0 5000 10000 15000 ់​ រងារ​ តូច (មីក្រូ) ដែលផ្តលកា ​ ិយោជិត​ ដល់ន ជាង ១០ នាក់​ តិច​ ផសស ស���ប់មនុស�����ក់ (អ�����ក់ដុ��រ��រ����ំ ២០១០) ​ ំ​ ចំណែកសហគ្រាសតិចជាង ១ ភាគ ៥ ជាសហគ្រាស​ខ្នាតធ ��ភព៖ �រអ���តសហ���សរបស់ធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ ��គុណ- វ�ស័យ����ងៗ p<0,05 ្រា ម (សហគស ួ ផ ​យ ​ល ្ត កា ់ រងារ​ ិ ដល់នយោ ​ ង​១០០ នាក់) ដែល ជិតជា ទាប​ ផលិតភាព​ ធ​ឲ ើ្វ យ ្ ប៉ះពាល់ដល់គ ​ណុ ភាពការងារ។ កម ុ ុ្រ ហ៊ន ​​ ​ ់ រងារ​ ផ្តលកា សរុប​ បមា ្រ ណ ៥០% ក្នង ុ វ ិ យ ​ស ឯកជន (រូប ស ១៣)។​ ័ ​ ចង់បាន​ ​ ​ ន​ កម្លាំងពលកម្មមា ផលិតភា ​ ពខ្ពស់​ និងត ​ ្រូវ​ ការ​ មាន​ បង្កើន បាន​ កង្វះសហគ្រាសខ្នាតមធ្យមនេះ​ ឲ្យ​ ធ្វើ​ បះ ដល់ការ​ ៉ ពាល់​ បង្កើត ា​ ងកា ប្រាក់ឈ្នួល​ ទន្ទឹមគ្ននឹ ្តែ​ ច្រើន ​ រកែលម្អផលិតភាព។ ប៉ុននៅ ​ ង្ហញ ការងារ​ និងប ា ព គ ី ម្លត ​​ ា ដ​ធ ៏ ន ំ ផលិ ​ កម្មករនិយោជិតដ ៃ​ តភាព​ ែ ​ ល ំា ន្លងម ឆ្នក ្រា ឈ ​ ក បក ់ ល ួ្ន អបប ្ បរមា​ បាន​ កន ​ ឿនជាង​ ើ ឡើងល ផលិត ា មកពីឥ បណ្តល ិ លប្រយោលមានកម្រត ​ ទ្ធព េប ិ ទាប និងការផ្ទរ េ ​ ច្ចក ​ ើ យ ភាព ដែលធ្វឲ មាន​ ្​ ំ យ​ ចណា ខស្ព ល ​ ់ ​ ើ ម្លង ក ​ លកម្មកង ំា ព ​យ ុ្ន មួ ឯកតា ពី​ វិទ្យា​ ទំនើបទៅ វិស័យ​ ​ មញ្ញ។ សហគ្រាសធំៗដែលផ្តោត ​ វិស័យសា ុ្រ ហ៊ន របស់កម ​ យនភ័ណ​ ុ វា ្ឌ កម្ពជា នៅ ុ ជា​ ង​ បទ េ ជ ្រ ស ិ ​ ​ត ខាង (រូប ស ១៥)។ ការ​ លើ​ នាំចេញ ​ អាច​ លូតលាស់ដោ ​ យពឹង​ លើ​ ផ្អែក​​ ផលិតភាពខ្ពស់ តិចត ជាលទ្ធផល កម្ពុជាមានឱកាស​ ​ ្នុងការ​ ​ ួចក ​ ្នួលប បង្កើនឈ ​ ន្ថែម​ ​ ភាគច្រើនដ ប៉ុន្តែ​ ក្រុមហ៊ុនតូចៗ ប្រឡូកក្នុងទីផ្សារក្នុងស ​ ែល​ ​ ្រុក​ ធ្វើ​ ្រ ន ទៀត បស ុ ច ិ បើកម្ពជា រកសា ​ ង់​ ្រ ត ្ ភាពបក ួ ប ​ ជ ្រ ង កង ែ ​ វស ុ្ន ​ ័ ​ ិ យ សម្លៀក​ ​ ំង​ អាជីវកម្មទា ​ ្នែកសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភ័ណ្ឌដែល​ ត្រដរ។​ក្នុងផ ​ យនភ័ណ្ឌ។ ថ្មីៗនេះ ប្រាកឈ បំពាក់ និងវា ់​ ្នួលអប្បបរមា (មិនគិត​ ​ ំណើន​ ជាកត្តាជម្រុញក សំខាន់ ​ ដ៏​ ការងារ​ កំណើន​ នឹងកំណើន ធៀប​ ឧបត្ថម្ភ) សម្រាបវ ប្រាក់​ សម្លៀកបំពាក់ និងស ់​ិស័យ​ ​ ្បែកជើង​ គឺ កម្រិតទាប។ ភាពយឺត (Elasticity)នៃការងារធៀបនឹង​ លក់​មាន​ ១៧០ ដុល្លា/ខែ27។ តាំងពីឆ ់​ ្នួល​ ​ ្នាំ ២០១៣ មក ប្រាកឈ អប្បបរមា​ សេដ្ឋកិច្ច មានកម្រិតទាបដោយ​ កំណើន​ សារតែខ្វះទំនាក់ទំនងជា ុ ក បាន​និងកំពង ​ ន ើ ឡើង​យ៉ង ា ល ​ ឿន គឺកើ ឡើងជា ​ ន ​ មធ្យម ១៧,៦% ​ ្រាក់ឈ្នួល​ មួយនឹងការវិនិយោគពីបរទេស (រូប ស ១៤)។ កំណើនប ​ ួយឆ្ននៅ ក្នុងម អំឡុងឆ ាំ​ ​ នឹង​ ​ ្នាំ ២០១៣-២០១៧ ធៀប​ ត្រឹមតែ អត្រា​ ឲ្យវិស័យសម្លៀកបំពាក់​ បានធ្វើ​ កម្មករនិយោជិត​ ដែលស្រូបយក​ ​ ្នាំ ២០០៨-២០១៣។ កំណើនផលិតភាព​ ៧,៤% នៅអំឡុងឆ យឺត​ ប្រាក់​ ទទួលបាន​ ​ ្រមាណ ១ ភាគ ៣ មិនសូវមា ឈ្នួលប ​ នភាពប្រកួត​ ើ​ ្យមាន​ ធ្វឲ ​ ិចតួចល ការកែលម្អត គុណភាព​ ​ ើ​ ការងារ។ ​ ំណុច​ ប្រជែង ហើយច នេះ​ បាន​​ បង្ក​ ហានិភ័យដ ​ ំណើន​ ​ ល់ក ការងារ។ រូប ស ១៥៖ មធ��ម�គ និង��ដ���នស���ប់ចំ�យ�ម ឯក�ក���ំងពលកម� (គិត� % ��ត���ប���ម) របស់��ុមហ៊ុន រូប ស១៣៖ រ�យ�រ�រ (�ង���ង) និង��ុមហ៊ុន (�ង���ំ) �យនភ័ណ�ក�ងប�������ស��លយកមក��ៀប�ៀប មធ��ម�គ��ចំ�យ P ៥០ ��ចំ�យ 1-9 10-19 20-49 50-99 100-499 500+ �មឯក�ក���ំងពលកម� �មឯក�ក���ំងពលកម� 80 100 60 80 60 40 % 40 20 20 0 បង់����ស កម��� ��ត���ពី ឥ��� មី��ន់�� ���គី��ន តូកគី �ៀត�ម 0 �បភព៖ �រគណ�របស់អ�កនិពន� ែផ�ក�ម�ំ��ឿន និង ICES ��ភព៖ ទិន�ន័យ�រអ���តសហ���ស�យធ��រពិភព�ក ស���ល់៖ ទម�ន់ទំហំអប��រ� ១ ស���ល់៖ ulc ចំ�យ�មឯក�ក���ំងពលកម� (ទម�ន់ ���ំចុង���យ���រអ���តសហ���ស��ល�ន)។ សមាហរណកម្មស ២៦ របាយការណ៍​ អាស៊ាន (២០១៥) ៖ របាយការណ៍រួមរ ​ េវា​ ​បស់​ លេខាធិការ​ ដ្ឋានអាស៊ាន និងធ ពិភព​ ​ នាគារ​ លោក។​ ព័ត៌មាន ថ្ងៃទី ៥ ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៧ របស់ក្រសួងការងារ និងប ២៧ សេចក្តីប្រកាស​ វិជ្ជាជីវៈ។ ​ ណ្តុះបណ្តាល​ 44 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ការវិនិយោគ​ គ) ពាណិជ្ជកម្ម និង​ ផ្ទាល់ពីបរទេស ៃ​ នាំចេញ យ៉ាងនេះក្តីប្រពលភាពកម្លាំងពលកម្មនការ​​ ប្រាក់ (​ ជា​ ឈ្នួល​ ដុល្លារ​ អាមេរិក​ ធៀប​ នឹងការនាំចេញ) មាន​ ទាប​​ អត្រា​ ជាង ្ជ ម្មកប ពាណិជក ្រៅ ទ េ រ ្រ ស ​បស់​ កម្ពជា ុ និងកា វន ​ រ​ិ យោ ព​ ិ គ​ ប ី រទេស ​ ិតខាង។ ចំនួនកម្លាំងពលកម្មប្រយោលក្នុងកា ប្រទេសជ ​ រ​​ នាំចេញ​ ក្នុងវិស័យឯ មាន​ ​ កជន ​ ទំនាក់ទំនង​គ្នា​ ជិតស្និទ្ធ។ វិស័យនាំចេញ តប មាន​ ្រ ណ ១ ភាគ ៤ ប៉ណ ែ មា ុ ះ ោ្ណ ធៀបនឹងអ ​ ត្រា ១ ភាគ ២ នៅ​​ លើកលែងត ​ ែ រជួញដូរទ ​ កា ​ន ំ ញ កសិកម្ម​មាន​ ិ ​ ភាគចន សមាសភាគ​ ើ្រ ្រ ស បទ ុ តំបន់​(រូប ស ១៦) ដែលប េ ក្នង កង្វះការផសា ា ពី​ ​ ង្ហញ ា ន ្ រភ្ជប ឹ ​ ់ ង ក្នង ុ ​ ិ យ វស ័ ការវិនយោ ិ គផ្ទល ា ព់ ប ូ នៃការវិនយោ ី រទេស។ លំហរ ិ គផ្ទល ា ់ វិស័យការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ​ ម្លាតផ និងគ ​ លិតភាព​យ៉ាង​ ធំ ្រ​ ក ពីបរទេស គាំទដល់ ​ ំណើន​ នាំចេញរបស់កម្ពុជា និងការ​ បង្កើត​ ក្រុមហ៊ុននា រវាង​ ​ ំចេញផ្ទាល់ និងប ​ ្រយោល។​ ចំណុចនេះប៉ះពាល់​ ការងារ​ ់​ ្រជាជនក្នុងប សម្រាបប ​ ្រទេស។ ក្នុងតា ​ រាង ស ៣​ វិស័យ របៀប​ ដល់​ ជួយ​ ដែលការនាំចេញ​ ដល់ការ​ បង្កើត​ ការងារ​ នៅកម្ពុជា។ នាំចេញ ជាពិសេស​ សម្លៀកបំពាក់ និងទេសចរណ៍​ ដើរតួនាទីដ ​៏ ឈ្នួល ប្រាក់​ និងកា ដែលត្រូវបា ​ រងារ​ គាំទតាមរយៈ​ ​ ន​ ្រ​ ទំនាក់ទំនង​ សំខាន់ក ​ ្នុងការ​ បង្កើតការងារ។ ជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក លំហូរការ ទៅនឹង​ ដោយ ប្រយោល​ កម ុ នា ុ្រ ហ៊ន ំ ញ ​ ច េ ​នៅ​ តមា ែ នកម្រត ិ ខ​ ្សោយ។ វិនយោ ិ គផ្ទល ា ព ី រទស ់ ប ុ វ េ បានជួយជំរញ ​ស ិ យ ័ ​ សណំ ង់ និងអ ​ ចលន ុ ន័យម្យ៉ង ក្នង ការងារ​ ា ទៀត​ កម ជាមួយ​ ុ្រ ហ៊ន ុ នាំចញ ដោយ​ េ ​ ្រ បយោ ល​ ទ្រព្យ​ ហើយ​ ​ ន​ វិស័យទាំងពីរនេះបា ធ្វើ​ ឲ្យមានការ​ ពង្រីកស ​ េដ្ឋកិច្ច ូ្រ ​ មិនតវ បាន​ បងែ ចែក​ ុ្រ ហ៊ន ដល់កម ដល ុ ​ ផលិតភាពបំផត ែ មាន​ ុ ឡើយ និង​ ​ រងារ។ កំណើនកា លំហូរការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក្នុង​ (​ ​​ ុ ពីក ខស ​ ម ុ្រ ហ៊ន ​ ច ុ នា េ ​ ំ ញ ផល ់ ។ កព ា្ទ ) ្រៅ ន ី ះ ​ នវ េ ភាគរយ​ ុ តុដម ៃ ត្ថធា ើ ​ វិស័យកម្មន្តសាល​ កន្លែងស្នាក់នៅ សំណង់ និងអ ​ ចលនទ្រព្យ​ រកបាន​ ដែល​ បំផុតក ក្នុងស្រុក​ មានកម្រិតទាប​ តំបន់ ដោយសារ​ ​ ្នុង​ បញ្ចូលគ្នា ត្រូវ​ ​ នឹងក បាន​ប៉ាន់ស្មានថា ​ ិត ៥០% នៃ ​ ើនឡើងដល់ជ ​ ែលមិនសូវមា វិស័យក្នុងស្រុកដ ​ នការអភិវឌ្ឍ​ (រូប ស ១៧) ដែល​ លំហូរស នៅឆ្នាំ ២០១៦28។ ​ រុប​ ពី​ បញ្ជាក់​ សារៈសំខាន់​ បង្កើតការ​ នៃការ​ ល្អប្រសើរ​ ងារ​ ការ​ តាមរយៈ​ អភិវឌ្ឍក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក។ រូប ស១៦៖ ចំ��ក��ក���ំងពលកម���ល់ និង���ល តារាង ស ៣ ៖ ការងារក្នុងវិស័យកសិកម្មដែលថយចុះ ត្រូវបាន ក��ង�រ�ំ��ញ ្រា ដោយ​​ ដោះសយ ើ ​ កំណន ការងារខ្ពសត ​ ់ ក ែ ង ័ កាត់ដរ ុ្ន វិសយ េ និង LVAX ���ល់ LVAX ���ល ​ ្វើ​ សំណង់ ដែលធ ឲ្យមានការបង្កើតការងារតិច​ សំ�ៀកបំ�ក់ �យនភ័ណ� �ណិជ�កម� និង���ដឹកជ���ន 2004-07 2007-11 2011-15 ផលិតផលគីមី និង���ស�ិក ផលិតផល��ើពី����ក ���កម�ឯកជន����ងៗ កសិកម� រុ�����ញ់ និង���ទ ��រ���� កសិកម្ម 433,572 533,124 -945,646 ផលិតផល�ើ ឧបករណ៏ដឹកជ���ន កម�ន��ល�ំ�ច់ �ហៈ�ំ�ច់ វាយនភ័ណ្ឌ ស្បែក 16,477 307,737 335,156 ��សជ�ៈ និងផលិតផល���ំជក់ �ហៈ�ន�រ�តុ��ក ��ឿង���សុីន និងបរ���រ�ំ�ច់ និងស្បែកជើង ស���រសំណង់ ផលិតផល���ស និង�ះពុម� ផលិតផល�ហៈ�តុ ����ំ�ច់ សំណង់ 95,047 -1,190 358,734 ផលិតផល����ំ�ច់ អគ�ិសនី ឧស�័ន ទឹក �រ�ញយក�មពល លំ����ន ឧស្សាហកម្មផ្សេងៗ 98,252 -24,162 1,218 0 200 400 600 800 ��ភព៖ មូល���នទិន�ន័យរបស់ធ��រពិភព�កស�ីពីចំ��កក���ំងពលកម�ក�ង�រ�ំ��ញ សណ្ឋាគារ និង 2,710 130,892 132,612 រូប ស១៧៖ �គរយ��វត���តុ�ើមពីក�ង��ុក ​ ដ្ឋាន ភោជនីយ​ ពាណិជ្ជកម្ម -3,514 121,663 -6,364 100 �គរយ���រផ�ត់ផ�ង់ និងវត���តុ�ើម��លទិញ អចលនទ្រព្យ និង 137,944 82,003 109,978 80 សេវាជំនាញផ្សេងៗ 60 សេវាកម្មផ្សេងៗ -37,345 8,901 274,457 40 ការបង្កើតការងារ 743,144 1,158,968 260,145 20 សរុប ៧ ០៧ ៤ ៥ ៣ ៦ ៦ ៥ ១៦ ១ ៩ ៨ ៩ ៧ អង្កេតស ប្រភព៖ ការគណនារបស់អ្នកនិពន្ធដោយប្រើប្រាស់ ទិន្នន័យស្តីពីការ​ ​ េដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា។ ០១ ឥ� �ំ ២០១ ១ ០១ ០១ ០១ ០០ ០០ ០០ ០០ ០០ ០១ ២០ ០ ២០ �ំ ២ �ំ ២ ២ �ំ ២ �ំ ២ �ំ ២ �ំ ២ �ំ ២ ២ �ំ ២ �ំ ២ ��ំ �� �ន � ��ំ �� ម� �� � ម� ម� � ��ំ ��ំ គី � �� ���ពី �ន់� �ន់� ���ពី �ន �ស ���ស ី� � � �គី� � កម តូក ��ត ��ត ់��� មី� មី� ��គ ់� �ៀត �ៀត �ៀត � បង បង ជាតិនៃកម្ពុជា។ ២៨ ការ​ប៉ាន់ស្មាន​FDI តាមវិស័យ ៖ ធនាគារ​ ��ភព៖ ទិន�ន័យ�រអ���តសហ���សរបស់ធ��រពិភព�ក ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 45 ​ ្រួសារ​ ឃ) សហគ្រាសគ មិនមែនកសិដ្ឋាន បានជ្រៀត​ ជនបរទេស ​ ​ ្រួសារ​ ចូលក្នុងទីផ្សារនេះ សហគ្រាសគ ត្រូវ​ បង្កើតឡ បាន​ ដើម្បជ ​ ើង​ ​ ្រុមហ៊ុនទាំងនោះ​ (រូប ស ១៩ ី​ ួយដល់ក ពិភាក្សា​ ដូចការ​ ខាងលើ សហគ្រាសគ្រួសារ​ មិនមែនកសិដ្ឋាន​ តារាងខាង​ស្តាំ)។ រវាង​ ទំនាក់ទំនង​ សហគ្រាស​ខ្នាតត ទាំងនេះ​ ​ ូច​ កំពុងផ្តលកា ប្រមាណ ១,៤១ លាន​ ឬ​ ់​ រងារ​ ស្មើនឹង ១៨% នៃ​ និងក ​ ្រុមហ៊ុនធំៗ​ បាន​ ផ្តលប ់​ ំណូល​ ក៏ដូចជាឥទ្ធិពល ់​ ្រភពប្រាកច សរុប។ ដូច្នេះ ការ​ ការងារ​ ជំរុញ​ សហគ្រាសប ​ ្រភេទនេះ​ ជាពិសេស​ យោលដែលជ ប្រ​​​ ​ ួយ​ បង្កើនស្តង់ដារ និងដ ​ ំណើរការ​ព្រមទាំងផលិត ​ ិនសូវរ សហគ្រាសដែលម ​ីកចម្រើន ជា​ ការចាំបាច់​ ក្នុងការ​ សម្រេច​ ​ ្រាក់​ ភាព និងប ចំណូលក្ន ​​ ុង​ សហគ្រាស​ខ្នាត​ តូច។ ផ្ទុយទៅវិញ ការ​ បាន​ ​ ំណើន​ ការងារ​ ប្រាក់ចំណូល និងក ផលិតភាព​ កាន់តែខ្ពស់។ ី វ ពង្រក ិ យ ​ស ័ ​ សម្លៀកបំពាក់ និងស ​ បែ ជើងម ្ក ​ន សវ ិ ​ ជយ ូ​ សហគស ួ ឲ្យ​ ្រា ្រា គ សហគស ​ សា មន ួ្រ រ​ ិ មែនកសិដន ​ កម្ពជា ា្ឋ នៅ ុ។ ុ ​ មានលក្ខណៈចម្រះ​ គ្រួសារ​ ​ លូតលាស់ឡើយ (រូប ស ១៩ តារាង​ ខាងឆ្វេង)។ ជាថ្មម ី​ ្តង ួ រ​ គ្រសា នៅ​ ទបី ជ ​ ំុ ន​ ្រ ជ សហគស ជាង​៥០% មាន​ ្រា ​ខ្នត ា ត​ច ូ ធៀបនឹង ់​ ី​ ទៀត ចំណុចនេះបញ្ជាកព ​ ំនង​ កង្វះទំនាក់ទ រវាង​ វិស័យ​ ដែលជំរុញ​ គ្រួសារ​ ​ ជនបទ ហើយ​ ត្រឹមតែ ២៣% នៅ​ សហគ្រាសពាក់ ​​ ​ កណ្តាល​ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនេះ ដោយ​ និងវិ ​​ស័យផ្សេងទៀត​ ក្នុង​ ប្រកបអាជីវកម្មល ​ ក់រាយ ចំណែកពាក់កណ្តាលទ ​ ៀត​ ផ្តលស ់​ េវា ​ សេដ្ឋកិច្ច។ ផលិតផល​ និង​ ្រេ ច ​​ សមច ​ ម្រះ ុ ។ ស្រ​ ី្ត (១៩%) មាន​ ចណ ែ ច ំ ក ើ្រ ជាង ​ ន រូប ស១៩៖ កំ�ើន��រទទួល�ន���ក់ឈ�ល សហគ្រាសគ បុរស (១៣%) ក្នុងសមាសភាគ​ ​ ្រួសារ។ ជាមធ្យម និងកំ�ើនសហ���សមិន��នកសិ��ន ប្រាក់ចំណូល​ ​ លិតភាព​ និងផ ​ ្រួសារ​ របស់សហគ្រាសគ មិនមែន​ កំណត់���ម��ត� (ចំនួនសហ���ស) x ជនបទ/��ុង ��បនឹងប���ត់លី���៊�រ សភាព​ កសិដ្ឋាន​ មាន​ ​ ូច​ ល្អប្រសើរដ ចំណូល និងផ ប្រាក់​ ​ លិតភាព​ ប���ប���លក��ងកំណត់�� (ចំនួនសហ���ស����រ) កម្មករ​ របស់​ ់​ ្នួល​ ទទួលបានប្រាកឈ ដែរ (រូប ស ១៨) ករណីកើត សំ�ៀកបំ�ក់ និង����ក�ើង ��សចរណ៏ក�ង��ុក** 1 េ នះ ឡើងជាពិសស សមប េ ​ ់ ហគស ្រា ស ្រា គ ​ សា ួ្រ រ​ ដល ​ ប ែ ធ ើ្វ ត ​ ិ ត្តកា ្រ ប ិ រ 5 ក្នុង​ ​ ​ ្រជាជន​ សហគមន៍ប ្តែ​បាយប្រាក់ ដែលមានជីវភាពធូរធារ។​ប៉ុនរ 0 ចំណូល និងផលិតភាពជាច្រើនបង្ហាញថា សហគ្រាស​ ៥០% ុ ប កំពង ំ ញ ​ព េ ម ​ខ ុ ងារ​ បាន​យ៉ងល្អ ា​ ែ ស ចំណក ្រា ​៥០% ទៀត​ ​ ហគស -5 មិនបានល្អឡើយ។ បំពេញមុខងារ​ ​ -1 -1 -5 0 5 1 -1 0 1 ប���ប���លក��ងកំណត់���ម��ត� (ចំនួន�រ�រទទួល�ន���ក់ឈ�ល)x ជនបទ/��ុង រូប ស១៨៖ រ�យ���ក់ចំណ�ល (�ង�ើ) និងផលិត�ព (�ង���ម) ��ម����ទ�រ�រ ��ភព៖ �រ���ន់��នរបស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់ទិន�ន័យ�រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� ���ំ ២០១៤ កម�ករទទួល�ន���ក់ឈ�ល កម�ករក��ងសហ���ស����រ ង)​កម្មករនិយោជិត 0 2 4 6 8 1 ដង់សុី����ើ ​ ំពុងក កម្លាំងពលកម្មរបស់កម្ពុជាក ​ ើនឡើង ហើយនេះជា​ 10 11 12 13 14 កំណត់�� (ចំណ�ល���ំ��) 15 16 មាស​ ឱកាស​ ដើម្បជ ី​ ំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ ខុសពីប ​ ណ្តា​ ប្រទេស​ ្ង ផស កង េ ទៀត​ ុ្ន ​ តប ្ហ រ ំ ន់​ដូចជា សិងប ុ អូសា ុ ី ជប៉ន ្ត្រ លី វៀតណាម និង 0 2 4 6 8 1 ដង់សុី����ើ ចិន​ ​ ដែល​ មាន​ កំណើន​ ប្រជាជន​ លឿន​​ ចាស់​យ៉ាង​ ដោយមានអត្រា ែ កើនឡើង កំណន ពឹងផ្អក ​ ជា ើ ប គប ្រ ជន​ ្រ អា ់ យុ​ ធកា នៅកម្ពជា ើ្វ រ​ ុ តវ ូ្រ 3 4 5 6 កំណត់�� (ផលិត�ព�ម���ង) 7 8 បាន​ ​ រំពឹង​ នឹង​ ថា​ មាន​ លឿន​ សន្ទុះ​ ងកំណើន​ ជា​ រហូត​ ប្រជាជន​ ដល់​ ��ភព៖ �រ���ន់��នរបស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់ទិន�ន័យ�រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� ���ំ ២០១៤ ​ ើ យ ឆ្នំា ២០៤៥ ដែលធ្វឲ្ អតព ឹ ផ្អក ្រា ង ​ ល់ឆ ែ ថយចុះរហូតដ ​ ំា្ន ២០៥០។ គ្រប់អាយុធ មានន័យថា ប្រជាជន​ ​ ្ត្រី នឹងមា ​ ្វើការ​ ជាពិសេសស ​ ន​ គ្រួសារ​ ទោះបីជាសហគ្រាស​ នឹង​ មានទំនាក់ទំនង​ ក្រុមហ៊ុនធំៗ ពេលវេលា​ កាន់តែច្រើនស ់​ ្វើការ​ ព្រោះ​ ​ ម្រាបធ ​ ្នកធ្វើការធៀប​ ចំនួនអ ក្តី​ ​ ហគ្រាសទា ក៏ស ​ ំងនេះ​ ទទួលបានអត្ថប ​ ្រយោជន៍​ តិចតួចព ​ ី​ ួ មនុ នឹងចំនន ​​ សស ្ ក្នង ុ បន្ទក ិ្រ ខ ុ មានកមត ​ស ្ព ។ ់ នៅពល េ អតព ឹ ផ្អក ្រា ង ែ ​​ ឧស្សាហកម្មធំ បំផត ៗ ុ ​ (សម្លៀកបំពាក់ និងស ុ នៅកម្ពជា ​ ប ្ក ែ ជើង)។ ​ ច​ ចាប់ផ្តើមកើនឡើង កម្មករនិយោជិតអា ពេលវេលា​ មាន​ ធ្វើការ​ ឬ​ ​ ្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងដោ ខណៈដែលក មានកាន់តែ ​ យប្រជាជនកម្ពុជា ​ ជម្រើសកា ​ រងារ​​ តិចតួច​ ពួកគេ​ ព្រោះ​ ពេលច្រើនលើការ​ ចំណាយ​ ​ ្រុមហ៊ុនម ច្រើន ហើយក ​ ម្លៀក​ ​ ិនមែនស ​​ លគ្រប់គ្រងដោ បំពាក់ដែ ​ យ​ ថែទាំ មនុស្សចាស់។ 46 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ទោះយ៉ាងនេះក្តី រក្សាបា ការ​​ កម្លាំងពលកម្មតែមួយ ​ នកំណើន​ រូប ស២១៖ ផល���រសិក���នក��ិត�ប មិនទាន់គ្រប់គ្រានដ ម្យ៉ាង ​ ទាក់ទាញ និងប ់​ ើម្បី​ ​ រងារ​ ​ ង្កើតកា ល្អៗ សរុបរួម ឡើយ ​ ពេល​ ជាពិសេសនៅ ប្រឈម​ និយោជក​ ការ​ នឹង​ ខ្វះខាត​ 1 ជំនាញ​ខ្លាំង។ និយោជកនៅកម្ពុជាម ចិត្តនឹងជ ​ ិនពេញ​ របស់ ​ ំនាញ​ 8 ​ ្រទេស ក្នុងតំបន់ជា​ កម្លាំងពលកម្មបច្ចុប្បន្នឡើយ។ ខណៈដែលប 6 នឹង​ ច្រើនប្រឈម​ ​ ូចគ្នា​ គឺ “កម្លាំងពលកម្មជំនាញ​ ឧបសគ្គដ មិន ​ ្រឈម នឹងប គ្រប់គ្រាន់”​ កម្ពុជាប នេះ​ខ្លាំង​ ​ ញ្ហា​ ​ ី​ បំផុត​ បន្ទាប់ព 4 ប្រទេសឡាវ (រូប ស ២០)។ 2 0 រូប ស២០៖ និ�ជកកម���រងផលប៉ះ�ល់��ើន�ង����ស ដ���ៀត �យ�រក���ំងពលកម�មិន�នជំ�ញ��ប់��ន់ -2 1 3 6 9 12 ���ក់��យម�វ�ទ��ល័យ 25 22.9 ចំនួន���ំសិក�� 20 ��ភព៖ �រគណ�របស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់ទិន�ន័យ�រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� ���ំ ២០១៤ 17.6 15.7 16 14.2 15 10.8 9.6 10.1 រុប (រូប ស ២២)។ ការ​ ស​ ​ ុណភាព​ បង្កើនគ ់​ ឋមសិក្សាអាច អប់រំ​ថ្នាកប 10 8.1 មានន័យថា​ ​ ជាការ​ ត្រៀម​ ខ្លួន​​ សិស្ស​ បឋមសិក្សា​ បញ្ចប់​​ថ្នាក់​ កាន់តែ 5 ​ សម្រាប់ទីផ្សារ​ ប្រសើរ​ ​ ត់បន្ថយឧ ការងារ និងកា ​ ើ​ ​ បសគ្គល កំណើន​ 0 លើកកម្ពសកា ការងារ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ការ​ បន្តកា ់​ រ​ អប់ររ ​ រ​ ំ​ហូតដល់​ �... �ន់� � ីពីន � � ម �� វ �ស ់​ ធ្យមសិក្ស​អា​ បញ្ចប់​ថ្នាកម ​ ញ​ ចទាក់ទា ល្អៗ។ ការងារ​ �ស ុី � ត� ុីបូ� �ីល កម �� �� �ីល មី� � ់� ហ ស ឥណ �ៀ បង � ��ភព៖ �រអ���តសហ���ស ���ំ ២០១៦ រូប ស២២៖ ក��ិតអប់រ�របស់ក���ំងពលកម� (គិត��គរយ ���ំ ២០១៥) សហគ្រាស​ខ្នាតតូច និងមធ្យម សក្តានុពល​ ដែល​ កំណើន​ ប��ប់ ���ន មិនទាន់តវ ការងារ​​ ​ នទាញផល​ លើកឡ ូ្រ បា ​ ង ើ ព ​ ​​ កង្វ ី ះក ំា ពលកម្ម ​ ម្លង ���ក់��យមធ��មសិក�� ឬ�ន�រអប់រ�តិច ប��ប់ ៦% ៦% មិនប��ប់ កង ជំនាញ​ បញ្ហអាទិ ុ្ន ចំណោម​ ា​ ភាព​៣។ សមប ្រា ក ់ ម ុ ធំៗ បញ្ហា ុ្រ ហ៊ន ���ក់វ�ទ��ល័យ ���ក់បឋមសិក�� ៩% ២៤% នេះ​ ​ កម្រិតទាប។ មាន​ ប��ប់ ���ក់អនុវ�ទ��ល័យ ១៨% ប��ប់ school Primary ដោះសយ ការ​ បញ្ហកង្វ ្រា ​ ា​ ះ​ កម្លង ំា ពលកម្មជនា ំ ញ​​ តវ បឈ ូ្រ ​ ្រ មនឹង​ completed ���ក ់បឋមសិក�� 37% ៣៧% មួយ​ បញ្ហា​ ទៀត​ ​ ត្រា​ គឺអ ចំណូលពីការសិក្សាមានកម្រិតទាប ​ ិច្ច​ (រូប ស ២១)។ ទោះបីជាក ​ ្រឹងប្រែងច ខិតខំប ក្នុងការ​ ​ ុងក្រោយ​ ធ្វើ ��ភព៖ �រអ���ត��ដ�កិច�សង�មកម��� ែ មង កំណទ ប ្រ ​ ់ ព ្រ ន ័ អ ​​ ំ ្ធ ប់រអាច​ ផល ​ ់ ល​ ្ត ផ លប្អ ស ្រ រ ើ ​(ផ្អក ការអង្កត ែ តាម​​ េ ​ សេដ្ឋកិចស ​ ម្ពុជាឆ ្ច​ ង្គមក ​ ្នាំ ២០១៥) ក្តី ក៏និយោជក​ នៅកម្ពុជាផ ​ ្តល់​ ុ អាចត្រវ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ កម្ពជា ូច ំ យ​ ​ ណា ពលេ ​ លសើ ពី​ ៃ​ ចតួចដ តម្លតិ អប់រ​ ​ ល់ការ​ ំ ម ក ្រោ ​ ១២ ឆ្ន។ ុ នះ ំា ​ ចំណច ​ ច​ េ អា បង្ហញ ា ថា សម្រាប់​ មួយជំនាន់មនុស្ស​ ប្រព័ន្ធអប់រំ​ កែលម្អ​ បច្ចុប្បន្ន​ ដើម្បីផាស ្ល ់បូរ ្ត ​ ការបន្ថែមតម្លៃ​ ចំនួន​ សម្រាប់​ ឆ្នាំ​ សិក្សា​ បន្ថែម​ ដល់​ រហូត​ ការ​ បញ្ចប់​ របស់​ ជំនាញ​ កម្លាំងពលកម្ម។ ខណៈពេលដែលកម្លាំងពលកម្មថ្មី បឋមសិក្សា​ និង​ថ្នាក់វិទ្យាល ​ ្រប់គ្រានស ​ ័យ​ មិនទាន់គ ់​ ម្រាបទ ់​ ីផ្សារ​ មានកមត ដែលចូលមក​ ​ ប់រ​ ិ្រ អ កា ែ ស