น
                                                                   59464




      คูมือ�?ารติดตามสินทรัพย�?ลับคืน
      �?นวทางส�?าหรับผูป�?ิบัติงาน


    จัด�?ปลโดย   ศูนยประสานงานตามพันธ�?รณี�?ละขอต�?ลงระหวางประเทศ
                ส�?านั�?�?ารตางประเทศ ส�?านั�?งาน ป.ป.ช.
เอ�?สารฉบับนี้ศูนยประสานงานตามพันธ�?รณี�?ละขอต�?ลงระหวางประเทศด�?าเนิน�?ารจัด�?ปลจา�?เอ�?สาร Asset
Recovery Handbook: A Guide for Practitioners โดยมีจุดประสงคเพื่อเปนองคความรูส�?าหรับผูป�?ิบัติงานดานติดตาม
ทรัพยสิน�?ละผูสนใจทั่วไป มิไดมุงหมายใหน�?าขอความในเอ�?สารฉบับ�?ปลนี้ไปอางอิงทางวิชา�?าร�?ตอยางใด หา�?
ประสงคจะอางอิงขอใหอางอิงเอ�?สารฉบับภาษาอัง�?ฤษเพื่อความถู�?ตอง


Brun, Jean Pierre; Gray, Larissa; Scott, Clive; Stephenson, Kevin M. 2011. Asset
Recovery Handbook: A Guide for Practitioners. © World Bank.
http://hdl.handle.net/10986/2264 License: Creative Commons Attribution CC BY 3. This
translation was not created by The World Bank and should not be considered an official
World Bank translation. The World Bank shall not be liable for any content or error in this
translation.
                                                                         สารบั�?


    บทน�?า                                                                     1
    วิธี�?าร                                                                   3
    วิธี�?ารใชคูมือ                                                          3
1. ภาพรวมของ�?ารติดตามสินทรัพยคืน �?ระบวน�?าร�?ละ                                6
   วิธี�?ารติดตามสินทรัพยคืน
    1.1 �?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยทั่วไป                                  6
    1.2 วิธี�?ารทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารติดตามสินทรัพยคืน                           11
    1.3 �?ารใชวิธี�?ารติดตามสินทรัพยคืนในทางป�?ิบัติ: คดีตัวอยาง 3 คดี       19

2. ขอพิจารณาเชิง�?ลยุทธส�?าหรับ�?ารจัดท�?ารายละเอียด�?ละ�?ารบริหารคดี            25
    2.1 �?ารรวบรวมขอเท็จจริง: �?หลงขอมูลในเบื้องตน                         26
    2.2 �?ารจัดตั้งทีมหรือหนวย คณะท�?างาน �?ละทีมสืบสวนสอบสวนรวม�?ับ           30
       หนวยงานตางประเทศ
    2.3 �?ารสรางชองทางติดตอ�?ับผูรวมงานในตางประเทศ�?ละประเมินความสามารถ   33
       ใน�?ารไดรับความรวมมือระหวางประเทศ
    2.4 �?ารไดรับ�?ารสนับสนุน�?ละทรัพยา�?รที่พอเพียง                            36
    2.5 ประเมิน�?ฎหมายที่มีอยู�?ละพิจารณาป�?ิรูป�?ฎหมาย                         37
    2.6 �?าร�?�?ไขประเด็นป�?�?หาทาง�?ฎหมาย�?ละอุปสรรคตางๆ                         38
    2.7 ระบุผูมีความรับผิดทั้งหมด                                           44
    2.8 ขอควรพิจารณาเปนพิเศษใน�?ารด�?าเนินคดีอา�?า                            45
    2.9 ระบบบริหารจัด�?ารคดี                                                  50

3. �?ารไดมาซึ่งพยานหลั�?�?าน�?ละ�?ารติดตามสินทรัพย                              54
    3.1 �?ารวาง�?ผนงาน�?ละขอพิจารณาที่ส�?าคั�?                                   55
    3.2 จัดท�?าขอมูลของบุคคลเปาหมาย                                         57
    3.3 �?ารไดมาซึ่งขอมูลทาง�?ารเงิน�?ละพยานหลั�?�?านอื่นๆ                      57
    3.4 ระบุชี้ขอมูลที่เ�?ี่ยวของ: ตัวอยางจา�?�?หลงขอมูลทั่วไป             78
     3.5 �?ารจัด�?ารขอมูล: จัดท�?าประวัติ�?ารเงิน                                      91
     3.6 �?ารวิเคราะหขอมูล: เปรียบเทียบ�?ารไหลของเงิน�?ับประวัติทาง�?ารเงิน           92
     3.7 ความรวมมือระหวางประเทศ                                                   94

4. �?ารไดมา�?ละรั�?ษาสินทรัพย                                                        95
     4.1 ค�?าศัพท: �?ารยึด�?ละ�?ารยับยั้ง                                              95
     4.2 ขอ�?�?าหนดใน�?ารยื่นขอค�?าสั่งชั่วคราว                                        96
     4.3 �?ารวาง�?ผน�?อน�?ารยับยั้ง�?ละ�?ารยึด                                          100
     4.4 จังหวะเวลาของ�?ารใชมาตร�?ารชั่วคราว                                        108
     4.5 ขอย�?เวนส�?าหรับคาใชจายตามค�?าสั่งยับยั้ง                               109
     4.6 ค�?าสั่งประ�?อบ                                                             110
     4.7 ผลประโยชนของบุคคลที่สาม                                                  111
     4.8 ทางเลือ�?อื่นๆ นอ�?เหนือจา�?มาตร�?ารชั่วคราว                                  112

5. �?ารบริหารสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบ                                             114
     5.1 บุคคลหลั�?ใน�?ารบริหารจัด�?ารสินทรัพย                                       115
     5.2 อ�?านาจของผูบริหารสินทรัพย                                               116
     5.3 �?ารบันทึ�?ราย�?ารสินทรัพย�?ละ�?ารรายงาน                                      118
     5.4 สินทรัพยประเภทตางๆ�?ละป�?�?หาที่เ�?ิดขึ้น                                   119
     5.5 ป�?�?หา�?ารบริหารจัด�?ารที่มีอยูอยางตอเนื่อง                               124
     5.6 �?ารปรึ�?ษาหารือ                                                            126
     5.7 �?ารขายสินทรัพย                                                           126
     5.8 คาธรรมเนียมส�?าหรับผูบริหารสินทรัพย                                     127
     5.9 เงินที่ใชใน�?ารบริหารสินทรัพย                                            127

6. �?ลไ�?ใน�?ารริบทรัพย                                                              128
     6.1 ระบบ�?ารริบทรัพย                                                          131
     6.2 �?ารท�?างานของ�?ระบวน�?ารริบทรัพย                                            134
     6.3 เครื่องมือเสริมสรางประสิทธิผลใน�?ารริบทรัพย                              143
     6.4 ผลประโยชนของบุคคลที่สาม                                                  149
     6.5 �?ารริบทรัพยที่อยูในตางประเทศ                                           149
     6.6 �?ารติดตามสินทรัพยคืนโดย�?ารริบทรัพยให�?�?ผูเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด   151
    6.7 �?ารจัด�?ารสินทรัพยที่ถู�?ริบ                                    151

7. ความรวมมือระหวางประเทศใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน                     152
    7.1 หลั�?�?ารส�?าคั�?                                                  154
    7.2 ภาพรวมเปรียบเทียบความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ับ            161
        ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
    7.3 �?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร                          165
    7.4 ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย                   175
    7.5 ความรวมมือใน�?รณี�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ       200
    7.6 ความรวมมือในคดีเรีย�?คืนทาง�?พง (�?ฎหมายเอ�?ชน)                  202
    7.7 �?ารสงคืนสินทรัพย                                             202

8. �?ารด�?าเนินคดี�?พง                                                   204
    8. 1 �?ารเรีย�?รองที่อาจมีขึ้น�?ละ�?ารเยียวยา                         205
    8.2. �?ารฟองคดี�?พงเพื่อติดตามสินทรัพยคืน                         215
    8.3 �?ารประนีประนอมยอมความ�?ัน                                       221
    8.4 �?ระบวน�?ารลมละลายอยางเปนทาง�?าร                               223

9. �?ระบวน�?ารริบทรัพยภายในประเทศที่ด�?าเนิน�?ารในตางประเทศ              225
    9.1 เขตอ�?านาจ                                                      226
    9.2 �?ระบวน�?ารใน�?ารเริ่มฟองคดี                                     227
    9.3 บทบาทของประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?ารทุจริตใน�?ารสืบสวน�?ละ     227
        ฟองคดีในตางประเทศ
    9.4 �?ารติดตามสินทรัพยคืนจา�?ตางประเทศ                             231
ภาคผนว�? �?. ความผิดที่ควรพิจารณาใน�?ารฟองคดีอา�?า                        238
ภาคผนว�? ข. ค�?าอธิบายศัพทเ�?ี่ยว�?ับธุร�?ิจ�?ละเครื่องมือทางธุร�?ิจ         246
ภาคผนว�? ฃ. ตัวอยางรายงานของ FIU                                       252
ภาคผนว�? ค. �?ารวาง�?ผนด�?าเนิน�?ารตามหมายคน�?ละหมายยึด                     255
ภาคผนว�? ฅ. ตัวอยางเอ�?สารค�?าสั่งเรีย�?พยานหลั�?�?านส�?าหรับสถาบัน�?ารเงิน   257
ภาคผนว�? ฆ.Serial �?ละ Cover Paymentวิธี�?ารโอนเงินทางอิเลคทรอนิ�?ส       264
ภาคผนว�? ง.ตัวอยาง�?บบฟอรมขอมูลทาง�?ารเงิน                             268
ภาคผนว�? จ. ประเด็นสนทนา�?ับผูที่ติดตอดวย –ในชวงของ                    289
�?ารขอความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร
ภาคผนว�? ฉ. ตน�?บบ�?ละเคล็ดลับ�?ารรางค�?ารองขอ MLA                         291
ภาคผนว�? ช. Web Site Resources                                            296

อภิธานศัพท                                                              305

�?ลองขอความ
1.1 �?รอบ�?ฎหมายที่ใชส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน                          12
1.2 วิธี�?ารทางเลือ�?ใน�?ารติดตามสินทรัพย                                   20
2.1 บทบาท�?ละ�?ารเอื้อประโยชนของ FIUs ในคดีติดตามสินทรัพยคืน              27
2.2 อุปสรรคของ�?ารใหความรวมมือระหวางประเทศ                              35
2.3 �?ารตัดสินใจเชิง�?ลยุทธของเปรู-�?ารออ�?�?ฎหมายใหมี                       33
    �?ารตอรอง�?ารรับสารภาพ
2.4 �?ฎหมายวาดวย�?ารจัดท�?าสมุดบั�?ชี บันทึ�? �?ละ�?ารควบคุมภายใน              47
   ของอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?
2.5 ตัวอยางของป�?�?หาใน�?าร�?�?าหนดองคประ�?อบของความผิด                        48
3.1 ราย�?ารส�?าหรับ�?ารเ�?็บรวบรวมขอมูลเบื้องตน                              58
3.2 �?ารติดตาม�?ละเรีย�?คืนสินทรัพย-�?ารด�?าเนิน�?ารในประเทศอัง�?ฤษ              60
3.3 �?ารขยายความมูลเหตุของ�?ารขอหมายคน                                      71
3.4 สิ่งของส�?าคั�?ที่จะท�?า�?ารยึด                                            72
3.5 เอ�?สารที่ตองขอจา�?สถาบัน�?ารเงิน                                        75
3.6 ค�?าสั่งใหเ�?็บรั�?ษาหามท�?าลาย                                         76
3.7 �?บบฟอรม�?ละเอ�?สารที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ระบวน�?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคาร          83
3.8 สั�?�?าณบอ�?เหตุผิดป�?ติในหนังสือสั�?�?า เอ�?สารจายเงิน                     88
    บันทึ�?�?ารจายเงิน�?ละ�?ลไ�?�?ารจายเงิน
4.1 �?ารจัดท�?าค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบาน                       98
4.2 ตัวอยางของ�?ารวาง�?ผน�?อน�?ารยับยั้ง                                   105
6.1 ความเปนมา�?ละพัฒนา�?ารที่ผานมาของ�?ารริบทรัพย                        130
6.2 ป�?�?หาที่พบใน�?าร�?�?าหนดสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิด- คดีตัวอยาง   137
6.3 �?ารใช “�?ิจ�?รรมที่เ�?ี่ยวของ�? เพื่อครอบคลุมผลประโยชนทั้งหมด         148
7.1 �?ารติดตอระหวางบุคคล-ตัวอยางจา�?ประเทศเปรู                          156
7.2 �?ารติดตอส�?าหรับความรวมมือระหวางประเทศ                             157
7.3 ขอผู�?มัดในเรื่อง�?ารเป�?ดเผยขอมูล-อุปสรรคของค�?ารองขอความชวยเหลือ             160
     ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
7.4 อ�?านาจ�?ารสืบสวนสอบสวนใน�?รั่งเศส สวิสเซอร�?ลนด สหรั�?อเมริ�?า                    169
     �?ละสหราชอา�?าจั�?ร
7.5 �?ารอ�?านวยความสะดว�?ส�?าหรับ�?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร                 171
7.6 �?ารเป�?ดเผยขอมูลของสวิสเซอร�?ลนด                                              174
7.7 �?ารคัดเลือ�?พื้น�?านทาง�?ฎหมายที่ใชในค�?ารองขอความชวยเหลือ                      177
    ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
7.8 �?าร�?�?ป�?�?หาเ�?ี่ยว�?ับความผิดของสองประเทศ –�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย                181
     �?ละ�?ารทุจริตของเจาหนาที่รั�?ตางประเทศ
7.9 ความลับทางธนาคาร�?ละความผิดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารคลัง – เหตุผลใน�?ารป�?ิเสธ                 187
     ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
7.10 หลี�?เลี่ยง�?ารถู�?ป�?ิเสธค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน                     192
     ทาง�?ฎหมาย ที่�?วางเ�?ินไป
7.11 ค�?าสั่งในประเทศอัง�?ฤษที่มีผลทั่วโล�?                                           196
7.12 หลั�?เ�?ณฑส�?าหรับ�?ารบังคับโดยตรงตามค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน         197
       ทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารริบทรัพยในอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า
7.13 �?ารติดตามสินทรัพยคืนตามค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน                   203
        ทาง�?ฎหมาย ในประเทศ�?รั่งเศส
8.1 คดีตัวอยาง�?ารอางสิทธิความเปนเจาของ                                         206
8.2 �?ฎหมายวาดวยองค�?รทุจิตของสหรั�?อเมริ�?า                                        209
    (The U.S. Racketeer Influenced and Corrupt Organizations (RICO) Statute)
8.3 คาสินไหมทด�?ทนส�?าหรับความเสียหายที่เ�?ิดจา�?ยั�?ยอ�?ทรัพย                         210
8.4 Fyffes v. Templeman and Others (2000)                                          212
8.5 World Duty Free Company Limited v. The Republic of Kenya (2006)                214
8.6 �?ารเรีย�?เอาผล�?�?าไรโดยมิชอบคืน – �?นวป�?ิบัติในสหรั�?อเมริ�?า                       216
8.7 พยาน�?วดลอม�?รณีที่น�?ามาใช Federal Republic of Nigeria v.                      217
Santolina Investment Corp., Solomon & Peters, and Diepreye Alamieyeseigha (2007)
8.8 ขอ�?�?าหนดส�?าหรับ�?ารขอค�?าสั่งยับยั้งในประเทศ�?รั่งเศส ปานามา �?ละอัง�?ฤษ           220
8.9 คดี Ao Man Long                                                                222
8.10 �?ารบังคับตามค�?าพิพา�?ษาเมื่อจ�?าเลยไมมาปรา�?�?ตัวใน�?ารพิจารณาคดี            223
9.1 �?าร�?�?าหนดเขตอ�?านาจเมื่อมี�?าร�?ระท�?าที่ถู�?จ�?า�?ัดเ�?ิดขึ้นในดิน�?ดน            228
9.2 �?าร�?�?าหนดความผิดเหนือคนชาติในอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า                        229
9.3 เขตอ�?านาจใน�?ารด�?าเนินคดีความผิด�?านฟอ�?เงินในประเทศ�?รั่งเศส                 229
    อัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า
9.4 �?ระบวนริบทรัพยที่ริเริ่มโดยเจาพนั�?งานตางประเทศ                         232
9.5 บทบาทส�?าคั�?ของประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?ารทุจริต –                    234
    �?รณีตัวอยางจา�?ประเทศเฮติ
9.6 �?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยตรงในทางป�?ิบัติ                                   236
9.7 ทางเลือ�?ส�?าหรับ�?ารสงคืนสินทรัพยที่ด�?าเนิน�?ารไดในประเทศสวิสเซอร�?ลนด   237

�?ผนภาพ

1.1 �?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพยคืน                                                 7
2.1 มาตร�?าน�?ารพิสูจน                                                          44
2.2 ขอหาอา�?าที่ควรพิจารณา                                                    46
3.1 ค�?าถาม 5 ขอที่ใชไดผลดีใน�?ารสืบสวนสอบสวน                                 60
3.2 ขอมูลเบื้องตนที่สามารถขอไดจา�?สวนราช�?ารอื่นๆ                            63
3.3 �?ระบวน�?ารโอนเงินระหวางประเทศ�?บบพื้น�?าน                                    81
3.4 ตัวอยางรูปภาพ�?ละ�?าร�?ปลขอความ SWTFT                                       87
3.5 ตัวอยาง�?ผนผังเสนทาง�?ารไหลของ                                             92
3.6 ตัวอยางผัง�?สดงความสัมพันธ�?ละสินทรัพย                                    93
5.1 รถยนตที่ถู�?ยึดจอดไว�?ลาง�?จง                                             121
6.1 �?ารริบทรัพยในตางประเทศ                                                  150
7.1 ขั้นตอน�?ารติดตามสินทรัพยคืน�?ละความรวมมือระหวางประเทศ                   153
7.2 �?ผนผังความรวมมือระหวางประเทศ                                            166
7.3 จะรองขออะไรไดบางผานทางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร                 167
    �?ละค�?ารองขอ MLA อยางเปนทาง�?าร
7.4 �?ผนผัง�?ารสงค�?ารองขอ MLA ใน�?รณีที่มีสนธิสั�?�?าหรือ�?ฎหมายภายใน             200
ตาราง
4.1 ขอพิจารณาส�?าหรับ�?ารควบคุมบางสวนหรือ�?ารยับยั้ง�?บบมีขอจ�?า�?ัด   107
7.1 ความ�?ต�?ตางระหวางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ละ            163
    ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
                                                                                                                                  บทน�?า

�?ารขโมยสาธารณสมบัติจา�?ประเทศ�?�?า ลังพัฒนาเปนป�?�?หาอยางให�?หลวงส�?าหรั บ�?ารพัฒนา
จ�?านวนเงินที่ถู�?ขโมยจา�?ประเทศ�?�?าลังพัฒนา�?ละประเทศทางผาน�?ละซุ�?ซอนไวในตางประเทศ
ใน�?ตละป มีคาประมาณ 20-24 พันลานเหรีย�?ซึ่งคิดเปนรอยละ 20-40 เปอรเซ็นตของเงินชวยเหลือ
เพื่อ�?ารพัฒนาอยางเปนทาง�?าร1 ความเสียหายทางสังคมที่เ�?ิดจา�?�?ารทุจริตมีมา�?เ�?ิน�?วามูลคา
ของสินทรัพยที่ผูน�?าประเทศขโมยไป �?ารทุจริตท�?าใหความเชื่อมั่นตอหนวยงานของรั�?ลดนอยลง
ท�?าลายบรรยา�?าศ�?ารลงทุนภาคเอ�?ชน �?ละท�?าลาย�?ลไ�?�?ารด�? าเนิน�?ผนงานขจัดความยา�?จน
เชน �?ารสาธารณสุข �?ละ�?ารศึ�?ษา2
โดยตระหนั�?ถึงป�?�?หาที่รุน�?รงของ�?ารทุจริต�?ละความจ�?าเปนใน�?ารปรับปรุง�?ลไ�?เพื่อตอสู�?ับ
ผล�?ระทบที่ ร า ย�?รง�?ละสนั บ สนุ น �?ารติ ดตามเอาคื น ทรั พ ย สิ น ที่ ไ ด จ า�?�?ารทุ จริ ต ประชาคม
นานาชาติจึงไดน�?าเสนอ�?รอบ�?ารท�?างาน�?บบใหมไวในอนุสั�?�?าสหประชาชาติวาดวย�?ารตอตาน
�?ารทุจริต (UNCAC) บทที่ 5 ของอนุสั�?�?าไดให�?รอบ�?นวทางนี้ไวส�?าหรับ�?ารสงคืนสินทรัพย
ที่ถู�?ขโมยไป �?�?าหนดใหรั�?ภาคีด�?าเนิน�?ารมาตร�?ารตางๆ เพื่ออายัด ยึด ริบ�?ละสงคืนทรัพยสินที่ได
จา�?�?ารทุจริตโดย�?ารใช�?ลไ�?ตางๆ เชน

          ด�?าเนิน�?ารบังคับตามค�?าสั่งอายัดหรือริบทรัพยซึ่งออ�?โดยศาลของอี�?รั�?ภาคีหนึ่ง3

          ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าโดยเฉพาะใน�?รณีที่ผู�?ระท�?า
           ผิดเสียชีวิต หลบหนีหรือไมปรา�?�?ตัวหรือใน�?รณีอื่นๆ4

          ใหอี�?รั�?ภาคีหนึ่งเริ่ม�?ารฟองรองคดี�?พงโดยเปนโจท�?ฟองเพื่อเรีย�?คืนสินทรัพยที่ไดมา
           จา�?�?าร�?ระท�?าความผิด5

          ริ บ ทรั พ ย สิ น ที่ มี �? หล ง ที่ ม าจา�?ต า งประเทศโดยค�? า พิ พ า�?ษาว า เป น ความผิ ด เ�?ี่ ย ว�?ั บ
           �?ารฟอ�?เงินหรือความผิดอื่นๆ6

1
     World Bank, Stolen Asset Recovery (StAR) Initiative: Challenges, Opportunities, and Action Plan (Washington, DC, 2007), 9.
2
    Ibid.
3
    United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 54(1)(a) and 54(2)(a).
4
    UNCAC, art. 54(1)(c).
5
    UNCAC, art. 53.
6
    UNCAC, art. 54(1)(b) and 54(2)(b).
                                                                                                                                      1
       ใหศาลของตนมีค�?าสั่งใหผู�?ระท�?าผิดจายคาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหาย�?�?อี�?รั�?ภาคี
        หนึ่ ง �?ละให ย อมรั บ �?ารอ า งสิ ท ธิ์ ข องอี �? รั �? ภาคี ห นึ่ ง ใน�?านะที่ เ ป น เจ า ของโดยชอบ
        ดวย�?ฎหมายซึ่งทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริต7

       เป�?ดเผยขอมูล�?�?อี�?รั�?ภาคีหนึ่งโดยไมตองมีค�?ารองขอ�?อน8�?ละ

       ใหความรวมมือระหวางประเทศ�?ละ�?ารสงคืนสินทรัพย9
ถึง�?มวาจะมี�?รอบ�?นวทางนี้�?ลว�?ตในทางป�?ิบัติ�?ารติดตามสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไป�?็ยังคงเปน
เรื่ อ งสลั บ ซั บ ซ อ นเพราะเ�?ี่ ย วข อ ง�?ั บ �?ารประสานงาน�?ละความร ว มมื อ �?ั บ หน ว ยงานต า งๆ
ภายในประเทศ�?ละ�?ระทรวงตางๆในหลายๆ ประเทศที่มีระบบ�?ละวิธี�?ารทาง�?ฎหมาย�?ต�?ตาง�?ัน
จ�?าเปนตองใชทั�?ษะ�?ละเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนพิเศษเพื่อ “ติดตามเงิน�? นอ�?เขตพรหม�?ดน
ของประเทศ �?ละความสามารถที่ จะด�? า เนิ น �?ารอย า งรวดเร็ วเพื่ อ หลี �? เลี่ ย ง�?ารยั �? ย า ยถ า ยโอน
สิ น ทรั พ ย หา�?จะด�? า เนิ น �?ารให มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพเจ า หน า ที่ ผู มี อ�? า นาจ (“เจ า หน า ที่ �? ) จะต อ งมี
ขีดความสามารถใน�?ารเริ่ม�?ละด�?าเนิน�?ระบวน�?ารทาง�?ฎหมายในศาลภายในประเทศ�?ละในศาล
ตางประเทศหรือจัดหาใหซึ่งพยานหลั�?�?านหรือขอมูลลับ (หรือทั้งสองอยาง) �?�?เจาหนาที่ในอี�?
ประเทศหนึ่ง จะตองมี�?ารพิจารณาถึงวิธีด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมายทุ�?วิธี�?ารไมวาจะเปน�?ารริบทรัพย
ทางอา�?า �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า �?ารฟอง�?พงหรือทางเลือ�?อื่นๆ
�?ระบวน�?ารนี้อาจจะเปน�?ระบวน�?ารที่ไมสามารถควบคุมได�?ม�?ต�?ับผูป�?ิบัติที่มีประสบ�?ารณ
อย า งมา�? โดยเฉพาะยิ่ ง ยา�?เป น อย า งยิ่ ง ส�? า หรั บ ผู ป �?ิ บั ติ ง านที่ อ ยู ใ นบริ บ ทของรั �? ที่ ล ม เหลว
มี�?ารทุจริตอยาง�?พรหลายหรือภาวะที่มีทรัพยา�?รจ�?า�?ัด
ความลับซับซอนของ�?ระบวน�?ารชี้ใหเห็นถึงความจ�?าเปนที่จะตองมีเครื่องมือใน�?ารป�?ิบัติงาน
เพื่ อช วยผู ป�?ิ บั ติง านใน�?ารด�? าเนิน�?ระบวน�?าร โดยที่ค�? า นึง ถึง ประเด็นนี้ The Stolen Asset
Recovery Initiative ซึ่งเปนความคิดริเริ่มรวม�?ันของ UNODC �?ละ World Bank มุงเนนใน�?าร
สงเสริม�?ละสนับสนุน�?ารสงคืนสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไปอยางเปนระบบ�?ละในเวลาที่เหมาะสมมา�?
ขึ้น จึงไดพัฒนาคูมือ�?ารติดตามสินทรัพยคืนส�?าหรับผูป�?ิบัติงาน Asset Recovery Handbook: A
Guide for Practitioners ขึ้นมาเพื่อใชเปน�?นวทางให�?ับผูป�?ิบัติงานที่ตองตอสูดิ้นรน�?�?ป�?�?หา
ตางๆ ทั้งทาง�?ลยุทธ องค�?ร �?ารสืบสวนสอบสวน�?ละป�?�?หาทางดาน�?ฎหมาย คูมือนี้ได�?�?าหนด
วิ ธี �? ารต า งๆ ที่ จ ะติ ด ตามทรั พ ย สิ น ที่ ถู �? ขโมยไปซึ่ ง อยู ใ นต า งประเทศ ระบุ ถึ ง ป�? �? หาต า งๆ

7
  UNCAC, art. 53(b) and (c).
8
  UNCAC, art. 56.
9
  UNCAC, art. 55 and 57.

                                                                                                                      2
ที่ผูป�?ิบัติงานมั�?จะตองเผชิ�? �?ละน�?าเสนอ�?นวป�?ิบัติที่ดีที่เคยประสบผลส�?าเร็จมา�?ลว คูมือนี้ได
รวบรวมขอมูลตางๆ ที่�?ระจัด�?ระจายอยูในสาขาวิชาชีพตางๆ ใหเขามาอยูใน�?รอบเดียว�?ันซึ่งจะ
ชวยใหผูป�?ิบัติงานสามารถท�?างานในสภาพ�?วดลอม�?ารท�?างานเปนทีมไดอยางมีประสิทธิภาพ

วิธี�?าร
ใน�?ารพัฒนาคูมือนี้ใหเปนเครื่องมือ�?ารป�?ิบัติงานที่ชวยใหผูป�?ิบัติงานควบคุมทิศทางเ�?ี่ยว�?ับ
ประเด็นป�?�?หา �?ฎหมาย�?ละทฤษฎีตางๆ the Stolen Asset Recovery Initiative ไดรวบรวมบุคคล
ที่มีประสบ�?ารณตรงในทางป�?ิบัติเรื่องหลั�?ๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารติดตามสินทรัพย ผูมีสวนรวม
ประ�?อบดวยเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมาย เจาหนาที่สืบสวนสอบสวนทาง�?ารเงิน ผูพิพา�?ษาผูท�?า
�?ารสอบสวนคดี พนั�?งานอัย �?าร ทนายความจา�?ส�? านั�? งานทนายความ�?ละผูบ ริหารสินทรัพ ย
ซึ่งมีประสบ�?ารณใน�?ารริบทรัพยทางอา�?า �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า
�?ารฟองทาง�?พง �?ารสืบสวนสอบสวน �?ารตามรอยสินทรัพย ความรวมมือระหวางประเทศ�?ละ
�?ารบริหารสินทรัพยจา�?ทั้งประเทศที่พัฒนา�?ลว�?ละประเทศ�?�?าลังพัฒนา�?ละจา�?ระบบ�?ฎหมาย
civil law �?ละ common law พว�?เขาไดท�?างาน�?ับหนวยงานภายในประเทศ�?ละผูรวมงาน
ในตางประเทศ โดยที่มีความคุนเคย�?ับป�?�?หาตางๆที่เ�?ี่ยวของนี้พว�?เขาจึงไดพัฒนาวิธี�?าร�?ละ
�?นวคิดของตัวเองเพื่อเอาชนะป�?�?หาอุปสรรคตางๆ
�?ลุ ม ผู ป �?ิ บั ติ ง านที่ เ ข า ร ว มประชุ ม เชิ ง ป�?ิ บั ติ �? ารที่ �? รุ ง เวี ย นนา ประ เทศออสเตรี ย
เมื่อเดือนพฤษภาคม 255210 ไดเห็นชอบรวม�?ันในรูป�?บบ�?ละหัวขอหลั�?ๆ ของคูมือนี้ ผู�?ตงจึงได
จัดท�?าฉบับรางขึ้น�?ลวน�?าเสนอ�?ละหารือ�?ันใน�?ารประชุมเชิงป�?ิบัติ�?ารครั้งที่สองที่จัดขึ้นในป
ตอมาที่เมือง Marseille ประเทศ�?รั่งเศส11 หลังจา�?�?ารประชุมเชิงป�?ิบัติ�?ารครั้งที่สอง�?ลว�?็มี�?าร
หารือ�?ันเพิ่มเติม�?ละไดยอมรับคูมือฉบับสมบูรณนี้รวม�?ัน

วิธี�?ารใชคูมือ
คูมือ�?ารติดตามสินทรัพยนี้ไดออ�?�?บบเพื่อเปนคูมืออางอิงที่สามารถสืบคนขอมูลไดอยางรวดเร็ว
เปนคูมือ�?ารใชงานส�?าหรับผูป�?ิบัติงาน เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมาย ผูพิพา�?ษาผูท�?า�?ารสอบสวน
คดี�?ละอัย�?ารรวมทั้งผูบริหารสินทรัพย�?ละผูที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?�?าหนดนโยบายทั้งในประเทศที่ใช
ระบบ civil law �?ละ Common law เนื่องจา�?วา�?ารนั่งพิจารณาคดี�?ละระบบ�?ฎหมายมีหลา�?หลาย

10
   ผูป�?ิบัติงานที่เขารวมประชุมใน�?รุงเวียนนาเมื่อเดือนพฤษภาคม 2552 เปนผูมีประสบ�?ารณใน�?ารป�?ิบัติงานจา�?ประเทศ
อาเจนตินา อาเซอรไบจาน �?คนนาดา โคลัมเบีย คอสตาริ�?า �?รั่งเศส เ�?ิรนซียจอรเจีย เปรู �?อฟริ�?าใต สวิสเซอร�?ลนด ยูเครน
สหราชอาณาจั�?ร สหรั�?อเมริ�?า �?ละ�?ซมเบีย
11
   อาเจนตินา อาเซอรไบจาน บราซิล คาเมรูน ซิลี โคลัมเบีย �?รั่งเศส เยอรมนี เ�?ิรนซีย เฮติ เปรู �?อฟริ�?าใต สวิสเซอร�?ลนด
                                                                                                                          3
ผูอานจึงตองค�?านึงวา�?นวป�?ิบัติหรือ�?ลยุทธที่ใชไดผลในประเทศหนึ่งอาจใชไมไดในอี�?ประเทศ
หนึ่ ง เช นเดี ยว�?ับ เทคนิ ค �?ารสื บสวนสอบสวนที่ ประเทศหนึ่ง ยอมให ใช ได �?ต อี�?ประเทศหนึ่ ง
อาจไมยอมใหใชหรืออาจมีขอ�?�?าหนดส�?าหรับวิธีพิจารณาที่�?ต�?ตาง�?ัน นอ�?จา�?นั้นประเทศตางๆ
อาจใช ค�? า ศั พ ท ที่ �?ต�?ต า ง�?ั น ส�? า หรั บ อธิ บ าย�?นวคิ ด ทาง�?ฎหมาย (ตั วอย า งเช น บางประเทศใช
“confiscation�? ในขณะที่ประเทศอื่นๆ อาจใช “forfeiture�?) วิธี�?ารอยางเดียว�?ัน (ตัวอยางเชน
บางประเทศส�? า หรั บ สิ น ทรั พ ย อ าจถู �? ด�? า เนิ น �?ารโดย “seized�?ในขณะที่ ป ระเทศอื่ น ๆ อาจใช
“restrained�? “blocked�? หรือ “frozen�?)12 หรือวาประเทศตางๆ อาจ�?�?าหนดบทบาท�?ละความ
รับผิ ดชอบของผูที่ เ�?ี่ ยวข อง�?ับ �?ารติดตามสินทรั พย �?ต�?ตา ง�?ั นไปในบางประเทศ�?ารสืบ สวน
สอบสวนด�?าเนิน�?ารโดยผูพิพา�?ษาสอบสวนคดีในประเทศอื่นๆ เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายหรือ
พนั�?งานอัย�?ารเปนผูด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน
คูมือนี้ พยายามที่จะชี้ให เห็นถึ งความ�?ต�?ตางที่ มีอยู�?ละ�?สดงให เห็นว า�?นวคิดหรื อ�?นวป�?ิบั ติ
ที่�?ต�?ตาง�?ันอาจมีทาง�?�?ป�?�?หาที่คลายๆ �?ันส�?าหรับป�?�?หาเดียว�?ัน �?ตอยางไร�?็ตามคูมือนี้ไมได
ออ�?�?บบมาเพื่อรวบรวมรายละเอียดของ�?ฎหมาย�?ละ�?นวป�?ิบัติตางๆ ผูป�?ิบัติงาน�?ตละคนจะตอง
อานคูมือนี้ในบริบทของระบบ�?ฎหมาย โครงสราง�?ารบังคับใช�?ฎหมาย ทรัพยา�?ร �?ฎหมาย�?ละ
วิธีพิจารณาตางๆ ที่มีอยูอยางเฉพาะเจาะจงในประเทศของตนโดยไมยึดติด�?ับค�?าศัพทหรือ�?นวคิด
ที่ใชประ�?อบ�?ารย�?ตัวอยางป�?�?หา�?ละเครื่องมือตางๆ ที่ใชใน�?ารติดตามสินทรัพยอยางไดผ ล
ผูป�?ิบัติงานควรพิจารณาถึงบริบทของระบบ�?ฎหมาย โครงสราง�?ารบังคับใช�?ฎหมาย ทรัพยา�?ร
�?ฎหมาย�?ละวิธีพิจารณาตางๆในประเทศที่จะด�?าเนิน�?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพยคืนดวย
จุดประสงคหลั�?ของคูมือนี้คือสนับสนุน�?ารติดตามสินทรัพยคืนในบริบทของ�?ารทุจริตรายให�?
โดยเฉพาะอยางยิ่งตามที่วางเคาโครงไวในบทที่ 5 ของ UNCAC ถึงอยางนั้น�?็ตาม�?ารริบทรัพย�?ละ
�?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย �? ลั บ คื น สามารถ�?ละควรจะน�? า ไปใช �?ั บ ความผิ ด ต า งๆอย า ง�?ว า งขวาง
โดยเฉพาะอยางยิ่งบทบั�?�?ัติวาดวย�?ารริบทรัพยที่อยูในอนุสั�?�?าวาดวย�?ารตอตาน�?ารลั�?ลอบ
ค า ยาเสพติ ด ให โ ทษ�?ละวั ต ถุ ที่ อ อ�?ฤทธิ์ ต อ จิ ต �?ละประสาท�?ละอนุ สั �? �?าต อ ต า นองค �? ร
อาช�?า�?รรมขามชาติ



12
  ตัวอยางเชน ใน South Africa’s Prevention of Organised Crime Act, 1998, “Confiscation�? หมายถึง ค�?าสั่งริบตามมูลคาตามบทที่ 5 ของ
�?ฎหมายฉบับนี้ ในประเทศอื่นค�?าสั่งเหลานั้นเปน “ค�?าสั่งลงโทษที่เปนตัวเงิน�? (ตัวอยาง เชน �?ฎหมาย�?ารริบทรัพยของรั�?บาล
�?ลาง�?ละของหลายๆ รั�?ในออสเตรเลีย) ในเม็�?ซิโ�?ใชค�?าวา “forfeiture�? เพราะวาค�?านี้หมายถึงสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิด�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?าระท�?าความผิด�?ต “Confiscation�? หมายถึงสินทรัพยของบุคคล ในจอรเจียใช “forfeiter�? �?ับ
เครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละ “confiscation�? ใช�?ับ�?ารริบทรัพยสินที่ไดมาจน�?าร�?ระท�?าความผิด
                                                                                                                                 4
คู มื อฉบั บ นี้ มี 9 บท ค�? า อภิ ธ านศั พ ท �?ละข อมู ล เพิ่ ม เติ ม ใน 10 ภาคผนว�? บทที่ 1 ให ภาพทั่ วไป
ของ�?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพย�?ลับคืน�?ละชองทางทาง�?ฎหมายส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน
พร อ มตั ว อย า ง�?ารป�?ิ บั ติ บทที่ 2 น�? า เสนอข อ พิ จ ารณาเชิ ง �?ลยุ ท ธ ส�? า หรั บ �?ารพั ฒ นา�?ละ
บริหารจัด�?ารคดีติดตามสินทรัพยรวมถึง�?ารรวบรวม�?หลงขอเท็จจริง�?ละขอมูลเบื้องตน รวบรวม
ที ม งาน�?ละ�?ารสร า งสั ม พั น ธ �?ั บ ผู ร ว มงานในต า งประเทศเพื่ อ ความร ว มมื อ ระหว า งประเทศ
บทที่ 3 �?นะน�? า เทคนิ ค ตา งๆที่ผู ป �?ิ บัติง านอาจใช ใ น�?ารตามรอยสิ นทรัพ ย �?ละวิ เคราะหข อมู ล
ทาง�?ารเงินรวมถึง�?ารไดมาซึ่งพยานหลั�?�?านที่เชื่อถือได�?ละพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งไดส�?าหรับ
คดี ริบ ทรั พ ย มาตร�?ารชั่ วคราว�?ละ�?ารวาง�?ผนที่ จ�? า เป น ต อ �?ารได ม าซึ่ ง สิ น ทรั พ ย �? อ นที่ จ ะมี
�?ารริบทรัพยได�?ลาวไวในบทที่ 4 บทที่ 5 �?ลาวถึงประเด็นเรื่อง�?ารบริหารจัด�?ารที่ผูป�?ิบัติงาน
จะตองค�?านึงถึงในระหวาง�?ารด�?าเนิน�?าร บทที่ 6 เนนถึงระบบ�?ารริบทรัพยรวมถึง�?ารตรวจสอบ
ระบบ �?ละ�?ารด�?าเนินงาน�?ละ�?ารปรับปรุง�?ระบวน�?ารตางๆ ของระบบที่มีใชอยูในบางประเทศ
บทที่ 7 ตรวจสอบวิ ธี �? ารต า งๆ ของความร ว มมื อ ระหว า งประเทศที่ มี อ ยู ร วมถึ ง �?ารให ค วาม
ชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ละ�?ารรองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละชี้�?นะ
ผูป�?ิบัติงานตลอด�?ระบวน�?ารทั้งหมด ในบทที่ 8 �?ละบทที่ 9 �?ลาวถึงชองทางใน�?ารริบทรัพย
เพิ่มเติมคือ�?ารด�?าเนินคดี�?พง�?ละ�?ารริบทรัพยในตางประเทศ
อภิ ธ านศั พ ท ใ ห ค�? า นิ ย ามค�? า ศั พ ท เ ฉพาะที่ ใ ช ใ นคู มื อ เพราะว า ประเทศต า งๆ มั �? จะใช ค�? า ศั พ ท
ที่�?ต�?ตาง�?ันใน�?ารอธิบาย�?นวคิดหรือ�?ระบวน�?ารทาง�?ฎหมายที่เหมือน�?ัน อภิธานศัพทไดให
ตัวอยางของค�?าศัพทอื่นๆ ที่อาจใช�?ันอยู
ภาคผนว�?เป น ข อ มู ล อ า งอิ ง เพิ่ ม เติ ม ส�? า หรั บ เครื่ อ งมื อ �?ละข อ มู ล ใน�?ารป�?ิ บั ติ เ พื่ อ ช ว ยเหลื อ
ผูป�?ิบัติ�?าร ภาคผนว�? �?. สรุปความผิดตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารฟองคดีอา�?า ภาคผนว�? ข. �?สดง
ค�?าศัพท�?ละอธิบายค�?าศัพทที่ใชเ�?ี่ยว�?ับเครื่องมือทางธุร�?ิจ ส�?าหรับผูที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารตรวจสอบ
รายงานพฤติ�?รรมอันควรสงสัย ภาคผนว�? ฃ. �?สดงตัวอยางของรายงานของ FIU ภาคผนว�? ค.
�?สดงราย�?ารขอพิจารณาเพิ่มเติมใน�?ารวาง�?ผนด�?าเนิน�?ารตามหมายคน�?ละหมายยึด ภาคผนว�? ฅ.
�?ละ ง. �?สดงตัวอยางของค�?าสั่งใหสถาบัน�?ารเงินมอบเอ�?สาร�?ละตัวอยางของ�?บบฟอรม�?สดง
ขอมูลทาง�?ารเงิน ภาคผนว�? ฆ. สรุปยอเ�?ี่ยว�?ับ serial payment �?ละ cover payment ที่ธนาคาร
ตัว�?ทนใชใน�?ารโอนเงินทางอิเลคทรอนิ�?ส�?ละ�?ลาวถึง cover payment �?บบใหมที่มี�?ารน�?ามาใช
เมื่อเดื อนพฤศจิ �?ายน 2552 ภาคผนว�? จ. น�?า เสนอประเด็นที่ผู ป�?ิ บัติงานควรพิจารณาใน�?าร
ติ ด ต อ สื่ อ สาร�?ั บ ผู ร ว มงานในต า งประเทศ ภาคผนว�? ฉ.ให เ คล็ ด ลั บ ส�? า หรั บ �?ารร า ง�?ละ
�?ารด�?า เนิน�?ารตามค�?าร องขอความช วยเหลือซึ่ง �?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ภาคผนว�? ช. น�? าเสนอ
เว็บไซตที่เ�?ี่ยวของใน�?ตละประเทศ

                                                                                                                      5
                                       1. ภาพรวมของ�?ารติดตามสินทรัพยคืน
                                                   �?ระบวน�?าร�?ละวิธี�?าร
                                                      ติดตามสินทรัพยคืน

สิ่ ง ที่ ตองพิ จาณาเป นอั นดั บ �?ร�?ใน�?รณี ติ ดตามคื น คื อ�?ารพั ฒนายุ ท ธศาสตร ที่ มี ป ระสิ ท ธิ ภาพ
ทั้งส�?าหรับ�?ารไดมาซึ่งค�?าพิพา�?ษาทางอา�?า (ถาเปนไปได) �?ละ�?ารติดตามทรัพยสินที่ไดมาจา�?
�?ารทุจริต�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?ารทุจริต ผูป�?ิบัติงานจะตองรูถึงวิธี�?ารตางๆ ทาง�?ฎหมายที่มีอยู
ส�?า หรั บ�?ารติดตามสิ นทรั พย รวมถึ ง ป�? จจั ย หรืออุ ป สรรคต างๆ ที่อาจน�?า ไปสู �?ารเลือ�?ใชวิธี �? าร
ใดวิ ธี �? ารหนึ่ ง �?ทนอี �? วิ ธี �? ารหนึ่ ง ในบทนี้ จะ�?ล า วถึ ง �?ระบวนโดยทั่ ว ไปส�? า หรั บ �?ารติ ดตาม
สินทรัพยคืน�?ละวิธี�?ารตางๆ ที่ใชใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน (ซึ่งสวนให�?ได�?ลาวถึงอยางละเอียด
�?ลวในบทตอไป)

1.1 �?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยทั่วไป
ไม วา จะเป น �?ารริ บ ทรั พ ย โดย�?ารริ บ ทรั พ ย ท างอา�?าหรื อ�?ารริ บ ทรั พ ย ที่ ไ ม ตอ งมี ค�? า พิ พ า�?ษา
ลงโทษหรื อ โดย�?ระบวนพิ จ ารณาในต า งประเทศหรื อ โดย�?ารฟ อ งร อ งคดี �? พ ง ของเอ�?ชน
วั ต ถุ ป ระสงค �? ละ�?ระบวน�?ารพื้ น �?านของ �?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย คื น โดยทั่ ว ๆ ไปเหมื อ น�?ั น
�?ผนภาพที่ 1.1 �?สดงใหเห็น�?ระบวน�?าร�?ารติดตามสินทรัพยคืน

1.1.1 �?ารรวบรวมขอมูลลับ�?ละพยานหลั�?�?าน�?ละตามรอยสินทรัพย
�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?าน�?ละตามรอยสินทรัพย�?ระท�?าโดยเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายภายใต
�?าร�?�?า�?ับดู�?ลหรือความรวมมืออยางใ�?ลชิด�?ับพนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาไตสวนหรือโดย
นั �? สื บ เอ�?ชน หรื อ ผู ที่ ส นใจในคดี �?พ ง ที่ เ อ�?ชนเป น ผู ฟ อ ง นอ�?เหนื อ จา�?�?ารรวบรวมข อ มู ล
สาธารณะที่มีอยู�?ละขอมูลลับจา�?�?านขอมูลของหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายหรือหนวยงานของรั�?
อื่นๆ เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายสามารถใชวิธี�?ารสืบสวนสอบสวนวิธีพิเศษได วิธี�?ารบางอยาง
อาจจะต อ งได รั บ อ�? า นาจจา�?พนั �? งานอั ย �?ารหรื อ ผู พิ พ า�?ษา (ตั วอย า ง เช น �?ารใช วิ ธี �? ารทาง
อิเล็�?ทรอนิ�?สเพื่อ�?ารตรวจตรา ค�?าสั่งคน�?ละยึด ค�?าสั่งเรีย�?หรือค�?าสั่งใหเ�?าดูบั�?ชี) �?ตวิธี�?ารอื่นๆ
อาจจะไมตอง (ตัวอยาง เชน �?ารสอด�?นมทาง�?ายภาพ ขอมูลสาธารณะที่มีอยู �?ละ�?ารสอบปา�?ค�?า
พยาน) นั�?สืบเอ�?ชนไมมีอ�?านาจเหมือนเจาหนาที่บังคับใช�?ฎหมาย�?ต�?็สามารถใช�?หลงขอมูล

                                                                                                                6
สาธารณะที่มีอยู�?ละน�?าไปยื่นตอศาลเพื่อขอค�?าสั่งทาง�?พงได (เชนค�?าสั่งเรีย�? �?ารตรวจสอบบันทึ�?
ตางๆ ในสถานที่จริง �?ารใหค�?าเบิ�?ความของพยาน�?อน�?ารยื่นฟองหรือรายงานของผูเชี่ยวชา�?)
เทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนทางอา�?า�?ละ�?ารติดตามรอยสินทรัพยได�?ลาวไวอยางละเอียดในบทที่ 3
�?ละเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนทาง�?พงได�?ลาวไวในบทที่ 8

    �?ผนภาพ 1.1            �?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพยคืน

                           รวบรวมขอมูลลับ�?ละพยานหลั�?�?าน�?ละติดตามรอยสินทรัพย
                                  (ภายในประเทศ�?ละในตางประเทศโดยใช MLA)



                                                รั�?ษาสินทรัพย
                                   (ภายในประเทศ�?ละในตางประเทศโดยใช MLA)


                                                   �?ระบวน�?ารทางศาล
                             (เพื่อใหไดค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (หา�?เปนไปได) ริบทรัพย, คาปรับ
                                         คาเสียหาย �?ละ/หรือคาสินไหมทด�?ทน)


                                               บังคับตามค�?าสั่งศาล
                                   (ภายในประเทศ�?ละในตางประเทศโดยใช MLA )



                                                   สงคืนสินทรัพย




1.1.2 �?ารรั�?ษาสินทรัพย
ในระหวาง�?ระบวน�?ารสืบสวนสอบสวนสินทรัพย�?ละเครื่องมือตางๆ ที่อยูในขายถู�?ริบจะตองถู�?
เ�?็บรั�?ษาไวอยางปลอดภัยเพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารจ�?าหนาย ถายโอน �?ารเคลื่อนยายหรือ�?ารถู�?ท�?าลาย
ในบางประเทศที่ใชระบบ�?ฎหมาย civil law หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย พนั�?งานอัย�?าร หรือ
ผู พิ พ า�?ษาไต ส วนอาจจะมี อ�? า นาจใน�?ารออ�?ค�? า สั่ ง อายั ด �?ละยึ ด ทรั พ ย ที่ อ ยู ใ นข า ยถู �? ริ บ ได

                                                                                                              7
ในประเทศอื่นๆ ที่ใชระบบ�?ฎหมาย civil law อาจจะตองขออ�?านาจศาล ในประเทศที่ใชระบบ
�?ฎหมาย common law จะตองขออ�?านาจศาลออ�?ค�?าสั่งอายัด�?ละยึดทรัพยโดยขอย�?เวนบางอยาง
ส�?าหรับ�?ารยึดทรัพย �?ารยับยั้ง�?ละยึดทรัพยได�?ลาวไวอยางละเอียดในบทที่ 4 �?ารยับยั้งทรัพย
ในคดี�?พงที่เอ�?ชนฟองรองได�?ลาวไวในบทที่ 8 จ�?าเปนตองมีระบบ�?ารบริหารสินทรัพย (ดูบทที่ 5)

1.1.3 ความรวมมือระหวางประเทศ
ความรวมมือระหวางประเทศมีความส�?าคั�?อยางยิ่งตอความส�?าเร็จของ�?ารติดตามสินทรัพยที่ได
ถู �? โอนไปยั ง หรื อซุ �? ซ อนอยู ใ นต า งประเทศ ความร ว มมื อระหว า งประเทศอาจจ�? า เป น ส�? า หรั บ
�?ารรวบรวมพยานหลั �? �?าน มาตร�?ารชั่ วคราว�?ละเพื่ อ�?ารริ บ ในที่ สุ ดซึ่ ง ทรัพ ย สิ นที่ ไ ด มาจา�?
�?ารทุจริต�?ละเครื่องมือตางๆ ที่ใชใน�?ารทุจริต �?ละเมื่อยึดทรัพย�?ลวความรวมมือ�?็เปนสิ่งส�?าคั�?ยิ่ง
ตอ�?ารสงคืนสินทรัพยที่ยึดได ความรวมมือระหวางประเทศรวมถึง “�?ารใหความชวยเหลืออยาง
ไมเปนทาง�?าร�? ค�?ารองขอความชวยเหลือทาง�?ฎหมายซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน �?ละ�?ารสงผูรายขาม�?ดน13
�?ารให ค วามช วยเหลื ออย า งไม เป นทาง�?ารมั �?จะใช ระหว า งหน วยงานที่ ท�? า งานร วม�?ั นใน�?าร
รวบรวมข อ มู ล ข า วสาร�?ละข อ มู ล ลั บ เพื่ อ ช ว ยใน�?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละเพื่ อ ให เ ป น ไป
ใน�?นวทางเดียว�?ับยุทธศาสตร�?ละขั้นตอน�?ารติดตามสินทรัพยคืนที่�?�?าลังจะด�?าเนิน�?าร ค�?ารองขอ
ความช วยเหลื อทาง�?ฎหมายซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันโดยทั่วไปเปนค�? ารองขอเพื่อรวบรวมพยานหลั�?�?าน
(ที่เ�?ี่ยวของ�?ับมาตร�?ารเชิงบังคับซึ่งรวมถึงเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวน) รองขอใหใชมาตร�?าร
ชั่วคราว�?ละ�?ารบังคับใชค�?าสั่งของศาลของตนในตางประเทศ ในบทที่ 7 ได�?ลาวถึงเรื่องความรวมมือ
ระหวางประเทศ

1.1.4 �?ระบวนพิจารณาของศาล
�?ระบวนพิจารณาของศาลอาจเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารริบทรัพยทางอา�?า หรือ �?ารริบทรัพยโดยไมตอง
มีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB confiscation) หรือ �?ารฟองคดี�?พงโดยบุคคล (ซึ่งจะได�?ลาวตอไป�?ละ
ในบทต อ ไป) �?ละจะด�? า เนิ น �?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย คื น ได โ ดย�?ารใช ค�? า สั่ ง ศาลใน�?ารริ บ ทรั พ ย

13
     ส�?าหรับจุดประสงคของคูมือนี้ “informal assistance�? ความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร รวมถึงความชวยเหลือใดๆ ที่ไมตองมี
ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย อยางเปนทาง�?าร �?ฎหมายที่อนุ�?าตใหมี�?ารชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร
ระหวางผูป�?ิบัติงานอาจจะอยูใน�?ฎหมาย ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละอาจเ�?ี่ยวของ�?ับหนวยงาน สวนราช�?าร
หรือ�?ารบริหารงาน “อยางเปนทาง�?าร�? ดูรายละเอียด�?ารเปรียบเทียบ�?ับ�?ระบวน�?าร ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ในหัวขอ 7.2 บทที่ 7




                                                                                                                               8
�?ารชดใชคาเสียหายหรือคาปรับ �?ารริบทรัพยอาจเปน�?ารริบตัวทรัพย หรือริบตามมูลคา ระบบ
�?ารริบตัวทรัพย (ยังหมายถึงระบบ�?ารริบ “ทรัพยสินส�?ปร�?�? (“tainted property�?) ดวย) อนุ�?าต
ให ริ บ สิ น ทรั พ ย ที่ พ บว า ได ม าจา�?�?ารทุ จ ริ ต หรื อ ใช เ ป น เครื่ อ งมื อ ใน�?ารทุ จ ริ ต โดยจะต อ งมี
�?ารเชื่ อ มโยง�?ั น ของสิ น ทรั พ ย �?ั บ ความผิ ด (ข อ �?�? า หนดนี้ มั �? จะพิ สู จ น ย า�?เมื่ อ ได มี �? ารฟอ�?
เปลี่ย น�?ปลง หรื อโอนยา ยเพื่ อป�? ดบัง หรื อซอนเร น�?หลง ที่ มาโดยผิด�?ฎหมาย) ระบบริ บ ทรั พ ย
ตามมูลคา (ยังหมายถึงระบบ�?ารริบทรัพยตาม “ผลประโยชน�? (“benefit�?) ดวย) อนุ�?าตให�?�?าหนด
มูลคาของผลประโยชนที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?ละริบทรัพยสินที่อาจเปนสินทรัพยสะอาดที่มี
มูลคาเทา�?ัน บางประเทศใชเทคนิค�?ารเพิ่มขีดความสามารถใน�?ารริบทรัพยเชนบทบั�?�?ัติวาดวย
�?ารริบทรัพยอื่น�?ทนหรือขอสันนิษ�?านทาง�?ฎหมายเพื่อชวยใหเปนไปตามมาตร�?าน�?ารพิสูจน
บทที่ 6 อธิ บ ายเรื่ อ งเหล า นี้ �? ละประเด็ น อื่ น ๆ เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารริ บ ทรั พ ย บทที่ 8 อธิ บ ายเ�?ี่ ย ว�?ั บ
�?ารฟองรองคดี�?พงโดยบุคคล

1.1.5 �?ารบังคับตามค�?าสั่งศาล
เมื่อศาลมีค�?าสั่งยับยั้ง ยึดหรือริบทรัพย�?ลวจะตองมี�?ารด�?าเนิน�?ารใหเปนไปตามค�?าสั่งนั้น ถาหา�?
สิ น ทรั พ ย อ ยู ใ นต า งประเทศจะต อ งส ง ค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ทาง�?ฎหมายซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น
เจาพนั�?งานในตางประเทศอาจบังคับใหเปนไปตามค�?าสั่งศาลนั้นโดย (1) ยื่น�?ละบังคับใชค�?าสั่งศาล
ของประเทศผูรองขอในศาลภายในประเทศของตน (�?ารบังคับใช�?ฎหมายทางตรง) หรือ (2) ขอค�?าสั่ง
ศาลภายในประเทศของตนบนพื้น�?านขอเท็ จจริง (หรือค�?าสั่ งศาล)ที่ ไดรับจา�?ประเทศผูรองขอ
(�?ารบั ง คั บ ใช �? ฎหมายทางอ อ ม) 14 ในท�? า นองเดี ย ว�?ั น ค�? า พิ พ า�?ษาคดี �? พ ง ที่ ฟ อ งโดยบุ ค คล
เพื่อเรีย�?รองคาเสียหายหรือคาชดเชยจ�?าเปนตองบั งคับใหเปนไปตามค�?าพิพา�?ษาโดยใชวิธี�?าร
เชนเดียว�?ับค�?าพิพา�?ษาทาง�?พงอื่นๆ

1.1.6 �?ารสงคืนสินทรัพย
�?ารบังคับตามค�?าสั่งริบทรัพยในประเทศที่ไดรับ�?ารรองขอมั�?จะมีผลใหสินทรัพยที่ถู�?ริบต�?เปน
ของประเทศที่ ไ ด รั บ �?ารร องขอ (ไม ไ ด ส ง คื น โดยตรง�?ลั บ ไปยั ง ประเทศผู ร องขอ) 15 จึ ง ท�? า ให
จ�?าเปนตองมี�?ลไ�?อื่นมาจัด�?าร�?ารสงคืนสินทรัพยที่ริบได ถาหา�?สามารถใช UNCAC ไดภายใต

14
    ดูใน United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 54 �?ละ55; United Nations Convention against
Transnational Organized Crime (UNTOC), art. 13; United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic
Substances, art. 5; �?ละ the Terrorist Financing Convention, art. 8. ส�?าหรับ�?ารยับยั้งหรือ�?ารยึดทรัพย, ดูใน UNCAC, art. 54(2)
15
   Stolen Asset Recovery (StAR) Initiative Secretariat, “Management of Confiscated Assets�? (Washington, DC, 2009),
http://www.worldbank.org/star
                                                                                                                                9
ขอ 57 ภาคีที่ไดรับ�?ารรองขอจะตองสงคืนสินทรัพยที่ริบไดคืนให�?�?ภาคีผูรองขอใน�?รณียั�?ยอ�?
เงิ นหลวงหรือ�?ารฟอ�?เงิ นที่ ยั�? ยอ�?มาหรือเมื่ อภาคี ผูรองขอสามารถ�?สดงถึง ความเป นเจา ของ
สินทรัพยนั้นอยู�?อน�?ลว ถาหา�?ไมสามารถใช UNCAC ได �?ารสงคืนหรือ�?าร�?บงบันสินทรัพย
ที่ยึดไดเปนไปตาม�?ฎหมายภายในหรืออนุสั�?�?าระหวางประเทศ สนธิสั�?�?า�?ารใหความชวยเหลือ
ทาง�?ฎหมายซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันหรือขอต�?ลงพิเศษอื่นๆ (เชน ขอต�?ลงวาดวย�?าร�?บงป�?นสินทรัพย)
ในทุ �?ๆ �?รณี จะต องมี�? ารหั�? สินทรัพ ยที่ รับ ได ให�?�?ป ระเทศที่ ไดรับ�?ารรองเพื่อเปนคา ชดเชย
ส�? า หรั บ ค า ใช จ า ยใน�?ารยั บ ยั้ ง ดู �? ลรั �? ษา�?ละ�?ารจั ด �?าร�?ั บ สิ น ทรั พ ย ที่ ยึ ด ได �? ละค า ใช จ า ย
ทาง�?ฎหมาย�?ละคาครองชีพของผูเรีย�?รองสิทธิในสินทรัพย
สินทรัพยอาจถู�?สงคืนโดยตรงไปให�?�?ผูเสี ยหายรวมถึ งรั�?ตางประเทศโดยค�?าสั่งศาล (เรีย�?ว า
“�?ารสงคืนโดยตรง�? (“direct recovery�?))16 ศาลอาจมีค�?าสั่งใหจายคาชดเชยหรือคาเสียหายให�?�?รั�?
ตางประเทศโดยตรงในคดี�?พงที่ฟองโดยบุคคล ศาลอาจจะมีค�?าสั่งใหจายคาชดเชยหรือคาชดใช
โดยตรงให �?�? รั�?ต า งประเทศในคดี อา�?าหรื อในคดี ริบ ทรั พ ย โดยไม ตองมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ
ท า ยที่ สุ ดเมื่ อมี �? ารตั ดสิ นใจเ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารริ บ ทรั พ ย บ างศาลมี อ�?า นาจใน�?ารยอมรั บ �?ารอ า งสิ ท ธิ
ความเปนเจาของในสินทรัพยโดยชอบธรรมของรั�?ตางประเทศ
หา�?ผู �? ระท�? า ผิ ดคดี อ า�?าล ม ละลาย (หรื อ บริ ษั ท ที่ ผู �? ระท�? า ผิ ด ใช ใ น�?าร�?ระท�? า ทุ จริ ตมี หนี้ สิ น
ลนพนตัว) �?ารด�? าเนิ น�?ระบวน�?ารพิ จารณาคดีหนี้สินล นพนตัวอาจมีสวนชวยใน�?ระบวน�?าร
ติดตามสินทรัพยคืน �?ลไ�?ตางๆ เหลานี้ไดอธิบายไวในบทที่ 7 8 �?ละ 9
ดูเหมือนวามีประเด็นตางๆ ที่เ�?ี่ยว�?ับนโยบายเพิ่มมา�?ขึ้นในชวงที่มีความพยายามติดตามสินทรัพย
ในคดีทุจริตตางๆ ประเทศที่ไดรับ�?ารรองขออาจมีความ�?ังวลวาเงินอาจจะถู�?ดูด�?ลับออ�?ไปอี�?
โดย�?ารทุจริตอยางตอเนื่องหรือมี�?ารทุจริตขึ้นใหมในรั�?ผูรองขอโดยเฉพาะอยางยิ่งหา�?เจาหนาที่
ที่ทุจริตยังคงอยูในอ�?านาจหรือทรงอิทธิพลอยู ยิ่งไป�?วานั้นประเทศผูรองขออาจคัดคานไมเห็นดวย
�?ับประเทศผูไดรับ�?ารรองขอในเรื่องเงื่อนไข�?ละมุมมองอื่นๆ เ�?ี่ยว�?ับวิธี�?ารที่จะใชใน�?ารริบทรัพย
ในบาง�?รณี มี �? ารใช อ งค �? ารระหว า งประเทศ เช น ธนาคารโล�?�?ละองค �? รภาคประชาสั ง คม
สนับสนุน�?ารสงคืน�?ละติดตามตรวจสอบเงินที่ติดตามริบมาได17

16
     UNCAC, art 53. �?�?าหนดใหรั�?ภาคีด�?าเนินมาตร�?ารเพื่ออนุ�?าตใหมี�?ารติดตามทรัพยสินคืนโดยตรง
17
   ในป 2550 �?ระทรวงยุติธรรมสหรั�?ไดยื่นฟองริบทรัพยทาง�?พงประชาชนอเมริ�?ันที่ถู�?ฟองในป 2546 ในขอหาจายสินบน
ให�?�?เจาหนาที่คาซัคสถานใน�?ารเจรจาเ�?ี่ยว�?ับ�?ารคาน้�?ามัน�?ละ�?�?สเปนเงินประมาณ 84 ลานเหรีย�? ที่เปนเงินที่ไดมาจา�?�?าร
�?ระท�?าความผิด ประชาชนอเมริ�?ันต�?ลงที่จะโอนเงินเหลานั้นให�?�?�?องทุนทรัสตของ World Bank เพื่อใชส�?าหรับโครง�?ารตางๆ
ในคาซัคสถาน ดูใน “U.S. Attorney for S.D.N.Y, Government Files Civil Forfeiture Action Against $84 Million Allegedly
Traceable to Illegal Payments and Agrees to Conditional Release of Funds to Foundation to Benei t Poor Children in
                                                                                                                          10
1.2 วิธี�?ารทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารติดตามสินทรัพยคืน
�?ารด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมายเพื่อติดตามสินทรัพยคืนมีอยูหลา�?หลายวิธีซึ่งรวมถึง�?ลไ�?ตางๆ ดังนี้

     �?ารด�? า เนิ น คดี อ า�?า�?ละริ บ ทรั พ ย ภ ายในประเทศ�?ล ว จึ ง ด�? า เนิ น �?ารส ง ค�? า ร อ งขอ
      ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA request) เพื่อใหมี�?ารบังคับตามค�?าสั่ง
      ศาลของตนในรั�?ตางประเทศ
     ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB confiscation) �?ลวจึงด�?าเนิน�?าร
      สงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA request) หรือขอความรวมมือ
      ระหวางประเทศในรูป�?บบอื่นๆ เพื่อใหมี�?ารบังคับตามค�?าสั่งศาลของตนในรั�?ตางประเทศ
     �?ารฟองคดี�?พงโดยบุคคลรวมทั้ง�?ระบวน�?ารฟองลมละลาย
     �?ารด�?าเนินคดี�?ละริบทรัพยอา�?าทางหรือ �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
      ที่ริเริ่มโดยรั�?ตางประเทศ (ตองมีอ�?านาจพิจารณาคดีที่เ�?ี่ยว�?ับความผิดนั้น �?ละความรวมมือ
      จา�?ประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริต)
     �?ารริบทรัพยทางป�?ครอง
วิ ธี �? ารเหล า นี้ ที่ มี อ ยู ใ ห ใ ช ไ ด ไ ม ว า ภายในประเทศหรื อ ในต า งประเทศจะขึ้ น อยู �?ั บ �?ฎหมาย
�?ฎระเบียบตางๆในประเทศที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนรวมทั้งอนุสั�?�?า�?ละสนธิสั�?�?า
ระหวางประเทศหรื อทวิ ภาคีตา งๆ �?ล องข อความที่ 1 สรุ ป�?ฎหมายต างๆ ที่ เ�?ี่ย วข องใน�?ารใช
วิธี�?ารทาง�?ฎหมายเหลานี้ส�?าหรับผูป�?ิบัติ นอ�?จา�?นั้นยังมีสภาพความเปนจริงตางๆ ทาง�?ฎหมาย
ทางป�?ิบัติ�?ละใน�?ารด�?าเนิน�?ารที่จะสงผลตอวิธี�?ารที่เลือ�?ใช ในบทที่ 2 ได�?ลาวถึงบางประเด็น
ที่เ�?ี่ยว�?ับขอพิจารณาเชิงยุทธศาสตร ป�?�?หาอุปสรรค�?ละ �?ารบริหารจัด�?ารคดี




Kazakhstan,�? news release no. 07-108, May 30, 2007,
http://www.usdoj.gov/usao/nys/pressreleases/May07/pictetforfeiturecomplaintpr.pdf; World Bank, “Kazakhstan BOTA
Foundation Established,�? news release no. 2008/07/KZ, June 4, 2008,
http://siteresources.worldbank.org/INTKAZAKHSTAN/News%20and%20Events/21790077/Bota_Establishment_June08_eng.pdf
.



                                                                                                               11
�?ลองขอความ 1.1 �?รอบ�?ฎหมายที่ใชส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน
�?ฎหมาย�?ละ�?ระบวนวิธีพิจารณา (ภายในประเทศ�?ละในตางประเทศ)
     บทบั�?�?ัติวาดวย�?ารริบทรัพย (ทางอา�?า NCB ทางป�?ครอง)
     ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA)
     บทบั�?�?ัติของ�?ฎหมายอา�?า�?ละประมวลวิธีพิจารณาความอา�?า (�?ารทุจริต
      �?ารฟอ�?เงิน)
     บทบั�?�?ัติของ�?ฎหมาย�?พง�?ละประมวลวิธีพิจารณาความ�?พง
     �?ฎหมายวาดวย�?าร�?บงป�?นสินทรัพย
อนุสั�?�?า�?ละสนธิสั�?�?าระหวางประเทศ�?
     UNCAC;
     United Nations Convention against the Illicit Traffic in Narcotic Drugs and
      Psychotropic Substances;
     UNTOC;
     Organisation for Economic Co-operation and Development Convention on Combating
      Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions;
     Southeast Asian Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Treaty;
     Inter-American Convention against Corruption;
     Council of Europe Convention on Laundering, Search, Seizure and Confiscation of the
      Proceeds of Crime (1990) and the revised Council of Europe Convention on
      Laundering, Search, Seizure and Confiscation of the Proceeds of Crime and on the
      Financing of Terrorism (2005);
     Council of the European Union Framework Decision 2003/577/JHA on the Execution
      in the European Union of Orders Freezing Property or Evidence;
     Council of the European Union Framework Decision 2006/783/JHA on the
      Application of the Principle of Mutual Recognition to Confiscation Orders;
     Southern African Development Community Protocol against Corruption (2001);
      African Union Convention on Preventing and Combating Corruption and Related
      Offenses (2003);
     Commonwealth of Independent States Conventions on Legal Assistance and Legal
      Relationship in Civil, Family and Criminal Matters;
     Scheme Relating to Mutual Assistance in Criminal Matters within the Commonwealth
      (the Harare Scheme);
     Mercosur Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Treaty (Dec. No. 12/01);
     สนธิสั�?�?าความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ทวิภาคี (Bilateral MLA Treaties)
�?. ดูขอมูลเว็บไซตในภาคผนว�? ซ.
                                                                                     12
1.2.1 �?ารด�?าเนินคดี�?ละริบทรัพยทางอา�?า
เมื่อเจ าพนั �?งานที่ เ�?ี่ ยวข อง�?ับ�?ารติดตามสินทรัพ ยที่ ถู�?ขโมยไปตัดสินใจที่ จะด�? าเนินคดีอา�?า
�?ารริบทรัพยทางอา�?า�?็เปนวิธี�?ารหนึ่งของ�?ารเยียวยา ผูป�?ิบัติงานจะตองรวบรวมพยานหลั�?�?าน
ติดตามรอย�?ละเ�?็บรั�?ษาสินทรัพย ด�?าเนิน�?ารฟองรองบุคคลหรือนิติบุคคล�?ละไดรับค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษผู�?ระท�?าผิด หลังจา�?มีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ลวศาล�?็มีค�?าสั่งใหริบทรัพยได ในบางประเทศ
โดยเฉพาะประเทศที่ใชระบบ�?ฎหมาย common law มาตร�?าน�?ารพิสูจนเ�?ี่ยว�?ับ�?ารริบทรัพย
จะต่�? า �?ว า มาตร�?าน�?ารพิ สู จน เ �?ี่ ย ว�?ั บ ความผิ ด ตั วอย า งเช น “ �?ารชั่ ง น้�? า หนั �? พยานหลั �? �?าน
เพื่อพิ จาณาวา�? ายใดนาเชื่อถื อมา�?�?วา �?ัน�? (balance of probabilities) จะใช �?ับ�?ารริบ ทรัพ ย
ในขณะที่ �? ารพิ สู จน เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?าร�?ระท�? า ความผิ ดจะต องมี �? ารพิ สู จน “โดยปราศจา�?ข อสงสั ย �?
(beyond a reasonable doubt) บางประเทศใชมาตร�?านเดียว�?ันทั้ง�?ับ�?ารพิสูจนความผิด�?ละ�?ารริบทรัพย
�?ผนภาพที่ 2.1 ในขอ 2.6.5 �?สดงตัวอยางของมาตร�?าน�?ารพิสูจน โดยทั่วๆ ไป�?ลวหา�?ไมไดมี�?าร
ใชบทบั�?�?ัติที่เพิ่มขีดความสามารถใน�?ารริบทรัพย�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยใหริบทรัพยสิน
ที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?ละเครื่องมือตางๆ ที่สืบเสาะไดวาที่เ�?ี่ยวของโดยตรงหรือทางออม�?ับ
�?าร�?ระท�?าผิด18
ความร วมมื อระหว างประเทศรวมถึง �?ารให ความช วยเหลื ออย า งไม เป นทาง�?าร�?ละค�? า รองขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA request) จะถู�?น�?ามาใชตลอด�?ระบวน�?าร
เพื่ อติ ดตาม�?ละเ�?็ บ รั �? ษาสิ นทรั พ ย ที่ อ ยู ใ นต า งประเทศรวมทั้ ง �?ารบั ง คั บ ให เป นไปตามค�? า สั่ ง
ริบทรัพยอันเปนที่สุด19
ประโยชนของ�?ารด�?าเนินคดีอา�?า�?ละ�?ารริบทรัพยทางอา�?าคือ�?ารที่สังคมไดเห็นถึงโฉมหนาที่
เปนอาช�?า�?รรมของ�?ารทุจริต�?ละผลของ�?าร�?ระท�?าที่ผู�?ระท�?าผิดตองไดรับ ยิ่ง�?วานั้น�?ารลงโทษ
โดย�?ารจ�?า คุ�? ปรั บ�?ละริ บทรั พยนั้นเปน�?ารปองปรามผู ที่จะ�?ระท�?า ผิดในอนาคต นอ�?จา�?นั้ น

18
    รูป�?บบ�?ละ�?ารใช “�?ารเพิ่มขีดความสามารถใน�?ารริบทรัพย�?ในรายละเอียดอยูในบทที่ 6 �?ารเพิ่มขีดความสามารถทาง�?ฎหมาย
นี้รวมถึงบทบั�?�?ัติเรื่องสินทรัพยทด�?ทนที่อนุ�?าตใหริบสินทรัพยอื่นที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดหา�?สินทรัพยที่ไดจา�?
�?าร�?ระท�?าความผิดสู�?หายหรือถู�?จ�?าหนายถายโอนไป�?ลว ขอสันนิษ�?านวามี�?ารใชหรือไดรับสินทรัพยในสถาน�?ารณโดยไมชอบ
ดวย�?ฎหมาย ขอสันนิษ�?านวาผลประโยชนโดยมิชอบดวย�?ฎหมายมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดบางอยาง�?ละมี�?ารผลั�?ภาระ�?าร
พิสูจนในบางสถาน�?ารณ
19
    UNCAC, art. 54(1)(a); UNTOC, art. 13(1)(a); and United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic
Substances, art. 5(4)(a) �?�?าหนดใหรั�?ภาคีด�?าเนินมาตร�?ารเพื่อบังคับตามค�?าสั่งของศาลตางประเทศ



                                                                                                                       13
เจาพนั�?งานสืบสวนสอบสวนคดีอาช�?า�?รรมโดยทั่วไปมีวิธี�?ารที่�?ข็ง�?ราวที่สุดใน�?ารรวบรวม
ขอมูล�?ละขอมูลลับรวมถึงสามารถเขาถึงขอมูลของหนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย�?ละหนวยงาน
ตรวจสอบวิ เ คราะห ข อ มู ล ทาง�?ารเงิ น ที่ เ �?ี่ ย วข อ ง�?ั บ �?ารฟอ�?เงิ น ใช ม าตร�?ารชั่ ว คราว
�?ละ�?ารสื บ สวนสอบสวน�?บบใช �? ารบั ง คั บ (เช น �?ารค น �?ารตรวจตราทางอิ เ ล็ �? ทรอนิ �? ส
�?ารตรวจสอบบันทึ�?ทาง�?ารเงินหรือ�?ารเขาถึงขอมูลที่อยูในความครอบครองของบุคคลที่สาม)
รวมทั้ ง คณะลู �? ขุ น ให�? ห รื อ วิ ธี �? ารอื่ น ๆ ของ�?ารบั ง คั บ ให เ บิ �? ความหรื อ พยานหลั �? �?าน
�?ละในประเทศสวนให�?จะใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA) �?็เฉพาะในเรื่อง
ที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนคดีอา�?าเทานั้น �?ตอยางไร�?็ตามอาจมีป�?�?หาอุปสรรคส�?าคั�?ใน�?าร
พิพา�?ษาความผิดหรือ�?ารริบทรัพย เชน พยานหลั�?�?านไมเพียงพอ ขาดสมรรถนะหรือเจตนารมณ
ทาง�?ารเมือง หรือผู�?ระท�?าผิดเสียชีวิต หลบหนี หรือมีความคุม�?ัน ยิ่งไป�?วานั้น�?าร�?ระท�?าที่เปน
มูลของ�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA request) อาจไมไดเปน
ความผิดในประเทศที่ถู�?รองขอ ป�?�?หาอุปสรรคเหลานี้�?ละป�?�?หาอื่นๆ ได�?ลาวไวในบทที่ 2

1.2.2 �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
�?ารริบทรัพยอี�?ประเภทหนึ่งที่�?�?าลังไดรับ�?รงสนับสนุนอยูทั่วโล�?คือ �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?า
พิพา�?ษาลงโทษที่เรีย�?วา “�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�? (NCB confiscation)20
ซึ่งมีมีวัตถุประสงคอยางหนึ่งที่เหมือน�?ับ�?ารริบทรัพยทางอา�?าคือ�?ารติดตาม�?ละสงคืนทรัพยสิน
ที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าผิด นอ�?จา�?นั้น�?ารริบทรัพยโดยไมตองมี
ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษตระหนั �? ว า �?ารป อ งปราม�?ละตั ด หนทางที่ เ จ า หน า ที่ ที่ ทุ จ ริ ต จะได รั บ เงิ น
หรือสิ่งของที่ไดมาโดยผิด�?ฎหมายเปน�?าร�?สดงใหเห็นถึงความเปนธรรมทางสังคม
�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ต�?ตางจา�?�?ารริบทรัพยทางอา�?าโดยวิธี�?ารขั้นตอน
ที่ใชใน�?ารริบทรัพย �?ารริบทรัพยทางอา�?าจ�?าเปนตองมี�?ารพิจารณาคดีในศาล�?ละมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษตามด ว ย�?ระบวน�?ารริ บ ทรั พ ย �? ต �? ารริ บ ทรั พ ย โ ดยไม ต อ งมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ
ไมจ�?าเปนตองมี�?ารพิจารณาคดีในศาล�?ละมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษเพียง�?คมี�?ระบวน�?ารริบทรัพย
เทานั้น ในหลายๆ ประเทศ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษด�?าเนิน�?ารโดยใชมาตร�?าน
20
     ประเทศตางๆ รวมถึง �?อง�?ิลา �?อนติ�?ัว�?ละบารบูดา ออสเตรเลีย บางรั�?ของ�?คนาดา (อัลเบอรตา บริติชโคลัมเบีย มานิโตบา
ออนทาริโอ ควิเบค ซัส�?คตเชวัน) โคลัมโบ คอสตาริ�?า ฟ�?จิ เ�?ิรนซีย ฮอนดูรัส ไอร�?ลนด ไอเซิลออฟ�?มน อิสราเอล เจอรซีย
ลิ�?เตนสไตน นิวซี�?ลนด ฟ�?ลิปป�?นส สโลเวเนีย �?อฟริ�?าใต สวิสเซอร�?ลนด ไทย อัง�?ฤษสหรั�?อเมริ�?า �?ละ�?ซมเบีย อนุสั�?�?า
                                               ึ �?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า ดูใน UNCAC, art.
ระหวางประเทศ�?ละขอต�?ลงพหุภาคีตางๆ�?็มี�?ารระบุถง
53(1)(c) and recommendation 3 of the Financial Action Task Force 40+9 Recommendations

                                                                                                                      14
�?ารพิสูจนที่ต่�?า�?วา (เชน “�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?านเพื่อพิจาณาวา�?ายใดนาเชื่อถือมา�?�?วา�?ัน�?
(balance of probabilities) หรื อ “�?ารพิ สู จ น ใ ห เ ห็ น ถึ ง พยานหลั �? �?านที่ น า เชื่ อ ถื อ �?ว า �?
(preponderance of the evidence) ซึ่งเปน�?ารชวย�?บงเบาภาระของเจาพนั�?งาน สวนประเทศอื่นๆ
(สวนมา�?ที่ใชระบบ�?ฎหมาย civil law) ตอง�?ารมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่สูง�?วาโดยเฉพาะอยางยิ่ง
เปนมาตร�?านเดียว�?ับที่ใชใน�?ารพิพา�?ษาลงโทษผู�?ระท�?าผิด
�?ตอยางไร�?็ดี�?ารริบทรัพ ยโดยไมตองมีค�? าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB confiscation) ไมไ ดมีใชอยู
ในทุ �? ๆ ประเทศ ผู ป �?ิ บั ติอ าจจะมี ค วามยา�?ล�? า บา�?ใน�?ารได รับ ความช วยเหลื อซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมาย (MLA) เพื่อชวยใน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละเพื่อ�?ารบังคับใชค�?าสั่งริบทรัพยโดย
ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB confiscation) ในบทที่ 6 ได�?ลาวถึงรายละเอียดของ�?ารริบทรัพย
โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB confiscation)

1.2.3 �?ารฟองคดี�?พงโดยบุคคล
เจาพนั�?งานที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารติดตามสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไปมีทางเลือ�?ใน�?ารเริ่ม�?ระบวน�?าร
ในศาล�?พงภายในประเทศหรือตางประเทศเพื่อรั�?ษา�?ละติดตามสินทรัพยคืน�?ละเพื่อเรีย�?รอง
คาเสียหายตาม�?ารละเมิด �?ารผิดสั�?�?า หรือ�?ารร่�?ารวยผิดป�?ติ21 ศาลในตางประเทศอาจมีอ�?านาจ
หา�?จ�?าเลยเปนบุคคล (รายบุคคลหรือองค�?รธุร�?ิจ) อาศัยอยูหรือรวม�?ันเปน�?ลุมบริษัทในประเทศ
(เขตอ�?านาจเหนือบุคคล) ถาหา�?สินทรัพยอยูภายในหรือไดผานเขาไปในดิน�?ดน (เขตอ�?านาจเหนือ
สาระ�?หงคดี) หรือ�?าร�?ระท�?าทุจริตหรือ�?ารฟอ�?เงินได�?ระท�?าในดิน�?ดนของประเทศตน ใน�?านะ
ที่ เ ป น ผู ฟ อ งร อ งคดี ส ว นบุ ค คลเจ า พนั �? งานที่ ฟ อ งร อ งเรี ย �?ค า ชดเชยสามารถจ า งทนายความ
เพื่อส�?ารวจความเปนไปไดใน�?ารเรีย�?รอง�?ละ�?ารเยียวยา (ความเปนเจาของสินทรัพยที่ถู�?ยั�?ยอ�?
ไป �?ารละเมิ ด �?ารคื น�?�? าไรที่ไ ด มาโดยผิ ด�?ฎหมาย �?ารผิ ดสั�?�?า) �?ารฟ องทาง�?พง น�? ามาซึ่ ง
�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?านเ�?ี่ยว�?ับ�?ารยั�?ยอ�?เงินหรือ�?ารรับผิดตามสั�?�?าหรือความเสียหาย
จา�?�?ารละเมิด บอยครั้งที่สามารถหาพยานหลั�?�?านโดย�?ารรองขอความชวยเหลือตอศาล�?อน
ที่จะยื่นฟอง




21
     UNCAC art 53. (a) เรีย�?รองใหรั�?ภาคีที่อนุ�?าตใหอี�?รั�?ภาคีหนึ่งเริ่ม�?ารฟองรองคดี�?พงในศาลของตนได



                                                                                                             15
ตามธรรมดาโจทยมั�?จะสามารถรองขอค�?าสั่งศาลเพื่อ�?ารด�?าเนิน�?ารตางๆ ดังนี้

          ค�?าสั่งอายัด �?ั�? เรือสินค า ยึดทรัพยระหวางคดี ยับยั้ง (ซึ่งอาจมีผลบั งคับใช ทั่วโล�?)
           รั �? ษาสิ น ทรั พ ย ที่ ส งสั ย ว า ได ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ผิ ด �?ฎหมายที่ ค ดี �? ารอ า งสิ ท ธิ์
           ในสินทรัพยนั้นยังไมสิ้นสุด ในบางประเทศอาจมีค�?าสั่งยับยั้งชั่วคราวจน�?วาคดีจะถึงที่สุด
           โดยอาจออ�?ค�?าสั่งตั้ง�?ต�?อนยื่นฟองคดีโดยไมมี�?าร�?จงใหทราบ�?ละมีผลบังคับนอ�?
           ดิน�?ดน ค�?าสั่งมั�?จะ�?�?าหนดใหผูยื่นค�?ารองตองวางหลั�?ประ�?ัน ผูค้�?าประ�?ัน หรือ หนังสือ
           สั�?�?าอื่นๆ
          ค�?าสั่งใหจ�?าเลยใหขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?หลงที่มาของสินทรัพย�?ละธุร�?รรมตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ
           �?ับสินทรัพยของพว�?เขา
          ค�? า สั่ ง ให บุ ค คลที่ ส ามเป�? ด เผยหรื อ �?สดงเอ�?สารที่ เ ป น ประโยชน ต อ �?ารได ม าซึ่ ง
           พยานหลั�?�?านจา�?ธนาคาร ที่ปรึ�?ษาทาง�?ารเงินหรือ ทนายความ
          ค�?าสั่งไมใหเป�?ดเผยขอมูล (gag order) ปอง�?ันไมใหธนาคาร�?ละบุคคลที่สามอื่นๆ
           �?จงใหจ�?าเลยทราบถึงค�?าสั่งยับยั้งหรือค�?าสั่งใหเป�?ดเผยขอมูล
          ค�? า สั่ ง คุ ม ครองเพื่ อ รั �? ษาสถานะเดิ ม �?ละป อ ง�?ั น �?ารเสื่ อ มราคาของสิ น ทรั พ ย
           ของผูยื่นค�?ารอง ผลประโยชนทาง�?ฎหมายหรือทั้งสองอยาง โดยป�?ติ�?ารขอค�?าสั่ง
           ดัง�?ลาวจะตอง�?สดงใหเห็นถึงความเสี่ยงที่จะเ�?ิดขึ้นหา�?มีความลาชาใน�?ารตัดสินใจ
ผลเสี ย ที่ ส�? า คั �? ของ�?ารฟ อ งคดี ใ นต า งประเทศ คื อ ค า ใช จ า ยใน�?ารตรวจสอบสิ น ทรั พ ย
�?ละคาด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมายเพื่อรองตอศาลขอค�?าสั่งตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ �?ตอยางไร�?็ดีผูฟองรอง
สามารถควบคุม�?ารด�?าเนินคดีทาง�?พง�?ละติดตามสินทรัพยที่อยูในมือของบุคคลที่สามไดมา�?�?วา
�?ละอาจมีขอไดเปรียบในเรื่องของมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่ต่�?า�?วา ตัวอยาง เชน คดี�?พงในประเทศ
ที่ใช�?ฎหมาย common law มั�?จะตัดสินโดยใชมาตร�?าน“�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?านเพื่อพิจาณา
ว า �? า ยใดน า เชื่ อ ถื อ มา�?�?ว า �?ั น �? ( balance of probabilities) หรื อ “�?ารพิ สู จ น ใ ห เ ห็ น ถึ ง
พยานหลั�?�?านที่นาเชื่อถือ�?วา�? (preponderance of the evidence)
ในท�?านองเดียว�?ับวิธีพิจารณาอนุ�?าโตตุลา�?ารที่เ�?ี่ยว�?ับสั�?�?านานาชาติที่ไดรับโดย�?ารใหสินบน
หรือผลประโยชนโดยมิชอบ�?�?เจาหนาที่ที่ทุจริตอาจเป�?ดชองทางตางๆ รวมถึง�?ารย�?เลิ�?สั�?�?า
�?ละ�?ารเรีย�?รองเ�?ี่ยว�?ับ�?ารละเมิด�?ละคาเสียหายชองทางตางๆ เหลานี้ได�?ลาวไวอยางละเอียด
ในบทที่ 8



                                                                                                            16
1.2.4 �?ารด�?าเนิน�?ารที่ริเริ่มโดยเขตอ�?านาจศาลตางประเทศ
เจาพนั�?งานที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารติดตามสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไปอาจเลือ�?ที่จะสนับสนุน�?ระบวน�?าร
ริ บ ทรั พ ย ท างอา�?าหรื อ �?ารริ บ ทรั พ ย โดยไม ต องมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ ( NCB confiscation)
�?ับเจาหนาที่ที่ทุจริต�?ละเพื่อหรือสินทรัพยที่ระบุที่ริเริ่มในประเทศอื่น เมื่อคดีเสร็จสิ้นรั�?หรือรั�?บาล
อาจไดรับสินทรัพยที่ติดตามไดคืนมาสวนหนึ่งโดยค�?าสั่งศาลของรั�?ตางประเทศหรือตาม�?ฎหมาย
หรือขอต�?ลงตางๆ22 ซึ่งถาหา�?จะเปนเชนนี้ไดเจาพนั�?งานของรั�?ตางประเทศจะตองมีเขตอ�?านาจ
ศาล ขีดความสามารถใน�?ารด�?าเนินคดี�?ละริบทรัพย�?ละที่ส�?าคั�?ที่สุดตองมีความเต็มใจที่จะ�?บงเงิน
ที่ริบได �?ารริเริ่มด�?าเนินคดีโดยเจาพนั�?งานรั�?ตางประเทศอาจเ�?ิดขึ้นไดทางใดทางหนึ่งใน 2 ทางนี้
คือ
       1. เจ า พนั �? งานของประเทศที่ ไ ด รั บ ผลเสี ย หายจา�?�?ารทุ จ ริ ต อาจขอให เ จ า พนั �? งาน
          ของตางประเทศเปนผูเป�?ดคดีเอง ซึ่งอาจท�?าไดโดย�?ารยื่นค�?ารอง หรืองายไป�?วานั้นโดย�?าร
          �?บงป�?นพยานหลั�?�?าน�?ลาวโทษ�?ละ�?ฟมคดี�?ับเจ าพนั�?งานของตางประเทศ ในทุ�? ๆ
          คดีเจาพนั�?งานของตางประเทศจะเปนผูตัดสินใจวาจะด�?าเนินคดีตอหรือจะเพิ�?เฉย ถาหา�?
          ตัดสินใจด�?าเนินคดีเจาพนั�?งานของประเทศ ที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าผิดจะตองให
          ความรวมมืออยางดีเพื่อให�?นใจวาเจาพนั�?งานของตางประเทศมีพยานหลั�?�?านส�?าคั�?
          ส�?าหรับคดี
       2. เจาพนั�?งานของตางประเทศอาจเป�?ดคดีโดยไมตองมีค�?ารองขอจา�?ประเทศ ที่ไดรับผลเสีย
          หายจา�?�?ารทุ จ ริ ต เจ า พนั �? งานของต า งประเทศอาจได รับ ข อมู ล ที่ เชื่ อ มโยงเจ า หน า ที่
          ที่ ทุ จ ริ ต �?ั บ เขตอ�? า นาจศาลของตนไม ว า จะโดยทางบทความในหนั ง สื อ พิ ม พ รายงาน
          ธุร�?รรมอั นควรสงสัย (STR) หรื อค�?า รองขอความชวยเหลื ออย างไมเป นทาง�?ารหรื อ
          ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA) �?ลวตัดสินใจที่จะท�?า�?ารสืบสวน
          สอบสวนเ�?ี่ยว�?ับ�?ารฟอ�?เงินหรือ�?ารใหสินบนในตางประเทศที่เ�?ิดขึ้นในดิน�?ดนของตน
�?ารใหผูเสียหายรวมถึงรั�?หรือรั�?บาลที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตเขามามีสวนเ�?ี่ยวของ
ใน�?ระบวนพิจารณาดวยนั้นเปนสิ่งที่ประเทศสวนให�?สนับสนุน�?ตโดยทั่วไปมั�?จะจ�?า�?ัดอยู�?ค
�?ารปรึ�?ษาหารือ�?ับผูป�?ิบัติงานเทานั้น �?ละไมครอบคลุมถึงอ�?านาจฟองในคดี ในประเทศ civil law
บางประเทศอาจเปนไปไดที่ผูเสียหายจะเขาไปมีสวนเ�?ี่ยวของใน�?ระบวนพิจารณาของตางประเทศ
22
     UNCAC art. 53 (b) �?ละ 53 (c) �?�?าหนดใหรั�?ภาคีด�?าเนินมาตร�?ารเพื่ออนุ�?าตใหมี�?ารติดตามทรัพยคืนโดยตรง



                                                                                                           17
ใน�?านะอัย�?ารเอ�?ชนหรือใน�?านะคูความใน�?ระบวนพิจารณาคดี�?พง ในทั้งประเทศ civil law
�?ละประเทศ common law เปนไปไดที่จะติดตามสินทรัพยคืนไดจา�?�?ระบวนพิจารณาเหลา นี้
ตามค�? า สั่ ง ศาลให จา ยค า สิ นไหมทด�?ทน ค า ชดใช หรื อ ค า เสี ย หายใน�?านะที่ ไ ด รั บ ผลเสี ย หาย
จา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตหรือใน�?านะเปนเจาของโดยชอบดวย�?ฎหมายใน�?ระบวน�?ารริบทรัพย
วิ ธี �? ารนี้ เป นทางเลื อ �?ที่ นา สนใจหา�?ประเทศที่ เรี ย �?ร อง�?ารเยี ย วยาไม มี พื้ น�?านทาง�?ฎหมาย
ขีดความสามารถหรื อพยานหลั�? �?านที่จะด�? าเนิน�?ารสื บสวนสอบสวนคดีระหว างประเทศดวย
ตัวเอง ยิ่ งไป�?วา นั้นหา�?อายุ ความท�?า ให ฟองคดีใ นความผิ ด�?านทุจริตไม ได อาจเปนไปได ที่จะ
ด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวนความผิด�?านฟอ�?เงินหรือครอบครองสินทรัพยที่ถู�?ขโมยในประเทศ
อื่นๆได ในอี�?ด านหนึ่งประเทศที่ ไดรับผลเสีย หายจา�?�?าร�?ระท�?าทุ จริตจะไมสามารถควบคุ ม
�?ระบวนพิ จ ารณาคดี ไ ด �? ละความส�? า เร็ จ ของคดี ขึ้ น อยู �?ั บ เจ า พนั �? งานของต า งประเทศ
นอ�?เหนื อ จา�?นี้ �? ารคื น สิ น ทรั พ ย จ ะขึ้ น อยู �?ั บ ข อ ต�?ลง�?บ ง สิ น ทรั พ ย ห รื อ ความสามารถของ
เจาพนั�?งานทีจะสงคืนสินทรัพยบนพื้น�?านของ�?ารใชดุลยพินิจนอ�?เสียจา�?วาศาลมีค�?าสั่งใหสงคืน
สินทรัพย (ดูหัวขอ 9.4 ในบทที่ 9)

1.2.5 �?ารริบทรัพยทางป�?ครอง
�?ารริ บ ทรั พ ย ท างป�?ครองไม เหมื อน�?ั บ �?ารริ บ ทรั พ ย ท างอา�?าหรื อ �?ารริ บ ทรั พ ย โดยไม ตอ ง
มี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ ( NCB confiscation) ที่ จ�?า เป น ต องมี �? ารด�? า เนิ นคดี ใ นศาล �?ต โดยทั่ วไป
�?ารริบทรัพยทางป�?ครองจะเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ลไ�?�?ารริบทรัพยที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับศาลส�?าหรับทรัพย
ที่ใชหรือเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าผิด �?ารริบทรัพยทางป�?ครองอาจเ�?ิดขึ้นโดย�?ารด�?าเนิน�?ารตาม
�?ฎหมายโดยวิธี�?ารที่สอดคลอง�?ับที่�?�?าหนดไวใน�?ฎระเบียบตางๆ �?ละเปน�?ฎระเบียบที่ใชส�?าหรับ
ด�? า เนิ น �?าร�?ั บ �?ารริ บ ทรั พ ย โ ดยความยิ น ยอมของทั้ ง สอง�? า ย �?ารริ บ ทรั พ ย นี้ ด�? า เนิ น �?าร
โดยหนวยงานที่มีอ�?านาจหนาที่ (เชน หนวยงานต�?ารวจหรือหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายที่ไดรับมอบ
อ�? า นาจ) �?ละโดยมา�?มั �? จะด�? า เนิ น �?ารคล า ยๆ �?ั บ ที่ ด�? า เนิ น �?ารในคดี ห ลบหนี ภ าษี ศุ ล �?า�?ร
ตามธรรมดาขั้นตอนเหลานี้จะตองมี�?าร�?จงใหบุคคลที่มีผลประโยชนทาง�?ฎหมายในสินทรัพยนั้น
ทราบ�?ละติดประ�?าศใหทราบโดยทั่ว�?ัน โดยทั่วไป�?ารริบทรัพยทางป�?ครองมีขอจ�?า�?ัดใหใช�?ับ
สินทรัพยที่มีมูลคาต่�?าหรือสินทรัพยบางประเภทเทานั้น ตัวอยางเชน �?ฎหมายอาจอนุ�?าตใหริบเงิน
เปนจ�?านวนเทาใด�?็ได�?ตหามริบอสังหาริมทรัพย �?ารริบทรัพยที่�?ต�?ตางไปจา�?นี้ในบางประเทศ
เรีย�?วา “�?ารสละสิทธิ์ในทรัพยสิน�? (abandonment) โดยใชวิธี�?ารขั้นตอนคลาย�?ัน วิธี�?ารที่ไมใช
วิ ธี �? ารทางศาลอี �? วิ ธี ห นึ่ ง ที่ ใ ช ใ น�?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย คื น คื อ �?ารเ�?็ บ ภาษี เ งิ น ที่ ไ ด ม า
โดยผิด�?ฎหมาย (ดู�?ลองขอความ 1.2)

                                                                                                                18
1.3 �?ารใชวิธี�?ารติดตามสินทรัพยคืนในทางป�?ิบัติ: คดีตัวอยาง 3 คดี

ตอไปนี้เปนคดีตัวอยาง 3 คดี ที่�?สดงใหเห็นถึง�?ารใชวิธี�?ารตางๆ ที่ได�?ลาวไป�?ลวในทางป�?ิบัติ
เพื่ อ�?ารติ ดตามสิ นทรั พ ย คื น ใน�?ต ล ะคดี เ�?ี่ ย วของ�?ั บ หลายๆประเทศ�?ละ�?นวทางเชิ ง �?ลยุ ท ธ
ที่ �? ต�?ต า ง�?ั น ขึ้ น อยู �?ั บ สภาพ�?วดล อ มของคดี วิ ธี �? ารที่ มี ใ ห ใ ช ไ ด ใ นทั้ ง ภายในประเทศ
�?ละตางประเทศหรือขอ�?�?าหนด�?ารสง�?ลับคืนตางๆ

1.3.1 คดีของ Vladimiro Montesinos �?ละพว�?
หลังจา�?�?ารเผย�?พรทางโทรทัศนวีดีโอที่�?สดงใหเห็นวา Vladimiro Montesinos (ที่ปรึ�?ษาสวนตัว
ของประธานาธิบดีเปรู Fujimori �?ละหัวหนาหนวยสืบราช�?ารลับของเปรู) ใหสินบนสมาชิ�?รั�?สภา
�? า ยค า นในเดื อ น�?ั น ยายน 2543 ได มี �? ารตามรอยเงิ น ในหลายประเทศรวมทั้ ง เ�?าะเคย �? มน
ลั �? �?ซมเบิ ร �? สวิ ส เซอร �? ลนด �?ละสหรั �? อเมริ �? า ในท า ยที่ สุ ด �?็ ส ามารถติ ด ตามคื น ได จ า�?
สวิสเซอร�?ลนด สหรั�?อเมริ�?า�?ละธนาคารในประเทศเปรูรวมมา�?�?วา 250 ลานเหรีย�?
ส�? า หรั บ สิ น ทรั พ ย มู ล ค า 48 ล า นเหรี ย �?ที่ อ ยู ใ นสวิ ส เซอร �? ลนด ได มี �? ารหารื อ �?ั บ ผู พิ พ า�?ษา
สอบสวนคดีของสวิสเซอร�?ลนดวามี 2 ทางเลือ�?คือ เจาพนั�?งานของเปรูอาจฟองด�?าเนินคดี�?ับ
ผู�?ระท�?าความผิดในความผิด�?านทุจริต�?ลวจึงด�?าเนิน�?ารติดตามสินทรัพยคืนผานทางค�?ารองขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA request) �?ละเอ�?สาร�?สดง�?ารสละสิทธิ์ หรือ
สวิ ส เซอร �? ลนด อ าจด�? า เนิ น �?ารเ�?ี่ ย ว�?ั บ ความผิ ด �?านลั �? ลอบค า ยาเสพติ ด �?ละความผิ ด ต า งๆ
ที่ เ �?ี่ ย ว�?ั บ �?ารฟอ�?เงิ น ที่ เ �?ี่ ย วข อ ง�?ั บ คดี ส�? า หรั บ ทางเลื อ �?ที่ ส องนี้ สิ น ทรั พ ย ที่ ติ ด ตามมาได
อาจมี จ�? า นวนน อ ยลงเพราะว า เปรู อ าจจะต อ ง�?บ ง เปอร เ ซ็ น ต ข องสิ น ทรั พ ย ที่ ติ ด ตามได ใ ห �? �?
สวิ ส เซอร �?ลนด เปรู ตัด สิ น ใจเลื อ�?ด�? า เนิ น �?ารตามทางเลื อ �?�?ร�? เพื่ อ �?ารวางรา�?�?านของคดี
เจ า พนั �? งานของเปรู ไ ด ใ ช �? ฎหมายที่ ย อมรั บ ค�? า สารภาพของจ�? า เลยว า ตนเอง�?ระท�? า ผิ ด
(plea agreements) �?ละความรวมมือในรูป�?บบอื่นๆ23 เพื่อ�?ล�?�?ับ�?ารไดลดโทษจ�?าเลยไดใหขอมูล
ที่เปนประโยชนเ�?ี่ย ว�?ับ�?าร�?ระท�? าผิดที่ �?จงชัด�?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดที่ยั งไมส ามารถจ�?า�?น�?
�?ย�?�?ยะได �?ละพยานหลั �? �?านที่ ยั ง ไมรู ช วยให เข า ถึ ง ทรั พ ย สิ นที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ผิ ดหรื อ
ให�?ารยืนยันความผิดของตัว�?ารส�?าคั�? นอ�?จา�?นั้นจ�?าเลยไดลงชื่อในเอ�?สาร�?สดง�?ารสละสิทธิ์
ยอมใหธนาคารตางประเทศโอนเงินที่ตนเอง�?า�?ไวไปเขาบั�?ชีรั�?บาลเปรู �?ารใชเอ�?สาร�?สดง
�?ารสละสิทธิ์ท�?าใหสามารถติดตามสินทรัพยคืนไดหลายลานเหรีย�?

23
     หมายถึง“Efficient Collaboration Act�? (Law 27.378)

                                                                                                                      19
 �?ลองขอความ 1.2 วิธี�?ารทางเลือ�?ใน�?ารติดตามสินทรัพย

 �?ารเ�?็บภาษีเงินที่ไดมาโดยมิชอบ
 เจ า หน า ที่ ข องรั �? หรื อ ผู บ ริ ห ารบริ ษั ท ที่ เ ป น ของรั �? ที่ ไ ด รั บ สิ น บน เงิ น ที่ ไ ด ม าโดยมิ ช อบ
 หรือสินทรัพยที่ถู�?ขโมยมาอาจจะตองเสียภาษีส�?าหรับเงินที่ไดมาโดยมิชอบนี้ ใน�?รณีเชนนั้น
 เจ า พนั �? งานไม ตองพิ สู จน ที่ ม าโดยมิ ช อบของสิ นทรั พ ย นั้น เพี ย ง�?ค พิ สู จน ไ ด วา เป นรายได
 ที่ไ ม เป�? ดเผย เจ า พนั �? งานเพีย ง�?ค พิ สู จน ง ายๆ วา ผู เสี ย ภาษี มี เงิ นที่ไ ด รับมาที่จะต องเสีย ภาษี
 หรือมีรายไดที่จะตองเสียภาษี�?ละจะตองช�?าระภาษีตามจ�?านวนที่เหมาะสมรวมถึงดอ�?เบี้ย�?ละ
 ตองถู�?ปรับถาหา�?ไมเสียภาษีตามเวลาที่�?�?าหนด ดังนั้นภาระใน�?ารน�?าเสนอหลั�?�?านจึงนอย�?วา
 ในคดีติดตามทรัพยสินทาง�?พง โดยที่วิธี�?ารนี้โดยทั่วไปไมเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ระบวน�?ารทางศาล
 �?ลไ�?นี้นาจะมีคาใชจายนอย�?ละรวดเร็ว�?วา�?ารติดตามทรัพยทาง�?พงหรือ�?ารด�?าเนินคดีอา�?า

 ค�?าสั่งใหจายคาปรับ�?ละคาสินไหมทด�?ทนใน�?ารพิจารณาคดีอา�?า
 ในคดี อา�?าศาลอาจมี ค�?า สั่ ง ให จ�?า เลยจ า ยค า ปรั บ หรื อจ ายค า สิ นไหมทด�?ทนให �?�? ผู เสี ย หาย
 หรือทั้งสองอยาง ค�?าสั่งเชนวาอาจมีพรอม�?ับค�?าสั่งริบทรัพยหรืออาจมีค�?าสั่งนั้น�?ทนค�?าสั่งริบ
 ทรัพยถึง�?มวาค�?าสั่งใหจ�?าเลยจายคาปรับหรือจายคาสินไหมทด�?ทนอาจรองขอตอศาลไดงาย�?วา
 �?ารรองขอใหมี�?ระบวน�?ารริบทรัพย�?ย�?ตางหา�?�?ารบังคับใหเปนไปตามค�?าสั่งใหจายคาปรับ
 หรือจายคาสินไหมทด�?ทนท�?าไดยา�?�?วา �?ารบังคับตามค�?าสั่งใหจายคาปรับหรือจายคาสินไหม
 ทด�?ทนอาจด�?าเนิน�?ารโดยศาล�?พงในขณะที่ค�?าสั่งริบทรัพยใช�?ับสินทรัพยที่ไดถู�?อายัดไว
 �? อ นหน า นี้ นอ�?จา�?นั้ น จ�? า นวนเงิ น ค า ปรั บ อาจถู �? �?�? า หนดไว ต าม�?ฎหมายซึ่ ง ไม เ พี ย งพอ
 ตามจ�?านวนสินทรัพยที่ตอง�?ารติดตามคืน


ส�?าหรับสินทรัพยที่ถู�?�?ลาวหาวาอยูในหมูเ�?าะเคย�?มน เปรูไดจางทนายความทองถิ่นติดตามเงิน
33 ลานเหรีย�?ที่โอนผานทางธนาคารของเปรู เจาพนั�?งานของเปรูยังไดพบ�?ับหนวยขาว�?รอง
ทาง�?ารเงิน( FIU) เพื่อขอความชวยเหลือ หลังจา�?�?ารวิเคราะหทาง�?ารเงินเปนเวลาหลายเดือน
เปรู�?็พบวาเงินจ�?านวนนั้นไมเคยถู�?สงไปยังหมูเ�?าะเคย�?มนเลย �?ตยังคงอยูในธนาคารของเปรู
�?ผน�?ารใหเงิน�?ูตอเนื่องไดถู�?น�?ามาใชใน�?ารปลอม�?ปลง�?ารโอนเงินไปยังหมูเ�?าะเคย�?มน �?ละ
�?ารโอน�?ลับมาเขาธนาคารเปรู เมื่อตรวจสอบได�?ลวเงินที่อยูในธนาคารเปรู�?็ถู�?ยึด



                                                                                                                          20
Victor Venero Garrido คนใ�?ลชิดของ Montesinos ถู�?จับในสหรั�?อเมริ�?าโดย�?ารประสานงาน
�?ับเจาพนั�?งานของเปรู อพารตเมนตของเขาถู�?ยึด�?ละเงินจ�?านวน 20 ลานเหรีย�? ถู�?อายัด เงินอี�?
30 ลานเหรีย�? ที่อยูในชื่อของคนที่เปนหุนบังหนา�?็ถู�?อายัดดวย ใน�?คลิฟอรเนีย�?ละฟลอริดา
ใช�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB confiscation) เพื่อติดตามเงินคืน�?ละเงิน
ทั้งหมด�?็ถู�?สงคืนใหเปรู ขอต�?ลงใน�?ารสงคืนซึ่งท�?า�?ับสหรั�?อเมริ�?ามีเงื่อนไขวาเปรูตองน�?าเงิน
นั้นไปด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับเรื่องสิทธิมนุษยชน�?ละ�?ารตอตาน�?ารทุจริตในเปรู
เจาพนั�?งานของเปรูสามารถติดตามสินทรัพยคืนไดมา�?�?วา 60 ลานเหรีย�?โดย�?ารยึดทรัพย�?ละ
ริบทรัพย ยานพาหนะ เรือ �?ละสินทรัพยอื่นๆ ดวย�?ารด�?าเนินคดีอา�?าประมาณ 180 คดี มีจ�?าเลย
เ�?ี่ยวของดวยมา�?�?วา 1,200 คน

1.3.2 คดีของ Frederick Chiluba �?ละพว�?
ในป 2545 �?ซมเบี ย ได �? ต ง ตั้ ง คณะท�? า งานเฉพาะ�?ิ จ ขึ้ น เพื่ อ สื บ สวนสอบสวนข อ �?ล า วหา
ประธานาธิ บ ดี Frederick �?ั บ พว�?�?านทุ จริ ตในช วงป 2534 -2544 เพื่ อประเมิ นว า จะสามารถ
ด�? า เนิ น คดี อ า�?าได ห รื อ ไม �?ละเพื่ อ หาทางเลื อ �?ที่ ดี ที่ สุ ด ส�? า หรั บ �?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย คื น
ในป 254 7 อัย�?ารสู งสุดของ�?ซมเบีย ไดฟ องคดี�?พ งในอั ง�?ฤษเพื่ อติดตามเงินที่ถู�? โอนไปไว
ในอัง�?ฤษ�?ละยุโรประหวางป 2539 ถึง 2544 เพื่อเปนคาใชจายส�?าหรับ�?ารใชชีวีติหรูหราฟุมเฟอย
ของอดีตประธานาธิบดีรวมถึงที่พั�?มูลคามา�?�?วา 40 เทาของเงินเดือนทั้งปของอดีตประธานาธิบดี
ดวย24 �?ารด�?าเนินคดีนี้ด�?าเนิน�?ารเพิ่มเติมจา�?คดีอา�?าที่ด�?าเนิน�?ารอยูใน�?ซมเบีย
ป�?จจัย 3 อยางที่น�?าไปสู�?ารตัดสินใจฟองคดี�?พงอี�?นอ�?เหนือจา�?�?ารด�?าเนินคดีอา�?า คือ ประ�?าร�?ร�?
จ�?าเลยสวนให�?อยูในยุโรปท�?าให�?ารด�?าเนินคดี�?ละ�?ารริบทรัพยทางอา�?าในประเทศไมสามารถ
�?ระท�?าไดในหลายคดี25 ประ�?ารที่สองพยานหลั�?�?าน�?ละสินทรัพยสวนให�?อยูในยุโรปท�?าให
ยุโรปเปนสถานที่ที่เปนทางเลือ�?ที่เหมาะสม �?ละประ�?ารที่สามถึง�?มวาสามารถด�?าเนินคดีอา�?า
�?ละริบทรัพยทางอา�?าภายในประเทศได�?ต�?ารขอความรวมมือระหวางประเทศโดย �?ารสงค�?ารอง
ขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (MLA request) ไมนาจะประสบผลส�?าเร็จ �?ซมเบีย
ไม มี ข อต�?ลงทวิ ภาคี หรื อพหุ ภาคี �?ระบวน�?ารป�?ป องคุ ม ครอง สมรรถนะ�?ละประสบ�?ารณ

24
      Attorney General of Zambia v. Meer Care & Desai & Others, [2007] EWHC 952 (Ch.) (U.K.)
25
      �?ซมเบียไมมี�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าในขณะนั้น�?ตในภายหลังไดมี�?ารออ�?�?ฎหมาย
นี้



                                                                                                                 21
ที่ จ�?า เป น ส�? า หรั บ �?ารรวบรวมพยานหลั �? �?าน�?ละ�?ารบั ง คั บ ใช ค�? า สั่ ง ริ บ ทรั พ ย ใ นประเทศต า งๆ
ในยุโรป �?ตใ นทาง�?ลับ �?ันค�?า สั่ง ของศาลในยุ โรปจะบั ง คับ ใช ได งา ย�?วา ในประเทศที่ เป นภาคี
ของอนุสั�?�?าบรัสเซลลวาดวย�?ารยอมรับค�?าตัดสินของศาลตางประเทศในยุโรป
�?รุ ง ลอนดอนถู �?เลื อ�?เปนสถานที่ ด�?า เนิน�?ารฟ องคดี เพราะว าเงิ นส วนให�? ที่ ออ�?จา�?�?ซมเบี ย
ด�?าเนิน�?ารผานส�?านั�?งานทนายความ 2 �?หง�?ละบั�?ชีตางๆในอัง�?ฤษ�?ละอัย�?ารสูงสุดของ�?ซมเบีย
มีเขตอ�?านาจเหนือจ�?าเลยในประเทศที่เปนภาคีของอนุสั�?�?าบรัสเซลลได ในทายที่สุดเปนที่คาดหวัง
วาค�?าตัดสินของศาลในอัง�?ฤษจะสามารถบังคับใชใน�?ซมเบียไดเมื่อน�?ามายื่นตอศาล
ศาลสูงของ�?รุงลอนดอนพบพยานหลั�?�?านเพียงพอในความผิด�?านสมคบ�?ันโอนเงินประมาณ
52 ล า นเหรี ย �? จา�?�?ซมเบี ย ไปยั ง บั �?ชี ธ นาคารที่ ไ ม เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ิ จ�?ารของรั �?บาล “ชื่ อ Zamtrop�?
ในธนาคารพาณิชยของ�?ซมเบียใน�?รุงลอนดอน ผูเชี่ยวชา�?ดานนิติวิทยาศาสตรไดตามรอยเงิน
ที่ไดรับในบั�?ชี Zamtrop ไปที่�?ระทรวง�?ารคลัง�?ละยังตามรอยเงินที่เอาออ�?ไปจา�?บั�?ชี Zamtrop
�?ลวพบวาเงินจ�?านวน 25 ลานเหรีย�?เปนเงินที่ไดมาโดยมิชอบหรือยั�?ยอ�?มา นอ�?จา�?นั้นศาลสูง
ยังพบวา�?ารจายเงินจ�?านวนประมาณ 21 ลานเหรีย�?ที่�?ซมเบียจายให�?�?บัลเ�?เรียในโครง�?ารซื้อ
อาวุธที่ถู�?�?ลาวหาโดยจายใหในบั�?ชีที่อยูในเบลเยี่ยม�?ละสวิสเซอร�?ลนดนั้นไมชอบดวย�?ฎหมาย
ศาลไดพิพา�?ษาวาจ�?าเลยสมคบ�?ันยั�?ยอ�?เงิน 25 ลานเหรี ย�?จา�?บั�?ชี Zamtrop �?ละ 21 ลานจา�?
�?ารจายเงินซื้ออาวุธ ศาลยังไดพิพา�?ษาวาจ�?าเลยผิดตอสาธารณรั�?�?ซมเบียใน�?านะผูพิทั�?ษทรัพยสิน
ของประเทศหรือโดยไมสุจริตให�?ารชวยเหลือใหมี�?าร�?ระท�?าผิดตอหนาที่ดัง�?ลาวท�?าใหจ�?าเลย
ตองรับผิดเปนจ�?านวนเทา�?ับเงิน�?ละสินทรัพยที่ยั�?ยอ�?ไป

1.3.3. คดีของ Diepreye Alamieyeseigha
ในคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับ Diepreye Peter Solomon Alamieyeseigha อดีตผูวา�?ารรั�?Bayelsa ไนจีเรีย
สามารถติ ดตามสิ นทรั พย คื นมาได 17.7 ลา นเหรีย �?โดย�?ารด�? าเนิ นคดี ภายในประเทศ�?ละด วย
ความรวมมือของเจาพนั�?งานใน�?อฟริ�?าใต�?ละอัง�?ฤษ
ในเดือน�?ันยายน 2548 Alamieyeseigha ถู�?ต�?ารวจ�?รุงลอนดอนจับที่สนามบิน Heathrow โดยถู�?
สงสัยวาเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารฟอ�?เงิน จา�?�?ารสืบสวนสอบสวนพบวา Alamieyeseigha มีเงิน 2.7 ลาน
เหรี ย �?ซ อนไว ใ นบั �?ชี ธ นาคาร�?ละที่ บ า นพั �? ใน�?รุ ง ลอนดอนรวมทั้ ง มี อสั ง หาริ ม ทรั พ ย มู ล ค า
15 ล า นเหรี ย �?ด ว ย Alamieyeseigha ได รั บ �?ารปล อ ยตั ว ชั่ ว คราวโดย�?ารวางหลั �? ประ�?ั น �?ละ
เดินทางออ�?จา�?อัง�?ฤษ�?ลับไปไนจีเรียในเดือนพฤศจิ�?ายน 2548


                                                                                                          22
ในไนจีเรียเขาอางสิทธิ์ใน�?ารไดรับความคุม�?ันจา�?�?ารด�?าเนินคดีตอมาเขาถู�?ปลดจา�?ต�?า�?หนง
�?ละสู �?เสี ย สิ ท ธิ์ ใ น�?ารได รั บ ความคุ ม �?ั นจา�?�?ารด�? า เนิ นคดี ต อ มาในเดื อ นพฤศจิ �? ายน 2548
คณะ�?รรม�?ารปราบปรามอาช�?า�?รรมทางเศรษ�?�?ิจ�?ละ�?ารเงินของไนจีเรียไดฟองเขาในขอหา
ฟอ�?เงิน�?ละทุจริตรวม 40 �?ระทง �?ละไดรับค�?าสั่งศาลใหอายัดสินทรัพยของเขาที่อยูในไนจีเรีย
ความรวมมืออย างใ�?ลชิดระหว างคณะ�?รรม�?าร�?ับหนวยติดตามทรัพยสินที่ได จา�?�?าร�?ระท�? า
ความผิดใน�?รุงลอนดอน(London Metropolitan Police’s Proceeds of Corruption Unit) มีความส�?าคั�?
ยิ่งตอ�?ารติดตามสินทรัพยที่อยูในประเทศอัง�?ฤษคืน เงินสดจ�?านวน 1.5 ลานเหรีย�? ถู�?ริบจา�?บาน
ของ Alamieyeseigha ใน�?รุงลอนดอนตาม�?ฎหมายวาดวยทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
(Proceeds of Crime Act) ตามค�?าสั่งของศาลวาสินทรัพยนั้นเปนทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิ ด ในเดื อนพฤษภาคม 2549 ศาลมี ค�? า สั่ ง ให จา ยเงิ นคื น�?�? ไ นจี เรี ย หลั ง จา�?นั้ น เพี ย ง 2 -3
สัปดาหเงิน�?็ ถู�?โอนไปใหไนจีเรี ย ส�? าหรั บ�?ารด�? าเนิ น�?ารที่เ�?ี่ยว�?ับบั �?ชี ธนาคาร�?ระบวน�?าร
มี ป�? �? หามา�?�?ว า เพราะสิ น ทรั พ ย �? ละพยานหลั �? �?านอยู ใ นบาฮามาส หมู เ �?าะบริ ติ ช เวอร จิ น
สาธารณรั�?เซเชลส �?อฟริ�?าใต�?ละประเทศอัง�?ฤษ เจาพนั�?งานของไนจีเรียตระหนั�?ดีวา�?ารรองขอ
ความชวยเหลือจา�?ประเทศตางๆ เหลานี้จะตองใชเวลาพอสมควร�?ละค�?าสั่งของศาลไนจีเรียอาจไม
สามารถด�?าเนิน�?ารได นอ�?เหนือจา�?นั้น�?ารด�?าเนินคดีใน�?ตละประเทศเหลานี้ยังเปนสิ่งที่นา�?ังวล
อยู เพราะว า เจา พนั �? งานของไนจี เรี ย มี พ ยานหลั �? �?านน อย ใน�?ารเชื่ อมโยง Alamieyeseigha
�?ับสินทรัพยเหลานี้รวมถึง�?ารเชื่อมโยงสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าทุจริต
ในที่ สุดเจา พนั�? งานของไนจีเรี ยตั ดสินใจที่ จะด�?าเนินคดี�?พงในประเทศอั ง�?ฤษพรอมๆ �?ั น�?ั บ
�?ารด�?าเนินคดีอา�?าในไนจีเรีย เพื่อใหไดมาซึ่งพยานหลั�?�?านเจาพนั�?งานของไนจีเรียไดรับค�?าสั่ง
ศาลใหเป�?ดเผยพยานหลั�?�?านที่ต�?ารวจ�?รุงลอนดอนรวบรวมไวระหวาง�?ารสืบสวนสอบสวน26
ไนจีเรียสามารถใชพยานหลั�?�?านนี้รวม�?ับบั�?ชีรายได�?ละทรัพยสินที่ Alamieyeseigha �?สดงไว27
เพื่อรองขอค�?าสั่งอายัดสินทรัพยทั้งหมดของ Alamieyeseigha ทั้งที่เปนเจาของโดยตรงหรือโดยออม
ในทุ�?ประเทศทั่วโล�?�?ละค�?าสั่งใหธนาคาร�?ละพว�?ของ Alamieyeseigha �?สดงเอ�?สารที่มีอยู



26
   �?ารยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งใหมี�?ารเป�?ดเผยของไนจีเรียไมไดรับ�?ารคัดคานจา�?ต�?ารวจ�?รุงลอนดอนซึ่งผิดไปจา�?ที่เคยป�?ิบัติมา
โดยต�?ารวจมั�?จะไมยอมมอบพยานหลั�?�?านที่รวบรวมไดจา�?�?ารสืบสวนสอบสวนทางอา�?าเพื่อใหความชวยเหลือใน�?ารฟองรอง
โดยบุคคลเพื่อเรีย�?รองทาง�?พง
27
   บั�?ชีรายได�?ละสินทรัพยไดยื่นไวในป 2552 ตอนที่ Alamieyeseighaไดรับเลือ�?เปนผูวา�?ารครั้ง�?ร�?ซึ่งระบุวาเขามีสินทรัพยเพียง
�?คมา�?�?วา 1.5 �?สนเหรีย�?เล็�?นอย �?ละมีรายไดปละ 12,000 เหรีย�?

                                                                                                                              23
หนวยงานริบทรัพยของ�?อฟริ�?าใต (South African Asset Forfeiture Unit) ไดด�?าเนิน�?ารคูขนานไป
�?ั บ �?ระบวน�?ารทางศาลเหล า นี้ โ ดยใช �?ารริ บ ทรั พ ย โ ดยไม ต อ งมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ ( NCB
confiscation) ท�?า�?ารริบทรัพยคฤหาสนหรูของ Alamieyeseigha หลังจา�?ขายทรัพยสินในเดือน
ม�?ราคม 2550 �?ลวเงิน�?็ถู�?สง�?ลับไปยังไนจีเรีย
Alamieyeseigha ยอมรับความผิดตอศาลสูงของไนจีเรียในเดือน�?ร�?ฎาคม 2550 ส�?าหรับความผิด
6 �?ระทง �?าน�?สดงบั �?ชีท รัพ ย สินอันเปนเท็ จ�?ละท�? าให บริ ษัท ของเขายอมรั บ ผิด�?านฟอ�?เงิ น
รวม 23 �?ระทง เขาถู�?ตัดสินโทษจ�?าคุ�? 2 ป �?ละศาลมีค�?าสั่งใหริบทรัพยของเขาที่อยูในไนจีเรีย
�?ารยอมรับผิดของเขา Alamieyeseigha ท�?าใหขอตอสูของเขาใน�?ารพิจารณาคดี�?พงในศาลสูง
ของอัง �?ฤษเป นโมฆะ�?ละในเดือนธันวาคม 2550 ศาลไดมี �?ารตัดสินอยา งรวบรัดใหริบทรัพ ย
�?ละบั�?ชีธนาคารที่อยูในประเทศอัง�?ฤษ ค�?าตัดสินในเดือนพฤษภาคม 2551 น�?าไปสู�?ารริบทรัพย
ที่เหลืออยูในไซปรัส เดนมาร�? �?ละในอัง�?ฤษ




                                                                                               24
                                                2. ขอพิจารณาเชิง�?ลยุทธส�?าหรับ
                                          �?ารจัดท�?ารายละเอียด�?ละ�?ารบริหารคดี

ความส�?าเร็จของ�?ารติดตามสินทรัพยคืนจ�?าเปนตองมี�?ผนป�?ิบัติงานที่ครอบคลุมซึ่งมีขั้นตอน�?ละ
ขอพิจารณาที่ส�?าคั�?ตางๆ ไวดวย ผูป�?ิบัติงานจะตองรวบรวม�?ละประเมินขอเท็จจริงเพื่อใหเขาใจ
รูปคดี รวบรวมทีมงาน ระบุพันธมิตรหลั�? ติดตอสื่อสาร�?ับผูป�?ิบัติงานในตางประเทศ ตอสู�?ับ
ป�?�?หาทาง�?ฎหมาย ป�?�?หาในทางป�?ิบัติ�?ละป�?�?หาใน�?ารด�?าเนินงาน28�?ละบริหารจัด�?ารคดีอยางมี
ประสิทธิภาพ มุมมอง�?ตละดานจะชวยใหผูป�?ิบัติงานเลือ�?วิธี�?ารทาง�?ฎหมายที่เหมาะสมที่สุด
ส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืนไมวาจะโดย�?ารริบทรัพยทางอา�?าหรือ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมี
ค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (NCB) ตามดวย�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
(MLA) เพื่อ�?ารบังคับใช �?ารฟองคดี�?พงโดยบุคคลหรือ�?ารรองขอใหเจาพนั�?งานตางประเทศ
ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยทางอา�?าหรือ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ จา�?ประสบ�?ารณ
�?สดงใหเห็นวาค�?าพิพา�?ษาคดีอา�?ามีความส�?าคั�?อยางมา�?ตอ�?ารตอตาน�?ละปองปราม�?ารทุจริต
�?ต�?ารริบทรัพยทางอา�?าอาจไมใชทางเลือ�?ที่ดีที่สุดส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน เจาพนั�?งาน
บางคนอาจใชวิธี�?ารทั้งสองรวม�?ันใน�?ารด�?าเนิน�?ารริบทรัพย29 ป�?�?หาอุปสรรคที่มีอยูอาจท�?าให
ตองพิจารณาเลือ�?วิธี�?ารทาง�?ฎหมายวิธีอื่น ในคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับหลายประเทศอาจจะตองใชวิธี�?าร
ที่หลา�?หลายตัวอยางเชน ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยภายในประเทศตามดวย�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ ง�?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย เพื่ อ บั ง คั บ คดี ใ นประเทศหนึ่ ง �?ละติ ด ตามริ บ ทรั พ ย โ ดยคดี �? พ ง
ในอี�?ประเทศหนึ่ง
บทนี้�?ลาวถึง�?ารด�?าเนิน�?ารในเบื้องตน�?ละประเด็นบางอยางที่ผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณาใน�?ารเลือ�?
วิธี�?ารที่จะใชใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน สิ่งส�?าคั�?ส�?าหรับผูป�?ิบัติงานคือ ตองมุงมั่น�?ละคิดอยาง

28
   Th e Stolen Asset Recovery (StAR) Initiative�?�?าลังศึ�?ษาป�?�?หาอุปสรรคใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน �?ละคาดวาจะตีพิมพเผย�?พร
ไดในตนป 2554 ซึ่งจะหาดูไดที่ www.worldbank.org/star. �?ละดูใน “Best Practices: Confiscation (Recommendations 3 and 38),�?
รับรองโดยที่ประชุมให�?ของ Financial Action Task Force (FATF) เดือน�?ุมภาพันธ 2553 หาดูไดที่ http://www.fatf-
gafi.org/dataoecd/39/57/44655136.pdf.
29
   ในสหรั�?อเมริ�?าพนั�?งานอัย�?ารมั�?ใช�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าเพื่อ�?ารอายัดหรือยึดทรัพยสิน�?ละ
ระงับคดีไวระหวางที่มี�?ารพิจารณาคดีอา�?า หา�?จ�?าเลยตองค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?็จะใช�?ารริบทรัพยทางอา�?าเพื่อริบผลประโยชน
ของจ�?าเลยที่มีในทรัพยสิน


                                                                                                                        25
สรางสรรคใน�?ารพัฒนา�?ละด�?าเนินยุทธศาสตรบางทีอาจมีวิธี�?ารใหมๆที่จะ�?�?ป�?�?หาได เชน �?ารบั�?�?ัติ
�?ฎหมายใหมหรือน�?าวิธี�?ารที่�?ต�?ตางมาใชผูป�?ิบัติงานควรจะตระหนั�?วา�?ารตัดสินใจ�?ระบวน�?าร
ที่ด�?าเนิน�?ารไปเรื่อยๆอยางตอเนื่อง เพราะวาวิธีคิดที่อิง�?ับผลที่เ�?ิดจริงมา�?�?วาตามทฤษฎีเปนสิ่งส�?าคั�?
อั นดั บ�?ร�?ควรจะมี �? ารตรวจสอบอย า งสม่�? า เสมอเพื่ อ ดู ว า �?ารตั ด สิ น ใจนั้ น ยั ง คงเหมาะสม�?ั บ
พัฒนา�?ารของคดีหรือไม

2.1 �?ารรวบรวมขอเท็จจริง: �?หลงขอมูลในเบื้องตน
ใน�?ารสื บ สวนสอบสวนเ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย คื น เจ า พนั �? งานวิ เ คราะห เ บาะ�?ส
จา�?�?หลงขอมูลตางๆ ที่�?ลาวถึงขางลางนี้ เจาพนั�?งานอาจเลือ�?ที่จะด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน
เบื้องตนตามวิธี�?ารที่สรุปในบทที่ 3

      ค�? า ร อ ง�?ละ�?ารด�? า เนิ นคดี อ า�?า ค�? า ร องเรี ย น�?ารทุ จริ ต �?ารลั �? ขโมยหรื อ ความผิ ดอื่ น ๆ
       ที่ ผู เ สี ย หาย (รวมถึ ง บุ ค คล บริ ษั ท �?ละประเทศที่ ไ ด รั บ ความเสี ย หายจา�?�?ารทุ จ ริ ต )
       หรือหนวยงานของรั�? เชน หนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ล หนวยงานตอตาน�?ารทุจริต หนวยงาน
       ภาษี �?ละ FIUs) ยื่นฟองเปน�?หลงขอมูลที่ส�?าคั�?มา�? นอ�?จา�?นั้น�?ารสืบสวนสอบสวน
       �?าร�?ระท�?าอาช�?า�?รรมอื่นๆ อาจชี้ใหเห็นถึง�?ารทุจริต ตัวอยางเชน �?ารคน หรือ�?ารดั�?ฟ�?ง
       �?ารสื่อสารในคดีคายาเสพติดอาจน�?าไปสู�?ารไดพยานหลั�?�?านส�?าหรับ�?ารใหสินบน
      รายงานของหน วยข าว�?รองทาง�?ารเงิน (FIUs) �?ฎหมายฟอ�?เงิน�?�? าหนดใหสถาบั น
       �?ารเงิ น หน ว ยงาน�?�? า �?ั บ ดู �? ล�?ละธุ ร �?ิ จ �?ละอาชี พ บางที่ ไ ม เ �?ี่ ย ว�?ั บ �?ารเงิ น (เช น
       ทนายความ นั �? บั �? ชี ผู ค า โลหะมี ค า �?ละอั �? มณี �? ละบริ ษั ท ผู ใ ห บ ริ �? าร) ต อ งรายงาน
       ธุร�?รรมหรือ�?ิจ�?รรมอันควรสงสัย (STRs) ตอ FIUs �?ละจะตองระ�?วดระวังเปนพิเศษ
       เ�?ี่ ย ว�?ั บ บุค คลที่ มี สวนเ�?ี่ ย วข องทาง�?ารเมื องคื อ เจา หน า ที่ รั�?ระดั บ สูง ครอบครั ว�?ละ
       คนใ�?ลชิด30 บางประเทศ�?�?าหนดใหรายงาน�?ารท�?าธุร�?รรมทาง�?ารเงิน (CTRs) ส�?าหรับ
       �?ารท�?าธุร�?รรมบางอยาง เมื่อไดรับรายงาน STR หรือ CTR จา�?หนวยงานที่มีหนาที่
       รายงาน�?ลว FIUs อาจด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ลวสงรายงานฉบับสมบูรณให�?�?
       หนวยงานบั งคับ ใช�?ฎหมายหรืออัย�?ารภายในประเทศ FIU อาจส งขอมูลให �?ับ FIU
       ตางประเทศผาน Egmont Group ซึ่งเปนเครือขายของ FIUs ส�?าหรับรายละเอียดเพิ่มเติม
       ใน�?ารใช FIUs ใน�?ารริเริ่ม�?ละสืบสวนสอบสวนคดีติดตามสินทรัพยคืนดู�?ลองขอความ
       2.1 �?ละหัวขอ 3.3.2 ของบทที่ 3

30
  United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 52(1) and (2); �?ละ recommendations 6, 13, �?ละ 16 ของ
FATF 40+9 Recommendations
                                                                                                                    26
   �?ระบวนพิจารณาทาง�?พงหรือทางป�?ครอง �?ระบวนพิจารณาทาง�?พงหรือทางป�?ครอง
    เชน รายงานของนายหน าซื้อขายหลั�? ทรัพ ย �?ารลงโทษสถาบัน�?ารเงินของหนวยงาน
    �?�?า�?ับดู�?ล หรือ�?ารลงโทษบริษัทของธนาคารระหวางประเทศหรือธนาคารเพื่อ�?ารพัฒนา
    ระดั บ ภู มิ ภาคอาจชี้ ใ ห เ ห็ น �?ิ จ�?รรมที่ มี �? ารทุ จ ริ ต ค�? า ร อ งเรี ย นต า งๆ ถึ ง �?ม วา จะไม ไ ด
    เฉพาะเจาะจงถึ ง�?ารทุจริต�?ต�?็ ท�?า ให ใน�?ารสืบ สวนสอบสวนคนพบ�?าร�?ระท�? ามิ ชอบ
    ค�?ารองเรียนเ�?ี่ยว�?ับวัสดุที่ขาดหายไปหรือช�?ารุดสามารถชี้ใหเห็นวาเจาหนาที่จัดซื้อจัดจาง
    รับมอบสินคาที่ช�?ารุดบ�?พรองเพื่อ�?ล�?เปลี่ยน�?ับสินบน ในท�?านองเดียว�?ัน�?็ควรที่จะให
    ความสนใจ�?ับค�?ารองเรียนของผูรับเหมาที่รองเรียนวา�?ระบวน�?ารประมูลไมเปนธรรม
   ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ประเทศผูรองขออาจใหขอมูลอยาง
    ละเอียดเ�?ี่ยว�?ับบุคคล�?ละบั�?ชีธนาคารที่ท�?าใหประเทศที่ไดรับ�?ารรองขอสามารถเป�?ดคดี
    ฟอ�?เงินในประเทศของตนได ขอมูลจา�?ขอต�?ลง�?ล�?เปลี่ยนขอสนเทศทางภาษีอา�?ร�?็อาจ
    น�?ามาใชประโยชนไดดวย
   �?ารเป�?ดเผยขอมูลเอง หนวยงานที่รับผิดชอบในตางประเทศ�?ละ FIUs อาจใหขอมูล�?ับ
    หน ว ยงานในอี �? ประเทศหนึ่ ง เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?าร�?ระท�? า ทุ จ ริ ต ที่ เ �?ิ ด ขึ้ น ในประเทศอื่ น หรื อ
    เ�?ี่ยวข อง�?ับ คนชาติของตน �?ารใหข อมูลเชนวานี้ อาจส งผานทางเครือขา ยผูป�?ิ บัติงาน
    ที่เปนทาง�?ารหรือไมเปนทาง�?าร (ดูหัวขอ 7.3.5 ในบทที่ 7)

�?ลองขอความ 2.1 บทบาท�?ละ�?ารเอื้อประโยชนของ FIUs ในคดีติดตามสินทรัพยคืน
FIUs เปนหนวยงานรวบรวมรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัยจา�?สถาบัน�?ารเงิน�?ละหนวยงานอื่นๆ
ที่มีหนาที่ตองรายงาน ท�?า�?ารวิเคราะห�?ละเผย�?พรขอมูลขาว�?รองที่ไดให�?�?หนวยงานที่มีอ�?านาจ
หน า ที่ ภายในประเทศ (โดยทั่ วไป�?็ จ ะเป น หน ว ยงานบั ง คั บ ใช �? ฎหมาย�?ละอั ย �?าร�?ละ FIU
ของตางประเทศ) เพื่อตอตาน�?ารฟอ�?เงิน�?ละ�?ารสนับสนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารราย FIUs
อาจเปนหุนสวนที่มีประโยชนตอผูป�?ิบัติงานที่รับผิดชอบ�?ารติดตามสินทรัพยคืนใน�?ารริเริ่มคดี
�?ละ�?ารสืบสวนสอบสวนในหลายทาง เชน

     �?บ งป�? นข อ มู ล ข า ว�?รอง�?ั บ หน ว ยงานบั งคั บ ใช �? ฎหมาย�?ละอั ย�?าร เมื่ อ�?ารวิ เคราะห
      ของ FIU �?สดงใหเห็นวามี�?ารฟอ�?เงินหรือ�?าร�?ระท�?าผิดอา�?าอื่นๆ FIU จะใหรายงาน
      ขอมูลขาว�?รอง�?�?หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย�?ละอัย�?ารภายในประเทศ FIUs จะให
      รายงานขอมูลขาว�?รอง�?�? FIUs ตางประเทศที่มีขอต�?ลงทวิภาคี�?ันโดยสวนให�?มั�?จะ
      ผานเว็บไซตที่มีความปลอดภัยของ�?ลุม Egmont ซึ่งขอมูลเหลานี้จะถู�?วิเคราะหอี�?�?ลว
      อาจจะถู�?สงตอไปให�?ับผูบังคับใช�?ฎหมาย�?ละอัย�?ารในตางประเทศ

                                                                                                                 27
     �?ารสนับสนุนข อมูล ประ�?อบ FIU สวนให�? เ�?็บ รั�?ษา�?านขอมูลของ STRs CTRs
      รายงาน�?ารเคลื่ อนยา ยส�?ุ ลเงิ นข าพรม�?ดน รายงานข อมู ล ข า ว�?รอง�?ละข อสอบถาม
      ที่ไดรับจา�?หนวยงานบังคับใช�?ฎหมายหรือ FIUs ตางประเทศ ขอมูลขาว�?รองที่ไดรับ
      �?ละเ�?็บรั�?ษาไวโดยตัวของมันเองอาจไมเพียงพอที่จะรายงานให�?�?หนวยงานบังคับใช
      �?ฎหมาย�?ตอาจเปนประโยชนตอเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายท�?าใหเขาใจถึง�?ิจ�?รรม
      ของเปาหมายของ�?ารสืบสวนสอบสวน ระบุคนที่เปนพว�?ของผู�?ระท�?าผิด�?ละสรางความ
      เชื่อมโยง�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนของหนวยงานอื่นๆ
     ความเชี่ ยวชา�?ในเรื่ อ ง�?ารเงิ น นั �? วิ เคราะห ข อมู ล ทาง�?ารเงิ นคุ นเคย�?ั บ บริ �? าร�?ละ
      ผลิตภัณฑทาง�?ารเงิน�?ละรูป�?บบวิธี�?ารฟอ�?เงิน�?ละมีประสบ�?ารณใน�?ารวิเคราะห
      บันทึ �?ทาง�?ารเงิน�?ละ�?ระ�?สเงิน ความเชี่ย วชา�?นี้มี ความส�? าคั �?อยา งมา�?ตลอด�?าร
      สืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารฟองคดี�?ละ FIUs อาจเปน�?หลงที่มีความเชี่ยวชา�?ในเรื่องนี้
     ความสัมพันธ�?ละเครือขายสวนตัว FIUs จะมีผูที่ติดตอ�?ันอยูในสถาบัน�?ารเงินตางๆ
      หนวยงานอื่นภายในประเทศ�?ละ FIUsตางประเทศ (ผานทาง�?ลุม Egmont) ซึ่งอาจเปน
      ประโยชนส�?าหรับผูป�?ิบัติงาน
     ความสามารถใน�?ารออ�?ค�?าสั่งทางป�?ครองเพื่ออายัดทรัพย FIUs บาง�?หงสามารถอายัด
      เงินไวไดในชวงเวลาสั้นๆ (ดูหัวขอ 7.3.4) ชวยใหผูป�?ิบัติงานสามารถป�?ปองทรัพยไวได
      อยางรวดเร็ว�?อนที่จะไดรับค�?าสั่งศาลอยางเปนทาง�?าร
ผูป�?ิบัติงานตางๆ พบวา FIUs เปนหุนสวนที่มีประสิทธิภาพที่สุด ความสัมพันธเชนวานี้จะตองมี
�?าร�?ล�?เปลี่ยนขอมูลขาว�?รองที่เ�?ี่ยวของทั้งสองทางระหวาง FIU�?ละผูป�?ิบัติงานทั้งตนทาง�?ละ
ปลายทางมา�?�?วา�?ารใหขอมูล�?ายเดียวจา�? FIU�?�?ผูป�?ิบัติงาน ผูป�?ิบัติงานพบวา�?าร�?ล�?เปลี่ยน
ขอมูล�?ันชวยให FIU มีขอมูลขาว�?รองเพิ่มขึ้น�?ละทายที่สุดชวยให�?ารวิเคราะหทาง�?ารเงิน
ของ FIU ดีขึ้น



   ผูตรวจสอบ บริษัทตางๆ จะตองไดรับ�?ารตรวจสอบงบ�?ารเงินเปนประจ�?าทุ�?ป�?ละบุคคล
    ธรรมดาจะถู �? ตรวจสอบโดยหน ว ยงานภาษี ในท�? า นองเดี ย ว�?ั น รั �? บาลจั ด ตั้ ง หน ว ย
    ตรวจสอบหรือหนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ล (ตัวอยาง เชน ส�?านั�?ผูตรวจราช�?าร ศาล หนวยงาน
    ตรวจสอบ�?ละส�? า นั �? งานบั �? ชี ตรวจเงิ น เฉพาะเรื่ อ ง) เพื่ อ ดู �? ล�?รม �?องต า งๆ หรื อ
    รั �? วิ ส าห�?ิ จ �?ารตรวจสอบเหล า นี้ มั �? จะพบว า มี ค วามไม ส อดคล อ งตรง�?ั น ระหว า ง

                                                                                                28
          �?ารเคลื่อนยายเงิน�?ละ�?ารท�?าธุร�?รรมที่เ�?ิดขึ้นจริงซึ่งสงสั�?�?าณวาอาจมี�?ารทุจริตเ�?ิดขึ้น
          โดยเฉพาะอย า งยิ่ ง �?ารตรวจสอบเอ�?สารทาง�?ารเงิ นที่ เ�?ี่ย ว�?ับ รายรั บหรื อรายจ า ยอาจ
          เป�? ดเผยให เห็ นรู ป �?บบของใบเบิ �? ปลอมที่ เป น�?บบฉบั บ ที่ ใ ช ใ น�?ารทุ จริ ต หรื อ�?ารให
          สินบน
         ผู�?จงขอมูลเบาะ�?ส จุดเริ่ม�?ร�?ของ�?ารน�?าไปสู�?ารสืบสวนสอบสวนอาจมาจา�?ลู�?จางหรือ
          บุคคลที่สงสัยวามี�?ารทุจริตตอหนาที่ในหนวยงานของตนหรือจา�?ผูที่�?ระท�?าความผิด�?ละ
          หวังวาจะไดรับโทษละมุนละมอม31
         รายงานของสื่ อ �?ละภาคประชาสั ง คม �?ิ จ �?รรมที่ น า สงสั ย หรื อ �?ารจั บ �?ุ ม เจ า หน า ที่
          ในตางประเทศดวยขอหาทุจริตมั�?จะถู�?น�?าเสนอโดยนั�?ขาว นั�?หนังสือพิมพ หรือโดย
          รายงานของภาคประชาสั งคม�?ละองค �?รพัฒนาเอ�?ชน รายงานเชนวาอาจชั�?น�?าใหเ�?ิ ด
          �?ารสืบสวนสอบสวนโดยตรงหรืออาจท�?าใหมี�?ารรายงาน STR ที่น�?าไปสู�?ารสืบสวน
          สอบสวนในที่สุด
         �?าร�?สดงรายได�?ละสินทรัพยของเจาหนาที่รั�? หลายๆ ประเทศ�?�?าหนดใหเจาหนาที่รั�?
          ตองเป�?ดเผยขอมูลเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย�?ละรายไดของตนเอง32 �?าร�?สดงรายได�?ละสินทรัพย
          อาจ�?สดงใหเห็นถึงสินทรัพยที่เพิ่มขึ้นโดยไมสอดคลอง�?ับรายไดของบุคคลที่ได�?สดงไว
          หรืออาจจะ�?สดงใหเห็นถึง�?าร�?สดงรายไดเปนเท็จ �?ารเปรียบเทียบสินทรัพยที่�?สดงไว
          �?ับสินทรัพยที่เจาหนาที่รั�?ไดใชไปอาจชี้ใหเห็นถึง�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย
         หนวยสืบราช�?ารลับ ขอมูลอาจไดรับจา�?ส�?านั�?ขาว�?รองหรือผานทางหนวยขาว�?รองที่อยู
          ในหนวยงานของรั�?อื่นๆ (เชนหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายหรือหนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ล)
         �?ารสื บ สวนสอบสวนเชิ ง รุ �? ผู ป �?ิ บั ติ ง านอาจหาข อ มู ล เชิ ง รุ �? จา�?�?หล ง ที่ อ าจเป น
          �?หลงขอมูล หรืออาจจะตรวจสอบ�?ิจ�?รรมตางๆของอุตสาห�?รรมออนไหวตางๆ หรือ
          อุตสาห�?รรมที่ออนไหวตอ�?ารฟอ�?เงิน�?ละ�?ารทุจริตเชน�?ารส�?ัดทรัพยา�?รธรรมชาติ
          มาใช�?ละ�?ารคาอาวุธ


31
    หลายประเทศไดมี�?ฎหมายเ�?ี่ยว�?ับวิธี�?าร�?ละ�?ารปอง�?ันผูใหขอมูลเบาะ�?ส ตัวอยางเชน เฮติ �?นวคิดนี้หมายถึง “public outcry�?
ในรั�?ธรรมนู�? 1987 ดูใน UNCAC art 33
32
    UNCAC art. 8(5), 52(5) �?ละ 52(6) �?�?าหนดใหรั�?ภาคีพิจารณา�?ารจัดท�?า�?ระบวน�?าร�?สดงบั�?ชีสินทรัพย�?ละรายไดของ
เจาหนาที่รั�?�?ละมีประมาณ 144 ประเทศที่มีระบบ�?ารเป�?ดเผยขอมูล�?�?ส�?านั�?จริยธรรม องค�?รตอตาน�?ารทุจริต�?ละหนวยงาน
ราช�?ารอื่นๆ ดูใน Theodore S. Greenberg, Larissa Gray, Delphine Schantz, Carolin Gardner, and Michael Lathem, Politically
Exposed Persons: Preventive Measures for the Banking Sector (Washington, DC: World Bank, 2010), 42; Ruxandra Burdescu,
Gary J. Reid, Stuart Gilman, and Stephanie Trapnell, Stolen Asset Recovery—Income and Asset Declarations: Tools and Trade-
off s (Washington, DC: StAR Initiative, conference edition released November 2009). หาดูไดที่ at www.worldbank.org/star
                                                                                                                        29
2.2 �?ารจัดตั้งทีมหรือหนวย คณะท�?างาน �?ละทีมสืบสวนสอบสวนรวม�?ับหนวยงาน
ตางประเทศ
โดยเฉพาะอย างยิ่ง ในคดีใ หม �?ละสลั บซั บซ อนจ�?าเปนอย างยิ่ งที่ จะตองจัดตั้ง ทีม หรือหน วยงาน
สหวิทยา�?ารเพื่อให�?ารด�?าเนินคดีเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ�?ละสามารถยึดทรัพยไดในที่สุด ทีมนี้
จะประ�?อบดวยบุคคลตางๆ รวมถึงเจาพนั�?งานสืบสวนสอบสวนทาง�?ารเงิน �?ละผูเชี่ยวชา�?�?าร
วิเคราะหทาง�?ารเงิน นั�?บั�?ชีนิติเวช เจาหนาที่บังคับใช�?ฎหมาย อัย�?าร�?ละผูบริหารสินทรัพย
ผูเชี่ยวชา�?อาจไดรับ�?าร�?ตงตั้งจา�?ภาคเอ�?ชนหรือขอยืมตัวจา�?หนวยงานอื่นๆ เชน หนวยงาน
�?�?า�?ับดู�?ล FIU หนวยงานภาษี หนวยงานตรวจสอบ หรือส�?านั�?ผูตรวจราช�?าร คดีอาจจะตองมี�?าร
จั ด ตั้ ง ที ม สื บ สวนสอบสวน�?ละฟ อ งคดี �? ละอาจมี �? ารขยายไปเป น คณะท�? า งานร ว มระหว า ง
หนวยงานที่เ�?ี่ยวของหรือเปน�?ารสืบสวนสอบสวนรวม�?ับประเทศอื่นทั้งนี้ขึ้นอยู�?ับเขตอ�?านาจ
�?ละพฤติ�?ารณ�?วดลอม33

2.2.1 ทีมสืบสวนสอบสวน�?ละฟองคดี
ที ม สื บ สวนสอบสวนควรจะประ�?อบด ว ยบุ ค คลที่ มี ค วามเชี่ ย วชา�?ใน�?ารวิ เ คราะห เ อ�?สาร
ทาง�?ารเงิน เอ�?สารธนาคาร�?ละเอ�?สารทางบั�?ชีจ�?านวนมา�? รวมถึง เอ�?สาร�?ารโอนเงินผา น
ธนาคาร งบ�?ารเงิน �?ละขอมูลทางภาษีหรือขอมูลของ�?รมศุล�?า�?ร �?ละควรจะรวมถึงเจาพนั�?งาน
สืบสวนสอบสวนที่มีประสบ�?ารณใน�?ารรวบรวมขอมูลขาว�?รองทางธุร�?ิจ�?ละ�?ารเงิน สามารถ
ระบุชี้�?ผน�?ารที่ผิด�?ฎหมาย ติดตามเสนทางเงิน�?ละสามารถใชเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนตางๆ
เชน �?ารตรวจตราทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส �?ารดั�?ฟ�?ง�?ารสื่อสาร �?ารสอบปา�?ค�?าพยาน�?ละ�?ารตรวจคน
ในบางคดี อ าจเป น ประโยชน ห รื อ มี ค วามจ�? า เป น ใน�?าร�?ต ง ตั้ ง ผู เ ชี่ ย วชา�?หรื อ ที่ ป รึ �? ษาที่ มี
ความเชี่ ย วชา�?ในเรื่ อง�?ารวิ เคราะห ท าง�?ารเงิ น �?ารบั �?ชี นิติเวช�?ละ�?ารพิ สู จ น หลั �? �?านทาง
คอมพิวเตอร
อัย�?าร�?็จ�?าเปนที่จะตองมีความเชี่ยวชา�?�?ละประสบ�?ารณในท�?านองเดียว�?ันเพื่อ�?ารน�?าเสนอคดี
ในศาลอยางมีประสิทธิภาพ อาจมี�?าร�?ตงตั้งอัย�?ารพิเศษในคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับเจาหนาที่ระดับสูง
เพื่อปอง�?ัน�?ารมีผลประโยชนทับซอนเพื่อใหมั่นใจวา�?ารสืบสวนสอบสวนเปนไปอยางอิสระ
�?ละเพื่อรับประ�?ันวา�?ระบวน�?ารเชื่อถือได

33
    ค�?าวา “ทีมสืบสวนสอบสวน�? รวมถึง�?ารสืบสวนสอบสวนหรือรวบรวมขอมูลขาว�?รองซึ่งเ�?ิดขึ้น�?อน�?ละหลัง�?ารตั้งขอหา�?ับ
จ�?าเลย ในบางประเทศ “สืบสวนสอบสวน�? ใช�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนที่เ�?ิดขึ้นหลังจา�?มี�?ารตั้งขอหาอยางเปนทาง�?าร�?ลวเทานั้น


                                                                                                                30
โดยป�?ติพนั�?งานอัย�?ารระดับสูงจะเปนหัวหนาทีมใน�?ารสืบสวนสอบสวนหรือติดตาม�?ารสืบสวน
สอบสวนของผู พิ พา�?ษาสื บสวนสอบสวน หรื อหน วยงานบั งคั บใช �?ฎหมายเพราะว าในท า ยที่ สุ ด
อัย�?ารจะเปนผูรับ ผิดชอบใน�?ารน�?า เสนอคดีตอศาล อั ย�?ารจะต องมั่ นใจวา หน วยงานบังคั บใช
�?ฎหมายรวบรวมพยานหลั�?�?านส�?าคั�?ที่จะพิสูจนความผิด ด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว�?ละริบทรัพย34
นอ�?เหนือจา�?นั้นอัย�?ารยังท�?าหนาที่เปนผูประสานเชื่อมตอ�?ับผูพิพา�?ษาเมื่อเจาหนาที่ ผูบังคับใช
�?ฎหมายตอง�?ารขออ�?านาจศาลใน�?ารใชเครื่องมือพิเศษใน�?ารสืบสวนสอบสวน เชน �?ารดั�?ฟ�?ง
�?ารสื่อสาร �?ารคน �?ารจับ�?ุม�?ละ�?ารไ�?ลเ�?ลี่ยคดีอา�?า (plea agreements)
หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย�?ละหนวยงานอัย�?ารมีความรับผิดชอบหลั�?ส�?าหรับความผิดเฉพาะ
อย า งที่ เ�?ี่ ย วข อง�?ั บ คดี มั �? จะมี ขีดความสามารถใน�?ารรวบรวม�?ละน�? า เสนอหลั �? �?านที่ จ�?า เป น
เพื่อ�?ารริบทรัพย หา�?เปนไปไดควรมี�?ารจัดตั้งหนวยพิเศษเพื่อ�?ารริบทรัพย สืบสวนสอบสวน
�?ละฟ อ งคดี ขึ้ น มาเพื่ อ ให �? ารสนั บ สนุ น ที ม หลั �? ที่ ท�? า หน า ที่ สื บ สวนสอบสวนคดี อ า�?า
จา�?ประสบ�?ารณ ที่ ผ า นมาชี้ ใ ห เ ห็ น ว า เป น เรื่ อ งยุ ง ยา�?หา�?เจ า หน า ที่ ผู บั ง คั บ ใช �? ฎหมาย�?ละ
พนั �?งานอั ย�?ารต องรั บผิ ดชอบทั้ ง �?ารด�?า เนิ นคดี ความผิ ดเฉพาะอย าง�?ละ�?ารริบ ทรัพ ย ในบาง
ประเทศอัย�?ารคดีอา�?า จะยังไมไดรับ�?าร�?ตงตั้งจน�?วา�?ารสืบสวนสอบสวนใ�?ลจะเสร็จสมบูรณ
ซึ่งสายเ�?ินไปส�?าหรับ�?ารริบทรัพย นอ�?จา�?นั้นพนั�?งานสืบสวนสอบสวน�?ละพนั�?งานอัย�?าร
คดีอา�?ามีคดีที่ตองรับผิดชอบจ�? านวนมา�?�?ละมั �?จะใหความส�? าคั�?�?ับ�?ารไดม าซึ่งค�?าพิพา�?ษา
ทางอา�?ามา�?�?วา�?ารริบทรัพย
โดย�?ารจัดตั้งหนวยพิเศษเพื่อ�?ารริบทรัพยขึ้นมาพนั�?งานสืบสวนสอบสวน�?ละพนั�?งานอัย�?าร
ที่รับผิดชอบ�?ารริบทรัพยมี�?ารพัฒนาทั�?ษะที่จ�?าเปนส�?าหรับ�?ารน�?าเสนอพยานหลั�?�?านอยางมี
ประสิทธิภาพเพื่อ�?ารบังคับใช�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพย พนั�?งานสืบสวนสอบสวนผูรับผิดชอบ
เรื่อง�?ารริบทรัพยโดยทั่วไปจะด�?าเนิน�?ารมา�?�?วาพนั�?งานสืบสวนสอบสวนคดีอา�?าใน�?ารตาม
รอยสินทรัพยเพื่อจุดประสงคใน�?ารริบทรัพย�?ละเปนผูที่เหมาะสมที่จะด�?าเนิน�?ารระหวางประเทศ
ใน�?ารติดตามสินทรัพยที่ไดถู�?เคลื่อนยายออ�?ไปจา�?ประเทศ ถาหา�?มี�?ารด�?าเนิน�?ารตาม�?นวทาง
ที่�?ลาวขางตนผูป�?ิบัติงานที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารริบทรัพย จะตองท�?างานอยางใ�?ลชิด�?ับเพื่อนรวมงาน
เพื่ อ ติ ด ตาม�?ารฟ อ งคดี อ า�?าให ลุ ล ว งไป หา�?ไม ด�? า เนิ น �?ารเช น นั้ น �?ล ว อาจส ง ผลเสี ย หาย
ตอคดีอา�?า�?ละมีผล�?ระทบตอความพยายามใน�?ารริบทรัพยได

34
   ในประเทศ civil law บางประเทศ ผูพิพา�?ษาสืบสวนสอบสวนอาจเปนหัวหนาที่สืบสวนสอบสวนตั้ง�?ตเริ่มคดีจน�?ระทั่งมี
ค�?าพิพา�?ษาตัดสิน�?ตพนั�?งานอัย�?าร�?็อาจยื่นอุทธรณได


                                                                                                                  31
ทีมงานอาจจะอยูในหนวยงานปอง�?ัน�?ละปราบปราม�?ารทุจริตที่มีอ�?านาจหนาที่ใน�?ารสืบสวน
สอบสวน ฟองคดีหรือทั้งสองอยางหรืออยูในหนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย�?ละหนวยงานอัย�?าร
ตามป�?ติ ไมวาทีมงานจะอยูในหนวยงานใด�?็ตามจ�?าเปนอยางยิ่งที่�?ฎหมายตองใหอ�?านาจพนั�?งาน
สืบสวนสอบสวน�?ละพนั�?งานอัย�?ารใน�?ารสืบสวนสอบสวนหรือฟองคดี (หรือทั้งสองอยาง)
�?ละริบทรัพย�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด35

2.2.2 คณะท�?างานรวม
หนวยงานตางๆ อาจจะพิจารณาจัดตั้งคณะท�?างานรวมที่ประ�?อบดวยหนวยงานตางๆ หนวยงาน
บังคับใช�?ฎหมาย�?ละภาคเอ�?ชนซึ่งมีผลประโยชนจา�?�?ารฟองคดีหรือ�?ารติดตามสินทรัพยคืน
(หรือทั้งสองอยาง) คณะท�?างานรวมอาจรวมถึงผู�?ทนจา�?หนวยงานภาษี ศุล�?า�?ร ศาล หนวยงาน
คลัง ส�?านั�?งานตรวจคนเขาเมือง รวมทั้งผู�?ทนจา�? FIU หนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ล ผูประสานงาน�?ลาง
�?ละหนวยงานบริหารสินทรัพย คณะท�?างานดัง�?ลาวจะอ�?านวยความสะดว�?ใน�?าร�?ล�?เปลี่ยนขอมูล
ขาวสาร�?ละทั�?ษะ�?ละใหความชวยเหลือใน�?ารปรึ�?ษาหารือ�?ละติดตามพัฒนา�?ารลาสุดของคดี
เพื่อหลี�?เลี่ยงความสับสนหรือ�?ารชิงดีชิงเดน�?ันระหวางหนวยงานตางๆ จึงจ�?าเปนอยางยิ่งที่จะตอง
มี�?าร�?�?าหนดบทบาทของทีมงาน�?ละหนวยงานบังคับใช�?ฎมายอื่นๆ ใหชัดเจน

2.2.3 �?ารสืบสวนสอบสวนรวม�?ับหนวยงานตางประเทศ
ใน�?ารสื บ สวนสอบสวนที่ มีค วามยุ ง ยา�?�?ละต องมี ค วามละเอี ยดลออที่ ตองมี �?ารประสานงาน
�?ับประเทศอื่นๆ ควรจะพิจารณาใชวิธี�?ารสืบสวนสอบสวนรวมหรือคณะท�?างานรวม�?ับหนวยงาน
ที่เ�?ี่ยวของในประเทศอื่นๆ36 �?ารสืบสวนสอบสวนรวมท�?าใหหลี�?เลี่ยง�?ารท�?างานซ้�?าซอน�?ละชวย
ใหเ�?ิดความรวมมือ�?ัน �?าร�?ล�?เปลี่ยนขอมูลขาวสาร�?ละ�?ารพัฒนา�?ลยุทธใน�?ารท�?างานรวม�?ัน
(นั่นคือ อาจมี�?ารด�?าเนินคดีในประเทศหนึ่งหรือหลายๆ ประเทศ) ยังชวยหลี�?เลี่ยงขอควรระวัง
ของ�?ารรองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (เชน �?ารท�?าใหเปาหมายของ�?ารสืบสวน
สอบสวนไหวตัว�?ละเสียเวลา�?ับ�?ารอุทธรณที่ตามมา) เพราะวาผูป�?ิบัติงานทุ�?คนตาง�?็ท�?างานโดย
มีจุดประสงคเดียว�?ัน ใน�?รณีที่มีหลายๆ วิธี�?ารที่สามารถใชได�?ับ�?ารฟองคดีที่�?�?าลังด�?าเนินอยู
�?ารสืบสวนสอบสวนรวม (�?ละ�?ารประชุมทีมสหวิชาชีพ) อาจชวยใหมั่นใจไดวาคูความทั้งหลาย
ได รั บ ทราบถึ ง สิ่ ง ต า งๆ ที่ เ �?ิ ด ขึ้ น ในประเทศอื่ น ๆ ใน�?รณี ที่ ส มรรถนะ�?ละ�?รอบ�?ฎหมาย

35
   โดยทั่วไปประเทศตางๆ จะป�?ิเสธ�?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารสืบสวนสอบสวนหรือ�?ารฟองคดี
โดยหนวยงานที่ไมใชหนวยงานตุลา�?ารหรือหนวยงานที่ไมมีอ�?านาจตาม�?ฎหมาย
36
   UNCAC, art. 49, and United Nations Convention against Transnational Organized Crime (UNTOC), art. 19 เรีย�?รองใหรั�?ภาคี
พิจารณา�?ารด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวนรวมเปน�?รณีๆ ไป
                                                                                                                        32
ภายในประเทศส�? า หรั บ มาตร�?ารชั่ วคราว�?ละ�?ารริ บ ทรั พ ย ใ นประเทศหนึ่ ง ด อยประสิ ท ธิ ภาพ
�?ารสืบสวนสอบสวนรวมอาจชวยใหมี�?ารถายทอดทั�?ษะในระหวางทีมงานหรือชวยใหสามารถ
ด�?าเนิน�?ารเรื่องนั้นๆ ในประเทศที่มี�?รอบ�?ฎหมายที่มีประสิทธิภาพ�?ละประสิทธิผลมา�?�?วาได
�?ต�?ระนั้น�?็ตาม�?ารสืบสวนสอบสวนรวมอาจจะท�?าให�?ารประสานงานยุงยา�?�?ละผูป�?ิบัติงาน
จะต อ งพิ จ ารณาว า มี เ งื่ อ นไขที่ จ ะท�? า ให �? ารสื บ สวนสอบสวนร ว มประสบผลส�? า เร็ จ หรื อ ไม
ทีมงานควรตรวจสอบความมีอยูของ�?รอบ�?ฎหมายที่เหมาะสมที่จะชวยใหหนวยงานที่รับผิดชอบ
สามารถด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวนรวมใน�?รณีที่ไมมีค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมาย �?ารรวบรวมพยานหลั�?�?านโดยผูป�?ิบัติงานของตางประเทศ�?ละ�?าร�?ล�?เปลี่ยน
ขอมูลขาวสาร�?ันโดยตรง เพราะวา�?ตละหนวยงานที่เขามารวมจะตองมีเขตอ�?านาจเหนือความผิด
�?ฎหมายที่ ใ ห อ�?า นาจบั ง คั บ นอ�?ดิ น�?ดนได จึง มี ผ ลประโยชน อย า งยิ่ ง (territorial jurisdiction)
นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงานควรจะตองมั่นใจวามีทรัพยา�?รพอเพียง มี�?าร�?�?อบรมอยางเหมาะสม
มีมาตร�?ารรั�?ษาความปลอดภัยของขอมูลระดับป�?ิบัติ�?าร�?ละมีบรรยา�?าศของความไวเนื้อเชื่อใจ
�?ละความรั บ ผิ ด ชอบใน�?ารร ว มงาน�?ั น สุ ด ท า ยทุ �? �? า ยต อ งเห็ น ชอบร ว ม�?ั น ในจุ ด ประสงค
ระยะเวลา�?ละ�?ระบวน�?าร�?ละวิธี�?ารที่จะใชใน�?ารรวบรวมขอมูลขาวสารซึ่งควรจะจัดท�?าเปน
บันทึ�?ความเขาใจ

2.3 �?ารสรางชองทางติดตอ�?ับผูรวมงานในตางประเทศ�?ละประเมินความสามารถ
ใน�?ารไดรับความรวมมือระหวางประเทศ
�?ารติดตอประสานงาน�?ับผู ป�?ิบัติงานในตางประเทศ�?ตเนิ่นๆ ใน�?ารท�?าคดีจะช วยใหสามารถ
ประเมินความยุงยา�?ตางๆ ที่จะเ�?ิดขึ้น สราง�?ลยุทธใน�?ารด�?าเนินงาน หาขอมูลขาวสารเบื้องตน
�?ละขอความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร ตรวจสอบขอ�?�?าหนดของ�?ารจัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละสรางความเปนมิตรใน�?ระบวน�?ารความรวมมือระหวางประเทศ
�?ารสรางความสัมพันธ�?ับเจาหนาที่ดาน�?ารบังคับใช�?ฎหมายหรือเจาหนาที่ประสานงานยุติธรรม
ประจ�?าสถานทูตเปนวิธีที่ดีใน�?ารติดตอ�?ับหนวยงานตางๆ ในตางประเทศ ไดมี�?ารพิสูจน�?ลววา
ในคดี ใ ห�? ๆ �?ารประชุ ม ผู ร ว มงาน�?บบพบหน า �?ั น เป น สิ่ ง ส�? า คั �? อย า งยิ่ ง ต อ ความส�? า เร็ จ
ของความร ว มมื อ ระหว า งประเทศ �?ารติ ด ต อ �?ั น โดยตรงช ว ย�?สดงให เ ห็ น ถึ ง เจตนารมณ
ทาง�?ารเมือง�?ละอ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารหารือเ�?ี่ยว�?ับอุปสรรค �?ลยุทธ�?ละความชวยเหลือ
ที่ตอง�?ารบางหนวยงานเลือ�?ที่จะจัด�?ารประชุมทีมสหวิชาชีพหรือประชุมเชิงป�?ิบัติ�?ารโดยมี
ผู�?ทนจา�?�?ตละหนวยงานตางประเทศที่มีผลประโยชนในคดีเขารวม ยุทธวิธีนี้ใชไดผลดีโดยเฉพาะ
�?ั บ คดี ที่ เ �?ี่ ย วข อ ง�?ั บ หลายๆ ประเทศหรื อมี ท รั พ ยา�?รจ�? า �?ั ดท�? า ให เ ป น ข อจ�? า �?ั ด ใน�?ารเดิ น ทาง

                                                                                                                 33
ระหวางประเทศ ทางเลื อ�?�?็คือ�?ารเดินทางไปต างประเทศ หัวขอ 7.1 อธิบายถึง�?ระบวน�?ารนี้
�?ละผูที่สามารถติดตอประสานงานไดในรายละเอียด
ความ�?ต�?ตางในธรรมเนียมป�?ิบัติทาง�?ฎหมาย (common law �?ับ civil law) �?ละระบบริบทรัพย
(value-based �?ับ property- based) สรางป�?�?หา�?ละความอึดอัดใจใน�?ารรวมมือ�?ับตางประเทศ
มั�?จะมีความ�?ต�?ตาง�?ันเ�?ี่ยว�?ับ ค�?าศัพท �?ระบวน�?ารที่ใช ภาระเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน �?ละเวลา
ที่ตองใชใน�?ารขอความชวยเหลือ ตัวอยาง เชน ในประเทศที่ใช�?ฎหมาย civil law บางประเทศ
สามารถอายัดหรือยึดสินทรัพยไดงาย�?วาเพราะพนั�?งานอัย�?ารหรือ ผูพิพา�?ษาสืบสวนคดีมีอ�?านาจ
�?ละสามารถด�?าเนิน�?ารไดทันที (ตรงขาม�?ับประเทศที่ใช common law ซึ่งตองมี�?ารยื่นค�?ารองขอ
ตอศาล) ระบบ�?ารริบทรัพยตามมูลคาตอง�?ารเพียงพยานหลั�?�?านที่�?สดงใหเห็นวาสินทรัพยนั้น
เชื่ อมโยง�?ั บ บุค คลที่ ถู�? �?ล า วหาหรือถู �? ตั ดสิ นว า �?ระท�? า ความผิดในขณะที่ ระบบ�?ารริบ ทรั พ ย
ตามตั วทรั พ ย สิ น จะต องมี �? ารพิ สู จน ค วามเ�?ี่ ย วข องระหว า งสิ นทรั พ ย �? ละ�?าร�?ระท�? า ความผิ ด
�?ารใชค�?าศัพทที่ไมถู�?ตองหรือ�?ารที่ไมสามารถด�?าเนิน�?ารตามขอ�?�?าหนดในเรื่องพยานหลั�?�?าน
อาจท�?าใหเ�?ิดความสับสน ความลาชา�?ละ�?ม�?ต�?ารป�?ิเสธความชวยเหลือ คูมือนี้พยายามที่จะเนน
ให เ ห็ น ถึ ง ความ�?ต�?ต า งเหล า นี้ �? ต อ ย า งไร�?็ ดี สิ่ ง ส�? า คั �? �?็ คื อ �?ารติ ด ต อ �?ั น เป น �?ารส ว นตั ว
�?บบตอเนื่องเพื่อเรียนรูเ�?ี่ยว�?ับระบบอื่นๆ �?ละเพื่อให�?นใจวามี�?ารด�?าเนิน�?ารอยางเหมาะสม
เจาพนั�?งานที่ด�?าเนิน�?ารเรื่อง�?ารติดตามสินทรัพยระหวางประเทศควรจะตรวจสอบใหเร็วที่สุดวา
สามารถด�?าเนิน�?ารตามเงื่อนไขใน�?ารรองขอ�?ารชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ละความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายจา�?ประเทศอื่นหรือไมหรือวามีป�?�?หาอุปสรรคอะไรบางใน�?ารขอความ
ช ว ยเหลื อ ดั ง �?ล า ว อุ ป สรรคที่ อ าจจะมี ใ น�?ารขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย
คือเงื่อนไขเรื่องความผิดตาม�?ฎหมายของทั้งสองประเทศ (dual criminality) คือ�?าร�?ระท�?าความผิด
ที่เปนมูลของ�?ารรองขอความชวยเหลือตองเปนความผิดอา�?าตาม�?ฎหมายของทั้งสองประเทศ
เพราะวาหลั�?�?ารความผิดตาม�?ฎหมายของทั้งสองประเทศควรจะตั้งอยูบนพื้น�?านของ�?าร�?ระท�?า
ไม ใ ช ค�? า ศั พ ท ที่ ใ ช ซึ่ ง อาจ�?�? ป�? �? หาหาได โ ดย�?ารให ข อเท็ จจริ ง หรื อ พยานหลั �? �?านสนั บ สนุ น
เ�?ี่ยว�?ับ�?าร�?ระท�?าผิดซึ่งเปนที่ยอมรับได�?�?ประเทศที่ไดรับ�?ารรองขอ ตัวอยาง เชน หา�?ประเทศ
ที่ไดรับ�?ารรองขอไมมี�?ฎหมายเอาผิด�?านร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายผูป�?ิบัติงานจะตองใหขอเท็จจริง
สนั บ สนุ น เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?าร�?ระท�? า ผิ ด อย า งอื่ น ที่ เ ป น ความผิ ด ตาม�?ฎหมายของประเทศที่ ไ ด รั บ
�?ารรองขอ �?ลองขอความ 2.2 ไดใหตัวอยางของป�? �?หาตางๆ ที่อาจพบได�?ละบทที่ 7 �?ลาวถึ ง
ประเด็นเหลานี้ในรายละเอียด ถาค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เพื่อ�?ารบังคับ
ใชมาตร�?ารชั่วคราว�?ละค�?าสั่งริบทรัพยของประเทศผูรองขอไมไดรับ�?ารตอบรับ�?็จะตองพิจารณา
หาวิธี�?ารอื่นๆ อาจเปนไปไดที่จะใช�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ หรือ�?ารฟองรอง
                                                                                                                      34
ทาง�?พง (รวมถึง�?ระบวน�?ารฟองลมละลายอยางเปนทาง�?าร) เพื่อติดตามสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไป
หรือเพื่อจัดหาเอ�?สาร�?ละพยานหลั�?�?านของคดีเพื่อสนับสนุน�?ารฟองคดีในตางประเทศ



 �?ลองขอความ 2.2 อุปสรรคของ�?ารใหความรวมมือระหวางประเทศ
 อุปสรรคดังตอไปนี้อาจท�?าใหความรวมมือระหวางประเทศเปนไปไดอยางไมเต็มที่

      อุปสรรคทาง�?ฎหมายรวมถึง�?ารมี�?ฎหมาย�?ละ�?ระบวนวิธีที่ไมเพียงพอส�?าหรับ
        �?ารด�?าเนิน�?ารความรวมมือระหวางประเทศ �?ารบังคับตามค�?าสั่งศาลตางประเทศ
        �?ารสงคืนสินทรัพย ไมมีหนวยงานที่จะใหความรวมมืออยางไมเปนทาง�?าร
        มีความสามารถใน�?ารใหความชวยเหลือ�?อนฟองคดีอา�?าอยางจ�?า�?ัด ขอจ�?า�?ัดในเรื่อง
        เวลาส�?าหรับ�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารฟองในประเทศผูรองขอที่อาจใหเวลา
        ใน�?ารด�?าเนิน�?ระบวน�?าร MLA ไมเพียงพอรวมทั้ง�?ฎหมายที่�?�?าหนดใหเป�?ดเผยขอมูล
        �?�?ผูถือครองสินทรัพย
      ความจ�?าเปนที่จะตองป�?ิบัติตามหลั�?ความผิดสองประเทศ �?ละตองขอต�?ลงที่จ�?าเปน
        (เชน สั�?�?าตางตอบ�?ทน ขอจ�?า�?ัด�?ารใชขอมูล หรือภาระคาใชจายหรือคาเสียหาย)
      เหตุผลใน�?ารป�?ิเสธค�?ารองขอรวมถึงผลประโยชนอันส�?าคั�? ลั�?ษณะของ�?ารลงโทษ
        �?ระบวนพิจารณาที่�?�?าลังด�?าเนินอยูในประเทศผูรับค�?ารองขอ ขาด�?ระบวนพิจารณา
        ที่เปนธรรมในประเทศผูรองขอ �?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดอา�?าบางอยาง (เชน�?ารหลบ
        เลี่ยงภาษี)a
      ความลาชาของ�?ระบวน�?ารเนื่องมาจา�?พิธี�?ารตางๆ เวลาที่ใชใน�?ารด�?าเนิน
        �?ระบวน�?าร �?ละ�?ารอุทธรณ
      ขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?านที่ยา�?ที่จะป�?ิบัติตาม (เชน ค�?ารองขออาจถู�?พิจารณา
        วาเปน “�?ารเหวี่ยง�?ห�? (fishing expedition) เพราะวา�?วางเ�?ินไป�?ละมีรายละเอียด
        ไมพอเพียงที่จะระบุชี้บั�?ชีธนาคารที่เ�?ี่ยวของ) �?ละ
      ความ�?ต�?ตาง�?ันของระบบ�?ารริบทรัพยอาจท�?าใหมีป�?�?หาใน�?ารบังคับใช
    a. ยังไมเปนที่�?นใจวา�?ารหลบเลี่ยงภาษีเปนความผิดที่�?�?าหนดไวภายใต UNCAC หรือไม




                                                                                      35
2.4 �?ารไดรับ�?ารสนับสนุน�?ละทรัพยา�?รที่พอเพียง
�?าร�?สดงออ�?�?ละเจตนารมณที่นาเชื่อถือของผูมีสวนเ�?ี่ยวของทาง�?ารเมือง ขาราช�?าร�?ละ�?ลไ�?
ของรั�?เพื่อ�?ารตอตาน�?ารทุจริต�?ละติดตามสินทรัพยคืน โดยรวมคือ “ เจตจ�?านงทาง�?ารเมือง�?
เปนเงื่อนไขเบื้องตนที่ส�?าคั�?ส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน หา�?ปราศจา�?เจตจ�?านงทาง�?ารเมือง
�?ละ�?ารสนับสนุนจา�?ผูน�?ารั�?บาล ขาด�?คลนทรัพยา�?ร�?ละมี�?าร�?ทร�?�?ซงทาง�?ารเมือง�?็อาจจะ
�?ลายเป นป�?�?หาอุป สรรคส�? า คั�?ใน�?ารท�? าคดี 37 ผูป �?ิ บัติง านจะต องระบุพั นธมิตร�?ละสร าง�?รง
สนับสนุนส�?าหรับคดีทั้งในระดับ�?ารเมือง�?ละระหวางหนวยงานตางๆ �?ารสนับสนุนที่เขม�?ข็ง
จา�?สาธารณะที่เ�?ิดจา�?ความชวยเหลือของสื่อ (โดยเฉพาะนั�?ขาวนั�?สืบ) �?ละองค�?รพัฒนาเอ�?ชน
ชวยสร าง�?ละรั�? ษาระดับ ของเจตจ�?า นงทาง�?ารเมือง รายงานความ�? า วหน าต อขา ราช�?ารเมื อง
ระดับสูงอยางสม่�?าเสมอโดยมี�?ารพูดถึงความตอง�?าร�?ละทรัพยา�?รอาจชวยเสริมสราง�?ละคงไวซึ่ง
ความรับผิดชอบ ผูป�?ิบัติงานจะตองพยายามอยางเต็มที่เพื่อใหมี�?าร�?ทร�?�?ซงนอยที่สุดโดยเฉพาะ
อยางยิ่งถาหา�?บุคคลเปาหมายเปนพันธมิตรทาง�?ารเมืองหรือเปนเพื่อนของเจาหนาที่รั�? พันธมิตร
เหล า นี้ อ าจขยายไปยั ง ประเทศอื่ น ๆ �?ละอาจเป น ป�? �? หาส�? า หรั บ ความร วมมื อ ระหว า งประเทศ
หรืออาจจะ�?จงขอมูลใหบุคคลเปาหมายทราบ
นอ�?เหนื อ จา�?�?ารได รั บ �?ารสนั บ สนุ น จา�?ภาค�?ารเมื อ ง�?ละสาธารณะ�?ล ว ยั ง ต อ งมั่ น ใจว า
มี เ งิ น สนั บ สนุ น �?ารด�? า เนิ น �?ารติ ดตามสิ น ทรั พ ย คื น ในทุ �? ๆ ขั้ น ตอนโดยน า จะ�?�? า หนดไว เ ป น
�?ฎหมาย �?ารสื บ สวนสอบสวนส�? า หรั บ �?ารติ ดตามสิ นทรั พย คื นอาจเป นเรื่ องเหลื อบ า �?ว า �?รง
ส�?าหรับประเทศ�?�?าลังพัฒนาเพราะจะตองใชทีมผูป�?ิบัติงานที่มีความสามารถใน�?ารวิเคราะหบันทึ�?
ทางธนาคารตามรอย�?ละเ�?็บรั�?ษาเงินที่อยูในตางประเทศ จัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน
�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละในทายที่สุดตองด�?าเนิน�?ารเพื่อใหไดมาซึ่งค�?าสั่งริบทรัพยจา�?ศาล
ถาหา�?เจาพนั�?งานตอง�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละฟองคดีภายในประเทศตนอาจจะมีประเทศอื่นๆ
บางประเทศที่เต็มใจที่จะใหความชวยเหลือดานบุคคลา�?ร (เชน ที่ปรึ�?ษา) ดานเงินทุน หรือให�?าร
�?�?อบรม�?�?เจาหนาที่ผูป�?ิบัติงาน ถึง�?มวา�?ารฟองทาง�?พงอาจจะไมใชเรื่องไ�?ลเ�?ินเอื้อม บางประเทศ
�?็ไดใหความชวยเหลือทาง�?ารเงินส�?าหรับ�?ารฟอง�?พงที่เอ�?ชนฟองเจาหนาที่รั�?ที่ทุจริตยั�?ยอ�?เงิน
หลวงของประเทศที่มีส มรรถนะต่�?า�?ละส�?านั�?�?ฎหมายเอ�?ชน�?็รับท�?าคดีโดยไมคิดคาตอบ�?ทน
หรือคิดคาตอบ�?ทนเมื่อคดีลุลวง�?ลว ใน�?รณีที่�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละติดตามสินทรัพยคืนโดย
37
     ส�?าหรับ�?ารอภิปรายเ�?ี่ยว�?ับ�?ารขาดเจตนารมณทาง�?ารเมืองจะเปนอุปสรรคตอ�?ารติดตามสินทรัพยคืนอยางไร ดูไดใน�?ารศึ�?ษา
ที่�?�?าลังจะเผย�?พรตามที่�?ลาวไวในอางอิง 28



                                                                                                                  36
�?ารริบทรัพยหรือ�?ารฟอง�?พงภายในประเทศไมไดรับ�?ารสนับสนุนทาง�?ารเมือง�?ละทรัพยา�?ร
มีไ ม เพี ย งพอพนั �? งานเจ า หน า ที่ อาจตัดสิ นใจสง มอบเอ�?สาร�?ละพยานหลั�? �?าน�?หง คดี ใ ห �?�?
เจาพนั�?งานตางประเทศเพื่อชวยเหลือใน�?ระบวน�?ารพิจารณาคดีในตางประเทศ

 �?ลองขอความ 2.3 �?ารตัดสินใจเชิง�?ลยุทธของเปรู-�?ารออ�?�?ฎหมายใหมี�?ารตอรอง
 �?ารรับสารภาพ
 หนึ่ ง ใน�?ลยุ ท ธ ส�? า คั �? ที่ รั �? บาลเปรู ใ ช ใ นระยะ�?ร�?ของ�?ารสื บ สวนสอบสวน Vladimiro
 Montesinos หัวหนาหนวยขาว�?รองในสมัยประธานาธิบดี Alberto Fujimori คือ�?ารออ�?
 �?ฎหมาย Law 27.738 �?ฎหมายนี้�?�?าหนดใหมี�?ลไ�?�?ารตอรองค�?ารับสารภาพใน�?ารสืบสวน
 สอบสวน�?าร�?ระท�?าผิดที่มีลั�?ษณะจัดตั้งเปนองค�?ร �?ฎหมายนี้มีลั�?ษณะเฉพาะตัวเพราะว า
 “�?ารรับสารภาพผิด�?(guilty pleas) �?ละ�?ารตอรองค�?ารับสารภาพไมเคยมีมา�?อนในประเทศเปรู
 �?ละประเทศ civil law หลายๆ ประเทศซึ่งไมเหมือน�?ับประเทศ common law ที่มี�?ารใช�?ันอยู
 �?ฎหมายนี้ยอมใหสมาชิ�?ขององค�?รอาช�?า�?รรมที่อยูในขายถู�?ฟองคดี (ย�?เวนผูน�?าองค�?ร�?ละ
 เจาหนาที่รั�?บางคน) เจรจาตอรองค�?ารับสารภาพ�?ับพนั�?งานอัย�?ารซึ่งโดยสวนมา�?เปน�?ารให
 ขอมูลเพื่อ�?ล�?เปลี่ยน�?ับ�?ารรับโทษเบาลง
 �?ฎหมายนี้ท�?าใหสามารถมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษได�?ละหลี�?เลี่ยง�?ารใชเวลาหลายปใน�?ารฟองรอง
 สิ่ ง ที่ ส�? า คั �? ที่ สุ ด คื อ ช ว ยให ห น ว ยงานเปรู ไ ด รั บ ข อ มู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ เส น ทางของเงิ น �?ละโดย
 �?ระบวน�?าร�?สดง�?ารสละสิ ท ธิ์ ท�? า ให ส ามารถติ ดตามสิ น ทรั พ ย ที่ อ ยู ใ นต า งประเทศคื นได
 มา�?�?วา 175 ลานเหรีย�?



2.5 ประเมิน�?ฎหมายที่มีอยู�?ละพิจารณาป�?ิรูป�?ฎหมาย
เปนสิ่งส�?าคั �?อยางยิ่ง ที่เจาพนั�? งานจะตองระบุวามี�? ฎหมายอยู อยางพอเพียง�?ละมี ประสิทธิผ ล
ทั้ ง ภายในประเทศ�?ละในต า งประเทศ 38 ซึ่ ง รวมถึ ง �?ฎหมายเ�?ี่ ย ว�?ั บ วิ ธี �? ารทาง�?ฎหมายต า งๆ
รวมทั้ง�?ารบริหารสินทรัพย�?ละความรวมมือระหวางประเทศ (ดูบทที่ 5 เรื่อง�?ารบริหารสินทรัพย
�?ละบทที่ 7 เรื่ อ งความร วมมื อระหว า งประเทศ ตั ว อย า ง เช น �?ารริ บ ทรั พ ย อ าจเป น ผลมาจา�?

38
   อินเตอรเน็ต�?ละ�?ารติดตอ�?ับผูป�?ิบัติงานในตางประเทศมีประโยชนอยางยิ่งใน�?ารหาขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?ฎหมายของตางประเทศ
บางประเทศจะเผย�?พร�?ฎหมาย�?ละค�?า�?นะน�?าเ�?ี่ยว�?ับรั�?บาลไวในเว็บไซต ดูภาคผนว�? ซ. ส�?าหรับตัวอยางเว็บไซตที่ใหขอมูล
เหลานี้ �?หลงขอมูลทาง�?ฎหมายอื่นๆ รวมถึงInternational Money Laundering Information Network (http://www.imolin.org) and
the UNCAC Knowledge Management Consortium and the Legal Library (จะเผย�?พรปลายป 2553 http://www.unodc.org)
                                                                                                                      37
�?ฎหมายทั่ ว ไปที่ ใ ห ริบ ทรั พ ย ที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ดหรื อ เครื่ อ งมื อที่ ใ ช ใ น�?าร�?ระท�? า
ความผิดหรือจา�? ขอ�?ฎหมายที่บั�?�?ัติไวส�?าหรับความผิดเฉพาะเรื่อง ในทั้งสอง�?รณีเจาพนั�?งาน
จะตองมั่นใจวามีความเปนไปไดทาง�?ฎหมายที่จะริบทรัพยที่เ�?ี่ยวของ�?ับความผิดที่ท�?า�?ารสืบสวน
สอบสวนอยู
เมื่อ�?ฎหมายส�?าหรับวิธี�?ารทาง�?ฎหมายบางอยางมีไมพอเพียงอาจจะตองมี�?ารพิจารณาเลือ�?วิธี�?าร
ทาง�?ฎหมายวิธีอื่น�?ทน หรือในบางประเทศอาจเปนไปไดที่จะใช�?ระบวน�?ารใหมๆ �?ับความผิด
ที่ได�?ระท�?าลงไป�?ลว�?อนที่�?ฎหมายจะประ�?าศใช เชน �?ารใช�?ารไ�?ลเ�?ลี่ยทางอา�?ายอมใหจ�?าเลย
ที่เ�?ี่ยวของยอมรับ ผิดในขอหาที่เบา�?วาหรือเสนอใหลงโทษเบา�?วาโทษสู งสุดอาจท�? าใหไดรับ
ความร วมมือใน�?ารระบุ ที่ ตั้งของพยานหลั �? �?านที่ เ�?ี่ย วข อง�?ั บ บุค คลเป า หมายที่ มีค วามส�? า คั �?
มา�?�?วา ดังที่เ�?ิดขึ้นในประเทศเปรู ในคดีของ Montesinos (ดู�?ลองขอความ 2.3) เพราะวา�?ฎหมาย
หรือ�?ระบวนพิจารณาที่มีผลยอนหลังจะตองถู�?ตรวจสอบความชอบดวยรั�?ธรรมนู�? สิ่งส�?าคั�?
คือผูป�?ิบัติงานตองพิจารณาถึงความพอเพียง�?ละความชอบดวยรั�?ธรรมนู�?ของ�?ฎหมายตางๆ
ตั้ง�?ต�?ร�?39

2.6 �?าร�?�?ไขประเด็นป�?�?หาทาง�?ฎหมาย�?ละอุปสรรคตางๆ
ในระยะ�?ร�?ของคดีติดตามสินทรัพยคืนผูป�?ิบัติงานจะตองประเมินประเด็นป�?�?หาทาง�?ฎหมาย
�?ละอุปสรรคที่อาจเ�?ิดขึ้น�?ละพิจารณาหาทางเลือ�?ใน�?าร�?�?ไขป�?�?หาดัง�?ลาวซึ่งรวมถึงประเด็น
เ�?ี่ยว�?ับเขตอ�?านาจศาล ความคุม�?ันที่เจาหนาที่รั�?ที่เปนผูตองสงสัยไดรับ อายุความ �?ารสงมอบ
ทรัพยสิน�?ละ�?ารใชมาตร�?าน�?ารพิสูจน

2.6.1 เขตอ�?านาจ
เขตอ�?านาจเปนอ�?านาจหนาที่ในทางป�?ิบัติที่มอบให�?�?เจาพนั�?งานตาม�?ฎหมายใน�?ารสืบสวน
สอบสวน ฟ อ งคดี วิ นิ จ ฉั ย �?ละบั ง คั บ คดี 40 �? อ นที่ จ ะมี �? ารด�? า เนิ น �?ารใดๆเจ า พนั �? งานจะต อ ง
ตรวจสอบวาศาลมีเขตอ�?านาจในคดีนั้น


39
    ตัวอยางเชน �?ารมีผลยอนหลังของ�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าไดถู�?หยิบย�?ขึ้นมาในคดี
ตางๆ ในลิคเตนสไตน ไทย �?ละสหรั�?อเมริ�?า ดู Theodore S. Greenberg, Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray,
Stolen Asset Recovery—A Good Practices Guide to Non-Conviction Based Asset Forfeiture (Washington, DC: World Bank,
2009), 45–46
40
    UNCAC, art. 42; UNTOC, art. 15; and the United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances,
art. 5 ผู�?พันรั�?ภาคีใหด�?าเนินมาตร�?ารที่จ�?าเปนเพื่อ�?�?าหนดเขตอ�?านาจศาลของตนเหนือความผิดตามอนุสั�?�?า
                                                                                                                       38
ใน�?ระบวนพิ จ ารณาคดี อ า�?าเขตอ�? า นาจตามหลั �? ดิ น �?ดนเหนื อ ความผิ ด ที่ �? ระท�? า ในดิ น �?ดน
โดยผู�?ระท�?าผิดที่ เปนคนในประเทศหรือผู�? ระท�?าผิดที่เปนคนตางชาติ เปนสิ่งส�? าคั�? เขตอ�?านาจ
เหนือบุคคลอาจใหเจาพนั�?งานมีเขตอ�?านาจเหนือ�?าร�?ระท�?าผิดโดยคนชาติของตนเองหรือองค�?ร
ที่จดทะเบียนในตางประเทศ ในบางประเทศ�?าร�?ระท�?าที่เปนเพียงหนึ่งองคประ�?อบของความผิด
ที่�?ระท�?าในดิน�?ดนของตน�?็ถือวาเพียงพอ�?ลวถึง�?มวาองคประ�?อบอื่นๆ จะ�?ระท�?าในตางประเทศ
ตั ว อย า ง เช น ความผิ ด �?านทุ จริ ต ได �? ระท�? า ในต า งประเทศ�?ต เ งิ นถู �? ฟอ�?โดยใช ธ นาคาร�?ละ
คน�?ลางภายในประเทศ เจาพนั�?งานบางคนจะอางวามีเขตอ�?านาจ ถึง�?มวา�?าร�?ระท�?าบางอยาง
ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด “ไดสัมผัส�? (“touched�?) ดิน�?ดนของตน ใน�?รณีที่ไมมีทั้งเขต
อ�?านาจเหนือดิน�?ดน�?ละเขตอ�?านาจเหนือบุคคล�?ารฟองรองเอาผิดจะด�?าเนิน�?ารไดโดยเจาพนั�?งาน
ในตางประเทศเทานั้น (ดูหัวขอ 9.1 ในบทที่ 9 ในรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับประเด็นเรื่องเขตอ�?านาจศาล)41

2.6.2 ความคุม�?ันที่เจาหนาที่ไดรับ
ความคุม�?ันจา�?�?ารถู�?ฟองคดีชวยใหเจาหนาที่รั�?บางคนหลี�?เลี่ยง�?ารถู�?ฟองคดีอา�?า ในประเทศ
ส ว นให�? ค วามคุ ม �?ั นที่ �?�? า หนดไว ใ น�?ฎหมายภายในหรื อ บทบั �?�?ั ติ�? ห ง รั �?ธรรมนู �? เรี ย �?ว า
“ความคุม�?ันคนชาติของตน�? (national immunities) นอ�?จา�?นั้นมี “ความคุม�?ันระหวางประเทศ�?
(international immunities) ที่สามารถใชไดในทุ�?ประเทศภายใตสนธิสั�?�?า�?ละ�?ฎหมายจารีต
ประเพณีระหวางประเทศซึ่งรวมถึงความคุม�?ันใน�?ารป�?ิบัติหนาที่�?ละความคุม�?ันสวนบุคคลดวย
ความคุม�?ันใน�?ารป�?ิบัติหนาที่เปนความคุม�?ันที่ให�?�?เจาหนาที่รั�?ตางประเทศที่ท�?าหนาที่ในนาม
ของรั �?บาล (เช น ประมุ ข �?ห ง รั �? หรื อผู น�? า รั �? บาล รั �? มนตรี อาวุ โสในคณะรั �?มนตรี รั �? มนตรี
ต า งประเทศ �?ละรั �? มนตรี �? ลาโหม) ความคุ ม �?ั น ส ว นบุ ค คลให ค วามคุ ม �?ั น �?�? เ จ า หน า ที่ รั �?
ตางประเทศบางคน (โดยเฉพาะอยางยิ่งประมุข�?หงรั�?�?ละผู�?ทนทาง�?ารทูต�?ละผู�?ทน�?าย�?งสุล)
จา�?�?ารถู �? จั บ �?ุ ม คุ ม ขั ง �?ารด�? า เนิ นคดี อา�?า คดี �? พ ง หรื อคดี ท างป�?ครอง (โดยเฉพาะอย า งยิ่ ง
ในขณะที่ ด�? า รงต�? า �?หน ง อยู ) �?ารคุ ม �?ั น ใน�?ารป�?ิ บั ติห น า ที่ อ าจให ค วามคุ ม ครองเจ า หน า ที่ รั �?
ตางประเทศหลั งจา�?พนต�?า�?หนง�?ลวในขณะที่ความคุม�?ันสวนบุคคลหมดลงทันทีเมื่อพนจา�?
ต�?า�?หนง�?ลว




41
     ตัวอยางเชน ถาคนตางชาติยั�?ยอ�?สินทรัพยจา�?องค�?รในตางประเทศที่อยูในเครือของรั�?วิสาห�?ิจ�?ละถาหา�?�?ารฟอ�?เงิน�?ระท�?า
ในตางประเทศ
                                                                                                                     39
ถาหา�?�?ารติดตามสินทรัพยคืนเ�?ี่ยวของ�?ับประมุข�?หงรั�? สมาชิ�?รั�?สภา ผูพิพา�?ษาหรือเจาหนาที่
ระดับ สูงผู ป�?ิบั ติงานจะต องค�? านึง ถึงความคุ ม�?ันของเจา หนาที่ เหล านี้ดวย42 โดยเฉพาะอย างยิ่ ง
ในเรื่องขอบเขตของความคุม�?ัน (เชน บุคคลเหลานี้ไดรับความคุม�?ันในประเทศหรือความคุม�?ัน
ระหวางประเทศ ความคุม�?ันใน�?ารป�?ิบัติหนาที่หรือความคุม�?ันสวนบุคคล�?ละคุม�?ันจา�?ความรับผิด
ทางอา�?า ทาง�?พง หรือทางป�?ครองหรือไม) ความเปนไปไดใน�?ารสละความคุม�?ัน�?ละ ถาหา�?จ�?าเปน
โอ�?าสใน�?ารฟ องบุค คลอื่ นที่ มีส วนพั วพั น�?ั บ�?าร�?ระท�?า ความผิ ดรวมถึ งสมาชิ�? ในครอบครั ว
ผูรวม�?ระท�?าความผิด �?ละผูที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารฟอ�?เงิน ในบางประเทศไดมี�?าร�?�?ไข�?ฎหมายวา
ดวยความคุม�?ันเพื่อยอมใหมี�?ารฟองคดีเจาหนาที่รั�?ได�?ตไมมี�?าร�?ั�?ขัง43 ในบาง�?รณีบางประเทศ
อาจไม ย อมรั บ ความคุ ม �?ั นคนชาติ ข องอี �? ประเทศหนึ่ ง �?ละอาจด�? าเนิ นคดี ส�?า หรั บ ความผิ ด�?าน
ฟอ�?เงิน�?ละ�?ารใหสินบนเจาหนาที่รั�?ตางประเทศ44 �?ละ�?ม�?ตความคุม�?ันระหวางประเทศ�?็ยังถู�?
เพิ �? เฉยใน�?รณี ที่ เ�?ี่ ย วข อ ง�?ั บ �?ารยั บ ยั้ ง �?ละยึ ดสิ น ทรั พ ย ที่ อ ยู ใ นสถาบั น�?ารเงิ นต า งประเทศ45
ถาหา�?ไม�?นใจวา�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าจะประสบผลส�?าเร็จ�?ตสามารถเอาผิดทาง�?พงไดควร
จะคนหาวิธี�?ารทาง�?ฎหมายตางๆ รวมถึง�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ �?ละ�?าร
ด�?าเนินคดี�?พง

2.6.3 อายุความ
ในประเทศสวนให�?หา�?เลยชวงระยะเวลาหนึ่งหลังจา�?�?าร�?ระท�?าผิดเ�?ิดขึ้นจะไมสามารถเริ่ม
�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าหรื อทาง�?พ งได ซึ่ง เวลาดั ง�?ลา วตามที่�?�? าหนดไว�?็ คือ “อายุค วาม�?
(period of prescription หรือ statute of limitations) �?�?าหนดเวลาจะ�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละประเทศ



42
   UNCAC art 30. �?�?าหนดใหรั�?ภาคีด�?าเนินมาตร�?ารที่จ�?าเปนเพื่อคงไวซึ่งความสมดุลอยางเหมาะสมระหวางความคุม�?ัน�?ละความ
เปนไปไดของประสิทธิผลใน�?ารสืบสวนสอบสวน �?ารฟองคดี�?ละ�?ารพิพา�?ษาตัดสินความผิดตางๆ
43
    Law 25.320 of 2000 (Argentina), http://www1.hcdn.gov.ar/dependencias/dip/textos%20actualizados/
25320%20Ley%20de%20fueros.pdf.
44
   อัง�?ฤษไดฟองผูวา�?ารรั�?ของไนจีเรียในขอหา�?ระท�?าทุจริตที่พัวพัน�?ับ�?ารฟอ�?เงินในสถาน�?ารณที่จ�?าเลยมีความคุม�?ัน ดูใน
David Chaikin and J. C. Sharman, Corruption and Money Laundering: A Symbiotic Relationship (New York: Palgrave
Macmillan, 2009), 89–90
45
    ในคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับนั�?ธุร�?ิจอเมริ�?ันใหสินบนเจาหนาที่รั�?ของคาซัคสถาน ศาลสูงของสวิสเซอร�?ลนดป�?ิเสธที่จะเพิ�?ถอน�?าร
อายัดเงิน 84 ลานเหรีย�?ที่อยูในบั�?ชีธนาคารของสวิส ทั้งๆ ที่คาซัคสถานอางวาเงินนั้นไดรับ�?ารคุมครองโดยอยูภายใตความคุม�?ัน
ส�?าหรับรั�?�?ละเจาหนาที่รั�? David Chaikin, “International Anti-Money Laundering Laws: Improving External Accountability of
Political Leaders,�? U4 Brief 4 (August 2010): 2–3. ในที่สุดเงินนั้น�?็ถู�?ริบโดยสหรั�?ใช�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
ทางอา�?า
                                                                                                                           40
�?ละความรุน�?รงของความผิดนั่นคือโดยทั่วไปความผิดที่ราย�?รง�?วา �?็จะมีอายุความนาน�?ว า46
เพราะ�?�?าหนดเวลาเริ่มนับจา�?วันที่�?ระท�?าผิดจุดเริ่มตนของ�?�?าหนดเวลาอาจจะลาชาลงหรือสะดุด
หยุดอยู (tolled)ใน�?รณีที่มี�?าร�?ระท�?าผิดอยางตอเนื่องในตลอดชวงเวลาหนึ่ง47 นอ�?จา�?นั้นอาจมี
�?ารหยุ ดนั บ เวลาเอาไวหรื อเริ่ มต นนับ เวลาใหมเมื่ อเ�?ิ ดเหตุ�? ารณ รวมถึง �?ารสื บสวนสอบสวน
โดยเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมาย �?ารเริ่ม�?ระบวนพิจารณาอยางเปนทาง�?ารหรือผู�?ระท�?าความผิด
หลบหนี ยิ่งไป�?วานั้นในบางประเทศ�?ารเริ่มนับอายุความอาจลาชาลงจน�?วาพบวามี�?าร�?ระท�?า
ความผิดหรือจน�?วาเจาหนาที่รั�?ไดพนจา�?ต�?า�?หนงไป�?ลว48 ตัวอยางเชนใบ�?จงราคาสินคา�?ละ
บั�?ชีเท็จป�?ป�?ดซอนเรน�?ารใหสินบน�?�?คน�?ลาง�?ารนับอายุความ�?็จะยังไมเริ่มจน�?วาจะพบวามี
�?ารฉอโ�?ง หลั�?�?ารในเรื่อง “พบวา�? (discovery) เปนอ�?านาจหนาที่ตาม�?ฎหมายหรือบังคับโดยศาล
บอยครั้งที่�?าร�?�?าหนดวาวันใดเปนวันที่พบวามี�?าร�?ระท�?าผิดจะถู�?ตัดสิน�?ันในศาล
�?�?าหนดเวลาหมดอายุความเปนป�?�?หาส�?าหรับผูป�?ิบัติงาน�?ละเปนป�?�?หาอยางมา�?ในคดี�?ารทุจริต
�?ารยั �? ยอ�?ทรั พ ย ห รื อ หลั �? �?าน�?ารให สิ น บนมั �? จะไม ถู �? ค น พบจน�?ว า เจ า หน า ที่ รั �? ที่ ทุ จ ริ ต
จะพนจา�?ต�?า�?หนงไป�?ลว นอ�?เหนือจา�?ป�?�?หาอุปสรรคจา�?อายุความมีระยะเวลาสั้น�?ละป�?�?หา
จา�?�?ารขาดบทบั �?�?ัติในเรื่ อง discovery ในประเทศ�?ลวบางประเทศยัง �?�?าหนดให �?ารฟองคดี
ความผิดมูล�?านส�?าหรับ�?ารฟอ�?เงินตองอยูในอายุความดวย นอ�?จา�?ตองค�?านึงถึงเรื่องอายุความ
ที่บังคับใชอยูเจาหนาที่ผูรับผิดชอบ�?ารติดตามสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไป�?ลับคืนควรจะด�?าเนิน�?าร
ดังตอไปนี้

      ระบุชี้ความผิดที่มีอายุความมา�?�?วา (เชน ยั�?ยอ�?ทรัพย ฟอ�?เงิน�?ละครอบครองทรัพย
       ที่ถู�?ขโมยไป)
      ศึ�? ษาค นคว า �?ฎหมายหรื อค�? า พิ พา�?ษาของศาลที่ ใ ห ช ะลอ�?ารเริ่ ม นั บ อายุ ค วามจน�?ว า
       จะมี�?ารคนพบ�?าร�?ระท�?าผิดหรือจน�?วาเจาหนาที่รั�?พนจา�?ต�?า�?หนง�?ลวหรือใหอายุความ
       สะดุดหยุดอยูหา�?สินทรัพยหรือเจาหนาที่รั�?ผู�?ระท�?าผิดอยูนอ�?ประเทศ


46
    ตัวอยางเชน �?ารฟองรองคดีฆาต�?รรมอาจไมมีอายุความในขณะที่�?ารฟองคดีลั�?ทรัพยอาจมีอายุความจ�?า�?ัดเพียง 5 ป หลังจา�?มี
�?าร�?ระท�?าความผิด
47
    ภายใต “หลั�?�?าร�?าระท�?าผิดตอเนื่อง�? ในสหรั�?อเมริ�?าหา�?ความผิดด�?าเนิน�?ารอยางตอเนื่อง�?็จะมีผลท�?าใหมี�?ารขยายเวลาของ
อายุความออ�?ไป “เลย�?วาเวลาที่�?�?าหนด�? Toussie v. United States, 397 U.S. 112, 114, 90 S.Ct. 858, 25 L.Ed.2d 156 (1970).
“Conspiracy . . . is the prototypical continuing offense.�? United States v. Jaynes, 75 F.3d 1493, 1505 (10th Cir., 1996)
48
    ในอารเจนตินา อายุความส�?าหรับจ�?าเลยทั้งหมดเริ่มนับเมื่อเจาหนาที่ผูเปนจ�?าเลยพนจา�?ต�?า�?หนง (Criminal Code [Argentina],
art. 67) �?รั่งเศส�?ละอัง�?ฤษ�?็ใชหลั�?�?ารวาเมื่อพบวามี�?าร�?ระท�?าผิดเชนเดียว�?ับที่สหรั�?ใชใน�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษทางอา�?า (Title 19, United States Code, sec. 1621)
                                                                                                                           41
      ตรวจสอบว า พนั �? งานอั ย �?ารหรื อ หน ว ยงานบั ง คั บ ใช �? ฎหมายได มี �? ารด�? า เนิ น �?าร
       ใหอายุความสะดุดหยุดอยูหรือมี�?ารเริ่มนับอายุความใหม
      ค น หาวิ ธี �? ารทาง�?ฎหมายทั้ ง หมดเพื่ อ ระบุ อ ายุ ค วามที่ น านที่ สุ ด รวมถึ ง �?ารริ บ ทรั พ ย
       ทางอา�?า�?ละ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ �?ารฟอง�?พง ค�?ารองขอให
       เจาพนั�?งานตางประเทศริเริ่ม�?ระบวน�?าร49 �?ละ
      พิจารณาด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวนอยางตอเนื่องเพราะวา�?ารสืบสวนสอบสวนทางอา�?า
       ส�?าหรับความผิดที่หมดอายุความ�?ลวอาจน�?าไปสู�?ารเป�?ดเผย�?าร�?ระท�?าความผิดอื่นที่ยัง
       ไมหมดอายุความ

2.6.4 บทบั�?�?ัติวาดวย�?ารสงมอบทรัพยสิน
ใน�?ารเลือ�?ใชวิธี�?ารระหว าง�?ระบวน�?ารพิ จารณาทางอา�?าภายในประเทศ�?ละ�?ระบวน�?าร
พิจารณาทางอา�?าในตางประเทศหรือวิธี�?ารอื่นๆ สิ่งส�?าคั�?ที่จะตองพิจารณาคือจะมีผลตอจ�?านวน
สิ น ทรั พ ย ที่ จ ะติ ด ตามคื น อย า งไร เงิ น �?องทุ น ของรั �? ที่ ถู �? ยั �? ยอ�?หรื อ ถู �? ฟอ�?ตามอนุ สั �? �?า
UNCAC จะตองสงคืนให�?�?รั�?ที่รองขอ50 นอ�?จา�?นั้นบางประเทศจะสงคืนสินทรัพยที่ถู�?ริบ
โดย�?ารบั ง คั บ ค�? า สั่ ง ศาลต า งประเทศโดยตรง�?ละมี ส นธิ สั �? �?า�?ั นอยู สิ น ทรั พ ย อ าจถู �? ส ง คื น
โดยตรงให�?ับเจาของเดิมที่ชอบดวย�?ฎหมายหรือรั�?ที่ไดรับความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริต
โดยค�?าสั่งศาลเพื่อเปนคาสินไหม�?ทนหรือคาเสียหาย อยางไร�?็ตามหา�?สินทรัพยถู�?ริบดวยวิธี�?าร
อื่ น นอ�?เหนื อ ไปจา�?นี้ เช น อาจโดย�?ารด�? า เนิ น คดี �? ารฟอ�?เงิ น ที่ ด�? า เนิ น �?ารโดยเจ า พนั �? งาน
ตางประเทศจ�?านวนที่จะสงคืนจะขึ้นอยู�?ับขอต�?ลงวาด วย�?าร�?บงป�?นสินทรัพยหรือสิทธิพิเศษ
ของประเทศที่ไดรับ�?ารรองขอ51 ยิ่งไป�?วานั้น�?ระบวนวิธีพิจารณาของตางประเทศอาจมีขอจ�?า�?ัด
ส�?า หรั บ ความผิ ด�?านฟอ�?เงิ น�?ละอาจเป นป�? �?หาอุ ป สรรคต อ�?ารริ บ ทรั พ ย ที่ไ ด จา�?�?าร�?ระท�? า
49
    ในสหรั�?อเมริ�?าอายุความส�?าหรับ�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าเริ่มนับตั้ง�?ตเมื่อพบวามี�?าร�?ระท�?า
ความผิดอันน�?าไปสู�?ารริบทรัพยซึ่งไมเหมือน�?ับคดีอา�?า รวมทั้งอายุความจะสะดุดหยุดอยูหา�?สินทรัพยนั้นอยูนอ�?ดิน�?ดนสหรั�?
(Title 19, United States Code, sec. 1621)
50
    UNCAC art 57 (3) �?�?าหนดใหคืนสินทรัพยให�?�?รั�?ภาคีที่รองขอใน�?รณีของ�?ารยั�?ยอ�?เงินหรือฟอ�?เงิน�?องทุนของรั�?ที่ไดมี
�?ารด�?าเนินคดีตามอนุสั�?�?านี้
51
   เปนหนึ่งในป�?จจัยที่ท�?าใหเปรูตัดสินใจด�?าเนินคดีภายในประเทศเพื่อติดตามสินทรัพยในสวิสเซอร�?ลนด ในคดีของ Montesinos
ถึง�?มวาจะใหสวิสเซอร�?ลนดฟองคดีบางสวนในสวิสเซอร�?ลนดภายใต�?ฎหมายวาดวยยาเสพติด�?ต�?ฎหมายวาดวย�?าร�?บงป�?น
สินทรัพยที่มีอยูในขณะนั้น�?็อนุ�?าตใหสงคืนเงิน�?คบางสวนให�?�?เปรู จา�?�?ารหารือ�?ับสวิสเซอร�?ลนด เปรูตัดสินใจด�?าเนินคดี
ภายในประเทศ�?ลวใชความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละ�?ฎหมายขอย�?เวนเพื่อเรีย�?เงินคืนในจ�?านวนที่มา�?�?วาดู
รายละเอียดในหัวขอ 1.3.1 ในบทที่ 1

                                                                                                                           42
ความผิ ด มู ล �?านหรื อ ความผิ ด เ�?ี่ ย วเนื่ อ งโดยเฉพาะอย า งยิ่ ง ในประเทศที่ จ ะริ บ เฉพาะทรั พ ย
ที่เชื่อมโยง�?ับความผิดที่เปนมูลเหตุของ�?ารริบทรัพย (ดูหัวขอ 6.2.2 ในบทที่ 6)

2.6.5 มาตร�?าน�?ารพิสูจน
ผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณาวาพยานหลั�?�?านที่ไดมามีลั�?ษณะไดมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่�?�?าหนดไว
ส�?าหรับ�?ารตามรอย �?ารออ�?มาตร�?ารชั่วคราว �?ารริบทรัพย �?ารฟอง�?พง หรือ�?ารพิพา�?ษาลงโทษ
ทั้งภายในประเทศ�?ละในตางประเทศใน�?รณีที่พยานหลั�?�?านนั้นใชได ถึง�?มวามาตร�?านที่ใช
ใน�?ตละประเทศ�?ต�?ตาง�?ัน�?ตโดยความเปนจริงทั่วไป�?็คือ�?ารสืบสวนสอบสวนหรือมาตร�?าร
ที่ใชยิ่งลวงลู�?เจาะลึ�?เทาไร�?็ยิ่งตองมีมาตร�?าน�?ารพิสูจนสูงขึ้นเทานั้น
ส�?าหรับผูป�?ิบัติงานที่เ�?ี่ยวของ�?ับคดีที่ตองอาศัยความรวมมือระหวางประเทศสิ่งส�?าคั�?ตองเขาใจ
วาประเทศที่ใช�?ฎหมาย common law �?ละ civil law ใชค�?าศัพท�?ต�?ตาง�?ัน�?ละความเขาใจในเรื่อง
มาตร�?าน�?ารพิสูจนตาง�?ัน ในประเทศ common law สวนให�?�?ารตัดสินลงโทษผู�?ระท�?าผิด
จะตองมี “�?ารพิสูจนโดยสิ้นสงสัย�?(beyond a reasonable doubt) �?ละส�?าหรับ�?ารริบทรัพย (ไมวา
�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษหรือ�?ารริบทรัพยทางอา�?า) จะ�?�?าหนดมาตร�?าน
�?ารพิสูจนต่�?า�?วาโดยใชมาตร�?าน “�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?านเพื่อพิจาณาวา�?ายใดนาเชื่อถือ
มา�?�?วา�?ัน�? (balance of probabilities) หรือ “�?ารพิสูจนใหเห็นถึงพยานหลั�?�?านที่นาเชื่อถือ�?วา�?
(preponderance of the evidence) ที่ใชโดยทั่วไปใน�?ระบวนพิจารณาคดี�?พง ในประเทศ civil law
สวนมา�?มาตร�?าน�?ารพิสูจนเหมือน�?ันหมดส�?าหรับ�?ารตัดสินลงโทษผู�?ระท�?าผิด �?ารริบทรัพย
ทางอา�?าหรือ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ หรือ�?ารที่ศาลเชื่ออยางสนิทใจในความ
�?ทจริง�?หงพยานหลั�?�?านของโจทยใน�?ระบวนพิจารณาทาง�?พง
ผูป�?ิบัติงานควรตระหนั�?ถึงความ�?ต�?ตางเหลานี้เพื่อใหมั่นใจวาพยานหลั�?�?านที่หามาไดมาตร�?าน
�?ารพิ สู จน ที่ บั ง คั บ ใช ใน�?รณี ที่ พ ยานหลั �? �?านไม ไ ด ม าตร�?าน�?ารพิ สู จ น ที่ �?�? า หนดไว ส�? า หรั บ
วิธี�?ารหนึ่งผูป�?ิบัติงานอาจเลือ�?พิจารณาวิธี�?ารอื่น ตัวอยาง เชน �?ารที่ไมสามารถพิพา�?ษาลงโทษ
ทางอา�?าได ดวย “�?ารพิ สู จนโดยสิ้ นสงสั ย �? จะท�? าให ไ ม สามารถท�? า �?ารริ บ ทรั พย ท างอา�?าได
ถึง�?ระนั้น�?็ยังอาจเปนไปไดที่จะติดตามสินทรัพยที่ไดจา�?�?ารทุจริต�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?ารทุจริต
โดย�?ารฟอง�?พงโดยบุคคล หรือโดย�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษภายในประเทศ
หรือในตางประเทศถาหา�?ใชมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่�?ต�?ตางไป




                                                                                                              43
     �?ผนภาพ 2.1 มาตร�?าน�?ารพิสูจน

              มาตร�?าร         มาตร�?ารชัว  ่ คราว,       ค�?าสั่งริบทรัพย,
              ติดตาม                                                               ค�?าพิพา�?ษา
                              เทคนิค�?ารสืบสวน           �?ารฟอง�?พง                ลงโทษ
                              สอบสวน(เชน
                              ค�?าสั่งคน�?ละยึด)




              เหตุอันควร     เหตุอันควรเชื่อไดวา   �?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?าน     �?ารพิสูจนจน
  Common                     หรือเหตุผลอันสมควร      หรือ�?ารพิสูจนใหเห็นถึง       ปราศจา�?ขอสงสัย
              สงสัย
  Law                                                พยานหลั�?�?านที่นาเชื่อ�?วา     ตามสมควร




               พยานหลั�?�?าน พยานหลั�?�?าน               มีหลั�?�?านฟ�?งไดวา             มีหลั�?�?านฟ�?งไดวา
Civil Law      เพื่อพิสูจน เพื่อพิสูจน
               ความจริง     ความจริง




  2.7 ระบุผูมีความรับผิดทั้งหมด
  ในประเทศตางๆ สวนมา�?ผูที่จงใจอ�? านวยความสะดว�?�?ารโอนสินทรัพยที่ ไดมาจา�?�?ารทุจริ ต
  หรือผูที่ไดรับสินทรัพยที่ไดมาโดยมิชอบอาจจะตองมีความรับผิดตาม�?ฎหมาย�?พงหรือ�?ฎหมาย
  อา�?ารวมไปถึง�?ารสมรูรวมคิ ด �?ารสมคบ �?ารท�? าไม รูไม เห็น �?ารประมาทเลิ นเล อ �?ารฉ อฉล
  โดย�?ารงดหรือละเวน�?ารให ขอเท็จจริงโดยเฉพาะอยางยิ่งนิติบุ คคล�?ละคณะ�?รรม�?ารรวมทั้ ง
  นายธนาคาร ผู จัด�?าร�? า ย�?ารเงิ น ตั ว�?ทนซื้ อขายอสั ง หาริ ม ทรั พ ย ทนายความผู ท�? า �?ารรั บ รอง
  เอ�?สาร �?ละทนายความที่จงใจไม ซั�?ถามอยา งสมเหตุ สมผล ในบางประเทศศาลจะไมยอมรั บ
  ขออางวาไมรูเมื่อคาจางที่ปรึ�?ษาไมไดสัดสวน�?ับบริ�?ารที่ให หรือ�?ารจายเงินให�?�?ตัว�?ทนที่ไมมี
  ความช�?านา�?ดานเทคนิคที่เ�?ี่ยวของ ในประเทศอื่นๆจะตัดสินใหบริษัท�?มตองมีความรับผิดตอ



                                                                                                     44
�?าร�?ระท�?าของบริษัทสาขา หา�?พนั�?งาน�?ละเจาหนาที่ของบริษัท�?มมีสวนเ�?ี่ยวของโดยตรง�?ับ
�?าร�?ระท�?านั้นๆ52
�?ารพุงเปาไปที่ผูที่ไดรับหรือผูที่อ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยที่ไดมาจา�?
�?าร�?ระท�?าความผิดไดประโยชนสองประ�?ารคือ ประ�?าร�?ร�?เพิ่มโอ�?าสใน�?ารเรีย�?รองใหบริษัท
หรือบุคคลที่ไมใชเจาหนาที่ที่ทุจริตใหชดใชคืนหรือจายคาสินไหมทด�?ทน ประ�?ารที่สองบางครั้ง
อาจจะได รั บ ข อ มู ล �?ละความร ว มมื อ จา�?บุ ค คลที่ ส ามหรื อ ผู ส มรู ร ว มคิ ด �?ต อ ย า งไร�?็ ต าม
ผูป�?ิบัติงานจะตองค�?านึงถึงขอเสียที่อาจเ�?ิดขึ้นจา�?�?ารท�?าให�?ารบริหารจัด�?ารคดียุงยา�?ซับซอน
�?ละท�?าใหเสียทรัพยา�?รดวย

2.8 ขอควรพิจารณาเปนพิเศษใน�?ารด�?าเนินคดีอา�?า
ขอควรพิจารณาเพิ่มเติมส�?าหรับผูป�?ิบัติงานใน�?ารด�?าเนินคดีอา�?า

2.8.1 ระบุ�?าร�?ระท�?าที่เขาขายความผิดอา�?า
�?ารให สิ นบนไม ใ ช ข อ หาเดี ย วที่ ส ามารถฟ อ งได ใ น�?ระบวน�?ารพิ จ ารณาส�? า หรั บ �?ารติ ด ตาม
สินทรัพยคืน �?ผนภาพที่ 2.2 �?สดงใหเห็นขอหาอื่นๆ ที่ผูป�?ิบัติงานควรพิจารณาฟอง �?ารทุจริต
มั�?จะเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดอา�?าหลายๆ ความผิด ใน�?ารเลือ�?ความผิดที่จะด�?าเนินคดี
ผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณา�?งมุมตางๆ ดังนี้ ขอเท็จจริง�?หงคดีวาพยานหลั�?�?านโดยตรงหรือพยาน
�?วดลอม�?รณีค รบองค ประ�?อบ�?หงความผิดหรือไม �?ารใชเครื่องมือชวยใน�?ระบวนพิ จารณา
เชน ขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางได53 โอ�?าสที่จะไดมาซึ่งค�?าพิพา�?ษาลงโทษ ผลประโยชนจา�?�?ารลงโทษ
ผลประโยชนสาธารณะ�?ละความสามารถใน�?ารไดรับความชวยเหลือ�?ละ�?ารบังคับคดีในตางประเทศ




52
     Working Group on Bribery in International Business Transactions, “Typologies on the Role of Intermediaries in International
Business Transactions�? (Organisation for Economic Co-operation and Development, 2009)
53
     หลายๆ ประเทศใชขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางไดชวยใหโจทยพิสูจนหลั�?�?านไดอยางมีประสิทธิภาพ เชน ถาหา�?ฟองวาจ�?าเลย
เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดที่มีลั�?ษณะเปนองค�?รสินทรัพยของจ�?าเลย�?็ถ�?  ู สันนิษ�?านวาเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิด (ย�?เวน�?ตวาจ�?าเลยจะหั�?ลางขอสันนิษ�?านได) ดูตัวอยางเพิ่มเติมในหัวขอ 6.3.1 ในบทที่ 6
                                                                                                                              45
�?ผนภาพ 2.2 ขอหาอา�?าที่ควรพิจารณา
                                                   ลั�?ทรัพย
                                                   ยั�?ยอ�?ทรัพย
                      �?ารเบียดบัง                  ฉอโ�?ง หลอ�?ลวง ส�?า�?ดงเท็จ
                       หรือยั�?ยาย
                     ถายเทเงิน�?ละ
                        ทรัพยสิน                                      ใหสินบน (เจาหนาที่รั�?ภายในประเทศ
                                                                        �?ละเจาหนาที่รั�?ตางประเทศ)
                                                                       ป�?ิบต ั ิหนาที่โดยมิชอบ
     ฟองคดีใน                       �?ารใหสินบน                       ร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย
    ความผิด�?าน                       �?ละความผิด                        ผลประโยชนทับซอน
      ทุจริต                         เ�?ี่ยวเนื่อง                      สนับสนุนทาง�?ารเงินโดยมิ
                                                                        ชอบดวย�?ฎหมายพรรค
                                                                        �?ารเมืองหรือ�?ารหาเสียง
                                                                       �?รรโช�?ทรัพย
                           ฟอ�? ป�?ป�?ด ไดมา
                          ครอบครอง หรือใช
                          ประโยชนสินทรัพย           ยั�?ยาย โอนทรัพยสิน
                            ที่ไดมาจา�?�?าร         ป�?ป�?ด�?ละป�?ดบังอ�?าพราง
                            �?ระท�?าความผิด          ไดมา ครอบครอง หรือใชประโยชนจา�?ทรัพยที่ไดมาจา�?
                                                       �?าร�?ระท�?าความผิด
  สนับสนุน�?าร         ละเมิด�?ฎระเบียบ�?ารจัดซื้อจัดจางภาครั�?
    �?ระท�?า            ฮั้วประมูล
    ความผิด           ปลอม�?ปลงเอ�?สาร
                      �?ระท�?าความผิดทางบั�?ชี
                      �?ระท�?าผิดตาม�?ฎหมายวาดวยภาษี
                      ฉอโ�?งทางศุล�?า�?ร/�?ารลั�?ลอบหนีศุล�?า�?ร
                      ฉอโ�?งโดยที่วิธี�?ารทางจดหมายหรือผานอุป�?รณอิเล็�?ทรอนิ�?สทางสาย
                      สมคบ
                      ชวยเหลือหรือยุยง
                      ขัดขวาง�?ระบวน�?ารยุติธรรม




                                                                                                46
นอ�?เหนื อจา�?ความผิ ด �?านทุ จริ ต ที่ ชั ด เจนมา�?�?ว า ผู ป �?ิ บั ติ ง านควรพิ จ ารณาถึ ง ความผิ ด อื่ น ๆ
ที่มี โอ�?าสจะได มาซึ่ งค�? า พิพ า�?ษาลงโทษ ความผิ ดเหล านี้ รวมถึ ง�?ารสมคบ �?ารชวยเหลื อ�?ละ
สนับสนุน รับหรือครอบครองทรัพยสินที่ไดมาจา�?าร�?ระท�?าผิดหรือ�?ารฟอ�?เงิน54 �?ารฟอ�?เงินเปน



 �?ลองขอความ 2.4 �?ฎหมายวาดวย�?ารจัดท�?าสมุดบั�?ชี บันทึ�? �?ละ�?ารควบคุมภายใน
 ของอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?
 ในคดีระหวาง United States v. Siemensa เจาพนั�?งานพบวามี�?ารใหสินบนเจาหนาที่รั�?เพื่อใหได
 ท�?าสั�?�?า�?ับรั�?บาล เงินสินบนไดจายเปนคาที่ปรึ�?ษาซึ่งจะสงเงินนี้ตอไปใหเจาหนาที่รั�? Siemens
 �?ละบริษัทในเครือที่อยูในอารเจนตินา บังคลาเทศ�?ละเวเนซูเอลายอมรับสารภาพวา�?ระท�?า
 ความผิดตามขอ�?ลาวหา�?านสมคบ�?ัน�?ละละเมิด�?ฎหมายวาดวย�?ารจัดท�?าสมุดบั�?ชี บันทึ�? �?ละ
 �?ารควบคุมภายใน ใน�?ารตอรองค�?ารับสารภาพท�?าใหถู�?ปรับ 450 ลานเหรีย�?
 ใน�?รณีที่เ�?ี่ยวของ�?ับบริษัท BAE Systems บริษัทไดใหสินบนเจาหนาที่รั�?หลายคนเพื่อใหไดท�?า
 สั�?�?าขายอาวุธในหลายๆ ประเทศ ในทายที่สุด BAE Systems ต�?ลงระงับคดี�?ับอัง�?ฤษ�?ละ
 อเมริ�?า ในอเมริ�?าบริษัทยอมรับสารภาพวา�?ระท�?าความผิด�?านสมคบ�?ัน�?สดงขอความอันเปน
 เท็จในสวนที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารเ�?็บเอ�?สาร�?ละต�?ลงจายเงินคาปรับ 400 ลานเหรีย�? �?ละใหค�?ามั่นวาจะ
 ป�?ิบัติตาม�?ฎระเบียบ ในอัง�?ฤษบริษัทยอมรับสารภาพผิดในความผิด�?านไมไดเ�?็บบันทึ�?ทาง
 บั�?ชีอยางเหมาะสม�?ละต�?ลงจายเงิน 30 ลานปอนด (ประมาณ 47 ลานเหรีย�?) ตามค�?าสั่งศาล


ความผิดที่สามารถด�?าเนินคดีไดอยางมีประสิทธิภาพที่สุดโดยเฉพาะในประเทศที่มี�?ารลงโทษ�?าร
ฟอ�?เงินโดยตนเอง�?ละไมได �?�?าหนดใหมี�? ารพิ สูจน องค ประ�?อบทั้งหมดของความผิดมู ล�?าน
ส�?าหรับ�?ารพิพา�?ษา�?ารลงโทษ55 �?ลองขอความ 2.4 �?สดงตัวอยางของประเทศอัง�?ฤษ�?ละอเมริ�?า
ผู ป �?ิ บั ติ ง านควรจะตระหนั �? ว า �?ารตั ด สิ น ใจเช น ว า อาจมี ผ ล�?ระทบต อ �?ระบวนพิ จ ารณา
ในตางประเทศ �?ละจะตองพยายามติดตอประสานงาน�?ับผูรวมงานในตางประเทศ

54
    ใน�?รั่งเศสความผิดเ�?ี่ยว�?ับภาษีหรือ�?ารท�?าบั�?ชีเท็จ ยั�?ยอ�? หรือ�?ารละเมิดทรัสตเปนความผิดที่มั�?พบคู�?ับ�?าร�?ระท�?าทุจริตซึ่ง
อาจจะพิสูจนงาย�?วา�?ารใหสินบน
55
   ในเบลเยี่ยมจ�?าเลยที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารท�?าธุร�?รรมทาง�?ารเงินอาจถู�?พิพา�?ษาลงโทษในความผิด�?านฟอ�?เงินหา�?มีพยานหลั�?�?าน
เพียงพอวาจ�?าเลยรูอยูวามีสินทรัพยนั้นมี�?หลงที่มาโดยมิชอบดวย�?ฎหมายโดยพนั�?งานอัย�?ารไมตองพิสูจนองคประ�?อบของ
ความผิดมูล�?าน
                                                                                                                          47
ความผิ ด�?านร่�? ารวยโดยผิด�?ฎหมายเป นเครื่องมื อที่มี ประโยชน มา�?ใน�?ารฟ องคดีเจาหนา ที่รั�?
ที่ทุจริตในหลายๆ ประเทศ เชน อารเจนตินา บราซิล�?ละโคลัมเบีย56 มี�?ารลงโทษเจาหนาที่รั�?ที่มี
ทรัพยสินมา�?�?วาที่ได�?สดงบั�?ชีทรัพยสินไวโดยที่ไมสามารถยืนยันไดอยางสมเหตุสมผลดวย
รายไดที่ชอบดวย�?ฎหมาย �?ละยังลดภาระใน�?ารฟองคดีที่อาจจะตองมี�?าร�?�?าหนดองคประ�?อบ
ตา งๆ ของความผิ ด�?าน�?ระท�?า ทุจริต(นั่ น คื อ �?ารเ�?ิดขึ้ นของ�?าร�?ระท�? าทุ จริ ต �?ารได รับ มาซึ่ ง
ผลประโยชน �?ละอื่ นๆ) ในบางประเทศไม ถื อวา �?ารร่�?า รวยโดยผิ ด�?ฎหมายเปนความผิ ดอา�?า
�?ต มี �? ารผนว�?เข า ไปไว ใ น�?ฎหมาย�?พ ง �?ละ�?ฎหมายป�?ครอง 57 ใน�?รณี ที่ �? ารร่�? า รวยโดยผิ ด
�?ฎหมายเปนความผิดอา�?าผูป�?ิบัติงานจะตองตระหนั�?วา�?ารเอาความผิดนี้มาใชอาจสรางป�?�?หา
ใน�?ารรวมมือระหวางประเทศในประเทศที่�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายไมไดเปนความผิดเพราะ
ขาดเงื่อนไขเรื่องความผิดของทั้งสองรั�? (ดูหัวขอ 7.4.2 ของบทที่ 7)

2.8.2 ป�?�?หาตางๆเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน
ผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณาถึงป�?�?หาตางๆ ใน�?าร�?�?าหนดองคประ�?อบเฉพาะของความผิดตาม
มาตร�?าน�?ารพิสูจนที่�?�?าหนด (ดูตัวอยางของป�?�?หาตางๆ ใน�?ลองขอความ 2.5) ในบางประเทศ
ขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางไดอาจชวยพนั�?งานอัย�?ารใน�?าร�?�? าหนดองคประ�?อบเหลานี้ไมวา
ส�?าหรับความผิดหรือในระหวาง�?ารริบทรัพย (ดูหัวขอ 6.3 ของบทที่ 6)

 �?ลองขอความ 2.5 ตัวอยางของป�?�?หาใน�?าร�?�?าหนดองคประ�?อบของความผิด
 �?ารให สิ นบน�?ละ�?ารใช อิ ท ธิ พ ล อาจต องมี �? ารพิ สู จน วา ได มี �? ารเสนอให สั �?�?าว า จะให หรื อ
 จายเงินให เปนส วนหนึ่ งของ “ข อต�?ลงใน�?าร�?ระท�?า ทุจริต�? (ข อต�?ลงลวงหนา เ�?ี่ยว�?ับเงื่ อนไข
 ของเงินสินบน�?ละสิ่งตอบ�?ทน) ระหวางผูใหสินบน�?ับเจาหนาที่รั�? �?ารพิสูจนเรื่องนี้เปนสิ่งที่ยา�?
 หา�?�?ารสืบ สวนสอบสวนด�?า เนิน�?ารทั นที หลัง จา�?ข อเท็ จจริง ปรา�?�? นอ�?จา�?นั้ นเมื่ อมี �?ารจ า ย
 สิ น บน�?ั น ในต า งประเทศโดยบริ ษั ท ในเครื อ หรื อ คน�?ลางพนั �? งานอั ย �?ารอาจจะต อ งพิ สู จ น
 ว า ผู จั ด�?ารหรื อ�?รรม�?ารที่ ส�? า นั �? งานให�? รูห รื อมี เจตนาให บ ริ ษั ท ในเครื อหรื อคน�?ลาง�?ระท�? า
 ความผิดนี้ จ�?าเลยอาจอางวาลู�?จางของตนผูซึ่งจายเงินสินบนให�?�?เจาหนาที่รั�?ตางประเทศ�?ระท�?า
 �?ารดวยตัวเองโดยไมเคารพ�?นวทาง�?ารป�?ิบัติของบริษัท
 �?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย จ�?าเปนตองท�?า�?ารประเมินสินทรัพยหรือรายไดที่บุคคลป�?ป�?ดไว


56
   UNCAC art 20 �?ละ Inter-American Convention against Corruption art. 9 �?�?าหนดใหรั�?ภาคีพิจารณาให�?ารร่�?ารวยโดยผิด
�?ฎหมายเปนความผิดอา�?า
57
   บางประเทศที่�?�?าหนดให�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายเปนความผิดอา�?าจะใชชอ       งทางทาง�?พงเพื่อติดตามสินทรัพยคืน
                                                                                                                     48
 ลั�?ทรัพยหรือยั�?ยอ�? อาจจะใชไมได�?ับอสังหาริมทรัพย บริ�?ารหรือสินทรัพยที่จับตองไมได
 �?ารฟอ�?เงิ น โดยป�?ติ จะต องมี �? ารพิ สู จน วา มี �? าร�?ระท�? า ความผิ ดมู ล �?าน�?ละ�?ารพิ สู จน �? ารท�? า
 ธุร�?รรมหรื อ�?ผน�?ารที่ จะท�? า�?ารป�?ป�?ดหรืออ�?า พรางที่ มาโดยผิ ด�?ฎหมาย ความเปนเจา ของหรื อ
 �?ารควบคุมสินทรัพย
 �?ารปลอม�?ปลง อาจจะตองมีพยานหลั�?�?านวาเอ�?สารที่ปลอม�?ปลงนั้นมีนัยยะหรือผลทาง�?ฎหมาย
 เอ�?สารอื่นๆ มั�?จะไมอยูในขายปลอม�?ปลง ในบางประเทศความผิดเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีใชได�?ับงบบั�?ชี
 ที่เผย�?พรเทานั้น
 ความรับผิดทางอา�?าของนิติบุคคล อาจจะใชไมไดขึ้นอยู�?ับ�?ตละประเทศหรือความผิดเฉพาะอยาง
 �?ารฉ อ โ�?ง เมื่ อ มี �? ารฉ อโ�?งเป น ระยะเวลาติ ด ต อ �?ั นยาวนานมั �? จะมี ค วามผิ ด�?ต ล ะอย า งเข า มา
 เ�?ี่ยวของเปนรอยๆ พันๆ �?ารฟองคดีความผิดเชนนี้เปน�?ารยุงยา�? �?ารฟองคดีความผิดเ�?ี่ยวพัน�?ัน
 อาจมีผลเสียตอ�?ระบวน�?ารริบทรัพยที่เ�?ี่ยวของได ดูขอมูลเพิ่มเติมส�?าหรับ�?ารใชวิธี�?ารฟองคดี
 ความผิดเ�?ี่ยวพัน�?ัน ในหัวขอ 6.2.2 ในบทที่ 6
 ค�?าอธิบายเพิ่มเติมส�?าหรับความผิดตางๆ เหลานี้ดูไดในภาคผนว�? �?.