ំ ន់តខ ្ព ់ ​ ំា ពលកម្មយង កម្លង ា៉ ចន ើ្រ ការងារ​​ ឡើយ។ ៨ លាននាក់​ ​ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ប្រមាណ ​ កម្រិតអ មាន​ ំ​ ប។ ​ ប់រទា ត្រូវកា ដូច្នេះ​ វា​ ពេលវេលា​ ​ រ​ សម្រាបឲ យូរ​ កម្លាំងពលកម្មដែលមាន ់​ ្យ​ ទោះបីជាមា ​ ន​ ី ក្តី ក៏កម្រត វឌ្ឍនភាពថ្មៗ ិ អ ំ បស់​ ​ ​ ប់ររ ំា ពលកម្ម កម្លង ំ​ ិចច ការអប់រត ​ ិវត្តន៍ ​ ូលន និងស ​ ម្រាបឲ ់​ ្យកម្លាំងពលកម្មដែលទើប តែមានកម្រិតទា នៅ​ ​ ល​ ​ ប។​ កម្លាំងព កម្មនៅកម្ពុជាដ ​ ែល​ បញ្ចប់ថ្នាក់​ ​ រ​ បញ្ចប់កា ថ្មីៗមក​ សិក្សា​ ជំនួសកា ​ រងារ​ ពួកគេ។​ តាមពិត ប្រសិន បឋមសិក្សា​ និងទា ជាងនេះ​ មានប្រមាណ ៦៧,៥% នៃ​ ​ ប​ អត្រា គេ​ បើ​ រក្សា​ អាច​ អត្រា​ បច្ចុប្បន្ន​ បញ្ចប់​ថ្នាក់មធ្យមសិក្សា​ បានសម្រាប់​ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 47 ាំ​ មុខ​​ ចំណែកកម្លាំងពលកម្មដ រយៈពេល ២០ ឆ្នទៅ បញ្ចប់​ ​ ែល​ ឌីជីថល ៖ បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន​ របៀប​ yy ចំណេះដឹង​ ប្រើប្រាស់​ សិក្សា​ ថ្នាក់មធ្យម​ កើនឡើងព នឹង​ ​ ី ១៨% (បច្ចុប្បន្ន) ទៅ ៣៨% នីតិវិធថ បរិក្ខារ/​ ី​ ្មី និង (ឆ្នាំ ២០៤០)។ សាមញ្ញមួយចំនួន ៖ ការ​ yy ជំនាញ​ ងស្ទាត់ជំនាញ​ ប្រើដៃយ៉ា​ ។ ជំនាញនឹងកា បញ្ហាកង្វះ​ ​ ន់តែខ្លាំងឡើង​ ​ ្វើ នៅពេលកម្ពុជាធ ប្រព័ន្ធអប់រមា ំ​ ន​ តួនាទីស ្តែ​ នអាច​ ​ ំខាន់ ប៉ុនមិ បញ្ហា​ ដោះស្រាយ​ ចំណេះដឹង និង សេដ្ឋកិច្ច”។ ការងារនៅ ដំណើរទៅរក​ “ការងារ​ ្រ ម​ បឈ នះ បានគប េ​ ្រ ជ ់ ង ុ្រ ជយ ្រោ ឡ ើ ។ មាន​ ​ យ ា ដ៏ធក គម្លត ំ ង ​ ិ្រ ុ្ន កមត ជំនាញចម្រុះជា ឆ្នាំ ២០១៥ ត្រូវបានវាយតម្លៃថាមាន​ ​ ង​ ការងារ​ នៅ ​ ពេលពិចារណាលើអត្ថប្រយោជន៍ព អប់រំ ជាពិសេសនៅ ​ ្រាកដ​ ​ ិតប ឆ្នំា ២០០៩ (រូប ស ២៣)។ ដូចពិ ​​ ភាក្សាក ​ង ុ្ន ប ​ អ ី កា ្រ ប់ ៣ ស្តព ា ប ី រផ្លស់ រ ូ្ត ក្រោយកា ​ ធ្យមសិក្សា29។ ​ របញ្ចប់ម ​ ប់រំថ្មីត យុទ្ធសាស្រ្តអ ​ ន​ ​ ្រូវបា ​ ​ ំណែទម្រង់) រចនាសម្ព័ន្ធ (គោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្រ្ត និងក ថា​ រំពឹង​ នឹង​ ជួយផ្តល់​ ជំនាញពាក់ព័ន្ធនឹង​ ជាច្រើន​ ការងារ​ កម្លាំង ដល់​ ​ ្មី ប៉ុនជ ពលកម្មថ ​ ិន​ ្តែ​ ំនាញមួយចំនួនម បង្រៀនក្នុងសា អាច​ ​ លារៀន​ រូប ស២៣៖ ទីផ��រ�រ�រ�កម����នវ�វឌ���យ�ន ការ​ ឡើយ។ ​ ​ ម្លាំងពលកម្ម គឺកា ប្រែប្រួលក ផ្លាស់ប្តូរពីដ ​ រ​ ​ ំណាក់កាល​ �រ��ើ��ស់ជំ�ញច��ុះ ��ើគំនិតមិន����ំ ជំ�ញអន�របុគ�ល និង��ើគំនិតមិន����ំ ុ ប អភិវឌ្ឍបច្ចប្ ន្ន​ នៃ​ ំា ពលកម្ម​ កម្លង ដលែ ​ មាន​ ំា ពលកម្ម​ កម្លង ើ្រ ភាគចន ��ើគំនិត����ំ ��ើ��មិន����ំ ��ើ������ំ ជំ�ញអន�របុគ�លមិន����ំ គ្មានជំនាញ ទៅ​ ​ លកម្មមាន​ កម្លាំងព ​​ ជំនាញ​​ តិចតួច និងក ​ ម្លាំង​ ​ នា ពលកម្មជ ូ​ ំ ញ​ ត្រវចណា ំ យពេល​ យរ បរិមាណដែលមាន​ ូ ​ (​ ធៀបនឹង​ �ពលំ�ក���រ�រ មុខរបរ��លមិន��ន 2 ស���ប់������ង់ជីវ�ត�មូល���ន ូ ចូល)។ កព លំហរ ី ះ ្រៅ ន េ កម្លង ំា ពលកម្មភាគចន ើ្រ មិនអាច​ ពង ែ ឹ ផ្អក លើ​ ​ ំ​ ើម្បព ប្រព័ន្ធអប់រដ ​ ំនាញ​ ី​ ង្រីកជ ឡើយ។ បាន​ 0 1 ​ នការអភិ ប្រភពផ្សេងទៀត​ ៃ​ រួមមាន​ វឌ្ឍជំនាញ ​ អប់រំ និង​ ការ​ -1 2009 បច្ចេកទេស និងវ បណ្តុះបណ្តាល​ ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ការ​ ​ិជ្ជាជីវៈ​ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ���ំ ​ ម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ​ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការ បង្កើតក ��ភព៖ �រគណ�របស់អ�កនិពន� ស���ល់៖ R �ប់�ប់ NR មិន�ប់�ប់ ​ រ​ ជំនាញពាក់ព័ន្ធនឹងការងារជាច្រើន​ គឺជាកា លំបាក។ ក្រៅពីនេះ ប្រព័ន្ធបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ត្រូវ​ បច្ចុប្បន្ន​ កែលម្អបន្ថែម​ មានការ​ ដោយ​ ឧបសគ្គដែលបង្កឡើង​ កម្លាំងពលកម្មមាន​ កង្វះ​ ចំណេះដឹង ដើមប ្​ ី យ ឆ ទដ ើ្ល តបទៅនឹង​ ិ ភា ្ឋ ព​ ដល ការងារ​ កព ែ ​ ំ ង ុ ​ វវ ា៉ ​ឆាប់​ ិ ត្តយង រហ័ស ជា​ នឹង​ក្លាយ​ ឧប ​ ្ងន់ធ្ងរប សគ្គធ ​ ំផុតទ ​ ីពីរ​ សម្រាបប របស់​ ់​ ្រតិបត្តិការ​ និង​ ​​ អាច​ បង្កជាឧ ​ បសគ្គចំ ះការងារ​ ​ ពោ លប ្រ រ ្អ ស ើ និងកា ​ រកែប​ ស ែ ្រ ដ ្ឋ ច េ ក ិ ្ច ​ លិតនៅឆ្នាំ ២០១៦ (​ សហគ្រាសផ ​ ំដាប់ឧ កើនពីល ​ ប សគ្គធ្ងនធ ់​ ្ងរ​ ​ ើគ្មានការ​ ប្រសិនប ប្រសិទ្ធផល និងប្រសិទ្ធភាព ដោះស្រាយ ដោយ​ ​ ី ៥ នៅឆ្នាំ ២០១៣) (រូប ខ ៣.១)។ អ្វីដែលសំខាន់គមា បំផុតទ ឺ​ ន​ ចំណាយទេនោះ។ ជំហាន​ សំខាន់ដ ​ ំបូងគ កែលម្អវ ​ ឺការ​ ​គ្គបណ្តុះ ​ ៃ​ ចំណែកកាន់តែច្រើនន ប្រើប្រាស់ចំណេះដឹង​ ការងារដែល​ គឺជា បណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ វគ្គនេះក ព្រោះតម្រូវការ​ ​ យ​ ​ ំពុងថ ចុះជាលំដាប់ ដល ការងារ​ តវ ែ ​ ការ​ ូ្រ ​ ចប ភាព​ ៃ្ន ឌ ្រ ត ិ ភាព​ ​ក ជាអ ដោះ​ ្ន ដឹកនាំ ការ​ សយ្រា ​ (រូប ស ២៤)។ ​ ំនាញជាច្រើន។ កំណើនកា បញ្ហា ភាសា​ និងបណ្តុះជ រទាំងនេះ​ ​ រងា​ រូប ស២៤៖ ចំនួនវគ�សិក���មក��ិតជំ�ញ មែន​ មិន​ មក​​ បណ្តាល​ ពី​ការកើន​ ឡើង​ នៃការងារមួយចំនួនណា​ នោះ 2012-13 2013-2014 2014-2015 2015-2016 80000 ុ ម ទេ ប៉ន ែ្ត កពីក ​ ​ណំ ន ើ ​ បប ការងារ​ ើ្រ ស ្រា ច ​ ់ ណ េ ដឹងប ំ ះ ិ ម ​ ន្តច​ង ្ត ៗ​ ដលែ 70000 ចំនួនវគ�សិក����លផ�ល់ឲ��ក��ងមួយ���ំៗ មិនទាន់​កាយ ​ ជា​ ្ល ​ ចំណុចស្នូល​ នៃ​ ទីផ្សារ​ រកម្ពុជា។ក្រុមហ៊ុនធំៗ ការងា​ 60000 ត្រូវកា ​ ​ រ​ សមត្ថភាព​ បច្ចេកទេស និងគ ​ ្រប់គ្រងដ មិនមានបណ្តុះ ​ ែល​ 50000 ​ ូច និង​ បណ្តាលក្នុងគ្រឹះស្ថានអប់រំឧត្តមសិក្សា។​ សហគ្រាស​ខ្នាតត 40000 30000 ត្រូវការ​ មធ្យម​ ​ ច្រើន ជាពិសេសកា ជំនាញថ្មីៗជា ថ្មីៗ ដូចជា ៖ ​ រងារ​ 20000 ពិចារណាកម្រិត​ yy ជំនាញ​ ខ្ពស់ ៖ ទំនាក់ទំនងផ្ទាល់មាត់ ភាសា​ 10000 បរទេស 0 សង្គម​៖ សេវា​ yy ជំនាញ​ ​ ្តួចផ្តើម​ អតិថិជន ការងារជាក្រុម គំនិតផ វគ�ខ�ី/ក��ិត១ ក��ិត វ���បនប�� (១-៤) ស���ប�� ក��ិតខ�ស់ / បរ���ប�� វ���បនប��ក��ិត ៥ ��ភព៖ ��សួង�រ�រ និងបណ��ះប���លវ���ជីវៈ ���ំ ២០១២-១៥ សិស្ស​ថ្នាក់ទី ៦ មិនអាច​ ២៩ ២ ភាគ ៣ នៃ​ សរសេរបា អាន ឬ​ ​ នស្ទាត់ជំនាញ (EGRA ២០១៣)។ 48 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ វិភាគបន្ថែមទៀត​ ត្រូវមានការ​ បញ្ជាក់​ ដើម្បី​ ពី​ អ្វីដែល​ ធ្វើឲ្យមាន​ ​ិញទៀត មាន​ ម្យ៉ាងវ តិចតួចរ កិច្ចសហការ​ ​វាងក្រុមហ៊ុន និង​ ការ​ ថយចុះ​ ា វិជជ វគ្គបណ្តះ ុ បណ្តល ា្ជ វ ី ៈ ថាតើវា ​​ ពាក់​ ពន ្ធ ង ័ ន ឹ ត ​ មវ ូ្រ ការ ការបណ្តះ ុ បណ្តល ា វិជជ ី ៈ30។ បើ ទោះជាក្នង ា្ជ វ ុ វ ិ យ ​ស ​ រងារ​ ័ ​ និងកា ទផ ​ ្ រ ឬ​ ី សា គណុ ភាព​ និងជំនាញមិនត្រវ ូ ​គ្នទ ា ។េ ឧទាហរណ៍ ការ​ ថយ ួ កម្រត មួយចំនន ិ អ​ ប់រ​ ខ ំ ស ​ ់ ជា ្ព គ ឺ ​ កា​ រចាំបាច់ ប៉ន ុ ក ែ្ត ង ​ ័ និងការងារ ុ្ន វិសយ ា​ ង ំា ន ចុះ​យ៉ងខ្ល ៃ​ ​ ការផ្ត លវគ្គ ​​ ់ ​ ុ បណ្តល បណ្តះ ា ​ខៗ ី្ល ទមង ់ ប ្រ ប ែ បទដែល ​ ផ្សេងទៀត​ ជំនាញ​ សំខាន់ៗ ​ ដែលត្រូវការ ពី​ មិនទទួលបាន​ ការ​ ​ លកម្មព កម្លាំងព វ័យ ត្រូវការ គឺជាប ​ េញ​ ដែល​ ​ ញ្ហា​ ត្រូវ​ ស្វែងយល់ ឡើយ តែទទួលបាន​ រៀនសូត្រជាផ្លូវការ​ រៀន​ ពីការ​ ី​ រងារ។ សូត្រពកា ​ បច្ចុប្បន្ន​ ឱកាស​ បន្ថែម។ ​ ្រោយពី ទទួលបានជំនាញ ជាពិសេសក នៅកម្ពុជា​ គ្មានក ​ ំណត់ត្រាពីកា រៀនសូត្រតាមរយៈ​ ​ រ​ ការអនុវត្ត វិភាគ​ ឈប់រៀនហាក់ដូចជាមានកម្រិតតិចតួច។ ដូច្នេះ ការ​ ពី ុ ​​ ឡើយ ប៉ន ទិ ែ្ត នន ្ន យ ័ ពីប្រ ស ​ ទ បង្ហញ េ វៀតណាម​ ំា ពលកម្ម ា ថា កម្លង ​ ម្រូវការ​ ការផ្គត់ផ្គង់ និងត អប់រំ​ សម្រាប់ “ការ​ ​ េញវ មនុស្សព ​័យ” នៅ វៀតណាមជាចន ើ្រ ​ រៀនជំនាញថ្មៗ ី ក ុ្ន ​ ​ង ពល បមកា េ ​​ ។ ការ​ ើ្រ រងារ​ រៀន ុ នឹង​ កម្ពជា មល ជា​ ូ ដ្ឋន ា ​ ្រា កា សមប បង្កត ់ រ​ ើ ​ បព ្រ ន ្ធ ភិវឌ្ឍជំនាញ​ ័ អ ៏ ន ដមា សូតភាគច្រ ្រ​ ​ េចឡើងក្នុងកា ើនល ធំៗ ដូចជា ប្រធានគ្រប់គ្រង​ ​ រងារ​ ្ធ​ ព។ ប្រសិទភា ​ ំនាញ និងអ អ្នកជ ​ ្នកបច្ចេកទេស​ (រូប ស ២៦)។ ដូច្នេះ កិច្ចការ ​ ្រូវជ សំខាន់បំផុតត ​ិស័យ​ ​ ំរុញឲ្យវ ឯកជនចូលរួមផ្តល់​ ណែនាំ និង​ ដ៏ជោគជ័យ​ ផ្នែកសំខាន់ៗ ៣ សម្រាប់ប្រព័ន្ធអភិវឌ្ឍជំនាញ​ ្រ​ ការ​ គាំទដល់ អភិវឌ្ឍជំនាញ។ ្រ ខ័ណយ រួមមាន កប ្ឌ ទ ​ សា ុ ​ ្ធ ស្រ្ត ការ​ គប ់ ងប្រ ្រ គ ័ ្ធ និងកា ្រ​ ពន ់ វា ​ រផ្តលស េ ។ រូប ស២៦៖ ក���ំងពលកម��ៀត�ម��ល�នសិក��ជំ�ញ ឲ្យអន្តរាគមន៍មួយមាន​ ដើម្បី​ ​ ្តោតលើរ ប្រសិទ្ធភាព ត្រូវផ ​បៀប​ ដែល​ ី ក�ង ថ�ៗ ើ រ�រ ��ម���ទ � ��លប��� � �រ�រ (គិត��គរយ) ្ធ​ ភិវឌ្ឍជំនាញ​ ប្រព័នអ ប្រព័ន្ធអប់រ) របស់កម្ពុជា (ក្រៅ​ ំ​ ​ ដំណើរការ​ ​ រ​ ធៀបនឹងកា អនុវត្តល ​ ្អបំផុត​ ដូចជា ការផ្គត់ផ្គង់ និងស ​ ក្តានុពល ���ង�ច�ស់�ៀង�ល់ ២-៣ �� ���ង�ច�ស់ម�ង/�� ���ង�ច�ស់ម�ង/ស���ហ៍ �ៀង�ល់�� 10 ្រា ស សមប ់ វា ​ ​ ភិវឌឍ េ អ ​ នា ្ជ ំ ញ​ កង ​ស ុ្ន វ ័ ឯកជន​ ដែលត ិ យ ូ្រ ​ ​ វ បានពិភាក្សា​ 0 90 ​ ងក្រោម។ ក្នុងផ្នែកខា 80 70 �គរយ 60 ជម្រើសន ប្រភពជា​ ការអភិវឌ្ឍជំនាញ​ ​ ៃ​ គឺក្រុមហ៊ុន។ នៅកម្ពុជា 50 40 បណ្តុះបណ្តាលជំនាញ​ មានការ​ ​ យក្រុមហ៊ុន។ ភាគរយ​ តិចតួចដោ 30 ការ​ ក្រុមហ៊ុនដែលផ្តល់​ ស្ថិតក្រោម​ បណ្តុះបណ្តាលជាផ្លូវការ​ អត្រា 20 10 ភាគនៅ​ មធ្យម​ អាស៊ីបូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វិក (រូប ស ២៥)។ ប្រសិនបើ​ �ស �ង ញ ក់ ករ ំនួយ ុីន ម� 0 �ប់� រល �ស ត�ក �ក� ិប�� ជំ� ិកជ រ�� ស � រហ ន� ប� អ�ក និង � �ល បណ្តះ ការ​ ា កផ ុ បណ្តល ូ្ល ការ​ ្រៅ វ តវូ្រ ​ បាន​ រម បញ្ចល ួ ​ កម ូ ភាគរយ​ ុ ុ្រ ហ៊ន រ� �� បុគ អ�ក �� �ើ� � � � �ករ ​ កើនឡើងទ អាច​ ​ ្វេដង។ កម �បភព៖ Bodewig និង Badiani –Magnusson (២០១៤) រូប ស២៥៖ �របណ��ះប���លក��ង��ុមហ៊ុន (�គរយផ�ល់ �របណ��ះប���ល និង�គរយក���ំងពលកម���ល ផ្គូរផ្គងការងារ​ ការ​ គឺជាប ប្រឈម​ ​ ញ្ហា​ ការ​ មួយ​ ព្រោះថា ​ ត្រៀម ទទួល�ន�របណ��ះប���ល) ស្វែងរក​ ខ្លួនធ្វើការ និងការ​ ភាគច្រើនធ្វើឡើង​តាម​ ការងារ​ បណ្តាញ �គរយ��ុមហ៊ុន��លផ�ល់�របណ��ះប���ល�ផ��វ�រ ក្រៅផ្លូវការ។ ចំណុចនេះប ទទួលបានព័ត៌មាន ​ ង្ហាញថា លទ្ធភាព​ �គរយក���ំងពលកម���លទទួល�ន�របណ��ះប���លក��ង��ុមហ៊ុន���ល់ 85 ី កា ស្តពី រ​ ​ សកិ សា ្ និងអា ​ ជីព ​​ នៅតែជា​ ា សិសស បញ្ហ។ ្ិ ត និងយ ្ និសស ុ ជន ​ វ ​ ភាគច្រើន​ពឹងផ្អែកលើប មានការងារ​ ក្រៅផ្លូវកា ​ ណ្តាញ​ ​ រ (ការណែនាំ​ 60 57 មត ពី​ ្ត ក្តិ និងឪ ិ ភ ា ) ពាក់ពន ​ ពុកម្តយ ័ ន ្ធ ង ឹ កា សក ​ រ​ ្ និងអា ិ សា ួ្ល ​ ជីពរបស់ខន 44 ខុសពីប្រទេសភា (រូប ស ២៧)។ ប៉ុន្តែ ​ ​ គច្រើន​អ្នកស្វែងរកការងារ 22 25 នៅកម្ពុជាប ​ ​ ្រភព​ ​ ្រើប្រាស់ប ជាច្រើន​រីឯ​ ព័ត៌មាន​ ប្រើ​ ការ​​ អុីនធើណិត ​ ​ ្ពស់ប មានកម្រិតខ មានការងារ​ ស្វែងរក​ ​ ំផុត។ ៧០% នៃយុវជន​ ស្តីពីការ​ ព័ត៌មាន​ សិក្សា និងអាជីព ជាពិសេសការផ្សព្វផ្សាយពី កម��� ���ំ ២០១៦ �សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក ����ស�ន���ក់ចំណ�ល�ប និងមធ��ម ��ភព៖ �រវ��គរបស់អ�កនិពន��យ��ើ��ស់ទិន�ន័យ �រអ���តសហ���សរបស់ធ��រពិភព�ក គេហទំព័រ។ ទោះបីជាមា ការងារតាម​ ប្រភព ព័ត៌មាន​ ​ ន​ ក្តី ក៏ ចម្រុះ​ ផ្លាស់ចេញចូលការងារមិនសូវមានប្រសិទ្ធភាព។ អត្រា​ អត្រា​ ផ្លាស់ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី។ ៣០ របាយការណ៍ស្តីពីជំនាញ (២០១៥) ធនាគារ​ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 49 មាន កម្រិតខ ចេញចូល​ កម្លាំងពលកម្មទ ​ ្ពស់ គឺ ១៣,៧% នៃ​ ​ ទួល ពីវ ​ិស័យ​ ទំនើបទៅ ផ្សារភ្ជាបវ ​ វិស័យសាមញ្ញ​ (ដំណើរការ​ ក្នុង ់​ិស័យ​ បោះបង់ការងារ​ បានប្រាក់ឈ្នួល​ បាន​ ឆ្នាំ​ ២០១៥ និងចំនួន នៅ​ ុ្រ និងការវិនយោ សក ិ គទុនពីបរទស េ )។​តង ្រ ច ំ ច ់ ណ េ ការ​ ុ នះ កណំ ត់ ើ ​(ក្រម ច្រន ុ ពាក់កណ្តល ុ ហ៊ន ា ក​ង ុ្ន ​ ំ កដែលមាន​​ សណា