�?ารตรวจสอบป�?�?หาที่เ�?ี่ยวของ�?ับความผิดตางๆ ควรจะด�?าเนิน�?ารเปน�?รณีๆไป ตัวอยาง เชน
�?ารร่�? า รวยโดยผิ ด�?ฎหมายอาจพิ สู จน ค วามผิ ด ได ง า ย�?ว า �?ารให สิ นบนที่ ไ ม มี เ อ�?สารเ�?ี่ ย ว�?ั บ
สิ น บน�?ละสิ่ ง ตอบ�?ทนเป น ลายลั �? ษณ อั �? ษรในระหว า ง�?ารสื บ สวนสอบสวนเบื้ อ งต น58
อี�?ดานหนึ่งหา�?ผูป�?ิบัติงานเป�?ดเผยพยานหลั�?�?านเชนวา�?ารใหสินบน�?็�?ลายเปนความผิดที่พิสูจน
ไดงายขึ้นโดยเฉพาะเมื่อ�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายจ�?าเปนตองมี�?ารฟองคดีเพื่อ�?ารรวบรวมขอมูล
เ�?ี่ยว�?ับ�?ารด�?าเนินชีวิต�?ละสินทรัพยของจ�?าเลย

2.8.3 �?ารไมสามารถมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
ในประเทศต า งๆ ส ว นให�? ศ าลไม ส ามารถชี้ ข าดตั ดสิ นคดี ไ ด ห า�?จ�? า เลยไม ม าปรา�?�?ตั ว เช น
ใน�?รณีจ�?าเลยหลบหนีหรือเสียชีวิต ในบางประเทศที่ใชระบบ civil law อาจเปนไปไดที่จะมี�?าร
พิจารณาคดี อา�?าลั บ หลั ง จ�? า เลยส�? า หรั บ คดี อา�?าที่ จ�?า เลยหลบหนี �?ต อย า งไร�?็ ตามค�? า พิ พ า�?ษา
ใน�?รณีนี้อาจไมใชค�?าพิพา�?ษาถึงที่สุดเพราะ�?ระบวน�?ารยุติธรรม�?�?าหนดใหจ�?าเลยที่หลบหนีเมื่อ

58
   �?ารฟองคดี�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายอาจท�?าใหเ�?ิดความยุงยา�?ในเรื่องขอ�?�?าหนดเรื่องความผิดสองประเทศส�?าหรับความ
ชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายของบางประเทศ ดูหัวขอ 7.4.2 ในบทที่ 7



                                                                                                                49
ถู �? จั บ �?ุ ม ได ส ามารถอุ ท ธรณ ค�? า ตั ด สิ น ของศาลได นอ�?จา�?นั้ น �?ฎหมายว า ด ว ย�?ารริ บ ทรั พ ย
บางอยางได�?�?าหนดบทบั�?�?ัติวาดวย�?ารหลบหนีของผูตองหาไวโดยอนุ�?าตให�?ารด�?าเนิน�?าร
ตาม�?ฎหมายตอไปไดถึง�?มวาจ�?าเลยหลบหนีหรือเสียชีวิต
ถ า หา�?จ�? า เลยหลบหนี เ จ า พนั �? งานอาจพิ จ ารณาขอให มี �? ารส ง ตั ว จ�? า เลยข า ม�?ดนตามบริ บ ท
ของอนุสั�?�?าพหุภาคี�?ละทวิภาคีหรือตาม�?ฎหมายของประเทศที่จ�?าเลยหลบหนีไปอยู (หรือ ทั้ง
สองอยาง) �?ารสงผูรายขาม�?ดนอาจเปน�?ระบวน�?ารที่ใชเวลานาน�?ละนาทอ�?ท ซึ่งเ�?ี่ยวของ�?ับค�?า
ตัดสินของศาลหลายศาล�?ละ�?ารอุทธรณตอศาลสูงขึ้นไปอี�? นอ�?จา�?นี้หา�?ความผิดอา�?าบางอยาง
ซึ่งเปนมูลของค�?ารองขอถู�?ป�?ิเสธโดยประเทศผูสงผูรายขาม�?ดนตามหลั�?บุคคลที่ถู�?สงตัวจะถู�?
พิจารณา�?ละลงโทษเฉพาะในความผิดที่ขอใหสงตัวเทานั้น (specialty principle) รั�?ที่รองขอจะตอง
ยุติ�?ารสืบสวนสอบสวนหรือ�?ารฟองคดีความผิดเหลานี้ ทางเลือ�?อื่นๆ อาจรวมถึง�?ารยื่นฟองตอ
เจาพนั�?งานตางประเทศ (น�?าไปสู�?ารริบทรัพยทางอา�?าหรือ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษในต า งประเทศ) หรื อ ริ เ ริ่ ม �?ระบวน�?าร�?ารริ บ ทรั พ ย โ ดยไม ตอ งมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ
ภายในประเทศ ถ า หา�?จ�? า เลยเสี ย ชี วิ ต เจ า พนั �? งานอาจพิ จ ารณาฟ อ ง�?พ ง โดยบุ ค คลต อ
อสังหาริมทรัพยของผูตาย (ตอศาลภายในประเทศหรือศาลตางประเทศ) หรือด�?าเนิน�?ารริบทรัพย
โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ ภายในประเทศหรือในตางประเทศ
เจ า พนั �? งานอาจมี พ ยานหลั �? �?านไม เพี ย งพอตามมาตร�?าน�?ารพิ สู จน ที่ �?�? า หนดไว ส�? า หรั บ �?าร
พิพา�?ษาลงโทษ ในสถาน�?ารณเชนนี้ผูป�?ิบัติงานควรตรวจสอบวามีพยานหลั�?�?านเพียงพอที่จะท�?า
�?ารฟอง�?พงหรือ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษไดหรือไม (ดูหัวขอ 2.6.5 ขางตน
เ�?ี่ยว�?ับมาตร�?าน�?ารพิสูจน)

2.9 ระบบบริหารจัด�?ารคดี
เพื่ อใหเ�?ิ ดประสิ ท ธิ ภาพ ความรั บ ผิดชอบตรวจสอบได �?ละความโปร งใสมา�?ขึ้ นสิ่ ง ส�?า คั �?คื อ
ตองมีนโยบาย�?ละวิธี�?ารด�?าเนิน�?ารที่เหมาะสมเพื่อใหมั่นใจวาผู�?ระท�?าผิดถู�?ตั้งขอ�?ลาวหาอยาง
เหมาะสม เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายท�?า�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?านอยางถู�?ตอง�?ละสงให�?�?
พนั�?งานอัย�?าร �?ละศาล �?ละ�?ารเคารพสิทธิของผู�?ระท�?าผิดตาม�?ระบวน�?ารยุติธรรม �?ารไม
ป�?ิ บั ติ ต ามข อ �?�? า หนดว า ด ว ย�?ารรั �? ษาความลั บ �?ละ�?ระบวน�?ารยุ ติ ธ รรมอาจท�? า ให ค ดี
ภายในประเทศเปนโมฆะ สู�?เสียความนาเชื่อถือ�?ละท�?าใหไมไดรับความรวมมือระหวางประเทศ
จา�?ตางประเทศตัวอยาง นโยบาย�?ละวิธี�?ารที่ส�?าคั�?มีดังนี้



                                                                                                       50
2.9.1 �?ารวาง�?ผนยุทธศาสตร�?ละภาวะผูน�?า
ในขณะที่จะตอง�?�?าหนดยุทธศาสตรตางๆ ตั้ง�?ตเริ่มคดีเจาพนั�?งานจะตองมั่นใจวา�?ระบวน�?าร
ตัดสินใจเปน�?ระบวน�?ารที่ตอเนื่อง�?ละไหลลื่น ความยุงยา�?หรือป�?�?หาตางๆ ที่ไมคาดคิดอาจ
เ�?ิดขึ้นไดทุ�?เวลาใน�?ารด�?าเนิน�?ารติดตามสินทรัพยคืน�?ละอาจท�?าใหตองเปลี่ยนวิธี�?ารสืบสวน
สอบสวนใหมหรือตองคนหาวิธี�?ารอื่นๆ เพื่อใหเ�?ิดความยืดหยุนมา�?ที่สุดใน�?ารตรวจสอบคดี
ที่ ท�? า เป น ประจ�? า ควรจะให ผู �?�? า หนดนโยบาย เจ า หน า ที่ ผู บั ง คั บ ใช �? ฎหมาย พนั �? งานอั ย �?าร
ผูพิ พ า�?ษาผูส อบสวนคดี ผู บ ริ หารสินทรั พ ย �?ละผู �?ทนจา�?หน วยงานที่ มี ส วนร วมอื่ นๆได เข า
ประชุมรวม�?ัน ใน�?ารประชุมควรตั้งอยูบนพื้น�?านของรายงานหรือบันทึ�?�?ารประชุมที่�?ระชับ
ลาสุด�?ละถู�?ตองที่มีรายละเอียดของ�?ารตัดสินใจครั้งลาสุดพรอมทั้งเหตุผล �?ละควรใชเวลาใน�?าร
ประชุมใหมา�?�?ับ�?ารคาด�?ารณป�?�?หาหรือโอ�?าสตางๆ ที่จะเ�?ิดขึ้น ในหลายๆ ประเทศพบวามี
ประโยชนอยางมา�?ส�?าหรับ�?าร�?ตงตั้งผูรับผิดชอบคดีใหรับผิดชอบ�?ารประสานงาน�?ารประชุม
ตัดสินใจขั้นสุดทาย จัดหาทรัพยา�?รอื่นๆ

2.9.2 เวลาที่เหมาะสม�?ละ�?ารประสานงาน
ควรมี�?ารวาง�?ผนบริหารคดี เพื่อใหมั่นใจวามาตร�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย มี�?ารประสาน�?ับมาตร�?ารชั่วคราว�?ละ�?ารจับ�?ุมเพื่อปอง�?ัน�?ารยั�?ยาย
ถายโอนหรือ�?ารเคลื่อนยายสินทรัพยหรือ�?ารหลบหนีของบุคคลเปาหมาย ใน�?รณีที่จะมี�?ารยึด
สินทรัพย�?ารประเมินประเด็นป�?�?หาตางๆ เ�?ี่ยว�?ับ�?ารบริหารสินทรัพยควรจะเปนสวนหนึ่งของ
�?ระบวน�?ารวาง�?ผนบริหารคดี ควรมี�?ลไ�?ใหความปลอดภัย�?�?พยานส�?าคั�? เจาหนาที่ผูบังคับใช
�?ฎหมาย ทนายความหรื อ ผู พิ พ า�?ษาที่ เ �?ี่ ย วข อ ง�?ั บ คดี ที่ เ ป น เป า สายตาของสาธารณะชน
�?ารประสานงานในเรื่ อ งนี้ เ ป น สิ่ ง ส�? า คั �? อย า งยิ่ ง โดยเฉพาะในระยะเริ่ ม �?ร�?ของ�?ารสื บ สวน
สอบสวนเมื่อ�?ารรวบรวมขอมูลเบื้องตน �?ารรองขอเอ�?สาร �?ารสอบปา�?ค�?าพยาน�?ละ�?ารรองขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย อาจท�?าใหเปาหมายไหวตัว�?ละเป�?ดโอ�?าสใหเปาหมาย
ท�?าลายหรือป�?ป�?ดพยานเอ�?สาร บีบบังคับพยานส�?าคั�? เคลื่อนยายหรือซุ�?ซอนสินทรัพย หา�?รง
สนับสนุนทาง�?ารเมือง�?ละหลบหนีไปตางประเทศ
ควรจะมี �? ารประเมิ น ความเสี่ ย งอย า งสม่�? า เสมอ�?ละท�? า ให เหลื อ น อยที่ สุ ดโดย�?ารเลื อ �?เทคนิ ค
�?ารสืบ สวนสอบสวนอยา งระมั ดระวัง ในระยะเริ่ม �?ร�?ของ�?ารสื บสวนสอบสวน ตั วอย างเช น
�?ารตรวจตราทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส �?ารเ�?าดูไปรษณีย�?ละถังขยะหรือ�?ารใชผูใหขอมูล เมื่อจ�?าเปนตอง
ใชเทคนิคที่เป�?ดเผยมา�?ขึ้น (เชน คนบานหรือสถานที่ประ�?อบธุร�?ิจ ค�?าสั่งยึดหรือเรีย�?เอ�?สาร หรือ

                                                                                                           51
สอบปา�?ค�?าบุคคลเปาหมาย�?ละพยาน) สิ่งส�?าคั�?คือตองมี�?ารประสานงาน�?ารด�?าเนิน�?ารตางๆ
เหลานี้ใหถู�?จังหวะ�?ับ�?ารจับ�?ุม�?ละ�?ารยับยั้งหรือยึดสินทรัพย ขอมูลเพิ่มเติมส�?าหรับประเด็น
ตางๆ เหลานี้อยูในหัวขอ 3.3 (มาตร�?ารสืบสวนสอบสวน) หัวขอ 3.1 �?ละ 4.4 (มาตร�?ารชั่วคราว
ในเวลาที่เหมาะสม) หัวขอ 4.2.2 �?ละบทที่ 5 (�?ารบริหารสินทรัพย)

2.9.3 �?ารจัด�?าร�?ฟมคดี�?ละ�?ารเขียนรายงาน
�?ฟมคดีควรจัดใหเปนระเบียบเพื่อใหสามารถด�?าเนิน�?ารเรื่องตางๆ ไดทัน�?�?าหนดเวลา ตัวอยางเชน
�?ารฟองคดีภายใน�?�?าหนดอายุความ�?ละเวลาของมาตร�?ารชั่วคราวที่ขยายออ�?ไป �?ารควบคุมตัว
บุค คลเป า หมายเพื่อไม ให ไ ป�?อเหตุ หรื อมี ม าตร�?าร�?�? ไ ขชั่ วคราวอื่ นๆ �?ฟม คดี ควรมี เอ�?สาร
เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยที่เปนเปาหมายของ�?ารติดตามคืน �?ผนภาพ�?สดงเสนทางธุร�?รรมทาง�?ารเงิน
ค�? า อธิ บ าย�?ารค�? า นวณมู ล ค า ของทรั พ ย สิ น ที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด (ตาม�?ฎหมาย
ภายในประเทศ) ประวั ติ อ าช�?า�?รรมของบุ ค คลเป า หมาย�?ละค�? า เบิ �? ความของพยาน�?ละ
พยานเอ�?สารตางๆ
ควรมี�?ารลงหมายเลขพยานหลั�?�?าน บันทึ�?ลงราย�?าร�?ละจัดเ�?็บไวในที่ปลอดภัยพรอม�?ับบันทึ�?
ขั้นตอน�?ารคุมครองพยานหลั�?�?าน (chain of custody) ระหวาง�?ารยึดจนถึง�?ารจัดเ�?็บ ถึง�?มวา
�?ารเตรียม�?ารตางๆ เหลานี้จะ�?ินเวลามา�?�?ละอาจเปนอุปสรรคขัดขวางความคืบหนาของคดี�?ต
เปนสิ่งจ�?าเปนเพื่อความครบถวนบริบูรณของพยานหลั�?�?านหรือ�?ารคุมครองพยานหลั�?�?าน
�?ารเขี ย นรายงาน�?็ เป นสิ่ ง ส�? า คั �? ส�? า หรั บ �?ารสื บ สวนสอบสวนคดี อ า�?าซึ่ ง ส วนให�? ถู �? ละเลย
หรือไมคอยไดรับความสนใจ ใน�?ารสืบสวนสอบสวนเ�?ี่ยว�?ับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน�?ารเขียน
รายงานมีความส�?าคั�?อยางมา�?เพราะ�?ารสืบสวนสอบสวนอาจตองใชเวลายาวนาน สลับซับซอน
�?ละเ�?ี่ยวของ�?ับหลายๆ ประเทศ รายงานที่ถู�?ตอง �?ระชับ�?ละถู�?จังหวะเวลาจะชวยให�?ารจัดท�?า
ขอมูลพื้น�?านที่จ�?าเปนเปนไปตามขอ�?�?าหนดวาดวยพยานหลั�?�?านใน�?ารท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารสืบพยานหลั�?�?าน ผูป�?ิบัติงานจะตองบันทึ�?สิ่งที่ตรวจพบตลอด
�?ารสืบสวนสอบสวนไวเปนเอ�?สารเปนระยะๆ รวมทั้งหลังจา�?มีเหตุ�?ารณส�?าคั�?ๆ เ�?ิดขึ้น รายงาน
ควรจะเขียนในลั�?ษณะที่�?ระชับ ชัดเจน�?ละควรจะเขียนในวันเดียว�?ับวันที่เ�?ิดเหตุ�?ารณที่�?ลาวถึง
�?ละควรรวมถึงขอมูล�?ละเหตุ�?ารณที่เ�?ี่ยวของทั้งหมดดวย รายงานตางๆ ควรใหผูบังคับบั�?ชา
ตรวจสอบ�?ละรับรองโดยเร็วที่สุด




                                                                                                    52
2.9.4 �?ารตอบค�?าถามสื่อมวลชน
คดีทุจริตโดยเฉพาะอยางยิ่งคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับเจาหนาที่ที่เปนเปาสายตาของสาธารณชนมั�?จะไดรับ
ความสนใจเปนอันมา�?จา�?สื่อ ผูป�?ิบัติงานจะตองเตรียมพรอมรับมือ�?ับค�?าถามตางๆ ไมเชนนั้น
�?ลว�?ารใหขอมูลที่เปนความลับโดยประมาทเลินเลออาจสงผลเสียหายราย�?รงตอคดีได
ในประเทศตางๆ สวนให�?ความรับผิดชอบใน�?ารตอบค�?าถามของสื่อจะอยูที่อัย�?ารสูงสุดหรื อ
ผูอ�?านวย�?ารหนวยงานของรั�?ที่เ�?ี่ยวของ (ตัวอยาง เชน เจาหนาที่สารนิเทศหรือ�?ระทรวงยุติธรรม)
ความป�?ติจะมี�?าร�?ตงตั้งเจาหนาที่อาวุโสในส�?านั�?งานทองถิ่นหรือในคดีให�?ๆ เจาหนาที่อาวุโส
ในทีมจะไดรับ�?าร�?ตงตั้งใหเปนผูติดตอประสานงาน�?ับสื่อ บุคคลเหลานี้ควรไดรับ�?าร�?�?อบรม
อยางเหมาะสม�?ละคุนเคย�?ับคูมือ�?ละวิธี�?ารด�?าเนิน�?าร (ถาหา�?มี) เชน วิธี�?ารตอบขอซั�?ถาม
ของสื่อโดย�?าร�?ถลงขาวหรือ�?ารจัดประชุม ประเภทของขอมูลที่สามารถเป�?ดเผยไดในระหวาง�?าร
ด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารประสานงาน�?ับผูรวมงานในประเทศในประเด็นตางๆ ที่มี
ความส�?าคั�?ในระดับประเทศหรือระดั บภูมิภาค ในบาง�?รณี ผูป�?ิบั ติงานพบว ามีประโยชนมา�?
หา�?มี�?าร�?ตงตั้งผูประสานงานส�?าหรับใหขอมูลเ�?ี่ยว�?ับขั้นตอนวิธี�?ารด�?าเนิน�?าร(ไมเ�?ี่ยว�?ับสาระ
ของคดี ) เป นผูคอยอธิบ ายระบบ�?ารท�?างานตาม�?ระบวน�?ารยุติธ รรม ทายที่ สุดจะตองใชความ
ระมัดระวังเพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารใหถอยค�?าที่อาจเปนผลเสียตอ�?ระบวนพิจารณาตาม�?ฎหมายที่�?�?าลัง
ด�?าเนิน�?ารอยู�?ับบุคคลเปาหมาย




                                                                                           53
                                                           3. �?ารไดมาซึ่งพยานหลั�?�?าน�?ละ
                                                                       �?ารติดตามสินทรัพย

ป�?�?หาให�?ที่สุดป�?�?หาหนึ่งในคดีที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารริบสินทรัพยคือ�?ารหาพยานหลั�?�?านที่เชื่อมโยงสินทรัพย
�?ับ�?าร�?ระท�?าผิดความอา�?า (�?ารริบทรัพยที่ตัวทรัพยสิน(property-based confiscation)) หรือ�?ารพิสูจน
วาสินทรัพยนั้นไดรับมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดของบุคคลเปาหมาย (�?ารริบทรัพยตามมูลคา (value-based
confiscation))59 เพื่อที่จะสรางความเชื่อมโยงนี้ (หมายถึง “จุดเชื่ อมตอ�? หรื อ “หลั�?�?านพยานเอ�?สาร�?)
ผูป�?ิบัติงานจะตองระบุชี้�?ละติดตามสินทรัพยหรือ “ตามเสนทางเงิน�? จน�?ระทั่งสามารถระบุถึงความเชื่อมโยง
�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดไดหรือจนสามารถระบุชี้ที่ตั้งของสินทรัพยได
�?ตอยางไร�?็ตามสินทรัพยมั�?จะถู�?เคลื่อนยายไปทั่วโล�?โดยใชวิธี�?ารที่เ�?ี่ยวของ�?ับศูนย�?ลางทาง�?ารเงิน
ระหวางประเทศ เครื่องมือทางธุร�?ิจ (corporate vehicles) �?ละ�?ารท�?าธุร�?รรมทาง�?ารเงินตางๆ เพื่อพยายาม
ฟอ�?เงิน�?ละป�?ดป�?งอ�?าพรางหลั�?�?านพยานเอ�?สาร นอ�?จา�?นั้นคดีตางๆ มั�?จะเปนคดีที่มีเอ�?สารเ�?ี่ยวของ
อยางมา�?มาย (paper cases) ซึ่ง�?ินเวลามา�?�?ละสลับซับซอน�?ละตองใชทั�?ษะหลายๆ อยางใน�?ารจัด�?าร
ทั �? ษะเหล า นี้ ร วมถึ ง ความสามารถที่ จะเข า ใจว า ข อมู ล ประเภทใดที่ ส ามารถหาได จา�?สถาบั น �?ารเงิ น
ความสามารถใน�?ารหาขอมูลที่เ�?ี่ยวของดวยวิธี�?ารสืบสวนสอบสวน�?บบดั้งเดิม ความสามารถใน�?าร
วิเคราะหราย�?ารเงิน�?า�?ถอนในบั�?ชีเงิน�?า�? บันทึ�?ทางธุร�?ิจ เอ�?สารทางเงิน�?ละเอ�?สารสั�?�?า�?ารไมค�?านึง
ถึงสภาพนิติบุ คคลของบริ ษัท (pierce the corporate veil) เพื่อบงชี้หาตัวเจาของผูรับ ประโยชนที่ �?ทจริ ง
(ultimate beneficial owners) รวบรวมพยานหลั �?�?านประ�?อบโดย�?ารสอบปา�?ค�?า พยานหรือบุค คล
เปาหมาย ประสานงาน�?ับเจาพนั�?งานตางประเทศ�?ละจัด�?ารขอมูลตางๆ อยางครอบคลุม�?ละสอดคลอง
�?ัน60
จุดมุงหมายของบทนี้เพื่อน�?าเสนอเทคนิคบางอยางใหผูป�?ิบัติงานสามารถน�?าไปใชใน�?ารติดตามสินทรัพย
�?ละวิเคราะหขอมูลทาง�?ารเงิน �?ละเพื่อใหไดมาซึ่งพยานหลั�?�?านที่นาเชื่อถือ�?ละพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งได

59
  ดูรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับระบบ�?ารริบทรัพยที่ตัวทรัพย�?ละ�?ารริบทรัพยตามมูลคาในบทที่ 6
60
  บางประเทศมี�?ารจัดตั้งหนวยสืบสวนสอบสวนพิเศษขึ้นมาเพื่อตามรอยสินทรัพยในขณะที่หนวยสืบสวนสอบสวนอื่นจะท�?า�?ารรวบรวม
พยานหลั�?�?านส�?าหรับความผิดคดีอา�?าหรือ�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมายซึ่งมี�?ารท�?างานรวม�?ันอยางใ�?ลชิด�?ละหนวยที่ท�?าหนาที่ตามรอยสินทรัพย
จะด�?าเนิน�?ารในลั�?ษณะทีจ ่ ะไมขัด�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนทางอา�?า



                                                                                                                          54
ในคดี ริ บ ทรั พ ย เทคนิ ค ต า งๆ ที่ �? ล า วถึ ง นี้ ยั ง เป น ประโยชน ใ น�?ารรวบรวมพยานเพื่ อ พิ สู จ น ป ระ�?อบ
ของความผิดที่�?�?าลังสืบสวนสอบสวนอยู

3.1 �?ารวาง�?ผนงาน�?ละขอพิจารณาที่ส�?าคั�?
จา�?ประสบ�?ารณ�?สดงใหเห็นวา�?ารติดตามสินทรัพยตั้ง�?ตระยะ�?ร�?เริ่มของ�?ารสืบสวนสอบสวนควบคู
ไปพร อ มๆ �?ั น �?ั บ �?ารสื บ สวนสอบสวนความผิ ด ต า งๆ ที่ เ �?ี่ ย ว�?ั บ �?ารทุ จ ริ ต �?ารฟอ�?เงิ น �?ละอื่ น ๆ
มีความส�?าคั�?เปนอยางยิ่ง �?าร�?�?าหนด�?รอบ�?ารท�?างานหรือ�?ารวาง�?ผน�?ารสืบสวนสอบสวนเปน�?าว�?ร�?
ที่ส�?าคั�?ส�?าหรับ�?าร�?�?าหนดทิศทาง�?ารติดตามสินทรัพย �?ผนงานทั้งหมดหรือวิธี�?ารที่ใชมั�?จะขึ้นอยู�?ับวา
พยานหลั �? �?านเบื้ อ งต น ชี้ ไ ปที่ �? ารทุ จ ริ ต หรื อ �?ารฟอ�?เงิ น หรื อ ทั้ ง สองอย า ง ส�? า หรั บ �?าร�?ระท�? า ทุ จ ริ ต
เจาหนาที่บังคับใช�?ฎหมายจะท�?า�?ารสืบสวนสอบสวน�?าร�?ระท�?าทุจริต �?ลวจึงติดตามเสนทางเงินเพื่อระบุชี้
�?ละติดตามเอาทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด ใน�?รณี
ของ�?ารฟอ�?เงินผูป�?ิบัติงานเริ่มตนดวย�?ารวิเคราะหธุร�?รรมทาง�?ารเงินที่เชื่อมโยง�?ับ�?าร�?ระท�?าทุจริต
�?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดอื่นๆ ขั้นตอนพิเศษบางขั้นตอนรวมถึง�?ารระบุชี้ตัวบุคคล บริษัท�?ละสินทรัพ ย
ที่เ�?ี่ยวของในคดี�?ละความเ�?ี่ยวของ�?ันของบุคคล บริษัท�?ละสินทรัพยเหลานั้น�?ละ�?ารวิเคราะหสินทรัพย
�?ละ�?ระ�?ส�?ารเงิน
โดยเฉพาะอยางยิ่งในคดีให�?ๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ิจ�?รรมส�?าคั�?�?ละปริมาณเอ�?สารมีมา�?ผูป�?ิบัติงานจะพบวา
เปนประโยชนอยางมา�?ที่จะจัดล�?าดับความส�?าคั�?�?อนหลัง�?ละเนนไปที่เอ�?สารหรือบั�?ชีเฉพาะบางประเภท
หรื อในช วงเวลาที่ �?นนอน ตั วอยา ง เช น �?ารไดม าได รับ �?ละวิ เคราะห เอ�?สารบั �?ชีธ นาคารที่ งา ยต อ
�?ารตีความ�?ละคลี่ออ�?มาเปนประโยชนอยางยิ่งในคดี�?ารฟอ�?เงินที่ผูป�?ิบัติงานจ�?าเปนตอง�?สดงใหเห็นถึง
ความเชื่อมโยงของบุคคล�?ับบริษัท�?ละ�?สดงใหเขาใจถึง�?ารไหลของเงิน �?ตอยางไร�?็ตามใน�?รณีที่บุคคล
ที่มีรายไดจา�?เงินสินบนพยานหลั�?�?านที่ส�?าคั�?มา�?�?วาอาจเปนค�?าให�?ารของพยานเ�?ี่ยว�?ับผูรวมธุร�?ิจ
ลู�?จาง�?ละเพื่อนบาน ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?รรมสิทธิ์�?ละขอมูลทางภาษี
ยังมีขอพิจารณาส�?าคั�?บางอยางที่ควรค�?านึงถึงใน�?ารวาง�?ผน�?ละด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ารติดตาม
สิ น ทรั พ ย คื น ประ�?าร�?ร�?เมื่ อ มี �? ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย ผ า นทางภาค�?ารเงิ น สิ่ ง ส�? า คั �? ที่ จ ะต อ งค�? า นึ ง
คือสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?ารทุจริตอาจผสมปนเปอยู�?ับสินทรัพยอื่นๆ ที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด
อาจเปลี่ยนรูป�?ละอาจเคลื่อนยายผานชองทางตางๆ ถึง�?มวาสินทรัพยที่วามี�?ารเปลี่ยนรูป (ตัวอยาง เชน




                                                                                                                        55
เงิน 1 ลานเหรีย�? ถู�?น�?าไป�?า�?ไวในบั�?ชีเงิน�?า�?หนึ่ง�?ละตอมาไดมี�?ารโอนไปยังบั�?ชีธนาคารตางๆ
หลายบั�?ชีหรือไดถู�?น�?าไปซื้อทรัพยสิน) ทรัพยสินนั้น�?็อาจถู�?ริบได61
ประ�?ารที่สองจา�?ประสบ�?ารณพบวาเจาหนาที่ที่ทุจริตจะไมมีสินทรัพยหรือบั�?ชีธนาคารในชื่อของตนเอง
�?ตจะอยูในชื่อของบุคคลหรือบริษัทตางๆ เพื่อป�?ดบังอ�?าพรางบทบาทของเจาหนาที่ใน�?านะเปนเจาของผูรับ
ประโยชน เป นสิ่ งส�? า คั �?ที่ ผูป �?ิ บั ติง านจะต องตรวจสอบสิ นทรั พย �?ละบั �?ชี ธ นาคารของผู ที่อาจมี ส วน
เ�?ี่ยวของซึ่งรวมถึง

      �?าติ เพื่อนรวมธุร�?ิจหรือคนสนิท
      คน�?ลางหรื อ “หุ นเชิ ด�? ซึ่ ง เป นบุ ค คลที่ ต�?หลุ ม พรางหรือเต็ ม ใจที่ จะป�?ป องเจ า หน า ที่ ที่ ทุ จริ ต
       โดย�?ารถือครองทรัพยสินหรือเป�?ด�?ละจัด�?ารบั�?ชีเงิน�?า�?สวนมา�?มั�?จะ�?ล�?�?ับคาตอบ�?ทนเล็�?ๆ
       นอยๆ �?ละ
      เครื่ อ งมื อ ทางธุ ร �?ิ จ รวมทั้ ง บริ ษั ท ทรั ส ต ห า งหุ น ส ว นจ�? า �?ั ด �?ละมู ล นิ ธิ ส�? า หรั บ รายละเอี ย ด
       ของเครื่องมือทางธุร�?ิจอยูในภาคผนว�? ข62

ใน�?รณีที่สินทรัพยอยูในสถาบัน�?ารเงิน สถาบัน�?ารเงินบาง�?หงสามารถใหชื่อบุคคลธรรมดาที่เปนเจาของ
ผูรับประโยชนของบั�?ชี63 �?ตอยางไร�?็ตามไมใชวาไมใชวาธนาคารทุ�?�?หงจะไดรับขอมูลนี้โดยเฉพาะเมื่อ
หวงโซนิติบุคคลถู�?น�?าไปใชเพื่อป�?ดบังอ�?าพรางเจาของผูรับประโยชนที่�?ทจริง ธนาคารอาจระบุชี้ผูถือหุน
หรือบุคคลอื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ตบุคคลเหลานี้อาจไมใชเจาของที่�?ทจริง ธนาคารอาจระบุชี้ผูถือหุนหรือบุคคล
อื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ตบุคคลเหลานี้อาจไมใชเจาของผูรับประโยชนที่�?ทจริง ถึง�?มวาผูที่เป�?ดบั�?ชีจะไดระบุ
ชื่อเจาของผูรับประโยชน�?ตอาจจะเปนขอมูลเท็จที่จงใจป�?ป�?ดชื่อของเจาหนาที่ที่ทุจริต ดวยขอจ�?า�?ัดเหลานี้

61
     ในเรื่องนี้เปนสิ่งส�?าคั�?ที่ประเทศตางๆ จะตองนิยามค�?าวา “สินทรัพย�? หรือ “ทรัพยสิน�? �?ละ “สินทรัพยที่ไดจา�?�?ระท�?าความผิด�? อยาง
�?วางๆ ใน�?ฎหมายของตนเอง ดู UNCAC art 2 (d) �?ละหัวขอ 6.2.1 ในบทที่ 6 เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยควบรวม
62
     Stolen Asset Recovery (StAR) Initiative �?�?าลังศึ�?ษา�?ารใชเครื่องมือทางธุร�?ิจในทางมิชอบในคดีทุจริตรายให�? (ทัง    ้ ใน�?าร�?ระท�?าทุจริต�?ละ
�?ารฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?ารทุจริต) เพื่อชวยผู�?�?าหนดนโยบายใน�?าร�?�?าหนดนโยบายที่เ�?ี่ยวของ คาดวาจะเผย�?พรเอ�?สารไดตนป 2554 �?ละ
สามารถดูไดที่ http://www.worldbank.org/star
63
     ประชาคมระหวางประเทศไดรับเอามาตร�?านที่�?�?าหนดใหสถาบัน�?ารเงินท�?า�?ารตรวจสอบขอเท็จจริงของลู�?คาเพื่อระบุตัวตนของลู�?คา�?ละ
เจาของผูรับประโยชน ขอขอมูลลั�?ษณะความสัมพันธเชิงธุร�?ิจ�?ละใช�?ารตรวจสอบตัวตนลู�?คาอยางเขมงวดถึงความสัมพันธ�?ับผูมีสวน
เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารเมือง(PEP) เจาหนาที่รั�?อาวุโสรวมทั้งครอบครัว�?ละคนใ�?ลชิด ดู UNCAC, art. 52; �?ละ recommendations 5 �?ละ 6 ของ
Financial Action Task Force (FATF) 40+9 Recommendations �?ตมาตร�?านเหลานี้มั�?ไมมี�?ารน�?าไปใช ดู Theodore S. Greenberg, Larissa
Gray, Delphine Schantz, Carolin Gardner, and Michael Lathem, Politically Exposed Persons: Preventive Measures for the Banking Sector
(Washington, DC: World Bank, 2010), 7, 13



                                                                                                                                         56
รวมทั้งขอเท็จจริงที่วาสินทรัพยอื่นๆ จ�?านวนมา�?ไมมีขอมูลของเจาของผูรับประโยชนที่�?ทจริง ผูป�?ิบัติงาน
จะต อ งมั่ น ใจว า �?ารสื บ สวนสอบสวนด�? า เนิ น ขั้ น ตอนที่ จะสามารถระบุ ชี้ สิ น ทรั พ ย �? ละบริ ษั ท ที่ บุ ค คล
เปาหมายเปนเจาของผูรับประโยชน
ท า ยที่ สุ ด ผู ป �?ิ บั ติ ง านควรจะประเมิ น อย า งต อ เนื่ อ งว า มี ค วามเป น ไปได �?ละในทางป�?ิ บั ติ ที่ จ ะร อ งขอ
มาตร�?ารชั่วคราวเพื่อยึดหรือยับยั้งสินทรัพยที่พบในระหวาง�?ารติดตามสินทรัพย ในบาง�?รณีอาจตัดสินใจ
ใหบั�?ชีเป�?ดไว�?ละคอยติดตามตรวจสอบเพื่อตรวจหาเบาะ�?สใหมๆ อยางไร�?็ตามหา�?มีความเสี่ยงวาบุคคล
เปาหมายจะไดรับ�?าร�?จงเตือน�?ละท�?า�?ารจ�?าหนายถายโอนหรือโย�?ยายทรัพยสินควรจะตองพิจารณาใช
มาตร�?ารชั่วคราวซึ่ง�?ลาวไวในบทที่ 4

3.2 จัดท�?าขอมูลของบุคคลเปาหมาย
ในทุ�?�?ารสืบสวนสอบสวนจ�?าเปนอยางยิ่งที่ผูป�?ิบัติงานตองรวบรวม�?ละบันทึ�?ขอมูลพื้น�?านที่เ�?ี่ยวของ
�?ับบุคคลเปาหมายของ�?ารสืบสวนสอบสวน ผูป�?ิบัติงานจะตองรวบรวม�?ละบันทึ�?ขอมูลที่สามารถบงชี้
บุคคลเปาหมายไดอยางสมบูรณ�?ละจดบันทึ�?ชื่อปลอมตางๆ ที่บุคคลเปาหมายใชเพื่อใหงายตอ�?ารอางอิง
ขอมูลทั้งหมดควรจัดเ�?็บอยางเปนระเบียบอยูในที่เ�?็บเอ�?สารของคดี �?ลองขอความ 3.1 �?สดงราย�?ารขอมูล
ที่เ�?ี่ยวของที่ผูป�?ิบัติงานควรจะรวบรวมตั้ง�?ตระยะ�?ร�?ของ�?ารสืบสวนสอบสวน

3.3 �?ารไดมาซึ่งขอมูลทาง�?ารเงิน�?ละพยานหลั�?�?านอื่นๆ
เมื่อมี�?ารระบุชี้บุคคลเปาหมาย�?ลวผูป�?ิบัติงานจะตองไดรับขอมูล�?ละขอมูลทาง�?ารเงิน�?ละตองมั่นใจวาจะ
ได ม าซึ่ งพยานหลั�? �?านที่ นา เชื่ อถื อ�?ละรั บ ฟ�?ง ได ส�? า หรั บ �?ารพิ จารณาคดี ข อมูล ทาง�?ารเงิ นอาจรวมถึ ง
สินทรัพย�?ละหนี้สินทั้งหมด�?ละรายได�?ละรายจายทั้งหมดของบุคคลเปาหมายรวมถึงธุร�?ิจของบุคคล
เปาหมายดวยซึ่ง�?็ขึ้นอยู�?ับ�?ผน�?ารสืบสวนสอบสวน เอ�?สาร�?ละเบาะ�?สอื่นๆ จ�?าเปนจะตองรวบรวมจา�?
�?หลงตา งๆ รวมถึ ง อินเตอรเน็ ต �?หล ง ขอมู ล สาธารณะอื่ นๆ ที่มี อยู หน วยงานราช�?าร สถาบั น�?ารเงิ น
ธนาคารอิเล็�? ทรอนิ �?ส ผู ให บริ �?ารทาง�?ารเงิน บริษั ท�?ฎหมาย�?ละบั�?ชี ทรั สต �?ละบริษั ทผู ให บริ �?าร
ตัว�?ทนซื้อขายอสังหาริมทรัพย พอคางานศิลปะ คู�?ขงขันทางธุร�?ิจ �?ารเดินทาง�?ละ�?ารใหรางวัลอื่นๆ
ธุร�?ิจตางๆ �?าติ ลู�?จาง�?ละคนสนิทของบุคคลเปาหมาย�?ละตัวบุคคลเปาหมายเอง




                                                                                                                           57
เทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนตางๆ ที่จะ�?ลาวตอไปนี้ถู�?น�?ามาใชเพื่อชวยเหลือผูป�?ิบัติงานใน�?ารด�?าเนิน�?าร
ตางๆ เหลานี้64 เทคนิคตางๆ ที่�?ลาวถึงเปนตัวอยางของเทคนิคที่ใช�?ันอยูทั่วโล�?�?ตไมใชวาเทคนิคตางๆ
ทั้งหมดนี้มีใชอยูหรือไดรับอนุ�?าตใหใชในทุ�?ๆ ประเทศ ยิ่งไป�?วานั้นประเทศตางๆ �?็ยังมีความ�?ต�?ตาง
�?ันในเรื่องที่วาเทคนิคใดตองไดรับมอบอ�?านาจจา�?ศาลหรือตองใช�?ระบวน�?ารพิเศษ (โดยทั่วไปส�?าหรับ
มาตร�?ารเชิงบังคับ เชน หมายคน ขอมูลบั�?ชีธนาคาร �?ารตรวจตราทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส) �?ละเทคนิคใดไมตอง
(โดยทั่วไปส�?าหรับมาตร�?ารที่ไมใชมาตร�?ารเชิงบังคับ เชน �?ารไดรับขอมูลสาธารณะที่มีอยู�?ละขอมูล
ขาว�?รองจา�?หนวยราช�?ารอื่นๆ)

ผู ป �?ิ บั ติ ง านจ�? า เป น ต อ งตั ด สิ น ใจว า เทคนิ ค ใดสามารถด�? า เนิ น �?ารได ต าม�?ฎหมาย�?ละได ด�? า เนิ น �?าร
ตามขอ�?�?าหนดทาง�?ฎหมาย นโยบาย�?ละวิธี�?ารขั้นตอนตางๆ ทั้งหมด สิ่งส�?าคั�?อยางยิ่งคือตองเคารพหลั�?
นิติธรรม�?ละสิทธิของผูถู�?�?ลาวหาตาม�?ระบวน�?ารอันควร�?หง�?ฎหมายโดยเฉพาะอยางยิ่งหา�?มี�?ารขอ
ความรวมมือระหวางประเทศ �?าร�?ระท�?าที่�?า�?นขอ�?�?าหนดทาง�?ฎหมาย นโยบาย�?ละวิธี�?ารขั้นตอนตางๆ
หรือละเมิดสิทธิของผูถู�?�?ลาวหาอาจเปนผลเสียหายราย�?รงตอคดีไดอาจท�?าใหพยานหลั�?�?านที่ไดมาโดย
เทคนิคนั้นใชไมได�?ละรับฟ�?งไมได ใน�?รณีที่มี�?ารขอความรวมมือระหวางประเทศหลายๆ ประเทศอาจ
ป�?ิ เ สธค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมายได ถ า หา�?คิ ด ว า มี �? ารละเมิ ด สิ ท ธิ ข อง
ผูถู�?�?ลาวหา (ดูหัวขอ 7.4 ในบทที่ 7) ส�?าหรับรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับสิทธิขั้นพื้น�?านของผูถู�?�?ลาวหาดูไดจา�?
United Nations International Covenant on Civil and Political Rights �?ละthe Universal Declaration
of Human Rights

 �?ลองขอความ 3.1 ราย�?ารส�?าหรับ�?ารเ�?็บรวบรวมขอมูลเบื้องตน
 ผูป�?ิบัติงานจะตองเ�?็บรวบรวม�?ละรั�?ษาขอมูลดังตอไปนี้ตลอดชวง�?ร�?ของ�?ารสืบสวนสอบสวน
       วันเดือนปเ�?ิด (รวมถึงนาม�?�?งดวย) ส�?าเนาสูติบัตร หนังสือเดินทาง�?ละบัตรประชาชน
       ชื่อ�?ละวันเดือนปเ�?ิดของคูสมรส บุตร บิดา มารดา (�?ละคูคนใหมถาหา�?มี�?ารหยา �?ย�?�?ันอยู
           หรือเปนหมาย) พี่นอง คูสมรสของพี่นอง �?าติใ�?ลชิด (ลุง ปา นา อา �?าติผูพี่ผูนอง ปูยาตายาย
           หลาน)
       เบอรโทรศัพทที่เ�?ี่ยวของ (ที่ท�?างาน บาน �?ละมือถือ) อีเมล �?ละรายละเอียดของ�?ารติดตอสื่อสาร
           ทางอินเตอรเน็ตหรือสื่อสังคมออนไลน ในบางประเทศอาจเปนไปไดที่จะขอรายละเอียดขอมูล

64
     หัวขอนี้ไมไดเจตนาจะใหเปนคูมืออยางละเอียดส�?าหรับ�?ารด�?าเนิน�?ารใน�?ตละเทคนิค คูมือที่มีรายละเอียดสามารถดูไดทางอินเตอรเน็ต�?ละ
อาจหาดูไดจา�?หองสมุด�?ละรานขายหนังสือ นอ�?จา�?นั้นหลายหนวยงานทั้งภายในประเทศ�?ละตางประเทศไดจัดท�?าคูมือไวใชเองซึ่งพรอม
ที่จะ�?ล�?เปลี่ยน�?บงป�?น

                                                                                                                                      58
         สมาชิ�?จา�?ผูใหบริ�?าร
        ภาพถา ยของบุ คคลเปาหมาย�?ละคนใ�?ล ชิดทั้งหมดที่ถา ยเมื่อเร็วๆ นี้ (ถา จะให ดีเปนภาพถา ย
         ติดบัตรที่ทางราช�?ารออ�?ให)
        บัตรเ�?็บลายนิ้วมือ
        ผล�?ารคนหาประวัติอาช�?า�?รรม
        ผล�?ารคนหาขอมูลเ�?ี่ยว�?ับบุคคลเปาหมาย�?ละคนใ�?ลชิดจา�?ขอมูลสาธารณะ �?ารใชเครื่องมือ
         คนหาบนอินเตอรเน็ต คนจา�?สื่อสังคมออนไลน รายงานของสื่อทองถิ่น�?ละคนจา�?หองสมุด
        ขอมูลจา�?สวนราช�?ารอื่นๆ (ดูในหัวขอ 3.3.2) โดยเฉพาะอยางยิ่ง
          ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับที่ดิน รถยนต�?ละสาธารณูปโภค
          บันทึ�?ทางธุร�?ิจ
          บันทึ�?ของศาล
          บันทึ�?ทางภาษี
          �?ารขามพรหม�?ดนผานพิธี�?ารศุล�?า�?ร
          ประวัติ�?ารผานเขาออ�?ประเทศ
          ใบ�?สดง�?ารจายเงินเดือน(จา�?หนวยงานตนสัง�?ัด)
          ใบ�?จงรายได�?ละทรัพยสิน
        บันทึ�?ตางๆ ที่เ�?ี่ยว�?ับอสังหาริมทรัพยรวมถึงขอต�?ลง�?ารซื้อขาย �?ารจ�?านอง �?ารยื่นขอ�?ู �?ละ
         �?ารประเมิน
        ข อ มู ล ที่ ร ะบุ เ �?ี่ ย ว�?ั บ ธนาคาร�?ละบั �? ชี ธ นาคาร�?ละองค �? รอื่ นๆ ที่ อ าจเ�?็ บ บั น ทึ �? ทางธุ ร �?ิ จ
         พิจารณาขอใหศาลมีค�?าสั่งใหรั�?ษาไวหามท�?าลาย (ดู�?ลองขอความ 3.6)


�?ารเลือ�?ใชเทคนิคใดเทคนิคหนึ่งควรจะมี�?ารประเมินโดยถือเปนสวนหนึ่งของ�?ผนงานหรือ�?รอบ�?นวทาง
ส�?าหรับ�?ารสืบสวนสอบสวน โดยทั่วไปผูป�?ิบัติงานควรจะใชเทคนิคขั้นพื้น�?านที่สุด�?ละเทคนิคที่ไมใช
�?ารบังคับ (เชน ใชวิธีตรวจสอบขอมูล�?บบธรรมดาๆ) �?อนที่จะใชเทคนิคที่ซับซอน�?วา (เชน �?ารดั�?ฟ�?ง
�?าร�?ารสื่อสาร) นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงานควรใชเทคนิคเชิงลับ (�?ารตรวจตรา คนหาขอมูลสาธารณะ ขอมูล
จา�?หน ว ยงานราช�?ารอื่ น ๆ �?ละ �?ารตรวจค น ถั ง ขยะ�? อ นที่ จ ะไปใช เทคนิ ค ที่ เ ป�? ด เผย (หมายค น )
เพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารท�?าใหบุคคลเปาหมายไหวตัว ผูป�?ิบัติงานจะตองค�?านึงดวยวา�?ารใชเทคนิคใดเทคนิคหนึ่ง
อาจชี้ชองทางหรือใหขอมูลที่จะเปนพื้น�?านส�?าหรับ�?ารด�?าเนินมาตร�?ารอื่นเพิ่มเติม �?ารตรวจคนถังขยะหรือ
�?ารคนที่ท�?างานหรือที่พั�?อาจพบเอ�?สารที่เชื่อมโยงบุคคลเปาหมาย�?ับบั�?ชีธนาคาร�?ละขอเท็จจริงเหลานี้
สามารถใชสนับสนุนใน�?ารขอค�?าสั่งศาลเพื่อขอเอ�?สารเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีธนาคารเพราะวาเอ�?สารที่ไดมาจา�?
                                                                                                     59
�?ารคนโดย �?ารตรวจคนถังขยะ �?ละ�?ารคนที่ท�?างานหรือที่พั�?ท�?าใหเห็นความเชื่อมโยงของบุคคลเปาหมาย
�?ับบั�?ชีธนาคาร �?ารสอด�?นมทาง�?ายภาพอาจเป�?ดเผยใหเห็นคนที่ท�?าหนาที่เปนตัว�?ลางใน�?ารเชื่อมตอ
ที่จะตองท�?า�?ารสอบสวน�?ละเอ�?สารที่ไดรับตามค�?าสั่งเรีย�?ที่สั่งใหธนาคารมอบเอ�?สารอาจเป�?ดเผยใหรูชื่อ
เจาหนาที่ธนาคารหรือบุคคลตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารธุร�?รรมซึ่งถาหา�?สอบปา�?ค�?าอาจไดเบาะ�?สเพิ่มเติม
ดูตัวอยางของวิธี�?ารใชเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนในทางป�?ิบัติไดใน�?ลองขอความ 3.2

3.3.1 �?ารใชเทคนิคพื้น�?าน
เทคนิค ที่จะใช ตั้ง�?ต�?ร�?เลยจะเปนค�?าถามหลั�? ดั้ง เดิม 5 ขอ คื อ ใคร อะไร ที่ไ หน เมื่ อไหร�?ละอยา งไร
(ดู�?ผนภาพ 3.1) ถึง�?มวาคดีติดตามสินทรัพยจะเปนคดีที่มีเอ�?สารสลับซับซอน�?ต�?ตางไปจา�?�?ารสืบสวน
สอบสวนของผูบังคับใช�?ฎหมายที่ป�?ิบัติสืบทอด�?ันมา เทคนิคที่ใชในคดีฉอโ�?งสามารถชวยคลายปม
ที่สลับซับซอนของคดีติดตามสินทรัพยได



 �?ผนภาพที่ 3.1           ค�?าถาม 5 ขอที่ใชไดผลดีใน�?ารสืบสวนสอบสวน

                 ใคร?                                     อะไร?                                ที่ไหน?
          ใครเปนผูขโมยเงิน?                        อะไรที่ถู�?ขโมยไป?                    ถู�?ขโมยที่ไหน?
          ใครมีสวนเ�?ี่ยวของ?                                                          ขโมย�?ลวเอาไปไหน?
            (ผูสมรูรวมคิด)

                                                                         เทาไหร อยางไร?
                                     เมื่อใด?                         ถู�?ขโมยไปเทาไหร?
                             เหตุ�?ารณเ�?ิดขึ้นเมื่อใด?              สินทรัพยถู�?ขโมยอยางไร?
                                                                  สินทรัพยถู�?เคลื่อนยายไปอยางไร?
                                                               จะเอาสินทรัพย�?ลับคืนมาไดอยางไร?




 �?ลองขอความ 3.2 �?ารติดตาม�?ละเรีย�?คืนสินทรัพย-�?ารด�?าเนิน�?ารในประเทศอัง�?ฤษ
 เจาหนาที่บังคับใช�?ฎหมายในประเทศอัง�?ฤษไดทราบถึงขอ�?ลาวหาวาอดีตผูวา�?ารรั�? Plateau ในไนจีเรีย
 Joshua Dariye �?ระท�?าทุจริต�?ละยั�?ยอ�?ซึ่งพว�?เขาสงสัยวาสินทรัพยดัง�?ลาวอยูในอัง�?ฤษ ดวยเทคนิค�?าร
 สืบสวนสอบสวนตางๆ ท�?าใหเจาหนาที่ของอัง�?ฤษสามารถติดตาม�?ละเชื่อมโยงสินทรัพย�?ับความผิดได

                                                                                                            60
1. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนท�?า�?ารคนหาขอมูลของ Dariye ในประเทศอัง�?ฤษจา�?บันทึ�?ของทาง
   ราช�?าร (เ�?ี่ยว�?ับทรัพยสิน รถยนต �?ละ�?ารจดทะเบียนบริษัท) �?ละหาขาว�?รองจา�?หนวยราช�?าร
   อื่นๆ รวมทั้ง FIU
   ผลลัพธ ไมมี�?ารเชื่อมโยง�?ับ Dariye
2. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนสามารถระบุชี้บุคคลในครอบครัว�?ละคนใ�?ลชิด Dariye ได�?ละ
   ตรวจสอบความเชื่อมโยงที่มี�?ับประเทศอัง�?ฤษ
   ผลลัพธ พนั�?งานสอบสวนพบวาลู�?ๆ ของ Dariye �?�?าลังเรียนอยูในโรงเรียนเอ�?ชนในอัง�?ฤษ
3. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนสอบถามไปยังธนาคารที่เ�?ี่ยวของ (พนั�?งานสอบสวนทาง�?ารเงินไดรับ
   มอบอ�?านาจให�?ระท�?าได)
    ผลลัพธ พนั�?งานสอบสวนพบวา Dariye เป�?ดบั�?ชีบัตรเครดิตธนาคาร Barclay โดยช�?าระหนี้
    บัตรเครดิตดวยเงินจา�?บั�?ชีของ Joyce Oyebanjo ซึ่งเปนนายธนาคารของ Dariye ในอัง�?ฤษเปนผู
    จายคาธรรมเนียม�?ละคาสาธารณูปโภคตางๆ รวมทั้งคาเลาเรียนโรงเรียนเอ�?ชนของบุตร Dariye
    2 คนดวย
4. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนไดรับค�?าสั่งศาลเรีย�?เพื่อเขาถึง�?ฟมเอ�?สารของโรงเรียน
    ผลลัพธ พนั�?งานสอบสวนยืนยันวา Joyce Oyebanjo เปนคนจายคาเลาเรียน
5. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนคนหาเ�?ี่ยว�?ับ Oyebanjo จา�?ขอมูลสาธารณที่มีอยู�?ละขอมูลจา�?
   หนวยงานราช�?ารอื่นๆ �?ละยังไดรับค�?าสั่งศาลเรีย�?ส�?าหรับบั�?ชีธนาคารของเธอดวย
    ผลลัพธ Oyebanjo ท�?างานเปน Housing Officer ในประเทศอัง�?ฤษมีบั�?ชีเงิน�?า�? 15 บั�?ชีมีเงิน
    รวมทั้งสิ้น 1.5 ลานปอนด (ประมาณ 2.3 ลานเหรีย�?) �?ละมีอสังหาริมทรัพยมูลคา 2 ลานปอนด
    (ประมาณ 3.1 ลานเหรีย�?) ยิ่งไป�?วานั้นเธอยังจัด�?ารทรัพยสินของ Dariye ใน Regents Park
    Plaza ซึ่งซื้อในชื่อของ “Joseph Dagwan�? �?ละจายเงินโดย Plateau State Ecological fund ผานทาง
    บริษัทตางๆ

6. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนท�?า�?ารตรวจสอบสถานะเครดิต�?ละบั�?ชีธนาคารของบุคคลเปาหมาย
   ด�?าเนิน�?ารติดตามสินทรัพยจา�?บั�?ชีธนาคารหนึ่งไปยังบั�?ชีธนาคารอื่นๆ ทรัพยสิน�?ละรถยนต
   ค�?าสั่งเรีย�?�?ละค�?าสั่งคนไดถู�?น�?ามาใชเพื่อหาขอมูลเพิ่มเติม�?ละเพื่อติดตามสินทรัพย
    ผลลั พธ พนั �?งานสอบสวนพบวา Dariye มีบั �?ชี ธนาคารหนึ่ง ซึ่ง �?จ งที่ อยู ใน�?รุ งลอนดอน
    �?ารตรวจสอบบั�?ชีธนาคารของ Dariye �?ละ Oyebanjo พบวามีเครดิตอิเล็�?ทรอนิ�?สจา�?ธนาคาร
    ตางๆ ในไนจีเรียจ�?านวนมา�?


                                                                                             61
     7. เทคนิค พนั�?งานสอบสวนใชค�?าสั่งเรีย�?เพื่อขอ�?ฟมที่เ�?ี่ยว�?ับที่อยูใน�?รุงลอนดอนจา�?ทนายความ
        ดานอสังหาริมทรัพย
         ผลลัพธ �?ฟมเอ�?สาร�?สดงใหเห็นวาทรัพยสินตามที่อยูนั้นซื้อโดยใชชื่อปลอม�?ละจายเงินซื้อโดย
         บั�?ชีธนาคารของไนจีเรียที่ตั้งอยูใน�?รุงลอนดอน
     8. เทคนิค สงค�?ารองรอง MLA ไปยังไนจีเรียเพื่อระบุหา�?หลงที่มาของเงินที่ไดรับ
         ผลลัพธ �?สดงใหเห็นวา�?องทุนเ�?ี่ยว�?ับระบบนิเวศนที่ Dariye ไดรับไดถู�?หันเหเขามาเ�?็บ�?ละ
         ป�?ป�?ดไวบั�?ชีธนาคารของบริษัทของ Dariye ดวยความชวยเหลือของเจาหนาที่ธนาคาร เงินไดถู�?
         น�?าไปไวในบั�?ชีบริษัท�?ละคนใ�?ลชิดที่ Dariye เป�?ดไวในไนจีเรีย�?ลวจึงโอนไปให Dariye ใชใน
         �?รุงลอนดอน บริษัทไนจีเรียที่ซื้อทรัพยสินใน�?รุงลอนดอน�?็ถู�?โยงไปถึง�?ารขโมยเงิน�?องทุน
         เ�?ี่ยว�?ับระบบนิเวศนเพราะบริษัทไดรับเงิน 100 ลานปอนด (ประมาณ 157 ลานเหรีย�?) ที่ถู�?
         ขโมยไป บริษัทไดจายเงิน 4 �?สนปอนด (ประมาณ 626,800 เหรีย�?) ส�?าหรับ�?ารซื้อทรัพยสิน
         ใน�?รุงลอนดอนหลังจา�?ที่ Dariye ไดเห็นชอบสั�?�?าติดตั้งอุป�?รณโทรทัศนในรั�? Plateau มูลคา
         37 ลานปอนด (ประมาณ 58 ลานเหรีย�?)
 ตัวอยางนี้�?สดงใหเห็นวาผูป�?ิบัติงานจ�?าเปนตอง “รูจั�?ตัวท�?า�?าร�? �?ละระบุชี้�?าติ�?ละเพื่อนรวมธุร�?ิจที่
 ใ�?ลชิดทั้งหมด�?ละบุคคลอื่นๆ ที่สามารถใหความชวยเหลือบุคคลเปาหมายใน�?ารขโมยเงิน�?ละเคลื่อนยาย
 ไปตางประเทศ ผูป�?ิบัติงานจะตองใชเทคนิคที่มีอยูทั้งหมด (เชน หนวยราช�?ารอื่นๆ �?หลงขอมูลสาธารณะ
 �?ละมาตร�?ารเชิงบังคับ) เพราะพว�?เขาไมสามารถจะรูที่มาของเบาะ�?สที่จะไดรับอันดับตอไปได



3.3.2 ขอมูลจา�?�?หลงขอมูลสาธารณะ�?ละหนวยงานราช�?ารอื่นๆ
ขอมูล จา�?�?หล งข อมูล สาธารณะ�?ละหน วยงานราช�?ารอื่นๆสามารถใหข อมูล พื้ น�?านที่ เป นประโยชน
เ�?ี่ยว�?ับบุคคลเปาหมาย สมาชิ�?ในครอบครัว คนใ�?ลชิด �?ละบริษัท�?ละสามารถชวยใน�?ารระบุชี้สินทรัพย
�?ละบุคคลที่นาจะเปนพยานได�?ละชวยใน�?ารรวบรวมขอมูลของบุคคลเปาหมาย(ดูหัวขอ 3.2) �?ละขอมูล
ทาง�?ารเงินของบุคคลเปาหมาย (ดูหัวขอ 3.5)
ขอมูลสาธารณะสามารถเขาถึงไดทางอินเตอรเน็ต เว็บไซตคนหา �?ละเครือขายสังคม (รวมถึงขอมูลส�?าคั�?
ที่ถู�?เ�?็บไวเปน�?ฟมถาวร) �?ละจา�?เว็บไซตหรือ�?านขอมูลที่ตองจายคาธรรมเนียม�?ารใช �?หลงขาวจา�?สื่อ


                                                                                                      62
หองสมุด�?ละหนวยงานราช�?ารบางหนวย ดูรายชื่อเว็บไซตบางเว็บไซตไดในภาคผนว�? ซ. ผูป�?ิบัติงานควร
พิจารณาสมัครเปนสมาชิ�?ของผูใหบริ�?าร�?านขอมูลที่มีขอมูลที่เ�?ี่ยวของ
ควรมี�?ารคนหาขอมูลจา�?หนวยราช�?ารอื่นๆ (�?ผนภาพที่ 3.2) รวมถึงหนวยงานตางๆ ดังนี้
FIU เปน�?หลงขอมูลส�?าคั�?เ�?ี่ยว�?ับขาว�?รองทาง�?ารเงินเนื่องจา�?วาเปนศูนย�?ลางของประเทศใน�?าร
รวบรวม วิเคราะห�?ละเผย�?พรขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?ารฟอ�?เงิน�?ละ�?ารสนับสนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารราย
ดูใน�?ลองขอความ 2.1 ในบทที่ 2 อธิบายถึงความส�?าคั�?ของ FIU ที่เปน�?หลงขอมูลที่ส�?าคั�?ใน�?ารริเริ่ม�?ละ
สืบสวนสอบสวนคดีติดตามสินทรัพยคืน65 ตามป�?ติ FIU รวบรวมรายงานธุร�?รรมหรือ�?าร�?ระท�?าอันควร
สงสัยจา�?สถาบัน�?ารเงินที่มีหนาที่รายงานผล �?ารตรวจสอบรายงานเหลานี้เปนประโยชนอยางยิ่ง FIU
บาง�?หงยังไดรวบรวม�?ละรั�?ษารายงานทาง�?ารเงิน(CTRs) ดวย บางครั้ง CTRs หมายถึง “รายงาน�?ารท�?า
ธุร�?รรมทาง�?ารเงินเ�?ิน�?วาจ�?านวนที่�?�?าหนด�? FIUs สวนให�?จะท�?า�?ารวิเคราะห STRs ทั้งหมดที่สงเขามา
(เรีย�?วา “รายงานขอมูลขาว�?รอง�?) เปน�?ระบวน�?ารที่สามารถประเมินบุคคลหรือธุร�?ิจที่เชื่อมโยง�?ับ
STRs ไดอยางละเอียดถี่ถวน ดูตัวอยางรายงานของ FIU ไดในภาคผนว�? C ขอมูลขาว�?รองอาจจะมี�?าร
�?ล�?เปลี่ยน�?บงป�?นในระหวาง FIUs ผานทาง Egmont Group ทั้งหมดนี้เปน�?หลงขอมูลส�?าหรับขอมูลขาว
�?รองที่ชวยใน�?ารปะติดปะตอเสนทาง�?ารเงินขึ้นมาใหม หา�?เปนไปได66 ผูป�?ิบัติงานที่รองขอขอมูลจา�?
FIUs ควรจะขอขอมูลเหลานี้ดวย
                -    STR หรือ CTR ที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคลเปาหมาย
                -    STR หรือ CTR ที่เ�?ี่ยวของ�?ับธุร�?ิจที่เชื่อมโยง�?ับบุคคลเปาหมาย
                -    STR หรือ CTR ที่เ�?ี่ยวของ�?ับคนใ�?ลชิด/�?าติของบุคคลเปาหมาย
                -    รายงานขา ว�?รองที่ เ�?ี่ย ว�?ับ �?าร�?ระท�? าความผิ ดทางอา�?าที่ อาจจะเ�?ิดขึ้ นได (ทาง FIU
                     จะไมใหขอมูลนี้หา�?ไมมี STR)




65
   ดูขอมูลเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับ FIU ใน International Monetary Fund/World Bank Group, Financial Intelligence Units: An Overview (Washington,
DC, 2004)
66
   ในบางประเทศ FIU ไมไดรับอนุ�?าตใหจัดท�?าส�?าเนา STR หรือ CTR ให�?�?หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย ในสถาน�?ารณเชนนี้รายงาน
ขอมูลขาว�?รอง (ถาหา�?มี�?ารจัดท�?ารางไว) �?็สามารถใหไดตามค�?ารองขอ�?ละมีขอมูลสวนให�?เหมือน�?ัน



                                                                                                                                     63
�?ผนภาพที่ 3.2       ขอมูลเบื้องตนที่สามารถขอไดจา�?สวนราช�?ารอื่นๆ

                                              ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ
                                ผล�?าร            �?ารใช                  ขอมูล�?าร
                               ตรวจสอบ        สาธารณูปโภค
                                                                          เขาออ�?
                                ภาครั�?                                    ประเทศ
                �?าร�?สดงบั�?ชี                                             �?ละผานจุด �?บบฟอรม
                รายได�?ละ                                                            ศุล�?า�?ร
                สินทรัพย
                                                   ขอมูลจา�?
          ความเปนเจาของ                      สวนราช�?าร                                 รายงานของ
          ที่ดิน�?ละรถยนต                            ตางๆ                                     FIU




                        ขอมูล                                                 ประวัติ�?าร
                       ของศาล                                                       เสียภาษี
                                                             ขอมูล�?ละ
                                          ขอมูล
                                         ทะเบียน             บันทึ�?ทาง
                                         ราษฎร                 ธุร�?ิจ




          เจาหนาที่ต รวจคนเข าเมื อง�?ละผา นเขต�?ดน ขอรั บส�?า เนา�?บบฟอรมหรือเอ�?สารอื่นๆ
           ที่เ�?ี่ยวของซึ่งระบุถึง�?ารขามเขต�?ดนของบุคคลเปาหมาย
          ศุล�?า�?ร ขอรับส�?าเนาใบศุล�?า�?รซึ่งระบุถึง�?ารขามเขต�?ดนของบุคคลเปาหมาย หา�?มี
           ขอ�?�?าหนดให�?สดงเงินสดที่มีใน�?ารเดินทางเขาออ�?ตองตรวจสอบวาบุคคลเปาหมายได
           �?สดงไวหรือไม
          หนวยงานภาษี ขอรับส�?าเนาขอมูลทางภาษีที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคลเปาหมายของ�?ารสอบสวน
           รวมถึงภาษีรายไดบุคคลธรรมดา ภาษีโรงเรือน�?ละที่ดิน �?ละภาษีธุร�?ิจ ส�?านั�?งานประเมิน
           ภาษี หรื อส�? านั �?งานที่ ดินอาจใหขอมูล เ�?ี่ ยว�?ับ�?รรมสิ ทธิ์ ความเปนเจ าของ รายละเอีย ด
           ทาง�?ฎหมายของทรัพยสิน มูลคาของทรัพยสิน�?ละประวัติ�?ารซื้อขายทรัพยสิน
                                                                                                   64
                 หนวยงานตรวจสอบ หนวยงานตรวจสอบของรั�? (ในบางประเทศเรีย�?วา “ ส�?านั�?ผูตรวจ
                  ราช�?าร�? โดยป�?ติมีอ�?านาจหนาที่ ใน�?ารตรวจสอบ�?ารด�?าเนินงานของสวนราช�?ารตามที่
                  ได รั บ มอบหมายอย า งเป น อิ ส ระ�?ละเป น รู ป ธรรม พว�?เขาจะด�? า เนิ น �?ารสอบสวน
                  ตรวจสอบ�?ละจั ดท�?า โครง�?ารพิ เศษ เพื่ อสื บ หา�?ารฉ อฉล�?ละ�?ารประพฤติมิ ช อบ�?ละ
                  เสริ ม สร า งคุ ณ ธรรม ประสิ ท ธิ ภ าพ �?ารประหยั ด �?ละประสิ ท ธิ ผ ลใน�?ารด�? า เนิ น งาน
                  ของสวนราช�?าร หา�?�?ารทุจริตมีสวนเ�?ี่ยวของ�?ับสวนราช�?ารหนวยงานผูตรวจราช�?าร
                  อาจมีขอมูลหรือทรัพยา�?รที่สามารถใหความชวยเหลือใน�?ารสืบสวนสอบสวนได
                 ส�? า นั �? งานด า นคุ ณ ธรรมหรื อ จริ ย ธรรม ส�? า นั �? งานที่ รั บ ผิ ด ชอบใน�?ารรวบรวม
                  �?ละวิเคราะหบั�?ชีรายได�?ละทรัพยสินอาจใหส�?าเนาบั�?ชีรายได�?ละทรัพยสินที่บุคคล
                  เปาหมาย�?ละ�?าติสนิทไดยื่นไว 67
                 ส�?านั�?งานทะเบียนที่ดิน�?ละรถยนต ส�?านั�?งานในระดับเมือง เทศบาล หรือจังหวัดอาจให
                  ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับเอ�?สารสิทธิของทรัพยสิน (�?สดงผูซื้อ�?ละผูขาย) ภาระติดพัน ภาระจ�?านอง
                  ภาษีโรงเรือน�?ละที่ดิน �?ารประเมินภาษี �?ารขายที่ผานมาเมื่อเร็วๆ นี้ ใบอนุ�?าต�?อสราง
                  ส�?านั�? งานขนสง อาจใหขอมูลเ�?ี่ยว�?ับใบจดทะเบีย นรถ�?ละขอมูล วันที่ มี�?ารเปลี่ ยนมื อ
                  หรือซื้อขาย
                 คณะ�?รรม�?าร�?�?า�?ับดู�?ล�?ารจดทะเบียนธุร�?ิจ สามารถใหขอมูลที่ระบุสินทรัพยของบุคคล
                  เปาหมาย�?ละคนใ�?ลชิด บันทึ�?ขอมูลตางๆ อาจชวยใหระบุชี้ผูสมรูรวมคิด �?ารจดทะเบียน
                  บางอยางอาจใหขอมูล�?ับผูป�?ิบัติงานเ�?ี่ยว�?ับความเปนเจาของ ชื่อของตัว�?ทน (โดยป�?ติ
                  จะเปนทนายความหรือนั�?บั�?ชี) ผูถือหุน คณะ�?รรม�?าร�?ละเจาของผูรับผลประโยชน�?ละ
                  งบ�?ารเงินของบริษัท ควรมี�?ารคนหาขอมูลนี้ส�?าหรับธุร�?ิจทุ�?ประเภท �?ิจ�?ารเจาของคน
                  เดียว หางหุนสวน หางหุนสวนจ�?า�?ัด �?ละบริษัท
                 �?านขอ มูลทะเบียนราษฎร ทะเบียนราษฎรจะให ขอมู ลเ�?ี่ยว�?ับ คูส มรสในป�?จจุ บัน�?ละ
                  คูสมรสในอดีต (บันทึ�?�?ารจดทะเบียนสมรส�?ละทะเบียนหยา) พี่นอง พอ�?ม ปูยาตายาย
                  �?ละ�?าติๆ
                 �?านขอมูลทะเบียนของศาล �?ารตรวจสอบขอมูลจา�?ศาลสามารถ�?สดงใหเห็นวาบุคคล
                  เป า หมายคนใดเคยมี เ รื่ อ งขึ้ น ศาลมา�? อ นหรื อ ไม ถ า หา�?มี ใ ห ต รวจสอบ�?ารต อ รอง

67
   ดูขอมูลเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับ�?าร�?จงบั�?ชีรายได�?ละสินทรัพยใน Ruxandra Burdescu, Gary J. Reid, Stuart Gilman, and Stephanie Trapnell,
Stolen Asset Recovery—Income and Asset Declarations: Tools and Trade offs (Washington, DC: StAR Initiative, conference edition released
November 2009)


                                                                                                                                     65
               ค�?ารับสารภาพ�?ละบันทึ�?ค�?าให�?ารขอพยาน �?ารพิจารณาพิพา�?ษาเ�?ี่ยว�?ับขอมูลที่เ�?ี่ยว�?ับ
               สินทรัพยหรือขอมูลอื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของ ควรจะตองตรวจสอบขอมูลจา�?ศาลอื่นๆ ที่อาจจะ
               ไม มี �? ารเชื่ อ มโยงข อ มู ล �?ั บ �?านข อ มู ล ของหน ว ยงานบั ง คั บ ใช �? ฎหมาย รวมถึ ง ศาล
               ลมละลาย ศาล�?พงศาลหรือศาลครอบครัว
              สาธารณู ปโภค ตรวจสอบใบเสร็ จค า สาธารณู ป โภคต า งๆ ส�? า หรั บ ที่ พั �? �?ละส�? า นั �? งาน
               ทั้ ง หมดที่ ถู �? ระบุ ชี้ (รวมถึ ง ค า น้�? า ค า ไฟ ค า โทรศั พ ท ค า เคเบิ ล หรื อสั �?�?าณดาวเที ย ม
               คา�?�?าจัดน้�?าเสีย�?ละคา�?�?าจัดขยะ) เพื่อหาบุคคลที่เปนผูรับในเสร็จ วิธี�?ารช�?าระเงิน บุคคล
               หรือองค�?รที่เปนผูจายเงิน�?ละขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?ารขอใชบริ�?าร รองขอใหมี�?ารคนหาขอมูล
               ของบุคคลเปาหมาย�?ละคนใ�?ลชิดเพื่อระบุชี้ความเชื่อมโยง�?ับที่อยูอื่นๆ

3.3.3 �?ารติดตามสะ�?ดรอย
�?ารติ ด ตามสะ�?ดรอยเป น �?ารเ�? า สั ง เ�?ต�?ารณ อ ย า งลั บ ๆ เพื่ อ รวบรวมข อ มู ล ของบุ ค คลเป า หมาย
ของ�?ารสืบสวนสอบสวน �?ารบันทึ�?ความเคลื่อนไหวของบุคคลเปาหมายอาจเปนประโยชนใน�?ารระบุ
ชี้บุคคลที่อาจเปนพยาน ผูสมรูรวมคิด อสังหาริมทรัพยหรือสินทรัพยอื่นๆ ทนายความ นายธนาคารหรือ
นั�?บั�?ชีที่อาจมีสวนเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?ารทุจริต ธุร�?ิจตางๆ รูป�?บบของ�?าร�?ระท�?า �?ละ
ขอมูลขาว�?รองในรูป�?บบอื่นๆ ที่อาจมีความส�?าคั�?ยิ่งตอ�?ารสืบสวนสอบสวน �?ตอยางไร�?็ตาม�?ารเ�?า
ระวังนี้�?็มีความเสี่ยงโดยบุคคลเปาหมายอาจรูตัววา�?�?าลังถู�?ตามประ�?บอยูทั้งๆ ที่ทีมเ�?าระวังมีคุณภาพ
�?ละความช�?านา�? หัวหนาทีมป�?ิบัติงานจะตองหารือ�?ับทีมงานวาผลที่จะไดรับมีมา�?�?วาผลเสียหรือไม
�?ารติดตามสะ�?ดรอยให ประสบผลส�?า เร็ จจะตองมี ทรั พยา�?รบุค คล�?ละเครื่องมื ออย างเพี ยงพอตั วอยา ง
เชน วิทยุหรือโทรศัพท มือถือเปนเครื่องมือส�?า คั�?เพื่อ�?จ งใหค นในที มทราบถึงที่ ตั้ง�?ละ�?าร�?ระท�? าของ
บุคคลเปาหมาย เครื่องบันทึ�?ภาพเหตุ�?ารณสามารถน�?ามาใชเพื่อบันทึ�?เหตุ�?ารณ หรือความเคลื่อนไหว
ของบุคคลอื่นๆ ที่บุคคลเปาหมายติดตอ นอ�?จา�?นั้นควรมอบหมายหัวหนาผูป�?ิบัติงานที่มีประสบ�?ารณ
ใหรวมทีม ประสานงาน�?ละควบคุมดู�?ล�?ารเ�?าระวัง หัวหนาทีมจะเปนผู�?�?าหนดขนาดของทีม รูป�?บบ
�?ละสถานที่ที่ จะเป นจุ ดเ�? า ระวั ง �?ละจะบรรยายสรุ ป �? อนป�?ิ บั ติ�? ารเพื่ ออธิ บ ายงานที่ ไ ด รับ มอบหมาย
ให�?�?ทีมงาน ดู�?ลความตอเนื่องของ�?ารท�?างานใน�?ตละรอบ �?ละใหค�?า�?นะน�?าในเรื่องของความปลอดภัย
สวนบุคคล พว�?เขาจะรับผิดชอบใน�?ารตัดสินใจเชิง�?ลยุทธ เชน เลือ�?วิธี�?ารสะ�?ดรอย (เชน �?ารเ�?าตรวจ
ประจ�?าที่ ใชรถตรวจเคลื่อนที่ หรือ�?ารเดินตาม) ตัดสินใจวาจะติดตามบุคคลเปาหมายอื่นๆ ที่พบโดยบังเอิ�?
ในระหวาง�?ารสะ�?ดรอย หรือไม�?ละจัดท�?ารายงานเหตุ�?ารณส�?าคั�?ที่เ�?ิดขึ้นระหวางป�?ิบัติ�?าร ถึง�?มวา�?าร
สะ�?ดรอย เปนเทคนิคที่มีประโยชน�?ตเมื่อพิจารณาถึงคาใชจาย�?ลวอาจจะใช�?ารสะ�?ดรอยเปนชวงเพราะวา
�?ารสะ�?ดรอย วันละ 24 ช.ม. ทุ�?วันเสียคาใชจายสูงมา�?โดยป�?ติถือเปนขอหามป�?ิบัติ
                                                                                                            66
3.3.4 ป�?ิบัติ�?ารคนถังขยะ
ป�?ิบัติ�?ารคนถังขยะคือ�?ารตรวจคนหาขอมูลที่เ�?ี่ยวของจา�?ถังขยะของบุคคลเปาหมาย เชน ราย�?ารเงิน�?า�?
ถอนในบั �?ชี เงิ น�?า�?ที่ โยนทิ้ ง ไว ชื่ อของเพื่ อนร วมธุ ร�?ิ จ จดหมายโต ตอบ ใบ�?จ ง ราคาสิ นค า ใบเสร็ จ
ค า เดิ น ทาง�?ละอื่ น ๆ พยานหลั �? �?านเหล า นี้ ส ามารถใช ส นั บ สนุ น �?ารร อ งขอหมายค น โดย�?าร�?สดง
ความเชื่อมโยงระหวางบุคคลเปาหมาย�?ับบุคคล�?ละทรัพยสินอื่นๆ
เชนเดียว�?ับเทคนิค�?ารสอบสวนอื่นๆ คืออันดับ�?ร�?ผูป�?ิบัติงานจะตองชี้ใหไดวา�?ฎหมายอนุ�?าตใหท�?าได
หรือไม�?ละระบุชี้ถึงขอจ�?า�?ัดตางๆ เพราะวาประเทศตางๆ มีมาตร�?านในเรื่อง “สิทธิความเปนสวนตัว�?
ในสวนที่เ�?ี่ยวของ�?ับถังขยะ�?ต�?ตาง�?ันไป68 ใน�?รณีที่ยอมใหด�?าเนิน�?ารคนถังขยะไดควรจะด�?าเนิน�?ารคน
ถังขยะในที่พั�?�?ละส�?านั�?งานของบุคคลเปาหมายทุ�?�?หง ผูป�?ิบัติงานอาจเนนหาขอมูลธนาคาร ใบ�?จงราคา
สินคาเอ�?สารตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับสินทรัพยทาง�?ารเงิน หรือเอ�?สารที่เ�?ี่ยวของ�?ับธุร�?ิจ บุคคลอื่นๆ บริษัท
ทนายความ นั�?บั�?ชี หรือเครดิต�?ารด �?ละจะตองจัดท�?ารายละเอียดของพยานหลั�?�?านที่คนได (เชน วันที่
เวลา เจาหนาที่ที่เ�?ี่ยวของในป�?ิบัติ�?าร หมายเลขเอ�?สาร) �?ารตรวจสอบถังขยะของครอบครัว คูสมรส อดีต
คูสมรส คนใ�?ลชิด ทนายความ นั�?บั�?ชี�?ละคนในวง�?ารธุร�?ิจที่เ�?ี่ยวโยง�?ับบุคคลเปาหมายควรด�?าเนิน�?าร
เปนประจ�?า

3.3.5 �?ารตรวจสอบซองไปรษณีย
�?ารตรวจสอบซองไปรษณี ย เ ป น �?ระบวน�?ารที่ มี �? ารบั น ทึ �? ข อ มู ล ต า งๆ ที่ ป รา�?�?อยู บ นด า นนอ�?
ของไปรษณียภัณฑที่ป�?ดผนึ�?หรือไมป�?ดผนึ�? (เชน ที่อยูสง�?ลับ�?ละวันที่ย�?เลิ�?�?ละประเทศที่ประทับตรา
ไปรษณีย) หรือเนื้อหาของไปรษณียภัณฑที่ไมไดป�?ดผนึ�?ใดๆ �?ารตรวจสอบซองไปรษณียเปน�?หลงขอมูล
ที่ดีมา�?ส�?าหรับเบาะ�?สเ�?ี่ยว�?ับที่ตั้งของสินทรัพย ไปรษณียภัณฑที่ไดรับจา�?ธนาคาร ส�?านั�?งาน�?ฎหมาย
บริ ษั ท หรื อ ส�? า นั �? งานบั �? ชี ท�? า ให ผู ป �?ิ บั ติ ง านทราบถึ ง �?หล ง ข อ มู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ สิ น ทรั พ ย ที่ บุ ค คลเป า หมาย
เปนเจาของ
ในประเทศสวนให�?มั�?อนุ�?าตใหตรวจสอบซองไปรษณียไดโดยไมตองมีหมายเพราะวาผูรับจดหมายไมมี
เหตุ ผ ลที่ จะคาดหวั ง ความเป นส ว นตั วส�? า หรั บ เนื้ อหาสาระที่ ป รา�?�?อยู บ นซองจดหมายหรื อ ซองพั ส ดุ
ประเทศสวนให�?�?�?าหนดใหตองมีหมายคนหรืออ�?านาจทาง�?ฎหมายในรูป�?บบอื่นๆ ใน�?ารเป�?ด�?ละอาน
จดหมาย�?ละพัสดุที่ป�?ดผนึ�? ในทางป�?ิบัติเปนสิ่งส�?าคั�?ที่ผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณาถึงความเชื่อมโยง
68
                                     ่ ั้งอยูนอ�?บานเพื่อใหรถขยะมาเ�?็บจะไมถือวามีความเปนสวนตัวดังนั้นผูป�?ิบัติงานสามารถเ�?็บ
  ตัวอยางเชน ในสหรั�?อเมริ�?าถังขยะทีต
รวบรวม�?ละตรวจสอบได �?ตหา�?เปนถังขยะที่ตง      ั้ อยูขางบานจะถือวามีความเปนสวนตัวจะตองมีหมายคน ในยูเครนไมอนุ�?าตใหคนถังขยะ



                                                                                                                                       67
ระหว างบุค คลเปา หมาย�?ั บผู สง จดหมาย�?ต ละฉบั บบั นทึ �? ขอมูล ทั้ง หมดที่ป รา�?�?อยูดานนอ�?ของซอง
จดหมายหรือหีบหอ บันทึ�?วันเวลาที่ด�?าเนิน�?ารตรวจสอบซองไปรษณีย�?ละเ�?็บรั�?ษาส�?าเนาสิ่งที่บันทึ�?ไว
ใน�?ฟมคดี

3.3.6 �?ารสอบปา�?ค�?า
�?ารสอบปา�?ค�? าเปนองคประ�?อบส�?าคั�?ของ�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละส�?าคั �?อยางยิ่งส�?า หรับคดี ติดตาม
สินทรัพยคืน69 ค�?าให�?ารสามารถยืนยันหรืออธิบายขอมูลที่ไดรับจา�?พยานเอ�?สาร เป�?ดเผยเบาะ�?สใหม
หรือระบุชี้เอ�?สารทาง�?ารเงินใหมๆ �?หลงขอมูลส�?าคั�?อาจรวมถึงผูรองทุ�?ข ผูรวมธุร�?ิจ �?าติ เพื่อนบาน
ลู�?จาง หรือคนใ�?ลชิดอื่นๆ ของบุคคลเปาหมาย คู�?ขงทางธุร�?ิจ ลู�?จางของสถาบัน�?ารเงิน �?ละ�?หลงอื่นๆ
ที่มี�?ารติดตอ�?ับบุคคลเปาหมาย�?ละตัวบุคคลเปาหมายเอง สิ่งส�?าคั�?คือตองระบุชี้�?ละสอบปา�?ค�?าตัว�?ทน
หุนเชิดที่ เ�?ี่ยวข อง�?ับคดีดวย คนเหล านี้ยอมรับความเสี่ยงสูง�?ตไ ดรับคา ตอบ�?ทนเล็�?น อย�?ละพว�?เขา
อาจจะอยา�?ใหขอมูล�?�?เจาพนั�?งานเ�?ี่ยว�?ับบุคคลที่พว�?เขาป�?ป�?ดเปนหุนเชิด�?ทนมา�?�?วาที่จะตองพัวพัน
�?ับ�?ผนราย ผูป�?ิบัติงานจ�?าเปนตองมีความคุนเคย�?ับ�?ฎหมายที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารสอบปา�?ค�?าบุคคลเปาหมาย
�?ละบุค คลที่ ไม ใช เปา หมายโดยเฉพาะอย างยิ่ งเมื่อท�?างาน�?ับเจา พนั �?งานในตา งประเทศ 70 บางประเทศ
�?�?า หนดให ค�? า ให �? ารต องด�? า เนิ น�?ารโดย�?ารรั บ ฟ�? ง ในศาล ส วนประเทศอื่ นๆ ยอมให มี �? ารสอบปา�?ค�? า
ไดหลายๆ �?บบ เชน �?ารสอบถามพยานโดยเจาหนาที่บังคับใช�?ฎหมายที่ท�?าอยูเปนประจ�?า (ไมมี�?ารบันทึ�?
อยางเปนทาง�?ารหรือ�?ารจดบันทึ�?อยางละเอียด) ค�?าให�?ารเปนลายลั�?ษณอั�?ษร วีดีทัศนหรือบันทึ�?เสียง
ค�?าให�?ารโดย�?จงเตือนใหทราบหรือ�?ารบันทึ�?ค�?าให�?ารภายใตค�?าสาบาน
�?ารเตรียม�?ารอยางละเอียดถี่ถวนมีความส�?าคั�?อยางยิ่งตอความส�?าเร็จใน�?ารสอบปา�?ค�?ารวมถึงความเขาใจ
พยานหลั�?�?านทั้งหมด บุคคลเปาหมาย คนใ�?ลชิด ล�?าดับเหตุ�?ารณ�?ละขอมูลที่รวบรวมไวในชั้นสืบสวน
สอบสวนอยางถอง�?ท ผูป�?ิบัติงานอาจเตรียมค�?าถามเพื่อใหครอบคลุมขอมูลที่ตอง�?าร�?ตอยางไร�?็ตาม
ในระหวาง�?ารสอบปา�?ค�?าผูป�?ิบัติงานควรจะยืดหยุน�?ละเนนที่�?ารตอบสนองของบุคคลเปาหมายไมใช
ค�?าถามที่ไดเตรียมเอาไว71 เพราะวาบุคคลเปาหมายอาจจะพยายามสื่อสาร�?ันเอง�?ละต�?ลง�?ันเลาเหตุ�?ารณ

69
    บางประเทศ�?ย�?�?ยะระหวาง interview �?ับ interrogation โดยนิยาม “interview�? วาเปน�?ารสอบถามบุคคลที่ไมไดเปนบุคคลเปาหมายของ
�?ารสืบสวนสอบสวน �?ละ “interrogation�? เปน�?ารสอบถามบุคคลที่เปนบุคคลเปาหมายของ�?ารของ�?ารสืบสวนสอบสวน ในหัวขอนี้จะใชค�?า
วา“interview�? �?ับ�?ารสอบถาถามทั้งสอง�?บบ ผูป�?ิบัติงานตองรับประ�?ันวาพยาน ผูเชี่ยวชา�? ผูเสียหาย ผูใหเบาะ�?ส �?ละบุคคลเปาหมายที่ให
ความรวมมือไดรับความคุมครองอยางเหมาะสม ดู UNCAC art. 32, 33, �?ละ 37
70
    ผูป�?ิบัติงานตองรับประ�?ันวาไดมี�?ารบอ�?ถึงขอ�?�?าหนดใน�?ารสอบปา�?ค�?า (เชนตองมี�?าร�?จงเตือนผูที่จะท�?า�?ารสอบปา�?ค�?า) ใหผูรวมงาน
ในตางประเทศทราบ�?ละควรสอบถามวาจะสามารถเขารวมใน�?ารสอบปา�?ค�?าดวยไดหรือไม ดูรายละเอียดเรื่องความรวมมือ�?ับผูป�?ิบัติงาน
ตางประเทศหรือ�?ารมีสวนรวมใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอไดในหัวขอ 7.4 .6 ในบทที่ 7
71
                        ิ านอาจะจัดท�?าเปนประเด็นซึ่งจะชวยไดมา�?�?วาเปนค�?าถามเฉพาะเจาะจง
    ในเรื่องนี้ผูป�?ิบัตง
                                                                                                                                   68
ตางๆ เหมือน�?ัน หรือ�?ดดัน�?ารให�?ารของพยานผูป�?ิบัติงานอาจใชมาตร�?ารที่เหมาะสม (หรือรองขอ
จา�?หนวยงานทางตุลา�?ารที่รับผิดชอบ) เพื่อใหมั่นใจวาบุคคลเปาหมายหมดหวัง ถู�?หามหรือปอง�?ันไมให
มี�?ารติดตอสื่อสาร�?ันเองหรือติดตอ�?ับพยาน�?อนที่จะมี�?ารสอบปา�?ค�?า นอ�?จา�?นั้นสถานที่ที่เลือ�?ใชเปน
ที่สอบปา�?ค�? าควรเปนสถานที่ที่มีสิ่ งรบ�?วนสมาธินอยที่สุ ด ท�?า ใหเ�?ิ ดความสุขุ มรอบคอบ�?ละมีโอ�?าส
ที่จะท�?าใหมี�?ารตอบค�?าถาม�?บบเป�?ดเผย (เชน บานพั�? สถานีต�?ารวจหรือส�?านั�?งาน) หา�?เปนไปไดจ�?านวน
ของผูสอบปา�?ค�?าควรจ�?า�?ัด �?ค 2 คน

3.3.7 ค�?าสั่งใหเ�?าดูบั�?ชี
ค�?าสั่งใหเ�?าดูบั�?ชีเปนค�?าสั่ง�?ายเดียว (ex parte order) ที่ออ�?โดยศาล (หรือผูพิพา�?ษาผูสอบสวนคดี
ในบางประเทศ) �?�?าหนดใหสถาบัน�?ารเงินจะตองใหขอมูลครอบคลุมตามชวงเวลาที่�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชี
ที่ระบุในค�?าสั่ง ขอมูลนี้จะตองมอบให�?�?เจาหนาที่ที่เหมาะสมดวยวิธี�?าร�?ละตามเวลาที่�?�?าหนดในค�?าสั่ง72
ค�?าสั่งอนุ�?าตให มี�?ารเ�?าตรวจ�?ารท�?าธุร�?รรมทาง�?ารเงิน ณ เวลาที่ท�?าธุ ร�?รรมซึ่งผูป�?ิ บัติงานสามารถ
น�? า ไปใช ใ น�?าร�?�? า หนดรู ป �?บบของ�?ิ จ �?รรม�?ละระบุ ชี้ บั �? ชี ใ หม ๆ �?ละยั ง เป น วิ ธี �? ารที่ จ ะให เ หตุ ผ ล
ที่เพียงพอใน�?ารรองขอค�?าสั่งศาลเพื่อเป�?ดเผย ยับยั้ง หรือคน�?ละยึดสินทรัพย73 ใน�?รณีที่มี�?ารถอนเงินสด
จ�?านวนมา�?อาจเปนโอ�?าสใหยึดเงินสดนั้นไดเพราะรูสถานที่ที่ถอนเงิน

3.3.8 หมายคน�?ละหมายยึด
�?ารด�?าเนิน�?ารตามหมายคนบาน�?ละส�?านั�?งานเปนโอ�?าสที่ดีมา�?ใน�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?าน�?าร�?ระท�?า
ความผิด คนพบขอมูลเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย ระบุผูรวมสมคบ �?ละพัฒนาเบาะ�?สอื่นเพื่อสนับสนุน�?ารสืบสวน
สอบสวน74 ในบางคดีหรือในบางประเทศวิธี�?ารนี้เปนเทคนิคขั้นพื้น�?านที่จะไดรับเอ�?สารธนาคาร ดูหัวขอ

3.3.9 เรื่องค�?าสั่งใหเป�?ดเผยหรือจัดหาเอ�?สาร
เพราะวา�?ารคนมีลั�?ษณะเชิงบังคับโดยป�?ติ�?ฎหมาย�?�?าหนดให�?ารขอหมายคนตองขอโดยบุคคลที่ไดรับ
มอบอ�? า นาจซึ่ ง มั �? จะเป นเจ า หน า ที่ ผู บั ง คั บ ใช �? ฎหมายหรื อพนั �? งานอั ย �?าร�?ละหมายค นต อ งออ�?โดย
ผูพิพา�?ษาหรือผูพิพา�?ษาผูท�?า�?ารสอบสวน (ย�?เวน�?ตมีความจ�?าเปนเรงดวน) ผูป�?ิบัติงานจะตองตระหนั�?

72
    ในอัง�?ฤษค�?าสั่งจะมีผลครั้งละ 90 วัน
73
    โดยป�?ติมาตร�?าน�?ารพิสูจนหรือขอ�?�?าหนดอื่นๆ ส�?าหรับค�?าสั่งใหเ�?าดูบั�?ชีมีความเขมงวดนอย�?วาค�?าสั่งใหเป�?ดเผย อายัดหรือยึด
74
    นอ�?เหนือจา�?บาน�?ละส�?านั�?งาน�?ลวราย�?ารที่จะตองคนอาจรวมถึงธนาคาร บุคคล รถยนต เครื่องบิน เรือ คอมพิวเตอร �?ละ
สื่ออิเล็�?ทรอนิ�?สอื่นๆ (เชน �?ผนดิส�?�?ละ�?ุ�?�?จเขารหัส) �?ละหีบหอหรือ�?ลองตางๆ



                                                                                                                                 69
วาประเทศที่ใชระบบ�?ฎหมาย common law �?ละ civil law มีความ�?ต�?ตาง�?ันในเรื่องขอ�?�?าหนดใน�?าร
อนุ�?าตโดยเฉพาะอยางยิ่งในเรื่องมาตร�?าน�?ารพิสูจนเพื่อใหไดรับหมายขอ�?�?าหนดที่มีความเฉพาะเจาะจง
ส�?าหรับ พยานหลั �?�?าน�?ละสถานที่ ตั้ง ของพยานหลั�? �?านที่ จะยึด โดยทั่ วไปในประเทศ common law
ขอ�?�?าหนดมีความเฉพาะเจาะจงมา�?�?วา

�?ารจัดท�?า�?ละไดมาซึ่งหมายคน
ประเทศ common law �?�?าหนดให�?ารยื่นค�?าขอตองท�?าเปนลายลั�?ษณอั�?ษร (ย�?เวน�?ตมีความจ�?าเปนเรงดวน
อาจยื่นค�?าขอดวยวาจาหรือโดยทางโทรศัพท) ค�?ารองประ�?อบดวยเอ�?สาร 2 อยางคือ ตัวหมาย�?ละเอ�?สาร
เปนลายลั�?ษณอั�?ษรเ�?ี่ยว�?ับคดี (ส�?าหรับรายละเอียด�?ารเขียนเอ�?สารนี้ดูไดใน�?ลองขอความ 4.1 ในบทที่
4) ตัวหมายจะ�?�?าหนดรายละเอียดของ�?ารคนรวมทั้งระบุตัวผูที่ไดรับมอบอ�?านาจใหท�?า�?ารคน สถานที่ เวลา
หรือวันที่จะท�?า�?ารคน (เชน �?ลางวันหรือ�?ลางคืน) ระยะเวลา สิ่งที่ตอง�?ารจะคน ราย�?ารสิ่งของที่เอาไป
�?ละ�?ารจั ดท�? า รายงานส ง ให ศ าล เอ�?สารเ�?ี่ย ว�?ับ คดี ที่ ยื่นใน�?ารขอหมายคนจะต อง�?สดงให เห็ นถึง มู ล
ที่นาเชื่อหรือ “เหตุอันควรสงสัย�? วา 1) มี�?าร�?ระท�?าความผิดเ�?ิดขึ้น 2) สิ่งที่ตอง�?ารคนหามีความเ�?ี่ยวของ
�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละ 3) สิ่งที่ตอง�?ารคนหานาจะอยูในสถานที่ที่จะคน (ดู�?ลองขอความ 3.3 ส�?าหรับ
ค�?า�?นะน�?าใน�?ารเขียนเหตุผลเหลานี้อยางละเอียด)
ประเทศ civil law �?�?าหนดให�?สดงขอมูลที่คลายๆ �?ันนี้�?ตไมเปนทาง�?าร�?ละมีมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่อาจ
�?ต�?ต า งไปจา�? “มู ล เหตุ ที่ น า เชื่ อ ได ว า �? ไม จ�?า เป นต องมี เอ�?สารเป น ลายลั �? ษณ อั�? ษรเ�?ี่ ย ว�?ั บ คดี �? ละ
เจาพนั�?งานอาจไดรับมอบอ�?านาจจา�?พนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาผูสอบสวนคดีให “ท�?า�?ารคนที่จ�?าเปน
ทุ�?อยางเพื่อพิสูจนความจริง�?75
ผูยื่นค�?ารองจะตองระบุสิ่งของที่จะยึด�?ละสถานที่ที่จะคนดวย ในประเทศ civil law อาจจะเพียงพูด�?วางๆ
วา “สิ่งของทุ�?อยางที่อาจเ�?ี่ยวของ�?าร�?ระท�?าความผิด�? ในประเทศ common law ผูยื่นค�?ารองจะตองระบุ
เฉพาะเจาะจงมา�?�?ว าอาจจะตอง�?สดงให เห็นอย างชั ดเจนว า ท�?า ไมสิ่ง ของนั้ นควรจะถู �?ยึ ด�?ละจะต อง
ระมัดระวังพิถีพิถันเพื่อใหครอบคลุมสิ่งของส�?าคั�?ทั้งหมด (ดู�?ลองขอความ 3.4)




75
     ใน�?รั่งเศส�?ละประเทศ civil law อื่นๆ �?ารใหอ�?านาจนี้มั�?เรีย�?วา “commission rogatoire�?



                                                                                                                          70
 �?ลองขอความ 3.3 �?ารขยายความมูลเหตุของ�?ารขอหมายคน
 มูลเหตุที่เพียงพอตอ�?ารไดรับหมายคนไดมาจา�?หลาย�?หลง�?ละเปนสิ่งส�?าคั�?ส�?าหรับผูป�?ิบัติงานที่จะตอง
 ขยายความใหชัดเจน มูลเหตุเหลานี้ (หรือเหตุผล) รวมถึง

      �?ารสังเ�?ต�?ารณโดยตรวจ�?ละความช�?านา�?ของพนั�?งานสอบสวน
      พยานที่ใหความรวมมือ
      �?หลงขาว
      �?ารเ�?าตรวจทาง�?ายภาพ�?ละทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส
      ขอมูลสาธารณะที่มีอยู�?ละ
      ขอมูลคดีในอดีต
       ประเด็นส�?าคั�?อื่นๆ
      เหตุผลที่เชื่อไดวาบุคคลเปาหมายอาจท�?าลายพยานหลั�?�?าน (ในพฤติ�?ารณเชนนั้นตองอธิบาย
       ใหสามารถเขาใจไดในทางป�?ิบัติ
      พยานหลั�?�?านที่เปนรูปธรรมที่�?สดงใหเห็นวาบุคคลเปาหมายพยายามที่จะขัดขวาง�?ารสืบสวน
       สอบสวน
      ขอเท็จจริงที่พิสูจนวาวิธี�?ารอื่นๆ ที่ท�?าใหไดมาซึ่งพยานหลั�?�?านนั้นไมมีใหใชไดใช�?ลวไมไดผล
       หรืออาจเปนผลเสียตอ�?ารสืบสวนสอบสวน เป�?ดเผยรูปพรรณ�?หลงขาวเปนอันตรายตอเจาหนาที่
       นอ�?เครื่อง�?บบ�?ละอื่นๆ


�?ารวาง�?ผน�?ละ�?ารด�?าเนิน�?ารคน�?ละยึด
ย�?เวน�?ตมีความจ�?าเปนเรงดวนผูป�?ิบัติงานมีโอ�?าสทีจะวาง�?ผน�?ารด�?าเนิน�?ารตามหมายคน ควรพิจารณา
ถึงความเปนไปไดที่จะท�?า�?ารคนส�?านั�?งานหรือบานหลาย�?หงพรอมๆ �?ันถึง�?มจะในประเทศตางๆ �?ันเพื่อ
หลี�?เลี่ยง�?ารท�?าลายหลั�?�?านหรือหลั�?�?านหายไป ถึง�?มวาจะตองใช�?ารวาง�?ผน�?ละ�?ารประสานงาน
อยางดี�?ตผลที่ไดรับ�?็นาพอใจ ผูป�?ิบัติจะตองพิจารณาถึงประเภทของความเชี่ยวชา�?ที่ตองใชใน�?ารคน
ตัวอยาง เชน ใน�?ารคนอาจตองใชผูเชี่ยวชา�?ดาน�?ารพิสูจนหลั�?�?านทางคอมพิวเตอรที่สามารถรวบรวม
ขอมูลทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส�?ละขอมูลในคอมพิวเตอรโดยไมท�?าใหสู�?เสีย ท�?าลายหรือเ�?ิดความเสียหาย�?�?
ขอมูล สามารถน�?าเสนอในรูป�?บบที่บริหารจัด�?ารได�?ละสามรถรับรองวาไดด�?าเนินขั้นตอนที่จ�?าเปนตางๆ



                                                                                                       71
เพื่อท�?าใหหลั�?�?านที่ไดสามารถรับ ฟ�?งไดใ นศาล (บางทีโดยท�?า “mirror image�? ของขอมูลเอาไวเพื่ อ
หลี�?เลี่ยง�?ารอางวามี�?ารเปลี่ยน�?ปลงพยานหลั�?�?านหลัง�?ารคน)76


 �?ลองขอความ 3.4 สิ่งของส�?าคั�?ที่จะท�?า�?ารยึด
 เพราะวาประเทศ common law มีขอ�?�?าหนดที่เฉพาะเจาะจงในหมายคนมา�?�?วาจึงไดอธิบายรูป�?บบตางๆ
 ของสิ่งของส�?าคั�?ๆ ที่ผูป�?ิบัติงานตอง�?ารที่จะยึดเพื่อน�?ามาใชสนับสนุน�?ารสืบสวนสอบสวนไวดังนี้

        เอ�?สารทาง�?ารเงิน สมุดบั�?ชี บันทึ�? ใบเสร็จรับเงิน สมุดโนต บั�?ชี�?ย�?ประเภท�?ละเอ�?สารอื่นๆ
         ที่เ�?ี่ยวของ�?ับสินทรัพย ผลประโยชนทางธุร�?ิจ ราย�?ารคา อสังหาริมทรัพย เลตเตอรออฟเครดิต
         ใบสั่งจายเงิน เช็ค เช็คเดินทาง ดราฟ จดหมายจา�?ธนาคาร �?คชเชียรเช็ค �?ารโอนเงินผานธนาคาร
         เช็คธนาคาร ขอมูลสินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัย ขอมูลบัตรเครดิต ขอมูล�?ละ�?ุ�?�?จตูนิรภัย �?ละสิ่งของ
         อื่นๆ ที่�?สดงใหเห็นวามี�?ารป�?ป�?ด โอนยายสินทรัพยหรือคาใชจายเงินลงทุน ส�?าหรับเอ�?สาร
         ที่จะขอจา�?สถาบัน�?ารเงินดู�?ลองขอความ 3.5 เ�?ี่ยว�?ับค�?าสั่งใหเป�?ดเผยหรือ�?สดงเอ�?สาร
        คอมพิ ว เตอร �? ละอุ ป �?รณ เ �?็ บ ข อ มู ล คอมพิ ว เตอร เครื่ อ งมื อ อิ เ ล็ �? ทรอนิ �? ส โทรศั พ ท มื อ ถื อ
         เครื่องตอบรับโทรศัพท บันทึ�?จัด�?ารขอมูลสวนบุคคล CD-ROMs �?ละอุป�?รณเ�?็บขอมูลอื่นๆ
         �?ารยึดคอมพิวเตอรควรรวมไปถึงคอมพิวเตอรฮารด�?วรที่มีอยูในขณะนั้นไมใชเพียง�?คส�?าเนา
         เนื้อหาสาระในฮารดไดรฟเทานั้น
        สิ่งของที่จะระบุชี้คนใ�?ลชิดหรือเบาะ�?สอื่นๆ ภาพถาย วีดีทัศน สมุดจดที่อยู ป�?ิทิน�?ละถังขยะ
        ทรัพยสินที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าผิดหรือเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าผิด ส�?ุลเงิ น โลหะมีคา เพชร
         พลอย เครื่ องมื อทาง�?ารเงิ น เชน หุ น�?ละพั นธบั ตร �?ละสิ่ งของมี คา อื่ นๆ เช น งานศิ ลปะ�?ละ
         ของสะสมอื่นๆ
        �?ารดาษที่ยอยเปนเศษ เศษวัสดุตองน�?ามาจัดเรียงขึ้นใหม


เพราะว า �?ารค นอาจเป น�?ารส งสั �?�?าณเตือนท�? าให บุค คลเป า หมายไหวตั วจึ ง เปนสิ่ งส�? า คั �?ที่ จะด�?า เนิ น
มาตร�?ารตางๆ เพื่อใหไดมาซึ่งสินทรัพยที่อาจจะไมอยูในสถานที่ที่ท�?า�?ารคนเชน สมุดบั�?ชีธนาคารไมวา
�? อ นหรื อ พร อ มๆ�?ั บ �?ารค น ส�? า หรั บ �?ารยึ ด สิ น ทรั พ ย ที่ เ ข า ข า ยถู �? ริ บ ทรั พ ย ด ว ยจ�? า เป น ที่ จ ะต อ งมี �? าร
76
  ผูใชคอมพิวเตอรจะด�?าเนิน�?ลไ�?ตางๆ เพื่อป�?ปองหรือซอนขอมูลหรือท�?าใหไมสามารถเขาระบบไดถาหา�?มีความพยายามใน�?ารเขาถึง
                                                                                                 อมูล �?ละตรวจสอบ�?ารใช Cloud
ระบบโดยผูที่ไมไดรับมอบหมาย ผูเชี่ยวชา�?�?ารตรวจพิสูจนจะมีเครื่องมือตางๆเพื่อเ�?็บรั�?ษาระบบ �?ูข
Computing (ระบบประมวลผล�?ลุมเมฆ)�?ละอื่นๆ �?ารรวบรวมขอมูลอยางเหมาะสมจะชวยใหมั่นใจวามี�?ารบริหารจัด�?ารขอมูลอยางดี
                                                                                                                                       72
ประสานงาน�?ับพนั�?งานอัย�?าร�?ละเจาหนาที่บริหารสินทรัพย�?อน�?ารยึด (ดูหัวขอ 4.2 ในบทที่ 4 เรื่อง�?าร
วาง�?ผน�?อนด�?าเนิน�?ารยับยั้ง) ภาคผนว�? ง. �?สดงราย�?ารสิ่งที่จะตองพิจารณาใน�?ารวาง�?ผน�?ารคน

�?ารรั�?ษาพยานหลั�?�?าน�?ละ�?ารป�?ิบัติตามขอ�?�?าหนดหลัง�?ารด�?าเนิน�?ารตามหมายศาล
ทันทีหลังจา�?ด�?าเนิน�?ารตามหมายศาล�?ละยึดพยานหลั�?�?านได�?ลวจะตองน�?าพยานหลั�?�?านไปยังสถานที่
ปลอดภัย ทันที เพื่ อท�? า�?ารลงบั นทึ �? �?ละตรวจสอบ�?ละตองบันทึ�? เหตุ �?ารณ ไว เปนเอ�?สารใน�?ฟม คดี77
หา�?�?ารสอบปา�?ค�?าบุคคลเปาหมายหรือคนใ�?ลชิด�?ระท�?าในระหวาง�?ารด�?าเนิน�?ารตามหมายศาลจะตองท�?า
รายงาน�?ารสอบปา�?ค�?าใหเร็วที่สุดเทาที่จะท�?าได�?ละน�?าไปผนว�?รวมไวใน�?ฟมคดี
หั วหน า ที ม สอบสวนจะเป น ผู รับ ผิ ดชอบใน�?ารคุ ม ครอง�?ละความครบถ วนของพยานหลั �? �?านตลอด
ชวงเวลา�?ารตรวจสอบ�?ละต องรับ ประ�?ั นว า �?ละพยานหลั�? �?านทั้ งหมดมี �? ารจั ดท�? า รายละเอีย ดไว ใ น
ราย�?ารสิ่งของ หัวหนาทีมสอบสวนยังตองรับผิดชอบใน�?ารรายงานผลตอผูพิพา�?ษาหรือพนั�?งานอัย�?าร
ผูป�?ิบัติงานควรจะตรวจสอบพยานเอ�?สารที่ยึดไดทั้งหมด ระบุชี้เบาะ�?สส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยหรือ
คนที่อาจเปนผูสมรูรวมคิด�?ละหา�?จ�?าเปนด�?าเนิน�?ารเพื่อยับยั้งสินทรัพยทันทีเพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารจ�?าหนายถาย
โอนหรื อเคลื่ อนย า ยสิ นทรั พ ย ถ า หา�?มี �? ารขอความช วยเหลื อจา�?เจา พนั �? งานต า งประเทศในระหว า ง
�?ารสื บ สวนสอบสวนควรจะให เ จ า พนั �? งานเหล า นี้ ท ราบผล�?ารด�? า เนิ น �?ารตามหมายค น ในเวลา
อันเหมาะสมเพื่อพว�?เขาจะไดด�?าเนิน�?ารที่เปนประโยชนตอผลที่เ�?ิดขึ้น

3.3.9 ค�?าสั่งใหเป�?ดเผยหรือ�?สดงเอ�?สาร
�?ารไดรับเอ�?สารทางธุร�?ิจเปนสิ่งจ�?าเปนอยางมา�?ส�?าหรับคดีติดตามสินทรัพยคืน เอ�?สารที่จะตองขออ�?านาจ
ศาลรวมถึงเอ�?สารที่อยู�?ับธนาคาร ส�?านั�?งาน�?ฎหมาย�?ละส�?านั�?งานบั�?ชี บริษัทประ�?ัน �?ารใหบริ�?าร
อิเล็�?ทรอนิ�?สเมลบนเว็บ (Web-based e-mail services) ผูใหบริ�?ารอินเตอรเน็ต บริษัทที่ใหบริ�?ารดาน
สาธารณู ปโภค �?ระบวน�?ารให ได มาซึ่ง ค�?า สั่ง ให เป�? ดเผยหรื อ�?สดงเอ�?สารคลา ยๆ �?ั น�?ั บ�?ระบวน�?าร
ส�?าหรับหมายคน (ดูหัวขอ 3.3.8 ส�?าหรับขอมูลเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับหมายคน�?ละหมายยึด)
เชนเดียว�?ัน�?ับหมายคนประเทศตางๆ มีขอ�?�?าหนดเฉพาะเจาะจงส�?าหรับค�?าสั่งใหเป�?ดเผยเอ�?สาร�?ต�?ตาง�?ัน
ประเทศ common law มีขอ�?�?าหนดมา�?�?วา ประเทศ civil law อาจจะพอใจ�?ับวลีทั่วไป “เอ�?สารทั้งหมด
ที่อาจเ�?ี่ ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?า ความผิ ด�? ใน�?ารป�?ิ บัติผูป�?ิบั ติงานจ�? านวนมา�?พบว า�?ารรวม 2 วิธี�?ารนี้
77
  บางประเทศ�?�?าหนดใหมี�?ารระบุรายละเอียดของสถานที่ที่เ�?็บพยานหลั�?�?าน�?ตละราย�?ารตลอดเวลาเพื่อใหเปนไปตามขอ�?�?าหนดของ
�?ารคุมครองพยานหลั�?�?าน



                                                                                                                      73
เขาดวย�?ัน – จัดท�?าราย�?ารเอ�?สารที่ตอง�?ารให�?ระชับ�?ละสรุปทายดวยวลีทั่วไปเพราะวาองค�?รที่ตอง
เป�?ดเผยขอมูลอาจตอง�?ารจ�?า�?ัดเอ�?สารที่จะเป�?ดเผย ถาหา�?ผูป�?ิบัติงานยื่นค�?ารองที่มีขอบเขต�?คบเ�?ินไป
�?็อาจเสี่ยงที่จะถู�?ป�?ิเสธไมใหขอมูลที่เ�?ี่ยวของ �?ลองขอความ 3.5 �?สดงราย�?ารสิ่งที่จะรองขอจา�?สถาบัน
�?ารเงินถึง �?มวาค�?าร องขอควรจะ�?วางพอที่จะครอบคลุมขอมู ลที่เ�?ี่ยวข อง�?ตสิ่งส�? าคั�?คือตองหลี�?เลี่ย ง
�?ารไดขอมูลที่ไมเ�?ี่ยวของหลาย�?ลองมา�?�?องทวมทน – โดยเฉพาะอยางยิ่งทีมที่ติดตามสินทรัพยหรือทีม
สืบสวนสอบสวนไมสามารถตรวจสอบขอมูลทาง�?ารเงินจ�?านวนมหาศาลนั้นไดภายในเวลาที่เหมาะสม
�?ารรองขอเอ�?สารจ�?านวนมา�?เ�?ินไปอาจจะท�?าให�?ารสงมอบเอ�?สารลาชาเพราะองค�?รที่จะสงมอบเอ�?สาร
อาจจะตองใชเวลานานขึ้นใน�?ารผลิตเอ�?สารหรือองค�?รที่จะตองเป�?ดเผยเอ�?สารอาจจะโต�?ยงค�?าสั่งศาล
บนพื้น�?านของความเ�?ี่ยวของ�?ละภาระที่มา�?เ�?ินไป78 ใน�?รณีที่มี�?ฎหมายวาดวย�?ารรั�?ษาขอมูล ค�?าสั่ง
ใหรั�?ษาขอมูล หรือค�?าสั่งหามท�?าลายบันทึ�?ตางๆ ที่อาจจะเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนในภายหลัง
จะถู�?เ�?็บรั�?ษาไวโดยองค�?รที่จะตองเป�?ดเผย (ดู�?ลองขอความ 3.4) ผูป�?ิบัติงานควรพัฒนาคดี (โดยเฉพาะ
อยางยิ่งคดีให�?ๆ) ใหเปนระยะตางๆ โดยใชพยานเอ�?สารเปนเสมือนตัวตอ อันดับ�?ร�?ควรรองขอเอ�?สาร
ที่คิดวาจ�?าเปน�?ละยื่นค�?ารองขออี�?เพื่อติดตามเบาะ�?สที่เ�?ี่ยวของหรือเมื่อมีขีดความสามารถเพิ่มขึ้น เพื่อเปน
�?ารระวังไว�?อนไมใหเ�?ิด�?ารท�?าลายโดยไมตั้งใจควรขอใหสถาบัน�?ารเงินเ�?็บรั�?ษาบันทึ�?ที่เ�?ี่ยวของอื่นๆ
ไว�?อน �?ารใชวิธี�?ารตอตัวตอนี้ชวยใหผูป�?ิบัติงานสามารถพุงความสนใจไปที่ปริมาณขอมูลที่นอย�?วา�?ลว
คอยติ ดตามเบาะ�?สที่ เ�?ี่ย วข องท�?า ให หลี�? เลี่ ย ง�?ารเสี ยเวลาตรวจสอบเอ�?สารหลายๆ �?ล อง�?ละข อมู ล
อิเล็�?ทรอนิ�?สจ�?านวนมา�?ที่อาจจะไมมีความเ�?ี่ยวของเลย
หา�?�?ฎหมายอนุ�?าตใหท�?าไดเจาพนั�?งานผูรองควรยื่นค�?าขอใหศาลรับฟ�?ง�?ายเดียว ex parte (นั่นคือไมมี
�?าร�?จ ง ให ท ราบ) เพื่ อ หลี �? เลี่ ย ง�?ารท�? า ให บุ ค คลเป า หมายไหวตั ว ถึ ง �?ม ว า เป น ค�? า สั่ ง �? า ยเดี ย ว�?ละมี
บทบั�?�?ัติเอาไวหามผูที่ไดรับค�?าสั่งเรีย�?ไมใหเป�?ดเผยค�?ารองขอใหบุคคลเปาหมายทราบผูป�?ิบัติงานจะตอง
ประเมินความเสี่ยงวาอาจมี�?าร�?จงใหบุคคลเปาหมายทราบ�?ละควรจะตองด�?าเนิน�?ารตามความจ�?าเปนเพื่อ
ยับยั้งหรือยึดสินทรัพย79




78
   พื้น�?านที่องค�?รที่จะตองเป�?ดเผยจะหยิบย�?ขึ้นมาคัดคานไดคือเรื่องเอ�?สิทธิ (เชน เอ�?สิทธิระหวางทนายความ�?ับลู�?ความ)
79
   ใน�?รณีที่ตอง�?าร ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ผูป�?ิบัติงานพึงระลึ�?ถึงขอผู�?มัดในเรื่อง�?ารเป�?ดเผยขอมูลของประเทศผูรับ
ค�?ารองขอ�?ละควรจะไดมี�?ารพูดถึงป�?�?หานี้�?อนที่จะสงค�?ารองขอไป (ดูหัวขอ 7.1.ในบทที่ 7)
                                                                                                                                   74
�?ลองขอความ 3.5 เอ�?สารที่ตองขอจา�?สถาบัน�?ารเงิน
ผู ป �?ิ บั ติง านมั �? จะต องจั ด ท�? า ราย�?ารสิ่ ง ที่ ต อ ง�?ารขอจา�?สถาบั น�?ารเงิ น เ�?ี่ ย ว�?ั บ บั �? ชี ห รื อ บุ ค คล
เปาหมาย บุคคลที่เ�?ี่ยวของ คนใ�?ลชิดหรือบริษัทที่เ�?ี่ยวของ ใน�?รณีเชนนี้เจาหนาที่ของ FIU หรือ
ธนาคาร�?ลางจะสามารถชวยไดอยางมา�?ใน�?ารระบุประเภทของเอ�?สารที่อาจเ�?ี่ยวของ ตัวอยางของ
บันทึ�?ตางๆ ที่ควรจะขอมีดังตอไปนี้ (�?ตไมไดจ�?า�?ัดเพียง�?คนี้)

     เอ�?สาร�?ารเป�?ดบั�?ชีทั้ง หมด รวมถึง �?บบฟอรม ที่ระบุเจา ของผูรับประโยชน (ตั วอย างเช น
      ในสวิ ส เซอร �? ลนด ใ ช �?บบฟอร ม A) บั ตรลายเซ็ น ผู ม อบอ�? า นาจ ข อบั ง คั บ ของบริ ษั ท หรื อ
      ขอต�?ลงของหางหุนสวน �?ละส�?าเนาบัตรประชาชนที่ใหไวตอนเป�?ดบั�?ชี รวมถึงบั�?ชีในชื่อ
      ของบุค คลเป าหมาย�?ละรวมทั้ งบั�?ชี ตางๆ ที่มีชื่ อบุคคลเปา หมายเปนผู มอบอ�? านาจหรือผู มี
      อ�?านาจลงนาม หรือที่�?สดงถึงความสัมพันธอื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของ
     ประวัติลู�?คา บันทึ�?�?ารตรวจสอบเพื่อทราบขอเท็จจริงเ�?ี่ยว�?ับลู�?คา บันทึ�?ของผูจัด�?าร�?าย
      บั �? ชี สมุ ด บั �? ชี ร ายวั น ของธนาคาร �?ารลงบั น ทึ �? เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?คชเชี ย ร เ ช็ ค �?ารตรวจสอบ
      ข อ เท็ จ จริ ง เ�?ี่ ย ว�?ั บ ลู �? ค า ที่ ส ถาบั น �?ารเงิ น ด�? า เนิ น �?าร�?ละ�?ารตรวจสอบข อ มู ล เศรษ�?�?ิ จ
      ของลู�?คาอยางละเอียด �?ิจ�?รรมเชิงพาณิชย �?ละ�?ารท�?าธุร�?รรมที่เ�?ี่ยวของ�?ับบั�?ชีเงิน�?า�?
      (เชน ส�?าเนาหนังสือสั�?�?า ตั๋ว�?ล�?เงิน เล็ตเตอรออฟเครดิต รายชื่อหุนสวน�?ละบริษัทในเครือ)
     เอ�?สาร�?าร�?ู เ งิ น รวมถึ ง ข อ มู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารจ�? า นอง ส�? า เนาค�? า ขอ�?ู เ งิ น ราย�?าร�?ละ/หรื อ
      รายละเอียดของหลั�?ทรัพยค้�?าประ�?ัน (รวมถึงเงิน�?า�?ที่ใชค้�?าประ�?ัน) รายได สินทรัพย�?ละ
      บุคคลหรือธุร�?ิจอางอิง
     ราย�?าร�?า�?ถอนเงินในบั�?ชีทั้งหมดส�?าหรับชวงเวลาที่อยูภายใต�?ารสืบสวนสอบสวน
     รายงาน�?ิ จ�?รรมอั นควรสงสั ย ที่ พ นั �? งานของสถาบั น�?ารเงิ นเป นผู รายงานรวมถึ ง รายงาน
      ที่อาจไมไดสงไปให FIU
     เอ�?สารตางๆที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารท�?าธุร�?รรมของบั�?ชี รวมถึงใบค�?าสั่งของลู�?คา ใบน�?า�?า�?เงิน
      �?ละใบถอนเงิน ใบ�?จงเขาบั�?ชี�?ละใบ�?จงหั�?บั�?ชี �?ละเช็ค (ดานหนา�?ละดานหลัง)
     เอ�?สาร�?ารโอนเงินผานบั�?ชี รวมถึง�?บบฟอรมขอรับใบรายงาน ใบยืนยัน�?ารช�?าระเงิน�?ละ
      เอ�?สารที่เ�?ี่ยวของอื่น (ดู�?ลองขอความ 3.7)
     �?ฟ ม เ�?็ บ ข อมู ล �?ารติ ดต อ ที่ ส ถาบั น�?ารเงิ น เ�?็ บ รั �? ษาไว รวมถึ ง บั นทึ �? ภายในของธนาคาร
      บันทึ�?�?ารเยี่ยมลู�?คา บันทึ�?ค�?าสั่งที่ไดรับทางโทรศัพท อีเมล �?ฟ�?ซ ขอความที่บันทึ�?ไวโดย
      ผูจัด�?าร�?ายบั�?ชี รวมทั้งบันทึ�?�?ละขอความที่บันทึ�?ไวที่เ�?ี่ยวของ�?ับทั้งค�?าสั่ง�?ละธุร�?รรม
     ขอมูลบัตรเครดิตรวมถึงค�?าขอ ใบ�?จงยอดบั�?ชีบัตรเครดิต ประวัติ�?ารช�?าระเงิน บันทึ�?�?ารท�?า

                                                                                                                            75
      ธุร�?รรมใดๆ �?ับเจาหนาที่ผูดู�?ลบัตรเครดิต �?ละบัตรอื่นๆ ภายใตรมบั�?ชีของบุคคลเปาหมาย
      �?ตอยูในชื่อของอี�?บุคคลหนึ่ง
     ข อมู ล �?าร�?า�?ของในตู นิรภั ย รวมถึ ง หนั ง สื อสั �? �?า ประวั ติ�? ารเป�? ดตู นิ รภั ย �?ละเทปวี ดีโ อ
      ที่บันทึ�?ภายในบริเวณที่เ�?ี่ยวของ (ตรงบริเวณที่ไมใชบริเวณที่เป�?ดดูของใน�?ลอง)
     เอ�?สารทั้งหมดที่อาจมีความเชื่อมโยงเ�?ี่ยวของ�?ับความผิดที่เ�?ิดขึ้น



�?ลองขอความ 3.6 ค�?าสั่งใหเ�?็บรั�?ษาหามท�?าลาย
ประเทศต า งๆ ส ว นมา�?มี �? ฎหมายที่ �?�? า หนดให ธุ ร �?ิ จ ต า งๆ (เช น ธนาคาร นั �? บั �? ชี ผู ใ ห บ ริ �? าร
อินเตอรเน็ต �?ละบริษัทที่ใหบริ�?ารโทรศัพท) เ�?็บรั�?ษาขอมูลลู�?คา �?ละบันทึ�?ๆ ตางไวเปนระยะเวลา
ตามที่�?�?าหนด ระยะเวลาที่�?�?าหนดจะ�?ต�?ตาง�?ันไปขึ้นอยู�?ับประเภทของธุร�?ิจอาจจะเปนระยะเวลา
สั้ นๆ เป นเดื อ น (บริ ษั ท โทรศั พ ท �?ละผู ใ ห บ ริ �? ารอิ นเตอร เ น็ ต) หรื ออาจยาวเป นหลายป (ธนาคาร
นั�?บั�?ชี ทนายความ) ทางดาน�?ารสืบสวนสอบสวนผูป�?ิบัติงานอาจไมมีพยานหลั�?�?านเพียงพอใน
เบื้องตนส�?าหรับยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งใหเป�?ดเผยหรือค�?าสั่งเรีย�?หา�?ระยะเวลาใน�?ารเ�?็บรั�?ษาเอ�?สารตามที่
�?ฎหมาย�?�?าหนดสั้น�?็จะเปนป�?�?หา
�?ตโชคดีที่หลายประเทศ�?�?ไขป�?�?หานี้โดยอนุ�?าตใหใชค�?าสั่งใหเ�?็บรั�?ษาหรือค�?าสั่งหามท�?าลาย ค�?าสั่ง
เช น ว า �?�? า หนดให ผู ค รอบครองเอ�?สารเ�?็ บ รั �? ษาเอ�?สารที่ เ �?ี่ ย วข อง�?ั บ บุ ค คลเป า หมายไว เ �?ิ น �?ว า
ระยะเวลาที่ �?�? า หนดให เ �?็ บ รั �? ษาไว ต าม�?ฎหมาย ท�? า ให ส ามารถหลี �? เลี่ ย ง�?ารสู �? เสี ย ข อ มู ล หรื อ
พยานหลั�?�?านที่อาจเ�?ี่ยวของ ขอ�?�?าหนดใน�?ารยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งเชนวาโดยทั่วไปยุงยา�?นอย�?วา
�?ารรองขอค�?าสั่งเรีย�?หรือค�?าสั่งใหเป�?ดเผยดังนั้นจึงควรพิจารณาน�?ามาใชในชวง�?ร�?ของ�?ารสืบสวน
สอบสวน ผูป�?ิบัติงานควรประเมินวาเอ�?สารถู�?เ�?็บไวที่ใด �?�?าหนดระยะเวลาที่ตอง�?ารใหเ�?็บรั�?ษา
เอ�?สารไว �?ละหา�?จ�?าเปน�?ละ�?ฎหมายอนุ�?าตใหท�?าได�?็ยื่นค�?ารองตอศาลขอค�?าสั่งใหเ�?็บรั�?ษาเอ�?สาร
ดัง�?ลาวไว �?ารด�?าเนิน�?ารเชนนี้จะชวยรั�?ษาขอมูลที่อาจมีความเ�?ี่ยวของไวเพื่อขอค�?าสั่งใหเป�?ดเผยหรือ
ค�?าสั่งเรีย�?ตอไป




                                                                                                                    76
3.3.10 �?ารสะ�?ดรอยดวยเครื่องมืออิเล็�?ทรอนิ�?ส
�?ารดั�? ฟ�?ง�?ารสื่อสารของเปาหมายอยางลับ ๆ ไม วาจะเปน�?ารสื่อสารทางสาย ทางค�? าพูด ทางโทรศัพ ท
คอมพิ ว เตอร ห รื อ �?ารสื่ อ สารทางอิ เ ล็ �? ทรอนิ �? ส อื่ น ๆ ซึ่ ง ต อ ไปนี้ จ ะเรี ย �?ว า “�?ารสะ�?ดรอยทาง
อิเล็�? ทรอนิ�?ส�? เป นประโยชนอย างยิ่ง ตอเจาหนาที่ผู บังคั บใช �?ฎหมายโดยให เบาะ�?สเพื่อ�?ารสื บสวน
สอบสวนคลายๆ �?ัน�?ับที่ได�?ลาวไว�?ลวส�?าหรับ�?ารสะ�?ดรอยทาง�?ายภาพ (ดูหัวขอ 3.3.3) �?ารสะ�?ดรอย
ทางอิ เล็�? ทรอนิ�? สตองใช บุค ลา�?รจ�? านวนมา�?�?ละมี คา ใช จายสู งเ�?ินไปจนเป นสิ่ ง หา ม�?ระท�? า�?ละเป น
เทคนิค ที่มี�? ารลวงล้�?า ความเปนสวนตัวสูง ดัง นั้นหลายๆ ประเทศจึง�?�? าหนดให�? ารด�?าเนิน�?ารอยู ภายใต
�?าร�?�?า�?ับดู�?ลของศาล�?ละบางทีตองขออนุ�?าตเปนพิเศษเพื่อป�?ปองความเปนสวนตัว�?ละรับรองสิทธิ
ของผู ถู �? �?ล า วหาตาม�?ระบวน�?ารยุ ติธ รรม บางประเทศอาจอนุ �? าตให มี �? ารติ ดตามเ�? า ดู �? ารสื่ อ สาร
โดยความยินยอมของอี�?�?ายหนึ่ง (ตัวอยาง เชน พยานที่ใหความรวมมือ �?หลงขาวหรือสายลับ) ซึ่ง�?าร
ด�?าเนิน�?ารนี้�?ระท�?าไดโดยไมตองมีหมายศาล80 ในทุ�?ๆ �?รณี�?ารสะ�?ดรอยดวยเครื่องมืออิเล็�?ทรอนิ�?ส
ตองด�?าเนิน�?ารตาม�?ฎหมาย นโยบาย�?ละวิธี�?ารด�?าเนิน�?ารที่�?�?าหนดไวภายในประเทศ
ผูป�?ิ บัติงานที่ท�? า�?ารสะ�?ดรอยดวยเครื่องมื ออิเล็�? ทรอนิ�? สตองขะมั �?เขมนใน�?ารบันทึ �?รายชื่ อบุ คคล
ที่ติดตาม วันที่ เวลา ระยะเวลาของ�?ารสนทนา �?ละขอมูลที่เ�?ี่ยวของอื่นๆส�?าหรับ�?ารดั�?ฟ�?ง�?ารสื่อสารทุ�?ครั้ง
จะตองมั่นใจวาบันทึ�?ที่จัดท�?าไวเปนตนฉบับไดถู�?เ�?็บไวเปนพยานหลั�?�?านอยางปลอดภัย – อาจจะใสซอง
ป�? ด ผนึ �? �?ละเ�?็ บ ไว ใ นที่ ที่ ป ลอดภั ย �?ละมี �? ารจั ด ท�? า ส�? า เนาเอาไว ใ ห �? �? ผู ป �?ิ บั ติง านด ว ย บางครั้ ง อาจมี
ความจ�?าเปนตองใชบริ�?าร�?ปลส�?าหรับ�?ารสนทนาที่ใชภาษาตางประเทศ �?ารดั�?ฟ�?งจะตองด�?าเนิน�?ารตลอด
24 ชั่วโมง สัปดาหละ 7 วัน เพื่อใหมั่นใจวามี�?ารด�?าเนิน�?าร�?ับขอมูลที่มีความออนไหวในเรื่องของเวลา
ไดอยางทันทีทันใด�?ละมี�?ารประสานงานส�?าหรับ�?ารติดตาม�?ารด�?าเนิน�?ารอยางเหมาะสม ผูป�?ิบัติงาน
ควรพิ จ ารณาใช ที ม เ�? า สะ�?ดรอยประ�?บตั ว ที่ จ ะประสานงานอย า งใ�?ล ชิ ด �?ั บ ที ม สะ�?ดรอยทาง
อิเล็�?ทรอนิ�?สเพราะวาจะท�?าใหไดพยานหลั�?�?านที่เปนทั้งภาพ�?ละเสียง

3.3.11 ป�?ิบัติ�?ารลับ
ป�?ิ บั ติ�? ารลั บ เป นเทคนิ ค �?ารสื บ สวนสอบสวนอี �? รู ป �?บบหนึ่ ง ที่ ส ามารถน�? า มาใช เพื่ อ�?ทร�?ซึ ม เข า ไป
ใน�?ลุม เป าหมาย�?ละเป�? ดเผยพยานหลั�? �?าน�?ละข อมู ลเ�?ี่ ยว�?ับ สินทรัพ ยไ ด ในคดีติดตามสิ นทรัพ ยคื น
อาจรวมถึ ง �?ารส ง มอบเงิ น ภายใต �? ารควบคุ ม โดยผ า นทางสายลั บ �?ต อ ย า งไร�?็ ต ามป�?ิ บั ติ �? ารนี้ มี

80
   บางรั�?ของสหรั�?อเมริ�?ายอมใหมี “�?ารติดตามเ�?าดูโดยความยินยอม�? ดู Department of Justice, Office of the Inspector General, “Federal
Bureau of Investigation’s Compliance with the Attorney General’s Investigative Guidelines (Redacted),�? special report, (Washington, DC,
September 2005), ch. 6, http://www.justice.gov/oig/special/0509/chapter6.htm หัวขอ 3.3.11 “ป�?ิบัติ�?ารลับ�? ใหเคล็ดลับที่สามารถน�?ามาใช�?ับ
�?ารติดตามเ�?าดูโดยความยินยอมได ใน�?รณีที่ไมอนุ�?าตใหมี�?ารติดตามเ�?าดูเชนวาจะตองใชค�?าสั่งศาล (เชน ในยูเครน)
                                                                                                                                       77
ความซับซอนทั้งทาง�?ฎหมาย�?ละวิธีป�?ิบัติ มีความเสี่ยง�?ละใชทรัพยา�?รมา�? เชนเดียว�?ับเทคนิคอื่นๆ
ที่จะตองป�?ิบัติตามขอ�?�?าหนดทาง�?ฎหมาย�?ละวิธี�?ารตางๆ อยางเครงครัดเพื่อใหพยานหลั�?�?านที่ไดรับมา
เปนพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งไดในศาล เจาหนาที่ตองมีทั�?ษะ ผาน�?าร�?�?อบรม�?ละมีความเหมาะสม�?ับงาน
สืบสวนสอบสวน จะตองมีเครื่ องมือที่เหมาะสมส�? าหรับป�?ิบั ติ�?ารลับเพื่อบันทึ�?�?ละติดตามตรวจสอบ
�?ารพบ�?ันระหวางเจาหนาที่นอ�?เครื่อง�?บบหรือ�?หลงขาว�?ับบุคคลเปาหมายหรือคนใ�?ลชิดของบุคคล
เปาหมาย�?ละจะตองมี�?ารตรวจสอบเครื่องมืออยางสม่�?าเสมอเพื่อคุมครองความปลอดภัยของ�?หลงขาว�?ละ
สายลับที่เ�?ี่ยวของ81
�?ารใช�?หลงขาวอาจเปนเรื่องยุงยา�?จึงมั�?จะนิยมใชเจาหนาที่นอ�?เครื่อง�?บบมา�?�?วา ใน�?รณีที่�?ารใช
�?หลงขาวเปนทางเลือ�?ทางเดียวควรจะขึ้นทะเบียน�?หลงขาวใหค�?า�?นะน�?าโดยเขียนอยาง�?ระชับ�?ละชัดเจน
�?ละให �? หล ง ข า วลงชื่ อ ว า ได รั บ ทราบ�?ละเข า ใจค�? า �?นะน�? า ทั้ ง หมดดี �? ล ว นอ�?จา�?นั้ น ตั ว �?หล ง ข า ว
ยานพาหนะ�?ละสิ่งของตางๆ ที่เ�?ี่ยวของอาจจ�?าเปนตองถู�?คนทันที�?อนที่จะมี�?ารพบ�?ันอยางลับๆ เพื่อหา
สิ่ ง ของต อ งห า มเพื่ อ หลี �? เลี่ ย ง�?ารถู �? �?ล า วหาว า สร า งหลั �? �?าน ในท า ยที่ สุ ด เพราะว า ความปลอดภั ย
ของเจ า หน า ที่ �? ละ�?หล ง ข า วมี ค วามส�? า คั �? สู ง สุ ด สิ่ ง ส�? า คั �? คื อ �?ารควบคุ ม สถานที่ นั ด พบ�?ละเลื อ �?
สภาพ�?วดลอมที่จะท�?าใหป�?ิบัติ�?ารประสบความส�?าเร็จ�?ละปลอดภัย

3.4 ระบุชี้ขอมูลที่เ�?ี่ยวของ: ตัวอยางจา�?�?หลงขอมูลทั่วไป
เอ�?สารตางๆ จะปรา�?�?ขึ้นมาตลอดชวงเวลาของ�?ารสืบสวนสอบสวนรวมถึงสมุดบั�?ชีธนาคาร งบ�?ารเงิน
หนังสือสั�?�?า บั�?ชีสินคา หนังสือส�?าคั�? ขอต�?ลงผูถือหุน ขอบังคับใน�?าร�?อตั้ง�?ละด�?าเนิน�?ารของบริษัท
ใบเสร็จรับเงิน�?ละอื่นๆ เอ�?สารเหลานี้จะ�?สดงใหเห็นขอมูลที่เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย �?ารเคลื่อนยายเงิน บุคคล
�?ละบริ ษั ท ที่ เ �?ี่ ย วข อ ง�?ั บ บุ ค คลเป า หมาย�?ละข อ มู ล อื่ น ๆ ที่ เ�?ี่ ย วข อ ง ข อ มู ล ที่ เ�?ี่ ย วข องที่ ไ ด รับ มาจา�?
�?หลงขอมูลทั่วไปที่ย�?มาเปนตัวอยางนี้จะเปนประโยชนตอผูป�?ิบัติงาน

3.4.1 รายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย
ใน�?รณีที่ส ามารถเป�? ดเผย�?�?เจาหนาที่ผู บังคั บใช �?ฎหมายไดรายงานธุร�?รรมอั นควรสงสัย�?ละเอ�?สาร
ที่เ�?ี่ยวของจะเปน�?หลงขอมูลที่ดีมา�?ส�?าหรับผูป�?ิบัติงานเพราะวาโดยป�?ติรายงานนี้จะมีทั้งขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ

81
     ตัวอยางเชน ผูใหขอมูล เจาหนาที่ หรือผูที่ยินยอม จะตองใส body wireหรือซุ�?ซอนเครื่องมือสื่อสาร (บางทีอาจซุ�?ซอนไวในปา�?�?า มือถือ
�?ลองบุหรี่ �?ระเปาเอ�?สาร หรือคอมพิวเตอร�?ล็ปท็อป) รวมทั้งอุป�?รณบันทึ�?เสียง�?ย�?ตางหา�?เพื่อใหมั่นใจวามี�?ารบันทึ�?เสียงไดอยางชัดเจน
                                                                ิ ะตองบันทึ�?ค�?าอารัมภบทลงไปในเทปบันทึ�?โดยบอ�?ชื่อ
เพราะวาบางทีสั�?�?าณอาจขัดของ�?ละคุณภาพของเสียงไมดี) ในทางป�?ิบัตจ
ผูป�?ิบัติงาน วันเวลา�?ละอธิบายสถาน�?ารณอยางยอๆ

                                                                                                                                           78
�?ารท�?าธุร�?รรม ค�?าอธิบายถึงเหตุผลที่ท�?าใหนาสงสัย�?ละ�?ารวิเคราะหโดยนั�?วิเคราะหทาง�?ารเงิน82 จ�?านวน
ขอมูลที่มีให�?ละคุณภาพของค�?าอธิบายถึงเหตุผลอาจ�?ต�?ตาง�?ันขึ้นอยู�?ับขอ�?�?าหนดของ�?ตละประเทศ
หรือผูจัดท�?ารายงาน โดยทั่วไปในรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย จะมีขอมูลส�?าคั�?ๆ คือ
         •    ที่มา�?ละที่ไปของเงิน
         •    ค�?าอธิบายเ�?ี่ยว�?ับความนาสงสัยของเจาหนาที่ธนาคาร�?ละขอมูลระบุตัวตนของลู�?คา KYC
         •    ความถี่ใน�?ารโอนเงินผานธนาคาร �?ารใชเช็ค�?ละอื่นๆ �?ละ
         •    ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยหรือ�?ารใชบริ�?ารอื่นๆ ของธนาคารของบุคคลเปาหมาย
จา�?ข อมู ล นี้ ผู ป �?ิ บั ติง าน�?็ จะได ข อ มู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ระ�?ส�?ารเงิ นที่ จะช วยให ส ามารถติ ดตามเงิ นย อนหลั ง
เพื่ อยื นยั นถึ ง �?หล ง ที่ ม าโดยมิ ช อบหรื อตามไปข า งหน า เพื่ อดู วา เงิ น ไปอยู ที่ ไ หน ข อมู ล นี้ จะให เบาะ�?ส
เพิ่มเติมเชน บั�?ชีเงิน�?า�?ที่จะขอหมายศาลเรีย�?มาดู�?ละบุคคลหรือบริษัทตางๆ ที่จะตองสอบปา�?ค�?าตอไป
�?ารพูดคุยโดยตรง�?ับเจาหนาที่ผู�?�?า�?ับ�?ารป�?ิบัติงานเ�?ี่ยว�?ับรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย �?ละขอมูล
พื้น�?านอื่นๆ ของบุคคลเปาหมายอาจจะเปนประโยชนมา�?�?ับ�?ารสอบปา�?ค�?า ตัวอยางขอมูลที่ไดรับจา�?
รายงานของ FTU ดูไดในภาคผนว�? ค

3.4.2 เอ�?สาร�?ารเป�? ดบั �? ชี เ งิน �?า�?�?ละข อ มู ล ระบุ ตั ว ตนของลู �?ค า                        หรือ �?ารตรวจสอบ
ขอเท็จจริงเ�?ี่ยว�?ับลู�?คา
ผูป�?ิบัติงานควรตรวจสอบขอมูล�?ารเป�?ดบั�?ชีเงิน�?า�?�?ละขอมูลระบุตัวตนของลู�?คา หรือ�?ารตรวจสอบ
ขอเท็จจริงเ�?ี่ยว�?ับลู�?คาที่จัดท�?าโดยสถาบัน�?ารเงินทั้งหมดอยางระมัดระวัง ใน�?รณีของผูมีสวนเ�?ี่ยวของ
�?ับ�?ารเมือง (PEPs) สถาบัน�?ารเงินควรมีขอมูล�?ารพิสูจนทราบลู�?คาเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับภูมิหลังทางเศรษ�?�?ิจ
�?ละธุร�?รรมตางๆ เ�?็บไวใน�?ฟม เอ�?สารเหลานี้จะใหขอมูลที่เปนประโยชนอยางมา�?�?�?ผูป�?ิบัติงาน�?ละ
อาจใหเบาะ�?สตางๆ ดวยตัวอยาง เชน
     • ผูจัด�?าร�?ายบั�?ชี�?ละบุคคลใดๆ ที่มีชื่อเปนผูมีอ�?านาจ�?ระท�?า�?าร�?ทนสมควรที่จะตองสอบปา�?ค�?า
     • เอ�?สารที่ เจ า ของบั �?ชี เงิ น �?า�?น�? า มา�?สดงเพื่ อ อธิ บ าย�?หล ง ที่ ม าของเงิ น (เช น หนั ง สื อ สั �? �?า
       จดหมาย�?ละ�?ารขายอสังหาริมทรัพย) อาจชวยใน�?าร
               �?. ระบุชี้บุคคลที่เปนเจาของผูรับประโยชน (ดูที่สถานที่อยู บริษัท�?ละบุคคลตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ)

82
  ในบางประเทศ FIU ไมไดรับอนุ�?าตใหจัดหาใหซง  ึ่ รายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย หรือรายงานทาง�?ารเงิน�?�?หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย ใน
สถาน�?ารณเชนนี้รายงานขอมูลขาว�?รอง (ถาหา�?มี�?ารจัดท�?ารางไว) �?็จะจัดใหไดตามค�?ารองขอ�?ละมีขอมูลสวนให�?เหมือน�?ัน



                                                                                                                          79
                ข. ชวยใหเขาใจภูมิหลังทางเศรษ�?�?ิจที่ถู�?�?ลาวหาของเงิน
                ค. ท�?าใหเห็นถึงความขัด�?ยง�?ัน�?ับตัวเลขหรือพยานหลั�?�?านอื่นๆ ที่รวบรวมได
                ง. ระบุชี้บุคคลที่จะเปนพยานได�?ละ
                จ. �?ารเตรียม�?ารสอบปา�?ค�?าบุคคลเปาหมาย
      • ใน�?รณีที่เปนบั�?ชีเงิน�?า�?ในชื่อของเครื่องมือทางธุร�?ิจเอ�?สาร�?ารจัดตั้งบริษัท ชื่อ�?รรม�?าร �?ละ
        ชื่ อ บุ ค คลที่ มี อ�? า นาจ�?ระท�? า �?ารในนามของบริ ษั ท อาจชี้ ใ ห เ ห็ น บุ ค คลต า งๆ ที่ ค วรจะต อ ง
        สอบปา�?ค�?า83

3.4.3 ใบ�?สดงราย�?ารเงิน�?า�?ถอนของบั�?ชี
ขั้นตอน�?ร�?ผูป�?ิบัติงานควรจะเนนที่�?ารหา�?หลงที่มาของเงินในบั�?ชี�?ละเงินไดถู�?โอนไปที่ไหนบาง
รวมถึง�?ระ�?สเงินไหลออ�?�?ละ�?ระ�?สเงินไหลเขาในบั�?ชีผาน�?าร�?า�?�?ละถอนเงินสด �?ารโอนผานบั�?ชี
พันธบัตร เช็ค เงิน�?ู�?ละอื่นๆ ใน�?ารตรวจสอบ�?ระ�?สเงินเหลานี้จะใชเทคนิคตางๆ เพื่อหาที่มา�?ละที่ไป
ของเงิน ค�?า�?นะน�?าตางๆ มีดังนี้

      • เงินสด �?ารเคลื่อนยายเงินสดเปนเรื่องยา�?ที่จะติดตามไดเพราะไมมีขอมูลเ�?ี่ยว�?ับที่มา�?ละที่ไป
        ผูป�?ิบัติงานควรจะขอใบ�?า�?เงิน�?ละใบถอนเงินจา�?ธนาคารซึ่งควรจะมี�?ารระบุรูปพรรณของผูท�?า
        ธุร�?รรมไวดวย นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงานจ�?าเปนตองใชเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนที่ใช�?ันอยูเพื่อ
        ติดตามความเชื่อมโยง�?ับเงินที่�?า�?โดยทางอีเมล จดหมาย�?ละ�?ารโอนเงินผานบั�?ชี�?ละโดย�?ารดู
        ที่�?ิจ�?รรมในบั�?ชีอื่นๆ �?ละบันทึ�?�?ารเป�?ดตูนิรภัย

      • พันธบัตร ธนาคารตางๆ มีบริ�?ารรับ�?า�?พันธบัตรระหวาง�?ัน ผูป�?ิบัติงานจะตองถามขอมูลทั้งหมด
        ที่เ�?ี่ยว�?ับพันธบัตร�?ละวิธี�?าร�?า�?เขาบั�?ชีจา�?ธนาคารตางๆ

      • เช็ค ถาหา�?เปน�?าร�?า�?เงินเขาบั�?ชีโดยเช็คผูป�?ิบัติงานจะตองดูที่บั�?ชีธนาคารที่ออ�?เช็คเพื่อระบุชี้
        เจาของเช็ค ถาหา�?เช็คมี�?ารเซ็นชื่อหลังเช็คเพื่อขึ้นเงิน�?า�?หรือเซ็นโอนใหคนอื่นควรจะด�?าเนิน�?าร
        ตรวจสอบเชนเดียว�?ับ�?าร�?า�?เงินสดโดยผูป�?ิบัติงานจะตองระบุชี้ผูที่เซ็นชื่อหลังเช็ค นอ�?จา�?นั้น
        ควรจะตรวจสอบตรง Memo ในเช็คดวยเพราะวาอาจชี้ใหเห็นถึง�?ิจ�?รรมที่นาสงสัย ตัวอยางเชน
        เช็คที่สั่งจายให�?�?บริษัทที่เ�?ี่ยวของ เพื่อ “�?ารบริหารจัด�?าร�? หรือ “คาที่ปรึ�?ษา�? อาจชี้ใหเห็นวา
        บริษัท�?�?าลังฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิดผานทางบริษัทตางๆ ที่ตนเองเปนเจาของ
83
   ในบางประเทศคณะ�?รรม�?าร�?ละลู�?จางของตัว�?ลางใน�?ารเชื่อมตอ(gatekeeper)หรือผูใหบริ�?ารที่รับผิดชอบจัดตั้งบริษัทบังหนาอาจมี
ขอมูลเล็�?นอยที่จะชวยเหลือใน�?ารสืบสวนสอบสวน



                                                                                                                              80
               �?ผนภาพ 3.3                                                  ้ �?าน
                                        �?ระบวน�?ารโอนเงินระหว างประเทศ�?บบพืน



                                  ค�?าสั่งโอน                                 โอน                                เงินเข าบั�?ชี



                      ง
              ลู�?คาผูส ั่ โอน                               ง
                                                     ธนาคารผูส ั่ โอน                                 ับ
                                                                                             ธนาคารผูร                                    ับ
                                                                                                                                 ลู�?คาผูร
               (ประเทศ �?)                              (ประเทศ �?)                            (ประเทศ ข)                          ประโยชน


3.4.4 �?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคาร
คดีทุ จริ ตที่ ผา นๆ มา�?สดงใหเห็นวาเงินที่ไ ดจา�?�?ารทุ จริ ตจ�? านวนมา�?ถู�? เ�?็ บไวใ นสถาบัน�?ารเงิน�?ล ว
จึงเคลื่อนยายเงินไปทั่วโล�?โดย�?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคาร (ซึ่งเรีย�?วา “�?ารโอนเงินทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส�?)
เพื่อหลบหลี�?หลั�?�?านเพื่อ�?ารตรวจสอบ�?ละเ�?็บเงินเอาไวในธนาคารที่ป�?ป�?ดขอมูลเปนความลับ �?ารโอน
เงินผานบั�?ชี�?ระท�?าโดย�?ารรองขอของลู�?คา (สถาบัน�?ารเงิน นิติบุคคล หรือบุคคล) ใหสงเงินไปที่อื่น
ไมวาจะเปนภายในประเทศหรือตางประเทศ84 ค�?าสั่งโอนเงินผานระบบขอความทางโทรศัพท อีเมล �?ฟ�?ซ
หรื อโทรศั พ ท มื อถื อ (ดู �?ผนภาพ 3.3)85 �? อนที่ เงิ น ที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ผิ ดจะถึ ง สถานที่ ซ อนสุ ดท า ย
ปลายทางไดมี�?ารใช�?ารโอนเงินผานบั�?ชี ผานทางสถาบัน�?ารเงินหลายๆ �?หง�?ละผานประเทศทางผาน
หลายประเทศโดยใชบั�?ชีธนาคารตัว�?ทนตางประเทศ �?ารโอนเงิน�?บบตอเนื่อง �?ารจายเงิน�?บบ cover
payment บริษัทบังหนา�?ละประเทศนอ�?อาณาเขต สถาบัน�?ารเงินบาง�?หงสมรูรวมคิด�?ับนั�?�?ารเมือง
ทุจริต �?าติๆ �?ละคนใ�?ลชิดของพว�?นั�?�?ารเมืองทุจริตใน�?ารฟอ�?เงินโดย�?ารท�?าธุร�?รรมที่สลับซับซอน
โดยใชเครื่องมือทางธุร�?ิจตางๆ �?ละเป�?ดบั�?ชีลู�?คาสวนบุคคลที่ไดรับสิทธิพิเศษ86

84
      อาจรวมถึงหวงโซของ�?ารโอนเงินผานบั�?ชีที่มีอยางนอยหนึ่งองคประ�?อบที่มี�?ารด�?าเนิน�?ารขามพรหม�?ดน (เชน ธนาคารตัว�?ทนในอี�?
ประเทศหนึ่ง) ดู FATF, Interpretative Note to Special Recommendation VII
85
      ตาม FATF, Interpretative Note to Special Recommendation VII on Wire Transfers ที่ประ�?าศใชในป 2544 ค�?าวา “wire transfer�? �?ละ
“funds transfer�? หมายถึง “ธุร�?รรมใดๆ ที่ด�?าเนิน�?ารในนามของผูสั่ง (ทั้งบุคคลธรรมดา�?ละนิติบุคคล) ผานทางสถาบัน�?ารเงินโดยวิธี�?ารทาง
อิเล็�?ทรอนิ�?สเพื่อใหผูรับประโยชนไดรับเงินตามจ�?านวนที่สถาบัน�?ารเงินอี�?�?หงหนึ่ง�?
86
     ดู United States Senate, Minority Staff of the Permanent Subcommittee on Investigations, “Money Laundering and Foreign Corruption:
Enforcement and Ef ectiveness of the Patriot Act. Case Study Involving Riggs Bank�? (Washington, DC, July 15, 2004),
http://hsgac.senate.gov/public/_fi les/ACF5F8.pdf ยิ่งไป�?วานั้นธนาคารให�?ๆระหวางประเทศ จะมีคูมือ�?าร�?�?อบรมให�?�?พนั�?งานเพื่อจะได
รูวิธี�?าร “ตัดออ�?�? ขอมูลจา�?�?ารโอนเงินเพื่อซอนขอเท็จจริงที่วา�?ารโอนเงินนั้นเพื่อใหหรือสั่งโอนโดยประเทศที่ถู�?หาม ดูขอมูลที่
http://www.justice.gov/opa/pr/2009/December/09-ag-1358.html


                                                                                                                                      81
�?ารโอนเงินผานธนาคารมี 2 องคประ�?อบ 1) ค�?าสั่งโอนเงินซึ่งรวมถึงขอมูลของทั้งสถาบัน�?ารเงินผูโอน
�?ละสถาบัน�?ารเงินผูรับโอน�?ละ 2) เงินที่เคลื่อนยายหรือเงินที่โอน มีหลายวิธี�?ารที่สถาบัน�?ารเงินจะสง
ค�?าสั่งโอนเงินรวมถึงเครือขายอิเล็�?ทรอนิ�?สที่มีอยูผานระบบ�?ารช�?าระเงินระหวางธนาคาร อีเมล �?ฟ�?ซ
โทรศัพทหรือโทรเลข วิธี�?ารที่ธนาคารตางๆ นิยมใชมา�?ที่สุดใน�?ารรับสงค�?าสั่งโอนเงินคือผานทางระบบ
พิเศษที่ระบุธนาคาร�?ละสาขาของธนาคารทั่วโล�?ที่รูจั�?ในชื่อ Society for Worldwide Interbank Financial
Telecommunications (SWIFT) หา�?พูดถึง�?ารเคลื่อนยายเงินที่เ�?ิดขึ้นจริงๆ มีระบบ�?ารช�?าระเงินระหวาง
ธนาคารอยู 2 ระบบให�?ๆ คือ Clearing House Interbank Payments System (CHIPS) �?ละ Fedwire Funds
Service (Fedwire) นอ�?จา�?นั้นธนาคารตางๆ มั�?จะใชระบบ�?ารช�?าระเงินโดยตรงระหวางธนาคารหนึ่ง�?ับ
อี�?ธนาคารหนึ่ง�?ละระบบช�?าระเงินผานคน�?ลางใน�?ารเคลื่อนยายเงินของลู�?คา
Chips �?ละ Fedwire อาจถู�?ใชใน�?ารโอนเงินดอลลารสหรั�?หรือเปนสวนหนึ่งของ�?ารท�?าธุร�?รรมระหวาง
ประเทศที่เ�?ี่ยวของ�?ับเงินดอลลารสหรั�? �?ตอยางไร�?็ตาม CHIPS ไดถู�?น�?ามาใชเพื่ออ�?านวยความสะดว�?
ใน�?ารโอนเงินส�?ุลดอลลารระหวางประเทศ SWIFT เปนเพียงระบบ�?ารสื่อสารเทานั้นไมเหมือน�?ับระบบ
ช�?าระเงินเหลานี้�?ละ�?็ไมไดรั�?ษาเงินหรือโอนเงินหรือจัด�?ารบั�?ชีตางๆ ในนามของสมาชิ�?
�?ารโอนเงิ น ที่ เ �?ิ ด ขึ้ น จริ ง �?ระท�? า โดย “�?ารโอนระหว า งบั �? ชี �? �?ละอาจเ�?ี่ ย วข อ ง�?ั บ ธนาคารตั ว �?ทน
ตางประเทศ �?ารโอนระหวางบั�?ชีเปน�?ระบวน�?ารทางบั�?ชีที่ส�?าคั�?ใน�?ารเคลื่อนยายเงินจา�?บั�?ชีหนึ่ง
ไปอี�?บั�?ชีหนึ่ง ถาหา�?ลู�?คาผูโอน�?ละลู�?คาผูรับโอนมีบั�?ชีอยูในสถาบัน�?ารเงินเดียว�?ัน�?็สามารถโอน
เงินภายในธนาคารระหวางบั�?ชีของลู�?คาทั้งสองได ใน�?รณีที่มี�?ารโอนเงินระหวางสถาบัน�?ารเงินที่ไมมี
ความเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารโอนระหวางบั�?ชีจะท�?าผานธนาคารตัว�?ทนหรือธนาคารตัว�?ลาง87 ธนาคารหลายๆ
�?หงจะรั�?ษาบั�?ชีธนาคารตัว�?ทนเอาไวเพื่อท�?า�?ารโอน�?ละหั�?เงินผานบั�?ชี�?ับสถาบัน�?ารเงินที่เปนสมาชิ�?
�?ละเขาถึงระบบ CHIPS หรือ Fedwire ซึ่งเปน�?ารชวยใหสามารถด�?าเนิน�?ารโอนเงินในนามของลู�?คาได
ถึ ง �?ม ว า จะไม ไ ด เ ป น สมาชิ �? เอง �?ารใช ธ นาคารตั ว �?ทนค อ นข า งจะ�?พร ห ลายระหว า งธนาคาร
ภายในประเทศ�?ละธนาคารตางประเทศเพราะสามารถอ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารท�?าธุร�?ิจ�?ละใหบริ�?าร
ในต า งประเทศ�?�? ลู �? ค า ได โ ดยไม ต อ งมี ค า ใช จ า ย�?ละเป น ภาระใน�?ารที่ ต องมี ธ นาคารของตั ว เองอยู
ในตางประเทศ88

87
    ใน�?รณีนี้หา�?ธนาคารผูสั่งโอนยังคงมีบั�?ชีตัว�?ทนอยู�?ับธนาคารผูรับประโยชนธนาคารผูสั่งโอนอาจจะสั่งใหธนาคารผูรับประโยชน
โอนเงินออ�?จา�?บั�?ชีตัว�?ทนของตนสงไปเขาบั�?ชีของลู�?คาผูรับประโยชนU.S. Department of Treasury, Financial Crimes Enforcement
Network, Key Electronic Funds Transfer Systems: Fedwire, CHIPS, SWIFT, Report OSA92/CB0012 (Vienna, VA, September 1992)
88
   ขอมูลเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับ�?ารติดตอ�?ับทางธนาคารตัว�?ทน�?ละ�?ารใชวิธี serial payment �?ละ cover payment รวมถึง cover payment �?บบใหมที่
พัฒนาโดย SWIFT อยูในภาคผนว�? ฆ.


                                                                                                                                 82
�?ารรวบรวมเอ�?สาร�?ละขอมูลที่เ�?ี่ยวของส�?าหรับ�?ารวิเคราะห�?ารโอนเงินผานบั�?ชี
ผูป�?ิบัติงานจะตองมั่นใจวาไดมี�?ารรองขอเอ�?สารเ�?ี่ยว�?ับ�?ารโอนเงินผานบั�?ชีจา�?สถาบัน�?ารเงินเพราะ
เอ�?สารเหลานี้มีความส�?าคั�?มา�?ตอ�?ารติดตามสินทรัพย เอ�?สารเหลานี้รวมถึงส�?าเนาขอความ�?ารโอนเงิน
รวมทั้งเอ�?สารอื่นๆ ที่สถาบัน�?ารเงินจัดท�?าขึ้นเพื่อ�?ารโอนหรือ�?ารรับเงิน �?ลองขอความ 3.7 �?สดงราย�?าร
�?บบฟอรม�?ละเอ�?สารตางๆ ที่จัดท�?าขึ้นเพื่อใชใน�?ารโอนเงิน �?ารตรวจสอบเอ�?สาร�?ละ�?บบฟอรมเหลานี้
จะชี้ใหเห็นขอมูลส�?าคั�?ๆ เชน สถาบัน�?ารเงินผูโอน�?ละสถาบัน�?ารเงินผูรับโอน ขอมูลลู�?คา จ�?านวนเงิน
วันที่�?ละขอมูลระหวางลู�?คา�?ับลู�?คา หรือสถาบัน�?ารเงิน�?ับสถาบัน�?ารเงิน
ผูป�?ิบัติงานที่�?�?าลังคนหาขอมูลควรขอขอมูล�?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคารทั้งในรูป�?บบ spread sheet �?ละ
ในรู ป �?บบเอ�?สารรายงานข อมูล �?ารใช บ ริ�? ารถา หา�?มีอยู เพราะว า ธนาคารตา งๆ ใช �?บบฟอรม ต า งๆ
ไมเหมือน�?ัน spread sheet อาจมีขอมูลที่เขาใจงายในขณะที่ใบรายงานขอมูล�?ารใชบริ�?ารอาจมีขอมูล
ที่ครอบคลุมมา�?�?วา



 �?ลองขอความ 3.7 �?บบฟอรม�?ละเอ�?สารที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ระบวน�?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคาร
 สถาบันผูสั่งโอน:
        �?บบฟอรมขอโอนเงิน
        ส�?าเนา�?ารโอนเงิน
        ใบรายงานหรือใบยืนยัน�?ารโอนเงิน
        ใบ�?จงหั�?บั�?ชีลู�?คาผูสั่ง
        ใบ�?สดงราย�?าร�?า�?ถอนเงินในบั�?ชีของลู�?คาประจ�?าเดือน
        �?ารลงบันทึ�?ภายในของเงินที่โอนออ�?ไป (ธนาคารตัว�?ทน �?ารช�?าระเงิน�?ละ�?ระบวน�?าร)
        �?ารบันทึ�?ราย�?ารในสมุดบั�?ชีรายวัน

 สถาบันผูรับประโยชน (หรือสถาบันตัว�?ทน):

            �?บบฟอรมขอโอนเงิน
            ส�?าเนา�?ารโอนเงิน
            ใบ�?จงเพิ่มบั�?ชีลู�?คาผูรับประโยชน (หา�?มี�?าร�?า�?เงิน)
            ใบ�?สดงราย�?าร�?า�?ถอนเงินในบั�?ชีของลู�?คาประจ�?าเดือน
            �?ารบันทึ�?ราย�?ารในสมุดบั�?ชีรายวัน
                                                                                                   83
              �?คชเชียรเช็ค
              ขอมูล�?ารโอนระหวางธนาคารที่ธนาคารเ�?็บไวเพื่อ�?ารหั�?บั�?ชี



อาจมีความจ�?าเปนที่จะตองได รับเอ�?สารเพิ่ม เติมหรือจะตองมีความเขมงวดตรวจสอบเอ�?สารบางอยา ง
อยางละเอียดทั้งนี้ขึ้นอยู�?ับสถาน�?ารณของ�?ารสืบสวนสอบสวนตัวอยาง เชน

        เอ�?สารอา งอิ ง�?ารช�?า ระเงิน ใบราย�?ารสิ นค า เอ�?สาร�?ารสง ออ�? ใบเสร็ จรั บเงิน สั �?�?าว าจ า ง
         ที่ปรึ�?ษา�?ละเอ�?สารอื่นๆ ที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารโอนเงินจะ�?สดงใหเห็นถึงขอมูลเ�?ี่ยว�?ับเงินที่ตองสงสัย
        ขอมูล�?สดงตัวตนลู�?คา ในระดับ�?ารท�?าธุร�?รรมธนาคารอาจจะไมมี�?ารระบุชี้เจาของที่�?ทจริงเมื่อมี
         �?ารเอาเงินออ�?ไปจา�?บั�?ชี ขอมูลลู�?คาอาจจะชวยไดในเรื่องนี้
        ลู�?คาที่เปนบุคคลที่มีสถานะหรือเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารเมือง (Peps) ใน�?รณีที่เ�?ี่ยวของ�?ับ Peps �?ารโอน
         เงิ นผ า นบั �?ชี อ าจตรวจสอบได จา�?�?ารให บ ริ �? ารลู �? ค า รายบุ ค คลรายให�? ข องสถาบั น�?ารเงิ น
         �?ารสอบถามข อมู ล เ�?ี่ ย ว�?ับ Peps ควรรวมถึง �?ารตรวจสอบบั �?ชีเงิ น�?า�?ทั้ ง หมดที่ มีหนั ง สื อ
         มอบอ�?านาจ�?นบทาย�?ละบั�?ชีเงิน�?า�?ทั้งหมดที่ส�?านั�?งาน�?ฎหมายเปนผูถือไวเพราะวา Peps มั�?ใช
         วิธี�?ารเหลานี้ใน�?ารเคลื่อนยายเงิน
        ประตูตอเชื่อมเครือขายส�?าหรับลู�?คารายให�?ของ SWIFT�?ละชื่อที่�?ต�?ตางไปที่สถาบัน�?ารเงินใช
         �?ารตรวจสอบประตูตอเชื่อมเครือขายส�?าหรับลู�?คารายให�?ของ SWIFT ที่ใชภายในธนาคารหรือ
         สาขาของธนาคาร�?ย�?ตางหา�?อาจเป�?ดเผยใหเห็นค�?าสั่งพิเศษ�?ละ�?ย�?ตางหา�?ใหโอนเงินผานประตู
         สั�?�?าณเหลานี้ ชื่อที่�?ต�?ตางไปที่สถาบัน�?ารเงินใชอาจเผยใหเห็น�?ารโอนเงินผานชองทางตางๆ
         ธนาคารหนึ่งๆ อาจมีหนวยโอนเงิน ที่อยู หรือวิธี�?ารภายในใน�?ารระบุชี้ตัวเองหลา�?หลาย�?ต�?ตาง
         �?ันไป89 เพื่อใหมั่นใจวามี�?ารจัดท�?าราย�?ารประตูตอเชื่อมเครือขาย�?ละชื่อที่�?ต�?ตางไวในค�?าสั่งเรีย�?
         บั น ทึ �? ธนาคารผู ป �?ิ บั ติ ง านควรรวบรวมข อ มู ล เหล า นี้ โ ดย�?ารสอบปาค�? า เจ า หน า ที่ ธ นาคาร
         (เชน เจาหนาที่�?�?า�?ับดู�?ล�?ารป�?ิบัติตาม�?ฎเ�?ณฑ)
        รายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย ถาหา�?มีรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย หรือรายงานขอมูลขาว�?รอง
         อาจจะชวย�?สดงใหเห็นขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?ารโอนเงินผานบั�?ชีที่มีประโยชนมา�?รวมถึงรายละเอียด
         ของผูสั่งโอน


89
     พบวาธนาคารหนึ่งมี 43 รหัสชื่อ�?ย�?จา�?�?ัน�?ต�?ตาง�?ันไปตามชื่อ�?ละที่อยู



                                                                                                               84
      สอบถามธนาคาร�?ลางสหรั �? ส�?า หรั บ �?ารโอนเงิ นผ าน Fedwire ธนาคาร�?ลางสหรั �?อาจเป น
       �?หล ง ข อ มู ล ที่ มี ป ระโยชน เ พราะว า ธนาคาร�?ลางสหรั �? จะเ�?็ บ รั �? ษาบั น ทึ �? ต า งๆ เ�?ี่ ย ว�?ั บ
       �?ารโอนเงินเอาไวเปนเวลา 180 วัน สิ่งส�?าคั�?อยางยิ่งใน�?ารรองขอขอมูลจา�?ธนาคาร�?ลางสหรั�?
       คือตองระบุชี้เ�?ี่ยว�?ับธุร�?รรมที่ตอง�?ารสอบถามใหเฉพาะเจาะจงโดย�?ารอางอิงขอมูลใหมา�?ที่สุด
       เท า ที่ จ ะมา�?ได (เช น วั น ที่ จ�? า นวนเงิ น ที่ โ อน ผู สั่ ง โอน ลู �? ค า ผู รั บ ประโยชน สถาบั น �?ารเงิ น
       ผูรับ เลขที่บั�?ชีธนาคาร จุดประสงคของ�?ารโอน (ถาหา�?รู) �?ละอื่นๆ)
      รูป�?บบ�?ารท�?าธุร�?รรม�?ับสถาบันใดสถาบันหนึ่ง ใน�?ารตรวจสอบขอมูลที่ไดรับจา�?ธนาคารที่มี
       ขนาดเล็ �? ผู ป �?ิ บั ติง านควรตรวจดู รูป �?บบ�?ารโอนเงิ นจ�? า นวนมา�?ๆ เปรี ย บเที ย บ�?ั บ ขนาดของ
       ธนาคาร (เชน �?ารโอนระหวางบั�?ชีที่มีจ�?านวนคิดเปนรอยละ 80 ของเงินโอนทั้งหมดของธนาคาร
       นั้นภายในหนึ่งเดือน)
      ค�?าสั่งโอนเงินที่�?�?ไข สงคืน�?ละสงไปใหม ระบบตรวจสอบจะสราง “repair item�? ส�?าหรับขอความ
       ที่มีความผิดพลาด (เชน มีขอมูลผูโอนไมครบถวน) ขอความเหลานี้จะถู�?ระงับไว�?อน�?ละ�?จงเตือน
       ใหเจาหนาที่ตรวจสอบ เอ�?สารเหลานี้มั�?จะถู�?เ�?็บรั�?ษาไวโดยธนาคารผูโอน�?ละธนาคารผูรับ�?ละ
       อาจชี้ใหเห็นรูป�?บบ�?าร�?ระท�?าของบุคคลเปาหมายหรือธนาคาร90

     �?ารท�?าความเขาใจเอ�?สาร�?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคาร
     สวนให�?ในรายงาน�?ารโอนเงิน�?ละใบ�?จงเขาบั�?ชี�?ละใบ�?จงหั�?บั�?ชีที่ธนาคารสงให�?ับลู�?คาผูสั่ง
     โอนหรือผูรับโอนเปนเอ�?สารที่อานงายมีขอมูลที่ใชใน�?ารติดตามความเคลื่อนไหวของเงินรวมทั้งเลขที่
     บั�?ชี�?ละรูปพรรณของลู�?คาผูสั่งโอน�?ละผูรับโอน ใน�?รณีที่ไมมีเอ�?สารดัง�?ลาว�?ระบวน�?ารระบุชี้
     �?ละติดตามเงินจ�?าเปนตองเขาใจวิธี�?ารอาน�?ละท�?าความเขาใจระบบ�?ารสงขอความส�?าหรับ�?ารโอนเงิน
     ระบบช�?าระเงิน เชน CHIPS �?ละ Fedwire ใชรูป�?บบ�?ารสงขอความที่เปนเอ�?เทศส�?าหรับ�?ารสื่อสาร
     เ�?ี่ยว�?ับ�?ารโอนเงินผานบั�?ชีระหวางสถาบัน�?ารเงินที่เปนสมาชิ�?�?ต SWIFT มีรูป�?บบ�?ารสงขอความ
     ที่เป นมาตร�?านส�? าหรั บ สถาบั น�?ารเงินจ�? า นวนมา�?ทั่ วโล�? ส�? า หรับ �?ารสื่ อสารผ า น SWIFT มี ชุ ด
     �?ฎเ�?ณฑที่�?�?าหนดขึ้นมาเพื่อใชใน�?ารสื่อสารส�?าหรับทุ�?�?ลุมอุตสาห�?รรม มีรหัสพิเศษส�?าหรับ�?ย�?�?ยะ
     ระหวางข อมูล�?ละทิศทาง �?ละ�?ารเขารหัสเพื่อปอง�?ั น�?ารละเมิดความปลอดภัย ในระหว าง�?ารส ง
     ขอมูล เพื่อระบุประเภทของขอความที่ผาน SWIFT จะมี�?าร�?�?าหนดตัวเลขให�?ับขอความ�?ตละประเภท
     ส�?าหรับขอความทีระบุวาเปน “MT103�? MT �?สดงประเภทของขอความ�?ละตัวเลขตัวที่ตามหลัง

90
  บันทึ�?เหลานี้อาจเปนประโยชนใน�?ารหารูป�?บบพฤติ�?รรมของสถาบัน�?ารเงินซึ่งอาจ�?สดงใหเห็นวาจงใจฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิด นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงานควรถามหา�?�?ารโอนที่ถู�?ป�?ิเสธจา�?ธนาคารที่�?�?าลังตรวจสอบอยูภายในอยางนอย 90 วัน �?ละควรจะใหความ
สนใจเปนพิเศษ�?ับขอมูลที่ใหเพิ่มเติมหรือเปลี่ยน�?ปลงใน�?รณีที่มี�?ารโอนใหม
                                                                                                                         85
     เปนตัวเลข�?สดงประเภทของขอความที่เฉพาะเจาะจง (ใน�?รณี 103 หมายถึงค�?าสั่งโอนเงินเพื่อบุคคล
     ที่สาม) ภายในขอความประเภทหนึ่งจะมี�?ารใชรหัสเพื่อ�?�?าหนดเขตขอมูลส�?าคั�? เชน 50 (ลู�?คาผูสั่ง
     โอน) เปนรหัสตัวส�?าคั�?ที่จะตองสนใจเปนพิเศษใน�?ารติดตามเงินที่ถู�?ฟอ�?เพราะอาจจะ�?สดงขอมูล
     มา�?�?ว าชื่ อ�?ละที่อยูข องลู�? คา 91 �?ผนภาพที่ 3.4 เป นตั วอยา งของรหั สของ SWIFT ที่ผู ป�?ิ บัติงาน
     ควรจะตองตรวจสอบ
     รหัสอางอิงธนาคารของ SWIFT (BICs) เปนอี�?�?หลงขอมูลหนึ่งส�?าหรับผูป�?ิบัติงานเพราะใหขอมูล
     เ�?ี่ ย ว�?ั บ ชื่ อสถาบั น �?ารเงิ น ประเทศ สถานที่ ตั้ง �?ละ/หรื อสาขา โดยทั่ วไป BICs จะมี อั�? ขระ 8 ตั ว
     ประ�?อบด วยรหั ส ชื่อธนาคาร (เฉพาะเจาะจง�?ต ล ะธนาคาร) รหั ส ประเทศ (ระบุ ป ระเทศที่ส ถาบั น
     �?ารเงินตั้งอยู) �?ละรหัสบอ�?ต�?า�?หนง (บอ�?ต�?า�?หนงที่ตั้งภายในประเทศ) บางครั้งมีอั�?ขระเพิ่มอี�? 3 ตัว
     เปนรหัสสาขา (เพื่อระบุสาขาของสถาบัน�?ารเงิน)92

     3.4.5 บันทึ�?ทางบั�?ชี
     ใน�?ารบั�?ชีธุร�?ิจ�?ารท�?าธุร�?รรมทาง�?ารเงินจะตองมีเอ�?สารประ�?อบตางๆ �?ละถู�?บันทึ�?ไวในสมุด
     บันทึ �?ซึ่ ง ระบุ ชื่ อบั �?ชี�?ละจ�? า นวนเงิน ซึ่ง จะถู�? สรุป เอาไว ในงบ�?ารเงิ นของบริ ษั ทรวมถึง งบ�?�? า ไร
     ขาดทุน�?ละงบดุล93 เจาหนาที่ที่ทุจริต�?ละผูที่มีสวนเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารฉอโ�?งจะปรับ�?ตงขอมูลในบันทึ�?
     เหล า นี้ เ พื่ อ ป�?ป�? ด �?ิ จ �?รรมที่ ผิ ด �?ฎหมายต า งๆ ผู ป �?ิ บั ติ ง านอาจพบ�?ารท�? า ธุ ร �?รรมที่ ผิ ด �?ฎหมาย
     โดย�?ารวิเคราะห�?ละเปรียบเทียบ�?ารบันทึ�?ราย�?ารในสมุด เงินที่จายจริง�?ละเอ�?สารที่ใชสนับสนุน
     ใน�?รณีที่สงสัยวามี�?ารจายสินบน�?ละ/หรือมี�?ารจายเงินโดยมิชอบให�?�?บุคคลที่สามโดยทั่วไปผูรับ
     สินบน (ตัว�?ทน คน�?ลางหรือบุคคลที่สาม) จะสงใบ�?จงราคาสินคาปลอมให�?ับผูที่ใหสินบน (โดยป�?ติ
     เปนบริษัทที่ตอง�?ารไดท�?าสั�?�?า) �?ารจายเงินโดยมิชอบโดย�?ารใชใบ�?จงราคาสินคาปลอมเปนป�?�?หา
     ที่เ�?ิดขึ้นอยาง�?พรหลาย�?ละเปน�?ารอ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารจายเงินคาที่ปรึ�?ษาทางธุร�?ิจ ตัว�?ทน
     คน�?ลาง�?ละบุคคลที่สามโดยมีจุดมุงหมายที่นาสงสัย เหตุผลหนึ่งที่มี�?ารใชใบ�?จงราคาสินคาปลอม

91
    มีทางเลือ�? 3 ทางส�?าหรับ�?าร�?สดงขอมูลในเขตขอมูล 50 (ลู�?คาผูสั่ง) ที่อาจเปนประโยชน�?ับผูป�?ิบัติ 1) บั�?ชี + รหัสชื่อ 2) รหัสชื่อ + ชื่อ +
ที่อยู 3) บั�?ชี + ชื่อ + ที่อยู
92
    ส�?าหรับขอมูลเพิ่มเติมของ BICs ดูไดที่ http://www.swift.com ซึ่งสามารถคนหาไดตามชื่อสถาบัน�?ารเงินหรือ BICs อาจคนหาได�?คบลงไป
ถึง�?ตละประเทศ เมืองหรือทั้งสองอยาง
93
    Journal เปนบันทึ�?ที่บันทึ�?�?ารท�?าธุร�?รรมทางบั�?ชีเรียงตามล�?าดับเวลาซึ่งสวนให�?จะเปนใบเสร็จรับเงิน �?ารช�?าระเงิน �?ารขาย �?ารซื้อ �?ละ
สมุดรายวันทั่วไป บั�?ชี�?ย�?ประเภทบันทึ�?�?ารท�?าธุร�?รรมตามประเภทของบั�?ชี งบ�?�?าไรขาดทุนบันทึ�?รายได�?ละรายจาย งบดุล�?สดงราย�?าร
สินทรัพย�?ละหนี้สิน



                                                                                                                                            86
คื อเป น�?ารสร า ง “หลั �? �?านเพื่ อ�?ารตรวจสอบ�? ปลอมในบั นทึ �? ของบริ ษั ท ที่ ใ ห สิ นบน�?ละป�?ป�? ด
จุดประสงคที่�?ทจริงของ�?ารจายเงินนั้น นอ�?จา�?นั้นยังเปน�?ารยา�?ที่จะระบุชี้ใบ�?จงราคาสินคาปลอม
เหลานี้เพราะเปนเอ�?สารที่ดูนาเชื่อถือ�?ละถู�?ตองตาม�?ฎหมาย


     �?ผนภาพ 3.4           ตัวอยางรูปภาพ�?ละ�?าร�?ปลขอความ SWTFT



                                  :20: PAYREF-XT78305
                                  :32A: 091010EUR#1010000#
                                  :50: [CUSTOMER NAME AND ADDRESS]
                                  :59: [BENEFICIARY NAME AND ADDRESS]


      �?าร�?ปล Code
        20      เลขที่อางอิงธุร�?รรม (เลขรหัสทีส ่ ถาบันผูสั่งโอน�?�?าหนดไวเพื่อระบุธุร�?รรมที่โอน)
        32A วันที่มีผล รหัสส�?ุลเงิน�?ละจ�?านวนเงินที่ตอง�?ารโอน
        50      ลู�?คาผูสั่งโอน (สถาบัน�?ารเงินทีส ่ ั่งโอนเงินทาง SWIFT)
        59      ผูรับประโยชน (ผูร ับเงินคนสุดทาย)
        อาจรวมถึงเลขรหัสอื่นๆ ดังนี้
        52D ธนาคารผูสั่งโอน (สถาบัน�?ารเงินที่สั่งโอนเงินทาง SWIFT)
        53D ธนาคารตัว�?ทนของผูสงเงิน
        54D ธนาคารตัว�?ทนของผูรบ          ั เงิน
        57D สถาบัน�?ารเงินที่ลู�?คาผูสั่งโอนตอง�?ารใหจายเงินให�?�?ผูรบ ั ประโยชน
        70      วัตถุประสงคของ�?ารโอนเงิน
        71A ผูรับภาระคาธรรมเนียม
        72      คั่งจา�?ธนาคารผูสงเงินถึงธนาคารผูรับเงิน




ถาหา�?สงสัยวามี�?ารใชใบ�?จงราคาสินคาปลอมผูป�?ิบัติงานควรจะเนนที่�?ารระบุหาความไมตรง�?ัน
ของจ�?านวนเงินในใบ�?จงราคาสินคา�?ับมูลคาที่�?ทจริงของสินคาหรือบริ�?ารที่ซื้อ (หรืออาจไมมีสินคา
หรือบริ�?ารนั้นๆ) เอ�?สารตางๆ ที่บันทึ�?�?ารท�?าธุร�?รรม หนังสือสั�?�?า เอ�?สารที่สงใหผูจายเงิน (เชน
                                                                                                     87
ใบ�?จงราคาสินคาหรืออีเมล) บันทึ�?�?ารช�?าระเงิน ใบตราสงสินคา�?ละ�?ระบวน�?ารช�?าระเงินอาจ�?สดง
ใหเห็นสั�?�?าณบอ�?เหตุ (ดู�?ลองขอความ 3.8) เมื่อพบความไมตรง�?ันอาจเปนไปไดที่จะท�?า�?าร�?รอง
ธุร�?รรมอันควรสงสัยทั้งหมด�?ละเนน�?ารสืบสวนสอบสวนไปที่ผูที่ออ�?ใบ�?จงราคาสินคา (ผูตองสงสัย
วาเปนผูรับสินบน)
หา�?ไมมีเบาะ�?สที่เฉพาะเจาะจงมา�?�?วาควรพุงความสนใจไปที่ราย�?ารที่เปนเงินจ�?านวนมา�? ไมป�?ติ
หรือราย�?ารพิเศษอื่นๆ บันทึ�?อยูในบั�?ชีรายจาย เชน คาที่ปรึ�?ษา คาคอมมิชชั่น คารับรอง คาเดินทาง
�?ละคาใชจายเบ็ดเตล็ด นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงานควรพิจารณาที่ลู�?หนี้ที่ยังไมไดช�?าระคืน�?ละลงไววาเปน
หนี้เสีย



  �?ลองขอความ 3.8 สั�?�?าณบอ�?เหตุผิดป�?ติในหนังสือสั�?�?า เอ�?สารจายเงิน บันทึ�?�?าร
  จายเงิน�?ละ�?ลไ�?�?ารจายเงิน
  หนังสือสั�?�?า:

           ออ�?ใบ�?จง�?ารช�?าระเงินจ�?านวนมา�?ให�?�?บุคคลที่สามโดยไมมีหนังสือสั�?�?าอยางเปน
            ทาง�?าร
           หนังสือสั�?�?าหรือขอต�?ลงไมไดระบุอยางเฉพาะเจาะจงเ�?ี่ยว�?ับ�?ารใหบริ�?าร
           ขาดพยานหลั�?�?านยืนยัน�?ารตรวจสอบขอเท็จจริงเพื่อยืนยันรูปพรรณ�?ละความถู�?ตอง
            ตาม�?ฎหมายของคูสั�?�?า
           สั�?�?าลงวันที่�?อนวันท�?าสั�?�?าจริง หรือสั�?�?าที่มี�?ารใหบริ�?าร�?ละเรีย�?เ�?็บเงิน�?อน
            วันที่ท�?าสั�?�?า
           มี�?ารท�?าสั�?�?าหลายสั�?�?า�?ับคูสั�?�?าตางๆ ส�?าหรับ�?ารใหบริ�?าร�?บบเดียว�?ันในพื้นที่
            เดียว�?ัน (คือตองจายเงินใหผูรับจางหลายคนส�?าหรับบริ�?ารที่เหมือน�?ัน)
           มี ภ าคผนว�?หรื อ ข อ ต�?ลงข า งเคี ย ง (รวมถึ ง �?ารต�?ลง�?ั น ด ว ยวาจา) ที่ ข ยายหรื อ
            เปลี่ยน�?ปลงขอบเขตของสั�?�?าตนฉบับอยางไมสมเหตุสมผล
           มี ค า คอมมิ ช ชั่ น ที่ ต อ งจ า ยให �? �? ตั ว �?ทนถ า หา�?ผู ที่ จ า ยเงิ น นี้ ไ ด เ ข า ท�? า สั �? �?าหลั �?
            โดยเฉพาะใน�?รณีที่ไมมี�?ารระบุวาตัว�?ทนตองท�?าอะไรบาง
           คาคอมมิชชั่นสูงเ�?ิน�?วาอัตราตลาดในประเทศนั้น
  เอ�?สาร�?ารจายเงิน (ใบ�?จง�?ารช�?าระเงิน ใบเสร็จ อีเมล�?สดงถึง�?ารจายเงิน บันทึ�?�?ารประชุม�?ละ

                                                                                                                            88
เอ�?สารอื่ น ที่ บุ ค คลที่ ส ามจั ด หาให เ พื่ อ �?สดงให เห็ นถึ ง �?ารจ า ยเงิ นใน�?านะเป น ผู ข ายสิ นค า หรื อ
บริ�?าร):

          ไมมีขอมูลยืนยันวามี�?ารใหบริ�?าร
          ผลงานหรือรายงานที่บุคคลที่สามจัดหาใหเหมือน�?ัน คลาย�?ันหรื อไมไดสัดสวน�?ั บ
           คาคอมมิชชั่นที่ตองจาย (เชน จา�?�?ารคนหาในรายงานบนอินเตอรเน็ตอาจพบวาสั�?�?า
           นั้นอาจถู�?�?อบอางมา)
          ใบ�?จง�?ารช�?าระเงินที่มี�?ารเพิ่มคาธรรมเนียมทั่วไปหรือเซอรชารจ
          ใบ�?จง �?ารช�? าระเงิ นขาดขอมู ล ที่ค วรมี เช น เลขประจ�? า ตั วผู เสีย ภาษี หรือเลขทะเบี ย น
           บริษัท
          มูลคาของบริ�?ารที่สงมอบไมไดสัดสวน�?ับจ�?านวนเงินที่จายไป
          รายละเอียดของธนาคารผูรับเงิน�?ต�?ตางไปจา�?ขอมูลของประเทศหรือสถานที่ใหบริ�?าร
          ชื่อบุคคลที่สามดูเหมือนวาเปนบริษัทบังหนาหรือบริหารจัด�?ารโดยบริษัทบังหนา
          ชื่อผูรับเงิน�?ต�?ตางไปจา�?ชื่อของบุคคลที่สามที่เปนคูสั�?�?า
          มีบุคคลที่สามหลายคนใชส�?านั�?งานเดียว�?ัน
          ที่ปรึ�?ษาหลายคนมี�?บบฟอรมใบเรีย�?เ�?็บเงินเหมือน�?ันหรือที่อยูเดียว�?ัน
บันทึ�?�?ารจายเงิน�?ละบันทึ�?ทางบั�?ชี:

          จ�? า นวนเงิ น ในใบ�?จ ง �?ารช�? า ระเงิ น ที่ บั น ทึ �? ลงในบั �? ชี �? ย�?ประเภทมี จ�?า นวนสู ง เช น
           คาใชจายเบ็ดเตล็ดหรือคาที่ปรึ�?ษา
          มี�?ารใชบั�?ชีพั�?หรือบั�?ชีชั่วคราวซึ่งในทายที่สุด�?็ลงบั�?ชีเปนหนี้สู�?
          �?ารจายเงินที่ท�?านอ�?ระบบงานบั�?ชีเจาหนี้ (เชน �?ารจายเงินครั้งเดียว �?ารจายเงินสด)
          ไม ป �?ิบั ติตามวิ ธี �?ารจา ยเงิน (เช น มี ล ายเซ็ นเดี ย วในขณะที่ �?�? าหนดให ตองมี ล ายเซ็ น
           2 ลายเซ็น)
          เจาหนาที่ของบริษัทไมเต็มใจที่จะอนุมัติใบ�?จง�?ารช�?าระเงินผานชองทางป�?ติ เชนโดย
           ทางออนไลน หรืออนุมัติโดยตรงในใบ�?จง�?ารช�?าระเงิน
          มี�?าร�?ดดันจา�?บุคคลที่สามหรือเจาหนาที่ของบริษัทใหด�?าเนิน�?ารจายเงิน�?บบเรงดวน
          เจาหนาที่ของบริษัทมีความสนใจอยางผิดป�?ติใน�?ารจายเงินให�?�?บุคคลที่สามบางราย
          มีป�?ิ�?ิริยา�?บบผิดป�?ติหรือ�?สดงความไมเปนมิตรจา�?เจาหนาที่ของบริษัทหรือบุคคล
           ที่สามใน�?ารคนหาเอ�?สารสนับสนุนเพิ่มเติม

                                                                                                                 89
            �?ารจายเงินให�?�?บุคคลที่สามโดยไมด�?าเนิน�?ารตาม�?ระบวน�?ารบริหารความเสี่ยง
  �?ลไ�?�?ารจายเงินที่บริษัทเปนผูจาย:

              �?ารจายเงินผานประเทศที่เปน�?หลงหลบภาษี
              เจาหนาที่ของบริษัทขอจายเงินโดย�?ารน�?าสงถึงมือผูรับ
              �?ย�?�?ารจายเงินจา�?บั�?ชีของบริษัทหลายๆ บั�?ชีหรือส�?านั�?งานในหลายประเทศ
              เจาหนาที่ของบริษัทขอจายเงินเปนเงินสดหรือราย�?ารที่เทียบเทาเงินสด
               เจาหนาที่ของบริษัทขอซื้อ “ของขวั�?�? ราคา�?พง (เชน นาฬิ�?า หรือเครื่องเพชรพลอย)




3.4.6 �?รมธรรมประ�?ันภัย
�?รมธรรมประ�?ันชีวิตบาง�?รมธรรมอาจมีมูลคาสูงมา�?�?ละอาจซื้อโดย�?ารจายเงินครั้งเดียวซึ่งนาสงสัย
วาจะเปน�?ารฟอ�?เงิน ผูป �?ิบัติงานควรจะตรวจสอบว าบุค คลเปาหมายมี�?รมธรรมที่ มีมูล คาเงินสด
หรือไม นอ�?จา�?นั้น�?รมธรรม ประ�?ันภั ยอาจชี้ให เห็นสินทรั พยอื่นๆ ที่บุคคลเป าหมายเป นเจ าของ
(อาจเปนเพชรพลอยหรือรถยนต) โดยป�?ติขอมูลเหลานี้สามารถหาไดดวยวิธี�?ารสืบสวนสอบสวนตางๆ

3.4.7 เอ�?สาร�?ารซื้อขาย
เอ�?สารที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารซื้อขายสินทรัพยไมวาจะเปนอสังหาริมทรัพย หุน ยานพาหนะ เพชรพลอย หรือ
งานศิลปะรวมถึงเอ�?สาร�?ารจดทะเบียนที่ดิน สั�?�?าต�?ลงซื้อขาย �?าร�?ูเงิน สินเชื่อบาน งบ�?ารเงิน
�?บบ�?สดงราย�?ารภาษี �?ละรายละเอียด�?ารใชบัตรเครดิต ผูป�?ิบัติงานควรตรวจเนนไปที่มูลคา�?ละวันที่
ซื้อขาย ชื่อผูซื้อหรือผูขาย วิธี�?ารช�?าระเงิน (เงินสด เช็ค หรือส�?ุลเงิน) �?ละ�?หลงที่มาของเงิน สินทรัพย
ที่ซื้อดวยเงินสดอาจจะตามหาวันที่หรือมูลคาที่ซื้อไดยา�?โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อมีผูที่จะขายหรือนายหนา
หลายคน (เชนเดียว�?ับเพชรพลอย ยานพาหนะ�?ละงานศิลปะ) ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?ารเดินทาง (รวบรวมจา�?
ข อ มู ล �?ารเดิ น ทางออ�?นอ�?ประเทศ ข อ มู ล บั ต รเครดิ ต หรื อ ราย�?ารรางวั ล ที่ ใ ห เ พื่ อ �?ารเดิ น ทาง)
�?รมธรรมประ�?ันภัย ใบ�?จงหนี้คาซอม�?ซมเครื่องประดับ หมายเลขตัวถึงรถ สติ๊�?เ�?อรของตัว�?ทน
จ�?าหนายหรือรูปลอ�?ที่ติดอยูบนรถยนต �?ละนายหนาขายงานศิลปะอาจชวยบอ�?ไดวาใครเปนผูขายงาน
�?ละวันที่ที่ซื้อมาผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณาถึงสินทรัพยที่ดูภายนอ�?วาคนในครอบครัวหรือคนใ�?ลชิด
เปนเจาของ�?ต�?ทที่จริงบุคคลเปาหมายเปนผูควบคุม ครอบครอง หรือใหเปนของขวั�? (ดูหัวขอ 4.3.1
ในบทที่ 4 ที่พูดถึงประเด็นนี้ในบริบทของมาตร�?ารชั่วคราว)
                                                                                                          90
    3.5 �?ารจัด�?ารขอมูล: จัดท�?าประวัติ�?ารเงิน
    ขอมูลที่ไดมาจ�?าเปนที่จะตองจัดท�?าเปนประวัติบั�?ชีส�?าหรับบั�?ชีธนาคาร�?ตละบั�?ชี�?ละขอมูลนี้อาจ
    น�?าไปรวม�?ับขอมูลทาง�?ารเงินอื่นๆ ที่หามาได (เชน �?ารครอบครองสินทรัพยอื่นๆ หนี้สิน รายได�?ละ
    รายจ า ย) เพื่ อ จั ดท�? า ประวั ติ �? ารเงิ น ของบุ ค คลเป า หมายโดยใช โปร�?�?รม spreadsheet มาตร�?าน
    (ดูภาคผนว�? ง. ส�?าหรับตัวอยาง�?บบฟอรมประวัติ�?ารเงิน) ประวัติ�?ารเงินควรประ�?อบดวยขอมูลดังนี้
         ชื่อธนาคาร�?ละที่ตั้งสาขา
         เลขที่�?ละประเภทของบั�?ชีธนาคาร
         ชือ่ ผูถือบั�?ชีธนาคาร เจาของผูรับประโยชน �?ละผูที่ไดรับมอบอ�?านาจ
           วันที่เป�?ดบั�?ชีหรือวันที่ป�?ดบั�?ชีหา�?มี
           ส�?ุลเงิน
           ยอดคงเหลือในบั�?ชีตอนป�?ดบั�?ชี
           อัตรา�?ารหมุนเวียนของเงินออ�?
           อัตรา�?ารหมุนเวียนของเงินเขา
           สินทรัพยถู�?ยับยั้งหรือไม

ผูป�?ิบัติงานอาจจะตองเขาไปดูขอมูลเพิ่มเติมในโปร�?�?รม spreadsheet เชน �?ารเขาออ�?ของเงินในบั�?ชี
ในชวงเวลาที่เ�?ี่ยวของที่อยูระหวาง�?ารสอบสวน ดูถึงวันที่ จ�?านวนเงิน�?ละ�?หลงที่มาของเงิน (ถาหา�?หาได)
หรือเงินถู�?สงไปไหน (ชื่อธนาคาร�?ละชื่อผูถือบั�?ชี)
ผูป�?ิบัติงานควร�?สดง�?ารไหลของเงินเปน�?ผนภาพในรูป�?บบผังงาน (flow chart) (ดูตัวอยางใน�?ผนภาพ
ที่ 3.5 �?ละ 3.6) ผังงานเหลานี้จะ�?สดงใหเห็นภาพของบุคคลเปาหมาย คนใ�?ลชิด คน�?ลางใน�?ารเชื่อมตอ
(gatekeeper) �?ละบริษัทตางๆ ที่เ�?ี่ยวของรวมทั้งสินทรัพย บั�?ชีธนาคาร �?ละเครื่องมือทางธุร�?ิจตางๆ
�?ารมองภาพใน flowchart หรือ “มองภาพให�?�? นี้นอ�?จา�?จะเปนประโยชนตอผูป�?ิบัติงานใน�?ารท�?าความเขาใจ
�?ละ�?ปลความ�?ารไหลของเงิน�?ลวยังมีความส�?าคั�?อยางยิ่งใน�?ารอธิบาย�?ารไหลของเงิน�?ละ�?ารเชื่อมตอที่
ท�?าใหเห็นชัดเจนขึ้นในระหวาง�?ารสืบสวนสอบสวนตออัย�?าร�?ละผูพิพา�?ษา
นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงานควรพิจารณาใชระบบ�?ารบริหารจัด�?ารเอ�?สารเขามาชวยโดยเฉพาะอยางยิ่งในคดี
ที่มีความซับซอน�?ละมีขอมูลจ�?านวนมา�?



                                                                                                     91
    �?ผนภาพ 3.5           ตัวอยาง�?ผนผังเสนทาง�?ารไหลของเงิน


                                                                                 2/1/10:
                                                               ั Y
                                                           บริษท                 $25,000
                                                         (สถานที:่                 AT
                                                         ประเทศ A)

                              1/2/10                                              1/13/10:
         คน�?ลาง B          $2.1 million                                        $1.0 million         คน�?ลาง A
                               AT                                     1/13/10:      WT
        บั�?ชีธนาคาร                                                   $500,000                     บั�?ชีธนาคาร
           #2345                                                                                      #1234
                                                                        WT
          (สถานที:่                                                                                  (สถานที:่
                                     2/11/10:
         ประเทศ C)                   $150,000                                                       ประเทศ B)
                                       WT                                            2/1/10
                                                        บุคคลเปาหมาย               $25,000
                                                                                      WT        2/17/10: 2/9/10:
     2/11/10:                                               ั ประโยชน�?ทจริง)
                                                (เจาของผูรบ                                   $650,000 $500,000
     $150,000                                         (สถานที:่ ประเทศ E)                         WT       WT
       AT             2/10/10:
                      $350,000                              ไดรับเงิน               2/21/10:
                        AT                                                           $125,000
                                                         $1.3 million                  WT           คน�?ลาง C
                ั X
            บริษท                                                                                  บั�?ชีธนาคาร
          (สถานที:่                                                                                   #3456
          ประเทศ B)       2/21/10:        2/1/10:                                                    (สถานที:่
                         $125,000         $25,000                 1/12/10:           1/23/10:
                           PYMT           PYMT                    $375,000           $450,000       ประเทศ D)
                                                                    AT                 AT
                                                               ั Z
                                                           บริษท
                                                         (สถานที:่
                                                         ประเทศ E)               2/22/10:
                                                                                 $125,000
                                                                                   AT

AT = account transfer; PYMT = payment; WT = wire transfer

3.6 �?ารวิเคราะหขอมูล: เปรียบเทียบ�?ารไหลของเงิน�?ับประวัติทาง�?ารเงิน
ในชวงระยะส�?าคั�?นี้นั�?วิเคราะหจะเปรียบเทียบ�?ละหาความ�?ต�?ตางของวันที่ ที่มา ที่ไปของเงิน ผูถือบั�?ชี
ธนาคาร ธนาคาร�?ละ�?หลงขอมูลตางๆ เพื่อที่จะท�?า�?ารจัด�?ลุม�?ละ�?ระทบยอดราย�?าร�?ละระบุชี้ความ�?ต�?ตาง
�?ันในขอมูล ตัวอยางเชน ในบั�?ชีธนาคารบั�?ชีหนึ่ง�?สดงวามี�?ารถอนเงินสด�?อนโตออ�?ไปโดย

                                                                                                                 92
   �?ผนภาพ 3.6                 ตัวอยางผัง�?สดงความสัมพันธ�?ละสินทรัพย

                        ื่ ๆ
  ผลประโยชนในสินทรัพยอน
                                                                                           พี่นอง
                                                        เจาของ         ทรัสตรวม                                                        ั
                                                                                                                                      บริษท
                                                                                                                                      ABC
                                                                                                                                      จ�?า�?ัด
  ทรัพยสินใหเชา บริษัท            โรงงาน                                                    พี่      นอง
                                                          เชื่อมโยง                                                         เจาของ
                                                            ทรัสตี
                                                                                                     คูสมรส
                                          เชื่อมโยง�?รรม�?าร                         เชื่อมโยง
   เจาของรวม             �?รรม�?าร
                                       เชื่อมโยง                               เชื่อมโยง
                                      ผูรวมธุร�?ิจ
                                                                                                               ภรรยา
                                                      เชื่อมโยง                     เชื่อมโยง
        เจาของทรัพยสิน
                                                                                                          อดีตภรรยา
                                                              ผลประโยชน
                                                              ทางธุร�?ิจของลู�?เขย
                                                                                       เชื่อมโยง
                                                                                        ลู�?เขย




ไม มี ข อมู ล ว า ถอนไปไหน�?ต ใ นอี �?บั �?ชี หนึ่ ง อาจ�?สดงให เห็ นว า หลั งจา�?นั้ นได มี �? ารน�? า เงิ นมา�?า�?ไว
ในบั �? ชี นี้ ห รื อ บางที จ า�?บั น ทึ �? �?ารเ�? า สะ�?ดรอยติ ด ตาม�?สดงให เ ห็ น ว า บุ ค คลเป า หมายเดิ น ทาง
ไปตางประเทศหลังจา�?ถอนเงินไม�?ี่วัน �?ารจายเงินให�?�?ผูรับเหมาอาจมีสวนเชื่อมโยง�?ับเงินที่ไดน�?ามา
เขาบั�?ชี ใน�?รณีหนึ่งพบวาจ�?านวนเงินที่เจาหนาที่ที่ทุจริตน�?าไปเขาบั�?ชีหลายๆ ครั้งนั้นเปนเงินจ�?านวน
เทา�?ับเปอรเซ็นตที่ตองจายให�?ับผูรับเหมา �?ารวิเคราะหนี้จะชวยใหเขาใจ�?ารไหลของสินทรัพยไดดีขึ้น
�?ละชวยใน�?ารหาเบาะ�?สใหมๆ ดวย
อี�?วิธี�?ารหนึ่งที่ผูป�?ิบัติงานใชคือ�?ารวิเคราะหมูลคาสินทรัพยสุทธิ-เปน�?ารเปรียบเทียบมูลคาของสินทรัพย
ที่บุคคลเปาหมายครอบครองอยู�?ับรายไดที่บุคคลเปาหมาย�?สดง รายไดที่ไมได�?สดงมั�?จะมีที่มาโดยผิด

                                                                                                                       93
�?ฎหมาย�?ละผูป�?ิบัติงานจะตองหันไปตรวจสอบความเชื่อมโยงของสินทรัพยนั้น�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด
ในประเทศที่มี�?ารด�?าเนินคดี�?านร่�?ารวยโดย�?ฎหมาย�?ารวิเคราะหมูลคาสินทรัพยสุทธิเปนขั้นตอนที่มีความจ�?าเปน
ใน�?ารสืบสวนสอบสวน
�?ารตรวจสอบขอมูลหรือ�?ารวิจัยเ�?ี่ยว�?ับรูป�?บบวิธี�?าร�?ละสั�?�?าณบอ�?เหตุตางๆ ใน�?ารระบุชี้�?าร�?ระท�?า
ความผิดอาจเปนประโยชนตอ�?ารระบุ�?ผน�?ารทุจริต�?ละ�?ารฟอ�?เงิน หนวยงาน�?ละองค�?ารระหวางประเทศ
จ�?านวนมา�?ไดเผย�?พรรายงานดัง�?ลาวซึ่งหาดูไดทางอินเตอรเน็ต ซึ่งรวมถึง

     Financial Action Task Force (FATF) typology reports (เชน รายงานรูป�?บบวิธี�?ารฟอ�?เงิน�?ละ
      �?ารสนับสนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารรายในภาคธุร�?ิจอสังหาริมทรัพย)
     รายงานประจ�?าปเ�?ี่ยว�?ับธุร�?รรมอันควรสงสัยของ FIU �?ละ
     รายงานตางๆ ของ FIU ผู�?�?า�?ับดู�?ลภาค�?ารเงินหรือสมาคมทนายความเ�?ี่ยว�?ับรูป�?บบวิธี�?าร�?ละ
      สั�?�?าณบอ�?เหตุส�?าหรับ�?ารระบุชี้�?ารร�?ระท�?าความผิดอา�?า�?ละ�?ารฟอ�?เงิน


3.7 ความรวมมือระหวางประเทศ
�?ารติดตามสินทรัพยคืนในคดีทุจริตเรามั�?ตองด�?าเนิน�?ารขามพรหม�?ดน�?ละเ�?ี่ยวของ�?ับหลายๆ ประเทศ
ดัง นั้ นจึ ง จ�?า เป นต องมี �? าร องขอข อมู ลที่ เ�?ี่ ย ว�?ับ สิ นทรั พย �?ละบั �?ชี ธ นาคารที่ อยู ใ นตา งประเทศ ข อมู ล
บางอยาง (เชน ที่ดิน รถยนต �?ละขอมูลเ�?ี่ยว�?ับบริษัท�?ละขอมูลขาว�?รองทาง�?ารเงิน) อาจขอไดโดยผาน
ทางชองทางที่ไมเปนทาง�?าร (ซึ่งอาจไดจา�?ผูป�?ิบัติงานที่ท�?างานรวม�?ัน ส�?านั�?ประสานงานยุติธรรม หรือ
ส�? า นั �? งานระดั บ ภู มิ ภ าคหรื อ เครื อ ข า ยผู ป �?ิ บั ติ ง าน เช น Egmont Group) มา�?�?ว า �?ารท�? า ค�? า ร อ งขอ
ความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย �?ต ห า�?ประเทศผู ร อ งขอต อ ง�?ารเอ�?สารที่ จ ะน�? า ไปใช
เปนพยานหลั�?�?านใน�?ระบวนพิจารณาของศาลภายในประเทศ�?็จ�?าเปนตองท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย ในทุ �? ๆ �?รณี อ าจเป น ไปได ที่ ผู ป �?ิ บั ติ ง านจะเข า ร ว มใน�?ิ จ �?รรมต า งๆ
ที่ด�?าเนิน�?ารในตางประเทศ บทที่ 7 วาดวยความรวมมือระหวางประเทศไดใหค�?า�?นะน�?าเ�?ี่ยว�?ับ�?ารขอ
ความรวมมือระหวางประเทศ�?ละป�?�?หาตางๆ ที่พบใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน




                                                                                                                           94
                                                          4. �?ารไดมา�?ละรั�?ษาสินทรัพย


ความพยายามใน�?ารริบสินทรัพยจะไมมีคุณคาอะไรเลยหา�?วาในทายที่สุด�?ลวไมมีสินทรัพยใหริบ
เพราะวาทรัพยสินอาจถู�?ซอนหรือเคลื่อนยายไปไ�?ลเ�?ิน�?วาจะติดตามไดในระยะเวลาอันสั้น�?ละ
�?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละ�?ารริ บ ทรั พ ย อาจต องใช เวลาเป นป ๆ (ท�? า ให บุ ค คลเป า หมายมี เ วลา
พอเพียงที่จะเคลื่อนยายหรือจ�?าหนายถายโอนสินทรัพย) จึงจ�?าเปนตองด�?าเนินมาตร�?ารตางๆ ตั้ง�?ต
�?ร�?เพื่ อให ไ ด ม า�?ละรั �? ษาไว ซึ่ ง สิ น ทรั พ ย ที่ เข า ข า ยถู �? ริ บ มาตร�?ารเหล า นี้ หมายถึ ง มาตร�?าร
ชั่วคราวซึ่งรวมถึง�?ารยึด�?ละยับยั้งสินทรัพย มาตร�?ารเหลานี้ควรจะด�?าเนิน�?ารเร็วที่สุดเทาที่จะเร็ว
ได หลั ง จา�?�?ารเริ่ ม ด�? า เนิ น �?ารเ�?ี่ ย ว�?ั บ คดี �?ละหา�?เป น ไปได ค วรจะรั �? ษาสิ น ทรั พ ย ไ ว จ น�?ว า
จะสิ้นสุด�?ระบวน�?ารริบทรัพย94
�?ฎหมายตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารออ�?มาตร�?ารชั่วคราวในประเทศตางๆ สวนมา�?เ�?ี่ยวของ�?ั บ
�?ารสร า งสมดุ ล ระหว า งหลั �? �?ารที่ ขั ด �?ย ง �?ั น 2 หลั �? �?าร หลั �? �?าร�?ร�?คื อ ความสนใจของ
สาธารณชนเพื่อใหมั่นใจวาวิธี�?ารเ�?็บรั�?ษา�?ละดู�?ลทรัพยสินที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละที่ใช
ใน�?าร�?ระท�?าความผิดไวจน�?วาจะสิ้นสุดคดีริบทรัพย ส�?าหรับหลั�?�?ารที่สองคือ�?ารรั�?ษาสิทธิ
ของบุคคลในความเปนเจาของ�?ละ�?ารใชประโยชนทรัพยสินของตนเอง สมดุลในลั�?ษณะเดียว�?ัน
เ�?ิดขึ้นใน�?รณีที่บุ คคลถู�? �?ลา วหาวา�?ระท�?าผิ ดอา�?าร าย�?รงซึ่งต องมี �?าร�?�?า หนดวาจะอนุ �?าต
ใหบุคคลนั้นคงอยูในชุมชนตอไปโดยมี�?ารประ�?ันตัวหรือจะคุมขังไวระหวางรอ�?ารพิจารณาคดี

4.1 ค�?าศัพท : �?ารยึด�?ละ�?ารยับยั้ง
ทั้งประเทศ civil law �?ละcommon law ตาง�?็มี�?ลไ�? 2 อยางที่�?ย�?จา�?�?ันชัดเจนใน�?ารควบคุม
�?ละรั�?ษาไวซึ่งสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบคือ �?ารยึด�?ละ�?ารยับยั้ง �?ารยึดเปน�?ารเขาครอบครอง
สินทรัพยเปาหมาย ถึง�?มวาโดยทั่วไปจะตองขอค�?าสั่งศาล�?ตในบางประเทศใหอ�?านาจหนวยงาน
บังคับใช�?ฎหมายด�?าเนิน�?ารยึดทรัพยไดตัวอยางเชน เงินจ�?านวนมา�?หรือสินทรัพยอื่นๆ “ที่มีเหตุ
อันควรสงสัยหรือเชื่อไดวา�? เปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?หรือใชใน�?าร�?ระท�?าความผิดอาจถู�?ยึดได
ใน�?รณีมีความจ�?าเปนเรงดวน อ�?านาจเชนวาซึ่งโดยมา�?มั�?ใช�?ันใน�?ฎหมายศุล�?า�?รมีประโยชน
94
  ถึง�?มวาบางประเทศจะมี�?ารจ�?า�?ัดเวลาส�?าหรับ�?ารใชค�?าสั่งชั่วคราว�?ตโดยทั่วไปสามารถขยายระยะเวลาได เชน ในลิคเตนสไตน
ศาลจะตอง�?�?าหนดเวลาส�?าหรับ�?ารใชคา �? สั่งศาล�?ตอาจขยายไดโดย�?ารยื่นค�?ารองขอ (Code of Criminal Procedure, sec. 97a[4])


                                                                                                                    95
มา�?ใน�?ารยึดเงินสดที่ขนผานขาม�?ดนระหวางประเทศโดย�?า�?น�?ฎหมายที่�?�?าหนดให�?จง�?ารน�?า
เงินสดเขาหรือออ�?นอ�?ประเทศ
ค�?าสั่งยับยั้ง เปนรูป�?บบของค�?าสั่งหาม�?ระท�?า�?ารออ�?โดยผูพิพา�?ษาหรือศาลเพื่อยับยั้งบุคคลใด
มิใหด�?าเนิน�?ารใดๆ หรือจ�?าหนายจายโอนสินทรัพยที่ระบุไวในค�?าสั่งในระหวาง�?ระบวนพิจารณา
ริบทรัพยยังไมเสร็จสิ้น95 ค�?าสั่งยับยั้งไมเหมือน�?ับค�?าสั่งยึดเพราะไมมีผลท�?าใหมี�?ารเขาครอบครอง
สิ นทรั พ ย ตามป�?ติ จะต องมี �? ารขออ�? า นาจศาล�?ต บ างประเทศอนุ �?าตให พ นั �? งานอั ย �?ารหรื อ
เจาพนั�?งานอื่นๆ มีอ�?านาจออ�?ค�?าสั่งยับยั้งได96 �?ตไมใชวาทุ�?ประเทศใชค�?าศัพทค�?าเดียว�?ันส�?าหรับ
�?ารยึดทรัพย�?ละ�?ารยับยั้งทรัพยตัวอยางเชน ในประเทศหนึ่งอาจ “ยึด�? (seize) บั�?ชีธนาคาร
ในขณะที่อี�?ประเทศหนึ่งจะ “ยับยั้ง�? (restrain) บั�?ชีธนาคาร บางประเทศใชค�?าวา “freezing�? หรือ
“blocking�?97 ผูป�?ิบั ติงานควรตองทราบถึงความ�?ต�?ตางของค�?าเหลานี้ใน�?ารสงหรือรับค�?าสั่ ง
ที่เ�?ี่ยวของ�?ับอี�?ประเทศหนึ่ง�?ละตองมั่นใจวาค�?ารองขอใชค�?าศัพทที่สามารถเขาใจได ควรอธิบาย
จุ ดมุ ง หมายของค�? า สั่ ง �?ทน�?ารบอ�?�?ต ชื่ อค�? า สั่ ง เพราะชื่ อ ค�? า สั่ ง อาจท�? า ให ผู รั บ เ�?ิ ดความสั บ สน
(ดูรายละเอียดเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับ�?ารจัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย)

4.2 ขอ�?�?าหนดใน�?ารยื่นขอค�?าสั่งชั่วคราว
คล า ยๆ�?ั บ �?ารยื่ นขอหมายยึ ด�?ละค�? า สั่ง ให เป�? ดเผยโดยป�?ติ �? ฎหมาย�?�? า หนดให ผูพิ พ า�?ษาหรื อ
ผูพิพา�?ษาผูสืบสวนคดีเปนผูออ�? ในหลายประเทศอนุ�?าตให FIU หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย
�?ละหนวยงานอื่นๆ ตาม�?ฎหมายเปนผูบังคับใชมาตร�?ารชั่วคราวฉุ�?เฉินหรือระยะสั้นได (ดูหัวขอ
7.3.4 บทที่ 7 ส�?าหรับรายละเอียดของ�?ารใชชองทางนี้)

4.2.1 ขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน
ขอ�?�?าหนดใน�?ารไดรับค�?าสั่งยึด (ดูบทที่ 3) หรือค�?าสั่งยับยั้งโดยทั่วไปมีดังนี้

           บุคคลเปาหมายได�?ระท�?าความผิดท�?าใหไดรับทรัพยสินนั้น(value-based confiscation)
            หรื อ 2) สิ น ทรั พ ย นั้ น เ�?ี่ ย วข อ ง�?ั บ �?าร�?ระท�? า ความผิ ด อา�?า( property-based

95
   ค�?าสั่งยับยั้งคลายคลึง (�?ตไมเหมือน) �?ับ Mareva injunctions ของประเทศ common law ดูบทที่ 8 เ�?ี่ยว�?ับค�?าสั่งยับยั้ง
96
   พนั�?งานอัย�?ารมีอ�?านาจใน�?ารยับยั้งสินทรัพยในโคลัมเบีย เม็�?ซิโ�? ดู Law 793.02 Colombia
97
   �?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยบางฉบับมีทั้งค�?าสั่งยับยั้ง�?ละอายัดทรัพย ค�?าสั่งยับยั้งออ�?โดยผูพิพา�?ษาเปนค�?าสั่งระดับสูงที่สามารถ
ยับยั้งทรัพยสินทุ�?ประเภท ค�?าสั่งอายัดออ�?โดยพนั�?งานบังคับใช�?ฎหมายหรือขาราช�?ารเปนค�?าสั่งระดับต่�?า�?วาสามารถยับยั้งได�?ค
ทรัพยสินที่มีมูลคานอย�?วา


                                                                                                                             96
            confiscation)98 (ดูรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารริบทรัพยสินที่ตัวทรัพย�?ละ�?ารริบทรัพยสิน
            ตามมูลคาในบทที่ 6) �?ละ
           ไดเริ่ม�?ระบวน�?ารพิจารณา�?ลวหรือ�?�?าลังจะเริ่ม�?ระบวนพิจารณา99
     ในประเทศ common law ขอ�?�?าหนดเหลานี้โดยทั่วไป�?�?าหนดบนพื้น�?านของมาตร�?าน
     �?ารพิสูจน “เหตุอันควรเชื่อไดวา�? หรือ “เหตุอันควรสงสัย�? ท�?านองเดียว�?ันในบางประเทศ
     civil law �?ารตัดสินใจขึ้นอยู�?ับความเชื่อหรือความรูเ�?ี่ยว�?ับขอ�?�?าหนดเหลานี้ของพนั�?งาน
     อั ย �?ารหรื อผู พิ พ า�?ษา ข อ�?�? า หนดเพิ่ ม เติ ม อาจรวมถึ ง เหตุ อั นควรเชื่ อว า อาจมี �? ารจ�? า หน า ย
     ถ า ยโอนสิ นทรั พ ย หรื อว า สิ นทรั พ ย นั้น เป น สิ นทรั พ ย ที่ เ ข า ข า ยถู �? ริ บ ได หรื อ เป น สิ นทรั พ ย
     เพื่อจายคาเสียหาย100

4.2.2 ขอ�?�?าหนดเรื่องวิธี�?าร
หลั�?เ�?ณฑส�?าหรับ�?ารริบทรัพยที่ใชบังคับอยูอาจ�?�?าหนดไวใน�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยหรือ
อาจรวมเขาไปไวใน�?ฎหมายวิธีพิจารณาความอา�?าหรือ�?ฎหมายวิธีพิจารณาความ�?พง ประเทศ
common law �?�?าหนดให�?ารยื่นค�?าขอตองท�?าเปนลายลั�?ษณอั�?ษร�?ละค�?าขอหรือค�?ารองโดยป�?ติ
ประ�?อบด ว ย เอ�?สาร 2 ฉบั บ 1) หมายยึ ด หรื อ ค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง �?ละ2) เอ�?สารสนั บ สนุ น ภายใต
ค�?าสาบาน (ดู�?ลองขอความ 4.1 ส�?าหรับรายละเอียดของเอ�?สารภายใตค�?าสาบาน�?ละพยานหลั�?�?าน
ส�?าคั�?ที่ตอง�?นบมาดวย) ประเทศ civil law อาจจะ�?�?าหนดใหมีเพียง�?ต�?ารบรรยายขอเท็จจริงจา�?
พยานหลั�?�?านหรือเอ�?สารที่เ�?ี่ยวของในคดีตอหนาศาล ในประเทศ civil law บางประเทศพนั�?งาน
อัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาผูสืบสวนคดีอาจยับยั้งหรือยึดสินทรัพยบนพื้น�?านของความจ�?าเปนที่จะตอง
สงวนรั�?ษาพยานหลั�?�?านหรือหลี�?เลี่ยง�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบ


98
    รูป�?บบที่�?นนอนของ�?ารตรวจสอบ�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละประเทศ เชนศาลสูงของออสเตรเลียไดนิยามค�?าวา reasonable belief
เหตุอันควรเชื่อหมายถึง “�?ารที่มีใจโนมเอียงในทางเห็นพองมา�?�?วา�?ารป�?ิเสธซึ่งขอวินิจฉัย�?ละมูลเหตุที่สามารถจูงใจวา�?ารโนม
เอียงซึ่งขึ้นอยู�?ับสถาน�?ารณอาจทิ้งบางอยางไวเพื่อ�?ารสันนิษ�?านหรือ�?ารอนุมาน�? (George v. Rockett, 170 CLR 104, High Court
of Australia, 1990)
99
    บทบั�?�?ัติเ�?ี่ยว�?ับค�?าสั่งยับยั้งอนุ�?าตใหมี�?ารยื่นค�?ารองขอไดทุ�?เวลาในระหวางที่�?ารสืบสวนสอบสวนยังด�?าเนิน�?ารอยู (�?ารริบ
ทรัพยทางอา�?า�?ละ�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ) ท�?าใหมีความยืดหยุนมา�?สามารถยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งยับยั้งไดตั้ง�?ต
�?ร�?เริ่มด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวนเลย ซึ่งเปนพัฒนา�?ารที่ควรไดรับ�?ารสงเสริม
100
      ในประเทศที่ตองมี�?ารใหค�?ามั่นสั�?�?าจะมี�?ารจ�?า�?ัดขอบเขตของสถาน�?ารณที่จ�?าเปนตองมี�?ารฟองคดีเพื่อเรีย�?คาเสียหาย
โดยเฉพาะอยางยิ่ง�?ับจ�?าเลยในคดีอา�?า �?ารออ�?ค�?าสั่งไมไดมีผลโดยอัตโนมัติที่จะใชเปนค�?าสั่งใหจายคาเสียหายนอ�?เสียจา�?วา
สามารถ�?สดงใหเห็นวาพนั�?งานอัย�?ารด�?าเนิน�?ารอยางไมสุจริตหรือประมาณเลินเลอ


                                                                                                                             97
บุ ค คลเป า หมาย�?ละครอบครั ว หรื อ คนใ�?ล ชิ ด สามารถโต �? ย ง หรื อ อุ ท ธรณ ม าตร�?ารชั่ ว คราว
ไดโดยเฉพาะเมื่อผลประโยชนในทรัพยสินจ�?านวนมา�?เขาขายที่จะถู�?ยับยั้งหรือยึด ซึ่งมีผลท�?าให
�?ระบวน�?ารยื่นค�?ารองขอใหมีมาตร�?ารชั่วคราวอาจจะตองถู�?เปลี่ยนเปน�?ารพิจารณาคดีโดยยอ
เมื่อขอ�?ลาวหาสนับสนุนค�?ารองขอถู�?คัดคาน �?ารออ�?มาตร�?ารชั่วคราวตอง�?ารเพียง�?คเหตุผล
อันควรเชื่อบนพื้น�?านของขอเท็จจริงเทานั้นดังนั้นพนั�?งานอัย�?ารควรผลั�?ดันใหศาลหลี�?เลี่ยง
�?ารตัดสินความถู�?ผิดในคดีซึ่งเปนสิ่งที่จะด�?าเนิน�?ารตอนพิจารณาคดี �?ารตัดสินในเรื่องนี้ควรเปน
เรื่องที่ศาลจะตองด�?าเนิน�?ารใน�?ารฟองคดี�?ละ�?ารริบทรัพยที่เ�?ี่ยวของ
หลายๆ ประเทศอนุ�?าตใหพนั�?งานอัย�?ารยื่นค�?าขอมาตร�?ารชั่วคราว�?ายเดียว (ex parte) หรือ
โดยไมมี�?าร�?จงใหผูถือครองสินทรัพยทราบโดยพิจารณาวา�?าร�?จงใหทราบอาจเปน�?ารท�?าใหรูตัว
�?ละมีโอ�?าสที่จะเคลื่อนยายหรือซุ�?ซอนสินทรัพยนั้น ภายใต�?ฎหมายบางอยางพนั�?งานอัย�?าร
หรื อ ผู พิ พ า�?ษาผู ส อบสวนคดี มี สิ ท ธิ เ ต็ ม ที่ ที่ จ ะเลื อ �?ด�? า เนิ น คดี �? า ยเดี ย ว ระบบ�?ฎหมายอื่ น ๆ
จะอนุ �? าตตามค�? า ขอ�? า ยเดี ย ว�?็ ต อ เมื่ อ มี เ งื่ อ นไขที่ �? น ชั ด เช น มี �? าร�?สดงให เ ห็ น ว า มี โ อ�?าส
ที่สินทรัพยอาจถู�?จ�?าหนายถายโอน


 �?ลองขอความ 4.1 �?ารจัดท�?าค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบาน
 ค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานเปนค�?า�?ถลงภายใตค�?าสาบานเ�?ี่ยว�?ับขอเท็จจริง
 บนพื้น�?านของความรู หรือความเชื่อสวนตัวของผู�?ถลง สวนให�?ใชในประเทศ common law
 เปนเครื่องชวยใน�?ารด�?าเนิน�?ารที่ยอมให�?าร�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรซึ่งไมตองมี�?ารซั�?คาน
 เปนพยานหลั�?�?านรับฟ�?งได ถาหา�?ไมมีค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานพนั�?งาน
 อัย�?ารไมสามารถเพียง�?คอธิบายหรือยื่นพยานหลั�?�?านไดเหมือน�?ับที่ท�?าไดในประเทศ civil law
 บางประเทศa�?ต ผูยื่ นค�?า ขอหรือพนั �?งานอัย �?ารตองน�? าพยานมาใหถ อยค�? าต อศาล (vive voce
 evidence) ซึ่งจะตองมี�?ารซั�?คาน ค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานมีประโยชนอยาง
 มา�?ใน�?ารยื่นค�?าขอตางๆ ตอศาลรวมถึงหมายคน�?ละหมายยึด ค�?าสั่งยับยั้ง ค�?าสั่งใหเป�?ดเผยหรือ
 ค�?าสั่งเรีย�?ในคดีติดตามทรัพยสินคืน �?ละอาจอนุ�?าตใหยื่นพยานหลั�?�?านบางประเภทใน�?าร
 พิจารณาคดีได
 ใน�?ารยื่นค�?าขอเ�?ี่ยว�?ับ�?ารยึด�?ารยับยั้งหรือ�?ารใชเทคนิควิธี�?ารสืบสวนสอบสวนอื่นๆ เจาหนาที่
 ผูบังคับใช�?ฎหมายจะยื่นค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานซึ่งสามารถยื่นเอ�?สาร
 ที่เ�?ี่ ย วของทั้ ง หมดรวมทั้ งพยานบอ�?เล า ด วยถึ ง �?มวา จะไดม าจา�?หลายๆ �?หล ง ผู ป�?ิ บั ติง าน

                                                                                                                  98
 จะตองมั่นใจวาค�?าให�?ารที่เปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานจัดท�?าขึ้นตามหลั�?เ�?ณฑที่ศาล
 �?�?าหนดb นอ�?จา�?นั้น

      เพราะว า ค�? า �?ถลงเป นลายลั�? ษณ อั�? ษรโดยมี �? ารสาบานถื อเป นพยานหลั �? �?านส�? า คั �?
       ใน�?ารยื่ น ค�? า ขอจึ ง ต อ งอธิ บ ายให เ ห็ น ว า คดี นี้ ด�? า เนิ น �?ารตามข อ �?�? า หนดเ�?ี่ ย ว�?ั บ
       พยานหลั�?�?านส�?าหรับ�?ารออ�?ค�?าสั่งยับยั้ง
      พยานบอ�?เลาสามารถน�?ามาใชในค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบาน�?ละค�?า
       ขอใหค�?าสั่งศาล ใน�?รณีที่ผูให�?ารเปนพยานใหถอยค�?าตามขอมูลที่ไดรับจา�?บุคคลอื่นค�?า
       �?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานจะตองระบุ�?หลงขอมูล�?ละระบุวาผูให�?าร
       เปนพยานเชื่อวาขอมูลนั้นเปนความจริง
      เอ�?สารสนับสนุนตางๆ จะตองจัดท�?าเปนภาคผนว�?ของค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดย
       มี�?ารสาบาน
      ต องระมั ดระวั ง เพื่ อให มั่ นใจว า ข อเท็ จจริ ง ในค�? า �?ถลงเป นลายลั �? ษณ อั�? ษรโดยมี �? าร
       สาบานมีความถู�?ตอง
      หา�?ประเทศผูรองขอไดขอใหรั�?ษาความลับในค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน
       ทาง�?ฎหมาย ประเทศผูรับค�?ารองขอจะตองไดรับความยินยอม�?อนที่ขอมูลที่ไดรับจา�?ค�?า
       รองขอความชวยเหลือจะน�?าไปยื่นตอศาลในรูป�?บบของค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดย
       มี�?ารสาบาน
 a. ในสหรั�?อเมริ�?าไมจ�?าเปนตองมีค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานส�?าหรับ�?ารยื่นฟองคดีริบทรัพยโดยไมตองมีค�?า
 พิพา�?ษาลงโทษ ค�?าอธิบายสั้นๆในค�?าฟองถึงขอเท็จจริงที่น�?ามาสู�?ารริบทรัพย�?็เพียงพอ�?ลว b. หลายๆประเทศมี�?บบฟอรมไวให
 ค�?า�?นะน�?า�?�?ผูป�?ิบัติงาน



ถาหา�?มีโอ�?าสเสี่ยงที่�?าร�?จงใหทราบถึงเรื่อง�?ารยื่นค�?ารองขอใหศาลมีค�?าสั่งยับยั้งจะสงผลใหเ�?ิด
�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพยหรือถาสินทรัพยที่อยูในขายถู�?ยับยั้งมีลั�?ษณะโดยธรรมชาติเปนของ
เคลื่อนยายได – เชน เงินในบั�?ชีธนาคาร เพชรพลอย เงินสด ยานพาหนะ – วิธีป�?ิบัติที่ดีที่สุดคือ
�?ารยื่นค�?ารองขอ�?ายเดียว
ค�?าสั่ง�?ายเดียวอาจมีผลบังคับใชไดในเวลาจ�?า�?ัดซึ่งในระหวางนั้นผูยื่นค�?ารองขอจะตอง 1) �?จงให
ผูถือครองสินทรัพยทราบ�?ละใหโอ�?าสใน�?ารเขารับฟ�?ง�?ารพิจารราคดี หรือ 2) ยื่นค�?ารองขอตอ
ศาลขอขยายเวลาเพื่อด�?าเนิน�?ารดัง�?ลาว บางประเทศ�?�?าหนดใหผูถือครองสินทรัพยไดรับทราบ
ขอมูลของ�?ระบวนพิจารณา เชน ค�?าให�?ารของพยาน


                                                                                                                  99
4.2.3 �?ารยับยั้งหรือยึดสินทรัพยในตางประเทศชั่วคราว
มีวิธี�?ารหลายอยางที่จะยึดหรือยับยั้งสินทรัพยที่อยูในตางประเทศ101 เมื่อไดรับค�?ารองขอจา�?ผูรอง
ขอ เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจในประเทศผูรับค�?ารองขออาจบังคับตามค�?าสั่งยับยั้งหรือค�?าสั่งยึดของประเทศ
ผูรองขอ หรือเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจในประเทศผูรับค�?ารองขออาจยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งยึดหรือค�?าสั่งยับยั้ง
ภายในประเทศบนพื้น�?านของขอเท็จจริงที่ไดรับจา�?ประเทศผูรองขอ102 อาจมีชองทางที่ไมเปน
ทาง�?ารหรือทาง�?ายบริหารเพื่อ�?ารยึด�?ละ�?ารยับยั้งสินทรัพยได (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในบทที่ 7)

4.3 �?ารวาง�?ผน�?อน�?ารยับยั้ง�?ละ�?ารยึด
�?ารวาง�?ผนอยา งเหมาะสมเปนสิ่ งส�? า คั �?ต อประสิ ทธิ ภาพใน�?ารยั บยั้ ง หรื อ�?ารยึ ดข อพิ จารณา
ที่ผูป�?ิบัติงานควรค�?านึงมีดังนี้

4.3.1 ระบุชี้สินทรัพยที่เขาขายของมาตร�?ารชั่วคราว
สินทรัพยที่เขาขายตองอยูภายใตมาตร�?ารชั่วคราวจะตองเปนสินทรัพยที่ทายที่สุดจะถู�?ริบตามค�?าสั่ง
ริบทรัพย ค�?าขอใหมีมาตร�?ารชั่วคราวควรจะจัดท�?าอยางละเอียดถี่ถวนเพื่อใหสอดคลอง�?ับโทษ
ริบทรัพ ยหรือบทลงโทษอื่ นๆ (เพราะวาอาจมีโทษมา�?�?วา 1 อย าง) ที่จะใชบังคั บ�?ับสิ นทรัพ ย
ที่ถู�?ยับยั้งหรือถู�?ริบ
�?ารที่จะมั่นใจวาสินทรัพยใดเหมาะสม�?ับ�?ารใชมาตร�?ารชั่วคราวขึ้นอยู�?ับระบบริบทรัพยที่ใชอยู
(เปนระบบริบทรัพยที่ตัวทรัพย หรือระบบริบทรัพยตามมูลคา) ตัวอยาง เชน ถาหา�?ระบบริบทรัพย
ที่ ใ ช มี เพี ย งระบบริ บ ทรั พ ย ที่ ตัวทรั พ ย �?็ ไ ม มี ป ระโยชน อะไรที่ จะยึ ดบ า นซึ่ ง ไม เข า ลั �? ษณะของ
สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?ารทุจริตหรือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าทุจริต �?ตถาหา�?�?ารลงโทษเปน�?ารริบทรัพย
ตามมู ล ค า หรื อ มี บ ทบั �?�?ั ติว า ด วยสิ น ทรั พ ย ท ด�?ทน�?็ มี เ หตุ ผ ลดี พ อใน�?ารยึ ด สิ น ทรั พ ย เช นว า
ถาหา�?มีพยานหลั�?�?านวาบุคคลเปาหมายไดรับประโยชนจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดที่ถู�?�?ลาวหา



101
      รายชื่อ�?ลไ�?เหลานี้ดูในUnited Nations Convention against Corruption, art. 54(2)(a) �?ละ 54(2)(b)
102
      ใน�?ารใชชองทางนี้ประเทศผูรองจ�?าเปนตองมีเขตอ�?านาจนอ�?ดิน�?ดนเหนือสินทรัพยที่อยูในตางประเทศ�?ละสินทรัพยนั้นตอง
อยูในราย�?ารของค�?าสั่งยับยั้ง �?ฎหมายที่อนุ�?าตใหมี�?ารบังคับโดยตรงในประเทศผูรับค�?ารองขอมั�?จะมีบทบั�?�?ัติที่หามไมใหศาล
ของประเทศผูรับค�?ารองขอพิจารณาประเด็น�?ละ�?ารคัดคานของบุคคลเปาหมาย�?ละครอบครัวหรือผูใ�?ลชิดใน�?ระบวน�?ารริบทรัพย
ที่�?�?าลังด�?าเนินอยูในประเทศผูรองขอ บทบั�?�?ัตินี้ปอง�?ันไมใหมี�?ารพิพา�?ษาเ�?ี่ยว�?ับค�?าคัดคานที่คลาย�?ันในสองประเทศ



                                                                                                                    100
ใน�?รณีที่มีบทบั�?�?ัติวาดวยขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางไดหรือภาระ�?ารพิสูจนหั�?ลางเปนของจ�?าเลย
(คูความ) ค�?าสั่งอาจขยายขอบเขตใหครอบคลุมสินทรัพยที่อาจถู�?ริบไดตามขอสันนิษ�?านถาหา�?
�?ารพิ สู จน ค วามผิดมี ขอสั นนิ ษ �?านวา สิ นทรั พย ทั้ง หมดหรือบางส วนเปนสิ นทรั พย ที่ ได ม าจา�?
�?ารทุจริตสินทรัพยเหลานี้�?็เขาขายภายใตมาตร�?ารชั่วคราว (ดูรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับขอสันนิษ�?าน
อันอาจหั�?ลางไดในหัวขอ 6.3.1 บทที่ 6)

สินทรัพยที่บุคคลเปาหมายควบคุม ครอบครองหรือไดรับจา�?บุคคลเปาหมายเปนของขวั�?
ถึ ง �?ม ว า บางประเทศอนุ �? าตให ยึ ด ทรั พ ย โ ดยไม ต อ งพิ จ ารณาถึ ง รู ป พรรณของเจ า ของหรื อ
ผู ค รอบครองประเทศอื่ นๆ โดยเฉพาะประเทศที่ ใ ช ร ะบบ�?ารริ บ ทรั พ ย ตามมู ล ค า จะริ บ ทรั พ ย
เฉพาะสินทรัพยที่บุคคลเปาหมายเปนเจาของเทานั้น �?ารตีความความเปนเจาของอยางเครงครัด
อาจจะท�?าใหเ�?ิดป�?�?หาไดโดยเฉพาะเมื่อเจาหนาที่ที่ทุจริตอาจถือครองสินทรัพยตางๆ ไวโดยใช
วิธี�?ารตางๆ ที่ป�?ดบังความเปนเจาของ ตัวอยาง เชน สินทรัพย อาจ

       เปนของสมาชิ�?ครอบครั วหรื อคนใ�?ล ชิดของบุคคลเป าหมาย�?ตค รอบครองเอาไว เพื่ อ
        ประโยชนของบุคคลเปาหมาย
       เปนของบริษัทหรือทรัสตที่บุคคลเปาหมายเปนเจาของหรือควบคุมโดยตรงหรือ
       เปนของขวั�?ที่บุคคลเปาหมายให�?�?สมาชิ�?ครอบครัว คนใ�?ลชิดหรือบริษัท
ขีดความสามารถใน�?ารใช “หลั�?�?ารไมค�?านึงถึงสภาพนิติบุคคลของบริษัท�? (pierce the corporate
veil) เพื่อเขาถึงสินทรัพยของบริษัทที่บุคคลเปาหมายควบคุม�?ละเพื่อรวมถึงสินทรัพยที่อยูในมือ
ของบุ คคลที่ สามเปนสิ่ง ส�?า คั�?อย างยิ่ง ส�?า หรั บความมีป ระสิท ธิผ ลของมาตร�?ารชั่ วคราว โชคดี
ที่ประเทศสวนให�?นิยามค�?าวา “เจาของ�? ไวอยาง�?วางๆ โดยรวมถึงสินทรัพยที่บุคคลเปาหมาย
ควบคุม ครอบครอง หรือใหเปนของขวั�?ดวย �?ฎหมายเชนวานั้นครอบคลุมเลยไปถึงสินทรัพย
ที่เปนของทรัสต บริษัทหรือบุคคลที่มีบุคคลเปาหมายเปนผูควบคุม บางประเทศใชเครื่องมืออยางอื่น
เช น ข อ สั น นิ ษ �?านที่ ท�? า ให ภ าระ�?ารพิ สู จ น ค วามเป น เจ า ของต�?�?�? บุ ค คลที่ ส าม 103 บทบั �? �?ั ติ
ดัง�?ลาวชวยใหสามารถยับยั้ง�?ละยึดสินทรัพยที่บุคคลเปาหมายไดขายไปให�?�?บุคคลที่สามในราคา
ต่�?า�?วาราคาตลาดหรือโดย�?ารธุร�?รรมทาง�?ฎหมายจ�?าลอง (เชน �?ารจายคาที่ปรึ�?ษา หรือช�?าระหนี้
ที่ไมมีอยูจริง)

103
   ในโคลัมเบียหา�?สินทรัพยถู�?โอนหรือขายให�?�?บุคคลที่สาม�?ลวสินทรัพยเหลานี้สามารถถู�?ยับยั้งได บุคคลที่สามนั้นจะตองมี
ภาระ�?ารพิสูจนวาไมมีสวนเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารด�?าเนิน�?ิจ�?ารที่�?ระท�?าความผิดอา�?า


                                                                                                                    101
ประเทศอื่นๆ อนุ�?าตใหยับยั้งหรือยึดสินทรัพยที่บุคคลเปาหมายครอบครองอยูเทานั้น�?ละนิยาม
ค�?าวา “ครอบครอง�? ไว�?วางๆ เพื่อครอบคลุมความเปนเจาของ�?ละสินทรัพยที่ผูอื่นเปนเจาของ
�?ตบุคคลเปาหมายเปนผูครอบครองผลประโยชน
สวนสินทรัพยที่ใหเปนของขวั�?บางประเทศอนุ�?าตใหยับยั้งหรือยึดสินทรัพยที่ใหเปนของขวั�?
ภายในชวงเวลาตามสมควร เชน ภายใน 5-6 ป104 บทบั�?�?ัติคลายๆ �?ัน�?ับบทบั�?�?ัติ “เรีย�?คืน�?
(claw back) ที่ใชใน�?ารติดตามคืนสินทรัพยที่บุคคลหรือบริษัทที่ลมละลายจ�?าหนายถายโอนไป
ในชวงเวลา�?อนลมละลาย
ใน�?ารเชื่อมโยงบุคคลเปาหมาย�?ับสินทรัพยหรือบั�?ชีที่อยูในชื่อของคนใ�?ลชิด �?าติสนิทหรือ
บริษัท�?ารตรวจดู�?ารท�?าธุร�?รรมตางๆ ที่เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย�?ละพิจารณาป�?จจัยตางๆจะชวยไดมา�?
รวมถึง

       จ�?า นวนเงินที่ จา ยไปใน�?ารซื้ อสิ นทรัพ ย (ราคาตลาด) รวมทั้ง ตรวจดู วา มี�? ารโอนภาระ
        จ�?านองไปพรอม�?ับเอ�?สารสิทธิหรือไม
       �?หลงที่มาของเงินที่ใชซื้อสินทรัพย
       บุคคลที่เปนผูจายเงินส�?าหรับคาใชจาย�?ละคาใชจายประจ�?าที่ตองจายส�?าหรับสินทรัพย
       ขีดความสามารถหรือทรัพยา�?รของเจาของสินทรัพยใน�?ารซื้อหรือดู�?ลรั�?ษาสินทรัพย
        �?ละ
       บุคคลผูครอบครอง เปนเจาของหรือควบคุมสินทรัพย
ค�?าถามเหลานี้จะชวยใน�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?านที่มีรายละเอียดหรือท�?าใหศาลสามารถอนุมาน
จา�?ขอเท็จจริงไดวาสินทรัพยที่บุคคลที่สามเปนเจาของ�?ทที่จริงบุคคลเปาหมายเปนเจาของผูรับ
ประโยชน หรื อเป นผู ค วบคุ ม สิ นทรั พ ย นั้น ดั ง นั้ น (ถ า �?ฎหมายอนุ �?าต) สิ นทรั พ ย นั้น�?็ เข า ข า ย
ถู�?ยับยั้ง ยึด หรือริบไดในที่สุด

ผลประโยชนบางสวนในสินทรัพย
บุ คคลเป าหมายมั �?จะมี ผลประโยชน บางส วนหรื อมี ส วน�?บ งในสิ นทรั พย ธุ ร�?ิ จ หรื อ�?ารลงทุ น
�?ารยับยั้งจะตองจ�?า�?ัดเฉพาะในสวนที่เปนผลประโยชนของบุคคลเปาหมายเทานั้นนอ�?เสียจา�?วามี

104
   โคลัมเบียอนุ�?าตใหริบสิ่งของที่ไดรับเปนของขวั�?ไดทุ�?เวลา (law793.02) ในอัง�?ฤษ�?ฎหมายอนุ�?าตใหริบไดหลังจา�?ห�?ป
ไป�?ลวถาหา�?สามารถเชื่อมโยงสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดได



                                                                                                               102
�?าร�?ล า วหาว า ผลประโยชน ส วนที่ เหลื อมี บุ ค คลเป า หมายเป นเจ า ของผู รับ ประโยชน หรื อเป น
ผูควบคุม (ดูขอมูลเพิ่มเติม�?ละค�?า�?นะน�?าไดในหัวขอ 4.7 วาดวยเรื่องผลประโยชนของบุคคลที่สาม)

4.3.2 ขอพิจารณาเ�?ี่ยว�?ับ�?ารบริหารสินทรัพย
นอ�?เหนือจา�?�?าร�?�?าหนดวาสินทรัพยใดเขาขายของมาตร�?ารชั่วคราว�?ลวจ�?าเปนอยางยิ่งที่จะตอง
พิจารณาวามีขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารบริหารสินทรัพยอะไรบางใน�?ารยื่นขอยับยั้งหรือยึดสินทรัพย
(ดูประเด็นเรื่อง�?ารบริหารสินทรัพยได ในบทที่ 5) ซึ่งเรื่องนี้จะเ�?ี่ยวของ�?ับทีมสืบสวนสอบสวน
(รวมถึงพนั�?งานสอบสวนที่มีหนาที่พิเศษใน�?ารติดตามสินทรัพย) �?ละทีมอัย�?าร (รวมถึงพนั�?งาน
อัย�?ารที่มีหนาที่ยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งศาล) เมื่อมี�?าร�?�?าหนดวาจะมี�?ารยับยั้งหรือยึดสินทรัพยทีมงาน
ควรจะพิจารณาใหหนวยงานที่มีหนาที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารบริหารริบทรัพยเขามามีสวนรวมดวย (ถาหา�?
มีหนวยงานเชนวา) ผูบริหารสินทรัพยสามารถใหค�?า�?นะน�?าที่ดีวาสินทรัพยควรถู�?ยับยั้งหรือถู�?ยึด
�?ละโดยอ�? า นาจ�?ละเงื่ อ นไขใดที่ จ ะต อ งระบุ ไ ว ใ นค�? า สั่ ง เพื่ อ ให �? ารบริ ห ารสิ น ทรั พ ย เ ป น ไป
โดยสะดว�? นอ�?จา�?นั้น�?ารที่ไดมีสวนรวมตั้ง�?ต�?ร�?ท�?าใหผูบริหารสินทรัพยมีโอ�?าสพิจารณาได
วาจ�?าเปนตองมี�?ารจัด�?ารดานโลจิสติ�?สเพื่อ�?ารควบคุมทรัพยทาง�?ายภาพหรือไม
ถึง�?มวาบั�?ชีธนาคาร ใบหุน เงินสด�?ละสินทรัพยที่จับตองไมไดที่มีมูลคาทั้งหมดนี้จะถู�?รวมอยู
ในค�?าสั่ งยับยั้ง หรือค�? าสั่งยึดทรัพย ควรจะมี�?ารวิเคราะหตนทุ น�?�?าไรส�?าหรั บสินทรัพยที่ตอง�?าร
บริหารจัด�?ารเพราะวามีคาใชจายที่สูงมา�?ซึ่งอาจจะสูง�?วามูลคาของสินทรัพยที่ตอง�?าร�?ารบริหาร
จัด�?าร เพียงเพราะวาสินทรัพยสามารถถู�?ยับยั้งหรือถู�?ยึดได�?็ไมไดหมายความวาสินทรัพยนั้นตอง
ถู�?ยับยั้งหรือถู�?ยึด ตามหลั�?เ�?ณฑทั่วไปไมควรยับยั้งหรือยึดสินทรัพยที่อาจจะตองเสียคาใชจาย
ใน�?ารดู�?ลรั�?ษา เ�?็บไวหรือบริหารจัด�?ารที่สูงเ�?ิน�?วาทรัพยที่ริบไดหรือท�?าใหผลตอบ�?ทนจา�?
ทรัพยที่ริบไดลดลงอยางมา�? บางประเทศได�?�?าหนดมูลคาขั้นต่�?าของสินทรัพยที่จะท�?า�?ารยับยั้งหรือ
ยึดเพื่อหลี �?เลี่ย ง�?ารยับ ยั้ง หรื อยึดสินทรั พย ที่มี มูล คา ต่�?า หรื อป�?ิเสธที่ จะยับ ยั้ง หรื อยึ ดสิ นทรัพ ย
บางประเภท (เชน ปศุสัตว) ประเทศอื่นๆ อาจ�?ตงตั้งผูเ�?็บรั�?ษาทรัพย คน�?ลางผูดู�?ลผลประโยชน
หรือผูดู�?ลสินทรัพยที่มีความเสี่ยงหรือมีคาใชจายใน�?ารบริหารจัด�?ารสูง หรืออาจอนุ�?าตใหยึด
�?ละขายสินทรัพยบางราย�?าร
�?ฎเ�?ณฑทั่วไปนี้ไมควรน�?ามาใชโดยไมมี�?ารยืดหยุน อาจมีเหตุผลบางอยางในบางคดีที่�?ารยับยั้ง
หรือ�?ารยึดทรัพยเปนที่สนใจของสาธารณะ เชน บานรางที่ถู�?น�?าไปใชใน�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมาย
ถ า หา�?สิ น ทรั พ ย มี มู ล ค า อาจมี เ หตุ ผ ลบางอย า งใน�?ารยั บ ยั้ ง �?ต อ นุ �? าตให ใ ช ป ระโยชน ไ ด



                                                                                                               103
ตัวอยางเชน บานพั�?อาศัยของครอบครัว�?ละทรัพยสินที่อยูในธุร�?ิจ หรือรถยนต 105ควรมีนโยบาย
ที่ชัดเจนเ�?ี่ยว�?ับเรื่องเหลานี้�?ละสรางความเขาใจให�?�? ผูป�?ิบัติงาน�?ละผูบริหารสินทรัพยดวย106
ขอพิจารณาอี�?อยางหนึ่งในชวงของ�?ารวาง�?ผนคือ พิจารณาวาสินทรัพยนั้นสามารถที่จะเ�?็บรั�?ษา
ไว โ ดยไม ตอ งมี �? ารบริ หารจั ด�?ารสิ นทรั พ ย ไ ด หรื อไม เช น โดย�?าร�?จ ง สิ ท ธิ ใ น�?ารยึ ดหน ว ง
อสังหาริมทรัพยในบันทึ�?ขอมูลสาธารณะ �?ลองขอความ 4.2 �?สดงใหเห็นวา�?ารวาง�?ผนจะชวย
ใหมี�?าร�?�?ไขค�?าสั่งที่ยื่นขอไปเพียงเล็�?นอยโดย�?ารตัด�?าร�?ตงตั้งผูบริหารสินทรัพยออ�?ไปท�?าให
ประหยัดคาใชจาย ลดความซับซอน�?ละงานบริหารจัด�?ารลง�?ละไมท�?าใหสินทรัพยสู�?เสียมูลคา
ไปมา�?นั�?

4.3.3 �?ารควบคุมบางสวนหรือ�?ารยับยั้งที่มีขอบเขตจ�?า�?ัด
สิ น ทรั พ ย บ างอย า งอาจถู �? ควบคุ ม ที่ ร ะดั บ ต า งๆ �?ั น �?ละควรมี �? ารพิ จ ารณาล ว งหน า ถึ ง ระดั บ
�?ารควบคุมที่จ�?าเปนเพื่อพิทั�?ษรั�?ษาสินทรัพยไวเพื่อ�?ารริบทรัพย ตัวอยางเชน บุคคลเปาหมาย
อาจเปนเจาของธุ ร�?ิจที่ด�?า เนิน�?ารบนที่ ดินของตนเอง�?ละอาจเปนไปไดที่จะยับ ยั้งทั้ งที่ดิน�?ละ
สิ่ง�?อสรางรวมทั้งตัวธุร�?ิจดวย ค�?าตัดสิน�?ละ�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?าตัดสินเชนวามีขอพิจารณาหลาย
ประ�?ารที่ตองค�?านึงถึง �?มวาที่ดินอาจถู�?ยับยั้งโดยไมตองมี�?าร�?ตงตั้งผูบริหารสินทรัพย�?ต�?าร
ดู �? ลรั �? ษาอาคารสิ่ ง �? อ สร า ง�?ละธุ ร �?ิ จ มี ค า ใช จ า ยค อ นข า งสู ง จ�? า เป น ต อ งมี �? ารบริ ห ารจั ด �?าร
โดยเฉพาะอยางยิ่งส�?าหรับธุร�?ิจอาจจะตองใชทั�?ษะ�?ารบริหารจัด�?ารเปนพิเศษที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารตลาด
�?ละ�?ารจ�?าหนาย �?ารบริ�?ารลู�?คา โลจิสติ�?ส�?ละ�?ารจัดหา �?ารบริหารสินทรัพย �?ละ�?ารบริหาร
ทรัพยา�?รบุคคล หา�?�?ารบริหารจัด�?ารดานใดดานหนึ่งลมเหลวอาจสงผลใหธุร�?ิจที่สามารถท�?า
�?�?าไรได�?ลายเปนธุร�?ิจที่ไมมี�?�?าไรไปได อี�?อยางหนึ่งผล�?�?าไรที่เ�?ิดจา�?อาคารสิ่ง�?อสราง หรือ
ธุร�?ิจอาจไมเขาขายถู�?ริบนอ�?จา�?วาถู�?รวมอยูในค�?าสั่งยับยั้งดวย ตารางที่ 4.1 �?สดงใหเห็นถึง
ขอไดเปรียบ�?ละขอเสียเปรียบของทางเลือ�?ตางๆ




105
      ดูหัวขอ 4.5 บทที่ 4 หรือหัวขอ 5.4.2 �?ละ 5.4.3 บทที่ 5
106
      ในสหรั�?อเมริ�?าหามรั�?บาลยึดอสังหาริมทรัพยในระหวาง�?ระบวนพิจารณาริบทรัพยเวนเสีย�?ตวารั�?บาลจะ�?สดงใหเห็นวา
ทรัพยสินถู�?ละทิ้งหรือ�?�?าลังเสื่อมราคา �?ตพนั�?งานอัย�?ารจะตองป�?ดประ�?าศที่บันทึ�?ทะเบียนที่ดินวาที่ดินนั้นอยูระหวาง�?ารฟองคดี
ซึ่งเปน�?ารปอง�?ันไมใหผูขายสามารถขายที่ดินตามราคาที่เปนอยูใหผูซื้อโดยสุจริตได


                                                                                                                         104
4.3.4 �?ารเตรียม�?ารเพื่อ�?ารเขาครอบครองทาง�?ายภาพ
วิธี�?ารใน�?ารป�?ิบัติเพื่อพิทั�?ษรั�?ษาสินทรัพยมั�?จะเปน�?ารเขาครอบครองสินทรัพยทาง�?ายภาพ
�?อนที่ผูบริหารสินทรัพยจะเขาครอบครองสินทรัพยทาง�?ายภาพจะตองมี�?ารเตรียม�?ารเพื่อให
มั่นใจวา�?ารยึด สถานที่เ�?็บรั�?ษา�?ละ�?ารเคลื่อนยายไปยังสถานที่เ�?็บรั�?ษาเปนไปดวยความปลอดภัย
ในบาง�?รณี�?ารเ�?็บรั�?ษาอาจท�?าไดคอนขางงาย ตัวอยาง เชน เพชรพลอยหรือทองค�?า�?ทงอาจเ�?็บ
รั �? ษาไว ไ ด อ ย า งปลอดภั ย ในตู นิ ร ภั ย ของธนาคาร สิ น ทรั พ ย ป ระเภทอื่ น ๆ เช น งานศิ ล ปะ
อันทรงคุณคา ยานพาหนะ หรือเรือยอชต จ�?าเปนตองมีสถานที่เ�?็บเปนพิเศษซึ่งอาจจะตองใชเวลา
�?ละมีคาใชจายสูงใน�?ารเตรียม�?าร

�?ลองขอความ 4.2 ตัวอยางของ�?ารวาง�?ผน�?อน�?ารยับยั้ง
ใน�?ารสื บ สวนสอบสวน�?าร�?ระท�? า ทุ จริ ตของเจ า หน า ที่ รั�?ได มี �? าร�?�? า หนดไว วา �?ระบวน�?าร
ริ บ ทรั พ ย ข องเจ า หน า ที่ จ ะด�? า เนิ น�?ารตอนจั บ �?ุ ม หรื อ�? อนจั บ �?ุ ม เล็ �? น อย ต อ ไปนี้ เป นราย�?าร
สินทรัพยของเจาหนาที่�?ละขอพิจารณา�?ละ�?ารตัดสินใจที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารยับยั้ง�?ละ�?ารบริหารจัด�?าร

              ที่พั�?อาศัยขนาดให�?ที่เจาหนาที่�?ละครอบครัวพั�?อาศัย เปนทรัพยสินที่ถู�?รวมอยู
               ในค�?าสั่งยับยั้งโดยมี�?ารบันทึ�?ไวในเอ�?สารสิทธิเพื่อ�?จงเตือนผูที่จะซื้อหรือผูปลอย�?ู
               ที่ตองใชหลั�?ประ�?ัน ไมมี�?าร�?ตงตั้งบริหารสินทรัพย�?ละเจาหนาที่�?ละครอบครัว
               ไดรับอนุ�?าตใหพั�?อาศัยอยูตอไปไดโดยมีเงื่อนไขที่�?�?าหนดไวในค�?าสั่งคือเจาหนาที่
               ตองดู�?ลรั�?ษาทรัพยสิน�?ละช�?าระภาษีโรงเรือน�?ละภาษีที่ดิน�?ละเงินคาผอนบาน
              บานพั�?ชายทะเลที่ซื้อไวเพื่อ�?ารลงทุน (โดยมีตัว�?ทนจัด�?ารใหเชา) ถึง�?มวาในตอน
               �?ร�?คิ ด ว า เป น สิ น ทรั พ ย ที่ ต อ งมี �? ารบริ ห ารจั ด �?าร�?ต พ บว า ตั ว �?ทนซื้ อ ขาย
               อสังหาริมทรัพยด�?าเนิน�?ารบริหารจัด�?ารทรัพยสิน�?ละผล�?�?าไรที่ไดรับอยู�?ลว เปนอัน
               ต�?ลงไดวาสินทรัพยจะถู�?ยับยั้งโดยไมตองมีผูบริหารสินทรัพยโดย�?ารจัดท�?าค�?าสั่ง
               �?�? า หนดให ตั ว �?ทนซื้ อ ขายอสั ง หาริ ม ทรั พ ย จ า ยเงิ น ที่ ไ ด รั บ จา�?�?ารให เ ช า บ า นพั �?
               ดัง�?ลาวเขาบั�?ชีธนาคารที่ถู�?ยับยั้งไว ตัว�?ทนซื้อขายอสังหาริมทรัพยไดรับอ�?านาจ
               ตามค�?าสั่งใหช�?าระเงินที่ตองจายประจ�?าส�?าหรับสินทรัพยนั้นรวมทั้งคาธรรมเนียมตางๆ
               จา�?เงินที่ไดรับจา�?คาเชา ค�?าสั่งนี้ไดบันทึ�?ไวในเอ�?สาร�?สดง�?รรมสิทธิ์
              โรงงานผลิตพลาสติ�?ขนาดเล็�? (ตั้งอยูในหนวยอุตสาห�?รรมที่เจาหนาที่เปนเจาของ)
               ด�?าเนิ น�?ิจ�?ารโดยบริ ษัทของเจ าหน าที่ เปนที่ต�?ลงวาโรงงานมีมูล คาน อย ดุ ลบั�?ชี
               เดินสะพัดต่�?า�?ละพนั�?งานสอบสวนสงสัยวาโรงงานถู�?ใชเปนเพียงเครื่องมือใน�?าร
               ฟอ�?เงิ น ที่ ไ ด จ า�?�?ารทุ จ ริ ต ท�? า ให ไ ม มี �? ารขอค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง �?ละธุ ร �?ิ จ �?็ ถู �? ปล อ ยให
                                                                                                                           105
                เจาหนาที่ด�?าเนิน�?ารตอไป ภายหลัง�?ารจับ�?ุม 6 เดือนโรงงาน�?็ป�?ดตัวลง
               หนวยอุต สาห�?รรม พบวา มีผูเชาเพียงคนเดียวคือโรงงาน�?ละโรงงาน�?็ไม ไดช�?าระ
                คาเชาให�?�?เจาหนาที่ หนวยอุตสาห�?รรมนี้อยูภายใตค�?าสั่งยับยั้งซึ่งไดบันทึ�?ไวใน
                เอ�?สารสิทธิ์ เปนที่ต�?ลง�?ันวาโรงงานสามารถใชหนวยอุตสาห�?รรมตอไปไดโดย
                ไมตองช�?าระคาเชา�?ตตองดู�?ลรั�?ษาอาคารสิ่ง�?อสราง�?ละช�?าระภาษีโรงเรือน�?ละที่ดิน
                �?ละภาษี ต า งๆอย า งต อ เนื่ อ ง ภายหลั ง จา�?ที่ �? ารด�? า เนิ น งานของโรงงานพลาสติ �?
                ป�?ดตัวเองลง ค�?าสั่งยับยั้ง�?็เปลี่ยนไปโดยมี�?าร�?ตงตั้งผูบริหารสินทรัพยเพื่อมาบริหาร
                จั ด�?ารทรั พ ย สิ น นี้ ผู บ ริ หารสิ น ทรั พ ย ไ ด ด�?า เนิ น�?ารให เช า ทรั พ ย สิ น จ า ยค า ใช จา ย
                ประจ�?าส�?าหรับที่ดิน�?ละอาคารสิ่ง�?อสรางโดยใชเงินคาเชา�?ละน�?าเงินคาเชาที่ไดมา
                ไปลงทุน
               บั�?ชีธนาคารสวนตัว�?ละพอรตหุน บั�?ชีธนาคารสวนตัว�?ละพอรตหุนทั้งหมด�?็ถู�?
                ยับยั้งโดยย�?เวนบั�?ชีเดียวที่มีเงินจ�?านวนนอยซึ่งเปนบั�?ชีเงินเดือน (ที่เจาหนาที่เอาไว
                ใชจายส�?าหรับตัวเอง�?ละครอบครัว) เพราะวาพอรตหุนมีคาไมมา�?นั�?�?ละเปนหุนอยู
                ในบริษัทที่มีเสถียรภาพจึงไมไดมี�?าร�?ตงตั้งผูบริหารสินทรัพยตั้ง�?ต�?ร�?�?ตหลังจา�?
                ที่�?ตงตั้งผูบริหารสินทรัพยใหควบคุมดู�?ลหนวยอุตสาห�?รรมพอรตหุน�?็อยูในความ
                ควบคุมดุ�?ลของผูบริหารสินทรัพยดวย
               รถยนตราคา�?พง 3 คัน รถยนตทั้งหมดนี้ถู�?ยับยั้ง�?ละอยูในความดู�?ลของเจาพนั�?งาน
                (ตาม�?ฎหมาย) โดยมีวิธี�?าร�?ละสิ่งอ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารบริหารจัด�?ารที่ชวยให
                สามารถดู�?ลรถยนตราคา�?พงไดอยางเหมาะสม


ในสวนที่วาจะยึดทรัพยอยางไรนั้นผูบริหารสินทรัพย (หรือหนวยงานบริหารสินทรัพย) ควรประสาน
�?ับผู ป �?ิบั ติง านที่ ท�? า หนา ที่ สื บสวนสอบสวนคดี อา�?า หา�?จะต องมี �? ารค นที่ ดิน�?ละอาคารที่ มี
สินทรัพยที่จะตองถู�?ยึดอยูชวงเวลาที่ดีที่สุดที่จะเขาครอบครองสินทรัพยคือตอนที่�?�?าลังด�?าเนิน�?าร
ตามหมายคน เมื่อเจาหนาที่ไดเขาคน�?ละเสร็จสิ้น�?ารคนหาพยานหลั�?�?าน�?ลวผูบริหารสินทรัพย
�?็สามารถเขาตรวจสอบสินทรัพยที่ไดรับมอบอ�?านาจใหมายึดไดไมยา�?นั�?107 ผูยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งยึด

107
      บางครั้งผูป�?ิบัติงานอาจไดรับอ�?านาจตาม�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพย ใหสามารถยึดสินทรัพยที่รวมอยูในราย�?ารของค�?าสั่ง
ยับยั้งหรือสินทรัพยที่เชื่อวาเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหรือที่ใชเปนเครื่องมือใน�?าร�?ระท�?าความผิดซึ่งท�?าใหไม
จ�?าเปนตองใหผูบริหารสินทรัพยไปรวมในระหวาง�?ารคน �?ตควรไดมี�?ารหารือ�?ันไวลวงหนาระหวางผูป�?ิบัติงาน�?ับผูบริหาร
สินทรัพยถึงวิธี�?ารจัด�?าร�?ับสินทรัพย


                                                                                                                            106
ตอง�?นใจวาผูบริหารสินทรัพยมีอ�?านาจหนาที่ที่จะเขาไปในที่ดิน�?ละสิ่งปลู�?สรางที่จะคนเพราะ
อาจไมไดรวมอยูในอ�?านาจหนาที่ที่ให�?�?เจาพนั�?งาน

ตารางที่ 4.1 ขอพิจารณาส�?าหรับ�?ารควบคุมบางสวนหรือ�?ารยับยั้ง�?บบมีขอจ�?า�?ัด

ทางเลือ�?                                ขอไดเปรียบ                          ขอเสียเปรียบ
         ่ ินอยางเดียว (ใหบุคคล
ยับยั้งทีด                              อาจไมตอง�?ตงตัง       ริหาร
                                                           ้ ผูบ                                 ่ ิน�?ละธุร�?ิจจะ
                                                                              ผล�?�?าไรที่เ�?ิดจา�?ทีด
เปาหมายครอบครองธุร�?ิจโรง�?รม            สินทรัพยเพราะตัวธุร�?ิจรับผิดชอบ      ไมถู�?ริบดวย
�?ละสิ่ง�?อสรางตางๆ เพื่อบริหาร        ใน�?ารจายคาใชจายประจ�?า�?ละภาษี      หา�?ธุร�?ิจถู�?ใชใน�?ารฟอ�?เงิน
จัด�?าร�?ละช�?าระคาธรรมเนียมตางๆ         ใน�?รณีที่ไมสามารถด�?าเนิน�?าร          ทางเลือ�?นีจ้ ะท�?าให�?ารฟอ�?เงิน
ที่เ�?ี่ยวของ)                          ริบทรัพยไดความเสี่ยงที่             ด�?าเนินตอไปทางที่ดค ี วรพิจารณา
                                        เจาพนั�?งานจะตองรับผิดตอความ        ทางเลือ�?ที่สาม
                                        เสียหายทางธุร�?ิจทีเ่ �?ิดขึ้นหลังจา�?
                                        ถู�?ยับยั้งมีไมสูงมา�?
ยับยั้งทีด
         ่ ิน�?ละสิ่ง�?อสราง            ผล�?�?าไรที่ไดจา�?ที่ดนิ ในรูปของคา อาจจ�?าเปนตอง�?ตงตั้งผูบริหาร
(ใหโรง�?รมเชาที่ดน  ิ )                เชา (หั�?คาใชจายประจ�?า) จะเขาขาย สินทรัพย
                                        ถู�?ริบ                                ผล�?�?าไรจา�?ธุร�?ิจจะไมเขาขายถู�?
                                                                              ริบ
                                        �?ารบริหารจัด�?ารเ�?ี่ยวของเฉพาะ
                                        ที่ดิน�?ละสิ่ง�?อสรางซึ่งไมยุงยา�?
                                        หรือเปนภาระจนเ�?ินไป

ยับยั้งทุ�?อยาง (ที่ดิน สิ่ง�?อสราง    มูลคาเต็มของทรัพยสินรวมทัง
                                                                   ้          เปน�?ารเขา�?ทร�?�?ซงทีต   ่ องมี
ธุร�?ิจโรง�?รม)                           ธุร�?ิจโรง�?รมจะถู�?ยับยั้ง�?ละเขา                    ี วามช�?านา�?เพื่อดู�?ล
                                                                              ผูจัด�?ารที่มค
                                        ขายถู�?ริบ                            �?ารด�?าเนินธุร�?ิจ�?ละรับประ�?ันวา
                                                                              ผล�?�?าไรจา�?ธุร�?ิจไดถู�?ยับยั้งอยาง
                                                                              เหมาะสม
                                                                              ใน�?รณีที่ไมสามารถด�?าเนิน�?ารริบ
                                                                              ทรัพยได เจาพนั�?งานอาจจะตองรับ
                                                                              ผิดตอความเสียหายทางธุร�?ิจที่
                                                                              เ�?ิดขึ้นหลังจา�?ถู�?ยับยั้ง
หมายเหตุ: สินทรัพย = ธุร�?ิจโรง�?รมของ
บุคคลเปาหมายที่ด�?าเนิน�?ารบนที่ดินของ
ตนเอง




                                                                                                            107
ใน�?รณีที่สินทรัพยจะตองถู�?ยึดโดยไมเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารสอบสวนคดีอา�?า (ตัวอยาง เชน �?ารบังคับ
ตามค�?าสั่งยึดตาม�?ระบวนริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ) อาจจ�?าเปนตองไดรับค�?าสั่งยึด
ที่ใหอ�?านาจ�?�?ผูบริหารสินทรัพยใน�?ารเขาไปในที่ดิน�?ละสิ่งปลู�?สรางเพื่อเขาครอบครองสินทรัพย
บางอยาง ผูบริหารสินทรัพยจะตองประสาน�?ับเจาพนั�?งานเ�?ี่ยว�?ับเรื่อง�?ารรั�?ษาความปลอดภัย�?ละ
เจาพนั�?งานควรจัดเตรียมเจาหนาที่เพื่อ�?ารนี้ไวดวย

4.4 จังหวะเวลาของ�?ารใชมาตร�?ารชั่วคราว
จั ง หวะเวลาของ�?ารใช ม าตร�?ารชั่ ว คราวถื อ เป น ส ว นที่ มี ค วามท า ทายที่ สุ ด ใน�?ารด�? า เนิ น �?าร
ริบทรัพย หา�?ใชมาตร�?ารชั่วคราวเร็วเ�?ินไปบุคคลเปาหมายอาจไหวตัว�?ละหยุดความเคลื่อนไหว
(ท�?าใหยา�?ตอ�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?าน ระบุชี้บั�?ชีเงิน�?า�?หรือบุคคลเปาหมายหรือรูป�?บบ�?าร
�?ระท�? า อื่ น ๆ ที่ ใ ช อ ยู ) �?ต ถ า หา�?ใช ม าตร�?ารภายหลั ง จา�?ที่ บุ ค คลเป า หมายรู ว า มี �? ารสื บ สวน
สอบสวน�?็จะสงผลใหสินทรัพยถู�?จ�?าหนายถายโอนหรือซุ�?ซอน ดังนั้นผูป�?ิบัติงานที่ด�?าเนิน�?าร
สืบสวนสอบสวน�?าร�?ระท�?าความผิดควรจะประสานงาน�?ับผูป�?ิบัติงานที่รับผิดชอบ�?ารติดตาม
สิ น ทรั พ ย คื น โดยจะต อ งระวั ง ว า บุ ค คลเป า หมายอาจรู ว า มี �? ารสื บ สวนสอบสวน�?ละต อ ง
เตรียมพรอมตลอดเวลาเพื่อใหไดค�?าสั่งมาตร�?ารชั่วคราวเมื่อจ�?าเปนตองใช บุคคลเปาหมายอาจมี�?าร
ไหวตัวไดในระยะเวลาใดเวลาหนึ่งดังนี้

     เมื่อมี�?ารใชเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนพิเศษบางอยาง เชน �?ารคนที่พั�?หรือส�?านั�?งาน
      สอบปา�?ค�? า พยาน ค�? า สั่ ง เรี ย �? หรื อ�?ารส ง ค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง
      �?ฎหมาย สิ่งส�?าคั�?คือตองมั่นใจวาไดสินทรัพยมาเ�?็บรั�?ษาไว�?อน (หรือพรอมๆ �?ัน�?ับ)
      �?ารใชเทคนิคเหลานี้
     เมื่อบุคคลเปาหมายถู�?�?จงขอหา�?ระท�?าผิดอา�?า
     เมื่อมี�?ารยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งริบทรัพย
ผลของ�?ารด�?าเนิน�?ารผิดจังหวะจะท�?าใหสู�?เสียสินทรัพย�?ละพยานหลั�?�?านเพิ่มเติม ผูป�?ิบัติงาน
ควรเริ่ ม มี �? ารปรึ �? ษาหารื อ �?ั น ตั้ ง �?ต เ ริ่ ม ต น �?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละ�? อ นที่ จ ะมี ป �?ิ บั ติ �? าร
อันเป�?ดเผยตอบุคคลเปาหมาย ควรจะพัฒนา�?ลยุทธที่จะท�?าใหบรรลุวัตถุประสงคของ�?ารสืบสวน
สอบสวนคดีอา�?าควบคูไป�?ับ�?ารยับยั้งหรือยึดสินทรัพยของบุคคลเปาหมายในเวลาที่เหมาะสม
มาตร�?ารชั่วคราวมีประสิทธิภาพนอยในประเทศที่อนุ�?าตใหใชมาตร�?ารชั่วคราวไดหลังจา�?ที่
บุคคลเปาหมายถู�?�?จงขอหา�?ลวเทานั้น �?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารติดตามสินทรัพยอาจ�?ินเวลา
หลายเดื อนหรื อไม�?็ หลายปท�? า ให บุค คลเป าหมายมี โอ�?าสมา�?ขึ้ นใน�?ารซุ�? ซอนหรือจ�?า หน า ย

                                                                                                             108
ถา ยโอนสินทรั พ ยหรือหลบหนีค ดี โชคดีที่ บางประเทศ�?�? ป�?�?หานี้ โดยอนุ�?าตใหใ ชม าตร�?าร
ชั่วคราวเมื่อใด�?็ไดในระหวาง�?ารสืบสวนสอบสวน �?ฎหมายเ�?ี่ยว�?ับ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?า
พิ พ า�?ษาลงโทษยั ง ให โ อ�?าสที่ จ ะยั บ ยั้ ง �?ละยึ ด ทรั พ ย ไ ด เ ร็ ว �?ว า มา�?เพราะว า อ�? า นาจใน�?าร
ด�?าเนิน�?ารดัง�?ลาวไมไดขึ้นอยู�?ับ�?ารด�?าเนินคดีอา�?า

4.5 ขอย�?เวนส�?าหรับคาใชจายตามค�?าสั่งยับยั้ง
บางประเทศอนุ�?าตใหมีขอย�?เวนในค�?าสั่งยับยั้งส�?าหรับ�?ารจายเงินส�?าหรับคาใชจายบางประเภท
รวมทั้งคาครองชีพของบุคคลเปาหมาย�?ละผูอยูในอุป�?าระ คาใชจายเพื่อด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมาย
ที่เ�?ิดขึ้นจา�?�?ระบวนพิจารณาริบทรัพย�?ละ�?ารฟองคดีอา�?า�?ละหนี้สินโดยสุจริต�?ละคาใชจาย
ทางธุร�?ิจของบุคคลเปาหมาย
ขอย�?เวนดัง�?ลาวเปนประเด็นถ�?เถียง�?ันมา�?108 ค�?ารองขอย�?เวนในค�?าสั่งยับยั้งจะลดทอนคุณคา
ของค�?าสั่งยับยั้ง คนที่มีสินทรัพยที่ถู�?ยับยั้งมี�?รงจูงใจที่จะพยายามใชสินทรัพยที่ถู�?ยับยั้งดวยความ�?ลัว
วาจะถู�?ริบไปมา�?�?วาที่จะใชสินทรัพยที่ไมไดถู�?ยับยั้งซึ่งเปนสินทรัพยที่มีอยูโดยไมมีใครรู �?ต�?็มี
ประเด็นเรื่องหลั�?�?ระบวน�?ารอันควร�?หง�?ฎหมาย�?ละสิทธิที่จะปรึ�?ษาทนายความที่ตองจะน�?ามา
พิจารณา109
ในบางประเทศที่อนุ�?าตใหน�?าเอาสินทรัพยที่ถู�?ยับยั้งมาใชไดผูป�?ิบัติงานควรตองมั่นใจวาไมมี
สิ นทรั พ ย อื่นๆที่ ไ ม ไ ด ถู �? ยั บ ยั้ ง ที่ ส ามารถน�? า มาช�? า ระค า ใช จา ยได 110 �?ารใช เทคนิ ค �?ารสื บ สวน
สอบสวน (เช น ค�? า สั่ ง เรี ย �?หรื อ ค�? า สั่ ง ให เป�? ดเผย �?ารสอบปา�?ค�? า ค�? า สั่ ง ค น�?ละค�? า �?ถลงภายใต
ค�?าสาบานที่เคยท�?าไว) ท�?าใหผูป�?ิบัติงานสามารถจะหาพยานหลั�?�?าน�?ละสินทรัพยที่ไมไดถู�?ยับยั้ง
ที่อยูภายในหรือนอ�?เขตอ�?านาจ�?ละใชขอมูลนั้นเสนอตอศาลเพื่อคัดคาน�?ารขอย�?เวนใน�?รณีที่มี
สินทรัพยอื่นๆ ที่สามารถน�?ามาใชได ค�?า�?ถลงอยางเป�?ดเผยหรือ�?ารไตสวนภายใตค�?าสาบานที่�?สดง
ใหเห็นวาเปน�?ารพูดเท็จหรือขัด�?ยง�?ันเปนประโยชนตอพนั�?งานอัย�?ารเพราะวาท�?าลายความนาเชื่อถือ
ของผูยื่นค�?าขอ (ดูหัวขอ 4.6 บทที่ 4 เรื่องค�?าสั่งประ�?อบ)


108
    Theodore S. Greenberg, Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray, Stolen Asset Recovery—A Good Practices
Guide to Non-Conviction Based Asset Forfeiture (Washington, DC: World Bank, 2009), 74
109
    ประเทศที่ไมอนุ�?าตใหมีขอย�?เวนเชนวาโดยป�?ติมั�?จะใชระบบ�?ารใหความชวยเหลือทาง�?ฎหมายหรือ�?ตงตั้งผูป�?ครองดู�?ล
110
    ในบางประเทศจะเปนความรับผิดชอบของผูยื่นค�?ารอง (บุคคลเปาหมาย) ขอค�?าสั่งยับยั้งที่จะ�?สดงภายใตค�?าสาบานใหศาลเห็นวา
เขาหรือเธอไมมีสินทรัพยสะอาดอื่นๆ ที่จะน�?ามาเปนคาใชจาย



                                                                                                                    109
เมื่อมี�?ารพิสูจน�?ลววาไมมีสินทรัพยที่ไมถู�?ยับยั้งผูยื่นค�?าขอจะตองยื่นใบ�?จงหนี้ส�?าหรับคาใชจาย
ใหศาลพิจารณา บางประเทศ�?ฎหมายจะ�?�?าหนดเพดานส�?าหรับคาธรรมเนียมที่ทนายความจะเรีย�?
เ�?็บไดเอาไวซึ่งมั�?จะเปนจ�?านวนที่เทียบเคียงได�?ับความชวยเหลือทาง�?ฎหมายส�?าหรับประชาชน111

4.6 ค�?าสั่งประ�?อบ
ค�?าสั่งประ�?อบเปนค�?าสั่งเสริมของค�?าสั่งยับยั้งหรือค�?าสั่งยึดมีจุดมุงประสงคเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
ของค�?าสั่งหลั�? ตัวอยางค�?าสั่งประ�?อบ เชน
           �?�? า หนดให บุ ค คลเป า หมายหรื อ บุ ค คลใ�?ล ชิ ด �?ั บ บุ ค คลเป า หมายเป�? ด เผยรายละเอี ย ด
            ของลั�?ษณะ�?ละสถานที่ตั้งของสินทรัพยของบุคคลเปาหมาย
           สงสินทรัพยที่ถู�?ยับยั้งหรือถู�?ยึดใหอยูภายใต�?ารควบคุมของผูบริหารสินทรัพย (ดูบทที่ 5)
           �?�?าหนดใหบุคคลเปาหมายถู�?ไตสวนเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยของตนเองภายใตค�?าสาบานตอหนา
            เจาหนาที่ศาลหรือเจาหนาที่อื่นๆ ตามความเหมาะสม�?ละ
           �?�?าหนดใหบุคคลที่สามมอบเอ�?สารที่เ�?ี่ยวของ�?ับสินทรัพยของบุคคลเปาหมาย
อ�?านาจใน�?ารไตสวน�?ละใหเป�?ดเผยเปนวิธี�?ารที่มีประโยชนใน�?ารสืบคน�?ารถือครองสินทรัพย
ที่มี ความซั บซ อน�?ละ�?ารได มาซึ่ง พยานหลั �?�?านที่มี ป ระโยชนตอ�?ารคั ดค านค�? าร องขอใชเงิ น
ที่ถู�?ยับยั้งเพื่อเปนคาใชจายตางๆ พนั�?งานอัย�?ารไมควรด�?าเนิน�?ารไตสวนนอ�?เสียจา�?วารูขอมูล
ที่มีอยูทั้งหมดเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย�?ละอยูใน�?านะที่จะตรวจสอบ�?ละคัดคานพยานหลั�?�?านที่ผูถู�?ไตสวน
ไดยื่นไว ขอมูลจา�?สถาบัน�?ารเงินอาจน�?ามาใชเพื่อ�?สดงใหเห็นวาบุคคลเปาหมายไมไดเป�?ดเผย
เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย�?ละอาจน�?าไปสู�?าร�?จงขอหาขัดค�?าสั่งศาลหรือไมป�?ิบัติตามค�?าสั่งศาล
เพื่อคุมครองเอ�?สิทธิ์ของบุคคลเปาหมายหรือสิทธิที่จะไมใหถอยค�?าเปนป�?ิป�?�?ษตอตนเองอันอาจท�?าให
ตนเองถู�?ฟองคดีอา�?าพยานหลั�?�?านที่ไดมาโดยค�?าสั่งประ�?อบไมสามารถน�?ามาใชใน�?ระบวน
พิจารณาคดีอา�?าที่เ�?ี่ยวของได112 ผูท�?า�?ารไตสวนควรระบุชี้บุคคลเปาหมายของ�?ระบวนพิจารณา



111
      ในออนตาริโอประเทศ�?คนาดา�?ฎหมายอนุ�?าตใหผูอางสิทธิยื่นค�?ารองตอศาลเพื่อขอใหจายเงินส�?าหรับคาใชจายทาง�?ฎหมายใน
คดีริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า �?ารจายเงินอยูภายใตขอบเขตจ�?า�?ัดตาม Civil Remedies Act จ�?านวนเงินสูงสุดที่
จะจายเปนคาใชจายทาง�?ฎหมายค�?านวณเปนรอยละของเงินทั้งหมด�?ละมี�?ารจ�?า�?ัดอัตราคาใชจายดัง�?ลาวดวย
112
      �?ารคุมครองนี้โดยป�?ติ�?�?าหนดไวใน�?ฎหมายหรือเปนสิทธิตามรั�?ธรรมนู�? บางประเทศ�?�?าหนดใหมีหนังสือค�?ามั่นสั�?�?าจา�?
ผูฟองคดีดวย



                                                                                                                      110
คดีอา�?า�?ละตระหนั�?ถึงผลที่จะตามมาจา�?�?ารซั�?ไซรพยานปรั�?ปร�?า ถาหา�?จ�?าเปนควรหารือ�?ับ
พนั�?งานอัย�?ารคดีอา�?า

4.7 ผลประโยชนของบุคคลที่สาม
�?ารเรีย �?ร องของบุคคลที่ สามเปนเรื่ องที่ หลี �?เลี ยงไมไ ดใ น�?รณีที่สิ นทรัพย ถู�? ยับยั้ งหรือถู �?ยึ ด
บุคคลเปา หมายมั�? จะมี�? ารถือครองสินทรั พย ที่มีค วามซั บซ อนซึ่ง เ�?ี่ ยวของ�?ั บบุ คคลที่ สามที่ มี
ผลประโยชน โ ดยชอบด ว ย�?ฎหมาย เช น หุ น ส ว น�?ละผู ล งทุ น ในธุ ร �?ิ จ บุ ค คลที่ ส ามอาจมี
ผลประโยชนอยูในหรือเปนเจาของเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าผิด�?ตไมไดรูเห็น�?ับ�?ารน�?าไปใช
โดยผิด�?ฎหมาย หรือวาผลประโยชนของบุคคลที่สามยังมีป�?�?หาในเรื่องความชอบดวย�?ฎหมาย
ในทางเอ�?สารบุคคลที่สามอาจเปนเจาของสินทรัพยที่ถู�?�?ลาวหาวาควบคุมโดยบุคคลเปาหมาย
หรืออาจถู�?�?ลาวหาวาบุคคลที่สามที่เปนเจาของไมใชผูซื้อโดยสุจริต
ใน�?รณี ที่ บุค คลที่ส ามมี ผ ลประโยชนหรื อหุนอยูใ นธุร�?ิ จหรื อมี�? ารรวมทุน�?ั บบุ ค คลเป าหมาย
ผูป�?ิบัติงานจะตองมั่นใจวาผลประโยชนนั้นเปนผลประโยชนโดยสุจริต�?ละบุคคลเปาหมายไมได
เป น เจ า ของผู รั บ ผลประโยชน ห รื อ ผู ค วบคุ ม ผลประโยชน ถ า หา�?มั่ น ใจ�?็ จ ะต อ งจั ด ท�? า ค�? า สั่ ง
ในลั�?ษณะที่ผลประโยชนของบุคคลที่สามไมถู�?ยับยั้งหรือถู�?ยึด ใน�?รณีเชนนี้ค�?าสั่งยับยั้งสามารถ
�?�?าหนดใหธุร�?ิจด�?าเนิน�?ารไปไดตาม�?ระบวน�?ารป�?ติ�?ตตองมี�?ารรายงานตอศาลอยางเครงครัด
�?ละตองอยูในความดู�?ลของผูบริหารสินทรัพยโดยอนุ�?าตใหบุคคลที่สามที่ไมเ�?ี่ยวของมีสวนรวม
�?ละไดรับผลประโยชนจา�?ธุร�?ิจได�?ตใหบุคคลที่สามเ�?็บผลประโยชนของบุคคลเปาหมายไว�?ละ
หามไมใหบุคคลเปาหมายเขาไปเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารด�?าเนินธุร�?ิจ
ถ า หา�?บุ ค คลเป า หมาย�?ละบุ ค คลที่ ส ามที่ เ ป นผู ล งทุ น โดยสุ จ ริ ต ที่ ใ ช เ งิ น ที่ ถู �? �?ฎหมายลงทุ น
ในสินทรัพย�?ละไมไดเขาไปเ�?ี่ยวของดวยวิธีใดๆ �?ับ�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมายเปนเจาของสินทรัพย
รวม�?ั นอาจจะไมเปน�?ารเหมาะสมที่จะมีค�?า สั่งยับ ยั้งสิ นทรั พยทั้ งหมด �?ตอาจจะยับยั้ งเพี ยง�?ค
“ผลประโยชน (ของบุ ค คลเป า หมาย) ในสิ น ทรั พ ย �?. �? ในทางป�?ิ บั ติ ค�? า สั่ ง เช น นี้ จ ะระงั บ
�?ารด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยทั้งหมดเพราะวาเปน�?ารยา�?ที่บุคคลที่สามจะด�?าเนิน�?ารเฉพาะ
ผลประโยชนของตนเองโดยล�?าพัง �?ตอยางไร�?็ตามค�?าสั่งเชนวาท�?าใหบุคคลที่สามเขาใจชัดเจน
วาค�?าสั่งนั้นไมไดมีเจตนาที่จะริบทรัพยของตนท�?าใหสามารถหลี�?เลี่ยง�?ารมีขอพิพาทโดยไมจ�?าเปน
�?ับบุคคลที่สาม
สินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบมั�?จะมีภาระติดพันตามสิทธิยึดหวงของเจาหนี้หรือเปนหลั�?ทรัพยที่ถือ
ครองโดยบุ ค คลหรื อ องค �? รที่ ไ ม ไ ด เ �?ี่ ย วข อ งหรื อ รั บ รู เ �?ี่ ย ว�?ั บ �?ารน�? า สิ น ทรั พ ย ไ ปใช โ ดยผิ ด

                                                                                                                      111
�?ฎหมาย (เชน ธนาคารที่ให�?ูยืมเงิน) เมื่อพิสูจนไดวาเจาหนี้ไมไดมีสวนเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าผิด
�?ฎหมายหลายๆ ประเทศไดปรับปรุง�?ระบวน�?ารใหยอมรับวาเจาหนี้เชนนี้เปนเจาของผูบริสุทธิ์
บางประเทศ�?�? า หนดให ผู มี สิ ท ธิ ยึ ด หน วงต องอ า งสิ ท ธิ เรี ย �?ร องใน�?ระบวนพิ จ ารณาริ บ ทรั พ ย
ตามเวลาที่�?ฎหมาย�?�?าหนด เชนเดียว�?ับบุคคลอื่นๆ ที่มีผลประโยชนในสินทรัพยถาหา�?ไมยื่นเรื่อง
เรี ย �?ร อ งสิ ท ธิ์ สิ ท ธิ์ ยึ ด หน ว งใน�?ระบวนพิ จ ารณาริ บ ทรั พ ย จ ะหมดไป เมื่ อ �?ระบวนพิ จ ารณา
ริบทรัพยเสร็จสิ้น�?ละสินทรัพยถู�?ริบ�?ละขาย�?ลวเจาหนี้�?็จะไดรับช�?าระหนี้จา�?เงินที่ไดมาจา�?
�?าร�?ระท�?าความผิด
ในทุ�?ๆ �?รณีผูป�?ิบัติงานควรจะเป�?ดรับค�?ารองของบุคคลที่สาม�?ละถา�?ฎหมายอนุ�?าตใหท�?าได
ควรจะยินยอมใหมี�?ารเปลี่ยน�?ปลงค�?าสั่งยับยั้ งหรือ�?ารถอนยั บยั้งสินทรัพยหรื อเครื่องมือที่ถื อ
ครองโดยชอบดวย�?ฎหมาย113 �?ตถาหา�?ไมสามารถใหค�?าอธิบายซึ่งพิสูจนไดวาเปนจริงหรือวามี
�?รง�?ดดันจา�?ความสนใจของประชาชน (เชน เปน�?หลงคายาเสพติด) ควรใหศาลเปนผูพิจารณา
ค�?ารองของบุคคลที่สามตามเ�?ณฑที่�?�?าหนดเอาไวใน�?ฎหมายเพื่อคุมครองหรือไมรวมผลประโยชน
ของบุ ค คลที่ ส ามใน�?ารยั บ ยั้ ง หรื อริ บ ทรั พ ย (ดู หัวข อ 6.4 ในบทที่ 6 ว า ด วยเรื่ องผลประโยชน
ของบุคคลที่สามในชวงเวลาริบทรัพย)114

4.8 ทางเลือ�?อื่นๆ นอ�?เหนือจา�?มาตร�?ารชั่วคราว
ถึ ง �?ม วา มาตร�?ารชั่ วคราวเป น�?ลไ�?ที่ นิย มใช ใ น�?ารพิ ทั �? ษ รั �? ษาสิ น ทรั พ ย �? ต �?็ มี บ าง�?รณี ที่ มี
พยานหลั�?�?านไมเพียงพอที่จะใหไดมาซึ่งค�?าสั่งที่เ�?ี่ยวของ ใน�?รณีเชนวาผูป�?ิบัติงานควรพิจารณา
ทางเลือ�?อื่นๆ ที่สามารถบรรลุผลเช นเดียว�?ัน ในหลายๆ ประเทศ�?ฎหมายฟอ�?เงิน�?�? าหนดให
มี�?ารรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัยซึ่งเปนเครื่องมือที่จะใชใน�?ารพิทั�?ษรั�?ษาสินทรัพยไดอี�?วิธี
หนึ่ง FIU อาจมีอ�?านาจทางป�?ครองที่จะยับยั้งหรือป�?ิเสธ�?ารถอนยับยั้งเงินที่ไดรับรายงานวาเปน
ธุร�?รรมอันควรสงสั ย�?ละสถาบั น�?ารเงินอาจตั ดสิ นใจเองอิส ระใน�?ารยับ ยั้ง บั�?ชีเงิน�?า�?เพื่ อ
หลี�?เลี่ยง�?ารเขาไปพัวพัน�?ับ�?ผน�?ารฟอ�?เงิน ถาหา�?ผูป�?ิบัติงาน�?จงใหสถาบัน�?ารเงินทราบ
วาเจาหนาที่ที่ทุจริตไดถู�?ฟองด�?าเนินคดีหรือมี�?าร�?ระท�?าที่นาสงสัยอาจท�?าใหธนาคารมีความสงสัย

113
    เมื่อมี�?ารถอนอายัดทรัพยสิน�?ลวผูป�?ิบัติงานจะตองมั่นใจวาบุคคลที่สามที่ด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับเอ�?สาร�?ารถอนอายัดท�?าขอต�?ลง
                                                                           ่ วของใน�?ารยึด�?ละยับยั้งดวย
รับชดใช�?ละย�?เวน�?ารเรีย�?รองในภายหลัง�?ับเจาหนาที่รั�?�?ละผูรับจางซึ่งเ�?ีย
114
    ขึ้นอยู�?ับ�?ฎหมายของ�?ตละประเทศ�?ละสถาน�?ารณ�?วดลอมของคดีอาจมีโอ�?าสที่รั�?บาลจะตองเปนผูจายคาเสียหายถาค�?าสั่ง
ริบทรัพยลมเหลวถาหา�?เปนที่�?นชัดวามีความเสียหายเ�?ิดขึ้น (ในมูลคาของทรัพยสินหรือรายได) �?ละผูบริหารสินทรัพยควรจะได
ปลอยสินทรัพยให�?�?บุคคลที่สาม



                                                                                                                      112
มา�?ขึ้นเพียงพอที่จะรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย�?ละอาจท�?าให FIU หรือธนาคารด�?าเนิน�?ารอยาง
ใดอยางหนึ่งโดยทันทีเพื่อพิทั�?ษรั�?ษาเงินเอาไว




                                                                                 113
                                              5. �?ารบริหารสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบ


เมื่ อ ได มี �? ารพิ ทั �? ษ รั �? ษาสิ น ทรั พ ย โ ดยมาตร�?ารชั่ ว คราว�?ล ว เจ า พนั �? งานจะต อ งรั บ ประ�?ั น
ความปลอดภัย�?ละมูลคาของสินทรัพยจน�?ระทั่งทายที่สุดมี�?ารริบทรัพย (หรือ�?ารคืนสินทรัพย
ที่ริบไว) ซึ่งอาจ�?ินเวลาหลายป �?ลไ�?�?ารควบคุมเหลานี้บางครั้งท�?างานไดอยางมีประสิทธิภาพ
โดยไมตองมี�?ารควบคุมดู�?ล�?ละบริหารจัด�?ารอยางตอเนื่อง ตัวอยางเชน เมื่อธนาคารไดรับค�?าสั่ง
ยับยั้งหรือค�?าสั่งยึดบั�?ชีเงิน�?า�?�?็สามารถมั่นใจไดวาบั�?ชีธนาคารจะถู�?ระงับอยางไดผล สินทรัพย
อื่นๆ อาจตองมี�?ารดู�?ลรั�?ษา ควบคุม�?ละบริหารจัด�?ารอยางตอเนื่องมา�?�?วา เชน เครื่องมือ�?ารลงทุน
ที่มีลั�?ษณะเฉพาะตัว สัตวตางถิ่นหรือสัตวที่มีราคา�?พงหรือบานพั�?สุดหรู จ�?าเปนอยางยิ่งที่ระบบ
ริบทรั พยจะตองมีทั้ง ความยืดหยุนใน�?ารควบคุ ม�?ละบริหารสิ นทรัพ ยระหวางรอ�?ารริบ ทรัพ ย
�?ละความสามารถใน�?ารขายสินทรัพย �?ละจายเงิน�?�?าไรที่ไดให�?�?รั�? รั�?บาล หรือผูรับที่ไดรับ
มอบหมายหลังท�?า�?ารริบทรัพย�?ลว115
จุดเริ่ ม ต นของ�?ารสร า งระบบ�?ารบริ หารจั ด�?ารสิ นทรั พ ย ที่ส ามารถน�? าไปใช ป ระโยชน ไ ด จริ ง
คือ�?ฎหมายที่เหมาะสมพรอมดวยระเบียบขอบังคับที่สามารถใชรั�?ษามูลคาของสินทรัพยไดอยาง
มีประสิทธิภาพ โปรงใส�?ละยืดหยุน ตองจัดสรรทรัพยา�?รใหอยางเพียงพอ�?ละเหมาะสมรวมถึง
�?าร�?�?าหนดหนวยงาน�?ลางส�?า หรับ ท�?าหนาที่ บริหาร�?ละควบคุ มสินทรัพ ย�?ละ�?ต งตั้ง เจา หนา ที่
ระดับอาวุโสที่มีทั�?ษะใน�?ารบริหารจัด�?ารเพื่อควบคุมดู�?ล�?ผนงาน เราไมสามารถคิดเอาเองวา
โครงสราง�?ารบังคับใช�?ฎหมายที่มีอยูมีทั�?ษะ�?ละทรัพยา�?รที่จ�?าเปนส�?าหรับ�?ารบริหารสินทรัพย
อยู�?ลว ถึง�?มวาจะมีความสามารถขั้นพื้น�?านในเรื่องนี้อยูบาง ตัวอยางเชน หนวยงานบังคับใช
�?ฎหมายยึด�?ละเ�?็บรั�?ษาสินทรัพยที่เปนพยานหลั�?�?านใน�?าร�?ระท�?าความผิดอา�?า �?ตระบบ
�?็ไมมีขีดความสามารถเพียงพอที่จะยึด หรือยับยั้ง�?ละริบสินทรัพยไดอยาง�?วางขวาง ถาหา�?ไมมี
�?ารราง�?ฎหมาย�?ละ�?ฎระเบียบตางๆ อยางระมัดระวังรวมทั้งเงินสนับสนุน�?ารบริหารสินทรัพย

115
    ประชาคมระหวางประเทศตระหนั�?ถึงความส�?าคั�?ของ�?ารบริหารสินทรัพยที่ถู�?ยึด ดู UNCAC art 33 (3) มี�?ารจัดท�?าค�?า�?นะน�?า
ส�?าหรับเรื่องนี้ไวในG8 Lyon/Roma Group, Criminal Legal Affairs Subgroup, “G8 Best Practices for the Administration of Seized
Assets�? (April 27, 2005), http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/moneyval/web_resources/G8_BPAssetManagement.pdf; and the
General Secretariat, Organization of American States, “Model Regulations Concerning Laundering Offences Connected to Illicit
Drug Trafficking and Related Offences,�? art. 7 (Washington, DC, 1992)


                                                                                                                         114
ถึง�?มจะมีระบบ�?ารริบทรัพยที่ดีที่สุด�?็อาจไมมีประสิทธิภาพเพราะไมสามารถบริหารสินทรัพย
ที่ยึดมา

5.1 บุคคลหลั�?ใน�?ารบริหารจัด�?ารสินทรัพย
ดังที่�?ลาว�?ลวในคูมือนี้วา�?ารริบทรัพยจ�?าเปนตองมี�?ารประสานงานระหวางบุคคล�?ละหนวยงาน
ที่ท�?างานดวย�?ันซึ่งมีทั�?ษะ�?ต�?ตาง�?ันรวมทั้งผูบังคับใช�?ฎหมาย นั�?วิเคราะห�?ารเงิน พนั�?งาน
อัย�?าร ผูพิพา�?ษาผูสืบสวนคดี �?ละผูบริหารสินทรัพยหรือหนวยงานบริหารสินทรัพย ถึง�?มวา
ในบางเวลา�?ลุมหนึ่งอาจจะมีสวนรวมมา�?�?วาอี�?�?ลุมหนึ่ง�?ตทุ�?�?ลุมควรจะไดรับทราบวามี�?าร
ด�?าเนิน�?ารอะไรบางตั้ง�?ตตนจนจบ
ผูบริหารสินทรัพยควรมีทั�?ษะ ทรัพยา�?ร�?ละอ�?านาจตาม�?ฎหมายเพื่อ 1) รั�?ษาความปลอดภัย�?ละ
มูลคาของสินทรัพยในระหวางรอ�?ารริบทรัพย (รวมถึง�?ารขายสินทรัพยที่เสื่อมราคาอยางรวดเร็ว)
2) จางผูมีความช�?านา�?พิเศษใน�?ารบริหารจัด�?ารถาหา�?จ�?าเปน 3) ขายสินทรัพยในราคายุติธรรม
หลัง�?ารริบทรัพย�?ละ 4) �?บงสันป�?นสวนเงินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิดตาม�?ฎหมายที่บังคับใชอยู
หลังจา�?จายคาใชจายที่จ�?าเปน�?ลว เจาพนั�?งานผูบังคับใช�?ฎหมาย พนั�?งานอัย�?ารหรือศาลไมคอย
มีทั�?ษะดัง�?ลาวซึ่งจะหาความเชี่ยวชา�?ที่จ�?าเปนดัง�?ลาวไดดวยวิธี�?ารอื่นๆ รวมถึง

           จัดตั้งส�?านั�?งานบริหารสินทรัพยขึ้นมาโดยเฉพาะ จัดตั้งหนวยงานที่มีหนาที่รับผิดชอบ
            �?ารบริหารสินทรัพยที่ถู�?ยึดหรือถู�?ยับยั้ง จางผูบริหารสินทรัพยที่มีคุณสมบัติเหมาะสม
            วิ เ คราะห �? ละวาง�?ผนงาน�? อ น�?ารยั บ ยั้ ง สิ น ทรั พ ย �?ละประสานงาน�?ารขายหรื อ
            �?ปลงสินทรัพยใหเปนเงินภายหลังจา�?�?ารริบทรัพย116
           จัดตั้ง�?ายบริหารสินทรัพยขึ้นภายในหนวยงานที่มีอยู�?ลว ในบาง�?รณี�?ายที่จัดตั้งขึ้น
            ใหม ใ นหน วยงานของรั �?ที่ มี อยู �?ล วจะมี หน า ที่ บ ริ หารสิ นทรั พ ย ที่ เข า ข า ยถู �? ริ บ เพี ย ง
            อยางเดียว117ซึ่งมั�?จะเปนหนวยงานที่มีความเชี่ยวชา�?ใน�?ารบริหารสินทรัพยอยู�?ลว118

116
     ตัวอยางของส�?านั�?บริหารสินทรัพยที่มีความเชี่ยวชา�?รวมถึงthe Canadian Seized Property Management Directorate and the
Haitian Bureau d’Administration du Fond Special de lutte contre la drogue FATF �?นะน�?าส�?านั�?บริหารสินทรัพยตางๆ ไวใน “Best
Practices: Confiscation (Recommendations 3 and 38),�? ซึ่งรับรองโดยที่ประชุม FATF เต็มคณะเมื่อ�?ุมภาพันธ 2553 The Camden
Asset Recovery Inter-Agency Network ไดเสนอ�?นะใหมี�?ารจัดตัง     ้ ส�?านั�?งานบริหารสินทรัพยไวใน�?ารประชุมสามั�?ประจ�?าป 2551
117
     ในโคลัมเบียหนวยงานตอตานยาเสพติดมีหนวยบริหารสินทรัพยที่ตั้งขึ้นมาเฉพาะเพื่อรับผิดชอบสินทรัพยที่ถู�?ยึด�?ละยับยั้งตาม
Colombia’s anti-drug trafficking laws ในสหรั�?อเมริ�?า U.S. Marshal’s Service เปนหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายทั่วไปที่ท�?าหนาที่
บริหารสินทรัพยตาม U.S. Asset Forfeiture Program ตั้ง�?ตป 2527
118
    ตัวอยางคือ the Insolvency and Trustee Service Australia หนวยงานของรั�?บาลรับผิดชอบ�?ารด�?าเนิน�?ารตาม�?ฎหมาย
�?ารลมละลาย�?ละมีหนี้สินลนพนตัว นอ�?เหนือจา�?�?ารป�?ิบัติหนาที่หลั�?ใน�?านะผูบริหารทรัพยสินในคดีลมละลาย�?ละบริหาร
                                                                                                                       115
            มอบให ผู อื่ น เป น ผู บ ริ หารสิ นทรั พ ย ในประเทศที่ ไ ม ใ ช วี�? ารจั ดตั้ ง ส�? า นั �? งานบริ หาร
             สิ น ทรั พ ย ขึ้ น มาใหม ห รื อ ใช ป ระโยชน จ า�?หน ว ยงานเดิ ม ที่ มี อ ยู �?็ จ ะมอบให เ อ�?ชน
             ภายในประเทศเปนผูจัด�?ารดู�?ลทรัพยสิน119

5.2 อ�?านาจของผูบริหารสินทรัพย
ผูบริหารสินทรัพยมีอ�?านาจหนาที่ตาม�?ฎหมายหรือระเบียบศาลที่มีอยูซึ่งมั�?จะรวมถึงอ�?านาจใน�?าร
รวบรวมขอมูลส�?าคั�?เพื่อชวยใน�?ารป�?ิบัติงาน

5.2.1 อ�?านาจตาม�?ฎหมาย
เมื่อศาลสั่งใหส�?านั�?บริหารสินทรัพยเขาควบคุมสินทรัพยตามค�?าสั่งยับยั้งหรือค�?าสั่งยึดส�?านั�?งาน
(หรือผูจัด�?าร) จะตองไดรับอ�?านาจตาม�?ฎหมายเพื่อด�?าเนิน�?ารตางๆ ที่จ�?าเปนตามหนาที่ โดยป�?ติ
�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพย �?ฎหมายวาดวย�?ารบริหารสินทรัพย �?ฎหมายฟอ�?เงิน�?ละระเบียบ
ศาลจะใหอ�?านาจเหลานี้ซึ่งรวมถึง
           อ�?านาจใน�?ารจายเงินที่ตองใชเปนคาใชจาย�?ละเงินที่ตองช�?าระซึ่งเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารยับยั้ง
            หรือยึด�?ละบริหารสินทรัพย
           อ�?า นาจใน�?ารซื้อ�?ละขายสิ นทรัพ ย ที่ถู �? ยึ ดหรื อสิ นทรัพ ย ที่ถู �? ยั บยั้ ง ที่อยู ใ นรู ป ของหุ น
            หลั�?ทรัพยหรือ�?ารลงทุนอื่นๆ
           อ�?านาจใน�?ารท�?าประ�?ันสินทรัพยที่อยูภายใต�?ารควบคุม
           ใน�?รณีของธุร�?ิจอ�?านาจใน�?ารด�?าเนินธุร�?ิจรวมถึง�?ารจางหรือเลิ�?จางคนที่ท�?างานให�?ับ
            ธุร�?ิจ ถาจ�?าเปนสามารถจางผูจัด�?ารธุร�?ิจ�?ละมีอ�?านาจใน�?ารตัดสินใจตามความจ�?าเปนเพื่อ
            บริหารจัด�?ารธุร�?ิจอยางประหยัด
           ใน�?รณีที่สินทรัพยเปนหุนอยูในบริษัทอ�?านาจใน�?ารใชสิทธิเสมือนเปนผูถือหุน�?ละ



สินทรัพยของบุคคลลมละลายหรือบริษัทที่มีหนี้สินลนพนตัว นอ�?จา�?นั้นยังใหบริ�?ารบริหารสินทรัพยเพื่อสนับสนุน�?ฎหมาย
�?ารริบทรัพยของรั�?บาล�?ลางของออสเตรเลียดวย
119
    �?อฟริ�?าใตเปนตัวอยางของประเทศที่ใชประโยชนจา�?ทรัสตีเอ�?ชน หรือผูดู�?ลสินทรัพยใน�?ารบริหารสินทรัพยเพื่อเปน�?าร
สนับสนุน�?ารบังคับใช�?ฎหมาย Prevention of Organised Crime Act, 1998 ซึ่งเปน�?ฎหมายที่อนุ�?าตใหศาล�?ตงตั้งบุคคลขึ้นมา
ดู�?ลบริหารสินทรัพยที่ถู�?ยึดหรือยับยั้งภายใต�?ฎหมายนี้ �?ละเพื่อจ�?าหนายทรัพยใหเปนตัวเงินตามค�?าสั่งริบทรัพย Asset Forfeiture
                                                                                                                   ู ลทรัพยตาม
Unit of the South African National Prosecution Authority ไดจัดท�?าคูมือส�?าหรับบุคคลที่ไดรับ�?าร�?ตงตั้งใหเปนผูด�?
�?ฎหมายนี้


                                                                                                                             116
         อ�?านาจใน�?ารจายเงินเดือนให�?�?ผูบริหารสินทรัพย�?ละบุคคลา�?รที่เ�?ี่ยวของใน�?ารบริหาร
          สินทรัพยตามอัตราเงินเดือนหรือระเบียบที่�?�?าหนดไวหรือตามค�?าสั่งศาลโดยเป�?ดเผย�?ละ
          ตองไดรับ�?ารตรวจสอบ (ดูหัวขอ 5.8 ในบทที่ 5 วาดวยคาธรรมเนียมที่จายให�?ับผูบริหาร
          สินทรัพย)120
บางครั้งผูบริหารสินทรัพยมีอ�?านาจใน�?ารด�?าเนิน�?าร�?ับสินทรัพยเสื่อมราคาหรือสินทรัพยที่เ�?็บไว
นานจะเสียหายโดยเฉพาะอ�?านาจใน�?ารขายสินทรัพย�?อนที่จะมีค�?าสั่งริบทรัพยเปนที่สุด (ดูหัวขอ
5.4.4 ในบทที่ 5) ถาหา�?ไมมีอ�?านาจใน�?ารด�?าเนิน�?าร�?ับสินทรัพยที่เ�?็บไวนานจะเสียหายหรือมี
ป�? �?หาอื่ นใน�?ารบริ ห ารจั ด �?ารที่ ไ ม มี คู มื อ ด�? า เนิ น�?ารโดยเฉพาะหรื อให อ�?า นาจไว ใ น�?ฎหมาย
ผูบริหารสินทรัพยจะตองขอค�?า�?นะน�?า�?ละอ�?านาจใน�?ารด�?าเนิน�?ารตอศาลที่ออ�?ค�?าสั่งยับยั้ง ขอเสีย
ของ�?ระบวนนี้คือใชเวลามา�?�?ละมีคาใชจายสูง

5.2.2 อ�?านาจใน�?ารรวบรวมขอมูลขาวสาร
�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยใหอ�?านาจใน�?ารรวบรวมขอมูลขาวสาร ในหลาย�?รณีเจาพนั�?งาน
พนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาผูสอบสวนคดีเทานั้นที่สามารถใชอ�?านาจนี้ได�?ตบางครั้งผูบริหาร
สินทรัพยที่ไดรับมอบหมายใหควบคุมสินทรัพยที่ไมรูลั�?ษณะ�?ละที่ตั้งที่�?นนอนหรือเพื่อบังคับ
ตามค�?าสั่งศาลใหช�?าระเงิน�?็ใชอ�?านาจนี้ได อ�?านาจเหลานี้อาจรวมถึงค�?าสั่งเรีย�? หมายคนเอ�?สาร
ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารติดตามสินทรัพย ค�?า�?ถลงเป�?ดเผยสินทรัพยโดยบังคับ�?ละ�?ารไตสวน
�?ารใช อ�?า นาจใน�?ารสั่ง ให บุค คลเปา หมายเป�?ดเผยลั�? ษณะ�?ละที่ ตั้ง สินทรัพ ยข องตนเองภายใต
ค�?าสาบาน�?�?ผูบริหารสินทรัพยเปน�?ลยุทธที่สามารถใชไดผลทั้งในประเทศ common law �?ละ
civil law121 �?ตถึง�?มวาบุคคลเปาหมายไมยอมเป�?ดเผยสินทรัพยที่มีอยูหรือที่ตั้งของสินทรัพย
ที่�?ตเดิมไมรูวาเปนสินทรัพยของบุคคลเปาหมาย ค�?า�?ถลงเชนวา หรือถึง�?มวา�?ารป�?ิเสธที่จะท�?า
ค�?า�?ถลง�?็ สามารถน�?ามาใชป ระโยชน ใน�?ารคัดคานค�?าร องของบุค คลเปาหมายเพื่อใชสินทรัพ ย
ที่ถู�?ยับยั้งส�?าหรับจายเปนคาธรรมเนียมใน�?ารด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมายหรือคาใชจายใน�?ารด�?ารงชีพ
ที่บุคคลเปาหมายยื่นมาในภายหลังได122 ถาพบวาขอมูลที่ใหไวเปนขอมูลเท็จหรือ�?ารป�?ิเสธที่จะ
120
      ในบางประเทศเงินเดือนของผูบริหารสินทรัพยจายจา�?สินทรัพยที่ถู�?ริบ ไม�?นะน�?าใหจายเงินเดือนใหผูป�?ิบัติงานที่รับผิดชอบ
�?ารสืบสวนสอบสวนหรือ�?ารฟองรองที่น�?าไปสู�?ารริบทรัพยโดยใชเงินที่ถ�?   ู ริบเพราะวาท�?าใหถู�?มองวา�?ารยึดสินทรัพยท�?าไป
เพื่อใหไดเงินตอบ�?ทน
121
     พนั�?งานเจาหนาที่ในบราซิล �?ละ อัง�?ฤษสามารถรองขอค�?าสั่งใหเป�?ดเผย
122
     อ�?านาจใน�?ารตรวจสอบนี้บางครั้งละเมิดสิทธิของบุคคลเปาหมายหรือสิทธิที่จะไมใหถอยค�?าอันเปนป�?ิป�?�?ษตอตนเอง เมื่อมี�?าร
ละเมิดสิทธิเ�?ิดขึ้นพนั�?งานเจาหนาที่จะไมสามารถใชพยานหลั�?�?านใดๆ ที่ไดรับจา�?�?ารตรวจสอบนั้นในคดีอา�?าที่เ�?ี่ยวของ


                                                                                                                         117
เป�?ดเผยขอมูลของบุคคลเปาหมายอาจท�?าใหถู�?ฟองด�?าเนินคดี�?านขัดค�?าสั่ง หรือไมป�?ิบัติตามค�?าสั่ง
ศาลได นอ�?จา�?นั้นอ�?านาจใน�?ารไตสวนภายใตค�?าสาบานบุคคลเปาหมาย บุคคลใ�?ลชิด�?ับบุคคล
เป า หมายหรื อ ที่ ป รึ �? ษาทางวิ ช าชี พ ของบุ ค คลเป า หมาย (เช น นั �? บั �? ชี นายหน า ซื้ อ ขาย
อสังหาริมทรัพย�?ละทนายความ) �?็เปนประโยชนส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพย

5.3 �?ารบันทึ�?ราย�?ารสินทรัพย�?ละ�?ารรายงาน
เมื่อผูบริหารสินทรัพยเขาควบคุมสินทรัพยที่ถู�?ยับยั้งจะตองบันทึ�?รายละเอียดของสินทรัพย�?ละ
�?ารท�?าธุร�?รรมตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ ผูบริหารสินทรัพยจะตองจัดท�?าราย�?ารสินทรัพย �?ละบอ�?ลั�?ษณะ
�?ละสภาพของสิ น ทรั พ ย อ ย า งละเอี ย ด�?ละปรั บ ปรุ ง ข อ มู ล ให เ ป น ป�? จ จุ บั น 123 อาจมี รู ป ภาพ
ประ�?อบด วยหรื ออาจบั น ทึ �? เทปวิ ดี โ อ�?สดงให เ ห็ น สภาพของสิ น ทรั พ ย ใ นขณะที่ ถู �? ยึ ด หรื อ
ถู�?ยับยั้ง ควรมี�?ารประเมินมูลคาสินทรัพย�?ละรวมไวในบันทึ�? บันทึ�?ตางๆ นี้สามารถคุมครอง
ผูบริหารสินทรัพย�?ละผูยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งนั้นจา�?ค�?ารองที่มีในภายหลังวาสินทรัพยเสียหายจา�?
�?าร�?ระท�?าของเจาหนาที่หรือตัว�?ทนของผูบริหารสินทรัพย
ผู บ ริ ห ารสิ น ทรั พ ย ค วรจะระมั ด ระวั ง ใน�?ารบั น ทึ �? ป�? �? หาต า งๆ ใน�?ารบริ ห ารจั ด �?ารหรื อ
ขอบ�?พรองของสินทรัพยที่ตรวจสอบขณะที่ถู�?ยึดหรือถู�?ยับยั้ง เชน หลังคาโ�?ดังเ�?็บสินคารั่ว
ผูบริหารสินทรัพยควรให ขอมูลเชนว านี้�?�?ศาล พนั�?งานอัย �?าร หรือทั้ งสองเพื่อใหมีมาตร�?าร
ที่เหมาะสม�?ละเพื่อไมใหผูบริหารสินทรัพยตองรับผิดชอบตอสภาพของสินทรัพยที่เปนอยู�?อน
ถู�?ยึดหรือถู�?ยับยั้ง
�?ารรายงาน�?็ถือเปนสิ่งส�?าคั�?ตอประสิทธิภาพของระบบ�?ารบริหารสินทรัพยโดยชวยเพิ่มความโปรงใส
ใน�?ารบริ ห ารจั ด�?ารสิ น ทรั พ ย �? ละเป น �?ารสร า งความตระหนั �? รั บ รู ใ ห �?�? ส าธารณะเ�?ี่ ย ว�?ั บ
จุดมุ ง หมาย�?ละความส�? า เร็ จของส�? า นั �? บริ หารสิ นทรั พ ย รายงานใน�?ต ล ะคดี จะต องส ง ให ผู ยื่ น
ขอค�?าสั่งยับยั้ง�?ละถาหา�?�?ฎหมาย�?�?าหนดไว�?็ตองสงใหศาลดวย ราย�?าร�?ละมูลคาของสินทรัพย
ตองผนว�?ไวในรายงานดวย นอ�?จา�?นั้นอาจตองสงรายงานประจ�?าปเ�?ี่ยว�?ับ�?ิจ�?รรมทั่วไป�?ละ
สถิติทั้งหมดดวย




123
    �?ารสนับสนุนทางเทคโนโลยีมีความส�?าคั�?อยางยิ่งใน�?ารรั�?ษา�?ละ�?ารปรับขอมูลราย�?ารสินทรัพยใหเปนป�?จจุบัน บางประเทศ
ใชระบบติดตามทางคอมพิวเตอรที่ออ�?�?บบมาเพื่อจุดประสงคนี้โดยเฉพาะ



                                                                                                              118
5.4 สินทรัพยประเภทตางๆ�?ละป�?�?หาที่เ�?ิดขึ้น
5.4.1 เงินสด บั�?ชีธนาคาร�?ละเครื่องมือทาง�?ารเงินที่ยึดได
�?ารตามรอยเงินเปนเรื่องยา�?�?ต�?ารบริหารจัด�?ารเงินเปนเรื่องงาย เงินสดที่ยึดไดย�?เวนเงินสด
ที่ตองใชเปนพยานหลั�?�?านสวนมา�?มั�?ถู�?เ�?็บรั�?ษาไวในบั�?ชีเงิน�?า�?ที่มีดอ�?เบี้ย124 ในประเทศ
ที่ยับยั้งหรือยึดบั�?ชีธนาคาร�?็ใชนโยบายนี้เชนเดียว�?ัน125 เครื่องมือทาง�?ารเงิน (เชน �?คชเชียรเช็ค
ตั๋ว�?ล�?เงิน บัตรเงิน�?า�? หุน พันธบัตร�?ละบั�?ชีซื้อขายหลั�?ทรัพย) จะตองถู�?ยึดดวยโดยมีขั้นตอน
ใน�?ารเ�?็บรั�?ษาหรือ�?ล�?คืนมูลคา ส�?าหรับหุน พันธบัตร�?ละบั�?ชีซื้อขายหลั�?ทรัพยจะตองจาง
ผูช�?านา�?�?าร(เชน นายหนาซื้อขายหุน)ใหท�?า�?ารประเมินมูลคาของสินทรัพย�?ละ�?�?าหนดวิธี�?ารที่ดี
ที่สุดใน�?ารรั�?ษามูลคาของสินทรัพย ในบาง�?รณีผูช�?านา�?�?ารอาจ�?�?าหนดใหเจาพนั�?งานท�?า�?าร
ช�?าระบั�?ชี หรือถือครองดวยวิธี�?ารอื่นเพื่อรั�?ษามูลคาของสินทรัพย

5.4.2 อสังหาริมทรัพย (ที่ดิน)
โดยหลั�?ทั่วไป�?ลวอสังหาริมทรัพย�?ละสิ่งที่ปรับปรุงเปนสินทรัพยที่เหมาะที่จะยึดเพื่อจุดประสงค
ใน�?ารริบทรัพยโดยเฉพาะอยางยิ่งในประเทศที่มีระบบ�?รรมสิทธิ์ที่ดินที่มีประสิทธิภาพซึ่งมี�?าร
บันทึ �? รายละเอี ย ดเ�?ี่ ย ว�?ั บ �?รรมสิ ท ธิ์ �?ละภาระติ ดพั นไว ที่ ส�? า นั �? ทะเบี ย น�?ลางหรื อส�? า นั �? งาน
ที่ดิน126 ภายใต ระบบเช นว า �?ารบั นทึ�? สิ ท ธิ ยึ ดหน วงหรือภาระติดพั นอื่ นๆลงในทะเบี ย นที่ ดิน
เปนเรื่องงาย�?ละเปนขอสังเ�?ตส�?าหรับผูซื้อที่บุคคลเปาหมายตอง�?ารขายที่ดินให (โดย�?า�?นค�?าสั่ง
ยั บ ยั้ ง ) ว า ที่ ดินนั้ นเข า ข า ยถู �? ริ บ �?ารไม ล งบั นทึ �? ไว ใ นเอ�?สารสิ ท ธิ อาจเป น อุ ป สรรคขั ดขวาง
�?ารด�?าเนิน�?ารของเจาพนั�?งานใน�?ารริบทรัพยถึง�?มวาจะมีค�?าสั่งยับยั้ง�?ตบุคคลเปาหมายอาจโอน
�?รรมสิทธิ์ที่ดินให�?�?ผูซื้อโดยสุจริตซึ่งอาจเรีย�?รองความเปนเจาของโดยสุจริตไดในภายหลัง
ใน�?รณีที่ไมมีอะไรซับซอนซอนเงื่อนที่ดินมั�?จะถู�?ยับยั้งไดอยางมีประสิทธิภาพโดยไมตอง�?ตงตั้ง
ผูบริหารสินทรัพย �?ตอยางไร�?็ดี�?็ยังมีป�?�?หาตางๆอี�? เชน

124
     ในโคลัมเบียเงิน�?า�?ที่เปนส�?ุลเงินดอลลารสหรั�?จะถู�?สงไปที่U.S. Federal Reserve Bank เพื่อตรวจสอบความ�?ทจริง�?ลว
จึงน�?าไปลงทุนในหลั�?ทรัพยที่ออ�?โดยรั�?บาลโคลัมเบีย
125
     ในสวิสเซอร�?ลนดSwiss Bankers Association �?ละหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายท�?างานรวม�?ันในระบบ�?ารบริหารจัด�?ารบั�?ชี
ธนาคารที่เขาขายถู�?ริบ
126
     ระบบเ�?าๆ มั�?จะท�?าดัชนีลงในสมุดทีส ่ าธารณะเขาถึงได ระบบใหมม�?ั จะจัดท�?าดัชนีทางเล็�?ทรอนิ�?ส�?ละสามารถเขาดูไดใน
�?านขอมูลออนไลน



                                                                                                                    119
     ภาษีที่ดิน�?ละโรงเรือน ภาษีบ�?ารุงทองที่�?ละเงิน�?ูที่มีประ�?ัน โดยทั่วไปที่ดินจะตองเสียภาษี
         ที่ ดิ น �?ละโรงเรื อ น�?ละภาษี บ�? า รุ ง ท อ งที่ �? ละอาจมี ภ าระติ ด พั น �?ั บ ธนาคารโดยใช เ ป น
         หลั �? ประ�?ั น สิ นเชื่ อบ า นหรื อเงิ น �?ู เมื่ อที่ ดิ นถู �? ยั บ ยั้ ง ค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง ควร�?�? า หนดให บุ ค คล
         เป า หมายหรื อผู ค รอบครองที่ ดินคนอื่ นต องช�? า ระภาษี�?ละหนี้ สิ นอื่ นที่ เป นภาระติ ดพั น
         ส�?าหรับที่ดินที่ผูอื่นมีสิทธิครอบครองเพื่อเปนหลั�?ประ�?ัน�?ารช�?าระหนี้ ถาหา�?เจาของที่ดิน
         ไมช�?าระภาษีโรงเรือนภาษีบ�?ารุงทองที่�?ละช�?าระหนี้เงิน�?ูศาลควรจะไดรับ�?าร�?จงใหทราบ
         ทางเลื อ�?อี �? ทางหนึ่ ง คื อผู บ ริหารสิ นทรั พ ย อาจท�? า ข อต�?ลง�?ั บ บุ ค คลเป า หมายหรื อผู ที่
         ครอบครองที่ดินโดยให สิท ธิ ค รอบครองที่ ดินต อไปโดยมี เงื่ อนไขว า ต องจา ยค า ใช จา ย
         เหลานี้ทั้งหมด�?ละใหสิทธิผูบริหารสินทรัพยเขาครอบครอง�?ละขับไลผูครอบครองที่ดิน
         ออ�?ไปจา�?ที่ดินหา�?ไมท�?าตามเงื่อนไขที่ต�?ลงไว ผูบริหารสินทรัพยอาจท�?าสั�?�?าใหเชา
         สินทรัพยในอัตราที่เพียงพอที่จะช�?าระคาใชจายทั้งหมดหรือขายสินทรัพย�?ลวน�?าเงินมา
         ช�?าระหนี้ โดยป�?ติ�?ลวในทายที่สุด�?ารช�?าระภาษี�?ละช�?าระหนี้ตามสิทธิยึดหนวงมีล�?าดับ
         ความส�?าคั�?เหนือ�?วาค�?าสั่งริบทรัพย
     คาใชจายตางๆ คาใชจายประจ�?า�?ละ�?ารปรับปรุงที่ดิน �?ารยับยั้งที่ดินอาจยุงยา�?ซับซอน
         จา�?รายจายที่เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยที่สูงมา�?�?ละใบ�?จงหนี้คาสาธารณูปโภคซึ่งบางอยางตอง
         ช�? า ระเป น �?ารด ว น ที่ ดิ น บางประเภทจ�? า เป น ต อ งมี ค า ดู �? ลรั �? ษาที่ สู ง มา�?เพื่ อ คงมู ล ค า
         ของที่ ดินไว เชน สนาม�?อล ฟ หรือฟาร ม ถา หา�?มีเงิ นที่ ไ ดม าจา�?สิ นทรั พย ของบุค คล
         เปาหมาย�?องทุนสินทรัพยหรือ �?องทุนเฉพาะ�?ิจอื่นๆ ควรน�?ามาใชเพื่อ�?ารดู�?ลรั�?ษามูลคา
         ทั้งหมดของที่ดิน ถาหา�?ไมมี เงิน�?องทุนหรือไมสามารถรั �?ษามูลคาของที่ดินเอาไวไ ด
         �?ารท�? า สั �?�?าให เ ช า หรื อ ขายที่ ดิน น า จะเป นทางเลื อ�?ที่ ดี�? ว า (ถ า หา�?ท�? า ได โ ดยได รั บ
         หรือไมไดรับความยินยอมจา�?เจาของ)

5.4.3 รถยนต เรือ�?ละเครื่องบิน
ไมมีขอโต�?ยงเลยวามีป�?�?หาใน�?ารบริหารจัด�?ารยานพาหนะที่ยุงยา�?�?ละคาใชจายสูงใน�?ารเ�?็บ
รั�?ษา�?ละดู�?ลรั�?ษาในชวงระหวาง�?ารยึด�?ละ�?ารริบทรัพยซึ่งมั�?จะใชเวลาหลายป อาจจะมีป�?�?หา
ขอโต�?ยง�?ันเรื่องราคาตลาดของยานพาหนะที่ยึดมา�?ละโดยป�?ติ�?ลวราคาจะลดลงอยางรวดเร็ว
ยานพาหนะที่ผูป�?ิบัติงานยึดมามั�?จะจอดทิ้งไวที่สนาม(ดู�?ผนภาพที่ 5.1) ซึ่งไมใชวิธี�?ารบริหาร
สิ น ทรั พ ย ที่ เหมาะสมเพราะท�? า ให หน ว ยงานที่ ยึ ด ยานพาหนะมาต อ งรั บ ผิ ด ชอบต อ ค า สิ นไหม
ทด�?ทน�?ละท�?าใหเงินที่ไดมาจา�?�?ารขายยานพาหนะภายหลังที่ถู�?ริบลดลงอยางมา�?

                                                                                                                           120
�?ารดู �?ลรั �? ษาที่ เหมาะสมส�? า หรั บ รถยนต เรื อ �?ละเครื่ องบิ น ต องมี ส ถานที่ เ�?็ บ ที่ ป ลอดภั ย ที่ จ ะ
สามารถให�?ารดู�?ลรั�?ษาได�?ละตองมีผูเชี่ยวชา�?�?ารดู�?ลรั�?ษา�?ละป�?ิบัติตาม�?ฎระเบียบที่�?�?าหนด
ไวส�?าหรับยานพาหนะ�?ตละประเภทที่ยึดมา สถานที่เ�?็บ�?ละผูดู�?ลรั�?ษาที่เชี่ยวชา�?มีคาใชจายสูง
ที่หนวยงานยึดทรัพยคาตองรับผิดชอบ (เชน หนวยงานบังคับใช�?ฎหมายหรือผูจัด�?ารหรือผูบริหาร
สินทรัพยตามค�?าสั่งยึดทรัพย) หรืออาจจะไดมาจา�?�?หลงอื่นๆ (จา�?บุคคลเปาหมายหรือ�?องทุน
ริบทรัพย)
เมื่อพิจารณาถึงคาใชจายเหลานี้�?ับ�?ารเสื่อมราคาของยานพาหนะอาจไมคุมที่จะยึดยานพาหนะ
เ�?าๆ หรือมีสภาพไมดีเพราะราคาที่ขายไดอาจไมพอ�?ับคาใชจายใน�?ารดู�?ลรั�?ษา ถาหา�?�?ฎหมาย
ให อ�?า นาจ�?ระท�? า ได ค วรพิ จ ารณาขายยานพาหนะที่ ยึ ดมาตอนที่ ยั ง ค อ นข า งใหม �? ละมี ส ภาพดี
(โดยไดรับหรือไมไดรับความยินยอมจา�?เจาของ) เพราะวา�?ารเปลี่ยนยานพาหนะเสื่อมราคาใหเปน
สินทรั พ ย ที่ ยั ง คงมู ล ค า หรื อเ�?็ บ มู ล ค า เป นผลประโยชน ข องทุ �? �? า ยจึ ง มีค วามเป นไปได ที่ จะท�? า
ข อต�?ลงเช น ว า โดยความยิ น ยอมของทุ �? �? า ยรวมทั้ ง บุ ค คลเป า หมายด วย ทางเลื อ�?สุ ด ท า ยอี �?
ทางหนึ่งคืออนุ�?าตใหบุคคลเปาหมายใชรถยนตหรือยานพาหนะอื่นตอไปในระหวาง�?ระบวน
พิจารณา�?ารริบทรัพย�?ละใหวางเงินประ�?ันเปนจ�?านวนเทา�?ับมูลคาของยานพาหนะเมื่อตอนเริ่มคดี

5.4.4 ธุร�?ิจ
โดยทั่ วไป�?ลวเปนไปไมไ ดที่จะยับยั้ งหรือยึดธุ ร�?ิจไดอยา งมีป ระสิท ธิภาพโดยไมใ หอยูภายใต
�?ารควบคุมของผูบริหารสินทรัพย�?ละ�?าร�?ระท�?าเชนนี้ มีความเสี่ยง�?ละคาใชจายสูง โดยที่ธุร�?ิจ

                                                                                                                 121
อาจมีมูลคานอย (เชน ธุร�?ิจอาจไมไดเปนเจาของสินคาคงคลังหรือที่ดิน�?ละสิ่งปลู�?สรางที่ธุร�?ิจ
ตั้งอยู) ควรมี�?ารประเมินมูลคาหุน�?อนยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งยับยั้งหรือค�?าสั่งยึดเพื่อจะไดทราบภาระ
หนี้�?ละทุนที่ถู�?ตอง ถาหา�?ไมสามารถประเมินมูลคาหุนได�?อนรองขอค�?าสั่งยับยั้งหรือค�?าสั่งยึด
ควรจะด�?าเนิน�?ารทันทีหลังจา�?ใชมาตร�?ารชั่วคราว ส�?าหรับธุร�?ิจที่มีมูลคานอยอาจจะรวมอยูใน
สินทรัพยที่จะริบโดยไมตองรับภาระเสี่ยงทาง�?ารเงินที่เ�?ิดขึ้นจา�?�?ารด�?าเนินธุร�?ิจตอไป�?ตป�?ด
�?ิจ�?ารหรือขาย�?ิจ�?ารไปเสีย �?ารระบุวาธุร�?ิจเขาขายตองถู�?ริบอาจท�?าใหสู�?เสียมูลคาของคาความนิยม
วิธี�?ารหนึ่งที่จะปอง�?ัน�?ารสู�?เสียมูลคาความนิยมคืออนุ�?าตใหผูจัด�?ารคนป�?จจุบันด�?าเนินธุร�?ิจ
ตอไป�?ตอยูภายใต�?ารควบคุมของผูจัด�?ารธุร�?ิจที่ผูบริหารสินทรัพยจางมาหรือศาล�?ตงตั้ง
�?ารวาง�?ผน�?อน�?ารยับยั้งมีความส�?าคั�?อยางยิ่งตอ�?ารยับยั้งหรือยึดธุร�?ิจ ค�?าสั่งยับยั้งควรเปนค�?าสั่ง
�?ายเดียวเพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารเคลื่อนยายเงินสด�?ละสินทรัพยของธุร�?ิจออ�?ไป ควรจางบุคคลที่มีทั�?ษะ
ใน�?ารบริหารจัด�?ารธุร�?ิจ�?ละสามารถเขาควบคุมธุร�?ิจไดทันทีที่มี�?ารยับยั้ง
ผูบริหารสินทรัพยหรือผูจัด�?ารที่ไดรับ�?าร�?ตงตั้งหรือจางมาควรเขาควบคุมบั�?ชีธนาคาร ระบบ
บั�?ชี �?ละบันทึ�?ตางๆ ขอมูลทางธุร�?ิจที่ส�?าคั�? (เชน ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับลู�?คา) หุนที่มีมูลคา โรงงาน
�?ละเครื่องมือที่มีมูลคาโดยทันที ถาหา�?จะมี�?ารด�?าเนินธุร�?ิจตอไปสมุดบั�?ชี�?ละบันทึ�?ทางบั�?ชี
ทั้งหมดจะตองมีไวพรอม�?ละใหผูจัด�?ารท�?า�?ารประเมิน นอ�?จา�?นั้นผูจัด�?ารควรจะประสาน�?ับ
เจาหนาที่�?ละบุคลา�?รหลั�?เพื่อเตรียมตัวส�?าหรับ�?ารตัดสินใจเ�?ี่ยว�?ับความนาไววางใจของลู�?จาง
�?ารปลดเจาหนาที่ออ�?อาจเปนบทเรียนราคา�?พง�?ละสงผลใหสู�?เสียความรูเ�?ี่ยว�?ับองค�?ร ลู�?คา
ไมพอใจ�?ละธุร�?ิจขาดทุน�?ต�?ารที่ใหเจาหนาที่มีความภั�?ดีตอบุคคลเปาหมายอยูในองค�?รตอไป
�?็อาจเปนอันตรายตอธุร�?ิจไดเชนเดียว�?ัน
รายงานผล�?ารด�?าเนินงานจะตองสงใหหนวยงานที่ด�?าเนิน�?ารฟองคดี�?ละรับผิดชอบตอค�?าสั่งยับยั้ง
อยางสม่�?าเสมอ เมื่อมีป�?�?หาใดๆ ใน�?ารด�?าเนินธุร�?ิจตองหยิบย�?ป�?�?หาขึ้นมาทันที

5.4.5 ปศุสัตว�?ละฟารม
สินทรัพยประเภทนี้มั�?จะเปนสวนยอยของธุร�?ิจเพราะวา วัว �?ละหรือสัตวที่น�?ามาเลี้ยงไวลาเปน
อาหารหรือ�?ีฬาโดยทั่วไปเปนสวนหนึ่งของธุร�?ิจ�?ารเ�?ษตร หรือมาเลี้ยงไวเพื่อผสมพันธุหรือ�?ขง
อาจเปนฟารมที่ท�?าเปนงานอดิเร�? ไมวาจะเปนฟารมประเภทใด�?ารบริหารจัด�?ารสัตวเลี้ยง�?็อาจ
เปนป�?�?หาส�?าหรับผูบริหารสินทรัพยได
หา�?สินทรัพย เหลานี้ มีมูล คา สูงในตลาด (เชน มา�?ขง อาจมีมูล คาเปนหลาย�?สนหรือหลายลา น
ดอลลาร) ผูป�?ิบัติงานมั�?จะรวมเอาสินทรัพยเหลานี้ไวในค�?าสั่งยับยั้งดวย �?ต�?ารดู�?ลรั�?ษาสัตว
                                                                                               122
มั�?จะมีคาใชจายสูงมา�?ซึ่งรวมถึงคาอาหารสัตว สัตว�?พทย คาดู�?ลรั�?ษาคอ�?�?ละ�?ปลงห�?า�?ละ
คาใชจายส�?าหรับเจาหนาที่ โดยที่มีคาใชจายเหลานี้�?ละขอเท็จจริงทีวาไมมีเงินที่จะน�?ามาใชเปน
คาใชจายเหลานี้ไดอยางเพียงพอบางประเทศจึงไมยึดปศุสัตว�?ละฟารม สวนบางประเทศอาจให
ยับยั้งฟารม�?ลวจึงยึด�?ละขายปศุสัตว (โดยไดรับหรือไมไดรับความยินยอมจา�?เจาของ) ถาหา�?
บุคคลเปาหมายหรือบุคคลใ�?ลชิดตอง�?ารที่จะด�?าเนิน�?ารตอในระหวาง�?ระบวนพิจารณาริบทรัพย
�?็จะตองวางเงินประ�?ัน

5.4.6 โลหะมีคา เพชรพลอย�?ละงานศิลปะ
นอ�?เหนือจา�?�?ารป�?ิบัติตามขั้นตอนวิธีป�?ิบัติ�?ละป�?ปองสินทรัพยดัง�?ลาวที่มีอยูตามราย�?าร�?ลว
ผูบริ หารสินทรั พย จ�?า เปนตองจา งผู เชี่ย วชา�?มาตรวจสอบ รั บรอง�?ละประเมิ นมูล คา สินทรัพ ย
ดัง�?ลาวดวย จะตองมี�?ารจัดสถานที่เ�?็บที่มีความเหมาะสม�?ละปลอดภัยหรือตอง�?�?าหนดไวใน
�?ฎหมายหรือ�?ฎระเบียบ127

5.4.7 สินทรัพยที่เ�?็บไวนานจะเสียหาย�?ละสินทรัพยเสื่อมราคา
สินทรัพยประเภทนี้ได�?�?
        สิน ทรัพ ย ที่เ �?็ บ ไว น านจะเสี ย หายมา�? เช น เรื อ บรรทุ �?ปลาสดหรือ ดอ�?ไม ที่ตั ด สง ขาย
         ถาหา�?ไมขายภายใน 2-3 วัน จะสู�?เสียมูลคาทั้งหมด
        สินทรัพยที่เ�?็บไวนานจะเสียหายปาน�?ลาง เชน พืชไรหรือสัตวที่อยูในฟารมซึ่งจะสู�?เสีย
         มูลคาหา�?ไมเ�?็บเ�?ี่ยวหรือขายในเวลาที่เหมาะสม (อาจเปนหลายอาทิตยหรือหลายเดือน)
        สินทรัพ ยเสื่อมราคา เชน รถยนต เรือ หรือเครื่องมื ออิเล็�? ทรอนิ �?สที่สู�? เสียมูล คาปล ะ
         ประมาณ 15-30 เปอรเซ็นต
ในสถาน�?ารณที่พึงประสงค�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยจะมีบทบั�?�?ัติที่ใหอ�?านาจ�?�?ผูบริหาร
สินทรัพยใน�?ารขายสินทรัพยที่เ�?็บไวนานจะเสียหาย หรือสินทรัพยเสื่อมราคาเร็ว�?ละเอาเงินที่ขาย
ได�?า�?ไวในบั�?ชีธนาคารที่ไดรับดอ�?เบี้ยที่อยูในความดู�?ลของผูบริหารสินทรัพยหรือศาล ใน�?รณี
ที่ ไ ม มี �? ารให อ�?า นาจเช นว า ไว หรื อไม ส ามารถน�? า มาใช ไ ด อาจเป นไปได ที่ จะร องขอให ศ าลใช
ดุลยพินิจเพื่อมีค�?าสั่งตามความเหมาะสมเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยที่ถู�?ยับยั้ง โดยควรไดรับความยินยอม
จา�?ทุ�?�?าย�?ตถึง�?มจะมี�?ารคัดคานศาลควรมีอ�?านาจที่จะออ�?ค�?าสั่งเชนวาได

127
      ในอาเซอรไบจานเพชรที่ยึดไดจะตองเ�?็บรั�?ษาไวที่สถาบัน�?ารเงิน


                                                                                                          123
5.4.8 สินทรัพยที่อยูในตางประเทศ
โดยความชวยเหลื ออย างไมเป นทาง�?าร (เชน ผานทางชองทาง�?ารบริหาร) �?ละตามค�?าร องขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (ดูหัวขอ 4.2.3. ในบทที่ 4 �?ละบทที่ 7) สินทรัพยอาจถู�?
ยับยั้ง�?ละยึดโดยรั�?ตางประเทศ เมื่อมี�?ารยื่นค�?าสั่งยับยั้ง�?ลวเจาพนั�?งานในตางประเทศจะตอง
ด�? า เนิ น �?ารบั ง คั บ ตามค�? า สั่ ง เช น ว า ซึ่ ง ศาลในต า งประเทศอาจ�?ต ง ตั้ ง ให ผู บ ริ ห ารสิ น ทรั พ ย
เปนผูด�?าเนิน�?าร
โดยทั่ ว ไปผู บ ริ หารสิ น ทรั พ ย ใ นทั้ ง สองประเทศจะท�? า งานร ว ม�?ั นเพื่ อรั �? ษาสิ น ทรั พ ย ใ ห ค งไว
ในขณะเดียว�?ันจะเปน�?ารดีหา�?ผูบริหารสินทรัพยในประเทศผูรองขอมีอ�?านาจเพิ่มเติมที่จะให
ความชวยเหลือใน�?ารบังคับใหเปนไปตามค�?าสั่งศาลตางประเทศ�?ละอ�?านาจใน�?ารบริหารสินทรัพย
อ�?านาจดัง�?ลาวนี้จะไมใหผูบริหารสินทรัพยเขาควบคุมสินทรัพยทาง�?ายภาพในประเทศผูรับค�?ารอง
ขอ�?ตอนุ�?าตใหผูบริหารสินทรัพยจางคนด�?าเนิน�?าร ทนายความ หรือตัว�?ทนอื่นๆ ในประเทศ
ผูรับค�?ารองขอเพื่อใหขอค�?าสั่งศาลของประเทศผูรับค�?ารองขอ
อาจมีป�?�?หาบางอยางใน�?ารด�?าเนิน�?าร�?ับตางประเทศ ประเทศผูรับค�?ารองขออาจไมมีเจาพนั�?งาน
ภายในประเทศหรือไมมีขีดความสามารถใน�?ารยับยั้งหรือยึดสินทรัพยบางประเภทตัวอยางเชน
บางประเทศป�?ิ เสธที่ จะยึ ดหรื อยั บ ยั้ ง สั ตว มี ชี วิต หรื อประเทศผู รับ ค�? า รองขออาจไม มี ผู บ ริ หาร
สินทรัพยหรือเงิน�?องทุนที่ใชส�?าหรับบริหารจัด�?ารสินทรัพย ซึ่งป�?�?หาตางๆ เหลานี้อาจ�?�?ไขได
โดย�?ารหารือ�?ับประเทศผูรับค�?ารองขอถึง�?มวาในทายที่สุดประเทศผูรองขออาจจะตองจายเงินจาง
ผูบริหารสินทรัพยเพื่อใหจัด�?ารสินทรัพยที่อยูในประเทศผูรับค�?ารองขอ

5.5 ป�?�?หา�?ารบริหารจัด�?ารที่มีอยูอยางตอเนื่อง
5.5.1 คาใชจาย
ในสถาน�?ารณ ที่ เ หมาะสมผู บ ริ ห ารสิ น ทรั พ ย จ ะมี สิ น ทรั พ ย ห ลายๆ อย า งปน�?ั น ทั้ ง สิ น ทรั พ ย
ที่�? อให เ�?ิ ดรายได เงิ นสด ทุ น�?ละสิ นทรั พ ย เสื่ อมราคาดั ง นั้ นจึ ง สามารถน�? า เงิ นรายได ม าช�? า ระ
คาใชจายตางๆ โดยยังคงรั�?ษามูลคาทั้งหมดของพอรต�?ารลงทุน�?ละรั�?ษาเอาไวจน�?วาจะมีผล
ตัดสินของ�?ระบวนพิจารณาริบทรัพย �?ตบางครั้งไมมีเงินสด�?ละไมมีรายไดที่จะน�?ามาใชใน�?าร
เ�?็บรั�?ษา�?ละดู�?ลสินทรัพย ใน�?รณีเชนนี้ผูบริหารสินทรัพยจ�?าเปนตองขายสินทรัพยหรือหารายได
ใหเพียงพอที่จะน�?ามาเปนคาใชจายใน�?ารดู�?ลสินทรัพยบางทีอาจไดเงินมาจา�?บุคคลเปาหมายหรือ
จา�?�?ารริบทรัพยหรือ�?องทุนริบทรัพย (ดูหัวขอ 5.9)

                                                                                                                124
5.5.2 หนี้สินจ�?านวนมา�?
ในบาง�?รณีผูบริหารสินทรัพยตองควบคุมสินทรัพยของบุคคลเปาหมายซึ่งมีหนี้สินจ�?านวนมา�?ดวย
ผูบริหารสินทรัพยอาจยื่นค�?ารองตอศาลเพื่อท�?าสั�?�?าใหเชาหรือขายสินทรัพยอื่นที่ถู�?ยับยั้งเพื่อน�?าเงิน
มาช�?าระหนี้ เจาหนี้มั�?จะด�?าเนิน�?าร�?ขงขัน�?ับคดีริบทรัพยของเจาพนั�?งานโดยพยายามใหไดสิทธิ
ในสินทรัพยของลู�?หนี้หรือด�?าเนินคดีลมละลาย�?ับบุคคลเปาหมาย
ในสถาน�?ารณเชนนี้ผูบริหารสินทรัพยตองมีความเขาใจเปนอยางดีถึงความเ�?ี่ยวของของ�?ฎหมาย
ว า ด ว ย�?ารริ บ ทรั พ ย �?ั บ �?ฎหมายล ม ละลาย หรื อ�?ฎหมายว า ด วย�?ารช�? า ระบั �?ชี บ ริ ษั ท ในบาง
ประเทศ�?ฎหมายลมละลายหรือ�?ฎหมายวาดวย�?ารช�?าระบั�?ชีบริษัทมีล�?าดับความส�?าคั�?มา�?�?วา
เมื่อบุคคลหรือบริษัทถู�?ศาลสั่งใหเปนบุคคลลมละลาย เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจใน�?ารริบทรัพยท�?าได
เพี ยง�?ค ไ ปต อ�?ถวร วม�?ั บเจา หนี้ที่ ไม มี หลั �?ประ�?ั นอื่ นๆ ในประเทศอื่ นๆ �?ฎหมายว า ดวย�?าร
ริบทรัพยไดรับความคุม�?ันจา�?�?ารด�?าเนิน�?ารตาม�?ฎหมายลมละลาย�?ละ�?ฎหมายวาดวย�?ารช�?าระ
บั�?ชีบริษัทท�?าใหเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจใน�?ารริบทรัพย�?ละค�?ารองตางๆ ที่ยื่นมีล�?าดับความส�?าคั�?สูง
�?วาเจาหนี้อื่นๆ

5.5.3 คาครองชีพ คาใชจายใน�?ารด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมาย คาใชจายทางธุร�?ิจ
ผูบริหารสินทรัพยมั�?จะมีความรับผิดชอบตามค�?าสั่งศาลใหน�?าเงินจา�?สินทรัพยที่ถู�?ยับยั้งมาช�?าระ
คาครองชีพ คาใชจายใน�?ารด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมาย คาใชจายทางธุร�?ิจของบุคคลเปาหมาย�?ละ
คนที่อยูในความอุปถัมภ (ดูขอมูลเพิ่มเติมในบทที่ 6) สวนมา�?คาใชจายจะถู�?�?�?าหนดไวใน�?ฎหมาย
หรื อ โดยค�? า สั่ ง ศาลถึ ง �?ม ว า บางครั้ ง ผู บ ริ ห ารสิ น ทรั พ ย อ าจมี ส ว นร ว มใน�?าร�?�? า หนดว า อะไร
“เหมาะสม�? �?ับจุดมุงหมายใดซึ่งบุคคลเปาหมายสามารถยื่นค�?ารองโต�?ยงตอศาลได
เพราะวา�?ารจายเงินส�?าหรับคาใชจายตางๆ เหลานี้มั�?จะถู�?โต�?ยงในศาลผูบริหารสินทรัพยจึงตอง
ตั ด สิ น ใจด ว ยความระมั ด ระวั ง �?ละบั น ทึ �? �?ละจั ด ท�? า เป น เอ�?สารรวมทั้ ง �?ารท�? า ธุ ร �?รรมต า งๆ
ที่เ�?ี่ยวของดวย

5.5.4 �?ารใชประโยชนสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบ
�?ารใชประโยชนสินทรัพยที่ถู�?ยึด�?ตยังไมมีค�?าสั่งริบมีนัยยะส�?าคั�?ทางจริยธรรม�?ละ�?ารเงินอยาง
มา�? ประเด็นที่เ�?ี่ยว�?ับจริยธรรมคือ ถาหา�?พนั�?งานอัย�?าร ผูพิพา�?ษา เจาพนั�?งาน หรือเจาหนาที่
ทางทหารไดรับอนุ�?าตใหใชรถยนตหรือยานพาหนะอื่นที่ถู�?ยึดไดทันทีตั้ง�?ตชวง�?ร�?ของคดี�?็อาจ
ไมมี �?รงจู งใจที่ จะด�?า เนิน�?ระบวนพิจารณาริบ ทรัพ ยจนถึ งที่ สุดอันเป น�?ารตั ดสิ ทธิ ของเจา ของ
                                                                                                              125
สินทรัพยตลอดไปโดยไมมีค�?าพิพา�?ษาของศาล �?ารใชชั่วคราวยังท�?าใหเ�?ิด�?รงจูงใจที่ไมดีส�?าหรับ
เจ า พนั �? งานใน�?ารยึ ด สิ น ทรั พ ย โ ดยไม ต อ ง�?สดงพยานหลั �? �?านที่ จ�? า เป น มี ป ระเด็ น เ�?ี่ ย ว�?ั บ
ค า ใช จา ยโดยเฉพาะเมื่ อศาลมี ค�? า สั่ ง ให คื นสิ น ทรั พ ย เพราะว า �?ารใช สิ นทรั พ ย ท�? า ให มู ล ค า ของ
สินทรัพยลดลงอาจตองน�?าเงินงบประมาณมาชดใช

5.6 �?ารปรึ�?ษาหารือ
ตามที่ได�?ลาว�?ลวขางตน�?ลววาผูบริหารสินทรัพยจะตองมี�?ารปรึ�?ษาหารือ�?ับผูป�?ิบัติงานอื่นๆ
เ�?ี่ยว�?ับ�?ารยับยั้งที่ยื่นเสนอ�?ละ�?ารตัดสินใจเ�?ี่ยว�?ับ�?ารบริหารสินทรัพย �?ารปรึ�?ษาหารือยังเปน
ประโยชนใน�?รณีที่�?ารบริหารสินทรัพยที่เสนอไปหรือตัดสินใจไป�?ลวมีผล�?ระทบตอมูลคาของ
สินทรัพย �?ารปรึ�?ษาหารือจะชวยป�?ปองผูบริหารสินทรัพยใหไมตองรับผิดชอบตอความเสียหาย
ที่เ�?ิดจา�?�?ารบริหารผิดพลาดโดยเฉพาะอยางยิ่ง�?ารปรึ�?ษาหารือที่มีบุคคลเปาหมาย ผูป�?ิบัติงาน
ที่ ข อค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง �?ละบุ ค คลที่ ส ามที่ มี ผ ลประโยชน ร ว มอยู ด ว ย ค�? า �?นะน�? า จา�?ทุ �? �? า ยที่ ร ว ม
ปรึ�?ษาหารือควรจะบันทึ�?ไวเปนลายลั�?ษณอั�?ษร�?ละน�?ามาพิจารณาอยางจริงจัง อยางไร�?็ตาม
ในทายที่สุดผูบริหารสินทรัพยจะเปนคนตัดสินใจตามค�?าชี้�?นะของศาล

5.7 �?ารขายสินทรัพย
เมื่อไดรับ�?ตงตั้งใหเปนผูควบคุมสินทรัพยตามค�?าสั่งยับยั้งบทบาทของผูบริหารสินทรัพยโดยทั่วไป
คือ�?ารเ�?็บรั�?ษา ดู�?ลรั�?ษา�?ละบริหารจัด�?าร สวนมา�?�?ารขายสินทรัพยจะพิจารณาด�?าเนิน�?าร
�?็ตอเมื่อสินทรัพยเปนสินทรัพยที่เ�?็บไวนานอาจเสียหายหรือสินทรัพยเสื่อมราคาหรือหลังจา�?
มีค�?าสั่งใหริบทรัพย�?ลวเทานั้น นอ�?จา�?นั้นอ�?านาจใน�?ารขายสินทรัพย�?็�?ต�?ตาง�?ันไปในบางประเทศ
ผูบริหารสินทรัพยมีอ�?านาจตาม�?ฎหมายในประเทศอื่นๆ ศาลตองออ�?ค�?าสั่งใหอ�?านาจใน�?ารขาย
สินทรัพย�?�?ผูบริหารสินทรัพย
ใน�?ารขายสิ นทรัพ ยโดยอ�?า นาจที่ ได รับ โดยป�?ติ ผูบ ริหารสินทรั พย สามารถใช ดุล ยพิ นิจใน�?าร
ด�? า เนิ น �?ระบวน�?าร ควรใช วิ ธี �? ารด�? า เนิ น �?ารที่ โ ปร ง ใสที่ สุ ด เพราะจะช ว ยป อ ง�?ั น หรื อ ลด
ขอ�?ลาวหาวา�?ารบริหารผิดพลาด ดวยเหตุนี้โดยทั่วไปวิธี�?ารที่ดีที่สุดคือ�?ารขายทอดตลาดที่มี�?าร
โฆษณาอยางทั่วถึง ในบางโอ�?าสสินทรัพยประเภทพิเศษหรือมาจา�?ตางประเทศซึ่งอาจขายดวย
วิธี�?าร(เชนขายในตลาดเฉพาะ)ที่ท�?าใหไดราคาสูงสุด �?ารตัดสินใจขายสินทรัพยดวยวิธีนี้ตองไดรับ
ค�?า�?นะน�?าจา�?ผูเชี่ยวชา�?�?ละตองจัดท�?าเอ�?สารอยางดี หลายๆ ประเทศด�?าเนิน�?ารโดย�?ารประมูล
ออนไลนหรือ�?ารขายบนเว็บไซตโดย�?�?าหนดราคาประมูลขั้นต่�?าเอาไว


                                                                                                                    126
5.8 คาธรรมเนียมส�?าหรับผูบริหารสินทรัพย
ในบางประเทศมี�?าร�?�?าหนดโครงสรางคาธรรมเนียมที่จายให�?�?ผูบริหารสินทรัพยไวอยางชัดเจน
ใน�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยหรืออางอิงใน�?ฎหมายอื่น (เชน �?ฎหมายวาดวยผูดู�?ลทรัพยสิน
หรือ�?ฎหมายวาดวย�?ารช�?าระบั�?ชีบริษัท) บางครั้งศาลจะเปนผู�?�?าหนดโดยตองเป�?ดเผย�?ละมี�?าร
ตรวจสอบ
โดยป�?ติ�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยพิจารณาใหหั�?เอาคาธรรมเนียมส�?าหรับผูบริหารสินทรัพย
จา�?เงินที่ริบไดไมวาจะเปนเปอรเซ็นตที่�?�?าหนด�?นนอนหรือตามอัตราคาบริ�?ารซึ่งอาจค�?านวณ
เปนอัตราตอชั่วโมงหรือตามระดับของคาจาง เพราะวาผูบริหารสินทรัพยอาจะตองบริหารจัด�?าร
สินทรัพยเปนระยะเวลายาวนานจึงควรจะบันทึ�?คาธรรมเนียมส�?าหรับ�?ารป�?ิบัติงานที่เปนป�?จจุบัน
อยางสม่�?าเสมอเพื่อสงให�?�?พนั�?งานอัย�?าร คาธรรมเนียมที่สะสมเพิ่มมา�?ขึ้นอาจท�?าใหพนั�?งาน
อัย�?ารคิดถึงขอเท็จจริงวา�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?าสั่งนั้นเปน�?ารไมประหยัด�?ละอาจจะ�?นะน�?าใหใช
วิธี�?ารอื่นหรืออาจพิจารณาปรับเปลี่ยนค�?าสั่งใหม
ในบางสถาน�?ารณผูบริหารสินทรัพยป�?ิบัติงานเปนเวลานาน�?ตไมสามารถหั�?คาธรรมเนียมได
(เช น �?ระบวน�?ารพิ จ ารณาริ บ ทรั พ ย ช ะงั �? หรื อไม ป ระสบความส�? า เร็ จ) ในสถาน�?ารณ เ ช น นี้
หนวยงานที่ท�?าหนาที่ริบทรัพยตองจายคาธรรมเนียมใหผูบริหารสินทรัพย �?องทุนเพื่อ�?ารริบทรัพย
ที่มีอยูเปนเครื่องมือที่มีประโยชนส�?าหรับ�?ารจายคาบริหารสินทรัพย วิธีที่ดีควรจะมี�?ารพิจารณา
ถึงประเด็นเหลานี้�?ละมี�?ารต�?ลง�?ันระหวางพนั�?งานอัย�?าร ผูบริหารสินทรัพย�?ละศาลตั้ง�?ต�?ร�?
เพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารเขาใจผิด�?ละ�?ารโตเถียง�?ันในภายหลัง

5.9 เงินที่ใชใน�?ารบริหารสินทรัพย
จ�?า เป นตองมีท รั พยา�?รที่ จะใชใ นทุ�? ๆ ระยะของ�?ารริ บสิ นทรั พ ยรวมทั้ ง �?ารติดตาม �?ารยับ ยั้ ง
�?ารบริหาร �?ละ�?ารขายสินทรัพย ดังที่ได�?ลาว�?ลวขางตนวา�?ารบริหารสินทรัพยอาจมีคาใชจายสูง
�?ละตองมี�?ลไ�?ที่รับประ�?ันวา�?ารสนับสนุนทาง�?ารเงินสามารถคาด�?ารณได เปนไปอยางตอเนื่อง
�?ละเพี ย งพอ ในบาง�?รณี �? ารบริ ห ารสิ นทรั พ ย อาจได รับ เงิ นสนั บ สนุ น จา�?งบประมาณทั่ วไป
ใน�?รณีอื่นๆ อาจไดจา�?�?องทุนเพื่อ�?ารริบทรัพย ประเด็นเหลานี้ได�?ลาวไวในเอ�?สารอื่นๆ ของ
Stolen Asset Recovery Initiative128

128
   Theodore S. Greenberg, Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray, Stolen Asset Recovery—A Good Practices
Guide to Non-Conviction Based Asset Forfeiture (Washington, DC: World Bank, 2009), 90; and Stolen Asset Recovery
Secretariat, “Management of Confiscated Assets�? (Washington, DC, 2009)
                                                                                                                     127
                                                                                6. �?ลไ�?ใน�?ารริบทรัพย


�?ารริ บสิ นทรั พย เป นสิ่ง จ�? า เป นที่ ตองท�? า �? อนส�? า หรับ ประเทศหนึ่ง ประเทศใดที่ ตอง�?ารให มีวิธี �? าร
ที่ครอบคลุมครบถวนส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริต�?ละฟอ�?เงินคืน �?ารริบ
ทรัพ ยเ�?ี่ ยวข อง�?ับ�?ารเพิ�?ถอนสิทธิ ในสิ นทรั พย อยา งถาวรโดยค�?าสั่ งศาลหรื อเจาพนั�?งาน อื่นๆ129
รั�?หรือรั�?บาลไดเอ�?สารสิทธิมาโดยไมตองจายคาสินไหมทด�?ทนให�?�?ผูถือครองสินทรัพย ตราสาร
�?ละมาตร�?านระหวางประเทศเนนย้�?าถึงความส�?าคั�?ของระบบริบทรัพยโดย�?�?าหนดใหอยางนอยที่สุด
รั�?ภาคีตองมีระบบ�?ารริบทรัพยทางอา�?าเพื่อเปนเครื่องมือใน�?ารปราบปราม�?ละปองปราม�?ารทุจริต
�?ารฟอ�?เงิน�?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดราย�?รงอื่นๆ130 UNCAC �?ละขอ�?นะน�?า FATF 40+9 สงเสริมใหมี
�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ละ�?�?าลังไดรับ�?ารยอมรับอยาง�?วางขวางเพราะวาประเทศ
ตางๆ �?�?าลังขยายขอบเขต�?ารริบทรัพยให�?วางขึ้นอยางตอเนื่อง131
เหตุผลส�?าหรับ�?ารริบทรัพยนั้นชัดเจน ประ�?าร�?ร�?ใน�?าร�?ระท�?าผิดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารทุจริต�?ละความผิด
ทาง�?ารเงินอื่นๆ ที่มีผูเสียหาย (ไมวาจะเปนรั�?หรือบุคคลธรรมดา) ซึ่งควรไดรับคาสินไหมทด�?ทนจา�?
เงินที่ติดตามคืนได ประ�?ารที่สองเพราะวาความโลภเปน�?รงจูงใจส�?าคั�?ของ�?ารทุจริต�?ละ�?าร�?ระท�?า
ความผิดทาง�?ารเงิน �?ารริบทรัพยถือเปน�?ารปองปรามโดย�?ารตัดโอ�?าสที่ผู�?ระท�?าผิดจะไดใชเงิน
ที่ไดมาโดยผิด�?ฎหมายหรือพูดอี�?อยางหนึ่งวา�?ารริบทรัพยเปน�?ารสื่อสารใหรูวา “�?าร�?ออาช�?า�?รรม
จะไมไดเงินตอบ�?ทน�? เชนเดียว�?ับ�?ฎหมายอื่นๆ �?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพย�?็ถู�?คัดคานในหลายประเทศ
�?ละในศาลระหวางประเทศ �?ารคัดคานรวมถึง�?ารถ�?เถียงเ�?ี่ยว�?ับเรื่องสิทธิในสินทรัพย�?ละบุคคล
เปาหมายไดรับสิทธิตามรั�?ธรรมนู�?วาดวยผูถู�?�?ลาวหาวา�?ระท�?าผิดอา�?ารวมถึงหลั�?�?ารสันนิษ�?าน
ไว�?อนวาผูถู�?�?ลาวหาเปนผูบริสุทธิ์ สิทธิที่จะไดรับ�?ารรับฟ�?ง�?ละสิทธิที่จะไมให�?ารเปนป�?ิป�?�?ษ
ตอตนเอง �?ารลงโทษซ้�?า�?ละ�?ารลงโทษยอนหลัง ขอถ�?เถียงเหลานี้สวนมา�?มุงไปในประเด็นที่วา
129
    United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 2; United Nations Convention against Transnational Organized
Crime (UNTOC), art. 2; United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 1
130
    UNCAC, art. 2, 31, 54, 55; UNTOC, art. 2, 6, 12, 13; United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic
Substances, art. 1, 5; and recommendations 3 and 38 of the Financial Action Task Force (FATF) 40+9 Recommendations
131
    UNCAC, art. 54(1)(c); recommendation 3, FATF 40+9 Recommendations

                                                                                                                              128
�?ารริบทรัพยควรถู�?พิจารณาวาเปน�?ารลงโทษหรือเปนมาตร�?าร�?�?ไขป�?�?หา ถาหา�?เปน�?ารลงโทษ
�?ระบวนพิจารณา�?็จะด�?าเนิน�?าร�?บบป�?ปอง�?ระบวน�?ารทางอา�?า ถาหา�?เปนมาตร�?าร�?�?ไขป�?�?หา
ขอบเขตของ�?ารบังคับใช�?็จะขยาย�?วางออ�?ไป�?ละอาจรวมถึง�?ารไตสวนโดยหนวยงานทางป�?ครอง
หรือศาล�?พง �?ารใชมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่�?ต�?ตาง �?ารใชขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางได (ถึง�?มวา
หลายๆประเทศ อนุ�?าตใหใชขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางได�?ับความผิดอา�?าบางอยาง) �?ละ�?ารบังคับ
ใชยอนหลัง ในทายที่สุดหลายๆ ศาลยอมรับเอาวิธี�?ารที่อนุ�?าตใหมี�?ารบังคับใชในขอบเขตที่�?วางขึ้น132
ระบอบ�?ารริบทรัพยจะตองมี�?ารระบุชี้ �?ารยึดหรือยับยั้ง �?ารบริหารจัด�?าร �?ารริบทรัพย �?ารช�?าระ
บั�?ชี �?ละ�?าร�?บงป�?นหรือสงคืนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิดหรือเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าผิด
�?ละเพราะวา�?ารทุจริตรายให�?�?ละ�?ารฟอ�?เงินเปน�?าร�?ระท�?าผิดขามพรหม�?ดนระบอบ�?ารริบทรัพย
จึงตองมีความสามารถใน�?ารบังคับตามค�?าสั่งศาลของตนในตางประเทศ ในบทนี้จะ�?ลาวถึงขั้นตอน
ที่�?�?า หนดไวเพื่อใหได มาซึ่งค�? าสั่ง ริบทรัพย �?ละเครื่องมือช วยใน�?ารด�?า เนิ น�?ารที่บ างประเทศใชอยู
ส�?าหรับขอมูลใน�?งมุมอื่นๆ ของ�?ารริบทรัพยดูไดในบทที่ 3,4,5 �?ละ 7 ความเปนมา�?ละพัฒนา�?าร
ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารริบทรัพยดูไดใน�?ลองขอความ 6.1
พนั�?งานอัย�?ารอาจมีวิธี�?ารริบทรัพยหลายวิธี�?ารภายใตระบอบ�?ฎหมายภายในประเทศตน�?ละควร
พยายามท�?าใหทุ�?ๆ ทางเลือ�?ใชไดโดยเฉพาะใน�?รณีที่นาจะมี�?ารคัดคานดาน�?ารริบทรัพย�?ละใน�?รณี
ที่เหตุ�?ารณที่คอยๆ พัฒนาขึ้นมาอาจตัดวิธี�?ารหนึ่งวิธี�?ารใดออ�?ไปตัวอยาง เชน ถาหา�?�?ารฟองคดี
ไมเปนผลเพราะพยานหลั�? �?านรับ ฟ�?ง ไม ได หรื อจ�? าเลยเสี ยชี วิต�?ารริบ ทรั พย ที่ไ มตองมีค�? าพิ พา�?ษา
ลงโทษที่ด�?าเนิน�?ารควบคู�?ันไปจะท�?าใหมีโอ�?าสที่จะริบทรัพยได วิธี�?ารที่มีอยูหลายๆ วิธีอาจชวยให
เจาพนั�?งาน ใชวิธี�?ารหนึ่งเพื่อยึดหรือยับยั้งสินทรัพย�?ลว�?็เปลี่ยนไปใช อี�?วิธี�?ารหนึ่ งเพื่อ�?ารริ บ
ทรัพย133

132
     European Court of Human Rights (ECHR) ตัดสินวาใน�?รณีที่จ�?านวนเงินจ�?า�?ัดอยูเพียง�?คผลประโยชนที่ไดรับ�?ละไมสามารถ
ทด�?ทนดวย�?ารจ�?าคุ�?�?ตทด�?ทนดวยมาตร�?ารทางมูลคาเชิงเศรษ�?ศาสตรอื่นๆ�?ารริบทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?็มีลั�?ษณะเปน
�?าร�?�?ไขWelch v. United Kingdom, No. 17440/90 (ECHR, February 9, 1995); Philips v. United Kingdom, No. 41087/98 (ECHR, July
5, 2001); Butler v. United Kingdom, No. 41661/98 (ECHR, June 27, 2002). ตัวอยางของบางประเทศดูไดจา�? Theodore S. Greenberg,
Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray, Stolen Asset Recovery—A Good Practices Guide to Non-Conviction Based Asset
Forfeiture (Washington, DC: World Bank, 2009), 19–21
133
     สหรั�?อเมริ�?ามั�?จะยึดหรือยับยั้งสินทรัพยโดยใช�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า�?อนที่จะยื่นฟอง�?ตเปลี่ยนไป
ใช�?ารริบทรัพยทางอา�?า�?ับสินทรัพยเดียว�?ันเมื่อมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ลว United States v. Candelaria-Silva, 166 F.3d 19, 43 (1st Cir.,
1999) เหตุผลใน�?ารท�?าเชนนี้เพราะวาผูป�?ิบัติงานมั�?ตอง�?ารยึดหรือยับยั้งสินทรัพย�?อนที่จะมีหลั�?�?านสนับสนุน�?ารตั้งขอหาอยางเปน
                                                                                                                             129
 �?ลองขอความ 6.1 ความเปนมา�?ละพัฒนา�?ารที่ผานมาของ�?ารริบทรัพย
 �?นวคิดเรื่ อง�?ารริบ ทรั พย มีม านาน�?ลว �?ฎหมายริบ ทรั พย ในสมัย โบราณพบเปนหนัง สือนานนั บ
 พันๆ ปมา�?ลว �?ฎหมายริบทรัพยสืบทอดมาจา�?�?ฎหมายที่มีมา�?ตโบราณ�?ละพัฒนาเปนสวนหนึ่ง
 ของทั้ง common law �?ละ civil law ในระยะ�?ร�? เริ่มตนดวยความพยายามอยางจริงจังในชวง
 ค.ศ. 1980 s เพื่ อ ปราบปรามขบวน�?ารค า ยาเสพติ ด �?ละองค �? รอาช�?า�?รรมบางประเทศจึ ง ได
 ด�?าเนิน�?ารทั้ง�?ารริบทรัพยทางอา�?า�?ละระบบ�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ เมื่อไมนาน
 มานี้หลายๆ ประเทศ�?็ไดเพิ่มความพยายามใน�?ารริบทรัพยเปนสองเทาซึ่งมั�?จะมี�?รงจูงใจจา�?�?ารที่
 ติดตามสินทรัพยจา�?�?าร�?ระท�?าผิดคืนไดคอนขางนอยเมื่อเทียบ�?ับจ�?านวนเงินมหาศาลที่ประมาณ�?าร
 วาเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าผิดจึงท�?าให�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยมี�?นวโนมที่�?วางขึ้นดังนี้
          มีบทบั�?�?ัติวาดวย�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
          ลดมาตร�?าน�?ารพิสูจน
          ในบางสถาน�?ารณมี�?ารผลั�?ภาระ�?ารพิสูจนใหผูถู�?�?ลาวหา
          มี�?ารใชขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางไดมา�?ขึ้น
          ใชประโยชนจา�?หนวยงานริบทรัพยทางป�?ครองมา�?ขึ้น�?ละย�?เลิ�?วิธี�?ารที่เ�?ี่ยวของ�?ั บ
           เงินสด�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด


เพื่อความรอบครอบควรจะไดรับค�?าสั่งริบทรัพยหลายค�?าสั่งส�?าหรับสินทรัพยเดียว�?ัน เชน ค�?าสั่งริบทรัพย
ที่ตัวสินทรัพย�?ละค�?าสั่งริบทรัพยตามมูลคา ใน�?รณีเชนนี้ถาหา�?ศาลย�?ฟองขอหาใดขอหาหนึ่ง ตองปลอยตัว
จ�?าเลยหรือศาลอุทธรณ�?ลับค�?าพิพา�?ษาค�?าสั่งริบทรัพยอื่นอาจจะยังมีผลใชไดอยู ในบางประเทศที่มี�?าร
ริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ระบวนพิจารณา�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
จะตองถู�?ระงับไว�?อนจน�?วาจะสิ้นสุดคดีอา�?า�?ละ�?ารอุทธรณเสร็จสิ้นหา�?�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพย
ไมได�?�?าหนดใหเลือ�?อยางใดอยางหนึ่งผูป�?ิบัติงานไมควรละทิ้งบทลงโทษที่มีอยู


ทาง�?าร �?ตโดยทั่วไปหา�?มีค�?าพิพา�?ษาลงโทษในทายที่สุด�?็จะเปน�?ารงาย�?วา ณ จุดนั้นที่ไดรับค�?าสั่งริบทรัพยเปนสวนหนึ่งของ�?าร
ลงโทษ ในท�?านองเดียว�?ันภายใตระบบ extinción de dominio ของโคลัมเบีย�?ระบวน�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า
อาจด�?าเนิน�?ารไปไดอยางอิสระ�?ละคูขนานไป�?ับ�?ารด�?าเนินคดีอา�?า �?ตถาจ�?าเลยถู�?พิพา�?ษาลงโทษ�?ารริบทรัพยทางอา�?า�?็จะงาย�?วาที่
จะด�?าเนิน�?ระบวน�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าใหเสร็จ


                                                                                                                       130
6.1 ระบบ�?ารริบทรัพย
โดยทั่วไป�?ารริบทรัพยเพื่อติดตามเอาคืนสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?ละเครื่องมือที่ใชใน�?ารทุจริต
มี 3 ประเภท คือ �?ารริบทรัพยทางอา�?า �?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ละในบางประเทศ
�?ารริบทรัพยทางป�?ครอง

6.1.1 �?ารริบทรัพยทางอา�?า
�?ารริบทรัพยทางอา�?าตองมี�?ารพิสูจนความผิดโดย�?ารพิจารณาคดีหรือจ�?าเลยรับสารภาพผิด เมื่อไดมี
ค�?า พิพ า�?ษา�?ล วศาลสามารถมีค�? า สั่ง ถึง ที่สุ ดใหริบสิ นทรัพ ยซึ่ งมั �? จะเป นส วนหนึ่ งของค�?า พิพ า�?ษา
ลงโทษ ในบางประเทศ�?ารริบสินทรัพยเปนค�?าสั่งเชิงบังคับ ในประเทศอื่นๆ ศาล (หรือลู�?ขุน) สามารถ
ใชดุลยพินิจใน�?าร�?�?าหนดใหมีหรือไม�?็ได134 ระบบ�?ารริบทรัพยทางอา�?า อาจเปนระบบริบตัวทรัพย
หรือระบบริบทรัพยตามมูลคา (อธิบายไวในหัวขอ 6.2)
ในบางประเทศอาจมี�?ารใชมาตร�?าน�?ารพิสูจน�?ต�?ตาง�?ันใน 2 ชวงของคดี (คือในระหวาง�?ารชี้ขาด
ตัดสินค�?าพิพา�?ษา�?ละในระหวาง�?ระบวนพิจารณาริบทรัพย) ในระหวาง�?ารชี้ขาดตัดสินค�?าพิพา�?ษา
พนั�?งานอัย�?ารมีหนาที่พิสูจนความผิดของจ�?าเลยตามมาตร�?าน�?ารพิสูจนในคดีอา�?าไมวาจะเปนหลั�?
“�?ารพิสูจนจนสิ้นสงสัย�? (beyond a reasonable doubt) หรือ “หา�?มีหลั�?�?านฟ�?งไดวา�? (intimate conviction)
โดย�? อนมี ค�? า สั่ งริ บทรั พย จะต องมี �?ารพิ สู จน ความผิ ดตามมาตร�?าน�?ารพิ สู จน นี้ ภาระ�?ารพิ สู จน
ตอมาคือในชวงระหวางศาลพิจารณาคดีริบทรัพย ในบางประเทศภาระ�?ารพิสูจนในชวงที่สองนี้อาจใช
มาตร�?านที่ต่�?า�?วาคือ “�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?าน�? (balance of probabilities) ประเทศอื่นๆ อาจใช
มาตร�?าน�?ารพิสูจนเชนเดียว�?ับที่ใชในคดีอา�?า
เพราะว าจะตองมี �?ารพิ สู จน ความผิด�? อนจึง เป น�?ารยา�?ที่จะใช วิธี �?ารนี้ เพื่อริบ ทรั พย เมื่อผู�? ระท�? า
ความผิ ด ตาย หลบหนี หรื อ ไม ม าปรา�?�?ตั ว บางประเทศมี บ ทบั �? �?ั ติ ว า ด ว ย�?ารหลบหนี ที่ ใ ห มี
ค�?าพิพา�?ษาลงโทษผู�?ระท�?าผิดเพื่อจุดมุงหมายใน�?ารริบทรัพยเมื่อพิสูจนไดวาเขาหรือเธอไดหลบหนี
�?ารด�?าเนินคดี

134
   ใน�?คนเมรูน�?ารริบทรัพยถือเปนมาตร�?ารบังคับส�?าหรับคดีทุจริตบางคดี ในSection 184(4) ของ the Cameroon Criminal Code วาดวย
�?ารเบียดบัง�?องทุนสาธารณะระบุไววา “ตองมีค�?าสั่งริบทรัพยในทุ�?ๆ �?รณี�?