ឧស្សាហកម្ម ៨) និង​ ដោះស្រាយ​ លើ​ ឧបសគ្គធំៗ​ វិនិយោគ​ ការ​ ្ន ហេដារ ផែក ចនាសម្ព័ន្ធ​ ្ឋ ​ មុខតំណែងទ មាន​ ​ ួយ​ ​ ំនេរម ក្រុមហ៊ន នៅឆ្នាំ ២០១៥ ហើយ​ ុ​ ៥០% បរិយាកា​ ស​អាជីវកម្ម ​ ្រព័ន្ធលើកទឹកចិតដ និងប ​ ំងស្ទះ​ ្ត​ ែលរា ដល់ ចំណោមនេះ​ មានការលំបាក​ ក្នុង​ ស្វែង​ ក្នុងការ​ រក​ បុគ្គលិកមក​ បម្រើ វិស័យ​ កំណើន​​ ​ ំហាន​ ឯកជនក្នុងស្រុក​គឺជាជ សំខាន់ទី ១។ ។ ស្ថន ការ​ ​ ញ្ជក ា ភាពនេះប ា ​ព ់ ​ ទ ី ផ ី សា ការងារ​ ្ រ​ ដល កម ែ ​ ុ និងកម្មករ ុ្រ ហ៊ន ា​ ញទៅ និយោជិត​គ្មានមធ្យោបាយក្នុងការស្វែងរក​គ្នទៅវិ ​ មក ហើយ​​ បង្កើនទីតាំងក្នុងសង្វាក់តម្លដែ ការ​ ​ រទៅ​ ៃ​ លមានស្រាប់​ និងកា អាច​ ការ​ បង្ហាញពី​ ខ្វះខាត​ កម្មករនិយោជិត​ មានជំនាញគ្រប់គ្រាន់ ា ត សង្វក់ ម្លថ ៃ ី្ម នឹងជួ ​ ​យ ឲយ្ មានការងារ​ ល​ប ្រ រ ្អ ស ើ និងមា ​ នការចូលរួម ដែលមាន​ ​ ទួលបានប្រាក់ឈ្នួល។ ឆន្ទៈចូលរួមក្នុងការងារដែលទ ​ ក្នុង​ ​យៈពេល​ រយៈពេលខ្លី និងរ មធ្យម។ សក្តានុពល​ ដធ ំ​ សង្វ ៏​ ន ៃ​ ាក់ ៃ​ កម្មនៅ​ តម្លកសិ ែ​ ិនទាន់បា ​​ តម តែការលូត ​ នទាញផល​ ដោយសារ​ រូប ស២៧៖ ��ភពព័ត៌�នពី�រសិក�� និង�រ�រ ​ហ័ស។ នេះជាចំណុចសំខាន់ លាស់វិស័យទេសចរណ៍យ៉ាង​ឆាប់រ សរុប សិស�� យុវជន�ន�រ�រ��ើ 62% ​ ម្រាបទ បំផុតស ់​ ីជនបទ នៅពេលគ េ​ សម្រេចបា ​ ចង់ ការងារ​ ​ ន​ ដែល �បល់ពីមិត�ភក�ិ 66% ​ ន​ដាក់ចេញ មានការចូលរួម។ ត្រង់ចំណុចនេះ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបា 50% និងឪពុក���យ 43% 47% 59% ��ហទំព័រ����ងៗ 43% 43% 42% ផ្តួចផ្តើមជា​ ការ​ ផ្តល់ប្រាក់កម្ចដ ច្រើន​ ដូចជា ការ​ ប្រាក់ ី​ ែលមានការ​ � ���ត ឬទស���វដ�ី អត�បទក�ង 34% មជ��មណ�លបណ��ះប���លវ���ជីវៈ 29% 30% 35% ក្នុងវ ទាប​ ស្រូវ​ ​ិស័យ​ វិនិយោគ​ អង្ករ ការ​ ការ​ លើ​ សាងសង់ក ​ ្តុក ​ ន្លែងស 31% ���ក់�រ��ើស��សបុគ�លិក 27% 28% ស្រូវ​ ទុក​ ​ ង​ អង្ករ និងរោ កង្វះ​ សម្ងួត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ កម្លាំង 27% �កលវ�ទ��ល័យ 35% 24% 28% បណ្តុះបណ្តាលគ្រប់គ្រាន់​ រួមនឹងច ពលកម្មដែលមានការ​ ​ ំណាយ​ ���វ�ទ��ល័យ 12% 23% អង��រមិន��នរ���ភិ�ល NGO) 21% 24% ​ ្លៃអគ្គិសនី ​ ខ្ពស់ផ្នែកភស្តុភារ​ និងថ ​ ិនត្រូវបា នៅតែម ​ ន​ ដោះស្រាយ។ 22% 21% ពិពណ៌�រ�រ 12% 25% នះ បញ្ហា​ េ ​ បាន​ រត ្ត ឹ តប សមត្ថភាព​ ិ ​ េ ក របស់សដ ្ឋ ច ្ច ម្ពជា ិ ក ុ ​ ុ្ន ការពង្រក កង ី 12% ���ប័នរ���ភិ�ល 10% ស�គមនិ�ជក 11% 11% ួ និងជ ខ្លន ្រ តចូលក ​ ៀ ​ង ការងារក្នង ុ្ន ​ ុ ​សង្វក ា ត ី ដែលជា​ ់ ម្លថ្ម ៃ​ ​ ញក ញាប់​ ឹ ​​ 14% ឲ្យមាន​ ទាមទារ​ ការ​ កែលម្អល ​ ្អប្រសើរ និងកា ​ រ​ ​ ំនាញ​ បង្កើតជ ថ្មីៗ។ 3% ����ងៗ 2% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% ��ភព៖ �រអ���តយុវជន��ល��ើ�ើង�យ��ុមហ៊ុន HRINC កម��� �� មី� ���ំ ២០១១ ​ ្រួសារ​ សហគ្រាសគ ​ សិដ្ឋាន ៖ ការគាំទ្រគោលនយោ មិនមែនក ដម បាយ​ ើ ប ្ល ី ក ើ កម្ពសស ់ ហគស ​ ្រា ​ គសា ួ្រ រ​ មន ែ ​ ិ មន ា្ឋ ​ កសិដន នង ជយ ឹ ​ ួ ទស ៤.  យទ ិ ដៅ​ ុ សា ្ធ សស ្ត្រ មប ្រា កា ់ រងារនៅពេលអនាគត៖ ជរ ​ ំញ ុ ការ​ បង្កត ើ ការងារ។ ជំហាន​ ដ​៏ ខា ស ំ ន់មយ ួ គឺការ​ វភា ិ គ​ ា ស កត្តផ េ ៗ​ ្ង រាង ដែល​ ើ្រ រ ំ ស្ទះការរីកចមន ​បស់ស ​ ហគស ្រា ប ្រ ទ ​ ភ េ ការកំណត់ េ នះ ការងារ​ ឆ្ពោះទៅរក​ មាន​ ល្អប្រសើរ និង​ ការចូលរួម ទំនញ ិ សាធារណៈជាអាទិភាព​ ដល តវ ែ ​ ​ង ូ្រ ​ដាក់លក់ក ​យៈពេលខ្លី និង ុ្ន រ នះ មធ្យម។ វិធានការ​ ើ ប េ គឺដម ្ប ​ ី ង្កន ើ ផលិតភាព និងភា បក ​ ព​ ួ ប្រជង ្រ ត ែ ​ ​ លនយោបាយ​ ក) ជម្រើសគោ វិស័យ តាម​ របស់សហគ្រាសទា ​ ំងនោះ។ ដូចកា ពិភាក្សាខា ​ រ​ ​ ងលើ​ សហគ្រាស​ មិនមែនក គ្រួសារ​ ​ ្តល់ការងារ​ ​ សិដ្ឋានផ ប្រមាណ ១,៤១ លាន​ ឬ​ ​ ំរុញកំណើនការងារ​ សហគ្រាស​ខ្នាតតូច និងមធ្យម​ ដែលជ សរុប។ កន្លងមក មិនសូវមា ស្មើនឹង ១៨% នៃការងារ​ ​ នការផ្តោត តាមរយៈការ​ ពង្រីក “មូលដ្ឋានការងារ” ដោយ​ ដោះស្រាយទៅលើ​ យកចិត​ ការ​ ុ ដាក់​ ្តទក ល​ សគ្រសា ើសហគ្រា​ ួ រ​ មន កសិដន ិ មែន​ ា្ឋ ​ ឡយើ កង្វះសហគ្រាសខ្នាតមធ្យម។ កង្វះសហគ្រាសខ្នាតមធ្យមបង្ហាញ​ កម ហើយ​ ៏ ន ្រ លនយោ​ ិ ទាន់មានការគាំទគោ បាយ និងក ិ ជា ​ ម្មវធ ើ្រ ​ ី ចន ថា​ ឱកាស​ មាន​ ជាច្រើនក្នុងការ​ បង្កើន​ វិស័យ​ របស់ ឯកជនក្នុងស្រុក​ ​ ំងនេះដ សម្រាប់សហគ្រាសទា ​ ែរ។ ការគាំទគោលនយោបាយ​ ្រ​ រួម ដោះស្រាយប កម្ពុជា។ ការ​ សំដៅ​​ ​ ញ្ហានេះ​ លើការ​ លើកកម្ពសកា ចុះ​ ់​ រ​ អភិវឌ្ឍជំនាញ​ មាន ការ​ សម្រាប់​ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ការ​ អភិវឌ្ឍ និង បញ្ជី និងកំណន ​ ហគស ើ ស ្រា ខ្នត ា ត​ច ដល ូ និងមធ្យម​ ែ មានបមា ្រ ណ ទទួលបាន​ លទ្ធភាព​ បច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល និងអ ​ ុីនធើណិត ដែល ៩០% នៃ​ ចំណុចនេះពាក់ព័ន្ធនឹងកា ក្រុមហ៊ុន។ ​ ​ រ​ លុបបំបាត់គម្លាត ពាក់ព័ន្ធនឹងដ ​ ំណាក់កាល​ ្ច​ ច្ចុប្បន្ន​ និងត អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិចប ​ ​ ​ ួនាទីជា ផលិតភាព​ ​ កម្មករ​ របស់​ បង្កើនឥទ្ធិពលប្រយោល និយោជិត និងការ​ ​ ំនាក់ទំនង​ ជើងសារ ដើម្បីពង្រីកទ ជាមួយឧស្សាហម្មធំៗ។ និង​ ​ ផ្ទេរ​ ការ​ គ្រប់គ្រង និងស បច្ចេកវិទ្យា ដូចជា ជំនាញ​ ​ ហគ្រិនភាព 50 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ អន្តរវិស័យ ខ) ជម្រើសគោលនយោបាយ​ បណ្តុះបណ្តាលស្តីពីប្រព័ន្ធប្រាក់កម្រៃ មើលប្រអប់ ស ២ ៖​ ការ​ ​បស់ប សម្រាប់ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញ៖ បទពិសោធន៍រ ​ ្រទេស​ លើ​ វិនិយោគ​ ការ​ អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ទាំងសម្រាបជ ់​ ំនាញ​ ​ ិង្ហបុរី)។ ដូច្នេះ ការ​ កូរ៉េ ម៉ាឡេស៊ី និងស អភិវឌ្ឍ និងលទ្ធភាព​ ទទួល សាមញ្ញ និងជំនាញ “ថ្មីៗ” ក្នុងរយៈពេលខ្លី ដោយសារ​ កម្ពុជា​ វគ្គសិក្សាស្តីពីការអភិវឌ្ឍជ បាន​ លឿន និងឆាប់រ ​ ំនាញ​ ​ហ័ស​ គឺជា​ ុ ​ កំពង បឈ នង ្រ ម​ ឹ ​ បញ្ហក កម្លង ា ង្វះ​ ំា ពលកម្មជនា ំា ​ ំ ញខ្លងជាងប្រទស េ ​ ចាំបាច់។ ក្នុងរ ការ​ ​យៈពេលមធ្យម សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងទ ​ ទួល ផ្សេងទៀត។ ត្រង់ចំណុចនេះ ជោគជ័យនៃការអន្តរាគមន៍គោល ប្រយោជន៍​ បានអត្ថ​ ការផ្តោតការ​ ពី​ ចិត្តទុកដាក់កាន់តែខ្លាំង​ យក​ លើ​ នយោបាយណាមួយ​ ផ្អែក​ ទំនងជាពឹង​ លើប្រសិទ្ធភាពនៃ​ លើក ការ​ រៀនសូត្រ។ ជារួម ត្រូវ​ គុណភាព និងការ​ អភិវឌ្ឍជំនាញពិចារណា ទឹកចិត្ត​ និងដំណើរការនានា ដើម្បីសម្រួលដល់តួនាទីរបស់វិស័យ​ ា ទាំងស ជាមូលដ្ឋន ​ មប ់ ស ្រា ស ្ក ិ ស​ង ្រ ន ័ អ ុ្ន បព ំ តិ និងក ្ធ ប់រជា ុ្ន ចំណោម ​ង ​​ ុងការ​ សហគ្រាសក្ន ផ្តល់​ ការ​ ណែនាំ និងការជំរុញឲ្យមានប្រព័ន្ធ ​ ​ លកម្មបច្ចុប្បន្ន។ កម្លាំងព នឹងតម្រូវការ​ អភិវឌ្ឍជំនាញដែលឆ្លើយតបទៅ​ ឧស្សាហកម្ម​ (សូម ្រ ប់ ស២ ៖​បព បអ ័ ប ្រ ន ្ធ ក ្រា ក ់ មស ្រា កា ្រៃ មប បណ្តះ ់ រ​ ុ បណ្តល ា ជំនាញ ពិសោធន៍ពប ី ទ េ ក ្រ ស ូ េ៉ ម៉ឡ ​រ ា ស េ ី៊ និងស ​ ង ្ហ រ ិ ប ុី ធនធានកាន់តែច្រើនសម្រាប់កម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាល ដើម្បីប្រមូល​ ​ ចឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការ​​ បណ្តាល ហើយកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលអា ​ ំពុងអភិវឌ្ឍន៍ម ផ្សេងៗ ប្រទេសក ​ ំនួនបាន​ ​ ួយច ប្រើប្រាស់កម្មវិធថ ី​ ្មី​ ដែល សហគ្រាសទា របស់​ ​ ំងនោះកាន់តែខ្លាំង។ ផ្តល់ថវិកាបន្ថែម ដូចជាប្រាក់កម្រៃសំរាប់ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញ ដែលក ​ ំណត់ពន្ធពាក់កណ្តាល​ (០,៥%-២,០%) លើចំ ​​ ណាយលើ​​ ជាក់ស្តែង សហគ្រាស​ ជាច្រើន​ ទទួលបានអត្ថប ពីប្រព័ន្ធ ​ ្រយោជន៍​ ប្រាកខ របស់​ ់​ ែ​ សហគ្រាស។ ធនធានទាំងនេះភាគច្រ ​​ ើនត្រូវបា ​ នបញ្ជូន ី នេះច្រើនជាង​ ទីពរ ប្រព័ន្ធទីមួយ ហើយកម្មករនិយោជិតកា ​ ន់តែច្រើន ទៅ​ បណ្តុះបណ្តាល​ថ្នាក់​ គ្រឹះស្ថាន​ ជាតិ​ និង​​ ក្រុមជួ ​​ ប​ ការ​ លំបាក ត្រូវបា ​ បណ្តុះបណ្តាល​ ​ ន​ ពី​ គណនី​ នៃប្រព័ន្ធទីពីរនេះ។ ឧទាហរណ៍ នៅ អ្នកគ្មានការងារធ្វើ និងន តូច។ ប្រព័ន្ធនេះមាន​ ​ ិយោជក​ខ្នាត ​ លក្ខណៈ​ សិង្ហបុរី ​​ ​ ត្រូវបា មូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍ជំនាញ​ បង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ​ ន​ ការិយាធិបតេយ្យ ​ ្រូវចំណាយ​ និងត ច្រើនក ​ ្នុងការ​ ប្រមូលព ​ ន្ធ និង​ ផ្តល់ការ​ ដើម្បី​ ដល់ការអភិវឌ្ឍ​ លើកទឹកចិត្ត​ ជំនាញ​ កម្រិត​ ខ្ពស់​ ដែលចាំ ដំណើរការ​ ​ ណ្តាល ព្រមទាំងបានបង្កជាអ កម្មវិធីបណ្តុះប ​ ំពើពុករលួយ​ សម្រាបកា បាច់​ ផ្លាស់ប្តូររ ់​ រ​ ​ចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិចឡ វិញ ្ច​ ើង​ ចំនួនកម្មករ​ ក្នុង​ ពេ ល ​ ចំណោមមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលនៅ​ ប្រព័ន្ធនេះ​ អនុញ្ញាត​ ឲ្យមានការ​ ដែលទទួលបានការ​ និយោជិត​ បណ្តុះបណ្តាល​​ បានកើនឡើង​ ៣ ដង ​ មប រួចពន្ធ ឬបន្ថយពន្ធស ្រា ស ្រា ដែលផ ់ ហគស ្ត ​ ក ់ ម្មវធ ​ល ី ណ្តះ ិ ប ុ បណ្តល ា ​ ចំនួន​ ហើយ​ ដែលទទួលបានអត្ថ​ សហគ្រាស​​ ប្រយោជន៍​ ពី​ មូលនិធិនេះ​ ដល់ក ​ ម្មករ​ និយោជិត​ របស់ខ្លួន។ កើនឡើងជាង ២ ដងនៅឆ្នាំ ១៩៩១។ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះ និងក ​ ែសម្រួលទៅតាម​ តម្រូវការ​ ្រៅ ន កព េ ការប្រមល ី ះ ូ ថវិការមានប្រសទ ្ធ ពកាន់តខ ិ ភា ែ ង ំា្ល ក្នង ុ ប្រពន ័ ្ធ នៃ​ ា ស បរិយាកាស​ម៉ក ូ្រ ដ ្ឋ ច េ ក ិ ន ្ច ះ េ បទ េ កំពង ្រ ស ុ អភិវឌឍ ួ ចំនន ្ ន៍មយ ួ បា ​ ន​ បញ្ចៀស​ ទីពីរនេះ។ ប្រព័ន្ធនេះអាច​ អំពើ​ ពុករលួយ និងភាពមិនប្រក្រតី កែប្រែប្រព័នន ប្រព័ន្ធផ្តលក ្ធ​ េះទៅជា​ ់​ ម្រៃ (ឧទាហរណ៍ សាធារណរដ្ឋ​ បាន​ ព្រោះសហគ្រាសទា ផ្សេងទៀត​ ​ ្រូវច ​ ំងអស់ត ​ ំណាយ​ លើ​ ប្រព័ន្ធនេះ កូរ៉េ ម៉ាឡេស៊ី និងស ​ ្យ​ ​ ិង្ហបុរី)។ ជំនួសឲ ការ​ បញ្ជូនប្រា កម្រៃពីចំណាយ​ ​​ ក់​ ជាមុនសិន​ ដោយមិនគិតថា ​ សហគ្រាសនោះមាន​ ផែនការសម្រាប់​​​ ្រា ខ បក ែ កម្មវធ ់ ទៅ ិ ប ី ណ្តះ ា រ ុ បណ្តល​បស់រដ្ឋភិ ល មូលនិធព ា បា ​ ិ ន្ធ ទូទាត់​ បណ្តាល​ បណ្តុះ​ កម្មករនិយោជិតដែរឬទេ​ ហើយកា ​ រចំណាយលើការ ឬ​ លើ ​ បង្វិលសងការចំណាយ​ ការ​ បណ្តុះបណ្តាល​ របស់​ សហគ្រាស។ ដែលបានធ្វើត្រូវទ បណ្តុះបណ្តាល​ ​ ូទាត់ស ​ ង​ វិញពីប្រព័ន្ធនេះ។ មិនចាំ ិ​ ប្រ គុណសម្បត្តន ​ ឺថា ​ ៃ​​ ព័ន្ធនេះគ ជំរុញ​ វា​ ស្ម័គ្រ​ ឲ្យនិយោជក​ ចិតផ្ត​ ្តលកា ់​ រ​ បញ្ចុះតម្លៃពិសេសឡ បាច់មានការលើកលែង ឬការ​ ​ ើយនៅក្នុងប្រព័ន្ធ បណ្តុះបណ្តាលក្នុងព បម្រើការដល់កម្មករនិយោជិតរ ​ េល​ ​បស់ខ្លួន​ តាម េ ទៀត កម្មវធ នេះ។ លើសពីនះ ី ណ្តះ ិ ប ​ ា កា ុ បណ្តល ែ នសារៈសំខាន់ ​ ន់តមា រយៈ​ ​ ណ្តាល​​ កម្មវិធីបណ្តុះប នៅកន្លែងការងារ​​​ ឬ​ កម្មវិធប ី​ ណ្តុះបណ្តាល ្រោ ​ ពះ កម្មវធ ី ង ិ ទាំ នះ ​ វ េ ត បាន​ ូ្រ ​ រៀបចំ​ ឬចំណាយដោយ​ សហគស ្រា ផ ា្ទ ់ ​ ល ខាងក្រៅដោយ​ បណ្តុះបណ្តាល​ គ្រឹះស្ថាន​ ដែលមាន​ ការ​ ទទួល​ស្គាល់​ ​​ ផ្អែក​ តម្រូវការ​ តាម​ របស់ខ្លួន។ គ្រឹះស្ថាន​ និងកម្មវិធប បណ្តាល​ ី​ ណ្តុះ​ ដោយ​ សង​ បង្វិលប្រាក់​ ការ​ ដល់​ ចំណាយ​ លើការ​ បណ្តះ ុ បណ្តាលដោយ​ ​ ែ នប្រសទ សាធារណៈ និងឯកជន កាន់តមា ិ ភា ្ធ ពជាងមុន ​ ពះ្រោ ថាពួកគេ សហគស ុ ទ ្រា ក្នង​ មង ្រ ជា​ ​​ ់ ជនំ យ ួ ឥតសំណង។ តាមវិធន េ កម្មវធ ី ះ ី ន ិ ជ ំ យ ួ ប្រជែង​ ប្រកួត​ កុ្នងទីផ្សារ​ បណ្តុះបណ្តាល​ សម្រាប់​ ឲ្យសហគ្រាសធ្វើការ​ នះ ផល េ​ អាច​ ់ ត្ថបយោ ្ត ​ អ ដល់​ ្រ ជន៍​ ្រា ដែល​​​ សហគស ចំណាយ​ ើ រ​ លកា បណ្តះ ុ ជ្រើសរើស។ ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 51 ើ ប បង្កត ្រ ន ​ ព ័ ព ្ធ ត ័ មា ៌ ន​ ទផ ្ រ​ ី សា ការងារ​ សមប ្រា ផ ់ រ ូ្គ ផ្គងការងារ ៖ ការ តម្លកាន់ ទាញយក​ ៃ​ តច ែ ន ើ្រ ព ​​ ច ី ល័តភា របស់កម្មករ​ (​ ​ ព​ អន្តរជាតិ ី្រ ទ ពងក ្រ ប ​ មង ែ បទ​ ់ ប សមប ្រា ជ ​ ់ យ ផរ ួ ដល់ការ​ ​ រងារ។ ការ​ ូ្គ ផ្គងកា បង្កត ើ និង​ កង សក ុ្ន ​ ុ្រ ) ៖ ការ​ សមល ​ លករ​ ួ្រ ដល់ព ំ ចណា កសក ុ្រ ​ ដលែ ​ តឡ្រ ប់ ​ ព័ត៌មាន​ ការងារ​ ទីផ្សារ​ ស្តីពីការ​ សិក្សា ​ ជីពជា និងអា ​ ​សាធារណៈ​ ​ ើម្បនា មកវិញដ ​ ំណេះធ្វព ី​ ំយកជំនាញ និងច ើ​ ី​ បរទេស​ មក​ បង្កើត​ តាមរយៈការជំរញ បប ុ ការ​ ើ្រ ស ​ ្រា ប ់ ច្ចក ​ជ ្ ឌ េ វិទយា ី ថ ី ល និងអីុ ធើណត ​ន ិ ​ ក្នុងស្រុក ការងារ​ បង្កើតក តាមរយៈការ​ ទ្វេភាគីជា ​ ិច្ចព្រមព្រៀង​ កត្តា​ គឺជា​ ​ ច​ អាទិភាព និងអា សម្រេចបា ​ នក្នុងរ ​យៈពេលខ្លី។ ការងារ និងប យុទ្ធសាស្រ្ត​ (​ ល្អប្រសើរ) ជាមួយប ​ ំពេញមុខងារ​ ​ នា ​ ្រទេសនា រួមមាន នេះ​ ការផ្តោតសំខាន់ល ​ ​ ច្ចេកវ ​ ើប ​ិទ្យា​​ ក្នុង​ វិស័យឯកជន​ ​ ្រទេសមាន​ ជាពិសេសប ចាស់​ ប្រជាជន​ ៗ ​ ចផ្តលកា ដែលអា ់​ រងារ​ ្រា ម សមប ់ ខ ​ ុ តំណង ែ ដ ​ ល េ និងការ​ ែ ទំនរ ូ ​ បញ្ចលសវា េ ស ែ្វ រកការងារ​ ​ ង ថែទាម ដូចជា ការ​ ំ​ នុស្សចា ​ ស់​ ដល់កម្ពុជា ដោយ​​ ប្រយោជន៍ព ទាញ​ ​ ី​ សាធារណៈ​ និងឯកជន ​ ជ្ឈមណ្ឌលកា ការពង្រឹងម ​ រងារ​ និង កម្លាំងពលកម្មកម្ព ​​ ុជា​យ៉ាងច្រើនដែលច ​ េះ​ អង់គ្លេស និងច ភាសា​ ​ ិន ​ ជីពតាម​ មជ្ឈមណ្ឌលអា សាកល​ សាលារៀន/​ វិទ្យាល័យ​ ដោយ​ ការ​ ចណា ំ ទាប​ (​ យ​ ចនំ ន ួ ថ្ងៃ និងប ្រា កា ​ ក ​ រ​ ់ ក់) លើកា ធច ើ្វ ណា ំ សក ក​ ុ្រ ់​ ច្ចេកវិទ្យាឌ មានការប្រើប្រាសប ​ ុីនធើណិត ​ ​ ីជីថល និងអ ដើម្បីផ្តល់​ ​ ស្រប​ ច្បាប់ដ ​ ើម្បរ ធក ី​កការងារ​ ​ ្រទេស ្វើ​ ្នុងប ​ ើម្បី និងក្រៅប្រទេសដ ​ ្តីពម ទិន្នន័យស ​ ែលទំនេរ និងកា ី​ ុខតំណែងដ ​ រផ្គូរផ្គងកា ​ រងារ។ ​ ំណេះធ្វស ទទួលបានជំនាញ និងច បង្កើតការងារ​ ើ​ ម្រាប់ការ​ បន្ថែម​ សេវា​​ ក្រៅពី​ ផើ្ញប្រាក់។​ 52 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ប្រទេសកម្ពុជា៖ សូចនាករសំខាន់ៗ 2015 2016 2017e 2018p 2019f 2020f លទ្ធផល និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ផសស ពិត (% ប្រែប្រួល ឆ្នាំធៀបឆ្នាំ) 7.0 7.0 6.8 6.9 6.7 6.6 ផសស ចំណែកការចំណាយ (% តម្លៃបច្ចុប្បន្ន) ការប្រើប្រាស់របស់ឯកជន 75.4 74.0 72.0 70.5 69.0 68.8 ការប្រើប្រាស់របស់រដ្ឋាភិបាល 7.0 7.3 7.4 8.1 7.7 7.2 ការវិនិយោគមិនប្រែប្រួលដុល 21.4 21.7 21.9 22.2 23.1 23.5 ការនាំចេញ ទំនិញ និងសេវាកម្ម១/ 61.7 61.3 60.7 61.0 62.0 62.8 ការនាំចូល ទំនិញ និងសេវាកម្ម 66.6 65.7 64.2 63.6 63.6 64.0 តម្រូវការក្នុងស្រុក (% ប្រែប្រួល ឆ្នាំធៀបឆ្នាំ) 8.5 9.5 8.4 9.4 9.7 10.1 ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ (US$ ណូមីណល) 1,171.0 1,264.9 1,374.9 1,493.0 1,617.9 1,764.4 រូបិយវត្ថុ និងតម្លៃ អតិផរណា តម្លៃសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ (% ប្រចាំឆ្នាំ 1.3 3.5 3.4 3.2 3.4 3.3 រយៈពេលមធ្យម) M2 (% នៃ ផសស) 66.6 70.9 79.5 86.9 93.8 100.8 ុ ស្រក ឥណទានក្នង ័ ឯកជន (% នៃ ផសស) ុ ទៅវិសយ 75.0 92.0 109.0 120.7 126.7 131.1 អត្រាប្តូរប្រាក់ណូមីណល (រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក 4,025.0 4,058.0 4,062.0 4,067.0 4,075.0 4,050.0 ធៀបនឹងដុល្លារអាមេរិក) សន្ទស្សន៍អត្រាប្តូរប្រាក់ពិត (២០១០=១០០) 104.5 105.5 106.7 108.1 109.8 113.8 អត្រាការប្រាក់រយៈពេលខ្លី (% ក្នុងមួយឆ្នាំ) 11.6 11.8 11.7 11.6 11.7 11.8 សារពើពន្ធ ចំណូល (% នៃ ផសស) 17.6 18.5 19.7 18.7 18.7 18.8 ការចំណាយ(% នៃ ផសស) 21.1 22.0 22.3 24.6 24.1 24.0 សមតុល្យសារពើពន្ធសរុប(% នៃ ផសស) -3.5 -3.6 -2.7 -5.9 -5.4 -5.3 សមតុល្យសារពើពន្ធចម្បង(% នៃ ផសស) -3.2 -3.1 -2.3 -5.6 -5.0 -4.9 បំណុលរួមរបស់រដ្ឋាភិបាល (% នៃផសស) 31.3 32.4 33.8 35.3 36.1 36.7 គណនីខាងក្រៅ កំណើនការនាំចេញ ទំនិញដឹកត្រឹមផែ (ណូមីណល 7.5 9.0 9.4 10.6 11.8 12.1 គិតជាដុល្លារ ភាគរយប្រចាំឆ្នាំ) ខែមេសា ២០១៨ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 53 កំណើនការនាំចូល ទំនិញដឹកដល់អ្នកទិញ 8.4 8.2 7.8 9.2 10.0 11.3 (ណូមីណល គិតជាដុល្លារ ភាគរយប្រចាំឆ្នាំ) ការនាំចេញទំនិញ (% នៃ ផសស) 45.4 45.5 45.2 44.8 45.2 45.2 ការនាំចូលទំនិញ (% នៃផសស) 57.8 56.9 55.6 55.1 55.0 55.3 សេវាកម្ម សុទ្ធ (% នៃ ផសស) 7.5 7.0 7.0 7.6 8.3 9.0 សមតុល្យគណនេយ្យចរន្ត (គិតជាលានដុល្លារ -2,093.9 -2,041.4 -2,160.6 -2,286.9 -2,452.8 -2,927.6 បច្ចុប្បន្ន) ២/ សមតុល្យគណនេយ្យចរន្ត (% នៃ ផសស) -11.5 -10.2 -9.8 -9.4 -9.2 -9.9 ការវិនិយោគទុនផ្ទាល់ពីបរទេស (សុទ្ធ 1,668.8 2,164.4 2,381.0 2,664.7 2,850.5 3,104.8 គិតជាលានដុល្លារបច្ចុប្បន្ន) ការវិនិយោគទុនផ្ទាល់ពីបរទេស លំហូរសុទ្ធ(% នៃ 9.1 10.8 10.8 10.9 10.6 10.5 ផសស) ប្រាក់បម្រុងរូបិយវត្ថុបរទេស ដុល(គិតជាលានដុល្លារ 5,672.1 6,730.8 8,757.9 9,852.6 10,936.4 12,030.1 បច្ចុប្បន្ន) (ខែរំពឹងទុកនៃការនាំចូលទំនិញ និងសេវាកម្ម) 5.2 5.7 6.8 6.9 6.9 6.8 សម្គាល់ ៖ ផសស ណូមីណល (គិតជាលានដុល្លារ 18,241.7 20,020.2 22,095.9 24,355.5 26,777.0 29,614.6 បច្ចុប្បន្ន) ប្រភព៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ និងការប៉ាន់ប្រមាណ និងការព្យាករណ៍របស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក។ e = ការប៉ាន់ប្រមាណ f= ការទស្សន៍ទាយ p = ការព្យាករណ៍ 1/ មិនរួមបញ្ចូលការផ្ទេរទេ។ 54 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ២០១៨ ក្រុមធនាគារពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងជាន់ទី 11 IFC ផ្លូវលេខ 51-61 និងផ្លូវលេខ 102-106 សង្កាត់វត្តភ្នំ ខ័ណ្ឌដូនពេញ ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា វេបសាយ: www.worldbank.org/cambodia