                                                                                                                      131
6.1.2 �?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษบางครั้งเรีย�?วา“objective confiscation�? or “extinción de
dominio�?ใหอ�?านาจใน�?ารริบสินทรัพยไดโดยไมตองมี�?ารพิสูจนความผิดหรือค�?าพิพา�?ษาลงโทษ135
เพราะวามั �?เปน�?ารริบที่ ตัวทรัพ ยไ มใช ที่บุ คคลที่ค รอบครอง หรื อเป นเจาของสินทรัพ ยโดยทั่ วไป
ตอง�?าร�?ารพิสูจนวาสินทรัพยนั้นไดมาจา�?หรือเปนเครื่องมือใน�?าร�?ระท�?าความผิด136 นอ�?จา�?นั้น
�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษไมมีความเชื่อมโยง�?ับ�?ารพิสูจนความผิดหรือ�?ารไดมาซึ่ง
ค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
�?ารริ บ ทรั พ ย �? บบนี้ มั �? เ�?ิ ด ขึ้ น ได 2 วิ ธี วิ ธี �? ร�?คื อ �?ารริ บ ทรั พ ย ใ น�?ระบวนพิ จ ารณาคดี อ า�?า
�?ตไมจ�?าเปนตองมีค�?าพิพา�?ษาถึงที่สุดหรือพิสูจนไดวา�?ระท�?าผิด137 ในสถาน�?ารณเชนนั้น�?ฎหมายวา
ดวย�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษจะผนว�?อยูในประมวล�?ฎหมายอา�?า �?ฎหมายฟอ�?เงิน
หรือ�?ฎหมายอา�?าอื่นๆ ที่มีอยู�?ละถือวาเปน�?ระบวนพิจารณาคดีอา�?าที่ตองด�?าเนิน�?ารตาม�?ฎหมาย
วิธีพิจารณาความอา�?า วิธีที่สองคือ�?ารริบทรัพยโดย�?ฎหมายที่เปนอิสระที่ใช�?ระบวนพิจารณาคดี
�?ย�?ต า งหา�?�?ละมั �? จะด�? า เนิ น �?ารตาม�?ฎหมายวิ ธี พิ จารณาความ�?พ ง (�?ทนที่ จ ะเป น�?ฎหมายวิ ธี
พิจารณาความอา�?า)138 ในประเทศที่ใชวิธีพิจารณาความ�?พงใชมาตร�?าน�?ารพิสูจนต่�?า�?วาคือ ใช�?าร
ชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?านหรือ “พิสูจนโดยพยานหลั�?�?านที่มีน้�?าหนั�?มา�?�?วา�? ใน�?ารริบทรัพยซึ่งเปน
�?าร�?บงเบาภาระใน�?ารด�?าเนินคดี
บางประเทศจะด�?าเนิน�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?็ตอเมื่อ�?ระบวนพิจารณาคดีอา�?า
เสร็จสิ้นหรือในประเทศอื่นๆ �?ระบวนพิจารณาคดีริบทรัพยถู�?สั่งใหหยุดไว�?อนจน�?วา�?ารสืบสวน
สอบสวนคดีอา�?าจะ�?ลวเสร็จ139

135
    รายชื่อประเทศที่มี�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า ดูไดในอางอิง 20
136
    ในบราซิล�?ละฟ�?ลิปป�?นสระบบ�?ารริบทรัพยไมไดเปน�?บบ�?ารริบที่ตัวทรัพยทั้งหมด�?ละอาจมีค�?าพิพา�?ษาตอบุคคลไมใชตอสินทรัพย
�?อนติ�?ัว�?ละบารบูดา�?ละออสเตรเลียใช�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าโดย�?ารริบตามมูลคาดวยนอ�?เหนือไปจา�?
�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าโดย�?ารริบที่ตัวทรัพย
137
    ตัวอยางของประเทศเหลานี้รวมถึงลิคเตนสไตน สโลเวเนีย สวิสเซอร�?ลนด�?ละไทย
138
    ตัวอยางของประเทศเหลานี้รวมถึง โคลัมเบีย �?อฟริ�?าใต อัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า �?ละ “Civil confiscation�? หรือ “Civil forfeiture�?
จัดอยูในประเภทนี้
139
    �?ฎระเบียบวิธี�?ารทาง�?พงอนุ�?าตใหมี�?ารเป�?ดเผยพยานหลั�?�?าน�?อน�?ารพิจารณา (เชน ค�?าเบิ�?ความของพยาน ค�?าถามเปนลายลั�?ษณ
อั�?ษร �?ละค�?าสั่งเรีย�?เอ�?สารหรือค�?าสั่งใหเป�?ดเผยเอ�?สาร) อาจมีผลเสียตอ�?ารสืบสวนสอบสวนทางอา�?าที่�?�?าลังด�?าเนิน�?ารอยู
                                                                                                                          132
�?ารริ บ ทรั พ ย ที่ ไ ม ตองมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษมี ป ระโยชน ใ นบริ บ ทต า งๆ โดยเฉพาะเมื่ อ ไม ส ามารถ
ด�?าเนิน�?ารหรือไมมี�?ฎหมายบั�?�?ัติให�?ระท�?าไดเชน 1) เมื่อจ�?าเลยตาย หลบหนีคดีหรือไดรับความคุม�?ัน
จา�?�?ารฟองคดี 2) พบสินทรัพย�?ตไมรูวาเจาของเปนใครหรือ 3) มีหลั�?�?านไมเพียงพอพิสูจนความผิด
ของจ�?าเลยหรือมี�?ารพิพา�?ษาใหปลอยตัวจ�?าเลย (ในประเทศที่ใชมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่ต่�?า�?วา) �?ารริบทรัพย
ประเภทนี้มี ประโยชนส�? าหรับ คดี ให�?ๆ ที่มี ความสลั บซั บซ อนซึ่ง อยู ระหว าง�?ารสื บสวนสอบสวน
ทางอา�?า�?ละมีความจ�?าเปนที่จะตองยับยั้ง�?ละริบสินทรัพย�?อนที่จะมี�?ารฟองคดีอา�?า140
�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษไมไดเปนไปเพื่ อจุดประสงคใน�?าร�?ทนที่�?ารริบทรัพ ย
ทางอา�?าใน�?รณีที่สามารถฟองคดี�?ละมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษผู�?ระท�?าผิดไดควรมี�?ารริบทรัพยทางอา�?า
ที่มีประสิทธิภาพ�?ละคอนขางประหยัดไวใหพนั�?งานอัย�?ารด�?าเนิน�?ารได

6.1.3 �?ารริบทรัพยทางป�?ครอง
�?ารริบทรัพยทางป�?ครอง�?ระท�?าไดโดยไมตองมีค�?าวินิจฉัยของศาล โดยมา�?ใชส�?าหรับ�?ารริบทรัพย
เมื่อไมมี�?ารคัดคาน�?ารยึดทรัพย�?ละเปนไปตามขอ�?�?าหนดบางอยาง (เชน มี�?าร�?จงให�?ายตางๆ ทราบ
ทั่ว�?ันโดยเป�?ดเผยตอสาธารณะ ไมมี�?ารยื่นคัดคาน) นอ�?จา�?นั้นอาจมีขอจ�?า�?ัดทาง�?ฎหมายส�?าหรับ
�?ารริบทรัพยทางป�?ครอง เชน มูลคาสูงสุดของสินทรัพยหรือสินทรัพยบางประเภทที่จะท�?า�?ารริบได141
�?ฎหมายตางๆ ที่�?�?าหนดใหด�?าเนิน�?ารริบทรัพยทางป�?ครองไดมั�?จะ�?�?าหนดให�?ารตัดสินใจด�?าเนิน�?าร
ริบทรัพยทางป�?ครองตองไดรับอนุ�?าตจา�?ศาล
�?ารริ บ ทรั พ ย ท างป�?ครองโดยทั่ ว ไปมั �? จะเ�?ี่ ย วข อ ง�?ั บ �?ารบั ง คั บ ใช �? ฎหมายศุ ล �?า�?ร �?ฎหมาย
ปราบปราม�?ารค า ยาเสพติ ด �?ละ�?ฎหมายว า ด ว ย�?ารรายงาน�?ารพ�?พาส�?ุ ล เงิ น ข า มพรหม�?ดน
ตัวอยางเชน อาจใชใน�?ารริบยานพาหนะที่ใชขนสงสิ่งของตองหามหรือเงินสดที่อยูในความครอบครอง
ของผูสงของ ใน�?รณีเชนนี้เจาพนั�?งานผูมีอ�?านาจตาม�?ฎหมายโดยป�?ติจะเปนเจาหนาที่ต�?ารวจหรือ
เจาหนาที่ศุล�?า�?ร �?ระบวน�?ารนี้ท�?าให�?ารริบทรัพยเปนไปอยางรวดเร็ว�?ละประหยัด



140
     ประเทศ civil law หลายๆ ประเทศอนุ�?าตใหมีค�?าสั่งยับยั้งใน�?รณีเชนนั้น �?ตประเทศ common law ไมอนุ�?าตใหมีค�?าสั่งยับยั้งหรือ
�?�?าหนดใหตองท�?า�?ารยื่นฟองภายในเวลาที่�?�?าหนดหลังจา�?มีค�?าสั่งยับยั้งไป�?ลว
141
    ในสหรั�?อเมริ�?า ส�?ุลเงินจ�?านวนเทาไหร�?็�?ลว�?ตรวมทั้งทรัพยสินสวนตัวที่มีมูลคาต่�?า�?วา 500,000 เหรีย�?สหรั�? อาจถู�?ริบทาง
ป�?ครอง �?ตอสังหาริมทรัพยไมวาจะมีมูลคาเทาไหรจะตองถู�?ริบโดย�?ระบวน�?ารทางศาล
                                                                                                                            133
6.2 �?ารท�?างานของ�?ระบวน�?ารริบทรัพย
ตามที่ได�?ลาวไว�?ลวขางตนวาค�?าพิพา�?ษาใหริบทรัพยอาจเปน 1) ค�?าพิพา�?ษาใหริบทรัพยโดยระบุ
สินทรัพยที่จะริบ หรือ 2) ค�?าพิพา�?ษาใหช�?าระเงินตามมูลคา (�?�?าหนดจ�?านวนเงินที่บุคคลจะตองช�?าระ)
บางประเทศอาจใชทั้งสองระบบโดยอนุ�?าตใหริบสินทรัพยที่ระบุชี้�?ละค�?าพิพา�?ษาที่ใหริบไดจา�?
สินทรัพยที่ชอบดวย�?ฎหมายของบุคคล ในสถาน�?ารณเชนนี้ระบบริบตัวทรัพยอาจเปนทางเลือ�?�?ร�?
�?ต�?ารริบทรัพยโดย�?ารช�?าระเงินตามมูลคาสามารถน�?ามาใชไดเมื่อสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิด
ถู�?จ�?าหนายถายโอนหรือถู�?ซอนไว
ทั้งสองวิธีมีเปาหมายอยูที่สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละมีความทับซอน�?ันอยางมา�?
ใน�?ารป�?ิบัติตาม�?ฎหมาย �?ต�?็มีความ�?ต�?ตาง�?ันในวิธี�?ารที่ใช�?ละขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน
เพื่อใหไดมาซึ่งสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด หัวขอนี้พยายามชี้ใหเห็นถึงขอ�?ต�?ตางเหลานี้

6.2.1 �?ารริบทรัพยที่ตัวทรัพย
ระบบ�?ารริบตัวทรัพย (หรือเรีย�?วาระบบ�?ารริบทรัพยที่ “ตัวทรัพยที่เปนประธานของความผิด�? หรือ
สินทรัพยที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด) ซึ่งมุงเนนที่ตัวทรัพยที่เ�?ี่ยวโยงหรือพบวาเปนสินทรัพย
ที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหรือใชใน�?าร�?ระท�?าความผิดซึ่ง�?�?าหนดใหตองมี�?ารพิสูจนความเชื่อมโยง
ของสินทรัพยที่ระบุชี้�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด
ระบบ�?ารริบตัวสินทรัพยมีประโยชนมา�?เมื่อสามารถเชื่อมโยงสินทรัพยที่ระบุชี้�?ับพยานหลั�?�?าน
ของ�?าร�?ระท�? า ผิ ด ตั วอย า งเช น เงิ น ที่ ยึ ด ได จ า�?บุ ค คลที่ รับ สิ นบน(เป นเงิ นที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า
ความผิด) หรือยานพาหนะที่ใชใน�?ารขนเงินสินบนจ�?านวนมา�?ไปสงให�?�?ผูรับสินบน (เปนเครื่องมือ
ที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด) �?ตอยางไร�?็ตามเมื่อไมสามารถเชื่อมโยงสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด
ไดเพราะบุคคลเปาหมายไมไดมีสวนรวมโดยตรง�?ับ�?าร�?ระท�?าผิดหรือผลประโยชนนั้นหางไ�?ลจา�?
�?าร�?ระท�? า ผิ ดโดยผ า น�?ารฟอ�?เงิ น�?ารริ บ ทรั พ ย ดว ยวิ ธี นี้จ ะ�?ระท�? า ได ย า�?ยิ่ ง ขึ้ น บางประเทศได
ปรับปรุง�?ฎหมายเพื่อ�?�?ไขป�?�?หาอุปสรรคตางๆ เหลานี้ เชนใหริบสินทรัพยอื่น�?ทนได�?ละริบทรัพย
ที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด (ดูหัวขอ 6.3)
ความหมายในทาง�?ฎหมายของสินทรั พย ที่ไ ดม าจา�?�?าร�?ระท�?า ความผิด�?ละเครื่ องมือที่ใ ชใ น�?าร
�?ระท�?าความผิดที่เขาขายถู�?ริบ�?ละ�?ารตีความของศาลเปนสิ่งส�?าคั�?ส�?าหรับผูป�?ิบัติงานใน�?ารระบุชี้

                                                                                                               134
สินทรัพยที่จะใสรวมไวในค�?ารองขอริบทรัพย ตอไปนี้จะได�?ลาวถึงประเด็นที่ถู�?หยิบย�?ขึ้นมา�?ละ
ตัวอยางของ�?ารตีความเพื่อยึด (หรือไมยึด) สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละเครื่องมือที่ใช
ใน�?าร�?ระท�?าความผิด

สินทรัพยที่ไดรับมาโดยตรงหรือโดยออมจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
โดยทั่วไปสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหมายถึง สิ่งใดที่มีมูลคาที่ไดรับมาโดยทางตรงหรือ
โดยออมอันเปนผลจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด142 “Direct Proceeds�? รวมถึงเงินที่ไดรับเปนสินบนหรือเงิน
ที่เจาหนาที่ยั�?ยอ�?ไปจา�?สมบัติของชาติหรือจา�?โครง�?ารของรั�? “Indirect Proceeds�? รวมถึงมูลคา
ที่เพิ่มขึ้นของเงินสินบนหรือหุนที่ซื้อดวยเงินที่ยั�?ยอ�?จา�?สมบัติของชาติ
Indirect Proceeds ไมใชเงินที่พอ�?พูนขึ้นจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ตเปนผลประโยชนเสริมที่จะไมพอ�?พูน
ขึ้นมาถาหา�?ไมไดมี�?าร�?ระท�?าความผิด
�?ารประเมินมูลคาของสินทรัพย (หรือใน�?รณี “�?ารริบทรัพยตามมูลคา�? คือ�?ารประเมินผลประโยชน)
ที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดเปนเรื่องยา�? ตัวอยางเชน หา�?บริษัทจายสินบนเพื่อใหชนะ�?ารประมูล
ท�?า สั �?�?า�?ั บ �?องทั พ �?็ มี หลายทางเลื อ�?ที่ จะประเมิ นสิ นทรั พ ย ที่ ไ ดม าจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ดหรื อ
ผลประโยชน เชน143

         มูลคารวมของสั�?�?าเ�?ี่ยว�?ับ�?ารปอง�?ันประเทศ-หา�?สั�?�?าเปน�?ารจัดหาเรือลาดตระเวน
          2 ล�? าๆ ละ 50 ล านเหรี ย �? มู ล คา ของผลประโยชน�?็ คื อ 100 ล านเหรี ย �? วิ ธี�? ารประเมิ นนี้
          สันนิษ�?านวาผู�?ระท�?าความผิดจะไมไดรับสั�?�?าหา�?ไมมี�?ารจายสินบน – ซึ่งเปนขอสันนิษ�?าน
          ที่อาจถู�?ตองหรือไมถู�?ตอง
         �?�?าไรสุทธิที่ไดรับจา�?สั�?�?า ในตัวอยางขางตนหา�?บริษัทมีคาใชจายใน�?ารจัดหาเรือเปนเงิน
          60 ลานเหรีย�? �?�?าไรสุทธิ�?็จะเปน 40 ลานเหรีย�?

142
    หลายๆ ประเทศไดยอมรับเอาค�?านิยาม “proceed of crime�? ที่ใชอนุสั�?�?าสหประชาชาติรวมถึง UNCAC, art. 2; UNTOC, art. 2; �?ละ
United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 1อนุสั�?�?าเหลานี้ค�?าวา “proceed of crime�?
หมายถึง “ทรัพยสินใดๆ ที่เ�?ิดจา�?หรือรับมาโดยตรงหรือโดยออมจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?
143
    Stolen Asset Recovery Initiative �?�?าลังจัดท�?าเอ�?สารรวม�?ับ Organisation for Economic Co-operation and Development เพื่อที่จะ
ประเมินหาจ�?านวนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดคาดวาจะตีพิมพในฤดูใบไมผลิ ป 2554


                                                                                                                            135
          มูลคาของ�?�?าไรที่เพิ่มขึ้นจา�?�?ารตัดคู�?ขงขันใน�?ารประมูลออ�?ไปซึ่งเปนเรื่องยา�?ที่จะวัดได
เป นเรื่ องส�? า คั �?ที่ ตองรู ว า �?ารรวมมู ล ค า ที่ เพิ่ ม ขึ้ น เข า ไว ใ นมู ล ค า ของสิ นทรั พ ย ไ ม ไ ด หมายความว า
จะหั�?ลบมูลคาที่สู�?หายไปได มูลคาของสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด หรือผลประโยชน
โดยป�?ติ จ ะถู �? ประเมิ นหรื อ “ท�? า ให ชั ด เจน�? ตอนที่ ไ ด รับ ผลประโยชน �?ละไม ส นใจความสู �?เสี ย
ที่เ�?ิดขึ้นภายหลัง

สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดที่ถู�?ควบรวม�?ับสินทรัพยอื่น
เพราะว าสิ นทรั พย ที่ไ ด มาจา�?�?าร�?ระท�?า ความผิ ดถู �? ฟอ�?ซึ่ งอาจจะถู �?ผสมปนไป�?ั บ สินทรั พย อื่น
ที่ไมใชสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละอาจถู�?เปลี่ยนสภาพไปเปนสินทรัพยในรูป�?บบ
อื่นๆ (ดูตัวอยางใน�?ลองขอความ 6.2) ท�?าใหสินทรัพยเหลานี้โดยทางเทคนิค�?ลวไมใชสินทรัพยที่ไดมา
จา�?�?าร�?ระท�?าความผิดโดยตรง�?ตเปนสินทรัพยที่ไดรับจา�?สินทรัพยดั้งเดิม144 ตัวอยางของถอยค�?าที่ใช
ในทาง�?ฎหมายที่นิยามสินทรัพยที่สามารถริบไดใน�?รณีที่มี�?ารควบรวมสินทรัพย เชน

       “สินทรัพยใดหรือสวนหนึ่งของสินทรัพย�? อนุ�?าตใหศาล�?ย�?สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
        ความผิดที่ถู�?น�?าไปควบรวม�?ับสินทรัพยที่ไมใชสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
       สินทรัพย “ที่ไดรับ ไดมา หรือขายไดจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�? หรือ “สินทรัพยที่ไดรับมาหรือ
        ขายไดมาอยางเปนล่�?าเปนสันจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�? ท�?าใหมั่นใจไดวาสินทรัพยที่ไดมาจา�?
        �?าร�?ระท�?าความผิดที่ถู�?น�?าไปควบรวม�?ับสินทรัพยที่ไมใชสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
        ความผิดไมท�?าใหสถานะความเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหายไป “ไดรับอยาง
        เปนล่�?าเปนสัน�? อาจจะจ�?า�?ัด�?ารเรีย�?คืนเทา�?ับสวนหนึ่งของสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
        ความผิ ด ตั ว อย า งเช น ศาลคงจะไม คิ ด ว า บั �? ชี ใ นธนาคารเพื่ อ �?ารลงทุ น “ได รั บ มาอย า ง
        เป นล่�? า เป นสั น�? จา�?�?าร�?ระท�? า ทุ จริ ตหา�?มี เพี ย ง�?ค 10 เปอร เซ็ นต เท า นั้ นที่ เป นสิ นทรั พ ย
        ที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด




144
     ขอต�?ลงระหวางประเทศตางๆ ผู�?พันรั�?ภาคีใหยอมใหมี�?ารริบทรัพยที่ถู�?�?ปรสภาพหรือถู�?น�?าไปควบรวม�?ับทรัพยสินอื่น UNCAC,
art. 31(4) and (5); UNTOC, art. 12(3) and (4); United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art.
5(6)(a) and (b)
                                                                                                                               136
�?ลองขอความ 6.2 ป�?�?หาที่พบใน�?าร�?�?าหนดสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิด:
คดีตัวอยาง
นาย �?. เป น เจ า หน า ที่ ที่ ทุ จ ริ ต ซึ่ ง รั บ เงิ น สิ น บนจ�? า นวน 100,000 เหรี ย �?เพื่ อ ครอบง�? า
�?ระบวน�?ารจัดท�?าสั�?�?าของภาครั�? ตอมามี�?ารท�?าธุร�?รรมหลายครั้งเพื่อเคลื่อนยาย�?ละ
ฟอ�?เงิน
         นาย �?. �?า�?เงินสินบนเขาบั�?ชีของภรรยา
         นาย �?.ให ภรรยาโอนเงิ นเข าบั �?ชี ทรั สต ของทนายความในตา งประเทศ ซึ่ง มีเงิ น
          ในนามของ นาย �? ในบั�?ชีจ�?านวน 900,000 เหรีย�? (ไมทราบที่มาของเงิน)
         นาย �?.สั่งใหทนายความของเขาใชเงินทั้งหมดของนาย �?. เพื่อซื้อทรัพยสินมูลคา
          1 ลานเหรีย�?ในนามของบริษัทลงทุนซึ่งควบคุมโดยนาย �?.
         3 ป ตอมา นาย �?. ขายทรั พ ย สิ นไปในราคา 2 ล า นเหรี ย �?�?ละน�? า เงิ นส ง �?ลั บ ไป
          ประเทศเขาบั�?ชีที่ตนเองควบคุม
เมื่อ�?าร�?ระท�?าทุจริตถู�?เป�?ดเผยพนั�?งานอัย�?ารยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งริบทรัพยส�?าหรับเงินจ�?านวน
200,000 เหรีย�? จา�?บั�?ชีธนาคารที่นาย �?.น�?าเงินจ�?านวน 2 ลานไป�?า�?ไวบนพื้น�?านวาเปน
เงินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด เงินจ�?านวนนี้ค�?านวณไดจา�?�?ารวิเคราะหดังนี้
         100,000 เหรี ย �? เป นเงิ นสิ นบนที่ ไ ด รั บ โดยตรง ข อ เท็ จจริ ง ที่ วา สิ นทรั พ ย ไ ด ถู �?
          เปลี่ยนไปอยูในสินทรัพยรูป�?บบอื่น�?ละไดถู�?ควบรวมเขาไป�?ับสินทรัพยอื่น�?ลว
          ไมมีผลตอลั�?ษณะของเงินที่ไดรับมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
         +100,000 เหรี ย �? เป น�?�? า ไรสวนต า งราคาซื้ อขายจา�?�?ารขายบ า น (สองเท า ของ
          มูลคา) เปนเงินที่เปนผลประโยชนโดยออมที่ไดรับมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
         = 200,000 เหรีย�? เปนเงินทั้งหมดที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
ถาหา�?�?ฎหมาย�?�?าหนดรวมไววา “สินทรัพยใดๆ ที่ไดถู�?ควบรวม�?ับสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�? �?็อาจจะขอ
ค�?าสั่งริบเงินจ�?านวนทั้งหมดได (2 ลานเหรีย�?) อี�?วิธี�?ารหนึ่งอาจท�?าไดโดย�?ารริบบั�?ชีธนาคารบนพื้น�?านวาเปนเครื่องมือ
ใน�?ารฟอ�?เงิน




                                                                                                                137
       “สินทรัพยใดๆ ที่มีสวนของสินทรัพยที่ไดมา�?จา�?�?าร�?ระท�?าผิดควบรวมอยู�? วิธี�?ารนี้มีผล
        ครอบคลุมวง�?วางท�?าใหสินทรัพยที่ถู�?ควบรวมทั้งหมดตองถู�?ริบ145 โดยถอยค�?าเหลานี้ในทาง
        ทฤษฎีหา�?มีสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด 1 เหรีย�?�?า�?ไวในบั�?ชีที่มีเงิน 999 เหรีย�?
        จะท�?าใหเงินในบั�?ชีทั้งหมดเปนเงินส�?ปร�?�?ละท�?าใหถู�?ริบดวย
       เครื่องมือใดๆ ที่สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิดถู�?น�?าไปควบรวมดวย บางประเทศอนุ�?าต
        ใหริบบั�?ชีธนาคารทั้งบั�?ชีที่ถู�?น�?าไปใชใน�?ารฟอ�?เงินเพราะถือวาเปนเครื่องมือที่ใชใน�?าร
        �?ระท�?าความผิด

สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดในตางประเทศ
เพราะวาคดีทุจริตมั�?เ�?ี่ยวของ�?ับสถาน�?ารณ�?าร�?ระท�?าผิดอา�?าที่เ�?ิดขึ้นในประเทศหนึ่ง�?ละสินทรัพย
ที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิ ดไดถู �?น�?าไปลงทุนในอี�? ประเทศหนึ่ ง �?ฎหมายว าดวย�?ารริ บทรัพ ยมั�?จะ
อนุ �? าตให ติ ด ตามคื น สิ น ทรั พ ย ที่ ไ ด ม าโดย�?าร�?ระท�? า ความผิ ด ในต า งประเทศ หลายๆ ประเทศ
มี�?ฎหมายใหอ�?านาจริบสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิดหา�?�?าร�?ระท�?านั้นเปนความผิดในทั้งสอง
ประเทศ 146 ประเทศอื่ น ๆ �?�? า หนดให เ ป น ความผิ ด อา�?าร า ย�?รงส�? า หรั บ �?าร�?ระท�? า ผิ ด ต า งๆ เช น
�?ารทุจริตในตางประเทศ �?ารคายาเสพติด�?ละ�?าร�?ระท�?าความรุน�?รงเพื่อใชเปนพื้น�?านใน�?ารริบ
ทรัพย

เครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด
เครื่องมือตางๆ โดยทั่วไปเปนสินทรัพยที่ใชหรือตั้งใจจะใชในลั�?ษณะใดๆ หรือ เปนสวนหนึ่งของ�?าร�?ระท�?า
หรืออ�?านวยความสะดว�?ใน�?าร�?ระท�?าความผิด ตัวอยาง เชน ยานพาหนะที่ใชใน�?ารขนเงินสดจ�?านวน
มา�?ที่ใชเปนเงินสินบนไปให�?�?ผูรับสินบน สินทรัพยอาจ�?ลายเปนเครื่องมือโดยไมค�?านึงถึงขอเท็จจริง
วาสินทรัพยนั้นไดมาโดยชอบดวย�?ฎหมายดวยเงินที่ถู�?�?ฎหมาย �?ตเปนเพราะ�?ารน�?าไปใชโดยผิด
�?ฎหมายท�?าใหสินทรัพยนั้นเปนเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด



145
    ตัวอยางของบทบั�?�?ัติ เชนวานี้คือค�?านิยามของ “proceeds of unlawful activity ใน Prevention of Organised Crime Act, 1998 (South
Africa)ซึ่งรวมถึงทรัพยสิน “ซึ่งถู�?น�?าไปควบรวม�?ับทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมาย�?
146
    ดู Proceeds of Crime Act, 2002 (United Kingdom), sec. 241; �?ละ Criminal Code (Liechtenstein), sec. 20b(2)

                                                                                                                             138
ประเด็นที่ผูป�?ิบัติงานควรพิจารณาคือนิยามของค�?าวา “ใช�? ไมวาจะนิยามโดย�?ฎหมายหรือตามหลั�?
�?ฎหมายที่ถือเอาค�?าพิพา�?ษาเปนบรรทัด�?าน ตัวอยางเชน เจาหนาที่ทุจริตใชโทรศัพทในบานเพื่อเจรจา
เรื่อง�?ารรับสินบน�?ละ�?ารจัด�?ารเรื่อง�?ารสงมอบเงินอาจเปนขอถ�?เถียงไดวาบานไดถู�?ใชไปอยาง
เพียงพอส�?าหรับ�?าร�?ระท�?าผิดหรือไม อี�?ตัวอยางหนึ่งคือเรือยอชทที่ใชใน�?ารรับรองเจาหนาที่ทุจริต
ศาลในบางประเทศ�?�?าหนดวาตองมีความเ�?ี่ยวของ�?ันระหวางสินทรัพย�?ละความผิดมา�?�?วา�?ารเ�?ิดขึ้น
โดยบังเอิ�?หรือโดยไมตั้งใจ ความผิดจะตองเ�?ี่ยวของ�?ับ ขึ้นอยู�?ับ หรือไมสามารถ�?ระท�?าไดโดยไมมี
หรือเปนผลโดยตรงจา�?�?ารใชสินทรัพย147 ศาลในประเทศอื่นๆ �?�?าหนดให�?ารใชสินทรัพยดวยประ�?าร
ใดๆไมวาจะเล็�?นอย�?คไหน�?็เปน “�?ารใช�? เพื่อจุดมุงหมายใน�?ารริบทรัพย ใน�?รณีเชนวาสินทรัพย
ที่ไดถู�?ใชโดยออมเปนเครื่องมือใน�?าร�?ระท�?าความผิดเขาขายถู�?ริบเมื่อ�?ฎหมาย�?�?าหนดให “�?ารใช�?
หมายถึง “เ�?ี่ยวของ�?ับ�? �?าร�?ระท�?าความผิด

6.2.2. �?ารริบทรัพยตามมูลคา
ค�?าสั่งริบตัวทรัพยมุงที่ตัวทรัพยโดยตรงตางจา�?�?ารริบทรัพยตามมูลคาที่เนนที่มูลคาของผลประโยชน
ที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละมั�?�?�?าหนดโทษเปนเงินจ�?านวนเทา�?ับมูลคาดัง�?ลาว ในระบบนี้มี
�?ารบอ�?จ�?านวนผลประโยชนที่จ�?าเลยไดรับโดยตรงจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด �?ละมูลคาที่เพิ่มขึ้นที่เปนผล
มาจา�?�?ารเพิ่ ม ขึ้ น ของมู ล ค า ของสิ น ทรั พ ย (ผลประโยชน ท างอ อ ม) ใน�?ารตั ด สิ น ลงโทษศาล
จะ�?�?าหนดใหจ�?าเลยมีความรับผิดเทา�?ับผลประโยชนนั้น ค�?าตัดสินนี้อาจบังคับเปนหนี้ตามค�?าพิพา�?ษา
หรื อค า ปรั บ�?ั บ สินทรัพ ยใ ดๆของจ�? าเลย�?็ ไ ดไ มวา สินทรั พ ยนั้นจะเ�?ี่ ย วข อง�?ั บ�?าร�?ระท�? าความผิ ด
หรือไม
ถาไมมีขอ�?�?าหนดวาดวยความเ�?ี่ยวของของสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดมั�?จะชวยใหผูป�?ิบัติงาน
ได รับ ค�? าพิ พ า�?ษาใหริบ ทรั พย ไ ด �?ตอยา งไร�?็ ตามผลประโยชน นั้นจะตองเ�?ี่ ยวข อง�?ับ �?าร�?ระท�? า
ความผิดซึ่ง เปนมูล �?านส�?าหรับ ค�?าพิ พา�?ษาลงโทษจ�?าเลย�?ละอาจเป นป�? �?หาไดเมื่อพนั�? งานอัย �?าร
ด�?าเนินคดีหรือสามารถเอาผิดได�?ับบางความผิดเทานั้น
นอ�?จา�?นั้นสินทรัพยยังถู�?จ�?า�?ัดอยูเฉพาะ�?คสินทรัพยที่เปนของจ�?าเลยถึง�?มวาประเด็นนี้จะ�?�?ไขได
โดยใช ขอสันนิษ�?าน�?ละค�?านิยามค�?าวา “เปนเจาของ�? �?วางๆใหรวมถึงสินทรัพยที่จ�?าเลยครอบครอง
147
      ดู Re an Application Pursuant to Drugs Misuse Act, 1986 [1988] 2 Qd. R. 506 (Australia)



                                                                                                          139
ควบคุ ม หรื อ ให เ ป น ของขวั �? (ดู หั ว ข อ 4.2.1 ในบทที่ 4) �?ฎหมายว า ด ว ย�?ารริ บ ทรั พ ย ต ามมู ล ค า
อาจด�?าเนิน�?ารควบคูไป�?ับ�?ฎหมายวาดวย�?ารริบตัวทรัพยเพื่อใหไดผลครอบคลุมสูงสุด
เชนเดียว�?ับ�?ารริบตัวทรัพย ค�?านิยาม�?ละ�?ารตีความทาง�?ฎหมายของค�?าหลั�?ๆ มีความส�?าคั�?อยางยิ่ง
ส�?าหรับ�?ารริบทรัพยตามมูลคาที่ ประเด็นตางๆที่หยิบย�?ขึ้นมาในค�?าฟองมีดังตอไปนี้

�?ารประเมินมูลคาของประโยชน
ค�?าวา “ผลประโยชน�? โดยป�?ติมีความหมาย�?วางครอบคลุมมูลคาเต็มของผลประโยชนที่เปนเงินสด
�?ละไมใ ชเงิ นสดที่จ�?าเลย (หรือบุคคลที่ สามโดย�?ารสั่ง�?ารของจ�?าเลย) ได รับ โดยตรงหรือโดยออม
อันเปนผลจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด (ดูหัวขอ 6.2.1 ส�?าหรับค�?าอธิบายค�?าวาโดยตรง�?ละโดยออม) โดยป�?ติ
ผลประโยชนจะครอบคลุมมา�?�?วาสิ่งที่ไดรับเปนเงิน148 ตัวอยางเชน
         มู ล ค า ของเงิ น หรื อ สิ นทรั พ ย (รวมถึ ง สิ นทรั พ ย “โดยมิ ช อบด วย�?ฎหมาย�?)149 ที่ ไ ด รั บ จริ ง
          อันเปนผลมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
         มูลคาของสินทรัพยไดรับหรือขายได (โดยจ�?าเลยหรือบุคคลที่สามโดย�?ารสั่ง�?ารของจ�?าเลย)
          โดยตรงหรือโดยออมจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
         มูลคาของผลประโยชน บริ�?าร หรือประโยชนที่เพิ่มขึ้น (�?�?จ�?าเลยหรือบุคคลที่สามที่สั่ง�?าร
          โดยจ�?าเลย) โดยตรงหรือโดยออมอันเปนผลมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด (ตัวอยางเชน มูลคาของ
          �?ารดู�?ลรับรองใน�?รณี�?ารใหสินบน150 หรือ �?รงงานที่ถู�?บังคับ �?รงงานในบานหรือ�?รงงาน
          อื่นๆใน�?รณี�?ารคามนุษย�?ละลั�?ลอบขน�?รงงานผิด�?ฎหมาย) �?ละ
         มูลคาของผลประโยชนที่ไดรับโดยตรงหรือโดยออมจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดที่เ�?ี่ยวของหรือ
          ที่เคย�?ระท�?ามา�?อนหนานี้



148
     บางประเทศจะใหค�?า�?นะน�?าไวตัว�?ฎหมาย เชน Proceeds of Crime Act, 2002 (Australia), sec. 122
149
    ผลประโยชนอาจรวมถึงสินทรัพยโดยชอบดวย�?ฎหมายรวมทั้งสินทรัพยที่ผิด�?ฎหมาย เชน สินทรัพยที่ไดจา�?�?ารท�?าธุร�?ิจ
ผิด�?ฎหมาย เปน�?ารยา�?ที่จะประเมินมูลคาของผลประโยชนที่ไดมาโดยไมชอบดวย�?ฎหมาย�?ละจะตองประมาณ�?ารโดยขึ้นอยู�?ับ
พยานหลั�?�?านที่มีอยู ระบบ�?ารริบทรัพยตามมูลคาจะมีวิธี�?ารประเมินที่ยืดหยุน เชน มี�?ารประเมินโดยใชราคาตลาดมืด�?ละอางอิง
ชวงเวลาของ�?าร�?ระท�?าผิดตามใบเสร็จที่ไดรับในชวงเวลาที่มีขอบเขตจ�?า�?ัด
150
     คดีที่เ�?ิดขึ้นเมื่อไมนานนี้�?สดงใหเห็นถึง�?ารใหสินบนในรูป�?บบของ�?ารรับรองราคา�?พง เชน อาหารเย็นมูลคา 90,000 เหรีย�?
ส�?าหรับ 6 คน คาใชจายใน�?ารเดินทาง�?ละทองเที่ยวสวนสนุ�?�?ละ�?ารใชประโยชนสินทรัพย
                                                                                                                           140
ในบางประเทศผลประโยชนที่มีอยูอาจหมายถึงมูลคาที่เพิ่มขึ้นของสินทรัพยที่บุคคลครอบครองอยู�?อน
�?ละหลังจา�?ที่ได�?ระท�?าความผิด151
ดังที่ได�?ลาว�?ลวขางตนจุดออนของ�?ารริบทรัพยตามมูลคาคือผลประโยชนจะตองมีความเ�?ี่ยวของ�?ับ
ความผิดที่เปนมูล�?านของ�?ารลงโทษจ�?าเลย ซึ่งประเด็นนี้เองเปนป�?�?หาส�?าหรับประเทศที่พนั�?งาน
อัย�?ารมั�?ไมฟองด�?าเนินคดี�?ตละความผิด (เวนเสีย�?ตวามีขอ�?�?าหนดใหด�?าเนิน�?ารเชนนั้น) �?ตมั�?จะ
ด�?าเนิน�?ารฟองโดยเลือ�?ขอ�?ลาวหาที่ครอบคลุมความผิดทั้งหมดของจ�?าเลย�?ละท�?าใหมีทางเลือ�?ตางๆ
ใน�?ารลงโทษอยางเหมาะสม152 มีหลายๆ วิธี�?ารที่จะ�?�?ไขป�?�?หาที่เ�?ิดขึ้นในประเด็นดัง�?ลาวดังนี้
         ฟองคดีความผิดเ�?ี่ยวพัน�?ันซึ่งครอบคลุมชวงเวลาของ�?าร�?ระท�?าผิดตอเนื่อง ถา�?ฎหมาย
          อนุ�?าตให�?ระท�?าไดดวย�?ารตั้งขอ�?ลาวหาวา�?ระท�?าความผิด�?านทุจริตในชวงเวลาระหวาง
          วันที่�?ละวันที่ซึ่งจะท�?าใหในทายที่สุดสามารถมีค�?าสั่งริบทรัพยที่เปนผลประโยชนที่ไดรับมา
          จา�?�?าร�?ระท�?าในชวงเวลาทั้งหมด
         ขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางได�?ละ�?ารริบทรัพยตามขอสันนิษ�?านวาจ�?าเลยไดสินทรัพยมาโดย
          �?าร�?ระท�?าความผิด ขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางไดที่ใชใน�?ารพิสูจนความผิดหนึ่ง สามารถ
          อนุมานไดวาผลประโยชนที่ไดรับตลอดชวงเวลาที่ระบุเปนผลประโยชนที่ไดรับมาจา�?�?าร
          �?ระท�?าความผิด ขอสันนิษ�?านเชนวานี้ท�?าใหสามารถริบสินทรัพยที่อาจไดรับมาจา�?�?าร�?ระท�?า
          ความผิดอื่นๆ ที่ผู�?ระท�?าความผิดไมไดถู�?ฟองด�?าเนินคดีหรือถู�?พิพา�?ษาตัดสิน ในท�?านอง
          เดียว�?ันบทบั�?�?ัติที่อนุ�?าตใหศาลริบทรัพย “ความผิดที่เ�?ี่ยวของ�? อนุมัติใหศาลรวมความผิด
          ที่เ�?ี่ยวของ�?ันหรือคลายๆ �?ันไวใน�?ารค�?านวณมูลคาของผลประโยชนดวย (ดูหัวขอ 6.3.1 �?ละ
          6.3.3 เพิ่มเติม)

ถาหา�?ระบบ�?ฎหมายที่เ�?ี่ยวของอนุ�?าตใหมีค�?าสั่งริบทรัพยตามมูลคาไดเฉพาะ�?าร�?ระท�?าที่จ�?าเลยตอง
ค�?าพิพา�?ษาวาได�?ระท�?าความผิดผูป�?ิบัติงานจะตองใชความระมัดระวังใน�?ารเลือ�?ขอหาที่จะท�?า�?าร
ฟองจ�?าเลย (คือตองเลือ�?ความผิดใหสอดคลอง�?ับ�?ารริบทรัพยที่ตอง�?าร) นอ�?จา�?นั้น�?ารถอนฟอง
151
    �?ารอนุมานเ�?ี่ยว�?ับผลประโยชนที่มีอยูในประเทศที่มี�?ฎหมายลงโทษ�?านร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายหรือมี�?หลงที่มาไมชอบธรรม เชน
ในอาเจนตินา�?ละโคลัมเบีย
152
    จะไมเปนป�?�?หาหา�?มี�?ารด�?าเนิน�?ระบวน�?าร�?ับความผิด�?านร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายหรือมี�?หลงที่มาโดยไมชอบธรรมเพราะวา
ผลประโยชนทั้งหมด�?็จะเชื่อมโยง�?ับความผิดเดียว



                                                                                                                   141
หรือ�?�?ไขค�?าฟองจะตองพิจารณาอยางระมัดระวังเพราะวา�?ารตัดสินใจเชนวาอาจมีผลอยางมา�?ตอ�?ารคิด
ค�?านวณผลประโยชน

ผลประโยชนรวมหรือผลประโยชนสุทธิ
ในประเทศสวนให�?ค�?าวา “ผลประโยชน�? หมายถึง “ผลประโยชนรวม�? ไมใช “ผลประโยชนสุทธิ�?
หรือ “�?�?าไร�? หลังจา�?หั�?คาใชจายที่เ�?ิดขึ้นใน�?ารไดรับมาซึ่งผลประโยชนออ�?�?ลว �?ารค�?านวณโดยใช
หลั�? “ผลประโยชนสุทธิ�? จะชวยใหเจาหนาที่ทุจริตน�?าเอาคาใชจายที่จายเปนคาด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมาย
คาด�?าเนิน�?ารทางธนาคาร คาเดินทาง�?ละคาใชจายอื่นๆที่ใชไปในขบวน�?ารฟอ�?เงินมาหั�?ออ�?�?ละชวย
ใหยังคงเ�?็บสวนของสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดเอาไวได �?ารค�?านวณผลประโยชนรวม
ไม ค วรลดน อ ยลงโดยมู ล ค า ที่ สู �? เสี ย ไปหรื อ �?ารจ�? า หน า ยถ า ยโอนสิ น ทรั พ ย เ พราะว า มู ล ค า ของ
ผลประโยชนจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด “ชัดเจน�? อยู�?ลวตั้ง�?ตเวลาที่ผลประโยชนนั้นเ�?ิดขึ้น

ความรับผิดรวม�?ัน�?ละ�?ทน�?ัน
ในบางประเทศจ�?าเลยตองมีความรับผิดรวม�?ัน�?ละ�?ทน�?ันตามค�?าสั่งริบทรัพยตามมูลคาซึ่งมีผลท�?าให
สามารถเรีย�?คืนมูลคาทั้งหมดจา�?จ�?าเลยที่ตองค�?าพิพา�?ษาวามีความผิดคนใดคนหนึ่งได เชน มีผู�?ระท�?า
ความผิดรวม�?ัน 5 คน เ�?ิดผลประโยชนทั้งหมด 500,000 เหรีย�? เงินจ�?านวนนี้ทั้งหมดเรีย�?คืนไดจา�?
คนใดคนหนึ่ง �?ทนที่จะเรี ย�?คืนจา�?�?ต ละคนๆ ละ 100,000 เหรี ย�? ใน�?รณีเชนนี้ มีป ระโยชนม า�?
หา�?จ�?าเลยอี�? 4 คนไมมีเงิน�?ตคนที่ 5 มีสินทรัพยมูลคา 1 ลานเหรีย�?

6.2.3 ดุลยพินิจใน�?ารริบทรัพย
อ�?านาจของศาลใน�?ารมีค�?าสั่งริบทรัพยมั�?จะตองใชดุลยพินิจ153 �?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยบางฉบับ
�?�? า หนดป�? จ จั ย ต า งๆ ที่ ศ าลต อ งพิ จ ารณาใน�?ารใช ดุ ล ยพิ นิ จ ออ�?ค�? า สั่ ง หรื อ ไม อ อ�?ค�? า สั่ ง ริ บ ทรั พ ย
ป�?จจัยตางๆ รวมถึง

        ความยา�?ล�?าบา�?ที่จะเ�?ิด�?�?บุคคลหนึ่งบุคคลใดอันเปนผลมาจา�?ค�?าสั่งริบทรัพย
        �?ารใชประโยชนตามป�?ติจา�?สินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบ
        สัดสวนของความผิด�?ับจ�?านวนที่จะริบ154

153
      �?ฎหมายเชนวาจะระบุวาศาล “อาจ�? มีค�?าสั่งริบทรัพยไดหา�?ป�?ิบัติตามขอ�?�?าหนดครบถวน�?ลว
                                                                                                                       142
6.2.4 �?ารใชผูเชี่ยวชา�?�?ละสรุปค�?าเบิ�?ความเพื่อน�?าเสนอพยานหลั�?�?านในศาลส�?าหรับ
�?ารริบทรัพย
พยานหลั�?�?านที่ใชใน�?าร�?สดงความเ�?ี่ยวของของสินทรัพย�?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดหรือมูลคาของ
ผลประโยชน อ าจจะสลั บ ซั บ ซ อ น�?ละยา�?ส�? า หรั บ ผู พิ พ า�?ษา (ลู �? ขุ น ) ที่ จ ะท�? า ความเข า ใจได
พยานหลั�?�?านเชนวาควรจะน�?าเสนอดวย�?ารใช Flow Chart �?ละ spreadsheets ที่�?สดงใหเห็นเอ�?สาร
ทาง�?ารเงินในรูป�?บบที่สามารถเขาใจไดงายขึ้น (ดู�?ผนภาพ 3.5 �?ละ 3.6 ในบทที่ 3) นั�?บั�?ชีนิติเวช
พรอมพนั�?งานสืบสวนสอบวนทาง�?ารเงินที่ไดรับ�?าร�?�?อบรม�?ละมีประสบ�?ารณใน�?ารน�?าเสนอ
พยานหลั�?�?านสามารถชวยในเรื่องนี้ไดมา�? ถาหา�?�?ฎหมายอนุ�?าตพยานอาจน�?าเสนอสรุปหลั�?�?าน
ในรูป�?บบ spreadsheets หรือ Flow Chart ซึ่งถาหา�?มี�?ารจัดท�?าอยางเหมาะสมสามารถ�?สดงใหเห็น
อยางชัดเจนวาผลประโยชนไดรับมาอยางไร�?ละ�?ผน�?ารที่สลับซับซอนด�?าเนินไปอยางไร ควรจะตอง
ใชความระมัดระวังเพื่อใหมั่นใจวาเครื่องมือที่ใชชวยใน�?ารน�?าเสนอตอง�?สดงใหเห็นถึงพยานหลั�?�?าน
ในเอ�?สารต นฉบั บ อย า งเที่ ย งตรง�?ละถู �? ต อง ข อผิ ดพลาดเ�?ี่ ย ว�?ั บ ข อเท็ จจริ ง หรื อวิ ธี �? ารที่ ใ ช อาจ
ลดความนาเชื่อถือของพยานหลั�?�?านท�?าใหเ�?ิดชองโหวในคดี

6.3 เครื่องมือเสริมสรางประสิทธิผลใน�?ารริบทรัพย
ประเทศส ว นให�? มี เ ครื่ อ งมื อ ช วยใน�?ารด�? า เนิ น �?ารหรื อ �?ารเพิ่ ม ขี ด ความสามารถที่ จั ด ท�? า ขึ้ นเพื่ อ
เพิ่มประสิทธิภาพให�?�?�?ฎหมายริบทรัพยหรือเพื่อใหครอบคลุมสินทรัพยตางๆ ได�?วางขวางมา�?ขึ้น155
นอ�?จา�?บทบั�?�?ัติวาดวยสินทรัพยที่ใช�?ทน�?ันไดซึ่งจ�?าเปนตองใชเฉพาะในระบบ�?ารริบตัวทรัพย
เทานั้นเครื่องมือเหลานี้สวนให�?�?ลว�?็สามารถใชไดทั้งระบบริบตัวทรัพย�?ละระบบริบตามมูลคา



154
     ความยา�?ล�?าบา�? �?ารใชตามป�?ติ �?ละตามสัดสวน มั�?จะน�?ามาใชในคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด เชน
บานพั�?ของครอบครัวที่ไดมาโดยชอบดวย�?ฎหมายซึ่งถู�?น�?ามาใชเปน�?านใน�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมาย (ทั้งที่มีจุดมุงหมายที่ถู�?�?ฎหมาย�?ละ
ไมถู�?�?ฎหมาย) ดู National Director of Public Prosecutions v. Prophet, [2006] ZACC 17 (Constitutional Court of South Africa)
155
     เครื่องมือเสริมสรางประสิทธิผลตางๆ ไดรับ�?ารสงเสริมในอนุสั�?�?า�?ละขอต�?ลงระหวางประเทศตางๆ UNCAC, art. 48, 59; the
European Council Framework Decision 2005/212/JHA of 24 February 2005 on Confiscation of Crime Related Proceeds,
Instrumentalities and Property, art. 3



                                                                                                                      143
6.3.1 ขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางได
ข อ สั น นิ ษ �?านที่ อ าจหั �? ล า งได คื อ �?ารอนุ ม านความจริ ง ของข อ เสนอหรื อ ข อ เท็ จ จริ ง ที่ ไ ด จ า�?
�?ระบวน�?ารใหเหตุผลตามความนาจะเปนในสถาน�?ารณที่ขาดความ�?นใจอยาง�?ทจริง ดังนั้นถาหา�?
ผู ป �?ิ บั ติง านสามารถระบุ พ ฤติ �? ารณ �?วดล อ มพอเพี ย งที่ จะย�?เป นข อสั นนิ ษ �?านได คู ค วามที่ ถู �? ตั้ ง
ขอสันนิษ�?านมีภาระน�?าสืบพยานหลั�?�?านหั�?ลางเพื่อหั�?ลางขอสันนิษ�?านนั้น ถาหา�?พิสูจนหั�?ลาง
ไมไดขอสันนิษ�?านที่พอเพียง�?็จะ�?ลายเปนขอเท็จจริงที่สิ้นสงสัย
ใน�?ฎหมายอา�?าใหความส�?าคั�?�?ับขอสันนิษ�?านวา “บุคคลทุ�?คนเปนผูบริสุทธิ์�? สิทธิตาม�?ฎหมาย
หรือสิทธิตามรั�?ธรรมนู�?ของผูถู�?�?ลาวหาที่จะไดรับ�?ารสันนิษ�?านวาเปนผูบริสุทธิ์จน�?วาจะพิสูจน
ไดวา�?ระท�?าความผิด ภาระ�?ารพิสูจนอยูที่พนั�?งานอัย�?ารที่จะต องพิสูจน ความผิ ดตามมาตร�?านที่
�?�?าหนดหา�?พิสูจนไมได�?็จะตองปลอยตัวผูถู�?�?ลาวหาไป ขอสันนิษ�?านที่อาจหั�?ลางไดใชไมบอยนั�?
ในคดีอา�?าเพราะวาท�?าใหภาระ�?ารพิสูจนต�?ไปอยู�?ับคูความอี�?�?ายหนึ่ง156 �?ต�?็ใช�?ันมา�?ใน�?ระบวน
ริบทรัพย �?ละ�?ระบวน�?พงหรือ�?ระบวนพิจารณาอื่นๆ ที่ไมไดใชหลั�?�?ารสันนิษ�?านวาเปนผูบริสุทธิ์
เพราะไมมีความเสี่ยงเ�?ี่ยว�?ับทั้งความรับผิดทางอา�?าหรือเสรีภาพของบุคคล157
ขอสันนิษ�?านตางๆ มีประโยชนอยางมา�?ในคดีริบทรัพยที่เ�?ี่ยวของ�?ับเจาหนาที่รั�?ที่ทุจริตเพราะวา
เจาหนาที่เหลานี้มีอายุ�?ารท�?างานเปนเวลานานมีโอ�?าสสูงมา�?ใน�?ารยั�?ยอ�?�?ละป�?ป�?ดซอนเรนเงิน�?ละ
มีอิทธิพลตอพยาน�?ละขัดขวาง�?ารสืบสวนสอบสวน ในคดีที่ปลดเปลื้องภาระ�?ารพิสูจนวาความร่�?ารวย
ที่ไมสามารถอธิบายไดมีความเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดหรือผลประโยชนที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิดออ�?ไปท�?าใหมีโอ�?าสสูงมา�?ที่จะไดมาซึ่งค�?าพิพา�?ษาใหริบทรัพย
ขอสันนิษ�?านเปนเครื่องมือที่ใชไดผลดี�?ละผูป�?ิบัติงานจะตองมั่นใจวาน�?าไปใชอยางเหมาะสม �?ารน�?า
เครื่องมือที่มีอยูในระบบริบทรัพยไปใชผิดๆอยางตอเนื่อง อาจท�?าใหระบบ�?ารริบทรัพยเสื่อมเสีย158
156
      ตัวอยางเชน บุคคลที่ครอบครองยาเสพติดเ�?ิน�?วาจ�?านวนที่�?�?าหนดหา�?ไมมีพยานหลั�?�?านมายืนยันไปในทิศทางตรง�?ันขาม�?็จะถู�?
เชื่อวาเปนผูคายาเสพติด
157
      จะมี�?ารตัดสินพิพา�?ษาใหริบทรัพยทางอา�?าหลังจา�?มี�?ารพิพา�?ษาลงโทษในคดีอา�?า�?ลว �?ฎหมายวาดวยภาษี�?ละ�?ฎหมาย
ศุล�?า�?ร�?็ใชสมมติ�?านเชนวาใน�?ารด�?าเนิน�?ระบวน�?าร
158
      บางประเทศใหม�?   ี ารใชขอสันนิษ�?านบางอยางส�?าหรับความผิดราย�?รงเทานั้น Confiscation Act, 1987 (Victoria, Australia) and the
Proceeds of Crime Act, 2002 (Commonwealth of Australia) ในอัง�?ฤษ�?ารใชขอสันนิษ�?านในคดีริบทรัพยตามมูลคาจะไดรับอนุ�?าต
เฉพาะในคดีที่มี�?ารพิจารณาถึง “ความประพฤติของผู�?ระท�?าผิด�? Proceeds of Crime Act, 2002, sec. 6 (United Kingdom)


                                                                                                                                 144
ตัวอยางเชน ใชขอสันนิษ�?านเพื่อริบทรัพยทั้งหมดของบุคคลที่�?ระท�?าความผิดเพียงเล็�?นอยอาจท�?าให
เ�?ิดความสงสัยในคุณธรรมของระบบริบทรัพย มูล�?านทั่วไปที่ใชใน�?ารตั้งขอสันนิษ�?านมีดังนี้

       �?ารครอบครอง ภายใตขอสันนิษ�?านนี้สินทรัพยตางๆ ที่พบอยูในความครอบครองของบุคคล
        ใดบุคคลหนึ่งในขณะที่�?ระท�?าความผิดหรือไมนาน�?อนหนาหรือหลังจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
        ถือวาเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหรือใชเปนเครื่องมือใน�?าร�?ระท�?าความผิด
       ผูใ�?ลชิด ขอสันนิษ�?านนี้ไดถู�?น�?ามาใชในคดีองค�?รอาช�?า�?รรมซึ่งสันนิษ�?านวาสินทรัพย
        ของบุคคลที่มีสวนรวมหรือสนับสนุนองค�?รอาช�?า�?รรมเปนสินทรัพยที่อยูภายใต�?ารจัด�?าร
        ขององค �? รอาช�?า�?รรม�?ละสามารถริ บ ได 159 �?ารใช เ ครื่ อ งมื อ เพิ่ ม ขี ด ความสามารถทาง
        �?ฎหมายนี้ชวยใน�?ารท�?าลาย�?านเศรษ�?�?ิจของ�?ลุมอาช�?า�?รรมที่�?�?งรา�?ลึ�?
       รูป�?บบ�?ารด�?าเนินชีวิต160 ขอสันนิษ�?านนี้อาจถู�?หยิบย�?ขึ้นมาเมื่อพนั�?งานอัย�?ารสามารถ
        �?สดงใหเห็นวาผู�?ระท�?าความผิดไมมี�?หลงรายไดที่ถู�?�?ฎหมายเพียงพอที่จะอธิบายถึงมูลคา
        ของสินทรัพยที่สะสมไดในชวงเวลาหนึ่ง161 สินทรัพยบางราย�?ารที่ผู�?ระท�?าความผิดสามารถ
        �?สดงใหเห็นวาไดมาโดยชอบดวย�?ฎหมาย�?็จะถู�?ตัดออ�?จา�?ค�?าสั่งริบทรัพย ขอสันนิษ�?านนี้
        �?�?าหนดใหผู�?ระท�?าความผิดตองใหค�?าอธิบายส�?าหรับสินทรัพยอื่นๆ นอ�?เหนือจา�?สินทรัพย
        ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดเฉพาะอยางดวย
       �?ารโอนสินทรัพย �?ฎหมายอาจใชขอสันนิษ�?านวา�?ารโอนสินทรัพยให�?�?คนในครอบครัว
        �?ละผูใ�?ลชิดหรือ�?ารโอนสินทรัพยโดยราคาต่�?า�?วาราคาตลาดเปน�?ารไมชอบดวย�?ฎหมาย162




159
    ในป 2548 ศาลสูงของสวิสเซอร�?ลนดไดตัดสินวา อดีตประธานาธิบดีของไนจีเรีย Sani Abacha ครอบครัว�?ละคนใ�?ลชิดเปนองค�?ร
อาช�?า�?รรม�?ละมีค�?าสั่งใหริบทรัพย�?ละคืนสินทรัพยจ�?านวน 458 ลานเหรีย�?ของสินทรัพยที่เ�?ี่ยวของ�?ับ Abacha โดยใชบทบั�?�?ัติ
เหลานี้ดูในCriminal Code (Switzerland), art. 72
160
    ขอสันนิษ�?านที่อยูบนพื้น�?านของความประพฤติของผู�?ระท�?าผิดไดถู�?�?ย�?ออ�?�?ละ�?ต�?ตางจา�?ความผิด�?านร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย
หรือมี�?หลงที่มาไมเปนธรรม ถึง�?มวาค�?านิยามมั�?จะเหมือน�?ัน�?ตวิธี�?ารที่ใช�?ต�?ตาง�?ัน
161
    ใน�?อฟริ�?าใตขอสันนิษ�?านครอบคลุมเวลา 7 ป �?อนเริ่ม�?ระบวนพิจารณา Prevention of Organised Crime Act, Second
Amendment, 1999, sec. 22 ในอัง�?ฤษระยะเวลาส�?าหรับจ�?าเลยที่ถู�?ระบุวามี�?ารใชชีวิต�?บบอาช�?า�?รคือ 6 ป Proceeds of Crime Act
(United Kingdom), sec. 10(8); also see Criminal Code (France), art. 131-21
162
    ในประเทศไทย�?ารโอนทรัพยสินให�?�?สมาชิ�?ครอบครัวสันนิษ�?านวาเปน�?ารโอนโดยไมสุจริต พระราชบั�?�?ัติปอง�?ัน�?ละ
ปราบปราม�?ารฟอ�?เงิน พ.ศ. 2542 มาตรา 51 �?ละ 52
                                                                                                                    145
        ผูถื อเอ�?สารสิ ทธิ จะต องพิ สู จน ให ไ ด วา เป นสิ นทรั พ ย ที่ ไ ดม าจา�?�?ารซื้ อขาย�?ั นโดยทั่ วไป
        ตามมูลคาราคาตลาด163 ถาหา�?หั�?ลางขอสันนิษ�?านไมได�?ารโอนนั้น�?็เปนโมฆะ
       ลั�?ษณะของ�?าร�?ระท�?าความผิด ขอสันนิษ�?านนี้โดยป�?ติเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารพิพา�?ษาลงโทษ
        �?ลุมความผิดราย�?รง เชน ลั�?ลอบขนยาเสพติด �?ารทุจริตหรือ�?ารฉอโ�?ง �?าร�?รรโช�?ทรัพย
        หรื อ อาช�?า�?รรมองค �? ร เมื่ อ บุ ค คลใดบุ ค คลหนึ่ ง ถู �? ตั ด สิ น ว า �?ระท�? า ความผิ ด ดั ง �?ล า ว
        ขอสันนิษ�?าน�?็จะถู�?หยิบย�?ขึ้นมา�?ละสินทรัพยตางๆ ที่สะสมไวในชวงที่�?ระท�?าความผิด
        �?็จะถู�?สันนิษ�?านวาเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละเขาขายถู�?ริบ

      ถึ ง �?ม วา ภาระ�?ารพิ สู จน หั�? ล า งอยู ที่ ผู �? ระท�? า ความผิ ด�?ต โดยทั่ วไป�?ล วพนั �? งานอั ย �?าร�?็ จ ะ
      น�? า เสนอข อ มู ล เพื่ อ �?ย ง พยานหลั �? �?านหั �? ล า งที่ ผู �? ระท�? า ผิ ด น�? า เสนอ�?ละเพื่ อ ช ว ยให ศ าล
      ลงความเห็นไดวาสินทรัพยนั้นไดมาดวยเงินที่ผิด�?ฎหมายหรือเปนเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?า
      ความผิด �?ารน�?าเสนอเอ�?สารเชนนี้จะท�?าใหยิ่งยา�?ล�?าบา�?ส�?าหรับผู�?ระท�?าความผิดที่จะหั�?ลาง
      ขอสันนิษ�?านเพียง�?คยืนยัน�?หลงที่มา�?ละ�?ารใชสินทรัพยอยางถู�?�?ฎหมายเทานั้น

6.3.2 บทบั�?�?ัติวาดวยสินทรัพยทด�?ทน
บทบั �? �?ั ติ ว า ด ว ยสิ น ทรั พ ย ท ด�?ทนช ว ย�?�? ป�? �? หาที่ มั �? พบในระบบ�?ารริ บ ทรั พ ย ที่ ตั ว ทรั พ ย เช น
�?ารติดตามสินทรัพยหรือเชื่อมโยงสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด – โดยใหริบสินทรัพยที่ไมเ�?ี่ยวของ
�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด ซึ่งจะตองมี�?ารพิสูจนวา
       สินทรัพยดั้งเดิมที่ไดรับมาเปนผลประโยชนจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหรือสินทรัพยบางอยาง
        ไดถู�?ใชเปนเครื่องมือใน�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละ
       ไมรูวาสินทรัพยตั้งอยูที่ไหนหรือไมสามารถน�?ามาใชได

เมื่อพิสูจนไดวาผู�?ระท�?าความผิดไดจ�?าหนายถายโอนสินทรัพยที่ไดรับมาโดยตรงจา�?�?าร�?ระท�?าผิด
ไป�?ลวพนั�?งานอัย�?ารอาจยื่นขอค�?าสั่งริบมูลคาที่เทียบเทาจา�?สินทรัพยที่ไมส�?ปร�?ของผู�?ระท�?าผิด

163
     ในโคลัมเบียคูความ�?ายที่จะหั�?ลางขอสันนิษ�?านจะตองพิสูจนใหไดวามี�?ารโอนเ�?ิดขึ้นจริงๆ (นั่นคือ�?ายที่ซื้อมีรายไดเพียงพอที่จะ
ซื้อ�?ละ�?ายที่ขายไดรับเงิน)


                                                                                                                                  146
�?ฎหมายริบทรัพยตามมูลคาไมจ�?าเปนตองมีบทบั�?�?ัติวาดวยสินทรัพยทด�?ทนเพราะ�?�?าหนดจ�?านวนเงิน
ที่บุคคลที่ไดรับผลประโยชนตองรับผิดซึ่งสามารถบังคับเอาจา�?สินทรัพยใดๆ ของบุคคลนั้นได164

6.3.3 �?ารริบทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าที่เ�?ี่ยวของ�?ับความผิด
ในบางประเทศอนุ�?าตใหศาลริบ (รวมไวใน�?ารประเมินผลประโยชน) สินทรัพยที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิ ดคลา ย�?ันหรื อที่เ�?ี่ย วของ�?ั น165 โดยที่ ผู�? ระท�? าความผิดไมจ�?าเป นต องโดนตั้ง ข อ�?ลา วหาว า
�?ระท�?าความผิดส�?าหรับ�?าร�?ระท�?าอื่นๆที่เ�?ี่ยวของ �?ตศาลตองเห็นวา�?าร�?ระท�?าอื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของนั้น
มีความเ�?ี่ยวของ�?ับความผิดอยางเพียงพอ (ดูตัวอยางใน�?ลองขอความ 6.3) ในบางประเทศศาลอาจ
อนุ�?าตใหริบสินทรัพยทั้งหมดของผูตองค�?าพิพา�?ษาหรือสินทรัพยบางสวนโดยไมค�?านึงวาจะซื้อมา
�?อนหรือหลัง�?าร�?ระท�?าความผิด166 บทบั�?�?ัติดัง�?ลาวมั�?จะใชจ�?า�?ัดอยูเฉพาะความผิดราย�?รง- เชน
�?าร�? อ �?ารร า ย �?ารฟอ�?เงิ น หรื อ �?ารค า ยาเสพติ ด �?ละจะใช บั ง คั บ �?ั บ สิ น ทรั พ ย เฉพาะที่ เ ป น ของ
ผู�?ระท�?าความผิดเทานั้น

6.3.4 �?ลไ�?ใน�?ารท�?าให�?ารโอนสินทรัพยเปนโมฆะ
นอ�?เหนื อจา�?�?ารใช ข อสั นนิ ษ �?านใน�?ารท�? า ให �? ารโอนสิ นทรั พ ย เป นโมฆะ�?ล ว (ดู หัวข อ 6.3.1)
บางประเทศไดออ�?�?ฎหมายที่บั�?�?ัติให�?รรมสิทธิ์ในสินทรัพยที่ถู�?ริบเปนของรั�?หรือรั�?บาลตั้ง�?ต
�?าร�?ระท�?า ผิ ด�?ฎหมายซึ่ ง น�?า ไปสู �? ารริ บทรั พย เ�?ิ ดขึ้ น167 ถ าหา�?ต อมามี �?ารโอนสินทรัพ ย ไป�?ล ว
สินทรัพยนั้น�?็ยังเขาขายถู�?ริบย�?เวน�?ารโอนให�?�?ผูซื้อโดยสุจริตซึ่งไมรูวาสินทรัพยนั้นเขาขายถู�?ริบ



164
     ในสหรั�?อเมริ�?าสินทรัพยทด�?ทนอาจถู�?ริบโดย�?ารริบทรัพยทางอา�?าสามารถ�?ตไมใชโดย�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษทางอา�?า
165
     ประเทศตางๆ ในสหภาพยุโรปมี�?ารใหอ�?านาจใน�?ารริบทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าที่เ�?ี่ยวของ�?ับความผิด Council of the European
Union Framework Decision 2005/212/JHA of February 24, 2005, on Confiscation of Crime Related Proceeds, Instrumentalities and
Property, art. 3 ใน�?อฟริ�?าใต Prevention of Organised Crime Act, 1998, sec. 18(1)(c) อนุ�?าตใหค�?าสั่งริบทรัพยตามมูลคาประเมิน
สินทรัพยที่ไดรับจา�?�?ิจ�?รรมที่เ�?ี่ยวของดวย
166
     Criminal Code (France), art. 131-21
167
     �?นวความคิดนี้ใชส�?าหรับ�?ารริบทรัพยบางอยางในสหรั�?อเมริ�?า�?ละเรีย�?วา “relation back doctrine.�? Title 21, United States Code,
sec. 853(c) and 881(h); and Title 18, United States Code, sec. 1963(c) บทบั�?�?ัติเชนนี้อาจพบไดใน�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพย
ทางป�?ครอง
                                                                                                                             147
  �?ลองขอความ 6.3 �?ารใช “�?ิจ�?รรมที่เ�?ี่ยวของ�? เพื่อครอบคลุมผลประโยชนทั้งหมด
  ในชวงระยะเวลา 2 เดือน เจาหนาที่ศุล�?า�?รชื่อ �?. รับสินบนจา�?สายลับ 3 ครั้งเปนเงินทั้งสิ้น
  20,000 เหรีย�? พยานหลั�?�?านที่ไดรับ�?สดงใหเห็นวาเธอไดวาง�?ผนด�?าเนิน�?ารเพื่อใหไดสินบน
  เพิ่มขึ้นไปอี�?�?ละเธอมีเงินเพิ่มขึ้น 500,000 เหรีย�? เ�?ินไปจา�?เงินที่เธอจะสามารถเ�?็บออมไดจา�?
  เงินเดือนที่ไดรับจา�?รั�?บาลภายในชวงเวลา 2 ปที่ผานมา นอ�?จา�?นั้นยังมีรายงานธุร�?รรมอันควร
  สงสัยที่เ�?ี่ยวของ�?ับเจาหนาที่ �?. เปนเงินจ�?านวนมา�?โดยอธิบายไมได
  เจาหนาที่ �?. ถู�?พิพา�?ษาวามีความผิด�?านทุจริต 3 �?ระทง จา�?�?ารรับสินบนจา�?สายลับ พนั�?งาน
  อัย �?ารได ยื่ นขอค�? า สั่ง ศาลเพื่อริบ ทรัพ ย ที่เป นผลประโยชน ที่ ได มาจา�?�?าร�?ระท�?า ความผิดทั้ ง
  3 �?ระทง�?ละจา�? “�?ิจ�?รรมอื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด�? ซึ่งเปนทางเลือ�?ที่สามารถ
  �?ระท�?าไดตาม�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยที่มีใชอยูในประเทศ พนั�?งานอัย�?ารยื่นพยานหลั�?�?าน
  วาเจาหนาที่ �?. เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารเรีย�?รับสินบนจา�?ผูน�?าเขาสินคา�?ละเงินจ�?านวน 500,000 เหรีย�?
  ที่เธอมีเพิ่มขึ้นโดยไมสามารถอธิบายไดเปนเงินที่ไดรับจา�?�?ารด�?าเนิน�?ารโดยทุจริตที่เ�?ี่ยวของ�?ับ
  ความผิดตางๆ ที่เธอตองค�?าพิพา�?ษา ศาลมีค�?าพิพา�?ษาใหริบเงินจ�?านวน 520,000 เหรีย�? ซึ่งเปน
  เงิ น จา�?�?ารรั บ สิ น บน 3 ครั้ ง บว�?�?ั บ มู ล ค า ของความร่�? า รวยที่ ไ ด รั บ จา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด
  ที่เ�?ี่ยวของa
  a. ถาหา�?ไมมีวรรควาดวย “�?ิจ�?รรมที่เ�?ี่ยวของ�? อยูใน�?ฎหมายพนั�?งานอัย�?าร�?็จะขอค�?าสั่งริบทรัพยไดเพียง 20,000 เหรีย�?
  (จ�?านวนเงินสินบนที่ไดรับ 3 ครั้ง)



6.3.5 �?ารริบทรัพยที่ท�?าไดทันทีเมื่อมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
บทบั �?�?ั ติใ นลั �?ษณะนี้ไ มมี ผล�?ับ �?ารใชข อสั นนิ ษ�?านที่หั�?ล างได �?ต มีผ ล�?ั บ�?ารริบ ที่เ�?ิดขึ้นจริ ง
ที่ด�?า เนิ น�?ารไดเลยตาม�?ฎหมาย บทบั�?�?ัติเชนนี้ท�? าให ไม จ�?าเปนตองมี�? ารพิ จารณาคดี ของศาลอี �?
เมื่ อมี เงื่ อนไขครบตามที่ �?�? า หนด168 บุ ค คลที่ อ า งว า มี ผ ลประโยชน ใ นสิ นทรั พ ย ที่ เ ข า ข า ยถู �? ริ บ โดย
อัตโนมัติไมวาจะเปนจ�?าเลย เจาของผูบริสุทธิ์หรือบุคคลที่สามอาจยื่นค�?ารองขอใหตัดสินทรัพยออ�?จา�?
ราย�?ารสินทรัพ ยที่เขา ขายถู�?ริ บอั ตโนมัติโดย�?ารน�?า สืบว าได สินทรัพ ยมา�?ละใช สินทรัพ ยโดยถู �?
�?ฎหมาย ผูอางสิทธิมีภาระ�?ารพิสูจน
168
      �?ารริบทรัพยโดยอัตโนมัติใชอยูในประเทศออสเตรเลีย
                                                                                                                           148
6.4 ผลประโยชนของบุคคลที่สาม
บุคคลที่สามซึ่งมีผลประโยชนทาง�?ฎหมายอยูในสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบจะตองไดรับ�?จงใหทราบ
ถึง�?ระบวนพิจารณา�?ละมีโอ�?าสที่จะไดรับ�?ารพิจารณา169 โดยป�?ติเอ�?สาร�?จงใหทราบจะถู�?สงไปยัง
บุคคลที่เจาพนั�?งานเชื่อวาอาจมีผลประโยชนทาง�?ฎหมายอยูในสินทรัพยดัง�?ลาว วิธี�?ารนี้ควรน�?ามาใช
อยาง�?วางขวาง �?ละถาหา�?อี�?�?ายระบุวามีผลประโยชนอยูในสินทรัพยนั้นจะตองมี�?าร�?จงอยางเปน
ทาง�?าร เพราะวา�?ารริบทรัพยตัดสิทธิทุ�?อยางในสินทรัพยโดยทั่วไปควรจะมี�?าร�?จงใหประชาชน
ทั่วไปทราบโดยผานทางหนังสือพิมพ จุลสาร�?ฎหมายหรือทางอินเตอรเน็ต ควรจะมีวิธี�?ารขั้นตอน�?าร
ยอมรับผลประโยชนโดยชอบดวย�?ฎหมายของบุคคลที่สามในค�?าสั่งยับยั้ง (ดูหัวขอ 4.5ในบทที่ 4)
ขั้นตอน�?ารยืนยันผลประโยชนของบุคคลที่สามอาจ�?ต�?ตาง�?ันไปขึ้น�?ับวาเปน�?ารริบทรัพยทางอา�?า
หรือ�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ โดยทั่วไปส�?าหรับ�?ารริบทรัพยทางอา�?า�?ระบวน
พิจารณาส�?าหรับความผิดที่เปนมูลคดีจะตองเสร็จสิ้น�?ลว�?ละผลประโยชนของจ�?าเลยไดถู�?ค�?าสั่งใหริบ
�?อนที่ศาลจะพิจารณาผลประโยชนของบุคคลที่สาม บางประเทศ�?อนสั่งออ�?ค�?าพิพา�?ษาศาลจะอนุ�?าต
ใหบุคคลที่สามมาศาลใน�?านะคูความที่จะสามารถ�?�?ตางโดยอางเหตุผล เชน ค�?าสั่งยับยั้งชั่วคราวท�?าให
เ�?ิดความยา�?ล�? าบา�?หรือสินทรัพยได มาโดยชอบดวย�?ฎหมาย�?ละมี ความจ�? าเปนส�? าหรับ�?ารยังชี พ
ตามระบบ�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษโดยทั่วไป�?ารอางสิทธิของบุคคลที่สามจะไดรับ
�?ารพิ จ ารณาในช ว งของ�?ารฟ อ งคดี ใ นเบื้ อ งต น ซึ่ ง โดยป�?ติ บุ ค คลที่ ส ามจะต อ งพิ สู จ น ว า
1) มีผลประโยชนที่สามารถรับรูไดตาม�?ฎหมายอยูในสินทรัพย 2) ผลประโยชนนั้นไดรับมา�?อนที่จะ
มี�?าร�?ระท�?าความผิดใดๆ �?ละไมมีเหตุผลที่จะเชื่อวาสินทรัพยนั้นเ�?ี่ยวของ�?ับความผิดที่เปนมูลคดี
หรือ 3) ผลประโยชนในสินทรัพยเ�?ิดขึ้นหลังจา�?มี�?าร�?ระท�?าความผิด�?ลว�?ละบุคคลที่สามเปนผูซื้อ
โดยสุจริตส�?าหรับมูลคาของสินทรัพย

6.5 �?ารริบทรัพยที่อยูในตางประเทศ
เป น เรื่ อ งธรรมดาที่ �? ารสื บ สวนสอบสวนเ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารทุ จ ริ ต �?ละ�?ารฟอ�?เงิ น จะต อ งด�? า เนิ น �?าร
ขามพรหม�?ดน ดังนั้นจึงตอง�?ารความรวมมือ�?ับตางประเทศ �?ารที่ตางประเทศเขามามีสวนเ�?ี่ยวของ
169
   UNCAC, art. 31(9), 35, 55(3)(c), 57; UNTOC, art. 12(8), 13(8); United Nations Convention against Narcotic Drugs and
Psychotropic Substances, art. 5(8)



                                                                                                                         149
ดวยท�?าใหคดียุงยา�?ซับซอน�?ต�?็เป�?ดโอ�?าสใหมีชองทางใหมๆ ดวย ตัวอยาง เชน ถาคดีเ�?ี่ยว�?ับ�?าร
ทุจริต�?ละฟอ�?เงินในประเทศ�?ละความผิด�?านฟอ�?เงินในตางประเทศมีชองทางตางๆ หลายชองทาง
ดังนี้
       �?ระบวนริบทรัพยในประเทศอาจน�?าไปบังคับในตางประเทศโดยผานชองทางค�?ารองขอความ
        ชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละ�?ารสงสินทรัพยคืน�?�?ประเทศผูรองขอตามขอต�?ลง
        ระหวางประเทศ สนธิสั�?�?าหรือขอต�?ลงอื่นๆ (ดูบทที่ 7)170
       ด�?าเนิ น�?ระบวนริบทรั พยใ นตางประเทศ�?ลวส งคืนสิ นทรั พยที่ริ บได ให�?�? ประเทศที่ ไดรั บ
        ความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตโดยวิธี�?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยตรงหรือขอต�?ลง�?บงป�?น
        สินทรัพย (ดูบทที่ 9)
       ด�?าเนิน�?ระบวนริบทรัพยทั้งในประเทศ�?ละตางประเทศไปดวย�?ัน

�?ผนภาพที่ 6.1 �?สดงใหเห็นชองทางเหลานี้

   �?ผนภาพ 6.1                 �?ารริบทรัพยในตางประเทศ


                                                                   �?นว�?บงเขต
                                                                  ระหวางประเทศ


                                ความผิด�?าน                   ความผิด�?านฟอ�?    ความผิด�?านฟอ�?
                                     ทุจริต                   เงินตาม�?ฎหมาย       เงินตาม�?ฎหมาย
                                                                   ในประเทศ          ตางประเทศ


                                                                          บังคับตามบทลงโทษของ�?ฎหมาย
                     โทษริบทรัพยตาม�?ฎหมายภายใน                           ภายในโดย MLA
                                                                           โทษริบทรัพยตาม�?ฎหมาย
                                                                           ตางประเทศ
      ที่มา: ผู�?ตง
170
      MLA
    ดูใ     = ความช
        นบทบั          วง�?ารส
              �?�?ัติเรื่อ ยเหลืงอคื
                                ซึ น  �?ัน
                                    ่งสิ น �?ละ�?ั
                                          ทรั     นUNCAC
                                                    ทาง�?ฎหมาย
                                              พยใน      art 57

                                                                                                      150
6.6 �?ารติดตามสินทรัพยคืนโดย�?ารริบทรัพยให�?�?ผูเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
�?ลไ�?�?ารริบทรัพยเพื่อเปนเครื่องมือใน�?ารชดใชคืนให�?�?ผูเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดถู�?น�?ามาใช
�?ันทั่วไปมา�?ขึ้น171 �?ฎหมาย�?ละ�?ฎระเบียบตางๆไดถู�?ออ�?�?บบมาเพื่อใหความส�?าคั�?�?ับผูเสียหาย
เหนื อ �?ว า คลั ง หลวงหรื อ �?องทุ นริ บ ทรั พ ย ข องรั �? บาล ถ า หา�?มี สิ นทรั พ ย อยู เ พี ย งพอส�? า หรั บ ค�? า สั่ ง
ริบ ทรั พ ย�?ละค�? าสั่ ง ให ช ดใช สิ นทรั พ ย ที่ ถู �?ริ บ อาจจะถู �? จัด�?ารใหเป นประโยชน �?�? รั�?หรือรั �?บาล
หลังจา�?ผูเสียหายไดรับ�?ารชดใชคืน�?ลว
�?ลไ�?เชนนี้ท�?าใหมั่นใจไดวาค�?าสั่งริบทรัพยไมไดท�?าใหเ�?ิดความสู�?เสีย�?�?ผูเสียหายซึ่งควรจะไดรับ
�?ารชดใชอันเปนผลจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดอันเปนมูลของคดี ประโยชนอี�?อยางหนึ่งคือบทบั�?�?ัติ
เรื่อง�?ารยับยั้งเพื่อ�?ารริบทรัพยอนุ�?าตใหมี�?ารยับยั้งชั่วคราวอยางรวดเร็วทันทีที่มี�?ารฟองคดีเพื่อให
ผูเสี ย หายได รับ �?ารชดใช หรื อได รับ ค า สิ นไหมทด�?ทนซึ่ ง ใน�?ารฟ อง�?พง ไม ค อยมี �? ารใช �? ลไ�?นี้
ทายที่สุด�?ารใช�?ารริบทรัพยเพื่อใหผูเสียหายไดรับ�?ารชดใชชวยใหผูเสียหายไมตองเสียคาธรรมเนียม
ตางๆ จ�?านวนมา�?หรือตองจายเปนรอยละของเงินที่ไดคืนซึ่งตามป�?ติ�?�?าหนดไวในคดี�?พง

6.7 �?ารจัด�?ารสินทรัพยที่ถู�?ริบ
�?ฎหมายวาดวย�?ารริบทรัพยมั�?จะ�?�?าหนดใหมี�?ารช�?าระบั�?ชีสินทรัพยที่ถู�?ริบ�?ละใหน�?า�?�?าไรไปใสไว
ในบั�?ชีของรั�?บาลหรือ�?ระทรวง�?ารคลัง หลายประเทศ�?�?าหนดใหมี�?องทุนริบทรัพยซึ่งสินทรัพย
ที่ขายไดตองสงเขา�?องทุนนี172้ �?องทุนนี้มีไวส�?าหรับใชใน�?ารด�?าเนิน�?ารบังคับใช�?ฎหมาย�?ละ�?ารริบทรัพย
รวมถึ ง �?ารซื้ อเครื่ อ งมื อ อุ ป �?รณ �?าร�? �? อบรม ค า ใช จ า ยใน�?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละด�? า เนิ น คดี
�?ละคาใชจายใน�?ารบริหารสินทรัพย�?ละ�?ารช�?าระบั�?ชี173 (ดูบทที่ 5)


171
    �?นวป�?ิบัติไดรับ�?ารสนับสนุนในขอต�?ลงตางๆระหวางประเทศ ดูใน UNCAC, art. 57(3)(c); and UNTOC, art. 14(2)
172
    ประเทศตางๆ เหลานี้รวมถึง ออสเตรเลีย �?คนาดา อิตาลี ลั�?�?ซมเบอร�? นามิเบีย สเปน �?อฟริ�?าใต�?ละสหรั�?อเมริ�?า ส�?าหรับรายชื่อ
ประเทศที่มี�?องทุนริบทรัพยดูใน Theodore S. Greenberg, Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray, Stolen Asset Recovery—
A Good Practices Guide to Non-Conviction Based Asset Forfeiture (Washington, DC: World Bank, 2009), 91.
173
                                           ้ ูใน Theodore S. Greenberg, Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray, Stolen
    ขอมูลเพิ่มเติมเ�?ี่ยว�?ับทางเลือ�?เหลานีด
Asset Recovery—A Good Practices Guide to Non-Conviction Based Asset Forfeiture (Washington, DC: World Bank, 2009), 90–94; and
Stolen Asset Recovery Initiative Secretariat, “Management of Confiscated Assets�? (Washington, DC, 2009)


                                                                                                                           151
    7. ความรวมมือระหวางประเทศใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน


คดี เ�?ี่ ยว�?ับ �?ารทุ จริ ต�?ละ�?ารฟอ�?เงินโดยทั่ วไปต องมี�? ารติ ดตามสินทรั พย คืนขา มพรหม�?ดน
บางสวนของ�?าร�?ระท�?าความผิดอาจ�?ระท�?าในตางประเทศ เชน บริษัทที่จายสินบนเพื่อใหไดสั�?�?า
อาจมีส�?านั�?งานให�?อยูในอี�?ประเทศหนึ่งซึ่งไมใชประเทศที่มี�?ารจายสินบน�?ัน�?ละเจาหนาที่ที่รับ
สินบนอาจน�?าเงินที่ไดมาโดยมิชอบไปฟอ�?ในอี�?ประเทศหนึ่ง นอ�?จา�?นั้นภาค�?ารเงินระหวาง
ประเทศเปนที่ดึงดูดใหคนเอาเงินไปฟอ�?�?ละท�?าใหเปนอุปสรรคตอ�?ารติดตามสินทรัพย คน�?ลาง
หรือ gatekeepers เชน นั �?บั�?ชี ทนายความ หรือ ทรัสต �?ละบริ ษัท ผูให บริ �?ารชวยใหเจ าหนา ที่
ทุจริตเขาถึงภาค�?ารเงิน�?ละป�?ดบังซอนเรน�?ารท�?าธุร�?รรม�?ละ�?ารเปนเจาของสินทรัพย เจาหนาที่
ทุจริตใช�?ผน�?ารทาง�?ารเงินที่ซับซอนซึ่งโดยมา�?มั�?จะเ�?ี่ยวของ�?ับศูนย�?ารเงินในตางประเทศ
บริษัทบังหนา�?ละเครื่องมือทางธุร�?ิจเพื่อฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?ารทุจริต นอ�?จา�?นั้น�?ารเคลื่อนยาย
เงิ น ท�? า ได เร็ ว มา�?ซึ่ ง มั �? จะท�? า ได ทั น ที เ พี ย ง�?ค ค ลิ �? ที่ �? ป น คี ย บ อร ด หรื อ ปุ ม บนโทรศั พ ท มื อ ถื อ
ดวยความชวยเหลือของเครื่องมือตางๆ เชน �?ารโอนเงินผานบั�?ชีธนาคาร เล็ตเตอรออฟเครดิต
บัตรเครดิต�?ละบัตรเดบิต เครื่องรับจายเงินอัตโนมัติ (ATM) �?ละอุป�?รณเคลื่อนที่ตางๆ
ในทางตรงขาม�?ารติดตาม�?ละเรีย�?สินทรัพยคืนของเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมาย�?ละพนั�?งาน
อั ย �?ารอั ย �?ารอาจใช เ วลาหลายเดื อ นหรื อ หลายป เ พราะว า หลั �? อ�? า นาจอธิ ป ไตยจ�? า �?ั ด
ขี ด ความสามารถของเจ า พนั �? งานของประเทศหนึ่ ง ใน�?ารสื บ สวนสอบสวน �?ารด�? า เนิ น �?าร
ทาง�?ฎหมาย�?ละ�?ารบังคั บใชในต างประเทศ ความส�?าเร็จใน�?ารติ ดตาม�?ละเรีย�?สิ นทรัพยคื น
ขึ้นอยู�?ับความชวยเหลือของตางประเทศซึ่งเปน�?ระบวน�?ารที่อาจจะชาหรือซับซอนเนื่องจา�?
ความ�?ต�?ต า ง�?ั นในธรรมเนี ย มป�?ิ บั ติท าง�?ฎหมาย�?ละวิ ธี ด�?า เนิ น�?าร ภาษา เขตเวลา �?ละขี ด
ความสามารถ
ในบริ บ ทเช นนี้ค วามร วมมื อระหว า งประเทศเป นสิ่ ง ส�?า คั �?ส�? า หรั บ ความส�? า เร็ จของ�?ารติ ดตาม
เอาสินทรัพยที่ถู�?น�?าไปซอนไวในตางประเทศคืน ประชาคมระหวางประเทศไดจัดท�?าสนธิสั�?�?า
พหุ ภาคี หรื อตราสารต า งๆ�?�? า หนดให รั�?ภาคี ตองให ค วามร วมมื อซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั นใน�?ารสื บ สวน
สอบสวน �?ารจั ด หาพยานหลั �? �?าน มาตร�?ารชั่ วคราว�?ละ�?ารริ บ ทรั พ ย �?ละ�?ารคื นสิ น ทรั พ ย
(ดู �? ล องข อ ความ 1.1 ในบทที่ 1) �?ผนภาพ 7.1 �?สดงให เห็ น ว า ความร วมมื อระหว า งประเทศ
บูรณา�?ารอยูใน�?ารติดตามสินทรัพยคืนทุ�?ๆ ระยะ

                                                                                                                              152
�?ผนภาพ 7.1                   ขั้นตอน�?ารติดตามสินทรัพยคืน�?ละความรวมมือระหวางประเทศ

                                                            1.ตามรอย
                                                          สินทรัพย�?ละ
                                                             รวบรวม
                                                          พยานหลั�?�?าน




                                  4. คืน                 ความรวมมือ                   2. อายัด
                                สินทรัพย               ระหวางประเทศ                  สินทรัพย




                                                          3. ริบทรัพย




ที่มา: ภาพประ�?อบของผู�?ตง

ผูป�?ิบัติงานควรจะค�?านึงวาวาความรวมมือระหวางประเทศเปน�?บบ “ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน�? ไมใชเพียง�?ค
ประเทศที่สินทรัพยถู�?ยั�?ยอ�?ไปจะขอความชวยเหลือไปยังประเทศที่สินทรัพยถู�?น�?าไปซุ�?ซอนไว
เพียง�?ายเดียว�?ตจ�?าเปนตองใหขอมูลหรือพยานหลั�?�?าน�?�?ประเทศตางๆ ที่สินทรัพยถู�?ซุ�?ซอนไว
เพื่อใหสามารถด�?าเนิน�?ารติดตามสินทรัพยคืนไดอยางมีประสิทธิภาพ นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงาน
จะตองด�?าเนิน�?ารเชิงรุ�?เพื่อ�?สวงหาความรวมมือระหวางประเทศรวมทั้ง�?าร�?จงเตือนผูรวมงาน
ในต า งประเทศเมื่ อพบว า อาจจะมี �? าร�?ระท�? า ความผิ ด �?านทุ จ ริ ต เ�?ิ ดขึ้ น ตั ว อย า งของรู ป �?บบ
ความรวมมือที่ส�?าคั�?รวมถึง�?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร174 �?ารเป�?ดเผยขอมูลเอง


174
    ส�?าหรับจุดประสงคของคูมือนี้ “ความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�? รวมถึงความชวยเหลือใดๆ ที่ไมตองมีค�?ารองขอความ
ชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายอยางเปนทาง�?าร �?ฎหมายที่อนุ�?าตใหมี�?ารชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารระหวางผูป�?ิบัติงาน
�?ับผูป�?ิบัติงานอาจจะอยูใน�?ฎหมายวาดวยความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละเ�?ี่ยวของ�?ับหนวยงาน สวนราช�?าร
                                                                                                                 153
โดยไมมี�?ารรองขอ �?ารสืบสวนสอบสวนรวม �?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
�?ารโอน�?ารด�? า เนิ น คดี ใ ห ป ระเทศอื่ น �?ารด�? า เนิ น �?ารตาม�?ฎหมายที่ อ นุ �? าตให มี �? ารติ ด ตาม
สินทรัพยคืนโดยตรง �?ารบังคับตามค�?าสั่งยับยั้งชั่วคราวหรือค�?าสั่งริบทรัพยของประเทศอื่น�?ละ
�?ารสงผูรายขาม�?ดน175
�?ารตัดสินใจเ�?ี่ยว�?ับรูป�?บบ�?ละ�?ระบวน�?ารใหความชวยเหลือ�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละคดี บทนี้
จะ�?สดงใหเห็นถึงขอพิจารณาเชิงยุทธศาสตร ป�?�?หา�?ละลั�?ษณะของทางเลือ�?ตางๆ ที่ผูป�?ิบัติงาน
จะตองเผชิ�?ใน�?ารด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับความรวมมือระหวางประเทศ

7.1 หลั�?�?ารส�?าคั�?
ผูป�?ิบัติงานที่ตอง�?ารความรวมมือระหวางประเทศพึงยึดหลั�?�?ารส�?าคั�? 4 ประ�?ารตั้ง�?ต�?ร�?เริ่ม
ด�?าเนิน�?าร

7.1.1. ผนว�?ความรวมมือระหวางประเทศเอาไวในทุ�?ๆ ระยะของ�?ารด�?าเนินคดี
เมื่อคดีมาถึงจุดที่ตองมี�?ารด�?าเนิน�?ารนอ�?เขต�?ดนของประเทศผูป�?ิบัติงานจะตองมุงเนนในเรื่อง
ความรวมมือระหวางประเทศทันที�?ละตองรั�?ษาใหคงไวตลอดชวงเวลาของคดี เจาพนั�?งานบางคน
รอจน�?ระทั่งศาลในประเทศมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ละมีค�?าสั่งใหริบทรัพย�?อนจึงจะเริ่ม�?ระบวน�?าร
ติดตาม�?ละรั�?ษาสินทรัพยในตางประเทศซึ่งมั�?จะท�?าใหเ�?ิดผลเสีย ความลาชาท�?าใหเจาหนาที่ทุจริต
มีโอ�?าสมา�?ที่จะโอนเงินไปไวในประเทศที่รั�?ษาความลับทางธนาคารหรือประเทศที่ไมใหความรวมมือ
ดังนั้นจึงจ�?าเปนอยางยิ่งที่จะตองใหเจาพนั�?งานในตางประเทศมีสวนรวมดวยตั้ง�?ตตน อยางนอย
�?็ดวยวิธี�?ารอยางไมเปนทาง�?าร �?ารติดตอ�?ันเชิงรุ�?ตั้ง�?ตระยะ�?ร�?จะชวยใหผูป�?ิบัติงานท�?าความเขาใจ
�?ับระบบ�?ฎหมายของตางประเทศ�?ละป�? �?หาที่จะเ�?ิดขึ้ น ไดรับเบาะ�?สเพิ่ม เติ ม�?ละ�?ารจั ดท�? า
ยุทธศาสตร นอ�?จา�?นั้นยังชวยใหตางประเทศมีโอ�?าสที่จะเตรียมบทบาทของตนเองใน�?ารให
ความรวมมือ


หรือ�?ายบริหาร ส�?าหรับรายละเอียดของความชวยเหลือประเภทนี้�?ละ�?ารเปรียบเทียบ�?ับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน
ทาง�?ฎหมาย ดูในหัวขอ 7.2
175
    �?ารสงผูรายขาม�?ดนเปน�?ระบวน�?ารที่ประเทศหนึ่งสงตัวผูตองหาหรือผูตองค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า สวนหนึ่งของ
�?ระบวน�?ารสงผูรายขาม�?ดน�?ละขอ�?�?าหนดตางๆ จะคลาย�?ับความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ต�?็มีประเด็นตางๆ
นอ�?เหนือจา�?นั้น เชน �?ารสงตัวคนชาติ หลั�?ความผิดเฉพาะเรื่อง�?ละ doctrine of non-inquiry �?าร�?ลาวถึงรายละเอียดของประเด็น
ตางๆ เหลานี้อยูนอ�?ขอบเขตของคูมือเลมนี้



                                                                                                                  154
7.1.2 พัฒนา�?ละรั�?ษาความสัมพันธสวนตัว
�?ารสรางความสัมพันธสวนตัว�?ับผูรวมงานในตางประเทศเปนสิ่งรับประ�?ันความส�?าเร็จใน�?ารติดตาม
สินทรัพยคืน ตองมี�?ารติดตอทางโทรศัพท ติดตอทาง e-mail หรือ�?ารประชุมพบปะ�?ับเพื่อน
รวมงานในตางประเทศควบคูไ ปตลอดไปจน�?วา�?ารท�?าคดีจะเสร็จสิ้นซึ่งมีความส�?าคั�?ในทุ�? ๆ
ระยะ ตั้ง�?ต�?ารไดรับขอมูล�?ละขาว�?รอง �?ารตัดสินใจเชิง�?ลยุทธ �?ารท�?าความเขาใจ�?ับขอ�?�?าหนด
ใน�?ารให ค วามช ว ยเหลื อ ของต า งประเทศ �?ารจั ด ท�? า ค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมาย หรือ�?ารติดตามผลของค�?ารองขอความชวยเหลือ ชวยลดความลาชาโดยเฉพาะใน�?รณี
ที่มี�?ารใชค�?าศัพทที่เ�?ี่ยวของ�?ละธรรมเนียมป�?ิบัติทาง�?ฎหมายที่ตาง�?ันท�?าใหเ�?ิดความเขาใจผิด
�?ละยังเปน�?าร�?สดงใหเห็นถึงความมุงมั่นจริงจังใน�?ารด�?าเนินคดีจึงท�?าใหเ�?ิดความไวเนื้อเชื่อใจ�?ัน
ในทุ�?ๆ �?ายท�?าใหเ�?ิดความเอาใจใส�?ละมุงมั่นใน�?ารด�?าเนินคดี
ในคดีให�?ๆ �?ารประชุมพบปะ�?ันระหวางผูป�?ิบัติงานที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนตั้ง�?ต
ระยะ�?ร�?ๆ ของ�?ารด�?าเนินคดีจะชวยใหเ�?ิด�?าร�?ล�?เปลี่ยนขอมูลซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน นอ�?จา�?นั้นยังชวย
ใหผูรวมงานสรางความไวเนื้อเชื่อใจ�?ัน ประเมินยุทธศาสตร�?ละเรียนรูเ�?ี่ยว�?ับขอ�?�?าหนดใน�?ารสง
ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (ดู�?ลองขอความ 7.1) ในบาง�?รณีโดยเฉพาะ
เมื่อมีขอจ�?า�?ัดในเรื่องทรัพยา�?รหรือใน�?รณีที่เ�?ี่ยวของ�?ับหลายๆ ประเทศผูป�?ิบัติงานจะมี�?ารเชิ�?
ผู�?ทนจา�?ตางประเทศเขารวมใน�?ารประชุมคดีที่จัดขึ้นในประเทศ176 ในบาง�?รณีผูป�?ิบัติงานเลือ�?
ที่จะเดินทางไปประเทศที่เ�?ี่ยวของในคดี
�?ารสรางความสัมพันธสวนตัวอาจเปนเรื่องยา�? ผูป�?ิบัติงานจ�?านวนมา�?ไมมีอินเทอรเน็ตใชเพื่อ
หาวา จะติ ดตอ�?ั บใคร ไมไดรับอนุ �?าตใหใช โทรศัพทท างไ�?ลข ามประเทศ�?ละไมมี ทรัพ ยา�?ร
สนั บ สนุ น �?ารเข า ร ว มประชุ ม ระดั บ นานาชาติ �? ละระดั บ ภู มิ ภ าคที่ จ ะช ว ยสร า งเครื อ ข า ย
ความสัมพันธสวนตัวขึ้นได ถึง�?มวาจะมีชื่อ�?ละเบอรโทรศัพทของผูที่จะติดตอดวย�?ต�?ารใชภาษา
ตาง�?ัน�?็เปนอุปสรรค
ความสัม พันธ สวนตั วมี สวนส�?า คั�?อย างยิ่ งต อความส�? า เร็ จใน�?ารติ ดตามสินทรั พ ยคื นจึ งต องใช
ความพยายามทุ�?วิถีทางสรางความสัมพันธสวนตัวใหเ�?ิดขึ้นใหได เวลา�?ละความพยายามที่ใชไป
เพื่อสรางความสัมพันธสวนตัวนั้นคุมคา�?ับผลที่ไดรับไมวาจะเปน�?ารไดรับค�?า�?นะน�?าถึงวิธี�?ารที่ดี
ที่สุดใน�?ารด�?าเนินคดี รวบรวมเบาะ�?สของคดีหรือขอความชวยเหลือใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือ


176
      ผูป�?ิบัติงานในบราซิลใชทางเลือ�?ใน�?ารจัด�?ารประชุมรวม

                                                                                                    155
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ลองขอความ 7.2 �?สดงชองทางตางๆ ใน�?ารสรางความสัมพันธ
สวนตัว

 �?ลองขอความ 7.1 �?ารติดตอระหวางบุคคล-ตัวอยางจา�?ประเทศเปรู
 ในเดือน�?ันยายน 2543 วีดีทัศนที่เผย�?พรทางทีวี�?สดงใหเห็นวาVladimiro Montesinos หัวหนา
 หนวยขา ว�?รองของประธานาธิ บดี Alberto Fujimoriให สินบนสมาชิ �?วุฒิสภา ต อมาประเทศ
 สวิ ส เซอร �?ลนด ใ ช �? ารเป�? ดเผยข อมู ล เองเพื่ อ�?จ ง ให รั�? บาลเปรู ท ราบว า มี เงิ นที่ ถู �? อายั ดอยู ใ น
 สวิสเซอร�?ลนด�?ละยินดีใหรั�?บาลเปรูสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
 พนั�?งานอัย�?ารของเปรูติดตอเปน�?ารสวนตัว�?ับผูพิพา�?ษาไตสวนในสวิสเซอร�?ลนดทั้งโดยทาง
 โทรศัพท�?ละพบ�?ันในซูริค �?ารสรางความสัมพันธสวนตัวนี้มีผลดังนี้

        ชว ยให เ�?ิ ด�?ารตั ด สิ นใจเ�?ี่ ยว�?ั บยุ ทธศาสตร ที่ส�? า คั �? โดย�?ารหารื อถึ ง ทางเลื อ�?ต า งๆ
         ใน�?ารติดตามสินทรัพยคืนท�?าใหในทายที่สุดเปรูตัดสินในที่จะด�?าเนินคดีภายในประเทศ
         �?ละใชค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ละ�?ารสละสิทธิ์ทาง�?ฎหมาย
         ติดตามสินทรัพยที่ถู�?อายัดอยูในสวิสเซอร�?ลนดคืน
      ท�? า ให เ ข า ใจข อ �?�? า หนดขอ�?ารสง ค�? า รอ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย
         ชัด เจนขึ้ น �?ารติ ดตอ�?ั นท�? าให เปรู เข า ใจระบบของสวิ ส เซอร �?ลนด ดีขึ้ น�?ละเขา ใจว า
         จะตองพิสูจน�?ละจัดหาอะไรให�?�?สวิสเซอร�?ลนดบางเพื่อใหค�?ารองขอความชวยเหลือ
         ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายประสบผลส�?าเร็จ
      พัฒนาความเชื่อ มั่น �?ารติดต อ�?ั นสวนตัว�?สดงใหเห็นถึงเจตนารมณทาง�?ารเมือง�?ละ
         ความมุงมั่นของทั้งสอง�?าย�?ละชวยสรางเสริมความเชื่อมั่นระหวางทั้งสอง�?าย
 ผล�?ารสร า งความสั ม พั นธ ส วนตั วมี ส วนส�? า คั �?เป นอย า งยิ่ ง ส�? า หรั บ �?ารส ง คื นสิ นทรั พ ย มู ล ค า
 93 ลานเหรีย�?ภายในเวลา 2 ป



7.1.3 �?ารใชชองทางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?อน ระหวาง�?ละหลังจา�?สง
ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ผูป�?ิบัติงานจ�?านวนมา�?หันไปใช�?ารจัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ทันทีเมื่อตัดสินใจวาตอง�?ารความรวมมือจา�?ตางประเทศ �?ตอยางไร�?็ดีขอมูลส�?าคั�?บางอยา ง
สามารถไดมาเร็ว�?วา�?ละเปนทาง�?ารนอย�?วาดวย�?ารติดตอโดยตรง�?ับผูรวมงานที่เปนผูบังคับใช

                                                                                                                 156
�?ฎหมายในตางประเทศ�?ละ FIU หรือจา�?เจาหนาที่ประสานงานยุติธรรมหรือเจาหนาที่บังคับใช
�?ฎหมายตางประเทศที่มาประจ�?าอยูในประเทศหรือในภูมิภาค ความชวยเหลือที่วานี้อาจชวยให
สามารถระบุชี้สินทรัพยไดอยางรวดเร็ว ตอบรับ�?ารใหความชวยเหลือ�?ละที่ส�?าคั�?ยิ่ง�?วาคือเปน
�?ารปูพื้น�?านที่ดีส�?าหรับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ารติดตอดัง�?ลาว
ยังชวยใหมีโอ�?าสเรียนรูเ�?ี่ยว�?ับวิธี�?าร�?ละระบบของตางประเทศ�?ละชวยใน�?ารประเมินทางเลือ�?
เชิง�?ลยุทธ �?ารติดตอ�?ันอยางไมเปนทาง�?ารจ�? าเปนตองท�?าความเขาใจ�?ันอยา งชัดเจนผานทาง
เจาหนาที่ผูประสานงาน�?ลางในประเทศของตนเองเพื่อใหมั่นใจวาไมมี�?ารละเมิดพิธี�?ารทูต�?ับ
ประเทศอื่น�?ละมี�?ารป�?ิบัติตาม�?ฎหมาย�?ละ�?ฎระเบียบตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารขอความชวยเหลือ
จา�?ตางประเทศ177


      �?ลองขอความ 7.2 �?ารติดตอส�?าหรับความรวมมือระหวางประเทศ

      รายชื่อผูติดตอ : ผูที่มีความสัมพันธสวนตัวจา�?�?ารติดตอ�?ันในคดี�?อนๆ ติดตอ�?ันตอนเขารวม
      �?ารประชุมวิชา�?าร�?ละอื่นๆ

      บุคคลอางอิง : ผูรวมงาน รายชื่อผูติดตอ ผูประสานงานยุติธรรมหรือเจาหนาที่บังคับใช�?ฎหมาย
      เครือขาย �?ละองค�?ารระหวางประเทศ (เชน World Bank �?ละ UNODC) อาจมีรายชื่อบุคคล
      อางอิงจา�?เครือขายสวนตัว

      ผูรวมงานในตางประเทศ :
              หนวยงานบังคับใช�?ฎหมาย (เชน ต�?ารวจ�?ละหนวยงานปราบปราม�?ารทุจริต ศุล�?า�?ร
               เจาหนาที่ปราบปรามยาเสพติด�?ละความพยายามใน�?ารจัดเ�?็บภาษี)
              หนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน (FIU)
              หนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ล (ธนาคาร, หลั�?ทรัพย)
              พนั�?งานอัย�?าร
              ผูพิพา�?ษาไตสวน
              ทนายความตางชาติ (บางประเทศจะจางทนายความที่คุนเคย�?ับวิธี�?าร�?ละขอ�?�?าหนด
               ตางๆ ของตางประเทศ)

177
      �?ารด�?าเนิน�?ารโดยไมสรางความ�?ระจางชัดอยางเหมาะสมอาจเปนผลเสียตอ�?ารด�?าเนิน�?ารในสวนที่เ�?ี่ยวของ�?ับตางประเทศ


                                                                                                                   157
เจ า หน า ที่ ป ระสานงานยุ ติ ธ รรม�?ละเจ า หน า ที่ บั ง คั บ ใช �? ฎหมายที่ ป ระจ�? า อยู ใ นภู มิ ภ าค :
หลายประเทศมีเจาหนาที่ประจ�?า�?ารอยูในสถานทูตหรือสถาน�?งสุลในตางประเทศเพื่ออ�?านวย
ความสะดว�?ใน�?ารให ความรวมมื อระหวา งประเทศ�?ั บประเทศต างๆ เจาหนา ที่เหลานี้ จะมี
ความรูเ�?ี่ยว�?ับ�?ฎหมาย�?ละวิธี�?ารตางๆ ของทั้งประเทศตนเอง�?ละประเทศที่ไปประจ�?า�?าร �?ละ
ความรูเหลานี้จะชวยผูป�?ิบัติงานใหสามารถหลี�?เลี่ยงขอติดขัดตางๆ ใน�?ารท�?างาน�?ับระบบ
�?ฎหมายที่ �? ต�?ต า ง�?ั น เจ า หน า ที่ เ หล า นี้ มี บ ทบาท�?ต�?ต า ง�?ั น ไป�?ต โ ดยทั่ ว ไปจะอ�? า นวย
ความสะดว�?ใน�?ารติดตอ�?ับผูรวมงานใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร ชวยเหลือใน�?าร
จัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (ตรวจสอบรางค�?ารองขอ) �?ละชวย
ใน�?ารติดตามเรื่องเ�?ี่ยว�?ับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ผูป�?ิบัติงาน
อาจจะติ ดต อ�?ั บ สถานทู ตของประเทศต า งๆ สถาน�?งสุ ล ที่ ตั้ง อยู ใ นประเทศ หรื อ�?ระทรวง
�?ารตางประเทศเพื่อดูวามีเจาหนาที่ดัง�?ลาวประจ�?าอยูหรือไม
ตัวอยางของประเทศที่มีเจาหนาที่ดัง�?ลาวรวมถึง อารเจนตินา ชิลี โคลัมเบีย �?รั่งเศส อัง�?ฤษ
�?ละสหรั�?อเมริ�?า (the Federal Bureau of Investigation and Immigration and Customs
Enforcement)

ผูประสานงาน�?ลาง :
     ในประเทศ:ผูประสานงาน�?ลางในประเทศอาจชวยใหรายชื่อผูติดตอในตางประเทศ�?�?
         ผูป�?ิบัติงาน�?ละใหขอมูลเ�?ี่ยว�?ับประเทศที่มีขอต�?ลงพหุภาคีหรือขอต�?ลงทวิภาคี
      ในประเทศผู รั บค�? า ร องขอ: ผู ป ระสานงาน�?ลางในประเทศผู รับ ค�? า รอ งขอจะชว ยให
         ค�? า �?นะน�? า ใน�?ารด�? า เนิ น�?ารตามความต อ ง�?ารของประเทศผู รองขอ�?ละค�? า �?นะน�? า
         เ�?ี่ยว�?ับ�?ฎหมายของประเทศผูรับค�?ารองขอ ส�?านั�?งานผูประสานงาน�?ลางหลาย�?หงให
         ความชวยเหลือใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอดวย
เครือขายของผูป�?ิบัติงาน:
     Stolen Asset Recovery/Interpol Focal Point List: ไดจัดท�?ารายชื่อของเจาหนาที่
      ของประเทศต า งๆ ที่ ส ามารถให �? ารช ว ยเหลื อ ได เ มื่ อ มี �? ารร อ งขอความร ว มมื อ
      ระ หว า งประเทศอย า งเร ง ด ว นตล อด 24ชั่ ว โมงทุ �? วั น ซึ่ ง ดู ไ ด จ า�? เว็ บ ไซ ต
      http://www.interpol.int/public/corruptionstar/default.aspEgmont Group
     Egmont Group: เปนเครือขายระหวางประเทศของ FIU
     Interpol, Europol, Aseanpol, Ameripol: เปนองค�?รต�?ารวจที่อ�?านวยความสะดว�?ใน�?าร
      ใหความรวมมือของต�?ารวจขามพรหม�?ดน
                                                                                                         158
         World Customs Organization �?ละเจาหนาที่ประสาน�?ารขาวประจ�?าภูมิภาค
         Camden Assets Recovery Inter-Agency Network (CARIN): เปนเครือขายอยางไมเปน
             ทาง�?ารขององค�?รต�?ารวจ�?ละตุลา�?ารท�?างานรวม�?ันเพื่อ�?ารริบทรัพยสินที่ไดมาจา�?
             �?าร�?ระท�?าความผิด
            Asset Recovery Inter-Agency Network for Southern Africa:เปนเครือขายอยางไมเปน
             ทาง�?ารขององค�?รต�?ารวจ�?ละตุลา�?ารในสาธารณรั�?อัฟริ�?าใตท�?างานรวม�?ันเพื่อ�?ารริบ
             ทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?บบเดียว�?ับ CARIN
            Arab Anti-Corruption and Integrity Network
            Asociación Iberoamericana de Ministerios Públicos
            Red Iberoamericana de Cooperación Jurídica Internacional Hemispheric Infor-
             mation Exchange Network
            Organization of American States network: ตรวจสอบ�?ละเชื่อมโยงผูป�?ิบัติงาน
             โดยระบบซอฟ�?วรที่ปลอดภัย
            European Judicial Network: ผู �? ทนของหน ว ยงานตุ ล า�?าร�?ละอั ย �?ารที่ ไ ด รั บ
             �?าร�?ตงตั้งใหเปนผูติดตอส�?าหรับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
            Eurojust: ผู พิ พ า�?ษา�?ละอั ย �?ารจา�?ประเทศสมาชิ �? ของสหภาพยุ โรปที่ ใ ห ค วาม
             ชวยเหลือเจาพนั�?งานในประเทศใน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละด�?าเนินคดีอา�?าราย�?รง
             ขามพรหม�?ดน



7.1.4 ค�?านึงถึงป�?�?หาอุปสรรคที่จะเ�?ิดขึ้น
ผู ป �?ิ บั ติ ง านอาจประสบป�? �? หาต า งๆ มา�?มายใน�?ารขอความร ว มมื อ ระหว า งประเทศดั ง นั้ น
สิ่งส�?าคั�?คือตองตระหนั�?ถึงอุปสรรคตางๆ ที่อาจเ�?ิดขึ้นได�?ละด�?าเนิน�?ารทุ�?อยางที่จ�?าเปนเพื่อ
�?�?ป�?�?หา178 ป�?�?หาตางๆ เหลานี้รวมถึง ความ�?ต�?ตางในธรรมเนียมป�?ิบัติทาง�?ฎหมาย�?ละระบบ
ริบทรัพย ป�?�?หาเรื่องเขตอ�?านาจ ความ�?ต�?ตางในวิธี�?าร อุปสรรคทาง�?ฎหมาย�?ละความลาช า
(ดูหัวขอ 2.6 ในบทที่ 2) ผูป�?ิบัติงานตองระมัดระวังวาขอมูลที่ให�?�?ตางประเทศอยางไมเปนทาง�?าร

178
    Stolen Asset Recovery (StAR) Initiative �?�?าลังศึ�?ษาป�?�?หาอุปสรรคของ�?ารติดตามสินทรัพยคืน คาดวาจะเผย�?พรเอ�?สารได
ตนป 2554 �?ละสามารถดูไดที่ http://www.worldbank.org/star



                                                                                                                  159
หรือโดยค�? าร องขอความช วยเหลื อซึ่ ง�?ั น�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมาย อาจท�? าใหตางประเทศสามารถ
ด�?าเนิน�?ารสื บสวนสอบสวนภายในประเทศ�?ละในภายหลังอาจป�?ิเสธที่จะใหความช วยเหลื อ
เมื่อ�?�?าลังด�?าเนิน�?ระบวนพิจารณาภายในประเทศ นอ�?จา�?นั้นขอบังคับในเรื่อง�?ารเป�?ดเผยขอมูล
อาจ


 �?ลองขอความ 7.3 ขอผู�? มัดในเรื่อง�?ารเป�?ดเผยขอ มูล-อุปสรรคของค�?ารองขอความชวยเหลื อ
 ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
 มีสองสามประเทศ – ลิ�?เตนสไตน ลั�?�?ซมเบอร�?�?ละสวิสเซอร�?ลนด มีขอผู�?มัดในเรื่อง�?าร
 เป�?ดเผยขอมูล ซึ่ง�?�?าหนดใหเจาพนั�?งาน�?จงใหบุคคลเปาหมายของค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน
 �?ละ�?ันทาง�?ฎหมายทราบ�?ละใหสิทธิบุคคลเปาหมายใน�?ารอุทธรณ�?ารใหความชวยเหลือตาม
 ค�? า ร อ งขอความช วยเหลื อซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย ซึ่ ง เป นป�? �?หาใน�?ารร อ งขออย า งยิ่ ง
 โดยเฉพาะข อมู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ บั �?ชี ธ นาคาร�?ละ�?ารด�? า เนิ น มาตร�?ารชั่ วคราว ข อ ผู �? มั ดเหล า นี้ ไ ม
 เพียง�?ตท�?าใหเ�?ิดความเสี่ยงที่สินทรัพยจะถู�?จ�?าหนายถายโอนไปหลังจา�?บุคคลเปาหมายไดรับ
 �?จง�?ตยังท�?าใหเ�?ิดความลาชาอยางมา�? บุคคลเปาหมายจะใชชองทางที่มีอยูทั้งหมดเพื่อขัดขวาง
 �?ารใหความชวยเหลือ�?ละจะอุทธรณทุ�?ขั้นทุ�?ตอนซึ่งเปน�?ระบวน�?ารที่อาจใชเวลาหลายเดือน
 หลายป �?นวคิดเพื่อ�?�?ป�?�?หาเหลานี้มีดังตอไปนี้
         หารือเ�?ี่ยว�?ับประเด็นป�?�?หา�?ละ�?นวทาง�?�?ไข�?ับผูรวมงานในตางประเทศ
         พิ จารณาใช �? ารสื บ สวนสอบสวนร ว มหรื อให ข อ มู ล �?�? เจ า พนั �? งานของต า งประเทศ
          เพื่อใหสามารถด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว ทางเลือ�?ใด
          ทางเลือ�?หนึ่งอาจตัดชองทางที่ท�?าใหเ�?ิดความลาชาเพราะวา สามารถเลื่อน�?ารเป�?ดเผย
          ข อ มู ล �?�? �? ลุ ม บุ ค คลเป า หมายออ�?ไปเพื่ อ ด�? า เนิ น �?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละด�? า เนิ น
          มาตร�?ารชั่วคราวภายในประเทศ�?อน
         ตองมั่นใจวาค�?ารองขอไม�?วางจนเ�?ินไปเพื่อปอง�?ันขอโต�?ยงวาค�?ารองขอละเมิดความ
          เปนสวนตัว
         ต อ งมั่ น ใจว า ข อ เท็ จ จริ ง �?ละเหตุ ผ ลส�? า หรั บ ค�? า ร อ งขอได ส รุ ป เอาไว อ ย า งชั ด เจนเพื่ อ
          �?�?ป�?�?หาขอโต�?ยงเรื่องความผิดของทั้งสองรั�? – ซึ่ง�?็คือบุคคลเปาหมายอาจโต�?ยงวา
          ค�? า ร อ งขอเป น เรื่ อง�?ารสื บ สวนสอบสวนเ�?ี่ ย ว�?ั บ เรื่ องภาษี �? ต ท�? า ให เ ป น �?ารสื บ สวน
          สอบสวนเรื่อง�?ารทุจริต�?ละจงใจที่จะตอ�?ย้�?าหลั�?�?ารของความผิดของทั้งสองรั�?


                                                                                                                    160
ท�?าให�?ระทบ�?ารใหความชวยเหลือมีความลาชาอยางมา�?ถึง�?มวาจะมีขอ�?�?าหนดในเรื่อง�?ารรั�?ษา
ความลับตามสนธิสั�?�?าความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ต�?็มั�?จะมี�?ารรั่วไหลของ
ขอมูลเ�?ิดขึ้น
เพื่อวัดวามีความเสี่ยงมา�?นอย�?คไหนผูป�?ิบัติงานควรใช�?ารติดตอสวนตัวเพื่อเรียนรูเ�?ี่ยว�?ับระบบ
ของประเทศอื่น ตัดสินใจเรื่อง�?ลยุทธ�?ละหารือเ�?ี่ยว�?ับผลของ�?ารใหขอมูล�?อนที่จะหารือ�?ัน
ในเรื่องเนื้อหาสาระส�?าคั�? เพื่อให�?ารด�?าเนิน�?ารตอไปเปนไปโดยไมละเมิด�?ฎหมายวาดวย�?ารรั�?ษา
ความลั บ ผู ป �?ิ บั ติง านมั �? จะใช ค�? า สมมุ ติใ นช วง�?ร�?ของคดี �? ละ�?ารวาง�?ผน เช น “บุ ค คลชื่ อ X
�?ระท�?า�?าร Y จะด�?าเนิน�?าร Z ในตางประเทศส�?าเร็จไดอยางไร�?
�?ลองขอความ 7.3 อธิบาย�?นวคิดใน�?าร�?�?ป�?�?หาเรื่องขอผู�?มัดใน�?ารเป�?ดเผยขอมูล
7.2 ภาพรวมเปรียบเทียบความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน
�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเปน�?ระบวน�?ารที่ประเทศตางๆ �?สวงหา�?ละใหความชวยเหลือ
ใน�?ารรวบรวมขอมูลขาว�?รอง�?ละพยานหลั�?�?านเพื่อ�?ารสืบสวนสอบสวน �?ารด�?าเนินมาตร�?าร
ชั่วคราว�?ละ�?ารบังคับตามค�?าสั่ง�?ละค�?าพิพา�?ษาของศาลตางประเทศ คูมือฉบับนี้�?ย�?�?ยะระหวาง
ความชวยเหลือที่ตองท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละความชวยเหลือ
ที่สามารถให�?ันไดอยางไมเปนทาง�?ารโดยป�?ติ�?ารยื่นค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมาย ตองท�?าเปนหนังสือ�?ละตองด�?าเนิน�?ารตามวิธี�?ารขั้นตอนเฉพาะ พิธี�?าร �?ละเงื่อนไข
ที่�?�? า หนดไวใ นข อต�?ลงพหุ ภาคี หรื อข อต�?ลงทวิภาคี หรื อ�?ฎหมายในประเทศ ในชวงของ�?าร
สื บ สวนสอบสวนค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมายมั �? จะเป น �?าร
ขอพยานหลั�?�?าน ขอใหด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว หรือ�?ารใชเทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนบางวิธี
(เชน อ�?านาจใน�?ารบังคับใหจัดหาใหซึ่งเอ�?สารเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีธนาคาร ขอค�?าสั่งคน�?ละค�?าสั่งยึด
�?ารสอบปา�?ค�?าพยาน �?ละ�?ารจัดสงเอ�?สารให) โดยทั่วไปจ�?าเปนตองมีค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เพื่อ�?ารบังคับตามค�?าสั่งริบทรัพย
�?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารโดยป�?ติเปน�?ารใหความชวยเหลือนอ�?เหนือจา�?บริบท
ของค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย บางประเทศพิจารณาวา�?ารใหความชวยเหลือ
�?บบไมเป นทาง�?ารวา “เปนทาง�?าร�? เพราะ�?นวคิ ดไดถู �? �?�?า หนดไว ใน�?ฎหมายว าด วย ความ
ชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ละเ�?ี่ยวของ�?ับเจาพนั�?งาน หนวยงาน�?ละ�?ารบริหารงาน
อยางเปนทาง�?าร ความส�?าคั�?ของความรวมมือดัง�?ลาวไดถู�?เนนย้�?าไวในขอต�?ลงระหวางประเทศ

                                                                                                   161
ตางๆ179 ตรง�?ันขาม�?ับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ขอมูลที่รวบรวมได
โดยความช วยเหลื ออยางไม เปนทาง�?ารอาจรั บฟ�? งไม ได ในศาล�?ตมี ลั�? ษณะเป นขา ว�?รองหรื อ
ขอมูลพื้น�?านมา�?�?วาซึ่งสามารถน�?ามาใชใน�?ารพัฒนา�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละอาจน�?าไปสู�?าร
ท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย180 �?ระบวน�?าร “อยางไมเปนทาง�?าร�?
อาจเ�?ิ ด ขึ้ น โดย�?ารโทรศั พ ท คุ ย �?ั น ระหว า งผู ร ว มงาน (ระหว า งหน ว ยงานบั ง คั บ ใช �? ฎหมาย
ผูพิพา�?ษาเจาของคดีหรือพนั�?งานอัย�?าร) ผานทางความรวมมือ�?ันของ�?ายบริหาร (ตัวอยาง เชน
FIU) หรือโดย�?ารประชุมพบปะ�?ันระหวางผูรวมงาน181 ซึ่งอาจรวมถึง�?ารมาตร�?าร�?ารสืบสวน
สอบสวนที่ไมใช�?ารบังคับ เชน �?ารรวบรวมขอมูลที่เป�?ดเผยตอสาธารณะ �?ารสะ�?ดรอยเ�?าดู �?ละ
�?ารไดรับขอมูลจา�? FIU �?ละอาจขยายขอบเขตไปถึง�?ารเป�?ดเผยขอมูลของ�?ารสืบสวนสอบสวน
รวม หรือ�?ารขอใหเจาพนั�?งานในตางประเทศเป�?ดคดี ในบางประเทศ�?ารขอใหมีมาตร�?ารชั่วคราว
เรงดวนอาจเปนไปไดโดยความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารถึง�?มวาจะตองสงค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายตามไปดวย ตาราง 7.1 �?สดงใหเห็นถึงความ�?ต�?ตางระหวางความชวยเหลือ
อยางไมเปนทาง�?าร�?ับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย

7.2.1 �?ระบวน�?ารความรวมมือระหวางประเทศ
ตามที่ได�?ลาว�?ลวขางตน�?ระบวน�?ารติดตามสินทรัพยคืนจะใชวิธี�?ารรวม�?ันทั้ง�?ารขอความชวยเหลือ
อยางไมเปนทาง�?าร�?ละค�?า รองขอความช วยเหลือซึ่ ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายอยา งเป นทาง�?าร
เพื่อใหไดขอมูล ขาว�?รอง พยานหลั�?�?าน มาตร�?ารชั่วคราว �?ารริบทรัพย �?ละทายที่สุด�?ารสงคืน
สินทรัพย �?ตโชคไมดีที่�?ระบวน�?ารนี้ไมใชเรื่องงายๆ ที่ใครจะรองขอทุ�?ๆ อยางไดทันทีทันใดดวย
�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ขอมูลในบั�?ชีธนาคาร

179
     United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 48 and 50; United Nations Convention against Transnational
Organized Crime (UNTOC), art. 26 and 27; United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances,
art. 9; recommendation 40 of the Financial Action Task Force (FATF) 40+9 Recommendations
180
     โดยทั่วไปประเทศ common law จะไมอนุ�?าตใหใชผลที่ไดจา�?�?ารชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารมาเปนพยานหลั�?�?านในศาล
�?ตประเทศ civil law อาจอนุ�?าตใหผูพิพา�?ษาพิจารณาขอมูลที่รวบรวมไดผานทางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร ตัวอยางเชน
ชิลี�?ละสวิสเซอร�?ลนดอนุ�?าตใหหลั�?�?านเชนวารับฟ�?งได
181
     UNCAC art. 49 �?�?าหนดใหรั�?ภาคีตองใหความชวยเหลือที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารด�?าเนิน�?ารในลั�?ษณะบังคับโดยไมตองค�?านึงถึง
เรื่องความผิดอา�?าในทั้งสองประเทศใน�?รณีที่สอดคลอง�?ับ�?นวคิดพื้น�?านของระบบ�?ฎหมายของตน Recommendation 37 of the
Financial Action Task Force (FATF) 40+9 Recommendations �?�?าหนดใหประเทศตางๆ ควรจะใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน
ทาง�?ฎหมายในขอบเขต�?วางที่สุดเทาที่จะท�?าได�?มวาจะไมเปนความผิดอา�?าในทั้งสองประเทศโดยเฉพาะอยางยิ่งส�?าหรับมาตร�?าร
ที่ไมมีลั�?ษณะบังคับ�?ละมี�?ารลวงล้�?านอย


                                                                                                                      162
 ตาราง 7.1 ความ�?ต�?ตางระหวางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ละค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ
�?ันทาง�?ฎหมาย

ป�?จจัย            ความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร                     ค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง
                                                                      �?ฎหมาย

จุดมุงหมาย           ไดรั บข าว�?รอง�?ละขอ มูล เพื่ อใช            ได รั บ พยานหลั �? �?านเพื่ อ ใช ใ น�?ารพิ จ ารณา
                       ใน�?ารสืบสวนสอบสวน                                คดีอา�?า�?ละริบทรัพย (ในบาง�?รณี �?ารริ บ
                      มาตร�?ารชั่ว คราวเร งด วนในบาง                  ทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ)
                       ประเทศ                                          �?ารบังคับตามค�?าสั่งยับยั้งหรือ ค�?าพิพา�?ษาให
                                                                        ริบทรัพย

ประเภทของความ      มาตร�?ารสืบสวนสอบสวนโดยไมใช                         มาตร�?ารสื บ สวนสอบสวน�?บบใช �?�? า ลั ง
ชวยเหลือ          �?�? า ลั ง บั ง คั บ ;�?ารเป�? ด เผยข อ มู ล เอง ;     บังคับ (เชน ค�?าสั่งคน) �?ละ�?ารชวยเหลือทาง
                   �?ารสืบสวนสอบสวนรวม ; �?ารเป�?ด                        ศาล(เชน�?ารบังคับคดีตามมาตร�?ารชั่วคราว
                   คดี                                                  หรือค�?าพิพา�?ษาใหริบทรัพย)
�?ระบวน�?าร          โดยตรง : เจ า หน า ที่ ผู บั ง คั บ ใช          โ ด ย ทั่ ว ไ ป ไ ม ไ ด ติ ด ต อ �?ั น โ ด ย ต ร ง :
ติดตอ             �?ฎหมายพนั �? งานอั ย �?ารหรื อ ผู                    ผูประสานงาน�?ลางใน�?ตละประเทศจะเป น
                   พิ พ า�?ษาไต ส วนติ ด ต อ โดยตรง�?ั บ               ผู ติ ด ต อ �?ั บ หน ว ยงานตามความเหมาะสม
                   ผูรวมงาน FIU ผู�?�?า�?ับดู�?ลธนาคาร                  (เจ า หน า ที่ ผู บั ง คั บ ใช �? ฎหมาย เจ า พนั �? งาน
                   �?ละหลั�?ทรัพย                                       ป�?ครอง พนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษา) �?าร
                                                                       สงค�?ารองจา�?ศาลในประเทศผูรองขอไปยังศาล
                                                                       ของประเทศผูรับค�?ารองขอโดยผาน�?ระทรวง
                                                                       �?ารตางประเทศ
ขอ�?�?าหนด             โดยป�?ติ เ ป น �?ค �? ารติ ด ต อ �?ั น           อาจรวมถึงเรื่องความผิดของทั้งสองประเทศ;
                       ระหวางหนวยงาน ; บางครั้ง�?็มี                  �?ารตางตอบ�?ทน; ขอจ�?า�?ัด�?ารใช;�?ารสืบสวน
                       �?ารจัดท�?า MOU                                   สอบสวนคดีอ า�?าที่�?�? าลั งด�? าเนิ น�?ารอยู หรื อ
                      จะต อ งเป น ไปโดยถู �? ต อ งตาม               ความเชื่ อ มโยงของสิ น ทรั พ ย �?ั บ �?าร�?ระท�? า
                       �?ฎหมายในทั้งสองประเทศ                           ความผิด
ประโยชน              ได รั บ ข อ มู ล โดยรวดเร็ ว ;ไม ต อ ง      พยานหลั�?�?านรับฟ�?งไดในศาลสามารถบังคับ
                       ด�?าเนิน �?ารตามระเบียบ�?บบ�?ผน                     ตามค�?าสั่งศาลได
                       ของค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง
                                                                                                                            163
                          �?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย (เชนเรื่อง
                          ความผิดของทั้งสองประเทศ)

                         เป น ประโยชน ใ น�?ารตรวจสอบ
                          ความถู�?ตองของขอเท็จจริง�?ละให
                          ขอมูลพื้น�?านส�?าหรับ�?ารจัดท�?าค�?า
                          รองขอความชว ยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ
                          �?ันทาง�?ฎหมาย

 ขอจ�?า�?ัด            ข อ มู ล ที่ ไ ด รั บ ไม ส ามารถน�? า ไปใช      ใชเวลามา�? ; ใชทรัพยา�?รมา�? ; มีขอ�?�?าหนด
                      เปนพยานหลั�?�?านได ;เปน�?ารยา�?ที่                  มา�?ซึ่งมั�?จะด�?าเนิน�?ารไมได;มีโอ�?าสที่ขอมูล
                      จะระบุบุคคลที่จะติดตอ;มีทรัพยา�?ร                  จะรั่วไหล
                      จ�? า �?ั ด ส�? า หรั บ ใช ใ น�?ารติ ด ต อ สร า ง
                      เครือขาย;มีโอ�?าสที่ขอมูลจะรั่วไหล



  ที่มา : จา�?�?ารรวบรวมของผู�?ตง
  a. อาจมีขอต�?ลงพหุภาคีหรือทวิภาคีที่อนุ�?าตใหมีผูป�?ิบัติงานสามารถติดตอ�?ันโดยตรงได



ส�?าเนาเอ�?สารของธนาคาร �?ละ�?ารยับยั้งหรือยึดหรือริบทรัพยที่พบวาเ�?ี่ยวของ�?ับบุคคลเปาหมาย
หรือ�?าร�?ระท�?าความผิดที่ถู�?พิพา�?ษาลงโทษ ถึง�?มวาดูจะเปน�?ารงายหา�?จะขอทุ�?ๆ อยางในค�?ารองขอ
ความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมายในคราวเดี ย ว �?ต ค�? า ร อ งขอเช น ว า มั �? จะขาด
พยานหลั�?�?านตามที่�?�?าหนด-โดยเฉพาะอยางยิ่งในชวงทายที่ตอง�?ารขอมาตร�?ารชั่วคราว�?ละริบ
ทรัพย ยิ่งไป�?วานั้นค�?ารองขอที่รองขอทุ�?ๆ อยางในคราวเดียว�?ันอาจท�?าใหซับซอนเ�?ินไปส�?าหรับ
ประเทศผูรับค�?ารองขอซึ่งตองระดมความรวมมือจา�?หลายๆ หนวยงาน�?ละสุดทายท�?าใหเ�?ิดความลาชา
เปนเวลานานใน�?ารตอบสนองตามค�?ารองขอ
วิธีที่ดี�?วาคือใช�?ระบวน�?ารที่เปนขั้นเปนตอนซึ่งขอมูลหรือหลั�?�?านที่ไดรับจา�?หนึ่งค�?ารองขอ
ถู�?น�?ามาใชใน�?ารสนับสนุนค�?ารองขอฉบับตอไป ตัวอยาง เชน ดวยความชวยเหลืออยางไมเปน
ทาง�?ารอาจไดรับรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีธนาคารที่เปนพื้น�?านส�?าคั�?�?ละขอมูลพื้น�?านส�?าหรับ
�?ารท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เพื่อยึดเอ�?สารเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีธนาคาร
�?ิจ�?รรมที่พบในเอ�?สารเหลา นี้จะชวยใหผูป�?ิบัติงานติดตามสินทรัพย�?ละระบุชี้บั�?ชีธนาคาร
ที่จะตองยับยั้ง�?ละยึดเพิ่มขึ้น �?ละยังอาจจะชวยใน�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?านที่จ�?าเปนส�?าหรับ �?าร

                                                                                                                  164
ขอมาตร�?ารชั่วคราวไมวาจะเปนมาตร�?ารชั่วคราวเรงดวน (ดวยความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร)
หรือค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ในทายที่สุดขอมูล�?ละพยานหลั�?�?าน
ที่รวบรวมไดจะเปนพื้น�?านส�?าหรับ�?ารริบทรัพย�?ละ�?ารบังคับภายในประเทศ
�?ารด�? า เนิ น �?ระบวน�?ารที ล ะขั้ น ที ล ะตอนช ว ยให ผู ป �?ิ บั ติง านสามารถตั ด สิ น ใจในเรื่ องส�? า คั �?
ใน�?ต ล ะขั้ นตอนได นอ�?จา�?นั้ นยั ง ท�? า ให มี �? ารสื่ อ สารระหว า งผู ร วมงานมา�?ขึ้ นซึ่ ง ท�? า ให เ�?ิ ด
ความไวเนื้อเชื่อใจ�?ันระหวางประเทศตางๆ �?ผนภาพ 7.2 �?สดง�?ารด�?าเนิน�?ระบวน�?ารทีละขั้น ทีละตอน

7.2.2 ความชวยเหลือที่จะรองขอได
ขอมูล พยานหลั�?�?านหรือมาตร�?ารทางศาลที่จะรองขอไดอาจ�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละประเทศ
�?ละในทายที่สุดขึ้นอยู�?ับขอต�?ลงในสนธิสั�?�?า�?ละ�?ฎหมายภายในประเทศ นอ�?จา�?นั้นประเทศ
ตางๆ �?็ยังมีความ�?ต�?ตาง�?ันในเรื่องของ�?ารใหความชวยเหลือวาจะใหความชวยเหลือ�?บบไมเปนทาง�?าร
หรือจะตองท�?าค�?า รองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมาย ตัวอยางเชน บางประเทศ
อนุ�?าตใหด�?าเนิน�?ารผานทางชองทาง�?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารส�?าหรับมาตร�?าร
ชั่วคราวเรงดวน (ฉุ�?เฉิน) – ผานทาง FIU �?ระทรวงยุติธรรม พนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาไตสวน
ดูขอมูลเพิ่มเติมในหัวขอ 7.3.4
ในขณะเดียว�?ันมีขอต�?ลงในเรื่องทั่วไปเ�?ี่ยว�?ับความชวยเหลือที่สามารถรองขอได�?ละขั้นตอน
วิธี�?ารเพื่อใหไดรับความชวยเหลือ (ดู�?ผนภาพ 7.3) เทคนิค�?ารสืบสวนสอบสวนโดยใชเทคนิค
�?ารสืบสวนสอบ�?บบไมใช�?ารบังคับโดยทั่วไปสามารถด�?าเนิน�?ารไดผานทางความชวยเหลือ�?บบ
ไมเปนทาง�?าร�?ตส�?าหรับ�?ารสืบสวนสอบสวนโดยใชเทคนิค�?ารสืบสวนสอบ�?บบใช�?ารบังคับ
�?ละมาตร�?ารทางศาลจ�? า เป น ต อ งท�? า ค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย
รายละเอียดของมาตร�?ารเหลานี้อยูในหัวขอตอไป

7.3 �?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร
ในสวนตอไปนี้เปนรายละเอียดของชองทางตางๆส�?าหรับความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ละ
รูป�?บบ�?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารที่อาจเปนประโยชนใน�?ารติดตามทรัพยสินคืน –
โดยเฉพาะอยางยิ่งใน�?ารติดตามสินทรัพย มาตร�?ารชั่วคราวฉุ�? เฉิน �?ารเป�?ดเผยขอมูลเอง�?ละ
�?ารขอใหอี�?ประเทศหนึ่งเป�?ดคดี หัวขอที่ 2.2.3 ในบทที่ 2 ได�?ลาวไว�?ลวเ�?ี่ยว�?ับ�?ารสืบสวน
สอบสวนรวมซึ่งเปนรูป�?บบหนึ่งของความรวมมือที่อาจริเริ่มโดย�?ารความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร
หรือโดยค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ในภาคผนว�? จ. ไดรวบรวมประเด็น
ที่ผูป�?ิบัติงานควรจะพูดคุยหารือ�?ัน�?ับผูรวมงาน
                                                                                          165
�?ผนภาพ 7.2               �?ผนผังความรวมมือระหวางประเทศ

 ติดตอเบื้องตน�?ับผูรวมงานใน          สอบถามอยางรอบครอบถี่ถวนโดย
 ตางประเทศ                                   หนวยงานตางประเทศ
   อธิบายเ�?ี่ยว�?ับ�?ารสืบสวน             (�?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน)          ด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
     สอบสวน�?ละสิ่งที่ตอง�?าร ;                                                      ในรูปของ�?ารใหขาว�?รอง
     ขอค�?า�?นะน�?า                          FIU ขอมูลสาธารณะ ธนาคาร
   ใชโทรศัพทหรืออีเมลดีที่สุด               (หา�?เปนไปได)




 ค�?ารองขอ MLA: พยานหลั�?�?าน                ผูประสานงาน�?ลางตรวจสอบ
   ขอเอ�?สารเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชี                            ค�?ารองขอ
     ธนาคาร ค�?าให�?ารพยาน                 ใหเปนไปตามขอ�?�?าหนด                  รวบรวมพยานหลั�?�?าน�?ละ
   ขอค�?า�?นะน�?าใน�?ารจัดท�?าราง            สงใหหนวยงานที่มีอ�?านาจหนาที่        ด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
     ค�?าขอ�?อนสงค�?ารองขอ                 เพื่อท�?า�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ
                                           รวมรวมพยานหลั�?�?าน



รองขอ(MLA):ใหมีมาตร�?ารชั่วคราว                 มาตร�?ารชั่วคราว
                                                                                                  ิ ทรัพย
                                                                               ค�?ารองขอ MLA: ใหรบ
  รองขอ�?บบเรงดวน (อาจไมมี            บังคับโดยตรงตามค�?าสั่งศาล
   MLA)                                    ตางประเทศ                           บังคับตามค�?าพิพา�?ษาของ
  บังคับตามค�?าสั่งศาลตางประเทศ          บังคับโดยออมโดยอายัดภายใน            ศาลตางประเทศ
   (ตองมีค�?ารองขอ MLA)                   ประเทศตามหลั�?�?านที่ใหมา




          �?ารริบทรัพย                               �?ารสงคืน
 บังคับโดยตรงตามค�?าพิพา�?ษา                �?ารบังคับโดยตรง
  ของศาลตางประเทศ                         �?ลไ�?�?าร�?บงป�?น
 บังคับโดยออมโดยค�?าพิพา�?ษา               ค�?าสั่งศาลใหจายคาสินไหม
  ศาลภายในประเทศบนพืน   ้ �?าน               ทด�?ทน
  ของพยานหลั�?�?านทีใ ่ หมา
  ที่มา : จา�?�?ารรวบรวมของผู�?ตง
  หมายเหตุ: FIU= หนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน ในบางประเทศสามารถรองขอพยานหลั�?�?าน�?ละมาตร�?าร ชั่วคราว
  ไดในคราวเดียว�?ัน



                                                                                           166
      �?ผนภาพ 7.3            จะรองขออะไรไดบางผานทางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร�?ละค�?ารองขอ MLA อยาง
                            เปนทาง�?าร


    ความชวยเหลือใน�?าร                                  ความชวยเหลือใน�?ารสืบสวน
    สืบสวนสอบสวน                       อื่นๆ
                                                        สอบสวน(�?บบใช�?ารบังคับ)        มาตร�?ารชั่วคราว                 �?ารริบทรัพย
                                                         �?ละพยานหลั�?�?านเพื่อ�?าร
    (�?บบไมใช�?ารบังคับ)                                        พิจารณาคดี

    รายงานธุร�?รรม                ขอใหเป�?ดคดีใน           รับรองเอ�?สาร                �?ารบังคับตาม               �?ารบังคับ
     �?ละ�?ิจ�?รรมอัน                 ตางประเทศ               ค�?าสั่งเรีย�?                 ค�?าสั่งยับยั้งหรือ          โดยตรงตาม
     ควรสงสัย                     �?ารสืบสวน                หมายคน�?ละ                   ค�?าสั่งยึดของศาล            ค�?าสั่งริบทรัพย
    ขอมูลสาธารณะ                 สอบสวนรวมa               หมายยึด                      ตางประเทศ                  ของศาล
     หรือขอมูล�?าร                �?ารเป�?ดเผย               ค�?าสั่งใหเ�?าดู            �?ารบังคับโดย                ตางประเทศ
     จดทะเบียน                     ขอมูลโดยไม              บั�?ชี                        ออมผานทาง                �?ารบังคับโดย
     (รถยนต บริษัท                ตองรองขอ               ค�?าให�?ารภายใต              ค�?าสั่งยับยั้งหรือ          ออมตามค�?าสั่ง
     ที่ดิน)                      มาตร�?าร                   ค�?าสาบาน�?ละ                  ค�?าสั่งยึดของศาล            ริบทรัพยของ
    �?ารตรวนคน                    ชั่วคราวฉุ�?เฉินb          �?ารสอบปา�?ค�?า                 ภายในประเทศ                 ศาล
     โดยความ                                                 พยาน
                                                                    a                                                 ภายในประเทศ
     ยินยอม                                                 �?ารสืบสวน
    �?ารสะ�?ดรอย                                              สอบสวนรวมa
     เ�?าดู
    สอบปา�?ค�?า
             a
     พยาน




             โดยทั่วไปขอผานทางความ                                             โดยทั่วไปตองท�?าค�?ารองขอ MLA
            ชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร                                                 อยางเปนทาง�?าร



      ที่มา : จา�?�?ารรวบรวมของผู�?ตง
      a. ไมวาจะเปนความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารหรือค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายอยางเปนทาง�?าร (หรือ
      ทั้งสองอยาง) ขึ้นอยู�?ับ�?ตละประเทศ
      b. อาจไมตองมีค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายอยางเปนทาง�?ารใน�?ารขอค�?าสั่งในตอน�?ร�?�?ตอาจตองมีส�?าหรับ
      �?ารขอใหคงค�?าสั่งนั้นไว




                                                                                                                      167
7.3.1 ชองทางตางๆ ส�?าหรับความรวมมือ
ชองทางทั่วไปที่ใชส�?าหรับ�?ารติดตอขอความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารได�?�?

   ผูรวมงานไมวาจะเป นเจา หนาที่ผู บังคับใช�?ฎหมายพนั �?งานอั ย�?ารหรือผูพิ พา�?ษาไตสวน
    ยั ง รวมถึ ง เจ า หน า ที่ บั ง คั บ ใช �? ฎหมาย�?ละเจ า หน า ที่ ป ระสานงานยุ ติธ รรมที่ ป ระจ�? า �?ารอยู
    ที่สถานทูตหรือสถาน�?งสุลในตางประเทศที่สามารถชวยติดตอ�?ับผูรวมงานเพื่อใหความชวยเหลือ
    อยา งไม เปนทาง�?าร ชวยใน�?ารจัดท�?าค�? ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ั น�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
    �?ละติดตามความคืบหนา (ดู�?ลองขอความ 7.2 ส�?าหรับบางประเทศที่มีบุคลา�?รเหลานี้)
   FIUs จ�? านวน�?ละรูป �?บบของความชวยเหลือที่จะให ได �?ต�?ตา ง�?ั นไปขึ้นอยู �?ั บลั �?ษณะ
    ของ FIU (วาเปนเชิงบริหารหรือเชิงบังคับใช�?ฎหมาย) �?ตโดยทั่วไป�?็สามารถจะ�?ล�?เปลี่ยน
    ขอมูลขาว�?รองทาง�?ารเงิน�?ับ FIU อื่นๆ ได FIU บาง�?หงมีอ�?านาจใน�?ารยับยั้งเงินหรือ
    �?ารอนุ�?าตใหด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับ�?ระท�?าที่อาจจะเ�?ี่ยว�?ับ�?ารฟอ�?เงินที่ตองหามตามที่�?�?าหนดไว
    (ดูหัวขอ 7.3.4)

   หนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ล เชน หนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ลธนาคาร หลั�?ทรัพย�?ละบริษัท ความรวมมือ�?ับ
    หนวยงานเหลานี้มั�?จะมีขีดจ�?า�?ัดเพราะจะตองมี�?ารท�?า MOU �?ละอาจมีขอจ�?า�?ัดใน�?าร�?บงป�?น
    ขอมูลเพื่อจุดประสงคใน�?ารบังคับใช�?ฎหมาย
    จะเริ่ม ตนติดต อขอความรวมมื อ�?ั บหน วยงานตา งประเทศอย างไร สวนให�? มั�?ด�? าเนิน�?าร
    โดย�?ารติ ดต อ�?ั นโดยส วนตั ว�?ั บผู ที่เคยติ ดต อ�?ันในคดี เ�?า ๆ ไม วาจะเป น�?ารติดต อ�?ั นเอง
    โดยตรงหรือผานทางเครือขายที่เปนสมาชิ�?ดวย�?ัน (ตัวอยาง เชน Interpol and the World
    Customs Organization ส�?าหรับ�?ารบังคับใช�?ฎหมาย, the Egmont Group ส�?าหรับFIUs, and the
    Camden Assets Recovery Inter-Agency Network or the Organization of American States’
    network ส�?าหรับพนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาไตสวน) ป�?�?หาที่ผูป�?ิบัติงานพบใน�?ารติดตอ
    �?ับหนวยงานตางประเทศคือหลายๆ ประเทศมีหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายหลายหนวยงาน
    ท�?าใหเปน�?ารยา�?ที่จะเลือ�?วาจะติดตอ�?ับหนวยงานใด (ดู�?ลองขอความ 7.4 ตัวอยางของ 4 ประเทศ)
    หนวยงานเหลานี้อาจรวมถึงหนวยงานต�?ารวจ�?ลาง หนวยงานต�?ารวจระดับรั�? จังหวัด�?ละระดับ
    เทศบาล หนวยงานปราบปราม�?ารทุจริต หนวยงานศุล�?า�?ร หนวยงานปราบปรามยาเสพติด
    หรือหนวยงานทางภาษี ซึ่งหมายความวาผูป�?ิบัติงานอาจจะตองติดตอ�?ับหลายๆ หนวยงาน
    �?ละขอค�?า�?นะน�?าวามีหนวยงานที่อาจจะเ�?ี่ยวของดวยอี�?อี�?หรือไม


                                                                                                            168
7.3.2 ขอพิจารณาทั่วไป
ถึง �?ม วา ความช วยเหลื ออยา งไม เป นทาง�?ารจะมี ขอจ�?า �?ั ดน อย�?ว า ค�?า รองขอความชวยเหลือซึ่ ง
�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ต�?็ยังมีขอจ�?า�?ัดบางอยางที่ผูป�?ิบัติงานควรทราบ ขอมูลที่รองขอหรือ
�?ล�?เปลี่ ย น�?ั นจะต องได รับ มาอย า งถู �? ต องตาม�?ฎหมายของทั้ง ประเทศผู รองขอ�?ละประเทศ
ผูรับค�?ารองขอ�?ละตองไดรับอนุ�?าตส�?าหรับ�?ารติดตอสื่อสาร�?ันดวย �?ละเพราะวาโดยป�?ติ�?ารให
ความร ว มมื อ�?ั น จะเ�?ิ ด ขึ้ นจา�?ผู รวมงานให �? �? ผู รวมงานในต า งประเทศ (ดู �? ล อ งข อความ 7.5
วิธี�?ารที่ประเทศตางๆ �?�?าลังพยายามที่จะขจัดขอจ�?า�?ัดนี้) ตัวอยางเชน �?ทนที่หนวยงานบังคับใช
�?ฎหมายจะติดตอ�?ับ FIU ตางประเทศ FIU ภายในประเทศอาจใชชองทางของ Egmont Group
เพื่อขอขอมูลจา�? FIU ตางประเทศ�?ลวสงขอมูลตอใหเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมาย ในบาง�?รณี
นอ�?จา�?�?ารเปนสมาชิ�?ของ Egmont Group �?ลวหนวยงานตางๆ จะตองลงนามใน MOU หรือ
ขอต�?ลงเรื่อง�?ารรั�?ษาความลับ
ผูป�?ิบัติงานจะตองชั่งน้�?าหนั�?ระหวางความเสี่ยงที่จะเ�?ิดขึ้น�?ละประโยชนที่จะไดรับจา�?�?ระบวน
พิจารณาที่ไดรับความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร ตัวอยางเชน �?ารสอบปา�?ค�?าพยานที่ให�?ารโดย
สมัครใจหรือ�?ม�?ต�?ารที่ผูรวมงานในตางประเทศละเมิดขอต�?ลงในเรื่อง�?ารรั�?ษาความลับอาจท�?า
ใหบุคคลเป าหมายไหวตัวเ�?ี่ยว�?ับ�?ารสืบ สวนสอบสวน�?ละท�?า ใหพว�?เขามีโอ�?าสที่จะท�?าลาย
พยานหลั�?�?าน เคลื่อนยายสินทรัพยหรือหลบหนีคดี

 �?ลองขอความ 7.4 อ�?านาจ�?ารสืบสวนสอบสวนใน�?รั่งเศส สวิสเซอร�?ลนด สหรั�?อเมริ�?า�?ละ
 สหราชอา�?าจั�?ร
 หลายๆ ประเทศมีหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายที่มีอ�?านาจสืบสวนสอบสวน�?ละฟองคดีทุจริต�?ละ
 ฟอ�?เงินหลายหนวยงาน ดังตัวอยางตอไปนี้
 �?รั่งเศส
       ศุล�?า�?ร
       หนวยงานทางทหารดู�?ลอาช�?า�?รรมราย�?รงระดับชาติ�?ละรั�?ษาความสงบในเขตชุมชน
        (Gendarmerie National)
       ศาลพิเศษระหวางภูมิภาคเ�?ี่ยว�?ับองค�?รอาช�?า�?รรม�?ละอาช�?า�?รรมทาง�?ารเงิน
       ผูพิพา�?ษาไตสวน
       ต�?ารวจศาลโดยเฉพาะอยางยิ่ง l’Office Central de Repression de la Grand Delin-
        quance Financiere
       ส�?านั�?งานอัย�?าร

                                                                                                    169
สวิสเซอร�?ลนด
     Federal Police Office
     Federal investigating magistrates ( juges d’instruction)a
     Ministère public de la Confédération (อัย�?าร�?ลาง)
 �?ต ล ะรั �? มี พ นั �? งานอั ย �?าร หน ว ยงานบั ง คั บ ใช �? ฎหมาย�?ละหน ว ยงานผู พิ พ า�?ษาไต ส วน
 ของตัวเอง

สหราชอา�?าจั�?ร (อัง�?ฤษ�?ละเวลส)
    Crown Prosecution Service and the Revenue and Customs Prosecution Office
    Her Majesty’s Revenue and Customs for England and Wales
    Serious Fraud Office
    Serious Organised Crime Agency
นอ�?จา�?นั้ นมี�? องต�? า รวจภู มิ ภาค 43 �?ห ง ในอั ง�?ฤษ�?ละเวลส ซึ่ ง บางหน วยมี �? า ยปราบปราม
�?ารทุจริต�?ละ�?ารฟอ�?เงินโดยเฉพาะรวมถึงต�?ารวจนครบาล�?ละต�?ารวจ�?รุงลอนดอน

สหรั�?อเมริ�?า
      Customs and Border Protection
      Department of Homeland Security
      Department of Justice the central authorit
      Department of the Treasury
      Drug Enforcement Agency
      Federal Bureau of Investigation
      Immigration and Customs Enforcement
      Internal Revenue Service Criminal Investigation
      U.S. Postal Service
 นอ�?จา�?นั้นยังมีส�?านั�?งานต�?ารวจรั�?�?ละทองถิ่น
 a.ในป 2550 ผูพิพา�?ษาไตสวน(ทั้งระดับรั�?บาล�?ลาง�?ละระดับรั�?)จะถู�?ย�?เลิ�?�?ตพนั�?งานอัย�?ารยังคงมีอยู




                                                                                                      170
 �?ลองขอความ 7.5 �?ารอ�?านวยความสะดว�?ส�?าหรับ�?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร
 �?ารใหความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารโดยทั่วไปเปน�?ารใหความชวยเหลือระหวางผูรวมงาน
 �?ั บ ผู ร ว มงานด ว ย�?ั น เป น �?ระบวน�?ารที่ มี ค น�?ลางใน�?าร�?ล�?เปลี่ ย นข อ มู ล บางอย า งเพราะ
 หนวยงานบัง คับใช �?ฎหมายจะต องติดตอผา นทาง FIU ในประเทศเพื่อขอรับ ขอมูล จา�? FIU
 ในตางประเทศ บางประเทศ�?็มี�?ารเปลี่ยน�?ปลงเพื่อให�?าร�?ล�?เปลี่ยนขอมูลอยางไมเปนทาง�?าร
 สะดว�?ยิ่ ง ขึ้ น โดยอนุ �? าตให มี �? ารให ค วามร ว มมื อ �?ั น โดยตรงโดยไม ค�? า นึ ง ว า หน ว ยงาน
 ตางประเทศเปนหนวยงานผูรวมงานหรือไม ตัวอยางเชน the U.S. Financial Crimes Enforcement
 Network ใหความรวมมือโดยตรง�?ับหนวยงานบังคับใช�?ฎหมายจา�?ประเทศสมาชิ�?สหภาพ
 ยุโรปในบางสถาน�?ารณ�?ละ�?็ไดรับความรวมมือลั�?ษณะเดียว�?ันเปน�?ารตอบ�?ทน



7.3.3 �?ารติดตามริบทรัพย�?ละ�?ารสืบสวนสอบสวนอื่นๆ
เพราะวา�?ารติดตามสินทรัพยใ ชเวลามา�?�?ละมีค วามส�? าคั�?อย างยิ่ง ตอ�?ารติดตามสินทรัพยคื น
บางประเทศจึงไดพัฒนาเครื่องมือตางๆ ขึ้นเพื่อใหสามารถเขาถึงขอมูลที่มีอยูอยางจ�?า�?ัดไดอยางรวดเร็ว
�?อนที่จะยื่นค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ซึ่งอาจรวมถึงขอมูล�?ารรายงาน
ธุร�?รรมอันควรสงสัย (STR) ขอมูลจา�?บันทึ�?ขอมูลสาธารณะ (ตัวอยางเชน บันทึ�?ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ
ที่ดิน รถยนต �?ละ�?ารจดทะเบียนนิติบุคคล) �?ละขอมูลที่เ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีธนาคารที่เขาถึงไดอยางจ�?า�?ัด
ผูป�?ิบัติงานจ�?าเปนตองปรึ�?ษา�?ับผูรวมงานเพื่อระบุชี้วามีขอมูลอะไรบางที่มีใหไดโดยไมตองใชค�?า
รองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละขอมูลอะไรบางที่ตองใชค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
�?ารติ ดตามสินทรัพย มั�?จะถู�?ขั ดขวางเพราะไมมี ขอมูล เพีย งพอที่จะท�? าให �?ารคนหา�?คบลงถึ ง
ธนาคาร สาขา หรือที่ตั้งที่�?นชัดได ซึ่งขอมูลดัง�?ลาวอยูในตางประเทศที่มีสถาบัน�?ารเงิน�?ละสาขา
ตางๆ จ�?านวนมา�? (ไมมีใครยอมใหขอมูล) ไมเชนนั้น�?ลว�?็จะเปนค�?ารองขอที่ตองใชความพยายาม
มา�?เ�?ินควร เครื่องมือที่ใชเพื่อ�?�?บั�?หานี้�?็คือ�?ารจัดท�?า�?านขอมูล�?ลางลงทะเบียนบั�?ชีธนาคาร182
ซึ่งมี�?ารด�?าเนิน�?ารในบราเซิล ชิลี �?รั่งเศส อิตาลี�?ละเยอรมัน183 �?ารลงทะเบียน�?บบนี้เ�?็บขอมูลไว

182
    เมื่อไมนานนี้ FATF �?็ไดยอมรับ�?ารจัดตั้งส�?านั�?ทะเบียน�?ลางวาเปน�?นวป�?ิบตั ิที่เปนเลิศใน “Best Practices: Confiscation
(Recommendations 3 and 38),�? ซึ่งที่ประชุมให�?รับรองเมื่อเดือน�?ุมภาพันธ 2553 หาดูเอ�?สารนี้ไดที่ http://www.fatf-gai
.org/dataoecd/39/57/44655136.pdf
183
     �?ฎหมายที่ใหมี�?ารจัดตั้งส�?านั�?ทะเบียน�?ลาง�?�?าลังอยูระหวาง�?ารเสนอรั�?สภาในสเปน
                                                                                                                              171
จ�? า �?ั ด (เช น เลขที่ บั �? ชี ชื่ อ �?ละที่ ตั้ ง สาขา) �?ละมี ระบบป อง�?ั นความปลอดภั ย เพื่ อรั บ ประ�?ั น
วาขอมูลสวนตัวไดรับ�?ารป�?ปอง�?ละจ�?า�?ัด�?ารเขาถึงให�?�?หนวยงานเฉพาะบางหนวยงาน�?ละ
บางสถาน�?ารณเทานั้น ในประเทศ�?รั่งเศส FIU อาจจะท�?า�?ารคนหาขอมูลใน�?านขอมูลได�?็ตอเมื่อ
มีเหตุอันควรสงสัยวามี�?ารฟอ�?เงินหรือ�?ารสนับสนุน�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารรายเทานั้น ผูป�?ิบัติงาน
ของตางประเทศจะตองใหขอมูลอยางเพียงพอตามที่�?�?าหนดไว�?ละอาจจะตองท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ดวย

7.3.4 มาตร�?ารชั่วคราวฉุ�?เฉิน
ถึง�?มวาจะมีบางสถาน�?ารณที่รั�?ษาเงินไวไดโดย�?ารยื่นค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน
ทาง�?ฎหมายให ด�?า เนิ น�?ารบั ง คั บ ตามค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง �?ต �?็ ยั ง มี ส ถาน�?ารณ ที่ ตอง�?ารความเร ง ด ว น
อยางมา�? บุคคลเปาหมายอาจรูระ�?คะระคายเ�?ี่ยว�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนจา�?�?ารจับ�?ุมหรือขอมูล
รั่วไหล เพราะวาบุคคลเปาหมายสามารถเคลื่อนยายสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดจา�?
ประเทศหนึ่งไปยังอี�?ประเทศหนึ่งดวยความรวดเร็วผูป�?ิบัติงานตองป�?ิบัติ�?ารดวยความรวดเร็ว
โชคดี ที่ หลายๆ ประเทศมี ม าตร�?ารที่ส ามารถยึ ดหรื อยั บยั้ ง เงิ นได ทั นที ใ นสถาน�?ารณ เร ง ด วน
�?ารด�?าเนิน�?ารอยางรวดเร็วนี้มั�?ด�?าเนิน�?ารในรูป�?บบของมาตร�?ารชั่วคราวที่ตองมีค�?ารองขอความ
ชวยเหลื อซึ่ง �?ัน�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมายสง ตามมาภายในเวลาที่�?�?า หนด184 ถ าหา�?ไม ยื่นค�? ารองขอ
ตาม�?�?าหนดเวลา�?็จะตองถอนอายัดหรือยับยั้งเงินนั้น ตัวอยางของมาตร�?ารชั่วคราวฉุ�?เฉินได�?�?

         ค�? า สั่ ง ทางป�?ครอง เจ า พนั �? งาน�? า ยป�?ครอง เจ า หน า ที่ �? า ยบริ ห าร (โดยป�?ติ มั �? เป น
          เจาหนาที่ FIU) จะออ�?ค�?าสั่งใหสถาบัน�?ารเงินสงวนรั�?ษาเงินไวเปนเวลาสั้นๆ ค�?าสั่ง
          ทางบริ ห ารนี้ บ างครั้ ง �?็ จ�?า �?ั ดอยู เ ฉพาะ�?รณี ที่ เ �?ี่ ย วข อง�?ั บ �?านความผิ ด ที่ �?�? า หนดไว185
          บางประเทศด�?าเนิน�?ารภายใต “consent regime�? �?�?าหนดใหสถาบัน�?ารเงินเ�?็บเงินที่เปน
          ธุร�?รรมอันควรสงสัยที่ไดสงรายงานให FIU ไว�?อนจน�?วา FIU จะอนุ�?าตใหปลอยเงิน
          หรือเ�?็บไวชวงเวลาหนึ่งตามที่�?�?าหนด (ท�?าให FIU หรือเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายมีเวลา
          ด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว)

184
    อาจมี�?ารอนุ�?าตใหขยายเวลาตามค�?ารองขอในบางประเทศ
185
    พระราชบั�?�?ัติปอง�?ัน�?ละปราบปราม�?ารฟอ�?เงิน พ.ศ. 2542 (ประเทศไทย) มาตรา 48 ใหอ�?านาจคณะ�?รรม�?ารธุร�?รรมใน
�?ารยับยั้งหรือยึดทรัพยไดภายในเวลาไมเ�?ิน 90 วัน “หา�?มีเหตุอันควรเชื่อไดวาอาจมี�?ารโอน จ�?าหนาย ยั�?ยาย ป�?ป�?ด หรือซอนเรน
ทรัพยสินใดที่เปนทรัพยที่เ�?ี่ยว�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด�? ใน�?รณีจ�?าเปนหรือเรงดวน เลขาธิ�?ารจะสั่งยึดหรืออายัดทรัพยสิน �?ารดู�?ล
เ�?็บรั�?ษาน�?าทรัพยสินออ�?ขายทอดตลาดเปนไปตามหลั�?เ�?ณฑ วิธี�?าร �?ละเงื่อนไขที่�?�?าหนด



                                                                                                                        172
          ค�?าสั่งชั่วคราวของผูพิพา�?ษาไตสวน ในประเทศที่ใชระบบ�?ฎหมาย civil law มีผูพิพา�?ษา
           ไต ส วนซึ่ ง อาจมี ค�? า สั่ ง ให ใ ช ม าตร�?ารชั่ วคราวหา�?มี เหตุ ผ ลอั นควรเชื่ อได วา จะมี ค�? า สั่ ง
           ริบทรัพยในที่สุดหรือวาสินทรัพยอาจจะถู�?จ�?าหนายถายโอนหรือทั้งสองอยาง186
          มาตร�?ารชั่วคราวเพื่อสนับสนุน�?ารฟองคดีหรือ�?ารจับ�?ุม บางประเทศอนุ�?าตใหยับยั้ง
           หรือยึดสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบไวชั่วคราวเมื่อมี�?ารจับ�?ุมในอี�?ประเทศหนึ่ง187 ประเทศ
           ผู ร อ งขอจะต อ งจั ด ให ซึ่ ง พยานหลั �? �?านที่ ใ ช ใ น�?ารจั บ �?ุ ม �?ละสรุ ป ข อ เท็ จ จริ ง ขอคดี
           เงินจะถู�?ยับยั้งไวรอพยานหลั�?�?านเพิ่มเติม�?ละระยะเวลาใน�?ารยับยั้งสามารถขยายได
           โดย�?ารยื่นค�?ารอง โดยทั่วไปไมจ�?าเปนตองมี�?ารติดตามวาสินทรัพยมีความเ�?ี่ยวของ�?ับ
           �?าร�?ระท�? า ความผิ ด �?ละไม จ�? า เป น ต อ งมี ส นธิ สั �?�?าต อ�?ั น ด วย�?ละ�?ระบวนพิ จารณา
           เปน�?ารด�?าเนิน�?าร�?ายเดียวโดยไมมี�?าร�?จงใหผูถือครองสินทรัพยทราบ

          �?ารส ง ค�? า ร อ งขอโดยตรงให พ นั �? งานอั ย �?าร ในบางประเทศค�? า ร อ งขอให ยั บ ยั้ ง หรื อ
           ริบทรัพยที่สงเขามาจะถู�?สงไปใหพนั�?งานอัย�?ารเพื่อให�?ารใหความรวมมือระหวางประเทศ
           ใน�?ารด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว�?ละ�?ารริบสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละ
           เครื่ อ งมื อที่ ใ ช ใ น�?าร�?ระท�? า ความผิ ดอยู ใ นระดั บ เดี ย ว�?ั บ �?ารด�? า เนิ น �?ารที่ เ�?ี่ ย ว�?ั บ คดี
           ในประเทศ 188 ซึ่งอาจจ�?าเปนตองมีพยานหลั�?�?านของ�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละผลประโยชน
           หรื อ พยานหลั �? �?านว า สิ น ทรั พ ย นั้ น เป น สิ น ทรั พ ย ที่ ไ ด จ า�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด หรื อ
           เปนเครื่องมือที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด
บางประเทศอาจตองใหมีค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ส�?าหรับ�?ารด�?าเนิน
มาตร�?ารชั่วคราว�?ตส�?าหรับ�?ารพิจารณาคดีอาจด�?าเนิน�?ารไดโดย�?จง�?ะทันหัน�?ละด�?าเนิน�?าร
�?า ยเดี ย ว189 ประเทศอื่ นๆ อาจมี เงื่ อนไขที่ เข ม งวด�?ว า เช น อาจต องมี �? ารจั บ �?ุ ม หรื อ�?จ ง ข อหา
ใน�?รณีเชนนี้ผูป�?ิบัติงานอาจตองพิจารณาทางเลือ�?อื่น เชน อาจริเริ่ม�?ารสืบสวนสอบสวนรวม
หรือจัดหาขอมูล ใหศ าลต างประเทศอยา งเพี ยงพอโดยผ านช องทางความชวยเหลืออยา งไม เป น
ทาง�?ารเพื่อใหสามารถด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราวตาม�?ฎหมายภายในประเทศนั้นได ทางเลือ�?เหลานี้
จะใชไ ด�?็ตอเมื่อเจา พนั�? งานของต างประเทศมีเขตอ�?านาจเหนือบางองค ประ�?อบของความผิ ด
ที่เปนมูลคดี เชน �?ารฟอ�?เงิน

186
    ใชอยูในสวิสเซอร�?ลนด�?ละสามารถสง�?ฟ�?ซไปที่ Federal Office of Justice
187
    ค�?าสั่งยับยั้งชั่วคราว (30 วัน) ซึ่งสามารถออ�?ไดเมื่อมี�?าร�?จงขอ�?ลาวหาหรือจับ�?ุม Title 18, United States Code, sec. 984(b)(4)
188
    Proceeds of Crime Act, 2002 (External Requests and Orders), order 2005, sec. 6
189
     ในฮอง�?งจะจัดใหม�?     ี ารพิจารณาคดีไดเมื่อมี�?าร�?จง�?บบ�?ะทันหัน

                                                                                                                              173
7.3.5 �?ารเป�?ดเผยขอมูลโดยไมตองรองขอ
อี�?รูป�?บบหนึ่งของความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารที่ชวยใน�?ารติดตามสินทรัพยที่ไดมาจา�?
�?ารทุจริต�?ลับคืนคือ�?ารเป�?ดเผยขอมูลเองโดยไมตองรองขอ190ซึ่งเปนรูป�?บบ�?ารใหความชวยเหลือ
ที่เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจ�?ละ FIU ใชใน�?าร�?จงตางประเทศใหทราบถึง�?ารสืบสวนสอบสวนเ�?ี่ยว�?ับ
�?ารฟอ�?เงินที่�?�?าลังด�?าเนิน�?ารอยูในประเทศของตน�?ละระบุวาพยานหลั�?�?านที่มีอยู เชน บั�?ชี
ธนาคารของบุคคลที่มีสวนเ�?ี่ยวของทาง�?ารเมืองอาจเปนประโยชน

�?ลองขอความ 7.6 �?ารเป�?ดเผยขอมูลของสวิสเซอร�?ลนด
�?ารเป�?ดเผยขอมูลของสวิสเซอร�?ลนด ได�?�?
         ข อ มู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารสื บ สวนสอบสวนรวมถึ ง ชื่ อ ผู ถู �? �?ล า วหา�?ละสรุ ป ข อ เท็ จ จริ ง �?ละ
          ความผิด
         รายละเอียดของพยานหลั�?�?านที่อาจเปนประโยชนรวมถึงชื่อธนาคาร�?ละชื่อผูถือบั�?ชี
          เลขที่บั�?ชี จ�?านวนเงินในบั�?ชีที่ถู�?อายัด�?ละ�?ารท�?าธุร�?รรมที่เ�?ี่ยวของ
         เหตุผลของ�?ารใหขอมูล (เชน �?ารสืบสวนสอบสวนที่ยังด�?าเนิน�?ารอยูหรือที่จะด�?าเนิน�?าร
          ในประเทศผูรับขอมูล)
         หนังสือขอใหสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละ
         ค�?ารองขอไมใหน�?าขอมูลไปใชเพื่อจุดประสงคอื่นใด


�?ลองขอความ 7.6 �?สดงขอมูลที่สวิสเซอร�?ลนดอาจสงใหประเทศอื่นๆ191 ประเทศผูรับขอมูล
อาจน�?าขอมูลไปใชใน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละจัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง
�?ฎหมาย �?ารเป�?ดเผยขอมูลดัง�?ลาวเปนประโยชนมา�?ในคดี�?าร�?ระท�?าทุจริตเพราะวา�?รณีดัง�?ลาว
เปนที่สนใจของสื่อตางชาติ ซึ่งอาจท�?าใหธนาคารในตางประเทศรีบสงรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย




190
      UNCAC art. 46 (4) �?ละ 56 �?�?าหนดใหรั�?ภาคีเป�?ดเผยขอมูลโดยไมตองรองขอ
191
     �?ฎหมายที่อนุ�?าตใหมี�?ารเป�?ดเผยขอมูลไดโดยไมตองรองขอในสวิสเซอร�?ลนดคือ art. 67a of the Federal Act on International
Mutual Assistance in Criminal Matters �?ฎหมายนี้อนุ�?าตใหหนวยงานสงขอมูลหรือพยานหลั�?�?านเ�?ี่ยว�?ับ�?ารด�?าเนินคดีความผิด
ซึ่งรวบรวมไดจา�?�?ารสืบสวนสอบสวนของตนเองให�?�?หนวยงานตางประเทศโดยไมตองมีค�?ารองขอเมื่อเห็นวา�?ารสงใหดง         ั �?ลาว
จะ 1) ท�?าใหสามารถเป�?ด�?ระบวนพิจารณาคดีอา�?าได 2) อ�?านวยความสะดว�?ให�?�?�?ารสืบสวนสอบสวนทางอา�?าที่�?�?าลัง
ด�?าเนิน�?ารอยู โดย�?ารสงใหเชนนั้นจะตองไมมีผล�?ระทบตอ�?ระบวนพิจารณาคดีอา�?าในสวิสเซอร�?ลนด
                                                                                                                       174
(ซึ่งจะท�?าใหเ�?ิด�?ารสืบสวนสอบสวนในตางประเทศ) หรือผูป�?ิบัติงานในตางประเทศอาจริเริ่ม
�?ารสืบสวนสอบสวนเอง192
ผูรับขอมูลจา�?�?ารเป�?ดเผยเองควรจะติดตอ�?ับเจาของขอมูลเพื่อความชัดเจนของขอมูลที่เป�?ดเผย
�?ละหาข อมู ล เ�?ี่ ย ว�?ั บ คดี ใ นต า งประเทศ เพื่ อ ให �?น ใ จว า สิ น ทรั พ ย ยั ง คงถู �? อายั ดไว �? ละหารื อ
ถึงขั้นตอนตอไป

7.3.6 ค�?ารองขอใหเป�?ดคดีในตางประเทศ
ในบางสถาน�?ารณเจ า พนั �? งานอาจไม ส ามารถด�? า เนินคดี ริบ ทรั พย ท างอา�?าหรื อ�?ารริ บทรั พ ย
โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษหรือ�?ระบวน�?ารทาง�?พงภายในประเทศของตนได บางทีอาจเปน
เพราะวาไมมีขัดความสามารถ ขาดเจตนารมณทาง�?ารเมือง หรือ�?รอบ�?ฎหมายที่มีประสิทธิภาพ
ในสถาน�?ารณเชนนี้ เจาพนั�?งานอาจจะหาเอ�?สารของคดีให�?�?ผูรวมงานในตางประเทศ�?ละขอให
ริ เริ่ ม �?ระบวนพิ จารณาในประเทศนั้ น ในท า ยที่ สุ ดเจ า พนั �? งานในต า งประเทศจะตั ดสิ นใจว า
จะด�?าเนิน�?ารหรือไม�?ละจะด�?าเนิน�?ระบวนพิจารณาอยางไร (ดูรายละเอียดในบทที่ 9)

7.4 ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ตามที่ได �?ล าวมา�?อนหนานี้ �?ลววา ผูป�?ิ บัติง านไมค วรเริ่ม ตนขอความรวมมือระหวางประเทศ
ดวย�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ถาหา�?มีชองทางความชวยเหลือ
อย า งไม เปนทาง�?ารอยู ผู ป �?ิบั ติงานควรจะติดต อ�?ับ ผู รวมงานเพื่ อหารื อว า มี อะไรบา งที่ จ�?า เป น
ส�?าหรับ�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ�?ละป�?�?หาอุปสรรคที่อาจจะเ�?ิดขึ้น เมื่อผูป�?ิบัติงานทราบ�?ลว
ว า �?ารด�? า เนิ น �?ารบางอย า งจ�? า เป น ต อ งมี ค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย
เชน เรีย�?ดูบันทึ�?ทาง�?ารเงิน �?ารให�?ารโดยบังคับหรือหมายคน�?ละหมายยึด หรือ�?ารบังคับตามค�?าสั่ง
ยั บ ยั้ ง ชั่ ว คราว�?็ จะต อ งด�? า เนิ น �?ารให เ ป น ไปตามข อ�?�? า หนด�?ละขั้ น ตอนวิ ธี �? ารของค�? า ร อ งขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ข อ �?�? า หนดต า งๆ อาจ�?ต�?ต า ง�?ั น ไปใน�?ต ล ะประเทศดั ง นั้ น ผู ป �?ิ บั ติ ง านจะต อ งตรวจสอบ
�?ั บ ผู ป ระสานงาน�?ลาง�? อ น �?ารปรึ �? ษาหารื อ �?ั บ ผู ร ว มงานต า งประเทศหรื อ ผู ที่ ติ ด ต อ ด ว ย
อาจเป น ประโยชน อ ย า งมา�?ในเรื่ อ งนี้ ถึ ง �?ม ว า หลายประเทศจะ�?�? า หนดให ผู ป �?ิ บั ติ ง าน
ตองด�?าเนิน�?ารอยางเป นทาง�?ารโดยผานทางผู ประสานงานในประเทศของตนเองใน�?ารจัดท�? า

192
      �?ารเป�?ดเผยขอมูลโดยไมตองรองขอสงเสริมใหเ�?ิดความรวมมือระหวางเปรู�?ละสวิสเซอร�?ลนดในคดี Montesinos


                                                                                                               175
ค�?ารองขอหรือเมื่อไดสงค�?ารองขอไป�?ลว นอ�?จา�?นั้นหลายๆ ประเทศมี�?ารเผย�?พรขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ
ขอ�?�?าหนดใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ละบางประเทศ
มี ตั ว อย า ง�?บบฟอร ม ส�? า หรั บ �?ารจั ด ท�? า ค�? า ร อ งขอที่ ถู �? ต อ งตรงตามข อ �?�? า หนดไว บ นเว็ บ ไซต
ของผูประสานงาน�?ลาง (ดูรายชื่อเว็บไซตของประเทศตางๆ ในภาคผนว�? ฆ. �?ละตัวอยางของค�?ารองขอ
ความช วยเหลื อซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมาย ในภาคผนว�? ฉ. )193 UNODC จั ดท�? า ท�? า เนี ย บ
ผู ป ระสานงาน�?ลาง�?ละพั ฒนาเครื่ องมื อใน�?ารจั ด ท�? า ค�? า ร องขอความช วยเหลื อซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมาย194เพื่อชวยผูป�?ิบัติงาน195 เอ�?สารเผย�?พรที่จัดท�?าโดยองค�?รเอ�?ชนหรือองค�?รพหุภาคี
ตางๆ �?็ชวยผูป�?ิบัติงานได196

7.4.1 พื้น�?านทาง�?ฎหมายส�?าหรับความรวมมือระหวางประเทศ
ใน�?ารด�? า เนิน�?ารตามค�? าร องขอความช วยเหลื อซึ่ ง�?ั น�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมาย จะต องมีพื้ น�?าน
ทาง�?ฎหมายส�? า หรั บ �?ารให ค วามร ว มมื อ ซึ่ ง จะต อ งระบุ ไ ว ใ นค�? า ร องขอ พื้ น �?านทาง�?ฎหมาย
อาจมาจา�? 1) อนุสั�?�?า สนธิสั�?�?าหรือขอต�?ลงพหุภาคีที่มีบทบั�?�?ัติวาดวยความรวมมือระหวาง
ประเทศเรื่องความชวยเหลือซึ่ง�?ันในเรื่องทางอา�?า 2) สนธิสั�?�?า�?ละขอต�?ลงทวิภาคีวาดวย
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย 3) �?ฎหมายภายในประเทศที่อนุ�?าตใหมีความรวมมือ
ระหว างประเทศในคดีอา�?าหรือ 4) สั�?�?าตา งตอบ�?ทนผานวิธีทาง�?ารทูต (ที่เรีย�?วา “letters
rogatory�? หรือบางประเทศเรีย�?วา “comity�?) ชองทางที่�?ล าวมาข างตนไมได�?ย�?จา�?�?ั น
อยางเด็ดขาด�?ละค�?าร องขอความช วยเหลือซึ่ง�?ั น�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย อาจใชช องทางเหลา นี้


193
        ตัวอยางเชน ฮอง�?ง�?ละอัง�?ฤษมีสมุดคูมือเพื่อชวยเหลือผูป�?ิบัติงาน
194
       United Nations Office on Drugs and Crime’s Mutual Legal Assistance Request Writer Tool ซึ่งสามารถดาวนโหลดไดที่
http://www.unodc.org/mla/en/index.html) เปนซอฟ�?วรโปร�?�?รมที่ใชชวยใน�?ารเขียนค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน
ทาง�?ฎหมาย ค�?ารองขอตองเปนไปตามขอมูลของ�?ตละประเทศ�?ตเครื่องมือนี้จะชวยใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอ เครื่องมือนี้�?�?าลังจะ
ขยายขอบเขตใหครอบคลุมถึง�?ารติดตามสินทรัพยคืนดวย
195
        องค�?รพหุภาคีอื่นๆ จัดท�?ารายชื่อผูประสานงาน�?ลางรวมถึง Organisation for Economic Co-operation and Development
(OECD), the Organization of American States, �?ละ Asociación Iberoamericana de Ministerios Públicos
196
       เอ�?สาร�?ารศึ�?ษาป�?�?หาอุปสรรคใน�?ารติดตามสินทรัพยคืนที่�?�?าลังจะพิมพเผย�?พรของ StAR Initiative จะรวมถึงขอมูลความ
ชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายของประเทศที่เปนศูนย�?ลางทาง�?ารเงิน 15 ประเทศ ดูรายละเอียดในอางอิง 28 เอ�?สารอื่นๆ
ที่เ�?ี่ยวของมี Asian Development Bank (ADB)/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia and the Pacific, “Mutual Legal
Assistance, Extradition and Recovery of Proceeds of Corruption in Asia and the Pacific: Frameworks and Practices in 27 Asian
and Pacific Jurisdictions�? (Manila, 2007); and the ADB/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia and the Pacific, “Asset
Recovery and Mutual Legal Assistance in Asia and the Pacific�? (Manila, 2008)


                                                                                                                          176
ชองทางหนึ่งหรือมา�?�?วาขึ้นอยู�?ับมูลความ�?หงคดี�?ละผลที่คาดวาจะไดรับ (ดู�?ลองขอความ 7.7)
�?ตละชองทางเหลานี้ไดอธิบายไวดังนี้

 �?ลองขอความ 7.7 �?ารคัดเลือ�?พื้น�?านทาง�?ฎหมายที่ใชในค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน
 ทาง�?ฎหมาย
 ใน�?ารคัดเลือ�?พื้น�?านทาง�?ฎหมายที่ใชในค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
 ผูป �?ิบั ติง านจ�?า นวนมา�?พบวา �?ารท�?า ราย�?ารสนธิสั �?�?า ขอต�?ลงหรือวา �?ฎหมายที่เ�?ี่ย วข อง
 ทั้งหมดเรียงตามล�?าดับสิทธิพิเศษมีประโยชนอยางมา�? วิธี�?ารนี้จะชวยเพิ่มโอ�?าสใน�?ารน�?าไป
 ปรั บ ใช เ พราะว า ประเภทของ�?ารให ค วามช ว ยเหลื อ �?ละเหตุ ผ ลใน�?ารป�?ิ เ สธ�?ารให ค วาม
 ชวยเหลื อ�?ต�?ต าง�?ั นไปใน�?ต ละสนธิ สั�?�?า ค�?า รองขออาจไดรับ �?ารตอบรั บบนพื้ น�?านทาง
 �?ฎหมายหนึ่ง�?ตถู�?ป�?ิเสธบนอี�?พื้น�?านทาง�?ฎหมายหนึ่ง ราย�?ารดัง�?ลาวควรจัดล�?าดับตามสิทธิ
 พิเศษ โดยทั่วไปสนธิสั�?�?าทวิภาคีเปนทางเลือ�?ที่ดีที่สุดรองลงมาคือสนธิสั�?�?าพหุภาคี (ทั้งสอง
 ประเทศตองเปนรั�?ภาคี) เพราะวาสนธิสั�?�?าทวิภาคีจัดท�?าขึ้นตามธรรมเนียมป�?ิบัติ�?ละทางเลือ�?
 ทาง�?ฎหมายของประเทศคูสั�?�?าทั้งสอง (ตาง�?ับ�?นวทาง “one-size- fits-all�? ของสนธิสั�?�?า
 พหุภาคี) ล�?าดั บตอไปเปน�?ฎหมายภายในประเทศ (หา�?มี) �?ละสั�?�?าตางตอบ�?ทนเพราะว า
 สนธิสั�?�?า�?ละ�?ฎหมายภายในประเทศด�?าเนิน�?ารใหความรวมมือไดเร็ว�?วาสั�?�?าตางตอบ�?ทน
 �?ละ letters rogatory



อนุสั�?�?า สนธิสั�?�?าหรือขอต�?ลงพหุภาคีตางๆ
อนุ สั �? �?า สนธิ สั �? �?าหรื อ ข อ ต�?ลงพหุ ภ าคี ต า งๆมี บ ทบั �? �?ั ติ ที่ ผู �? พั น ให รั �? ผู ล งนามต อ งให
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายภายใต�?ฎหมายระหวางประเทศ บทบั�?�?ัติเหลานี้ได
�?�?าหนดค�?านิยามของความชวยเหลือ�?ละวิธี�?ารใหความชวยเหลือไวท�?าให�?ระบวน�?ารมีความชัดเจน
�?ละสามารถคาด�?ารณได ขอต�?ลงเหลานี้มั�?จะใหความรวมมือในรูป�?บบที่ครอบคลุมมา�?�?วา
สั �? �?าต า งตอบ�?ทนที่ เ คยป�?ิ บั ติ ห รื อ letters rogatory เช น �?ารติ ด ต อ สื่ อ สาร�?ั น ระหว า ง
ผูประสานงาน�?ลาง (�?ทนที่จะเปน�?ารติดตอผานวิธีทาง�?ารทูตอยางเปนทาง�?าร)
UNCAC เปนสนธิสั�?�?าพหุภาคีที่สามารถน�?ามาใชบังคับใน�?ารติดตามสินทรัพยที่ไดจา�?�?ารทุจริต
คืน�?ละ�?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย มีประเทศที่ใหสัตยาบัน�?ลว�?วา 140 ประเทศ
ซึ่งรั�?ภาคีเหลานี้มีพันธะที่จะตองใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายในขอบเขตที่�?วาง
ที่ สุ ด ใน�?ารสื บ สวนสอบสวน �?ารฟ อ งคดี �?ละ�?ระบวน�?ารทางศาลที่ เ �?ี่ ย ว�?ั บ �?ารทุ จ ริ ต
                                                                                                              177
นอ�?จา�?นั้น UNCAC �?ละสนธิสั�?�?าสหประชาชาติฉบับอื่นๆ �?ลวพื้น�?านทาง�?ฎหมายอาจมาจา�?
สนธิสั�?�?าหรื อขอต�?ลงระดับภูมิภาควา ดวย�?ารใหค วามชวยเหลื อซึ่ง�?ัน�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมาย
เชน the Southeast Asian Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Treaty and the Inter-
American Convention against Corruption
อี�?ประเด็นหนึ่งเ�?ี่ยว�?ับอนุสั�?�?า สนธิสั�?�?าหรือขอต�?ลงพหุภาคีตางๆ ที่ผูป�?ิบัติงานจะตองค�?านึงถึง
คื อ วิ ธี �? ารที่ ป ระเทศอื่ น ได ป รั บ ปรุ ง �?�? ไ ข�?ฎหมายภายในประเทศให ส อดคล อ ง�?ั บ พั นธ�?รณี
ที่เ�?ี่ยวของ�?ระบวน�?ารที่เรีย�?วา “domestication�?
ในทางทฤษ�?ีเมื่อสองรั�?ไดลงนามใหสัตยาบันสนธิสั�?�?าพหุภาคี (เชน UNCAC UNTOC หรือ
อนุสั�?�?าสหประชาชาติวาดวย�?ารตอตานยาเสพติด�?ละสาร�?ลอมประสาท) �?็สามารถสงค�?ารอง
ขอตอ�?ันได197 �?ตอยางไร�?็ตามขอบทที่เปนบทบังคับของสนธิสั�?�?าเหลานี้จัดท�?าขึ้นในลั�?ษณะ
ทั่วไปท�?าใหมีชองวางส�?าหรับ�?ารตีความหรือความไม�?นใจ ตัวอยางเชน ในสนธิสั�?�?าอาจไมได
ระบุชองทางใน�?ารติดตอสื่อสารหรือวิธี�?าร�?ละเอ�?สารที่ตองใชใน�?ารบังคับใช�?ฎหมายหรือ
พยานหลั�?�?านที่เฉพาะเจาะจงหรือวิธีด�?าเนิน�?ารที่ตองขออ�?านาจศาล บางประเทศออ�?�?ฎหมาย
ภายในใหรายละเอีย ดเฉพาะเจาะจงประเทศอื่ นๆ มี �? ฎหมายภายในที่ ส อดคล อง�?ั บพั นธะตาม
สนธิ สั �? �?าค อ นข า งจ�? า �?ั ด หรื อ ไม มี เ ลย�?ละใช �? ฎหมายอา�?า�?ละวิ ธี พิ จ ารณาที่ มี อ ยู โ ดย�?าร
ปรับเปลี่ยนตามสนธิสั�?�?า เพราะวาบางหนวยงานชอบที่จะใหประเทศผูรับค�?ารองขอมี�?ฎหมาย
ภายในที่ปรับเปลี่ยนใหสอดคลอง�?ับพันธะตามสนธิสั�?�?าผูป�?ิบัติงานจึงตองพิจารณาประเด็นนี้
�?ละใหความสนใจรายละเอียดใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามสนธิสั�?�?าพหุภาคีใน�?ฎหมายภายในประเทศ
นอ�?จา�?นั้นอาจมี�?ารต�?ลง�?ันโดยสมัครใจ�?ับประเทศหรือ�?ลุมภูมิภาคอื่นๆ (เชน the Commonwealth
Secretariat’s Scheme on Mutual Assistance in Criminal Matters [Harare Scheme]) ถึง�?มวาจะ
ไม ไ ด เปนตราสารทา�?ฎหมายหรื อสนธิ สั �?�?าที่มี ข อผู �?พั นภาคีทั้ ง หลาย�?็ ถู �? คาดหวั งว า จะน�? า
บทบั �? �?ั ติ ต า งๆ ของสนธิ สั �? �?าไปใช ใ น�?ฎหมายภายในของตน�?ละให ค วามช ว ยเหลื อ
ตามบทบั�?�?ัติเหลานี้

ขอต�?ลง�?ละสนธิสั�?�?าทวิภาคีวาดวย�?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
คล า ยๆ �?ั น�?ั บ สนธิ สั �?�?าพหุ ภ าคี ส นธิ สั �?�?าทวิ ภาคี �?็ มี บ ทบั �?�?ั ติที่ ผู �? พั นให รั �?ผู ล งนามให
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ัน�?ละ�?�?าหนดวิธี�?ารที่ผูป�?ิบัติงานจะตองป�?ิบัติตามนอ�?จา�?นั้นยังอาจ
197
      UNCAC, art. 46 �?ละ 55; UNTOC, art. 18; �?ละ United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic
Substances, art. 7

                                                                                                                     178
ให ค วามร วมมื อระหว า งประเทศในรู ป �?บบที่ ไ มมี ใ นขอต�?ลงอื่ นๆ เช น �?ารติ ดต อ�?ั นโดยตรง
ระหวางผูป�?ิบัติงาน เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจ�?ละผูพิพา�?ษา (โดยผูประสานงา�?ลางมีสวนเ�?ี่ยวของดวย
ในขอบเขตจ�?า�?ัด)

�?ฎหมายภายในประเทศ
หลายๆ ประเทศผาน�?ฎหมายที่อนุ�?าตใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ับประเทศ
ที่ไมไดมีสนธิสั�?�?าตอ�?ันโดยมั�?จะมีเงื่อนไขวาจะตองใหความชวยเหลือตางตอบ�?ทน (นั่นคือ
ประเทศผูรองขอจะใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายในท�?านองเดียว�?ัน) �?ารด�?าเนิน�?าร
ในลั�?ษณะนี้ไมมีขอผู�?มัดระหวางประเทศวาจะใหความชวยเหลือตามที่รองขอซึ่งตางจา�?�?าร
ด�?าเนิน�?ารตามสนธิสั�?�?าความยืดหยุนเชนนี้ท�?าใหเ�?ิดความไม�?นนอนวาค�?ารองขอจะไดรับ�?าร
ตอบรับ198

สั�?�?าตางตอบ�?ทนผานวิธีทาง�?ารทูต (Letters Rogatory)
รูป�?บบ�?ารชวยเหลือที่เปนธรรมเนียมป�?ิบัตินี้อาจมีประโยชนถาหา�?ไมมีสนธิสั�?�?าระหวาง�?ัน
หรือ ไมมี�?ฎหมายภายในประเทศผูรับค�?ารองขอ (บางประเทศ�?�?าหนดใหมีหนังสือค�?ามั่นสั�?�?าตาง
ตอบ�?ทนดวยถึง�?มวาจะจัดท�?า ค�?ารองขอบนพื้น�?านของสนธิสั �?�?าพหุภาคีหรือทวิภาคี) ความ
ชวยเหลือ�?บบนี้อนุ�?าตใหมี�?ารติดตอสื่อสารอยางเปนทาง�?ารระหวางผูพิพา�?ษา อัย�?าร หรือ
เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายของประเทศหนึ่ง�?ับผูรวมงานในอี�?ประเทศหนึ่ง เปน�?ระบวน�?าร
ที่ใชเวลามา�?ขึ้นเพราะวาตองมี�?ระทรวง�?ารตางประเทศ�?ละพิธี�?ารทาง�?ารทูตเขามาเ�?ี่ยวของดวย

7.4.2 ขอ�?�?าหนดทั่วไป
�?ตละประเทศจะมีขอ�?�?าหนดทาง�?ฎหมายที่ประเทศผูรองขอตองด�?าเนิน�?ารใหครบถวนใน�?ารยื่น
ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ขอ�?�?าหนดตางๆ �?ละขอควรพิจารณาส�?าหรับ
ผูป�?ิบัติงานมีดังนี้




198
    บางตัวอยางรวมถึง Mutual Assistance in Criminal Matters Act (Singapore); Law on International Mutual Legal Assistance in
Criminal Matters (Liechtenstein); Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Ordinance, cap. 525 (Hong Kong SAR, China);
�?ละ the Federal Act on International Mutual Assistance in Criminal Matters (Switzerland)



                                                                                                                        179
ลั�?ษณะของเรื่อง
โดยทั่ ว ไปค�? า ร องขอจะต อ งเ�?ี่ ย ว�?ั บ เรื่ อ งทางอา�?าถึ ง �?ม ว า บางประเทศจะให ค วามช ว ยเหลื อ
ตามค�?ารองขอใหริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ (เพราะวาโดยป�?ติมั�?จะเ�?ี่ยวเนื่อง�?ับ
�?ารสืบสวนสอบสวนคดีอา�?า) �?ละในคดี�?พง�?ละคดีทางป�?ครอง199 มีความ�?ต�?ตาง�?ันใน�?ตละ
ประเทศในเรื่องของ�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารพิจารณาทางอา�?าเมื่อสามารถใหความชวยเหลือ
ได �?มวาประเทศสวนให�?ยอมใหมีค�?ารองขอในชวงระหวาง�?ารสืบสวนสอบสวนประเทศอื่นๆ
อาจมีขอ�?�?าหนดที่ยุงยา�?มา�?�?วา ส�?าหรับ�?ารยึดหรือยับยั้งสินทรัพยชั่วคราว (เชน �?�?าหนดใหตองมี
�?ารยื่นฟอง�?ลวหรือตองมีค�?าสั่งถึงที่สุดใหริบทรัพย) หลายๆ ประเทศอาจไมใหความชวยเหลือ
ถาหา�?�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าเสร็จสิ้น�?ลว หา�?มีขอ�?�?าหนดที่ยุงยา�?มา�?ขึ้นผูป�?ิบัติงานควร
ค�?านึงถึงจังหวะเวลา�?ละ�?ารประสานงานใน�?ารท�?าค�?ารองขอมาตร�?ารชั่วคราว�?ละ�?ารจับ�?ุมเพื่อ
หลี�?เลี่ยง�?ารจ�?าหนายถายโอนเงิน

ความผิดของทั้งสองประเทศ
หลายๆ ประเทศมีขอ�?�?าหนดเรื่องความผิดของทั้งสองประเทศ (หรือตองริบทรัพยไดในทั้งสอง
ประเทศ ถาหา�?รองขอใหริบทรัพย) หมายความวา�?าร�?ระท�?าที่เปนมูล�?รณี�?หงค�?ารองขอความชวยเหลือ
ตองเปนความผิดอา�?าในทั้งสองประเทศ บางประเทศจะย�?เวนขอ�?�?าหนดนี้ในบางสถาน�?ารณ200
บางประเทศตั้ ง ข อ �?�? า หนดในเรื่ อ งนี้ อ ย า งเคร ง ครั ด �?ว า (�?�? า หนดให ต อ งเหมื อ น�?ั น ทั้ ง ชื่ อ
หรือองคประ�?อบส�?าคั�?�?หงความผิด) �?ตอยางไร�?็ตามประเทศตางๆ �?็มั�?จะใช�?นวทางที่ยึดเอา
�?าร�?ระท�?าเปนพื้ น�?าน (พว�?เขาจะพิจารณาที่�?าร�?ระท�?า�?ละ�?�?าหนดวา�?าร�?ระท�?านั้ นตองเป น
ความผิดอา�?าตาม�?ฎหมายของทั้งสองประเทศ)201 ไมวาใน�?ารประชุมใดๆ �?ารใชชองทางความชวยเหลือ
อย า งไม เป นทาง�?ารจะเป นเรื่ องส�? า คั �?ของ�?ารพู ด คุ ย หารื อ ระบุ ป�? �? หาอุ ป สรรค�?ละ�?นวทาง
�?�?ป�?�?หาที่เ�?ิดจา�?ขอ�?�?าหนดเรื่องความผิดของสองประเทศ



199
    ดูหัวขอ 7.5 �?ละ 7.6 เ�?ี่ยว�?ับความรวมมือระหวางประเทศใน�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า �?ละคดี�?พง
นอ�?จา�?นั้น UNCAC art 43 (1) �?ละ 54 (1) (c) �?�?าหนดใหรั�?ภาคีชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันในเรื่องทาง�?พง�?ละทางป�?ครอง�?ละ
อนุ�?าตใหมี�?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า
200
    เจอรซียเปนประเทศที่ไมมีขอ�?�?าหนดเรื่องความผิดสองประเทศ
201
     อนุสั�?�?า�?ละขอต�?ลงระหวางประเทศ�?�?าหนดใหรั�?ภาคีใช�?นวทางที่ยึด�?าร�?ระท�?าเปนพื้น�?าน UNCAC, art. 43(2);
recommendation 37 of FATF 40+9 Recommendations



                                                                                                                  180
�?นวทางที่ยึด�?าร�?ระท�?าเปนพื้น�?านอาจมีประโยชนในคดี�?ารทุจริตตางๆ เพราะความผิดเฉพาะ
บางอยางที่เ�?ี่ยวของไมไดเปนความผิดอา�?าในทุ�?ประเทศ (เชน �?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย �?ารให
สิ น บนเจ า หน า ที่ รั �?ต า งประเทศ �?ารหลบเลี่ ย งภาษี หรื อ �?ารริ บ ทรั พ ย จา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด
ที่เ�?ี่ยวของ)


   �?ลองขอความ 7.8 �?าร�?�?ป�?�?หาเ�?ี่ยว�?ับความผิดของสองประเทศ – �?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย
   �?ละ�?ารทุจริตของเจาหนาที่รั�?ตางประเทศ
   ความผิด�?านร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย (�?ารที่เจาหนาที่รั�?มีสินทรัพยเพิ่มขึ้นจ�?านวนมา�?โดยไม
   สามารถอธิบายอยางสมเหตุสมผลวาไดรับมาโดยชอบดวย�?ฎหมาย) �?ละ�?ารใหสินบนเจาหนาที่
   รั�?ตางประเทศไมไดถู�?�?�?าหนดใหเปนความผิดอา�?าในหลายๆ ประเทศ ถาหา�?ตีความอยาง
   เครงครัดตามค�?าที่ใชเรีย�?ความผิด�?็จะไมเปนความผิดของสองประเทศ�?ละ�?็จะไมมี�?ารใหความ
   ชวยเหลือจา�?ประเทศเหลานั้น
   ป�? �? หานี้ อ าจ�?�? ไ ด โ ดยเวลาที่ จ ะพิ จ ารณาว า เป น ความผิ ด ของสองประเทศหรื อ ไม ใ ห ใ ช
   �?ารประเมิ นบนพื้ น �?านของ�?าร�?ระท�? า เพราะว า ข อ เท็ จ จริ ง ที่ ไ ด จ า�?�?ารสื บ สวนสอบสวน
   ในประเทศผูรองขออาจเปนองคประ�?อบของอี�?ความผิดหนึ่งในประเทศผูรับค�?ารองขอ ส�?าหรับ
   �?ารร่�? า รวยโดยผิ ด �?ฎหมาย�?าร�?ระท�? า ที่ ท�? า ให ร่�? า รวยโดยผิ ด�?ฎหมายอาจเป นองค ป ระ�?อบ
   ของอี �?ความผิ ดหนึ่ งภายใต �?ฎหมายภายในของประเทศผูรับค�?าร องขอ (เชน �?ารรับสิ นบน)
   ในสวนของ�?ารใหสินบนเจาหนาที่รั�?ตางประเทศประเทศผูรับค�?ารองขออาจพิจารณาวาเปน
   ความผิ ด �?านให สิ น บนเจ า หน า ที่ รั�? ในประเทศ ไม ใ ช เ จ า หน า ที่ รั �?ต า งประเทศ a เมื่ อได ร ะบุ
   ความผิ ด คู ข นานที่ พิ จ ารณาบนพื้ น �?านของ �?าร�?ระท�? า อย า งเดี ย ว�?ั น �?็ ถื อ ได ว า เป น ไปตาม
   ขอ�?�?าหนดเรื่องความผิดของสองประเทศ
   ผูป �?ิ บั ติง านที่ ใ ช �?นวทางนี้ ตองระมั ดระวั ง ใน�?ารระบุ ขอเท็ จจริ ง �?ละความผิ ดในค�? า ร องขอ
   ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ตัวอยาง เชน คงไมเปน�?ารเพียงพอที่จะสงค�?ารองขอ
   ที่ระบุวา
   Mr. X เปนเจาหนาที่รั�?ใน�?ระทรวง�?ารคมนาคมมีรายไดเดือนละ 3,000 เหรีย�? เมื่อเขารับ
   ต�?า�?หนง 5 ป ที่�?ลวไมมีเงินออมเลย�?ตป�?จจุบันมีเงิน 5 ลานเหรีย�?โดยที่ไมสามารถอธิบายได
   �?ละเขามีความผิด


                                                                                                              181
      ควรใหขอเท็จจริงเพิ่มเติมที่อาจสนับสนุน�?าร�?ระท�?าความผิดในตางประเทศ
      Mr. X เปนเจาหนาที่ที่รับผิดชอบ�?ารจัดจางส�?าหรับโครง�?าร�?อสราง ในชวง 3 ป ที่�?ลวไดจัดท�?า
      สั�?�?าโครง�?ารให�?�?ับบริษัทให�? 3 �?หง ตัวเลขในบั�?ชีธนาคารของเขา�?สดงวา�?อนหนาที่
      จะมี �? ารท�? า สั �? �?าเพี ย งเล็ �? น อ ยมี เ งิ น เข า บั �? ชี 2 ครั้ ง จ�? า นวน 400,000 เหรี ย �? เมื่ อ เร็ ว ๆ นี้
      เงินจ�?านวน 1 ลานเหรีย�?ไดถู�?โอนไปเขาบั�?ชีประเทศ Y �?ารขอใหผูรวมงานในประเทศผูรับค�?า
      รองขอชวยตรวจดูรางค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?อนที่จะสงอาจชวย
      ให�? ารด�?า เนิน�?ารสะดว�?ขึ้ น ผูรวมงานอาจช วยใหค�? า�?นะน�? าใน�?ารรางค�?า รองขอที่จะท�? าให
      สามารถด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอได
      a. �?นวทางนี้ไดรับ�?ารยอมรับโดยค�?าวินิจฉัยของศาลสูง�?หงสมาพันธรั�?สวิส (ATF12911442) ศาลเห็นวาขอ�?ลาวหาวา�?ระท�?า
      ผิด�?านทุ จริตเป นไปตามขอ�?�? าหนดเรื่องความผิ ดของสองประเทศทั้งๆ ที่ไม มี�? านความผิดเรื่อง�?ารทุจ ริตของเจาหนาที่รั�?
      ตางประเทศใน�?ฎหมายของสวิส ใน�?ารมีค�?าพิพา�?ษาศาลไดพิจารณาที่ขอเท็จจริง�?ละ�?าร�?ระท�?า�?ละเห็นวาประเทศผูรองขอ
      ด�?าเนิน�?ารเปนไปตามขอ�?�?าหนดบนพื้น�?านความผิดอื่นๆ ; �?ารรับสินบนของเจาหนาที่รั�?ในประเทศเปนความผิดตาม�?ฎหมาย
      ของสวิส




ควรจะมี�?ารใหรายละเอียดของความผิดมา�?�?ว าเพียง�?ตระบุ ชื่อความผิดเพราะว าประเทศผูรับ
ค�?ารองขออาจไมมีผูเชี่ยวชา�?ที่รูระบบ�?ฎหมายของประเทศผูรองขอ�?ละอาจจะตองประเมินวา
�?าร�?ระท�?านั้นสามารถลงโทษไดตามชื่อความผิดที่�?ต�?ตาง�?ันใน�?ฎหมายภายในของตนหรือไม
(ดู �? ล องข อความ 7.8) สิ่ ง ส�?า คั �?คื อใน�?ารจั ดท�? า ค�? าร องขอต องอธิบ ายใหเห็ นถึ งความเ�?ี่ ย วข อง
ของความผิดที่เปนมูล�?รณีของค�?ารองขอ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดอา�?า นอ�?จา�?นั้นผูป�?ิบัติงาน
ควรหลี�?เลี่ยง�?ารใชค�?า�?ละวลีบางอยางที่จะท�?าใหเ�?ิดความสับสน ตัวอยาง เชน ค�?าวา “illicit flow�?
อาจเปนป�?�?หาในบางประเทศเพราะค�?านี้มั�?จะหมายถึง �?ารหนีภาษี�?ละ�?ารโย�?ยายเงินทุนออ�?จา�?
ประเทศ ทางที่ดีควรใชค�?าวา “criminal flows�?
อนุสั�?�?า�?ละมาตร�?านระหว างประเทศ�?็ �?�?าหนดให มี�?ารให ความชวยเหลื อส�?า หรับ มาตร�?าร
ที่ไมใช�?ารบีบบังคับใน�?รณีที่ไมเขา�?ฎเ�?ณฑเรื่องความผิดของสองประเทศ202




202
   UNCAC, art. 46(9); recommendation 37 of FATF 40+9 Recommendations. UNCAC art. 46(9)(a) �?็�?�?าหนดใหรั�?ภาคีค�?านึงถึง
ความมุงประสงคของอนุสั�?�?าเมื่อมี�?ารน�?าเรื่องความผิดสองประเทศมาใช


                                                                                                                       182
�?ารใหค�?ารับรอง�?ละค�?ามั่นสั�?�?า (สั�?�?าตางตอบ�?ทน �?ารรั�?ษาความลับ ขอจ�?า�?ัด�?ารใช�?ละ
�?ารรับภาระคาใชจาย�?ละคาเสียหาย)
หลายๆ ประเทศ�?�?าหนดใหตองมีค�?ารับรองวาจะด�?าเนิน�?ารตางตอบ�?ทนโดยจัดท�?าเปนลายลั�?ษณ
อั�?ษรวาประเทศผูรองขอจะใหความรวมมือในท�?านองเดียว�?ัน�?�?ประเทศผูรับค�?ารองขอในอนาคต
�?ละหลายๆ ประเทศ�?�?าหนดใหประเทศผูรองขอระบุไวดวยหา�?ตอง�?ารใหเ�?็บค�?ารองขอไวเปน
ความลับ นอ�?จา�?นั้นประเทศตางๆ อาจ�?�?าหนดใหประเทศผูรองขอรับรองวาจะใชขอมูลที่ไดรับมา
เฉพาะส�?าหรับคดีที่ไดระบุไวในค�?ารองเทานั้นไมน�?าไปใชเปนพยานหลั�?�?านส�?าหรับคดีอื่น�?ละ
จะไมเป�?ดเผยขอมูล�?�?บุคคลที่สาม บางประเทศอาจขอใหประเทศผูรองขอรับภาระคาใชจาย�?ละ
คาเสียหายใดๆ ที่เ�?ิดขึ้นใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอให�?�?ประเทศผูรับค�?ารองขอ203
ค�?ารับรองเหลานี้อาจไดรับ�?ารย�?เวนเปน�?รณีไป�?ต�?ารย�?เวนจะตองมี�?ารหารือท�?าความต�?ลง�?ับ
ประเทศอื่น ผูป�?ิบัติงานบางคนลังเลหรือป�?ิเสธที่จะใหค�?ารับรองเหลานี้เพราะในประเทศของตน
ไมมี�?ารใชค�?ารับรองเหลานี้ (ประเทศ civil law จ�?านวนมา�?ไมใชค�?ารับรองเหลานี้) �?ละผูป�?ิบัติงาน
�?็ไม�?นใจวามีอ�?านาจใน�?ารใหค�?ารับรองเหลานี้หรือไม �?ตอยางไร�?็ตามค�?ารับรองเหลานี้มั�?จะ
ไมใช�?ารป�?ิบัติที่เปนทางเลือ�?วาจะป�?ิบัติหรือไม�?ละความชวยเหลืออาจถู�?ป�?ิเสธถาหา�?ไมมี
ค�?ารับรองเหลานี้หรือไมไดมี�?ารพูดคุยต�?ลง�?ัน�?อนยื่นค�?ารองขอ

7.4.3 ขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน
ผูป�?ิบัติงานจะตองจัดหาพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งไดอยางเพียงพอให�?�?เจาหนาที่ของประเทศผูรับ
ค�? า ร อ งขอเพื่ อ ให เ ป น ไปตามข อ �?�? า หนดขั้ น ต่�? า เ�?ี่ ย ว�?ั บ พยานหลั �? �?านส�? า หรั บ �?ารด�? า เนิ น �?าร
ตามค�? า ร อ งขอที่ ศ าลในประเทศ�?�? า หนดไว ซึ่ ง ประเด็ น นี้ อ าจเป น ป�? �? หาเพราะข อ �?�? า หนด
วาพยานหลั�?�?านใดเปนพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งได�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละประเทศ ประเทศผูรับ
ค�?ารองขออาจ�?�?าหนดมาตร�?านที่เขมงวดส�?าหรับบางมาตร�?ารมา�?�?วามาตร�?านของประเทศผูรอง
ขอค�?ารองขอหนึ่งอาจไดรับ�?ารพิจารณาวาเหมาะสมใชได�?ลวส�?าหรับประเทศหนึ่ง�?ตอาจถู�?มอง
วา�?วางเ�?ินไปเปน�?ารจัดท�?าค�?ารอง�?บบเหวี่ยง�?หส�?าหรับอี�?ประเทศหนึ่ง
ความยุงยา�?นี้มีมา�?ขึ้นเมื่อเปน�?าร�?ล�?เปลี่ยน�?ันระหวางประเทศ civil law �?ละประเทศ common
law หรือระหวางระบบ�?ารริบทรัพยที่�?ต�?ตาง�?ัน (�?ารริบทรัพยตามมูลคา�?ับ�?ารริบทรัพยที่ตัวทรัพย

203
                      ็ ือประเทศผูรับ�?ารรองขออาจด�?าเนิน�?าร�?ละอาจตองมีความรับผิด�?ละรั�?ผูรองขออาจไมสามารถด�?าเนิน�?าร
     หนึ่งในเหตุผลนี้�?ค
พิสูจนตามที่ใหสั�?�?าไวไดรั�?ภาคีผูรับค�?ารองขออาจจะเสียคาใชจายโดยไมใชความผิดของตนเอง


                                                                                                                   183
หรือ�?ารริบทรัพยทางอา�?า�?ับ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ) เพราะวามาตร�?าน
�?ารพิสูจน�?ละ�?ารตรวจพยานหลั�?�?าน�?ละขอ�?�?าหนดในเรื่อง�?ารรับฟ�?งไดของพยานหลั�?�?าน
อาจ�?ต�?ต า ง�?ั น อย า งมา�? ตั ว อย า งเช น ถ า หา�?ข อ เท็ จ จริ ง เ�?ี่ ย ว�?ั บ คดี จ ะสามารถใช เ ป น
พยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งไดส�?าหรับประเทศ common law จะตองมีค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษร
ภายใตค�?าสาบานหรือในรูป�?บบของค�?ารับรอง ประเทศ civil law โดยทั่วไปไมมีขอ�?�?าหนดเชนนี้
(ดู�?ารจัดท�?าค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรภายใตค�?าสาบานใน�?ลองขอความ 4.1 บทที่ 4)
หา�?ไมมี พ ยานหลั �?�?านที่รับ ฟ�?ง ได อยา งเพี ยงพอตามเ�?ณฑ ที่ �?�?า หนดหรื อไมไ ด ใช วิธี �? ารรุ�? ล้�? า
นอยที่สุดในขั้นตอน�?ร�?ของ�?ารรวบรวมพยานหลั�?�?านอาจท�?าใหค�?ารองขอถู�?ป�?ิเสธหรือสง�?ลับ
คื น ดั ง นั้ น ผู ป �?ิ บั ติ ง านควรหารื อ �?ั บ ผู ร ว มงานในต า งประเทศเ�?ี่ ย ว�?ั บ ข อ �?�? า หนดเ�?ี่ ย ว�?ั บ
พยานหลั�?�?านมาตร�?านของพยานหลั�?�?าน�?ละตัวอยางของพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งได�?อนที่จะสง
ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เมื่อจ�?าเปนตองจัดสงค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ควรพิจารณาด�?าเนิน�?ารตามขั้นตอน 3 ขั้นตอนตอไปนี้�?อนที่จะสง
ค�?ารองขอ
        ขั้นตอนที่ 1 �?�?าหนดวาตอง�?ารอะไรบาง (ตัวอยาง เชน �?ารเรีย�?หรือยึดบันทึ�?ทาง�?ารเงิน
         หรือบันทึ�?ทางธุร�?ิจ �?ารคนหาสถานที่ตั้งของสินทรัพย �?ารยึดหรือยับยั้งสินทรัพย หรือ
         �?ารริบทรัพย) วิธีที่ดีที่สุดที่มั�?จะใชคือ �?ารด�?าเนิน�?ารท�?าค�?ารองขอ�?บบทีละขั้นทีละตอน
         �?ทนที่จะรองขอทุ�?อยางในคราวเดียว
        ขั้นตอนที่ 2 �?�?าหนดวิธี�?ารลุ�?ล้�?านอยที่สุดส�?าหรับใชใน�?ารรวบรวมขอมูล�?ละมาตร�?าน
         �?ารพิสูจน�?ละพยานหลั�?�?านตามที่ประเทศผูรับค�?ารองขอ�?�?าหนด (ตัวอยางเชน ขอเท็จจริง
         ที่เฉพาะเจาะจง สถานที่ตั้งของสินทรัพย ความเชื่อมโยงระหวางสินทรัพย�?ับความผิด�?ละ
         ค�?าสั่งถึงที่สุดของศาล)
        ขั้นตอนที่ 3 �?�?าหนดรูป�?บบของพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งไดในประเทศผูรับค�?ารองขอ�?ละ
         เอ�?สารอื่นๆ ตามที่�?�?าหนด (ดูหัวขอ 7.4.4)
โดยทั่วไป�?ลวอาจพูดไดวายิ่งใชมาตร�?านที่รุ�?ล้�?ามา�?มาตร�?าน�?ารพิสูจน�?็ยิ่งสูง เชน ตองพิสูจน
วา 1) ไดมี�?าร�?ระท�?าความผิด 2) สินทรัพยที่ตอง�?ารติดตามคืนมีความเชื่อมโยง�?ับความผิด�?ละ
ผู�?ระท�?าผิดหรือเขาขายถู�?ริบในประเทศผูรองขอ�?ละ 3) สถานที่ตั้งของสินทรัพยที่ตอง�?ารยับยั้ง
หรื อติ ดตามคืนอยู ที่ไ หน ตามป�?ติ ประเทศ common law อนุ�?าตส�?า หรับ มาตร�?ารสื บสวน
สอบสวนหรือมาตร�?ารชั่วคราวหา�? “มีเหตุอันควรเชื่อไดวา�? หรือ “มีเหตุอันสมควร�? ส�?าหรั บ
�?ารริบทรัพยตองใชมาตร�?านพิสูจนที่สูง�?วาคือ “�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?าน�? หรือ “�?ารพิสูจน

                                                                                                              184
ให เห็นถึ งพยานหลั�? �?านที่ นา เชื่อถื อ�?ว า �? ย�?เวนในบาง�?รณีป ระเทศ civil law ส วนให�?
จะอนุ�?าตส�?าหรับมาตร�?ารสืบสวนสอบสวนหรือมาตร�?ารชั่วคราวตามมาตร�?านวามีเหตุอันควร
เชื่อได�?ตตองใชมาตร�?านที่สูง�?วา (“หา�?มีหลั�?�?านฟ�?งไดวา�?) ส�?าหรับ�?ารริบทรัพย �?ผนภาพ
ที่ 2.1ใน บทที่ 2 �?สดงใหเห็นมาตร�?านที่�?ต�?ตาง�?ัน หัวขอ 7.4.6 ใหรายละเอียดเฉพาะเจาะจง
ส�?าหรับขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?านใน�?ารติดตามสินทรัพย �?ารด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว
�?ละ�?ารริบทรัพย มาตร�?าน�?ารพิสูจน�?ละขอมูลที่เ�?ี่ยวของ

7.4.4 รูป�?บบ�?ละสาระส�?าคั�?ของค�?ารองขอ
ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายตองจัดท�?าเปนลายลั�?ษณอั�?ษร�?ละตองเปนไป
ตามขอ�?�?าหนดในเรื่องภาษา สาระ�?ละรูป�?บบของประเทศผูรับค�?ารองขอ สนธิสั�?�?าที่บังคับใช
หรื อ ของผู ป �?ิ บั ติ ง านของผู ป ระสานงาน�?ลางของประเทศผู รั บ ค�? า ร อ งขอ ตามที่ �? ล า ว�?ล ว
ผูป�?ิบัติงานจะตองทราบขอ�?�?าหนดเหลานี้�?ละไดตัวอยางค�?ารองขอ�?อนที่จะจัดท�?า�?ละสงค�?ารองขอ
ถาหา�?ไดรับอนุ�?าตใหท�?าไดผูป�?ิ บัติงานควรจะสงรา งค�?ารองขอความชวยเหลื อซึ่ง�?ัน�?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมายไปใหผูประสานงาน�?ลางหรือหนวยงานที่จะด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับค�?ารองขอในประเทศ
ผูรับค�?ารองขอ �?ระบวน�?ารราง�?ละความชวยเหลือที่ไดรับจะชวยใหมั่นใจไดวาค�?ารองขอเปนไป
ตามขอ�?�?าหนด ขอเท็จจริงของคดีมีความชัดเจน�?ละ�?ารใชค�?าเปนไปอยางถู�?ตอง�?ละยังชวยให
ผูป�?ิบัติงานของประเทศผูรองขอหลี�?เลี่ยงความลาชาโดยไมจ�?าเปนหรือถู�?ป�?ิเสธ�?ารใหความชวยเหลือ
�?ละท�?าใหประเทศผูรับค�?ารองขอมีโอ�?าสที่จะเตรียม�?ารที่จะด�?าเนิน�?ารตอไป
ในสวนที่เ�?ี่ยว�?ับภาษาค�?ารองขอตองจ�?าท�?าเปนภาษาที่ประเทศผูรับค�?ารองขอยอมรับ ประเทศผูรอง
ขอตองรับผิดชอบใน�?าร�?ปลเอ�?สารถึง�?มวาบางประเทศมีบริ�?าร�?ปลเอ�?สารใหหา�?ประเทศ
ผูรองขอต�?ลงจายคา�?ปล ในบาง�?รณีที่ผานมาประเทศพัฒนา�?ลวต�?ลงที่จะรับผิดชอบคาใชจาย
ส�? า หรั บ ประเทศ�?�? า ลั ง พั ฒ นา ถ า หา�?มี �? าร�?ปลเอ�?สารควรใช บ ริ �? าร�?ปลเอ�?สารมื อ อาชี พ
ที่มี ความคุนเคย�?ับ ค�?า ศัพ ทท าง�?ฎหมายเพราะความผิ ดพลาดใน�?าร�?ปลเอ�?สารอาจท�? าใหเ�?ิ ด
ความคลุ ม เครื อ ที่ ต อ ง�?ารค�? า อธิ บ ายจา�?ประเทศผู ร อ งขอซึ่ ง จะมี ผ ลท�? า ให �? ระบวน�?ารล า ช า
เจาหนาที่ที่รับผิดชอบใน�?ารจัดท�?าค�?าขอในภาษาของตนเองจะตองค�?านึงถึงวาจะตองมี�?าร�?ปล
เปนภาษาอื่นจึงควรเขียนให�?ระชับ ถู�?ตองตามความจริง�?ละใชภาษางายๆ เพื่อใหคน�?ปล�?ปลได
อยางสะดว�?�?ละหลี�?เลี่ยง�?าร�?ปลผิดพลาด ประโยคบอ�?เลาสั้นๆ เรียงล�?าดับตามเหตุ�?ารณจะ�?ปลงาย
ขอมูลส�?าหรับ�?ารติดตอ�?ับหัวหนาพนั�?งานสอบสวนหรือพนั�?งานอัย�?ารควรใสไวในค�?ารองขอ
ดวย

                                                                                                     185
ผูป�?ิบัติงานควรจะ�?�?าหนดรูป�?บบของค�?ารองขอ�?ละขอมูลเพิ่มเติมตามที่�?�?าหนดไว บางประเทศได
จั ดท�? า �?ม �?บบส�? า หรั บ หั ว ข อต า งๆ ไว ช ว ยใน�?ารจั ด ท�? า ค�? า ร องขอความช ว ยเหลื อซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมาย (ดูภาคผนว�? ช. ส�?าหรับตัวอยางค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย)
อาจจ�?าเปนตองรวมเอ�?สารตางๆ ใสไวในค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายดวย
เชน ค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรภายใตค�?าสาบาน�?ละตนฉบับหรือส�?าเนาที่มี�?ารรับรองของค�?าสั่ง
ศาลให เรีย �?หรื อยึดเอ�?สารที่ มี �? ารรั บ รอง �?ารละเมิ ด�?ารรั�? ษาความลั บ ทางธนาคาร �?ารออ�?
มาตร�?ารชั่วคราว หรือ ใหริบทรัพย เอ�?สารเหลานี้อาจจะตองมี�?ารรับรองจา�?ศาลหรือลงนาม
โดยผูจัดท�?า พยาน�?ละผูสาบานตน204
ทายที่สุดถาหา�?ประเทศผูรองขอมีขอ�?�?าหนดทาง�?ฎหมายส�?าหรับ�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
ในประเทศผูรับค�?ารองขอ�?็จะตองระบุลงไปใหชัดเจนในค�?ารองขอ (ตัวอยาง เชน ค�?าเตือนเปนพิเศษ
ส�?าหรับผูใหปา�?ค�?า) ผูป�?ิบัติงานควรจะระบุถึงสถาน�?ารณที่ตอง�?ารความเรงดวน�?ละใหขอมูล
วาท�?าไมถึงตอง�?ารขอมูล�?ละตอง�?ารใชขอมูลเมื่อไหร (ตัวอยาง เชน บอ�?�?�?าหนดวันพิจารณาคดี)

7.4.5 เหตุผลที่ป�?ิเสธ
นอ�?เหนือจา�?ขอ�?�?าหนดทั่วไป�?ละขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน�?ลว�?ารด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับ
�?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายสวนมา�?เป�?ดโอ�?าสใหประเทศผูรับค�?ารองขอ
ใชดุล ยพินิจใน�?ารป�?ิเสธ�?ารใหความช วยเหลือในบางสถาน�?ารณเป น�?รณีไป205 สนธิ สั�?�?า
บางฉบับ (รวมถึงอนุสั�?�?าสหประชาชาติดวย) ไดอธิบายไวอยางละเอียดส�?าหรับขอหามใน�?ารป�?ิเสธ
�?ารใหความชวยเหลือ เชน �?ารอางวาเปนเรื่องเ�?ี่ยว�?ับ�?ารเงิน�?ารคลังหรือความลับทางธนาคาร
(ดูตัวอยางใน�?ลองขอความ 7.9) ผูป�?ิบัติงานจะตองด�?าเนิน�?าร�?ับป�?�?หาที่จะเ�?ิดขึ้นเ�?ี่ยว�?ับเรื่อง
เหลานี้อยางจริงจัง�?อนที่จะสงค�?ารองขอ (ถาหา�?เปนไปได) เพราะวาถาหา�?ค�?ารองขอที่สงไป
ถู�?ป�?ิเสธจะเปนเรื่องที่ยุงยา�?มา�?ยิ่งขึ้น �?ารปรึ�?ษาหารือ�?ับผูรวมงานในตางประเทศเปนสิ่งส�?าคั�?


204
      ค�?า�?ถลงที่เปนลายลั�?ษณอั�?ษรโดยมี�?ารสาบานของผูจัดท�?าโดยมีผูใหค�?าสาบานเปนพยานดวย (เชน ผูท�?าหนาที่รับรองลายมือ
ชื่อ) หนังสือรับรองจะออ�?โดยผูพิพา�?ษา ผูพิพา�?ษาศาล�?ขวง หรือเจาหนาที่ศาล)
205
      ตัวอยางเชน UNCAC อนุ�?าตใหป�?ิเสธค�?ารองขอไดเมื่อเปนเรื่องเล็�?ๆ นอยๆ ไมส�?าคั�?หรือมีวิธี�?ารอื่นๆ ที่จะขอความ
ชวยเหลือได ค�?ารองขอไมเปนไปตามขอ�?�?าหนดเรื่องวิธี�?ารหรือประเด็นส�?าคั�?ๆ (เชน เรื่องความผิดสองประเทศ) ค�?ารองขอนั้นอาจ
�?ระทบตออธิปไตย ความมั่นคง ความสงบเรียบรอยของประชาชนหรือผลประโยชนอันส�?าคั�?ยิ่งของรั�?ผูรับค�?ารองขอหรือ�?ฎหมาย
ภายในหามมิใหด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ UNCAC, art. 46(9)(b) �?ละ (21); �?ละ UNCAC, art. 46(23) �?�?าหนดให�?ารป�?ิเสธค�?ารอง
ขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายตองมีเหตุผลประ�?อบ



                                                                                                                      186
มา�?ส�?าหรับเรื่องนี้ เหตุผลที่ประเทศตางๆ ใชใน�?ารป�?ิเสธ�?ารใหความชวยเหลือ�?ละขอ�?นะน�?า
ใน�?าร�?�?ป�?�?หามีดังนี้

ประโยชนอันส�?าคั�?ยิ่ง �?ารใหความชวยเหลืออาจถู�?ป�?ิเสธไดหา�?�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
สงผล�?ระทบตอ “ประโยชนอันส�?าคั�?ยิ่ง�? ของประเทศผูรับค�?ารองขอ ประโยชนอันส�?าคั�?ยิ่งไมได
มี�?ารใหค�?านิยามเฉพาะไวในอนุสั�?�?าใดๆ �?ตอาจมีค�?านิยามเฉพาะส�?าหรับ อ�?านาจอธิปไตย ความสงบ
เรียบรอยของประชาชน ความมั่นคง�?ละภาระหนั�?เ�?ินไปดานทรัพยา�?ร นาเสียดายที่�?ารตีความ
“ประโยชนอันส�?าคั�?ยิ่ง�? �?วางเ�?ินไปอาจเปนอุปสรรคส�?าหรับความรวมมือระหวาง

   �?ลองขอความ 7.9 ความลับทางธนาคาร�?ละความผิดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารคลัง – เหตุผลใน�?ารป�?ิเสธ
   ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
   UNCAC หามมิใหใชความลับทางธนาคาร�?ละความผิดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารคลังเปนเหตุผลใน�?าร
   ป�?ิเสธค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย หา�?เปนไปไดผูป�?ิบัติงานควร
   อางอิงบทบั�?�?ัติตางๆของสนธิสั�?�?า

          ความผิดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารคลัง UNCAC article 46(22), UNTOC article 18(22), �?ละ
           United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances
           article 3(10) UNCAC หามมิใหใชความผิดเ�?ี่ยว�?ับ�?ารคลังเปนเหตุผลใน�?ารป�?ิเสธ
           ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
          ความลับทางธนาคาร OECD Bribery Convention article 9(3), UNCAC article 46(8),
           and UNTOC Article 18(8) หามมิใหใชความลับทางธนาคารเปนเหตุผลใน�?ารป�?ิเสธ
           ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
          UNCAC article 31(7) and UNTOC article 12(6) �?�?าหนดใหรั�?ภาคีใหอ�?านาจศาล
           หรือเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจอื่นใดใน�?ารสั่งใหยึดยึดไวซึ่งบันทึ�?ของธนาคาร บันทึ�?
           ทาง�?ารเงินหรือบันทึ�?ทาง�?ารคาในคดีภายในประเทศ�?ละคดีภายระหวางประเทศ
          UNCAC article 40 �?�?าหนดใหรั�?ภาคีรับประ�?ันวาจะมีอยูซึ่ง�?ลไ�?อันเหมาะสม
           เพื่อ�?�?ป�?�?หาเรื่องความลับทางธนาคารที่เ�?ิดขึ้นใน�?ารสืบสวนสอบสวนคดีอา�?า
           ภายในประเทศ ถึง�?มวาบทบั�?�?ัตินี้ใช�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวนภายในประเทศ�?ต�?็
           เปน�?าร�?สดงใหเห็นถึงความพยายามที่จะลดเรื่องความลับทางธนาคารลง�?ละจะชวย
           ไดมา�?ใน�?รณีที่ประเทศผูรับค�?ารองขอถู�?ขอใหด�?าเนินคดีภายในประเทศส�?าหรับ
           �?ารฟอ�?เงินบนพื้น�?านของความผิดมูล�?านในตางประเทศ

                                                                                        187
ประเทศ ตัวอยาง เชน ประเทศผูรับค�?ารองขออาจป�?ิเสธ�?ารใหความรวมมือในคดี�?ารใหสินบน
ที่จะท�?าใหตองเป�?ดเผยขอมูลเ�?ี่ยว�?ับทรัพยา�?รธรรมชาติ

สินทรัพยที่มีมูลคาเล็�?นอย ตามที่ได�?ลาวไว�?ลววา�?ระบวน�?ารขอความรวมมือระหวางประเทศ
ต อ งใช เ วลานาน�?ละใช ท รั พ ยา�?รมา�?ทั้ ง ของประเทศผู ร อ งขอ�?ละประเทศผู รั บ ค�? า ร อ งขอ
�?ละประเทศผู รั บ ค�? า ร อ งขออาจ�?�? า หนดมู ล ค า ขั้ น ต่�? า หรื อ หลั �? เ�?ณฑ อื่ น ๆ (เช น ความร า ย�?รง
ของความผิด)206 ผูป�?ิบัติงานจะตองจัดล�?าดับความส�?าคั�?�?ละ�?ลั่น�?รองค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายใน�?รณีที่สินทรัพยมีมูลคาเล็�?นอยหรือไมมีโอ�?าสที่จะมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษ มู ล ค า ที่ จ ะพิ จ ารณาว า เล็ �? น อย�?ต�?ต า ง�?ั นไปใน�?ต ล ะประเทศ�?ละประเทศส ว นให�?
จะพิจารณาค�?ารองขอที่เ�?ี่ยวของ�?ับสินทรัพยที่มีมูลคาต่�?า�?วาที่�?�?าหนดหา�?เปนเรื่องที่ประชาชน
ใหความสนใจมา�? เชน ค�?ารองขอที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารทุจริตของนั�?�?ารเมืองอาวุโส
�?ารฟองซ้�?าในคดีอา�?า�?ละ�?ระบวนพิจารณาหรือ�?ารสืบสวนสอบสวนที่�?�?าลังด�?าเนินอยูในประเทศ
ผูรับค�?ารองขอ เมื่อบุคคลเปาหมายไดถู�?พิพา�?ษาลงโทษหรือปลอยตัวไป�?ลวในความผิดเดียว�?ัน
หรือ�?�?าลังอยูในระหวาง�?ระบวนพิจารณาหรือ�?ารสืบสวนสอบสวน�?าร�?ระท�?าเดียว�?ันในประเทศ
ผูรับค�?ารองขอประเทศผูรับค�?ารองขอนั้นอาจป�?ิเสธ�?ารใหความชวยเหลือ เรื่องนี้เปนป�?�?หาอยางยิ่ง
ส�?าหรับค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพราะวาค�?ารองขอโดยตัวของมันเอง
อาจใหขอมูลที่เพียงพอ�?�?ประเทศผูรับค�?ารองขอส�?าหรับเป�?ดคดีภายในประเทศตนเอง�?ละมีหนังสือ
ตอบวา “ขอบคุณส�?าหรับค�?ารองขอ�?ละไมสามารถใหความชวยเหลือไดเพราะไดเริ่มด�?าเนิน�?าร
สืบสวนสอบสวนภายในประเทศ�?ลวบนพื้น�?านขอมูลที่จัดหาให�? ดังนั้นจึงเปนสิ่งส�?าคั�?ที่จะตอง
ประเมินป�?�?หานี้�?อนที่จะสงค�?ารองขอไป (โดย�?ารติดตอสวนตัวหรือผานทางเครือขาย) �?ละตอง
พิจารณาวาป�?�?หานี้จะมีผลตอ�?ผน�?ารด�?าเนินคดีอยางไรบาง

ลั�?ษณะ�?ละความรุน�?รงของบทลงโทษ บางประเทศป�?ิเสธใหความชวยเหลือหา�?เปนความผิด
ที่ มี โทษรุ น�?รงเ�?ิ นไป เช น โทษประหารชี วิต โดยเฉพาะอย า งยิ่ ง �?ั บ ส�? า หรั บ �?ารริ บ สิ น ทรั พ ย
ที่ลั �? ษณะของ�?ารลงโทษอาจท�?า ให ได รับ ความรวมมื อน อยลง เมื่อประเทศผูรับ ค�? าร องขอไม มี


206
     �?ารป�?ิเสธค�?ารองขอบนพื้น�?านเชนวา ด�?าเนิน�?ารไดตาม UNCAC art. 46, art. 55(7) �?ละ 55(8) นอ�?จา�?นั้นเหตุผล
ประ�?อบ�?ารป�?ิเสธค�?ารองขอที่อยูใน UNCAC art. 46 art. 55 (7) �?ละ 55 (8) ระบุวา �?ารใหความรวมมืออาจถู�?ป�?ิเสธหรือมาตร�?าร
ชั่วคราวอาจถู�?ย�?เลิ�?หา�?รั�?ภาคีผูรับค�?ารองขอไมไดรับพยานหลั�?�?านที่เพียงพอภายในเวลาอันควรหรือหา�?สินทรัพยนั้นมีมูลคา
เล็�?นอย



                                                                                                                  188
บทลงโทษ�?บบเดียว�?ัน (เชน �?ารริบทรัพยจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดเ�?ี่ยวเนื่อง) ป�?�?หานี้อาจ�?�?ได
โดย�?ารใหค�?ารับรองหรือค�?ามั่นสั�?�?าวาจะไมบังคับใชบทลงโทษบางอยาง

ความคุม�?ัน โดยทั่วไปประเทศตางๆ จะป�?ิเสธใหความชวยเหลือหา�?บุคคลเปาหมายมีความคุม�?ัน
จา�?�?ารฟองคดีซึ่งอาจ�?�?ป�?�?หาได โดยประเทศผูรองขอสละความคุม�?ัน ตัวอยาง เชน ในคดีของ
Ferdinand Marcos รั�?บาลสมัยตอมาของฟ�?ลิปป�?นสไดสละความคุม�?ันเพื่อใหอี�?ประเทศหนึ่งที่มี
สวนเ�?ี่ยวของ�?ับคดีสามารถด�?าเนิน�?ารฟองรองได ดูรายละเอียดในหัวขอ 2.6.2 ในบทที่ 2

ขาด�?ระบวน�?ารอันถู�?ตองชอบธรรม ผูป�?ิบัติงานจะตอง�?สดงใหประเทศผูรับค�?ารองขอเห็นวา
ผู�?ระท�?าความผิดไดรับ�?ารป�?ิบัติตาม�?ระบวน�?ารอันถู�?ตองชอบธรรม ในค�?ารองขอใหออ�?มาตร�?าร
ชั่ วคราว�?ละริ บ ทรั พ ย บุ ค คลที่ ส ามที่ มี ผ ลประโยชน ใ นสิ นทรั พ ย �?็ จะต องได รั บ �?ารป�?ิ บั ติดว ย
�?ระบวน�?ารอันชอบธรรม โดยทั่วไป�?ระบวน�?ารอันชอบธรรมรวมถึง�?ารพิจารณาอยางเปนธรรม
ใหเวลาพอเพียงใน�?ารเตรียม�?ารส�?าหรับคดี �?ารใหความคุมครองบุคคลที่สาม �?ารใหความคุมครอง
สิทธิที่จะไมให�?ารอันเปนผลรายตอตนเอง�?ละ�?ารไมเลือ�?ป�?ิบัติบนพื้น�?านของเชื้อชาติ สั�?ชาติ
เพศ �?ละศาสนา207 สิ่งส�?าคั�?คือผูป�?ิบัติงานจะตองพิจารณาวา�?ารใชประเด็นเรื่อง�?ระบวน�?าร
อันชอบธรรมเปนเหตุผลใน�?ารป�?ิเสธความชวยเหลือจะตองพิจารณาเปน�?รณีไปไมใชวิเคราะหที่
ระบบ�?ฎหมายทั้งระบบเชนเดียว�?ับเหตุผลอื่นๆ ที่ใชใน�?ารป�?ิเสธ ดังนั้นจึงจ�?าเปนที่จะตองอธิบาย
รายละเอียดใหชัดเจนในค�?ารองขอเ�?ี่ยว�?ับ�?ระบวนพิจารณาภายในประเทศสิทธิที่คูความไดรับ
(ตัวอยางเชนไดรับ�?าร�?จงใหทราบ�?ละโอ�?าสที่จะไดรับ�?ารรับฟ�?ง) �?ละ�?ารตัดสินใจเ�?ี่ยว�?ับ
วิธี�?ารตางๆ
เหตุผลเพิ่มเติมส�?าหรับป�?ิเสธ�?ารใหความชวยเหลือจะใชใน�?รณีสงผูรายขาม�?ดน208




207
    ดูใน United Nations International Covenant on Civil and Political Rights �?ละ Universal Declaration of Human Rights
208
    �?ารสงผูรายขาม�?ดนอาจถู�?ป�?ิเสธหา�?ความผิดนั้น�?ระท�?า (�?มเพียงบางสวน) ในดิน�?ดนของประเทศผูรับค�?ารองขอหรือ
ความผิดนั้นมีลั�?ษณะเปนความผิดทาง�?ารเมือง ขอพึงสังเ�?ตใน UNCAC art. 44 (4) ระบุวาความผิดที่�?�?าหนดตามอนุสั�?�?าไมถือวา
เปนความผิดทาง�?ารเมือง


                                                                                                                 189
7.4.6 ขอพิจารณาเฉพาะเรื่อง: �?ารติดตามสินทรัพย มาตร�?ารชั่วคราว�?ละ�?ารริบทรัพย
�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารติดตามสินทรัพย
ตามที่ไดสรุ ปเอาไวใ นบทที่ 3 วามีเครื่องมือในสืบสวนสอบสวนหลายอย างที่ใชใน�?ารติดตาม
สินทรัพย�?ละ�?ารขอขอมูล�?ละพยานหลั�?�?านที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารสืบสวนสอบสวน เครื่องมือเหลานี้
หลายอยางตองมีค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย รวมถึง 1) ค�?าสั่งเรีย�?หรือ
ค�?าสั่งยึดเพื่อสั่งใหสถาบัน�?ารเงินจัดหาใหหรือมอบเอ�?สารตางๆ ที่เ�?ี่ยวของ 2) ค�?าสั่งใหเ�?าดูบั�?ชี
เพื่อสั่งใหสถาบัน�?ารเงินจัดหาใหซึ่งขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?ารท�?าธุร�?รรม�?ละ�?ิจ�?รรมตางๆ ของบั�?ชี
ในช ว งเวลาหนึ่ ง เวลาใด 3) หมายค น�?ละหมายยึ ด วั ต ถุ พ ยาน�?ละพยานเอ�?สารที่ อ ยู ใ นความ
ครอบครองของเอ�?ชนหรือธุร�?ิจ�?ละ 4) สอบปา�?ค�?าพยาน ตัวอยางเงื่อนไขที่มั�?จะท�?าใหค�?ารองขอ
บังเ�?ิดผลมีดังนี้
       ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เปนไปตามขอ�?�?าหนด�?ละไมมีมูลเหตุ
        ที่จะป�?ิเสธ
       มีเหตุ อันควรสงสั ย ว า (หรื อเชื่ อได วา ) ข อมู ล ที่ รองขอมี ความเ�?ี่ย วข อง�?ั บ �?ารสื บ สวน
        สอบสวน�?ละจะหาไดจา�?บั�?ชีเงิน�?า�?หรือสถานที่ที่จะท�?า�?ารคน
       มีข อมู ลมา�?ที่สุ ดเทา ที่จะมา�?ได เ�?ี่ ยว�?ับ สถานที่ ตั้ง ของสิ นทรัพ ยที่ จะตองเ�?า ดู บันทึ �?
        เ�?ี่ ย ว�?ั บ บั �? ชี เ งิ น �?า�?ที่ จ ะต อ งจั ด หาให �?ละช ว งระยะเวลาที่ ต อ ง�?ารตรวจสอบเพื่ อ
        หลี�?เลี่ยง�?ารถู�?�?ลาวหาวาจัดท�?าค�?ารองขอที่�?วางเ�?ินไป (ดู�?ลองขอความ 7.10 ส�?าหรับ
        เคล็ดลับเพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารถู�?ป�?ิเสธ)

ในประเทศ civil law บางประเทศพนั�? งานอัย �?ารหรื อผูพิพา�?ษาไต สวนสามารถออ�?ค�?าสั่ ง
บางอยางไดส�?าหรับประเทศ common law ค�?าสั่งเหลานี้โดยป�?ติมั�?ออ�?โดยศาล ใครเปนผูออ�?
ค�?าสั่งอาจมีผลตอรูป�?บบ�?ละขอ�?�?าหนดส�?าหรับ�?ารจัดท�?าค�?ารองขอรวมทั้ง�?ละระยะเวลาที่จะใชใน
�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ (ถาตองขออ�?านาจศาลจะตองใชรูป�?บบที่เปนพิธี�?าร�?ละเวลามา�?ขึ้น)
ในคดีให�?ๆ หรือคดีที่ซับซอนที่เ�?ี่ยวของ�?ับเอ�?สารทาง�?ารเงิน�?ละเอ�?สารทางธนาคารจ�?านวน
มา�?ผูป�?ิบัติงานควรจะเขาไปมีสวนรวมใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอดวย
หา�?อนุ�?าตใหท�?าได�?ารที่ผูป�?ิบัติงานที่รับผิดชอบ�?ารสืบสวนสอบสวนเขาไปมีสวนรวมใน�?าร
บังคับตามค�?าสั่งคน�?ละค�?าสั่งยึด �?ารยึด�?ละคัด�?ย�?เอ�?สาร�?ละ�?ารสอบถามพยาน�?ละผูเชี่ยวชา�?


                                                                                                        190
อาจจะชวยให�?ารบังคับตามค�?ารองขอเปนไปโดยสะดว�?อยางมา�?209 ประเทศผูสงค�?ารองขอจะมี
ความเขาใจในคดี�?ละขอ�?�?าหนดตางๆ ส�?าหรับพยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งไดมา�?�?วาดังนั้นจึงเปนผูที่จะ
ระบุชี้เอ�?สารที่เ�?ี่ยวของไดดี�?วา�?ละจะท�?าใหมั่นใจไดวาไดด�?าเนิน�?ารภายใตวิธีพิจารณาความ�?บบ
ปอง�?ัน (procedural safeguards) (ตัวอยาง เชน �?ารอานค�?าเตือนใหพยานฟ�?ง) �?ารเขาไปมีสวนรวม
โดยตรงท�?าใหไมตองมี�?ารติดตามค�?ารองขอเพราะวาสามารถติดตามเบาะ�?สที่เ�?ี่ยวของได ผูที่เขาไป
มีสวนรวมอาจรวมถึงผู พิพา�?ษาที่รับผิ ดชอบ�?ารสืบสวนสอบสวน ผู�?ทนของหนวยงานที่เป น
ผูด�?า เนิน�?ระบวนพิจารณา (�?ระทรวงอั ย �?าร, ส�? า นั �?งานอัย �?าร) เจ าหน า ที่ผู บั ง คับ ใช �?ฎหมาย
(รวมทั้งนั�?วิเคราะห�?ละเจาหนาที่ทางเทคนิค) ผูถู�?�?ลาวหา�?ละทนายความของผูถู�?�?ลาวหา�?ละ
เอ�?ชน �?ละทนายความของเอ�?ชน มีมาตร�?ารปอง�?ันบางอยางเพื่อความมั่นใจวา�?ระบวน�?าร
ใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายไดรับความเคารพ : ถึง�?มวาผูป�?ิบัติงานตางประเทศ
จะไดดูเอ�?สาร�?ตส�?าเนาของเอ�?สาร�?็จะยังไมถู�?สงไปใหจน�?วาประเทศผูรับค�?ารองขอจะไดรับค�?า
รองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ละตอบรับใหความชวยเหลือ�?ลว โดยมั�?จะตอง
มี�?ารท�?าหนังสือสั�?�?าวาจะไมใชขอมูลนั้น�?อนที่จะไดรับค�?าตอบรับอยางเปนทาง�?าร
เชนเดียว�?ันในคดีให�?ๆ ผูป�?ิบัติงานควรพิจารณาจัดท�?าขอบเขตของค�?ารองขอให�?คบ �?ารสืบสวน
คดี ทุ จริ ตหลายๆ คดี ใ ช เวลานานหลายป บ างครั้ ง เป นสิ บ ๆ ป �?ละเ�?ี่ ย วข อง�?ั บ บั �? ชี ผู ถื อบั �? ชี
ผลิตภัณฑ บริษัท �?ละเครื่องมือทางธุร�?ิจตางๆ จ�?านวนมา�? ถาหา�?ประเทศผูรองขอตอง�?ารเอ�?สาร
ธนาคาร�?ละเอ�?สารอื่นๆ ในชวงระยะเวลานี้คงจะตองใชเวลาหลายเดือนหรือหลายปที่จะรวบรวม
ขอมูลทั้งหมดที่ตอง�?าร �?ละเมื่อไดรับขอมูลมา�?ลวผูป�?ิบัติงานจะตอง�?ลั่น�?รองคัดเลือ�?เอ�?สาร
จ�?านวนมา�?เหลานี้ทีละ�?ลองซึ่งมีเอ�?สารจ�?านวนมา�?ที่ไมเ�?ี่ยวของ สิ่งส�?าคั�?คือตองจัดล�?าดับค�?ารอง
ขอ�?ละหลี�?เลี่ย ง�?ารตี�? รอบค�?า รองขอให�?วางเ�?ินไปท�? าใหตองรองขอเอ�?สารเปนจ�?า นวนมา�?
(ตัวอยาง เชน เอ�?สารทางบั�?ชีของบุคคลจ�?านวนมา�?�?ละบริษัทตางๆ ในชวงเวลา 10 ป) จะเปน
�?ารดี�?วาถาหา�?ครั้ง�?ร�?รองขอเพียง�?คราย�?ารเงิน�?า�?ถอนในบั�?ชีเงิน�?า�?�?ละ�?ารท�?าธุร�?รรม
ที่ส�?าคั�?ๆ หลังจา�?นั้นคอยรองขอเอ�?สารเพิ่มเติมหลังจา�?�?ารตรวจสอบเอ�?สารที่ไดรับชุด�?ร�?�?ลว
�?ารท�?าเชนนี้ไมเพียง�?ตท�?าใหขอบเขตของค�?ารองขอ�?คบท�?าให�?ระบวน�?ารของค�?ารองขอท�?าไดเร็ว
209
    ในสวิสเซอร�?ลนด อัง�?ฤษ�?ละประเทศอื่นๆ อนุ�?าตใหท�?าได ในสวิสเซอร�?ลนดพนั�?งานสืบสวนสอบสวนตางประเทศถู�?หาม
ไมใหเขาถึง “ขอมูลที่ถือวาเปนความลับ�? (“information within the scope of secrecy�?) ซึ่งเปนขอมูลที่ไดรับความคุมครองจา�?
�?ฎหมาย ขอมูลส�?าคั�?ของธนาคาร�?ละความลับเชิงพาณิชย “�?ารเขาถึง�? หมายถึง�?ารมอบส�?าเนาเอ�?สาร �?ารจดบันทึ�?
�?ารบันทึ�?เสียง �?ารนั่งพิจารณาคดีหรือรวบรวมสิ่งใดที่คลายคลึง�?ันที่เปนองคประ�?อบของ�?ารพิสูจนเพื่อน�?าไปใชในศาล
ดังนั้นเพื่อใหเปนไปตามขอ�?�?าหนดนี้ เจาพนั�?งานของตางประเทศอาจเขาไปมีสวนรวมบนเงื่อนไขวาจะไมใชขอมูลดัง�?ลาว
�?อนที่จะด�?าเนิน�?ารตามขั้นตอนของความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเสร็จสิ้น



                                                                                                                        191
ขึ้น�?ตยังหลี�?เลี่ยง�?ารรองขอที่ไมจ�?าเปน�?ละความพยายามที่ตองหมดไป�?ับเอ�?สารที่ไมเ�?ี่ยวของ
ในบางประเทศที่�?�?าหนดใหเป�?ดเผยขอมูล�?�?ผูถือครองสินทรัพยค�?ารองขอที่ชัดเจนจะท�?าใหเปน
�?ารยา�?มา�?ขึ้นส�?าหรับผูถือครองสินทรัพยใน�?ารคัดคานโดยอางเหตุวาค�?ารองขอ�?วางเ�?ินไป
ดูค�?า �?นะน�?าใน�?ารร องขอเอ�?สารที่ เ�?ี่ย วข องเพื่อช วยใน�?ารติ ดตามสิ นทรั พยไ ดใ นหัวขอที่ 3 .4
ในบทที่ 3

มาตร�?ารชั่วคราว
เมื่อระบุสินทรัพยได�?ลวเจาพนั�?งานมั�?จะด�?าเนิน�?ารยึดหรือยับยั้งสินทรัพยเพื่อปอง�?ันไมใหมี
�?ารจ�? า หน า ยถ า ยโอน�? อ นที่ จะมี �? ารริ บ ทรั พ ย ใ นท า ยที่ สุ ด ผู ป �?ิ บั ติ ง านควรพิ จ ารณาขอให เจ า
พนั�?งานตางประเทศออ�?มาตร�?ารทางป�?ครองหรือมาตร�?ารชั่วคราวฉุ�?เฉิน (โดยผานทาง FIU
เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายหรือเจาพนั�?งานอื่นตาม�?ฎหมายภายในของประเทศนั้น) �?อนที่จะท�?าค�?ารอง
ขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย210 �?ตในทายที่สุด�?็จะตองสงค�?ารองขอความชวยเหลือ
ซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ส�?าหรับ�?ารออ�?มาตร�?ารชั่วคราว (ยึดหรือยับยั้ง) เพื่อใหคงมาตร�?ารไว
�?ารด�?าเนิน�?ารใหเปนไปตามค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายใน�?ารออ�?มาตร�?าร
ชั่วคราวโดยป�?ติจะเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารที่ประเทศผูรับค�?ารองขอด�?าเนิน�?ารบังคับตามค�?าสั่งศาลของ
ประเทศผูรองขอโดยตรงหรือด�?าเนิน�?ารบังคับทางออมโดยใชพยานหลั�?�?านที่ประเทศ ผูรองขอ
สงใหถู�?น�?าไปใชใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอค�?าสั่งศาลภายในประเทศเพื่อยับยั้งหรือยึดสินทรัพย211

 �?ลองขอความ 7.10 หลี�?เลี่ยง�?ารถู�?ป�?ิเสธค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
 ที่�?วางเ�?ินไป
 หนึ่งในเหตุผลที่มั�?จะใชป�?ิเสธค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย หรือค�?ารอง
 ขอข อมู ลเพิ่มเติม คือค�?า รองขอเป น�?บบ “เหวี่ ยง�?ห�? �?วา งเ�?ิ นไป�?ละร องขอเ�?ิ นขอบเขตของ
 ความผิดที่�?�?าลังด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวน ตัวอยาง เชน ค�?ารองขอที่อาจเป�?ดเผยบั�?ชีอื่นๆ ที่อยู
 นอ�?เหนือ�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?วางเ�?ินไป เชน Mr. X “เปนผูตองสงสัยวา�?ระท�?าทุจริต
 �?รุณาใหรายชื่อบั�?ชีของ Mr. X ที่มีอยูในประเทศของทาน�?ละด�?าเนิน�?ารยับยั้งทันที�? ที่ส�?าคั�?ยิ่ง

210
    UNCAC art. 54 (2) ได�?ลาวถึงมาตร�?ารชั่วคราวเพื่ออายัดหรือยึดทรัพยสินตามค�?าสั่งของศาลตางประเทศหรือค�?ารองขอหรือ
�?รณีที่จ�?าเปนเพื่อรั�?ษาทรัพยสินไวบนพื้น�?าน�?ารจับ�?ุมหรือ�?ารพิจารณาคดีอา�?าของตางประเทศซึ่งเ�?ี่ยว�?ับทรัพยสินเชนวา
211
    UNCAC art. 54(1)(a) �?ละ (b) �?ละ 55(1)(a) �?ละ (b)ได�?ลาวไวถึงขอผู�?พันของประเทศผูรับค�?ารองขอดูเพิ่มเติมใน United
Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 5; UNTOC, art. 13; �?ละ Terrorist Financing
Convention art. 8
                                                                                                                     192
 ไป�?วานั้นในประเทศที่มีสถาบัน�?ารเงินหลายพัน�?หง�?ละมีคน�?ลางหลายหมื่นราย�?ารรวบรวม
 ขอมูลเหลานี้เปนภาระที่หนั�?เ�?ินไป ถึง�?มวาจะมีสถาบัน�?ารเงินให�?ๆไม�?ี่�?หง�?ตละ�?หง�?็มี
 หลายรอยสาขา ค�?ารองขอท�?าใหเ�?ิดภาระเปนอยางมา�?เพราะโดยทั่วไปธนาคารตางๆ จะไมเ�?็บ
 ขอมูลไวใน�?านขอมูล�?ลาง
 เพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารถู�?ป�?ิเสธหรือความลาชาเพราะวา�?ารจัดท�?าค�?ารองขอ�?บบเหวี่ยง�?หค�?ารองขอ
 จะตองอธิบายรายละเอียดเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย�?ละสถานที่ตั้งใหละเอียดชัดเจนมา�?ที่สุด �?ละตอง
 �?สดงความเชื่อมโยงของสินทรัพย�?ับความผิดที่�?�?าลังสืบสวนสอบสวน ในค�?ารองขอตองระบุ
 ธนาคารหรือสื่อ�?ลางทาง�?ารเงินที่อาจเปนที่เ�?็บสินทรัพยไว�?ละรายชื่อของผูที่อาจเปนตัว�?ทน
 (เชน ภรรยา บุตร บริษัทบังหนา ทรัสต คนใ�?ลชิด ทนายความ�?ละอื่นๆ) อาจเปน�?ารยา�?ที่จะ
 รวบรวม�?ตขอมูล�?็เปนสิ่งจ�?าเปนอยางยิ่งใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอ ขอ�?นะน�?าส�?าหรับ�?ารรวบรวม
 ขอมูลได�?�?

       ใช �? ารสื บ สวนสอบสวนในประเทศ�?ละช อ งทาง�?ารขอความช วยเหลื อ อย า งไม เป น
        ทาง�?ารรวมทั้ง Egmont Group ผานทาง FIU ในประเทศเพื่อรวบรวมขอมูลใหไดมา�?
        ที่สุดเทาที่จะมา�?ได
       เมื่อไมสามารถหาขอมูลเ�?ี่ยว�?ับเลขที่บั�?ชีธนาคาร�?ละที่ตั้งสาขาไดควรหันไปหาขอมูล
        อื่ นๆ ที่ จะช ว ยให ป ระเทศผู รับ ค�? า ร อ งขอสามารถระบุ ที่ ตั้ง ของบั �? ชี ไ ด ตั วอย า ง เช น
        เบอรโทรศัพทหรือโทรสารของธนาคาร ชื่ อผูจัด�?าร�?ายบั�?ชี หรือนามบัตร จุดหมาย
        ปลายทางของ�?ารเดินทาง ใบเสร็จโรง�?รม บันทึ�?ของบัตรเครดิต ส�?าเนาขอมูล�?ารโอน
        เงินทางธนาคาร�?ละขอมูลที่คลายๆ �?ัน
      ประเทศที่สามารถใหความชวยเหลือไดเมื่อมีพยานหลั�?�?านใหเพียงเล็�?นอยมีนอยประเทศ
      เชน ประเทศที่เล็�?หรือประเทศที่มี�?ารขึ้นทะเบียนขอมูลบั�?ชีธนาคาร�?หงชาติ (บราซิล ชิลี
      �?รั่งเศส อิตาลี เยอรมนี �?ละสเปน) �?ตอยางไร�?็ตามในประเทศเหลานี้�?็มี�?าร�?�?าหนดเงื่อนไข
      บางอยาง เชน ตองมีความเชื่อมโยงระหวางสินทรัพย�?ับความผิด เชนเดียว�?ับที่ประเทศอื่นๆ
      �?�?าหนด


ถาหา�?ประเทศผูรับค�?ารองขอด�?าเนิน�?ารบังคับตามค�?าสั่งโดยทางออม (คือด�?าเนิน�?ารริบสินทรัพย
โดย�?ารฟองคดีตอศาลภายในประเทศเอง) ประเทศผูยื่นค�?ารองขอจะตองจัดหาใหซึ่งพยานหลั�?�?าน
ที่ จ�? า เป น ซึ่ ง ผู ป �?ิ บั ติ ง านจ�? า เป น ต อ งใช ใ น�?ารพิ สู จ น ส�? า หรั บ คดี ภาระ�?ารพิ สู จ น �? ละประเภท
                                                                                                                    193
ของพยานหลั�?�?านจะเปนไปตามขอ�?�?าหนดของ�?ฎหมายภายในของประเทศผูรับค�?ารองขอถึง�?มวา
จะมี ค�? า สั่ ง ริ บ ทรั พ ย ต า งหา�?จา�?ประเทศผู ร อ งขอ ถ า หา�?ประเทศผู รั บ ค�? า ร อ งขอใช ม าตร�?าน
�?ารพิ สู จน ต่�? า �?ว า ส�? า หรั บ �?ารริ บ ทรั พ ย โดยไม ต องมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ�?ระบวน�?ารนี้ จ ะเป น
ประโยชนอยางยิ่ง
�?ารบังคับตามค�?าสั่งยึดหรือยับยั้งของศาลตางประเทศท�?าไดโดยประเทศผูรับค�?ารองขอยื่นค�?าสั่งศาล
ตางประเทศตอศาลภายในประเทศ�?ลวจึงด�?าเนิน�?ารบังคับตามค�?าสั่งดวยวิธี�?ารเดียว�?ับ�?ารบังคับ
ค�?า สั่ ง ศาลในประเทศ 212 ประเทศผู รองขอจะต องมอบให �?�? ป ระเทศผู รับ ค�? า รองขอ ค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง
หรื อค�? า สั่ง ยึดรวมทั้ง ข อมู ลเ�?ี่ ยว�?ั บ�?ระบวนพิจารณา�?ละเหตุ อันควรเชื่อว าจะมี ค�? าสั่ งริ บ ทรั พ ย
(ในรู ป �?บบค�? า �?ถลงภายใต ค�? า สาบานหรื อ หนั ง สื อ รั บ รองที่ ใ ช ใ นประเทศ common law)
บางประเทศยอมใหยื่นส�?าเนาโทรสารค�?าสั่งได�?ตอยางไร�?็ตามจะตองจัดสงค�?าสั่งที่เปนเอ�?สาร
อยางเปนทาง�?ารเพื่อคงไวซึ่ง�?ารยับยั้งหรือ�?ารยึดหลังจา�?นั้นประเทศผูรับค�?ารองขอสามารถยื่น
ค�?าสั่งศาลตางประเทศตอศาลภายในประเทศตน �?ระบวน�?ารนี้งาย�?ละเร็ว�?วา�?ารบังคับโดยออม
เพราะวาหลี�?เลี่ยง�?ารท�?างานซ้�?าซอน�?ละรองขอค�?าสั่งอี�?ครั้ง �?ต�?็ไมสามารถด�?าเนิน�?ารเชนนี้ได
ทุ�?�?รณี อาจไมมีพื้น�?านทาง�?ฎหมายส�?าหรับ�?ารบังคับโดยตรงในสนธิสั�?�?าหรือ�?ฎหมายหรือ
ประเทศผูรับค�?ารองขออาจมีความ�?ังวลเ�?ี่ยว�?ับ�?ระบวน�?ารไดมาซึ่งค�?าสั่ง
เงื่อนไขที่จ�?าเปนเพื่อใหค�?ารองขอมีผลได�?�?
         ค�?ารองขอเปนไปตามขอ�?�?าหนดทั่วไป�?ละไมมีเหตุที่จะป�?ิเสธ
         มีเหตุอันควรเชื่ อได วา สินทรั พย ที่�?�?า ลัง ติดตามมี ความเชื่อมโยง�?ับ �?าร�?ระท�? าผิ ดอา�?า
          หรือวาบุคคลเปาหมายได�?ระท�?าความผิด�?ละไดรับสินทรัพยจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดนั้น
         มีเหตุอันควรเชื่อไดวาสินทรัพยจะถู�?ริบ
         มี�?ารใหสถานที่ตั้งของสินทรัพยที่จะยับยั้ง
         อาจรองขอใหปลอยทรัพยไดหา�?มี�?ารด�?าเนิน�?ระบวนพิจารณาในประเทศผูรับค�?ารองขอ




212
      �?ฎหมายที่อนุ�?าตใหยื่น�?ละบังคับค�?าพิพา�?ษาของศาลตางประเทศใหริบทรัพยโดยมา�?มั�?จะไมอนุ�?าตใหศาลในประเทศ
ผูรับค�?ารองขอคัดคาน�?ารริบทรัพยที่อาจมี�?ารหยิบย�?ขึ้นมาในศาลของประเทศผูรับค�?ารองขอ ถึง�?มวาจะไมไดระบุไวใน�?ฎหมาย
อยางใหชัดเจนผูป�?ิบัติงานควรโต�?ยงวาศาลในประเทศผูรับค�?ารองขอไมไดรับฟ�?งค�?าคัดคาน�?บบเดียว�?ัน�?ับที่อาจถู�?หยิบย�?ขึ้นมา
ในศาลของประเทศผูรองขอ ตราบเทาที่ผูอางสิทธิไดรับ�?าร�?จงอยางเพียงพอถึง�?ระบวนพิจารณา�?ละไดรับโอ�?าสใน�?ารที่จะยื่น
ค�?าคัดคาน
                                                                                                                        194
           (หรือสินทรัพยที่ เขาขายถู�?ริบ�?็ เปนสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบในประเทศผูรับค�? ารองขอ
           ดวย)213
          ส�?าเนา (ตองมี�?ารรับรองส�?าเนาหา�?จ�?าเปน) ของค�?าสั่งศาลที่เ�?ี่ยวของตองรวมไวในค�?ารอง
           ขอ�?ละตองเปนค�?าสั่งที่สามารถบังคับไดในประเทศผูรับค�?ารองขอ
คลายๆ �?ัน�?ับค�?าสั่งขอใหท�?า�?ารสืบสวนสอบสวนค�?าสั่งใหมีมาตร�?ารชั่วคราว�?็สามารถออ�?โดย
พนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาไตสวนในประเทศ civil law �?ตในประเทศ common law โดยทั่วไป
ตองไดรับอ�?านาจจา�?ศาล ซึ่งอาจมีผลตอรูป�?บบ�?ละขอ�?�?าหนดส�?าหรับค�?ารองขอรวมถึงเวลาที่จะใช
ใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
ประเด็นเพิ่มเติมที่ผูป�?ิบัติงานควรจะตองพิจารณา
          �?าร�?จงใหผูถือครองสินทรัพยทราบ ประเทศตางๆ สวนให�?จะออ�?มาตร�?านชั่วคราว
           �? า ยเดี ย ว�?ต โ ดยป�?ติ �? ฎหมายจะ�?�? า หนดให ต อ ง�?จ ง ให ผู ถื อ ครองสิ น ทรั พ ย �? ละ
           ผูที่มีผลประโยชนทาง�?ฎหมายในสินทรัพยทราบภายในระยะเวลาที่�?�?าหนด หนังสือ�?จง
           ในต า งประเทศจะต องมี �? าร�?ปล (หา�?จ�? า เป น) �?ละประ�?าศให ท ราบทั่ ว�?ั นซึ่ ง เป นสิ่ ง
           ที่ ผู ป �?ิ บั ติ จ ะต อ งค�? า นึ ง ถึ ง ค า ใช จ า ย บางประเทศอนุ �? าตให ป ระ�?าศทางอิ น เตอร เ น็ ต
           ซึ่งประหยัดคาใชจา ย บางประเทศไม อนุ �?าตให เจา พนั�? งานตา งประเทศประ�?าศหรื อ
           สงหนังสือ�?จงขอ�?�?าหนดสิทธิ์ตาม�?ฎหมาย (�?ม�?ต�?ารสงทางไปรษณียหรือโดยบริ�?ารสง
           ของ ) ภายในดิ น�?ดนของตน�?ารส ง หนั ง สื อ�?จ ง จะต องท�? า ค�? า ร องขอความช ว ยเหลื อ
           ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย �?ละจะต อ งเป�? ด เผยค�? า สั่ ง ให ผู ถื อ ครองทรั พ ย สิ น ทราบ
           ดู�?ลองขอความ 7.3)
          ความเสี่ยงที่จะมี�?ารจ�?าหนา ยถายโอนมา�?ขึ้น บางประเทศอนุ�?าตใหหั�?คาธรรมเนีย ม
           ทาง�?ฎหมาย�?ละคาครองชีพ (คาเลาเรียน คาเชา เงินผอนคาเงิน�?ูซื้อบาน) จา�?สินทรัพย
           ที่ถู�?ยึดหรือยับยั้งท�?าใหสินทรัพยที่จะถู�?ริบเหลือนอยลง ศาลในประเทศผูรับค�?ารองขอ
           อาจสั่งใหจายเงินเหลานี้ถึง�?มวา�?ฎหมายของประเทศผูรองขอไมอนุ�?าตให�?ระท�?าได214

213
      เงื่อนไขนี้ยา�?ที่จะป�?ิบัติไดโดยเฉพาะอยางยิ่งเพราะวาประเทศตางๆ �?็มี�?ารปลอยทรัพย�?ต�?ตาง�?ัน ซึ่งโดยทั่วไปรวมถึงสิ่งใด
ที่มีมูลคาที่ไดมาโดยทางตรงหรือทางออมจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละเครื่องมือที่ใชโดยเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ระท�?าความผิด �?ตอยางไร
�?็ตาม�?ารปลอยทรัพยอาจรวมถึงคาปรับ สินทรัพยทด�?ทน �?ารริบทรัพยจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดเ�?ี่ยวเนื่อง�?ละสินทรัพยที่มีเจตนา
น�?าไปใชเพื่อ�?าร�?ระท�?าความผิด
214
      ในบางประเทศอาจมีขอโต�?ยงวาหา�?ประเทศผูรับค�?ารองขอบังคับตามค�?าสั่งศาลของรั�?ผูรองขอ�?็ควรจะด�?าเนิน�?ารตามวิธี�?าร
�?ละบทบั�?�?ัติของ�?ฎหมายของรั�?ผูรองขอ


                                                                                                                           195
       รูป�?บบ�?ารริบทรัพยที่�?ต�?ตาง�?ัน ใน�?รณีที่ประเทศที่รวมมือ�?ันมีรูป�?บบ�?ารริบทรัพย
        ตาง�?ันผูป�?ิบัติงานจะตองตระหนั�?ถึงความ�?ต�?ตางในขอ�?�?าหนดเ�?ี่ยว�?ับพยานหลั�?�?าน
        �?ละมาตร�?าน�?ารพิ สู จน ตั วอย า ง เช น ประเทศหนึ่ ง อาจใช �? ารริ บ ทรั พ ย ตามมู ล ค า ซึ่ ง
        ตอง�?ารพยานหลั�?�?านที่�?สดงใหเห็นวาจ�?าเลยไดรับประโยชนทาง�?ารเงินจา�?�?าร�?ระท�?า
        ผิด�?ละเปนเจาของสินทรัพยในขณะที่อี�?ประเทศหนึ่งอาจใช�?ารริบทรัพยที่ตัวทรัพยสิน
        ซึ่งตอง�?ารพยานหลั�?�?านที่�?สดงความเชื่อมโยงระหวางสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด
        นอ�?จา�?นั้ น บางประเทศอนุ �? าตให ม าตร�?ารชั่ ว คราวที่ ส ามารถใช ไ ด �? ว า งขวาง�?ว า
        (ดู�?ลองขอความ 7.11 ค�?าสั่งที่สงออ�?ไปทั่วโล�?จา�?ประเทศอัง�?ฤษ)



 �?ลองขอความ 7.11 ค�?าสั่งในประเทศอัง�?ฤษที่มีผลทั่วโล�?
 ในคดีที่เ�?ี่ยวของ�?ับสินทรัพยในประเทศอัง�?ฤษไดมีค�?ารองขอใหมีค�?าสั่งอายัดหรือเป�?ดเผยที่มีผล
 ในทุ�?ประเทศ (ดูหัวขอ 7.2.2 ในบทที่ 8) ค�?าสั่ง�?�?าหนดใหบุคคลเปาหมายสงเงิน�?ลับหรือเป�?ดเผย
 เอ�?สาร (เชน bank statement) ที่ครอบครองอยูในตางประเทศเพื่อใหรวม�?ันเปนสินทรัพย�?ลุม
 เดียวอยูในประเทศเดียว
 บางครั้งมี�?าร�?ตงตั้งผูรั�?ษาทรัพยเพื่อติดตามเงินที่สง�?ลับมาตลอดชวงเวลาของ�?ารยับยั้งหรือยึด
 โดยใชหนังสือมอบอ�?านาจ
 ค�?าสั่งนี้อาจมีผลจ�?า�?ัดเพราะขึ้นอยู�?ับ�?ารป�?ิบัติตามของบุคคลเปาหมาย�?ละคนอื่นๆ ที่มีชื่ออยูใน
 ค�?าสั่ง ในบาง�?รณี�?ารตั้งขอหาเพิ่มเติม�?านละเมิดอ�?านาจศาล หรือ ไมป�?ิบัติตามค�?าสั่งศาล�?็เพียง
 พอที่จะท�?าใหมี�?ารป�?ิบัติตาม


�?ารริบทรัพย
ในทายที่สุดผูป�?ิบัติงานจะตองสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารริบทรัพย
ในท�?านองเดียว�?ัน�?ับค�?าสั่งส�?าหรับมาตร�?ารชั่วคราวค�?าสั่งริบทรัพยอาจบังคับโดยตรงโดย�?ารยื่น
ค�?าสั่งตอศาล�?ละบังคับตามค�?าสั่งในประเทศผูรับค�?ารองขอ หรือ โดยทางออมโดย�?ารยื่นค�?ารองขอ
ค�?าสั่งศาลภายในประเทศของผูรับค�?ารองขอโดยใชพยานหลั�?�?านที่ประเทศผูรองขอสงใหใน�?าร
สนับสนุนค�?ารองขอค�?าสั่งริบทรัพยภายในประเทศ (ดูหัวขอ “มาตร�?ารชั่วคราว�? ที่�?ลาว�?ลวขางตน

                                                                                                    196
ส�?าหรับรายละเอียด�?ารบังคับโดยตรง�?ละ�?ารบังคับโดยออม) ส�?าหรับขอมูลที่จ�?าเปนส�?าหรับค�?ารอง
ขอริบทรัพยในอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?าดูไดใน�?ลองขอความ 7.12
เงื่อนไขที่จ�?าเปนเพื่อใหไดมาซึ่งค�?าพิพา�?ษาริบทรัพย รวมถึง
         เงื่อนไขตางๆ ส�?าหรับ�?ารยื่นค�?าขอมาตร�?ารชั่วคราวที่�?ลาวไว�?ลวขางตน
         �?ารยั บ ยั้ ง ชั่ ว คราวในช ว งเวลาระหว า ง�?ารฟ อ งคดี เ พื่ อ ให มั่ น ใจว า สิ น ทรั พ ย ไ ม ไ ด ถู �?
          เคลื่อนยายหรือจ�?าหนายถายโอน
         ค�?าพิพา�?ษาถึงที่สุดใหริบทรัพยที่ไมสามารถอุทธรณได�?ละ
         ขอพิสูจนวาไดมี�?าร�?จงใหผูที่จะคัดคานทั้งหมดไดทราบ�?ละผูที่จะคัดคานไดรับโอ�?าส
          ที่น�?าเสนอขอโต�?ยงที่ยอมรับไดตาม�?ฎหมาย
 �?ลองขอความ 7.12 หลั�?เ�?ณฑส�?าหรับ�?ารบังคับโดยตรงตามค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน
 �?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อ�?ารริบทรัพยในอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า
 ในสหรั�?อเมริ�?าค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อบังคับตามค�?าพิพา�?ษา
                                                                                                                    a
 ริบทรั พยของศาลตางประเทศจะตองเปนไปตามหลั �?เ�?ณฑที่�?�?า หนดไวตาม�?ฎหมาย �?ละ
 ไดรับ�?ารรับรองโดยอัย�?ารสูงสุดของสหรั�? เจาพนั�?งานของสหรั�?จะยื่นค�?ารองเพื่อบังคับตาม
 ค�?าสั่งเสมือนเปนค�?าสั่งที่ออ�?โดยศาลสหรั�? ศาล�?ขวงจะมีค�?าสั่งใหบังคับตามค�?าพิพา�?ษาในนาม
 ของศาลตางประเทศเวนเสีย�?ตพบวาค�?าพิพา�?ษานี้ไดมาภายใตระบบที่ขัด�?ับหลั�?เ�?ณฑของ
 �?ระบวน�?ารอันควร�?หง�?ฎหมาย ไดมาโดย�?ารฉอโ�?งหรือ ศาลตางประเทศไมมีเขตอ�?านาจ
 เหนือสาระ�?หงคดีหรือเขตอ�?านาจเหนือบุคคล
 ในอัง�?ฤษรั�?มนตรีจะสงเรื่อง�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?าสั่งจา�?ค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าของศาล
 ตา งประเทศให �?�? หัวหนา หน วยงาน อั ย �?ารสู ง สุดหรื ออั ย�?ารเ�?ี่ ยว�?ั บ คดีภาษี �?ละศุ ล �?า�?ร
 ศาลชั้น�?ลางเปนผูตัดสินใจวาจะยื่นค�?าสั่งภายนอ�?ตอศาลซึ่งท�?าใหค�?าสั่งมีผลหรือไมซึ่งจะยื่น
 เฉพาะค�?าสั่งที่มีหลังจา�?มีค�?าพิพา�?ษาถึงที่สุดลงโทษบุคคลที่มีชื่ออยูในค�?าสั่ง ซึ่งไมสามารถ
 อุทธรณได�?ละเปนค�?าสั่งที่เปนไปตาม Human Right Act1998 �?ารอุทธรณตอศาลอุทธรณ�?ละ
 สภาสูงอาจด�?าเนิน�?ารได
 a.ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อใหบังคับค�?าสั่งศาลตางประเทศในประเทศสหรั�?อเมริ�?าจ�?าเปนตองมี
 สนธิสั�?�?า�?ละตองรวมถึ งสรุปสาระของคดีรายละเอียดของ�?ระบวนที่ ได ม าซึ่ง ค�? าสั่ง ริ บทรัพย ส�? าเนาค�?าสั่ งริ บ ทรัพยที่ มี
 �?ารรับรอง�?ละค�?า�?ถลงเปนลายลั�?ษณอั�?ษรภายใตค�?าสาบานวาไดมี�?ารสงหนังสือ�?จง�?ละค�?าตัดสินมีผลบังคับ�?ละไมสามารถ
 อุทธรณได


                                                                                                                           197
บางประเทศอาจตอง�?ารขอมูลเพิ่มเติม เชน จ�?านวนเงินที่ยังริบไมไดตามค�?าสั่งริบของประเทศผูรอง
ขอหรือค�?ายืนยันวาบุคคลนั้นถู�?พิพา�?ษาวา�?ระท�?าความผิด ขอ�?�?าหนดอยางหลังนี้อาจเปนอุปสรรค
ไดหา�?ไมสามารถมีค�?าพิพา�?ษาได เพราะผูถู�?�?ลาวหาตาย หลบหนี หรือไดรับความคุม�?ันจา�?�?าร
ฟองคดี หลายประเทศไมสามารถมีค�?าพิพา�?ษาลับหลังไดหรือโดยใชบทบั�?�?ัติวาดวย�?ารหลบหนี
�?ตอาจมีค�?าสั่งถึงที่สุดใหริบทรัพยไดโดยใชบทบั�?�?ัติของ�?ฎหมายอา�?าหรือ�?ารริบทรัพยโดยไม
ตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ

7.4.7 �?ารยื่ นค�? าร องขอความชว ยเหลื อซึ่ ง�?ั น�?ละ�?ัน ทาง�?ฎหมาย �?ารติ ดตาม�?ละ
�?าร�?�?ป�?�?หา�?ารถู�?ป�?ิเสธ
เมื่ อ จั ดท�? า ค�? า ร อ งขอความช วยเหลื อซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมายเสร็ จ �?ล วเจ า พั �? งานผู มี อ�? า นาจ
ตามความเหมาะสมในประเทศผูรองขอตองลงนามในค�?ารองขอ�?ลวจึงสงไปยังเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจ
ตามที่ระบุไวในสนธิสั�?�?า �?ฎหมายหรือขอต�?ลงที่บังคับใชซึ่งโดยมา�?มั�?จะเปนผูประสานงาน
�?ลาง ถึง�?มวาสนธิสั�?�?าพหุภาคี�?ละสนธิสั�?�?าทวิภาคีบางฉบับอนุ�?าตใหสงค�?ารองขอโดยตรง
ไปให ผู ป �?ิ บั ติ ง านที่ เป นผู บั ง คั บ ใช �? ฎหมายโดยตรงโดยส ง ส�? า เนาให ผู ป ระสานงาน�?ลางด ว ย
ประเทศอื่นๆ อาจ�?�?าหนดใหใช�?ระบวน�?ารที่เปน�?บบดั้งเดิมมา�?�?วาโดย�?ารผานวิถีทาง�?ารทูต
(คือผาน�?ระทรวง�?ารตางประเทศ) �?ผนภาพ 7.4 �?สดงใหเห็นเสนทาง�?ารสงค�?ารองขอ
หลังจา�?สงค�?ารองขอ�?ลวผูป�?ิบัติงานจะตองติดตามความ�?าวหนา หา�?เปนไปไดควรจะสอบถาม
จา�?ผู ที่ ได รับ มอบหมายให ด�?า เนิน�?ารตามค�? า ร องขอโดยตรงเพราะจะเป นโอ�?าสให ได อธิ บ าย
ค�?า ศั พ ท บางค�? า หรือประเด็นป�? �?หาที่เ�?ิ ดจา�?�?าร�?ปลเอ�?สารให ชั ดเจน ตรวจสอบว า ค�?า ร องขอ
เปนไปตามหลั�?เ�?ณฑหรือไม �?ละใหขอมูลเพิ่มเติม ประเทศผูสงค�?ารองขออาจถู�?ขอใหสงขอมูล
สนับสนุนค�?ารองขอเพิ่มเติม �?ารขอขอมูลเพิ่มเติมไมใช�?ารป�?ิเสธ�?ละไมควรถู�?มองวาเปน�?ารป�?ิเสธ
จ�?านวนของขอ�?�?าหนด�?ละโอ�?าสที่จะเขาใจผิดหมายความวาค�?ารองมั�?จะตองมีขอมูลมา�?ขึ้นถึง�?ม
�?ับประเทศที่มีประสบ�?ารณมา�?ใน�?ารสงค�?ารองขอ�?็ตาม ผูประสานงานตองสอบถามผูที่ติดตอ�?ัน
สวนตัววาตอง�?ารขอมูลอะไร�?ละด�?าเนิน�?ารจัดหาขอมูลสงไปใหเร็วที่สุดเพื่อหลี�?เลี่ยงความลาชา
ถาหา�?ไมไดรับ�?ารตอบรับหรือค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ั น�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายถู�?ป�?ิเสธ
ผูป�?ิบัติงานตองติดตอสอบถาม�?ับผูรวมงานในประเทศผูรับค�?ารองขอถึงเหตุผลที่ไมตอบรับหรือ
ป�?ิเสธ UNCAC �?�?าหนดใหรั�?ภาคีตองให เหตุ ผลส�? าหรับ�?ารป�?ิเสธ�?ารใหความช วยเหลื อ215
215
     UNCAC, art. 46(23); UNTOC, art. 18(23); United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances,
art. 7(16) หา�?ประเทศผูรองขอไดทราบเหตุผลใน�?ารป�?ิเสธค�?ารอง�?อนที่จะมี�?ารตอบอยางเปนทาง�?าร�?็จะเปนประโยชนเพราะวา
จะไดมีโอ�?าส�?�?ไขค�?ารองขอได
                                                                                                                      198
อาจเป นไปได วาไมส ามารถรับประ�?ัน�?ารถู�?ป�?ิเสธได บางทีอาจเปนเพราะมูล เหตุที่ตองหา ม
(เชน ความผิดทาง�?ารเงิน�?ารคลังหรือความลับทางธนาคาร) �?ารตีความขอเท็จจริงผิดหรือ�?ารน�?า
ขอเท็จจริงไปใชอยางไมถู�?ตองหรือความเห็นทั่วไปของระบบ�?ฎหมายหรือ�?ระบวน�?ารอันควร
�?ทนที่จะเปนไปตามขอเท็จจริงของคดี หา�?มีขอผิดพลาดผูป�?ิบัติงานผูสงค�?ารองขอตอง�?จงให
ประเทศผูรับค�?ารองขอทราบ�?ละขอค�?า�?นะน�?าส�?าหรับ�?ารด�?าเนิน�?ารตอไป ค�?ารองขออาจถู�?รื้อฟน
ขึ้นมาอี�?�?ละ�?�?ไขหรือถู�?�?ทนที่ดวยค�?ารองขอฉบับใหม
ถาหา�?ยัง ไมมี �?ารตอบรับหรือป�?ิ เสธที่จะด�? าเนิน�?าร�?ับ ความผิ ดพลาดของเหตุ ผลที่ ใช ป�?ิ เสธ
ผูป�?ิบัติงาน�?็ตองหาชองทางอื่น ในบาง�?รณี�?ารใช�?รง�?ดดันจา�?บุคคลที่สามผานทางประเทศ
อื่นๆ หรือองค�?ารระหวางประเทศ�?็มีประโยชนโดยเฉพาะอยางยิ่งใน�?รณีที่เ�?ี่ยวของ�?ับหลาย
ประเทศ ประเทศผูรับค�?ารองขอประเทศหนึ่งอาจติดตอ�?ับประเทศผูรับค�?ารองขออี�?ประเทศหนึ่ง
ที่ป�?ิเสธ�?ารใหความชวยเหลือไดดี�?วาประเทศผูรองขอโดยเฉพาะอยางยิ่งหา�?ประเทศผูรับค�?ารอง
ขอทั้งสองประเทศนั้นมีความสัมพันธ�?ัน �?รณีตัวอยาง: ประเทศ X รองขอความชวยเหลือจา�?
สถาบัน�?ารเงินหลั�? 2 �?หง ในประเทศ Y �?ละประเทศ Z (ทุ�?ประเทศลงนามใน UNCAC) ประเทศ
Y ตอบรับใหความชวยเหลือ�?ตประเทศ Z ป�?ิเสธ ประเทศ Y เคยรวมมือ�?ับประเทศ Z ในคดีอื่นๆ
มีหนังสือ�?จงใหประเทศ Z ทราบวาตน�?�?าลังใหความชวยเหลือประเทศ X �?ละขอใหเจาหนาที่
ในประเทศ Z พิจารณาใหความชวยเหลือประเทศ X ดวยเพราะวาเหตุผลที่ใชป�?ิเสธความชวยเหลือ
ขัดตอ UNCAC
อี�?วิธีหนึ่งที่จะชวยใน�?ารจัดท�?าค�?ารองขอ �?ารสงค�?ารองขอ�?ละ�?ารติดตามค�?ารองขอ คือ �?ารจาง
ทนายความในประเทศผูรับค�?ารองขอซึ่งเปนประโยชนเพราะเปนคนที่อยูในพื้นที่มีสายสัมพันธ
ติดตอ�?ละเขาใจภาษา �?ตขอเสียคือตองเสียคาใชจาย




                                                                                         199
    7.5 ความรวมมือใน�?รณี�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
    ถึ ง �?ม ว า ประเทศที่ รั บ เอา�?ฎหมายที่ อ นุ �? าตให ริ บ ทรั พ ย ไ ด โ ดยไม ต อ งมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ
    จะมี จ�? า นวนมา�?ขึ้ น �?ละในสนธิ สั �? �?าพหุ ภ าคี �?็ มี �? ารส ง เสริ ม ให น�? า มาใช โ ดยผู �?�? า หนด
    มาตร�?านสา�?ล216 ความรวมมือระหวางประเทศใน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ
    ยั ง คงเป น ป�? �? หาท า ทายอยู ด ว ยเหตุ ผ ลหลายประ�?าร ประ�?าร�?ร�?ถึ ง �?ม ว า จะเป น ประเด็ น
    ทาง�?ฎหมายที่�?�?าลังเ�?ิดขึ้น�?ต�?็ยังไมไดเปนสา�?ลดังนั้นไมใชวาทุ�?ประเทศจะอนุ�?าตใหมี�?ารริบทรัพย
    โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ บังคับตามค�?าสั่งริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ ของศาล
    ตางประเทศ หรือทั้งสองอยาง ประ�?ารที่ส องใน�?รณีที่ มี�?ารริ บทรัพ ยโดยไมตองมีค�?าพิ พา�?ษา
    ลงโทษระบบที่ใช

�?ผนภาพ 7.4                �?ผนผัง�?ารสงค�?ารองขอ MLA ใน�?รณีที่มีสนธิสั�?�?าหรือ�?ฎหมายภายใน


                   a                                                                                                               a
      ผูป�?ิบัติงาน                    ผูประสานงาน�?ลาง                         ผูประสานงาน�?ลาง                        ผูป�?ิบัติงาน
      (ในประเทศ)                           (ในประเทศ)                               (ตางประเทศ)                        (ตางประเทศ)
                                       ตรวจสอบค�?ารองขอ                      ตรวจสอบค�?ารองขอ                      ด�?าเนิน�?ารตาม
  จัดท�?าค�?ารองขอ                      �?ละด�?าเนิน�?ารอยาง                      �?ละด�?าเนิน�?ารอยาง                    ค�?ารองขอ
  ตองตอบสนองตอ
                                        ใดอยางหนึ่ง                            ใดอยางหนึ่ง                         อาจขอขอมูล
   ค�?ารองขอขอมูล                     สงค�?ารองขอ                           สงค�?ารองขอ                          เพิ่มเติม
   เพิ่มเติม                           ขอขอมูลเพิ่มเติม                      ขอขอมูลเพิ่มเติม                    อาจป�?ิเสธค�?ารอง
                                       ป�?ิเสธไมสงค�?ารอง                   ป�?ิเสธไมสง  ค�?ารองขอ                ขอ
                                        ขอ



                                  บางสนธิสั�?�?าอนุ�?าตใหผูป�?ิบัติงานติดตอ�?ันโดยตรง

    ที่มา : จา�?�?ารรวบรวมของผู�?ตง
    หมายเหตุ: ถาหา�?ตองใช letters rogatory จะตองมี�?ระทรวง�?ารตางประทศของทั้งสองประเทศใน�?ระบวน�?ารดวย
    a.ผูป�?ิบัติงานอาจรวมถึงพนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาไตสวนหรือเจาหนาที่ ผูบังคับใช�?ฎหมาย


    216
         UNCAC art. 54 �?�?าหนดใหรั�?ภาคีใหความรวมมือใน�?รณีที่ผู�?ระท�?าความผิดเสียชีวิต หลบหนี หรือไมปรา�?�?ตัวหรือใน�?รณี
    อื่นๆ ตามความเหมาะสม Recommendation 3 of the FATF 40+9 Recommendations �?�?าหนดใหประเทศตางๆ พิจารณาใชมาตร�?าร
    ซึ่งยอมใหริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษรวมถึงยอมรับค�?าสั่งริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษของศาล
    ตางประเทศดู “Best Practices: Confiscation (Recommendations 3 and 38),�?รับรองโดยที่ประชุมให�?ของ Financial Action Task
    Force (FATF) เดือน�?ุมภาพันธ 2553
                                                                                                                       200
�?็มีความ�?ต�?ตาง�?ันอยางมา�? บางประเทศด�?าเนิน�?ระบวน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษ�?ย�?ตางหา�?ในศาล�?พง (�?ารริบทรัพยหมายถึง “�?ารริบทรัพยทาง�?พง�?) ดวยมาตร�?าน
�?ารพิสูจนที่ต่�?า�?วาคดีอา�?า (โดยเฉพาะอยางยิ่ง “�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?าน�? หรือ “�?ารพิสูจน
ใหเห็นถึงพยานหลั�?�?านที่นาเชื่อถือ�?วา�? ) ประเทศอื่นๆ ใช�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษในศาลอา�?า�?ละ�?�?าหนดมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่สูง�?วา บางประเทศอาจด�?าเนิน�?ารริบทรัพย
โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษหลังจา�?�?ระบวน�?ารทางอา�?าถู�?ย�?เลิ�?หรือด�?าเนิน�?ารไมส�?าเร็จ
ในขณะที่ประเทศอื่นๆ ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษใน�?ระบวนพิจารณา
คูขนานไป�?ับ�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าที่เ�?ี่ยวเนื่อง�?ัน217
มีความส�?าเร็จบางใน�?ารขจัดอุปสรรคเหลานี้ บางประเทศสามารถใสความรวมมือใน�?ารริบทรัพย
โดยไมตองมี ค�?า พิ พ า�?ษาลงโทษไวใ นสนธิสั �?�?าหรื อข อต�?ลงทวิ ภาคี ประเทศอื่ นๆให ข อมู ล
เ�?ี่ยว�?ับคดี�?�?ตางประเทศ�?ละประเทศที่ไดรับขอมูลสามารถด�?าเนินคดีภายใต�?ฎหมายของตนได
ทา ยที่ สุ ดบางประเทศ�?็ ส ามารถบั ง คั บ ค�? า สั่ ง ริ บทรั พ ย โดยไม ตองมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษของศาล
ตางประเทศไดทั้งๆ ที่มีความ�?ต�?ตาง�?ันใน�?ฎหมายที่เ�?ี่ยวของ218 หรือทั้งๆ ที่ไมมีระบบ�?ารริบทรัพย
โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษในประเทศของตนเอง219
ถึง�?มวาประเทศผูรองขอไมมีระบบ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ�?ตอาจใช�?ารริบทรัพย
โดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษในประเทศผูรับค�?ารองขอที่มี�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
217
     อัง�?ฤษจะด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาทางอา�?า�?็ตอเมื่อ�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าด�?าเนิน�?ารไมส�?าเร็จ
สหรั�?อเมริ�?ามั�?จะด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษควบคูไป�?ับ�?ระบวนพิจารณาทางอา�?า
218
     ในคดีเ�?ี่ยว�?ับ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษที่สหรั�?รองขอไปยังสวิสเซอร�?ลนด (สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร
�?ระท�?าความผิดอา�?าถู�?ยับยั้งอยูในศาลอา�?า) ศาลสูงของสวิสเซอร�?ลนดพิพา�?ษาวาอาจมีสถาน�?ารณที่�?ารริบทรัพยอาจคลาย�?ับ
คดี “ที่มีลั�?ษณะเปนคดีอา�?า�? ถึง�?มวาจะไมมี�?ารพิจารณาคดีอา�?าในรั�?ตางประเทศ (A____ Company v. Federal Office of
Justice [U.S.A.] [1A.32612005, ATF 132 II 178]) ประเทศ�?็มีสิทธิใน�?ารลงโทษถึง�?มวาเจาพนั�?งานไมมีเจตนาที่จะด�?าเนิน�?าร
ถึง�?มวาในสหรั�?อเมริ�?าจะด�?าเนิน�?ารตามขอ�?�?าหนดนี้ได(ประเทศที่ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษควบคูไป
�?ับหรือ�?อนที่�?ารด�?าเนินคดีอา�?าจะสิ้นสุด) �?ตไมสามารถด�?าเนิน�?ารไดในประเทศที่ด�?าเนิน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษ�?็ตอเมื่อ�?ารด�?าเนินคดีอา�?าไมประสบผลส�?าเร็จหรือมีค�?าสั่งไมฟอง
219
     ฮอง�?ง�?ละเจอรชียมี�?ฎหมายอนุ�?าตใหบังคับตามค�?าสั่งริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษของตางประเทศ�?ตไมอนุ�?าต
ใหริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษในประเทศ Civil Asset Recovery (International Cooperation) Law 2007 (Jersey)
ประเทศละตินอเมริ�?าบางประเทศยอมรับค�?าสั่งริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษของศาลตางประเทศ�?ลวยื่นฟองในศาล�?พง
เพื่อบังคับตามค�?าสั่งนั้น ใน�?รั่งเศสศาลยอมรับ�?ละบังคับตามค�?าสั่งริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษของศาลอิตาลีตาม the
                                                                                                                       ่ เศส
1990 Council of Europe Convention on Laundering, Search, Seizure and Confiscation of the Proceeds of Crime ทั้งๆ ที่�?รัง
ไมมีระบบ�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ Cour de cassation, November 13, 2003, No. 3 03-80371, case Crisafulli
ศาลยอมรับเพราะป�?จจัย 2 อยาง อยาง�?ร�?พยานหลั�?�?านที่ใชพิสูจนวาทรัพยสินเปนผลมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดมีความคลายคลึง
�?ับขอ�?�?าหนดที่ใชใน�?ารพิจารณาตัดสินในคดีอา�?า อยางที่สองผลที่จะเ�?ิดขึน   ้ �?ับทรัพยสินของบุคคล�?็คลาย�?ับ�?ารลงโทษทาง
อา�?า
                                                                                                                       201
ลงโทษได �?ารท�?าเชนนี้จะตองสงค�?ารองขอใหประเทศอื่นเพื่อใหเป�?ดคดีตางประเทศในประเทศ
ผูรับค�?ารองขอ ซึ่งอาจเปนวิธีเดียวที่จะติดตามสินทรัพยคืนในบางคดีโดยเฉพาะอยางยิ่งคดีที่ผู�?ระท�?า
ความผิดตาย หลบหนี หรือไดรับความคุม�?ันจา�?�?ารฟองคดี (ดูขอมูลเพิ่มเติมในบทที่ 9)220

7.6 ความรวมมือในคดีเรีย�?คืนทาง�?พง (�?ฎหมายเอ�?ชน)
ความรวมมือระหวางประเทศในคดีติดตามสินทรัพยคืนทาง�?พง (�?ฎหมายเอ�?ชน) อาจจะยุงยา�?
ถึง�?มวารั�?จะเปนผูฟองรองในคดีบุคคล ถึง�?มวาขอมูลที่รวบรวมไดโดยชองทางความชวยเหลือ
อย า งไม เ ป น ทาง�?ารจะช ว ยใน�?ารสื บ สวนสอบสวนข อ ต�?ลงความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น
ทาง�?ฎหมายสวนมา�?�?็จะ�?�?าหนดขอจ�?า�?ัด�?ารใชขอมูล�?ละไมอนุ�?าตใหน�?าไปใน�?ารฟองรอง
โดยบุคคลเพื่อใหมีค�?าพิพา�?ษาทาง�?พง ค�?าพิพา�?ษาทาง�?พงสามารถบังคับไดระหวางประเทศ
โดยผาน�?ระบวน�?าร เชน �?ารบังคับตามค�?าพิพา�?ษาตางตอบ�?ทน�?ละ�?ฎหมายที่เ�?ี่ยวของ
ในขณะเดียว�?ันประชาคมระหวางประเทศตระหนั�?ดีวา�?ารติดตามสินทรัพยคืนทาง�?พงเปนเพียง
หนทางเดีย วส�? า หรั บคดีทุ จริ ต�?ละ�?นะน�?า ให มี�? ารช วยเหลือซึ่ง �?ั น�?ละ�?ันในเรื่ องทาง�?พ ง�?ละ
ทางป�?ครอง221 มีผลท�?าใหประเทศตา งๆ มั�?จะยินยอมใหค วามชวยเหลื อดัง �?ลา วไม วาใน�?รณี
มีสนธิสั�?�?าหรือเปน�?รณีๆ ไป

7.7 �?ารสงคืนสินทรัพย
โดยทั่วไป�?ารสงคืนสินทรัพยที่มี�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อ
�?ารริบทรัพยหรือ�?ารจายคาสินไหมทด�?ทนท�?าได 2 วิธี วิธี�?ร�?คือ�?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยตรง
โดย�?ระบวน�?ารทางศาลซึ่ ง เ�?ิ ดขึ้ นได ถ า ประเทศผู รับ ค�? า ร องขออนุ �?าตให ศ าลมี ค�? า สั่ ง ให จา ย
คาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหายให�?�?รั�?ตางประเทศโดยตรงหรืออนุ�?าตใหศาลหรือเจาหนาที่
ผูมีอ�?านาจยอมรับวารั�?ตางประเทศเปนเจาของโดยชอบดวย�?ฎหมายในคดีริบทรัพย �?ารเรีย�?คืน
สินทรั พ ย โดยตรงอาจเ�?ิ ดขึ้ นได “โดยความสมั ค รใจ�? โดย�?ารท�? า ข อต�?ลง�?ั นว า จ�? าเลยยิ นยอม


220
    วิธี�?ารนี้ไดถู�?น�?ามาใชในหลายๆ คดี : สหรั�?สงเงิน 20 ลานเหรีย�?คืนใหเปรูในดคีของ Victor Venero Garrido, �?ละ คนใ�?ลชิด
ของMontesinos สหรั�?สงเงิน 2.7 ลานเหรีย�?คืนใหนิคารา�?ัวในคดีของ Bryon Jerez อดีตผูอ�?านวย�?าร�?ารเ�?็บภาษี �?อนติ�?ัว�?ละ
บารบูดา�?ละสหรั�?ไดสงเงินคืนให�?�?ยูเครนในคดีของ Pavlo Lasarenko อดีตนาย�?รั�?มนตรียูเครน
221
    ดูใน UNCAC, art. 43(1); �?ละ recommendation 37 of the Commonwealth Secretariat’s August 2005 “Report of the
Commonwealth Working Group on Asset Repatriation,�? ซึ่งระบุไววาระบอบความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายในประเทศ
Commonwealth จะอนุ�?าตใหพยานหลั�?�?านที่รวบรวมส�?าหรับ�?ารพิจารณาคดีอา�?าสามารถน�?ามาใชไดใน�?ระบวนพิจารณาทาง
�?พง �?ละค�?ารองขอเพื่อใชพยานหลั�?�?านเชนวาจะไดรับ�?ารอนุ�?าตในคดีทุจริต
                                                                                                                       202
โดยสมั ค รใจจะส ง สิ น ทรั พ ย ที่ อ ยู ใ นต า งประเทศคื นให �?�? ศ าลที่ มี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษจ�? า เลย222
ใน�?รณี เ ช น นั้ น ผู ป �?ิ บั ติ ง านจะขอให รั �? ต า งประเทศย�?เลิ �? ค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง ชั่ ว คราวที่ ไ ด ร อ งขอ
ใหบังคับใช�?ับสินทรัพยนั้น ค�?าสั่งริบทรัพยทั่วโล�?�?็สามารถบังคับโดยตรงโดยศาลไดโดยไมตองมี
สนธิสั�?�?า (ดู�?ลองขอความ 7.13)


 �?ล อ งข อ ความ 7.13 �?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย คื น ตามค�? า ร อ งขอความช ว ยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น �?ละ�?ั น
 ทาง�?ฎหมาย ในประเทศ�?รั่งเศส
 ในประเทศ�?รั่งเศส�?ระทรวงยุติธรรมจะสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
 บนพื้น�?านของค�?าตัดสินของศาลตางประเทศไปใหส�?านั�?งานอัย�?ารที่มีอ�?านาจที่จะขอใหศาลริบ
 ทรั พ ย ถ า หา�?ศาลพิ จ ารณาว า ควรริ บ ทรั พ ย สิ น ทรั พ ย ที่ ริ บ ได จ ะต�?เป น ของรั �? บาล�?รั่ ง เศส
 เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจ (โดยเฉพาะที่อยูใน�?ระทรวง�?ารคลัง) จะเปนผู�?�?าหนดวา�?รั่งเศสมีพันธะ
 ผู�?พันที่จะตองสงคืนสินทรัพยตามขอต�?ลงระหวางประเทศหรือไม ถึง�?มวาจะไมมีพันธะเชนวา
 สินทรัพยอาจถู�?สงคืนตามดุลยพินิจของรั�?บาลหรือตามขอต�?ลงเฉพาะ�?ิจ�?ับประเทศผูรองขอ



วิธี�?ารสงคืนสินทรัพยวิธีที่สองที่นิยมใช�?ันทั่วไป คือด�?าเนิน�?ารตามสนธิสั�?�?าขอต�?ลงตางๆ
หรือเจาพนั�?งานผูมีอ�?านาจตาม�?ฎหมายจาย�?จ�?สินทรัพยหลังจา�?ศาลมีค�?าสั่งถึงที่สุดใหริบทรัพย
ถาหา�?มี�?ารสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ตาม UNCAC รั�?ภาคีมีพันธะ
ที่จะตองสงคืนสินทรัพยที่รับไดในคดี�?ารทุ จริตเงินของรั�? หรือใน�?รณีที่รั�?ผูรองขอไดพิสูจน
อยางมีเหตุผลสมควรวาตนเปนเจาของสินทรัพย เชนวาอยู�?อนหรือมีความเสียหายเ�?ิดขึ้น�?�?ตน223
ใน�?รณีอื่นๆ สนธิสั�?�?าพหุภาคีหรือทวิภาคี ขอต�?ลง�?าร�?บงป�?นสินทรัพย (ไมวาจะเปน�?รณีไป
หรือโดยขอต�?ลงอยางถาวร) �?ละเจาพนั�?งานผูมีอ�?านาจตาม�?ฎหมายอาจถู�?น�?ามาใชใน�?าร�?บงป�?น
หรือสงคืนสินทรัพยที่ติดตามมาได (ดูรายละเอียดในบทที่ 9)

222
    ในคดีของ Montesinos ในเปรูติดตามเงินคืนจา�?สวิสเซอร�?ลนดไดโดยระบบ�?ารสละสิทธิทาง�?ฎหมาย (คือผูที่ยอมรับความผิด
ใหขอมูล�?ละลงชื่อในเอ�?สาร�?สดง�?ารสละสิทธิใหเปรูมีสิทธิในเงินนั้น)
223
     UNCAC, art. 57(3)(a) �?ละ57(3)(b) ในทั้งสอง�?รณีขอผู�?พันใชไดเฉพาะความผิดตามอนุสั�?�?า�?ละ�?�?าหนดใหป�?ิบัติตาม
บทบั�?�?ัติของ UNCAC วาดวยความรวมมือระหวางประเทศ�?ละค�?าพิพา�?ษาถึงที่สุดของศาลในประเทศผูรองขอ (ขอ�?�?าหนดเรื่อง
ค�?าพิพา�?ษาสามารถละเวนได)



                                                                                                                    203
                                                                            8. �?ารด�?าเนินคดี�?พง


ในประเทศสวนให�?เจาพนั�?งานที่ด�?าเนิน�?ารติดตามสินทรัพยที่ไดจา�?�?ารทุจริตคืนสามารถริเริ่ม
�?ารด�?าเนินคดี�?พง224ภายในประเทศหรือในศาล�?พงตางประเทศไดเชนเดียว�?ับประชาชนที่เปน
เอ�?ชน 225 ในบาง�?รณี เ จ า พนั �? งานอาจด�? า เนิ น คดี อ า�?าเมื่ อ มี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ�?ล ว จึ ง ใช
�?ารด�?าเนินคดี�?พงเพื่อติดตามสินทรัพยที่ไดจา�?�?ารทุจริตคืน226
�?ารด�? า เนิ น คดี �? พ ง จะถู �? น�? า มาใช ด ว ยเหตุ ผ ลหลายประ�?ารรวมทั้ ง �?ารที่ ไ ม ส ามารถได ม าซึ่ ง
�?ารริบทรัพยทางอา�?า �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ หรือไมไดรับความชวยเหลือ
ซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมายเพื่ อ �?ารบั ง คั บ ค�? า สั่ ง ริ บ ทรั พ ย (รายละเอี ย ดเรื่ อ งเหล า นี้ �? ละป�? �? หา
อุปสรรคที่ท�?าใหตองเลือ�?ใช�?นวทาง�?ารริบทรัพย�?นวทางหนึ่ง�?ทนที่จะใชอี�?�?นวทางหนึ่งดูได
ในบทที่ 1) นอ�?จา�?นั้นยัง มีขอไดเปรียบใน�?ระบวนพิ จารณาดวย �?ารด�?าเนินคดี �?พงอาจท�?าได
ลับหลังจ�?าเลยที่ไดมี�?าร�?จงใหทราบ�?ลวอยางเหมาะสม�?ละอยางนอยในประเทศ common law
ค�?าพิพา�?ษาใชมาตร�?าน�?ารพิสูจนที่ต่�?า�?วา (โดยป�?ติใช�?ารชั่งน้�?าหนั�?พยานหลั�?�?าน) ในสวนที่
เ�?ี่ยว�?ับบุคคลที่สาม คน�?ลาง�?ละผูด�?าเนิน�?ารตามวิชาชีพที่อ�?านวยความสะดว�? มีสวนรวมหรือให
ความชวยเหลือใน�?ารรับ โอนหรือจัด�?าร�?ับสินทรัพยที่สงสัย�?ารด�?าเนินคดี�?พงจะท�?าไดงาย�?วา
�?ารด�? า เนิ น คดี อ า�?าในบางประเทศ 227 ใน�?รณี ที่ ต อ งมี �? ารด�? า เนิ น �?ารในต า งประเทศประเทศ
ที่ตอง�?ารติดตามสินทรัพยคืนสามารถควบคุม�?ารด�?าเนินคดี�?พงไดมา�?�?วา�?ารด�?าเนินคดีอา�?า�?ละ
เปนวิธี�?ารที่ไดผลเร็ว�?วาคอยใหศาลตางประเทศด�?าเนิน�?ารบังคับให



224
    “�?ระบวนพิจารณาทาง�?พง�? �?ย�?ออ�?จา�?�?ัน�?ละ�?ต�?ตางจา�? “civil confiscation,�? “civil forfeiture,�? หรือรูป�?บบอื่นๆ ของ�?าร
ริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า
225
    UNCAC art. 53 �?�?าหนดใหรั�?ภาคีด�?าเนินมาตร�?ารเพื่ออนุ�?าตใหอี�?รั�?ภาคีหนึ่งเริ่ม�?ารฟอง�?พงในศาลของตน�?ละเพื่อขอใหมี
�?ารจายคาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหาย
226
    ในบางประเทศ�?ระบวนพิจารณาจะด�?าเนิน�?ารคูขนาน�?ันไป ในประเทศอื่นๆ �?ระบวนพิจารณาทาง�?พงจะถู�?ระงับไว�?อน
จน�?วา�?ารด�?าเนินคดีอา�?าจะเสร็จสิ้นนอ�?จา�?นั้น�?ารจายคาเสียหายทาง�?พงอาจสงผล�?ระทบตอค�?าสั่งริบทรัพย ในบางประเทศ
�?ารริบทรัพยเปน�?ารใชดุลยพินิจไมใชมาตร�?ารบังคับเหมือนใน�?รณีมีค�?าสั่งใหใชคาเสียหายทาง�?พง
227
    ในสถาน�?ารณเชนนี้อาจจะเปน�?ารยา�?ที่จะพิสูจนเจตนาใน�?ารรวมสมคบ�?ละ�?ารพิสูจนความรับผิดชอบทาง�?พงงาย�?วา



                                                                                                                 204
ข อ เสี ย เปรี ย บของ�?ารด�? า เนิ น คดี �? พ ง คื อ ค า ใช จ า ยใน�?ารติ ด ตามสิ น ทรั พ ย �? ละค า ด�? า เนิ น �?าร
ทาง�?ฎหมายใน�?ารขอค�?าสั่งศาล นอ�?จา�?นั้นคดี�?พงอาจใชเวลาหลายป�?ละโดยป�?ตินั�?สืบเอ�?ชน
จะไมมีเครื่องมือตางๆหรือ�?ารเขาถึงขอมูลขาว�?รองที่มีไวส�?าหรับผูบังคับใช�?ฎหมาย
เมื่อตัดสินใจวาจะด�?าเนิน�?ารฟองคดี�?พงตอศาลภายในประเทศหรือศาลตางประเทศผูป�?ิบัติงาน
ต อ งส�? า รวจดู ถึ ง �?ารเรี ย �?ร อ งที่ อ าจมี ขึ้ น �?ละ�?นวทาง�?�? ไ ขเยี ย วยา (รวมถึ ง ความเป น เจ า ของ
สินทรัพยที่ถู�?ยั�?ยอ�? �?ารเรีย�?เอาผล�?�?าไรที่ไดมาโดยมิชอบคืน �?ารชดเชยคาเสียหาย�?ละ�?ารท�?าให
สั�?�?าเป นโมฆะ) หรือทางเลือ�?อื่ นๆ (เช น �?ระบวน�?ารลม ละลาย) ต อจา�?นั้ นผูป �?ิบั ติจะตอง
�?�?าหนดวิธี�?ารริเริ่ม�?ารฟองรอง �?ารรวบรวมพยานหลั�?�?าน �?ารรั�?ษาสินทรัพย �?ละ�?ารบังคับ
ค�?าพิพา�?ษาของศาลตางประเทศ ในที่นี้จะ�?ลาวถึงทางเลือ�?�?ละเทคนิคตางๆ เหลานี้

8. 1 �?ารเรีย�?รองที่อาจมีขึ้น�?ละ�?ารเยียวยา
8.1.1 �?ารอางสิทธิความเปนเจาของ
มูลฟองคดี
ในประเทศตางๆ สวนให�?สินทรัพยที่ถู�?ยั�?ยอ�?�?ละเงินสินบนที่จายให�?�?เจาหนาที่รั�?อาจถู�?
เรีย�?รองโดยประเทศที่ตอง�?ารใหชดใชใน�?านะเปนเจาของโดยชอบ�?ละ�?ทจริง �?ลองขอความ 8.1
น�?าเสนอตัวอยาง�?ารฟองคดี�?พงเพื่อเรีย�?รองสิทธิความเปนเจาของสินทรัพยในคดีทุจริต 3 คดี

�?ารเยียวยา
ศาลจะพิจารณาใหสงคืนหรือชดใชคืนสินทรัพยให�?�?เจาของโดยชอบผาน�?ารเยียวยา�?�?ผูเปนเจาของ
ดวยวิธี�?ารตางๆ ที่มีอยู �?ารเยียวยาเหลานี้มีขอไดเปรียบมา�?�?วา�?ารจายคาชดเชยหรือ�?ารเยียวยา
ตามสั�?�?าเพราะวาสิทธิของผูอางสิทธิไมตอง�?ขง�?ยง�?ัน�?ับเจาหนี้อื่นๆ �?ละวิธีพิจารณาความ�?พง
�?็มั�?จะอนุ�?าตใหศาลออ�?ค�?าสั่งยึด�?ละค�?าสั่งยับยั้งไดถึง�?มวาผูอางสิทธิจะไมได�?สดงใหเห็นวาจะ
มีโอ�?าสที่จะมี�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพย ถาหา�?สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?ารทุจริตถู�?น�?าไปลงทุน
ผูอางสิทธิอาจมีสิทธิที่จะไดรับผลประโยชนหรือ�?�?าไรที่จ�?าเลยไดจา�?�?ารลงทุนตามที่ได�?ลาว�?ลว
ใน�?ลองขอความ 8. 1ในคดีของ Pertamina �?ละคดีของAttorney General of Hong Kong อยางไร
�?็ตาม�?ารอางสิทธิความเปนเจาของ�?ละ�?ารเยียวยาอาจด�?าเนิน�?ารไมไดหา�?ไมสามารถติดตาม
สินทรัพยที่ไดมาจา�?�?ารทุจริตเพราะวาไดถู�?ฟอ�?ไปทั่วโล�?�?ลว นอ�?จา�?นั้นบางประเทศยังไม
ยอมรับวาเงิ นสินบนที่เจา หนาที่รั�?ไดรับหรือผล�?�?าไรที่ไดรับจา�?สั�?�?าที่ฉอโ�?งเปนทรัพยสิ น
ของรั�?หรือของรั�?บาล

                                                                                                                205
�?ลองขอความ 8.1 คดีตัวอยาง�?ารอางสิทธิความเปนเจาของ

คดีที่ 1: Federal Republic of Nigeria v. Santolina Investment Corp., Solomon & Peters, and
                                       a
Diepreye Alamieyeseigha (2007)

ในเดือนธันวาคม ป 2510 ศาลสูงของ�?รุงลอนดอนตัดสินวาประเทศไนจีเรียเปนเจาของที่�?ทจริง
ของที่พั�?อาศัย 3 �?หงใน�?รุงลอนดอน�?ละวงเงินคงเหลือของบั�?ชีเงิน�?า�?บางบั�?ชี ทรัพยสิน�?ละ
เงินถือครองอยางเปนทาง�?ารโดยบริษัท 2 �?หงซึ่งเปนบริษัทจดทะเบียนใน Seychelles �?ละ Virgin
Islands บริษัททั้ง 2 �?หงนี้ ควบคุมโดย Diepreye Alamieyeseigha ผูวา�?ารรั�? Bayelsa Stateตั้ง�?ต
เดือนพฤษภาคม 2542 จน�?ระทั่งเขาถู�?ถอดถอน�?ละปลดออ�?จา�?ต�?า�?หนงในเดือน�?ันยายน 2548
ใน�?ระบวนพิ จารณา�?ย�?ต างหา�?ในไนจี เรี ย ทั้ ง สองบริ ษั ท โดย Alamieyeseigha เป นผู �?ทน
รับสารภาพวา�?ระท�?าความผิดในขอหาฟอ�?เงินที่เ�?ี่ยวเนื่อง�?ับ�?ารรับสินบนใน�?ารอนุมัติ�?ารท�?า
สั�?�?าของรั�?บาล
บนพื้น�?านของ�?ระบวนพิจารณาในไนจีเรีย �?ั บพยาน�?วดลอมอื่ นๆ ศาลสูง ของ�?รุง ลอนดอน
อนุมานวายอดเงินคงเหลือในบั�?ชีธนาคาร�?ละเงินลงทุนในอสังหาริมทรัพยที่ถือครองโดยบริษัท
ทั้ง 2 �?หงที่ Alamieyeseigha ควบคุมเปนเงินสินบน�?ละผล�?�?าไรที่ไดมาอยางลับๆ ที่จะตองสงคืน
ให�?�?รั�?บาลไนจีเรียใน�?านะเปนเจาของโดยชอบของสินทรัพยเหลานั้น

คดีที่ 2: Kartika Ratna Thahir v. Pertamina (1992–94)b

Pertamina เป นรั �?วิ ส าห�?ิ จ ของอิ น โดนี เซี ย ท�? า ธุ ร �?ิ จส�? า รวจ �?ปรรู ป �?ละขายน้�? า มั น �?ละ�? า ช
ธรรมชาติตอง�?ารติดตามคืนสินบนที่ผูรับสั�?�?าจางจายให�?�?ผูบริหารของ Pertamina เพื่อให
ไดรับเงื่อนไขสั�?�?าที่ดีขึ้น�?ละสิทธิพิเศษ Haji Achmad Thahir เงินสินบนไดถู�?น�?าไป�?า�?ไวใน
ธนาคารที่สิงคโปร Pertamina รูเรื่องบั�?ชีเงิน�?า�? (ที่ใชชื่อของ Thahir รวม�?ับภรรยาของเขา
Kartika Ratna Thahir) ในสิงคโปรหลังจา�?�?ารเสียชีวิตของ Thahire �?ละไดด�?าเนิน�?ารฟองรอง
ในสิงคโปรเรีย�?รองสิทธิในเงินในบั�?ชี
ศาลชั้ น ต น ตั ด สิ น ว า เงิ น สิ น บน�?ละดอ�?ผลที่ ไ ด รั บ ถื อ ครองโดยผู บ ริ ห ารของ Pertamina
ใน�?านะทรัสตีที่เ�?ิดจา�?�?ารตีความ�?บบขยายความ (Constructive Trustee) ศาลอุทธรณพิพา�?ษา
ยืนตามศาลชั้นตน�?ละยืนยันวาผูที่ไดรับความไววางใจซึ่งรับสินบนโดย�?ารท�?าผิดหนาที่ตามทรัสต
ถื อเงิ น สิ นบนในทรั ส ต เพื่ อ ประโยชน ข องบุ ค คลที่ ตนมี ห น า ที่ ตอ งท�? า ตามค�? า สั่ ง จึ ง มี ผ ลท�? า ให


                                                                                                                 206
Pertimina มีสิทธิที่จะเรีย�?รองเงินที่อยูในสิงคโปรได

คดีที่ 3: Attorney General of Hong Kong v. Reid (1994)c

ในคดีนี้ Independent Commission against Corruption of Hong Kong (ICAC) ตอง�?ารติดตาม
ทรัพยสินที่อดีตอัย�?าร Warwick Reid ซื้อไวในนิวซี�?ลนดดวยเงินสินบนที่รับมาเพื่อ�?ล�?�?ับ�?าร
ไมฟองผู�?ระท�?าผิดบางคน มีทรัพยสิน 2 ราย�?ารอยูในชื่อของ Reid �?ละภรรยา�?ละอี�?ราย�?ารหนึ่ง
อยูในชื่อของที่ปรึ�?ษา�?ฎหมายของเขา ผูพิพา�?ษาตัดสินวาทรัพยสินเหลานี้ซึ่งเปนตัว�?ทนของเงิน
สินบนที่ Reid รับมาถืออยูในทรัสตเพื่อรั�?ตามที่ศาลอธิบายไววา
        เมื่อสินบนไดรับโดยผูที่ไดรับความไววางใจโดย�?ระท�?าผิดหนาที่ผูนั้นถือเงินสินบน
        นั้นไวในทรัสตเพื่อบุคคลที่ตนมีหนาที่ตองท�?าตามค�?าสั่ง ถาหา�?ทรัพยสินที่เปนตัว�?ทน
        ของเงินสินบนมีมูลคาลดลงผูที่ไดรับความไววางใจนั้นจะตองจายเงินสวนตางระหวาง
        มูลคา�?ับจ�?านวน�?ร�?เริ่มของเงินสินบนเพราะเขาไมควรรับสินบนหรือท�?าใหเ�?ิดความ
        เสี่ยงที่จะขาดทุน หา�?ทรัพยสินมีมูลคาเพิ่มขึ้นผูที่ไดรับความไววางใจไมมีสิทธิในสวน
        ที่เพิ่มขึ้นจา�?มูลคา�?ร�?รับของสินบนเพราะเขาไมไดรับอนุ�?าตใหหา�?�?าไรไมวาดวย
        วิธี�?ารใดๆ จา�?�?าร�?ระท�?าผิดตอหนาที่
คดีนี้ยังคงถู�?มองวาเปนหนึ่งในคดี�?นวหนาส�?าหรับประเทศ common law ที่น�?า Constructive
Trusts มาใชใน�?ารติดตามเงินสินบนคืนจา�?ผูที่ไดรับความไววางใจที่ไมซื่อสัตย
a. Federal Republic of Nigeria v. Santolina Investment Corp., Solomon & Peters and Diepreye Alamieyeseigha [2007] EWHC
437 (Ch.) (U.K.). b. Kartika Ratna Thahir v. PT Pertambangan Minyak dan Gas Bumi Negara (Pertamina) [1994] 3 SLR 257;
[1994] SGCA 105 (Singapore). c. Attorney General of Hong Kong v. Reid [1994] 1 AC 324 PC (U.K.).



8.1.2 �?าร�?ระท�?าละเมิด
มูลคดี
ตามอนุสั�?�?า UNCAC รั�?ภาคีจะตองยอมใหรั�?ผูรองขอเรีย�?รองคาชดเชยความเสียหายที่เ�?ิดจา�?
�?ารทุจริต228 คาเสียหายจา�?�?ารละเมิดจายเพื่อชดเชยให�?�?โจท�?ส�?าหรับความสู�?เสีย ความเสียหาย
หรื อ ผลร า ยที่ เ �?ิ ด ขึ้ น โดยตรงจา�?�?าร�?ระท�? า ผิ ด ต อ หน า ที่ ร วมถึ ง �?าร�?ระท�? า ผิ ด ทางอา�?า
228
      UNCAC, art. 53; �?ละ the Council of Europe Civil Law Convention on Corruption, art. 5 (Strasbourg, 4.XI.1999)



                                                                                                                     207
�?ารประพฤติผิ ดศีล ธรรม �?ละความผิ ด�? อนท�? า สั�?�?า เมื่ อมี�? าร�?ระท�? า ทุจริ ตเ�?ิ ดขึ้ นโดยทั่วไป
โจทยจะตองพิสูจนวาไดรับความเสียหายที่สมควรไดรับชดใช พิสูจนวาจ�?าเลย�?ระท�?าผิดตอหนาที่
�?ละมีความเชื่อมโยงระหวาง�?ารทุจริต�?ับความเสียหายที่วานั้น
นิติบุคคล�?ละบุคคลธรรมดาที่มีสวนรวมใน�?าร�?ระท�?าทุจริตโดยตรง�?ละโดยรูอยู�?�?ใจจะตองรับ
ผิดตอความเสียหายที่เ�?ิดขึ้น นอ�?จา�?นั้นศาลอาจตัดสินใหผูที่มีสวนสนับสนุน�?าร�?ระท�?าทุจริต
หรือไมด�?าเนิน�?ารตามความเหมาะสมเพื่อปอง�?ัน�?าร�?ระท�?าทุจริตตองรับผิดดวย ซึ่งอาจเปน�?รณี
ของทนายความหรื อคน�?ลางที่ชวยเหลือใน�?าร�?ระท�?าทุ จริตหรือส�?าหรับบริ ษัท�?ม�?ละนายจา ง
ที่ไมควบคุมบริษัทลู�?หรือลู�?จางของตนเองอยางเหมาะสม
ในประเทศ civil law บางประเทศบุคคลใดไดรับผลรายที่เ�?ิดจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดโดยตรง
สามารถเรีย�?รองคาเสียหายจา�?�?ารละเมิดไดในศาล�?พงหรือศาลอา�?าหลังจา�?ที่จ�?าเลยตองค�?า
พิพา�?ษาลงโทษ�?ลว229 ใน�?ารเรีย�?คืนจา�?จ�?าเลยในประเทศอื่นๆ �?ฎหมายวาดวยความรับผิดทั่วไป
�?�?าหนดเพียงใหโจท�?�?สดงใหเห็นวา�?าร�?ระท�?าหรือ�?ารละเวน�?าร�?ระท�?าของจ�?าเลย�?อใหเ�?ิ ด
ความเสียหาย�?�?โจท�?
ใน�?รณีของ�?ารใหสินบน ศาลในบางประเทศอาจพิจารณาวาผูใหสินบน�?ละผูรับสินบนไดรวม�?ัน
�?ระท�?าละเมิด ซึ่งผูเสียหายมีสิทธิเรีย�?รองความเสียหายทั้งหมดจา�?�?ายหนึ่ง�?ายใด�?็ได230 เมื่อมี�?าร
ให สิ น บนเ�?ิ ด ขึ้ น �?็ มี ข อ สั น นิ ษ �?านที่ ไ ม อ าจโต �? ย ง ได ว า สิ น บนนั้ น ให โ ดยมี เ จตนาที่ จ ะจู ง ใจ
ใหเจาหนาที่�?ระท�?า�?ารอันเอื้อประโยชนตอผูจายสินบน�?ละไมเอื้อตอผูบังคับบั�?ชา ขอสันนิษ�?าน
นี้เพียงพอที่จะพิสูจนวา�?าร�?ระท�?าเปนผลหรือไดรับอิทธิพลจา�?�?ารจายเงิน231 ในประเทศอื่นๆ
ผูบังคับบั�?ชาหรือนายจาง�?็มี�?ารเรีย�?รองจา�?ลู�?จางผูรับสินบนบนพื้น�?านของความภั�?ดีที่ตอง
มีตอนายจางตามที่ระบุไวในสั�?�?าจาง�?ตในทางป�?ิบัติเปน�?ารยา�?ที่จะพิสูจนวา�?ารรับสินบน
เปนสาเหตุโดยตรงของความสู�?เสียที่ส�?าคั�?232 �?ลองขอความ 8.2 �?สดงตัวอยางของ�?าร�?ระท�?า
ละเมิดในสหรั�?อเมริ�?า


229
     ในปานามา�?าร�?ออาช�?า�?รรมหรือ�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมายตางๆท�?าใหมี�?ารเรีย�?รองคาเสียหายซึ่งสามารถด�?าเนิน�?ารไดโดย
�?ารฟองคดีอา�?าตอศาลอา�?าหรือโดย�?ารฟอง�?พงตอศาล�?พงเพื่อเรีย�?คาเสียหาย ใน�?รั่งเศสอนุ�?าตใหโจท�?เรีย�?รองคาเสียหาย
ในศาลอา�?าได (ดู art. 2, Criminal Code of Procedure [France])
230
     ในอัง�?ฤษจ�?าเลยอาจมีสวนรวมชดใชคา   สินไหมทด�?ทนจา�?�?าร�?ระท�?าละเมิดรวมภายใต Civil Liability (Contributions) Act
of 1978
231
     Industries & General Mortgage Co. Ltd. v. Lewis [1949] 2 All ER 573 (U.K.)
232
     Kevin E. Davis, “Civil Remedies for Corruption in Government Contracting: Zero Tolerance Versus Proportional Liability,�?
International Law and Justice Working Paper 2009/4 (New York: New York University School of Law, 2009)
                                                                                                                          208
 �?ล องขอ ความ 8.2 �?ฎหมายว าด ว ยองค �?รทุจิ ตของสหรั �?อเมริ�? า (The U.S. Racketeer
 Influenced and Corrupt Organizations (RICO) Statute)
 ในประเทศสหรั�?อเมริ�?ารั�?บาลตางประเทศหรือชาวตางชาติที่เปนโจท�?ในคดี�?พงอาจเรีย�?รอง
 คาสินไหมทด�?ทนส�?าหรับผลเสียหายที่เ�?ิดจา�?�?ารทุจริตหลอ�?ลวง อาจใช Alien Tort Claims Act
 (ประ�?าศใช ป 2332) เพื่ อ ฟ อ ง�?านละเมิ ด อนุ สั �? �?าระหว า งประเทศรวมทั้ ง �?ารทุ จ ริ ต หรื อ
 �?ารฉอโ�?ง ศาลได ตัดสิ นว า ไมมี สิ ทธิ ส วนบุ ค คลส�? า หรั บ �?าร�?ระท�? าภายใต Foreign Corrupt
 Practices Act (FCPA) ซึ่งบังคับตามค�?าฟองอา�?าหรือฟอง�?พงโดยหนวยงานของรั�? �?ตอยางไร
 �?็ตามโจท�?สามารถไดรับคาสินไหมทด�?ทนภายใต�?ฎหมาย RICO ส�?าหรับความเสียหายที่เ�?ิด
 จา�?�?ารทุจริต
 �?ฎหมาย RICO �?�?าหนดใหเปนความผิดหา�?มีสวนรวมโดยตรงหรือโดยออมใน�?ารด�?าเนิน�?ิจ�?าร
 ที่เปนขบวน�?ารทุจริตหรือ�?ารเรีย�?เ�?็บหนี้อันไมถู�?�?ฎหมาย ขบวน�?ารทุจริตที่สามารถพิจารณา
 ได วา เป น “�?าร�?ระท�? า มูล �?าน�? ของ�?ารละเมิ ด�?ฎหมาย RICO ได �?�?�? ารใหสิ นบน ยั �?ยอ�?
 ใชอ�?านาจหนาที่�?รรโช�?ทรัพย ฉอโ�?ง ขัดขวาง�?ระบวน�?ารยุติธรรม�?ละฟอ�?เงิน �?าร�?ระท�?ามูล
 �?านตางๆ ถื อวา เปน�?าร�?ระท�?า �?บบขบวน�?ารทุ จริตเมื่อ “มี จุดประสงค ผลลัพธ ผูมี สวนรวม
 ผูเสียหาย หรือวิธี�?ระท�?าที่เหมือน�?ันหรือคลายๆ �?ัน�? �?ฎหมายนี้บังคับใช�?ับจ�?าเลยที่ได�?ระท�?า
 �?ารมูล�?าน 2 �?าร�?ระท�?าภายในระยะเวลา 10 ป ในทางป�?ิบัติศาลไดวินิจฉัยวา�?ารละเมิด FCPA
 อาจถือวาเปน�?าร�?ระท�?ามูล�?านส�?าหรับความรับผิดทาง�?พงส�?าหรับ�?าร�?ระท�?าที่เปน�?าร�?ระท�?า
 �?บบขบวน�?ารทุ จ ริ ต ค า เสี ย หายต อ งจ า ยเป น สามเท า ถึ ง �?ม ว า บางประเทศมองว า �?ารเรี ย �?
 คาเสียหาย�?บบนี้เปน�?ารลงโทษ�?ละจะไมบังคับใช


�?ารเยียวยา
ในประเทศตางๆ ส วนให�?หลั �?เ�?ณฑเบื้ องต นใน�?ารระบุความเสียหายคือจะต องให ผูเสี ยหาย
อยูในสถาน�?ารณที่ใ�?ลเคียงที่สุด�?ับสถาน�?ารณที่ควรจะเปนของผูเสียหายถาหา�?ไมไดมี�?ารทุจริต
ที่ท�?าใหเ�?ิดความเสียหายขึ้น ศาลอาจสั่งใหจายคาสินไหมชดเชยส�?าหรับ�?ารสู�?เสีย�?�?าไรที่ควรจะ
ไดรับ�?ตไมไดรับอันเปนผลมาจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริต�?ละความเสียหายที่ไมไดเปนตัวเงินที่ไมสามารถ
ค�? า นวณได ใ นทั น ที สิ ท ธิ ข องโจท�? ที่ จ ะได ค า สิ น ไหมทด�?ทนอาจลดลงหรื อ หมดไปใน�?รณี




                                                                                                   209
ประมาทเลิ น เล อ ส�? า หรั บ คดี ทุ จ ริ ต (ตั ว อย า งใน�?ล อ งข อ ความ 8.3) ประเทศ common                             law
บางประเทศสั่งใหจายคาสินไหมทด�?ทนเทา�?ับมูลคาความเสียหายที่คิดเปนตัวเงิน


 �?ลองขอความ 8.3 คาสินไหมทด�?ทนส�?าหรับความเสียหายที่เ�?ิดจา�?ยั�?ยอ�?ทรัพย

 ในคดี Attorney General of Zambia v. Meer Care & Desai & Others (2007)a ศาลสูงของ
 �?รุงลอนดอนพบวามีพยานหลั�?�?านเพียงพอวาเงิน 25 ลานเหรีย�? ถู�?ยั�?ยอ�?�?ละน�?าไปใช
 ในทางที่ผิด�?ละไมมีพื้น�?านทาง�?ฎหมายส�?าหรับ�?ารที่�?ซมเบียตองจายเงิน 21 ลานเหรีย�?ตาม
 สั�?�?าซื้ออาวุธ�?ับบุล�?าเรียซึ่งถู�?�?ลาวหา จ�?าเลยตองรับผิดทางละเมิดส�?าหรับ�?าร�?ระท�?าเหลานี้
 นอ�?จา�?นั้นยังพบวาจ�?าเลย�?ระท�?าผิดตอหนาที่ที่ไดรับความไววางใจที่มีตอสาธารณรั�?�?ซมเบีย
 หรือวาได�?ระท�?าโดยไมสุจริตให�?ารชวยเหลือใน�?าร�?ระท�?าผิดตอหนาที่เชนวาเปนผลใหจ�?าเลย
 ทั้งหมดตองรับผิดตอมูลคาของสินทรัพยที่ยั�?ยอ�?ไปb

 a. Attorney General of Zambia v. Meer Care & Desai & Others [2007] EWHC 952 (Ch.)
 (U.K.).b. ทนายความผู มี ส ว นเ�?ี่ ย วข อ งใน�?ารท�? า ธุ ร �?รรมต า งๆ �?็ มี ค วามรั บ ผิ ด ด ว ยตาม
 ค�?าพิพา�?ษาของศาลสูง�?หง�?รุงลอนดอน�?ตหลังจา�?อุทธรณศาล�?็ย�?ค�?ารองคดีที่พว�?เขาถู�?ฟอง


ความยุงยา�?เปนพิเศษใน�?ารค�?านวณความเสียหายอาจเ�?ิดขึ้นไดในคดีทุจริต ในบางประเทศความสู�?เสีย
ที่ไ ด เ�?ิ ดขึ้ นมี มู ลค า เท า �?ั บ มู ล ค าของสิ นบน �?ตจ�?า นวนเงิ นที่ เปนสิ นบนอาจไมเพี ย งพอส�? า หรั บ
ความสู �? เสี ย ที่ เ �?ิ ด ขึ้ น หา�?ว า ประโยชน อั น มิ ช อบนั้ น รวมอยู ใ น�?ารตั ด สิ น ใจของรั �? บาลหรื อ
ในสั�?�?า�?ารใหสินบนอาจท�?าใหราคาสินคา�?ละบริ�?ารสูง�?วาราคาตลาดหรืออาจท�?าใหมี�?ารใช
หรื อ�?ารขายทรั พ ยา�?รของรั �?บาลในราคาต่�? า �?ว า ราคาตลาด นอ�?จา�?นั้ น อาจมี ค วามเสี ย หาย
ทางสังคมหรือสิ่ง�?วดลอมที่เ�?ิดขึ้นจา�?�?ารท�?าสั�?�?าวาจาง
ในสถาน�?ารณเชนนี้เพื่อจะใหไดรับคาสินไหมทด�?ทนครบถวนเจาหนาที่หรืองค�?รของรั�?บาล
จะตองพิสูจนใ หเห็นความ�?ต�?ตางของผลประโยชนที่ควรจะได รับหา�?ไมมี�?ารใหสินบน�?ละ
ผลประโยชนที่ไดรับหลังจา�?ที่มี�?ารท�?าสั�?�?าที่ฉอโ�?ง233 อาจไมเปน�?ารเพียงพอที่จะ�?สดงใหเห็น
233
     Kevin E. Davis, “Civil Remedies for Corruption in Government Contracting: Zero Tolerance Versus Proportional Liability,�?
International Law and Justice Working Paper 2009/4 (New York: New York University School of Law, 2009)



                                                                                                                         210
วาราคาสินคา�?ละบริ�?ารไดถู�?�?�?าหนดไวสูง�?วาราคาตลาด ศาลอาจ�?�?าหนดใหมี�?ารวัดอัตราราคา
ที่เที่ยงตรงมา�?ขึ้นที่ผูเจรจาตอรองที่มีความเชี่ยวชา�?จะยอมรับไดในตลาดสินคา�?ละบริ�?ารที่มี
คุณภาพเทาเทียม�?ัน �?าร�?�?าหนดวิธี�?ารวัด�?บบนี้อาจเปนป�?�?หาไดในบางสถาน�?ารณ�?ละใน�?รณี
ที่ไมมีราคาตลาดอางอิงอยางชัดเจน234 ในสถาน�?ารณเชนนี้�?าร�?�?าหนดมูลคาความเสียหายมั�?จะ
ต องมี พ ยานหลั �? �?านที่ เป นข อ ต�?ลงลั บ ระหว า งผู ใ ห สิ นบน�?ละเจ า หน า ที่ ทุ จริ ต �?ละ/หรื อผู ใ ห
ความชวยเหลือทางดานเทคนิคหรือบั�?ชี235
ในบางประเทศเมื่อมี�?ารเป�?ดเผย�?าร�?ระท�?าทุจริตหลังจา�?ที่เหตุ�?ารณเ�?ิดขึ้นหลายปผานไปศาล
อาจสันนิษ�?านวาสินบนนั้นได ถู�?รวมเขาไปในราคาตามสั�?�?า�?ลว ส�?า หรับความสู�?เสียอื่นๆ
โจท�?จะตองเปนผูพิสูจน�?ละระบุจ�?านวน236
ในประเทศอื่นๆ ผูใหสินบนอาจตองรับผิดส�?าหรับความสู�?เสียที่ผูเสียหายไดรับใน�?ารเขาท�?าสั�?�?า
ที่ไมเปนธรรม237 บางศาลสันนิษ�?านวาราคาที่�?ทจริงที่เจาหนาที่ซื้อตามสั�?�?าที่ฉอโ�?งนั้นเพิ่มขึ้น
อยางนอยเทา�?ับจ�?านวนเงินสินบน238 �?ละความเสียหายที่เ�?ิดขึ้นเ�?ินไปจา�?นี้จะตองมี�?ารพิสูจน239
ในบริบทของความสัมพันธของนายจาง/ลู�?จางประเทศอื่นๆ ได�?�?าหนดเปนพื้น�?านไววาทั้งลู�?จาง
ที่ รับ สิ นบน�?ละผู ใ ห สิ น บนต อ งมี ค วามรั บ ผิ ดต อนายจ า งอย า งน อยเท า �?ั บ จ�? า นวนเงิ น สิ นบน240
�?ละบริษัท�?็ตองรับผิดตอ�?าร�?ระท�?าละเมิดของลู�?จางดวย241 ใน�?รณีที่ไมมีเครื่องวัดที่เที่ยงตรง
�?ารวัดที่สมเหตุสมผลอาจเปนตัวสินบนเอง242 ผล�?�?าไร243 หรือผลเสียหายที่เ�?ิดขึ้นจา�?าร�?ระท�?า



234
    โดยเฉพาะอยางยิ่งใน�?าร�?อสรางหรือเครื่องมือบางอยาง�?ละส�?าหรับ�?ารใหบริ�?ารเ�?ี่ยว�?ับ�?ารให�?นวคิด รวมถึง�?ารให
ค�?าปรึ�?ษาใน�?ารท�?า�?ารศึ�?ษาวิจัย
235
    ตัวอยางเชน พยานหลั�?�?านเชนวาอาจเปนเอ�?สารที่�?สดงวาผูใหสินบน�?ละเจาหนาที่ที่ทุจริตมี�?ารต�?ลง�?ันอยางลับๆ ใหเพิ่ม
ราคาโดยเจาะจงเปนจ�?านวนเงินหรือเปอรเซ็นต �?ารเปรียบเทียบ�?ับ�?ารเสนอราคาของคู�?ขงที่เขารวมประมูล หรือบันทึ�?ค�?าสนทนา
หรือรายงาน�?ารประชุมที่มี�?ารพูดถึงขอต�?ลงใน�?ารท�?าทุจริต
236
     O. Meyer, ed., Civil Law Consequences of Corruption (Baden Baden: Nomos Verlag, 2009)
237
    Salford Corporation v. Lever (No. 2) (1891) 1 QB 168 (U.K.).
238
    Ibid.
239
    Solland International Ltd. v. Daraydan Holdings Ltd. [2002] EWHC 220 (TCC) (U.K.)
240
    Williams Electronic Games, Inc. v. Garrity, 479 F.3d 904 (7th Cir., 2007) (U.S. Court of Appeals)
241
    เยอรมนีใชหลั�?�?ารนี้
242
    Continental Management, Inc. v. United States, 527 F.2d 613, 620, 208 (Ct. Cl. 501 1975) (U.S. Court of Claims)
243
    ศาลสหรั�?ไดสรุปวาผลประโยชนที่ควรไดรับอาจเปนตัวที่ใชวัดคาความเสียหายไดอยางสมเหตุสมผลเพราะวาเปน�?าร
รับประ�?ัน�?ารจายคาสินไหมทด�?ทนให�?�?โจท�?ปอง�?ัน�?ารร่�?ารวยโดยไมชอบของจ�?าเลย�?ละเปน�?ารปองปราม�?ารจงใจละเมิด
�?ฎหมาย
                                                                                                                       211
มูล�?านของรูป�?บบของ�?ารด�?าเนิน�?ิจ�?ารที่ผิด�?ฎหมาย244 คดี Fyffes v. Templeman �?ละพว�?
(�?ลองขอความ 8.4) �?สดงใหเห็นวิธี�?ารที่ศาลระบุชี้ความเสียหาย�?ละจ�?านวนความเสียหายดัง�?ลาว



 �?ลองขอความ 8.4 Fyffes v. Templeman and Others (2000)a
 Fyffes เปนบริษัทที่ท�?า�?ารคาเ�?ี่ยว�?ับ�?ลวยหอมอางวาลู�?จางที่เปนคนเจรจาต�?ลง�?ันผูรับจาง
 ขนสงสินคารับเงินสินบนมา�?�?วา 1.4 ลานเหรีย�? ในชวงป 2545-2549 �?ารใหสินบนนี้ถู�?เป�?ดเผย
 เมื่อส�?านั�?งานภาษีของอเมริ�?าไดรับ�?จงวามี�?ารจายเงินที่ไมได�?สดงราย�?ารที่ลู�?จางของบริษัท
 รับเงินในประเทศสหรั�?อเมริ�?าจา�?บริษัทที่จดทะเบียนในไซปรัส
 Fyffes ตอง�?ารเรีย�?เงินคาเสียหายจา�?ลู�?จาง บริษัทขนสงสินคา�?ละตัว�?ทน จ�?าเลยทั้งหมดถู�?
 ตัดสินวาตองรับผิดรวม�?ันส�?าหรับมูลคาของสินบน ศาลวินิจฉัยวา “ไมสามารถมีขอโต�?ยงไดเลย
 วาผูรับจางไดพิจารณา�?ลวใน�?ารต�?ลงคาขนสงใน�?ตละปซึ่ง Fyffes ควรจะจายนอย�?วาถาหา�?
 จะตองจายเพียงตามจ�?านวนที่ผูรับจางรับได�?
 บริษัทขนสง�?ละตัว�?ทนมีความรับผิดตองจา ยคาสินไหมทด�?ทนเพิ่ มเติมส�?าหรับ�?ารที่ Fyffes
 ไดรับความเสียหายจา�?�?ารเขาท�?าสั�?�?าที่ไมนาพอใจ ศาลไดระบุวาใน�?ตละป Fyffes ควรจะตอง
 จายเงินเทาไหรหา�?วาผูเจรจาตอรองเปนผูที่ซื่อสัตยสุขุมรอบคอบ ไมมีพยานหลั�?�?านที่�?สดงให
 เห็นวาเงินที่จายจริงนั้นมีความ�?ต�?ตางในป 2535 2537 �?ละ 2538 �?ตศาลไดวินิจฉัยวาเงินที่จาย
 จริงนาจะสูง�?วาที่ควรตองจายเปนเงิน 830,002 เหรีย�? ในป 2546 �?ละ 1.1 ลานเหรีย�?ในป 2549
 ส�?าหรับเงินที่เปนผล�?�?าไรของผูรับจางถู�?สาลป�?ิเสธเพราะวา “มีความเปนไปไดสูง�?วา Fyffes
 นาจะไดต�?ลงท�?าสั�?�?าใชบริ�?ารของผูรับจางหา�?วาเจาหนาที่ไมได�?ระท�?า�?ารอันไมซื่อสัตย�?
 มีผลท�?าให “�?�?าไรตามป�?ติที่เ�?ิดขึ้นจา�?สั�?�?าไมไดเ�?ิดจา�?�?ารใหสินบน�?ตเ�?ิดจา�?�?ารใหบริ�?าร
 ซึ่งเ�?ิดขึ้นหา�?มี�?ารท�?าสั�?�?าไมวา�?รณีใด�?
 a. Fyffes Group Ltd. v. Templeman [2000] 2 Lloyd’s Rep 643 (U.K.).




244
    ใน County of Oakland, et al. v. Vista Disposal, Inc., et al., 900 F. Supp. 879 (E.D. Mich. 1995) (U.S. District Court) ศาล
�?ขวงตัดสินวา�?ารวัดมูลคาความเสียหายทาง�?พงในคดี Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act คือผลเสียหายที่เ�?ิด
จา�?�?าร�?ระท�?ามูล�?านของรูป�?บบ�?ารด�?าเนิน�?ิจ�?ารที่ผิด�?ฎหมาย ใน�?รณีของสั�?�?า�?�?าจัดขยะของเมือง คาเสียหายคือผลตางของ
ราคาที่ถู�?เรีย�?เ�?็บเงิน�?ับราคาที่ควรจะจายถาหา�?ไมมี�?ารทุจริต
                                                                                                                            212
8.1.3 �?ารฟองบนพื้น�?านสั�?�?าเปนโมฆะหรือ�?ารละเมิดสั�?�?า
มูลคดี
ศาลหรืออนุ�?าโตตุลา�?ารอาจตัดสินวาสั�?�?าที่ไดรับหลังจา�?ที่เจาหนาที่รั�?ได�?ระท�?าทุจริตถือเปน
สั�?�?าที่ไมชอบดวย�?ฎหมายดังนั้นจึงเปนโมฆะหรือใชบังคับไมได245 �?ารเปนโมฆะอาจอยูบน
พื้น�?านขอเท็จจริงที่วาสั�?�?าถู�?บิดเบือนโดย�?ารฉอโ�?ง�?ละ�?ารยินยอมนั้นถู�?ท�?าใหเปนโมฆะ
โดย�?ารทุจริต
�?ารละเมิดสั�?�?าเปนอี�?เรื่องหนึ่งที่น�?ามาฟองไดในบางประเทศโดยเฉพาะเมื่อสั�?�?ามี�?ารระบุไว
วาผูรับจางจะไมใหสิ่งจูงใจ�?�?เจาหนาที่รั�?ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารอนุมัติใหท�?าสั�?�?าหรือ�?ารบริหาร
สั�?�?า �?ารละเมิ ดข อห า มนี้ ท�? า ให รั�?บาลมี สิ ท ธิที่ จะย�?เลิ �? สั �?�?าไม ตองท�? า ตามข อผู �? พั น�?ละ
เรีย�?รองคาเสียหายได246

�?ารเยียวยา
�?ารเยี ย วยาส�? า หรั บ สั �?�?าที่ เป น โมฆะหรื อ �?ารละเมิ ดสั �?�?ารวมถึ ง ความเสี ย หายที่ เป นตั วเงิ น
เชน คาสินไหมทด�?ทน คาเสียหายจา�?ารผิดสั�?�?า�?ละอื่นๆ (เชน คาเสียหายที่�?�?าหนดไวลวงหนา
หรือเบี้ยปรับเนื่องจา�?ความลาชา) ในบาง�?รณีศาลอาจจ�?า�?ัดคาเสียหายไวเทา�?ับเงินตามสั�?�?าที่ได
จายไป�?ลว�?ละไมรวมถึงเงินที่ยังไมไดจายตามสั�?�?า247ในบางประเทศ�?ารบอ�?เลิ�?สั�?�?า�?็อาจ
ด�?าเนิน�?ารไดโดยเฉพาะอยางยิ่ง�?รณี�?ารใหสินบน�?ละ�?ารฮั้วประมูล248 ขออางที่จะท�?า�?ารบอ�?เลิ�?
สั�?�?าจะตองมี�?ารพิสูจนวาองค�?รของรั�?บาลนาจะป�?ิเสธ�?ารท�?าสั�?�?าหา�?ไมมี�?าร�?ระท�?าที่เปน
�?ารฉอโ�?ง ถาหา�?ไมเปนเชนนั้นองค�?รของรั�?บาลจะมีสิทธิไดรับเพียงคาเสียหายใน�?ารเขาท�?าสั�?�?า
ที่ มี เงื่ อนไขเอื้ อ ประโยชน ใ ห น อย�?ว า ที่ ค วรจะได รับ ตามที่ ต�?ลง�?ั นหา�?ไม มี �? าร�?ระท�? า ที่ เป น
�?ารละเมิดสั�?�?า


245
     UNCAC art. 34 อนุ�?าตในรั�?ภาคีด�?าเนิน�?ารเชนนั้นได
246
     อางถึงประเทศอัง�?ฤษ
247
     ใน S.T. Grand, Inc. v. City of New York, 32 NY2d 300, 344 NYS2d 938 (1973) (U.S.) ศาลวินิจฉัยวาผูรับจางที่จายเงินสินบน
เพื่อใหไดท�?าสั�?�?าท�?าความสะอาดอางเ�?็บน้�?าของ�?รุงนิวยอร�?ไมสามารถเรีย�?เ�?็บเงินในสวนที่ยังไมจาย �?ตเมืองนิวยอร�?สามารถ
เรีย�?คืนเงินทัง้ หมดที่จายไปได ศาลอื่นๆ วินิจฉัยวาเทศบาลมีสิทธิที่จะไดรับเพียงคาสินไหมทด�?ทนความเสียหาย ที่เ�?ิดจา�?�?ารท�?า
สั�?�?าโดยมิชอบดวย�?ฎหมาย
248
     Ross River Ltd. v. Cambridge City Football Club Ltd. [2007] EWHC 2115 (Ch) (U.K.) นอ�?จา�?นั้นศาล�?รั่งเศสวินิจฉัยวา
หนวยงานรั�?บาลที่ท�?าสั�?�?าหลังจา�?ทีผ     ่ ูประมูลมี�?ารฮั้ว�?ันเพื่อไมใหมี�?าร�?ขงขัน�?ันใน�?ระบวน�?ารประ�?วดราคามีสิทธิเลิ�?สั�?�?า
หรือเรีย�?คาเสียหาย
                                                                                                                          213
 �?ลองขอความ 8.5 World Duty Free Company Limited v. The Republic of Kenya (2006)a
 ในป 2532 ประเทศเคนยาไดเขาท�?าสั�?�?า�?ับ World Duty Free Company (WDF) เพื่อ�?าร�?อสราง
 บ�?ารุ งรั �?ษา�?ละด�? าเนิน�?ิ จ�?ารศูนย Duty Free ที่ สนามบิ นไนโรบี�?ละมอมบาซา เพื่ อใหไ ด
 ท�?าสั�?�?า WDF ไดจายสินบนให�?�?อดีตประธานาธิบดีเคนยา Daniel arap Moi ตอมาในป 2541
 WDF ถู�?ค�?าสั่งพิทั�?ษทรัพยโดยศาลสูงของเคนยา �?ละมีศาลมีค�?าตัดสิน�?ละค�?าพิพา�?ษาในป 2544
 โอนความเป น เจ า ของผู ไ ด รั บ ประโยชน ใ ห �? �? เ จ า พนั �? งานรั �? ษาทรั พ ย ใน�?ารคั ด ค า นค�? า สั่ ง
 ตอ ICSID WDF อางวาประเทศเคนยาไดท�?าลายโดยไมชอบดวย�?ฎหมายซึ่งสิทธิตามสั�?�?าโดย
 ค�?าสั่งพิทั�?ษทรัพย รั�?บาลเคนยา�?ยงวา WDF ไดเขาท�?าสั�?�?าดวย�?ารใหสินบนซึ่งเปน�?ารละเมิด
 �?ฎหมายของอัง�?ฤษ�?ละเคนยาที่บังคับใช�?ับสั�?�?า�?ละยังละเมิดนโยบายระหวางประเทศดวย
 ดังนั้นรั�?บาลจึงมีสิทธิโดยชอบธรรมที่จะไมตองป�?ิบัติตามขอผู�?มัดของสั�?�?า
 องคคณะตุลา�?ารไดวินิจฉัยวา เคนยามีสิทธิโดยชอบดวย�?ฎหมายที่จะไมป�?ิบัติตามสั�?�?า�?ละ
 �?็ไมป�?ิบัติตามสั�?�?าไป�?ลวโดยชอบดวย�?ฎหมาย


ในขอพิพาทที่เ�?ิดขึ้นจา�?สั�?�?า�?ารลงทุนระหวางประเทศอาจมี�?ารพิจารณาถึงหลั�?�?ารในเรื่อง
“ความรั บ ผิ ด ชอบ�?ห ง รั �? �? ผู �? มั ด ให รั �? บาลต อ งมี ค วามรั บ ผิ ด ชอบอย า งเต็ ม ที่ ต อ �?าร�?ระท�? า
ของตัว�?ทน249 ท�?าใหสั�?�?าตางๆ อาจยังมีผลใชไดทั้งๆ ที่เปน�?ารต�?ลงยินยอมโดยผิด�?ฎหมาย
หรือบ�?พรองที่เ�?ิดจา�?�?ารทุจริต�?ละ�?ารเยียวยาควรจะจ�?า�?ัดอยู�?คคาเสียหาย �?ารปรับสั�?�?า�?ละ
�?ารลดราคา250 อี�?ดานหนึ่ง “นโยบายระหวางประเทศ�? (หมายถึง “ความสงบเรียบรอยของประชาชน
ระหว า งประเทศ�?) ได ถู �? น�? า มาใช เ พื่ อ สนั บ สนุ น �?ารไม ป �?ิ บั ติ ต ามสั �? �?าในคดี ที่ น�? า ขึ้ น สู
�?ารพิจารณาของคณะอนุ�?าโตตุลา�?ารของ ICSID (ดู�?ลองขอความ 8.5)251
องค�?รเอ�?ชนรวมถึง TI ไดสงเสริมใหมี�?ารท�?าขอต�?ลง Integrity Pact ซึ่งองค�?รของรั�?บาล�?ละ
ผู เข า ประมู ล งานของรั �?ต�?ลงร วม�?ั นถึ ง บทลงโทษที่ ป ระ�?าศให ท ราบ�? อนส�? า หรั บ �?ารละเมิ ด
ขอต�?ลงที่จะไมใหสินบน�?�?เจาหนาที่รั�? บทลงโทษที่ศาลหรืองคคณะอนุ�?าโตตุลา�?ารจะน�?ามาใช
วาจะเปน�?ารป�?ิเสธหรือไมไดรับสั�?�?า ความรับผิดตอความเสียหายที่เ�?ิด�?ับผูวาจาง�?ละผูรวม

249
    Hilmar Raeschke-Kessler and Dorothee Gottwald, “Corruption,�? in The Oxford Handbook of International Investment Law,
ed. Peter Muchlinski, Federico Ortino, and Christoph Schreuer (Oxford, U.K.: Oxford University Press, 2008), 584–616
250
    Davis, “Civil Remedies for Corruption in Government Contracting.�?
251
     ยังไมเปนที่�?ระจางชัดวาอนุ�?าโตตุลา�?ารในทาง�?ารคาระหวางประเทศจะสนับสนุนผลที่เ�?ิดขึ้นนี้หรือไมใน�?รณีที่ไมมี
�?ฎหมายภายในบังคับใชอยูเ�?ี่ยว�?ับ�?ฎเ�?ณฑ�?ารถือเปนโมฆีย�?รรม
                                                                                                                      214
ประมูลที่เขา�?ขงขันรายอื่นๆ�?ละ�?ารหามผูละเมิดขอต�?ลงเขาเสนอราคาเปนระยะเวลาตามความเหมาะสม
จะขึ้นอยู�?ับขอต�?ลงที่ไดท�?าไว เพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารโต�?ยงที่สลับซับซอนเ�?ินไปเ�?ี่ยว�?ับระดับของ
ความเสียหายอาจมี�?าร�?�?าหนดไวลวงหนาส�?าหรับมูลคาของ “คาเสียหายที่�?�?า หนดไวลวงหนา �?
ซึ่งอาจ�?�?าหนดเปนรอยละของรายไดหรือ�?�?าไรตามสั�?�?า (หรือเปนจ�?านวนที่เปนผลคูณของเงิน
สินบน เชน 200% หรือ 300% ของเงินสินบน) มี�?ารใช Integrity Pacts ในหลายๆ ประเทศ เชน
อารเจนตินา จีน โคลัมเบีย เอควาดอร เยอรมัน อินเดีย เม็�?ซิโ�?�?ละปา�?ีสถาน �?ละประเทศอื่นๆ
เมื่อมี�?ารบังคับใช Integrity Pact อาจชวยใหรั�?บาลเรีย�?คืนเงินที่จายหรือผลประโยชนที่ไดรับโดย
มิชอบจา�?�?ารจายเงินทุจริตให�?�?เจาหนาที่รั�?บาล252

8.1.4 �?ารฟองคดีบนพื้น�?านของ�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายหรือลาภอันมิควรได
�?ารฟองรองเรีย�?คืนหรือใหชดใชคืนผล�?�?าไรที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?ฎหมายหรือผิดจริยธรรม
อยูบนพื้น�?านของหลั�?�?ารทาง�?ฎหมาย�?ละศีลธรรมที่วาไมมีใครควรจะไดรับผลประโยชนจา�?
�?าร�?ระท�?าผิดหรือจา�?�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายหรือจา�?ลาภอันมิควรได (ดู�?ลองขอความ 8.6)
ศาลอาจสั่งใหจ�?าเลยจายคืนผล�?�?าไรโดยมิชอบถึง�?มวาผูเสียหายจะไมไดรับความสู�?เสียหรือ�?าร
เสียประโยชนอื่นใด�?็ตาม253
ในบางประเทศศาลไดวินิจฉัยวา�?ารรับสินบนท�?าใหมีความรับผิดบนพื้น�?านของความไมซื่อสัตย
หรือเ�?ิด�?ารฟองรองใหชดใชคืนผล�?�?าไรโดยไมจ�?าเปนตองค�?านึงถึงผลเสียหายที่เ�?ิดขึ้น254 ซึ่งมีผล
ใหผูใหสินบนมีความรับผิดเทา�?ับจ�?านวนเงินสินบน ความเสียหายในสวนที่เ�?ินไปจา�?จ�?านวนเงิน
สินบนจะตองเรีย�?คืนเปนคาเสียหาย

8.2. �?ารฟองคดี�?พงเพื่อติดตามสินทรัพยคืน
8.2.1 �?ารเริ่ม�?ระบวน�?ารทาง�?พง
�?ารฟองคดี�?พงตอศาลหรืออนุ�?าโตตุลา�?ารเพื่อติดตามสินทรัพยคืน ศาลตางประเทศอาจมีอ�?านาจ
ถาจ�?าเลย (บุคคล) อาศัยอยูหรือจดทะเบียนบริษัทหรือท�?าธุร�?ิจ (องค�?ร) ในประเทศนั้น ถาสินทรัพย

252
      Transparency International, “The Integrity Pact, a Powerful Tool for Clean Bidding,�? http://www.transparency.org
253
      โดยหลั�?�?าร�?ฎหมาย�?พงของเยอรมันสนับสนุนมุมมองที่วาจะตองไมอนุ�?าตใหตัว�?ทนหรือผู�?ระท�?าผิดเ�?็บเงินทีไ          ่ ดรับสินบน
ไว
254
      Dubai Aluminum Company Ltd. v. Salaam and Others [2002] All ER (D) 60 (Dec) (U.K.)



                                                                                                                            215
อยูภายในหรือผานประเทศ หรือถา�?าร�?ระท�?าทุจริตหรือ�?ารฟอ�?เงินเ�?ิดขึ้นในดิน�?ดนประเทศนั้น
โดยทั่วไปเปนไปไดที่จะน�?าพยานหลั�?�?านที่รวบรวมไวใน�?ระบวน�?ารทางอา�?ามาใชใน�?ารฟอง
คดี�?พง


 �?ลองขอความ 8.6 �?ารเรีย�?เอาผล�?�?าไรโดยมิชอบคืน – �?นวป�?ิบัติในสหรั�?อเมริ�?า
 ในสหรั �?อเมริ �? า�?ารเรี ย �?เอาผล�?�? า ไรโดยมิ ช อบคืนมั �? ด�? า เนิน�?ารโดยคณะ�?รรม�?ารตลาด
 หลั�?ทรัพย�?ละ�?ระทรวงยุติธรรมใน�?ารฟองคดี�?พงหรือคดีอา�?าเพื่อ�?ารบังคับใช�?ฎหมาย
 FCPA ขอต�?ลงระงับคดีมั�?จะรวมถึง�?ารเรีย�?คืนผลประโยชนที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?าผิดหรือ
 �?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย ใน�?รณีที่สั�?�?าที่ท�?า�?ับรั�?บาลไดมาโดย�?ารใหสินบน�?ารร่�?ารวย
 โดยผิด�?ฎหมายมั�?จะค�?านวณโดย�?ารหั�?คาใชจายโดยตรง�?ละคาใชจายโดยชอบดาน�?ฎหมาย
 ที่เ�?ี่ยวเนื่อง�?ับสั�?�?าออ�?จา�?รายไดทั้งหมด จ�?านวนเงินสินบน�?ละภาษีไมคิดเปนรายจายที่จะ
 น�?ามาหั�?ได ใน�?ารฟองคดี�?พงอื่นๆ ที่เอ�?ชนเปนโจท�?ศาลสหรั�?ไดวินิจฉัยวานายจางหรือผูซื้อ
 มีสิทธิที่จะเรีย�?เอาคืนจ�?านวนเงินสินบนที่ลู�?จางไดรับถึง�?มวาสินคา�?ละบริ�?ารตางๆจะเปนไป
 ตามที่นายจางตอง�?าร�?ละ�?ม�?ตราคาจะสมเหตุสมผล�?็ตามa
 a. Sears, Roebuck & Co. v. American Plumbing & Supply Co., 19 F.R.D. 334, 339 (E.D.Wis., 1956) (U.S.).




อาจมี�?ารใชอนุ�?าโตตุลา�?ารหา�?สั�?�?านานาชาติมีขอ�?�?าหนด�?ารใชอนุ�?าโตตุลา�?ารหรืออี�?
ทางเลือ�?หนึ่งคือ�?ารใชสนธิสั�?�?าทวิภาคีวาดวย�?ารลงทุนเปนพื้น�?านของอนุ�?าโตตุลา�?ารเพื่อ
ระงับขอพิพาทที่เ�?ิดจา�?�?ารลงทุน สนธิสั�?�?าทวิภาคีวาดวย�?ารลงทุนสวนให�?�?�?าหนดใหมี�?ลไ�?
ระงับขอพิพาทเชิงบังคับหรืออนุ�?าตใหขอความชวยเหลือจา�?อนุ�?าโตตุลา�?ารระหวางประเทศ
ของ ICSID เขตอ�?านาจของ ICSID ครอบคลุมขอพิพาททาง�?ฎหมายใดๆที่เ�?ิดขึ้นโดยตรงจา�?�?ารลงทุน
ระหว า งรั �?คู สั �?�?า (หรื อ เขตป�?ครองย อยหรื อ หน ว ยงานของรั �? คู สั �? �?าที่ �?ต ง ตั้ ง โดยรั �?นั้ น )
�?ละคนชาติของรั�?คูสั�?�?าอื่นซึ่งคูสั�?�?า�?หงขอพิพาทมีหนังสือยินยอมยื่นตอ ICSID

8.2.2 �?ารรวบรวมพยานหลั�?�?าน�?ละรั�?ษาสินทรัพย
เชนเดียว�?ัน�?ับ�?ระบวน�?ารทางอา�?าโจท�?ในศาล�?พงจะตองจัดหาพยานหลั�?�?านโดยตรงหรือ
พยาน�?วดลอม�?รณีเพื่อพิสูจน�?าร�?ระท�?า �?ลองขอความ 8.7 อธิบาย�?ารใชพยาน�?วดลอม�?รณี
ใน�?ระบวน�?ารทาง�?พงที่เอ�?ชนเปนโจท�?
                                                                                                          216
 �?ลองขอความ 8.7 พยาน�?วดลอม�?รณีที่น�?ามาใช Federal Republic of Nigeria v. Santolina
 Investment Corp., Solomon & Peters, and Diepreye Alamieyeseigha (2007)a

 �?ารตัดสินคดี�?ระท�?าลับหลังจ�?าเลยซึ่งไดรับหมาย�?จง�?ลว ศาลอาศัยขอสรุปที่วาเงินนั้น�?า�?ไว
 ในบั �?ชี ธ นาคารใน�?รุ ง ลอนดอน�?ละทรั พ ย สิ นอยู ใ นชื่ อของบริ ษั ท 2 �?ห ง ที่ ค วบคุ ม โดย
 Diepreye Alamieyeseigha เปนสินบน�?ละผล�?�?าไร�?ับที่ตองคืนให�?�?รั�?บาลไนจีเรีย เพื่ออธิบาย
 ขอสรุปนี้ศาลได�?ลาวถึงหลายๆ องคประ�?อบที่เปนพยาน�?วดลอม�?รณี

       มีค วามไม ส อดคล อง�?ันอย างมา�?ระหว า งสิ นทรัพ ย �?ละรายไดที่ �?สดงไว อยา งเป น
        ทาง�?ารโดย Diepreye Alamieyeseigha �?ับเงินที่�?า�?ไวในบั�?ชีธนาคารตางประเทศ
       จ�?าเลยถือครองบั�?ชีธนาคารตางประเทศโดยละเมิดขอหามตามรั�?ธรรมนู�?
       จ�?าเลยไมสามารถอธิบายอยางมีเหตุผล�?ละชอบธรรมตาม�?ฎหมายไดถึงความสามารถ
        ที่จะมีสินทรัพยในจ�?านวนเงินเทานั้นนอ�?ประเทศไนจีเรียได
       เงินถู�?โอนไปโดยผูรับสั�?�?าจา�?รั�?บาลโดย�?ารท�?าธุร�?รรม�?ย�?�?ัน�?ละถือครองโดย
        เครื่องมือทางธุร�?ิจนอ�?ประเทศ
       ทรัพยสินที่เปนที่พั�?อาศัยซื้อโดยใชเงินที่โอนหรือ�?ูจา�?เครื่องมือทางธุร�?ิจเหลานั้น
 a. Federal Republic of Nigeria v. Santolina Investment Corp., Solomon & Peters and Diepreye Alamieyeseigha [2007]
 EWHC 437 (Ch.) (U.K.).



�?ารใชพยานหลั�?�?านที่รวบรวมไดจา�?�?ระบวน�?ารทางอา�?า
ถึง�?มวาโดยทั่วไปอาจเปนไปไดที่จะน�?าพยานหลั�?�?านที่รวบรวมไดใน�?ระบวน�?ารทางอา�?ามาใช
ใน�?ารฟ องคดี �? พ ง �?ต ใ นบางประเทศ�?็ ไ ม อ นุ �? าตให ใ ช เ พราะเป น เรื่ องเ�?ี่ ย ว�?ั บ ความลั บ �?ละ
�?ารรั�?ษาความลับตาม�?ฎหมายวาดวย�?ารสืบสวนสอบสวน255 ในท�?านองเดียว�?ันพยานหลั�?�?าน
ที่เริ่ม�?ร�?รวบรวมเพื่อสนับสนุน�?ารสืบสวนสอบสวน�?ละ�?ารฟองคดีอา�?าในตางประเทศอาจถู�?
น�?ามาใชใน�?ารด�?าเนินคดี�?พงที่ริเริ่มในประเทศ common law บางประเทศ256

255
    ในประเทศ�?รั่งเศส�?ารเป�?ดเผยองคประ�?อบของ�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าที่ด�?าเนิน�?ารอยูถือเปนความผิดอา�?า �?ตอยางไร�?็
ตามเมื่อ�?ระบวนพิจารณาทางอา�?าเสร็จสิ้น�?ลว คูความที่เปนเอ�?ชนไดรับอนุ�?าตใหน�?าเอ�?สารที่เ�?ี่ยวของไปใช�?ละเป�?ดเผยใน
�?ระบวนพิจารณาทาง�?พงได
256
     ในคดีFederal Republic of Nigeria v. Santolina, Solomon & Peters and Diepreye Alamieyeseigha Proceeds of Corruption Unit
of the Metropolitan Policeไดรวบรวมขอมูลเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพย�?ละ�?าร�?ระท�?าทุจริตของ Alamieyeseigha เพื่อสนับสนุน�?ารสืบสวน
สอบสวนทางอา�?า�?ละเพื่อด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายจา�?รั�?บาลไนจีเรีย Alamieyeseigha
                                                                                                                       217
ค�?าสั่งใหเป�?ดเผย�?ละค�?าสั่งไมใหเป�?ดเผยขอมูล
เอ�?สารที่ คูความ�?ละบุ คคลที่สามยึดถืออยูเข าขายที่ตองเป�? ดเผยขึ้นอยู�?ั บวิธี พิจารณาความ�?พ ง
ที่ บั ง คั บ ใช อยู ในคดี ติ ดตามสิ นทรั พ ย คื นเป น ประโยชน อย า งยิ่ ง ที่ จ ะร องขอให เป�? ดเผยเอ�?สาร
ที่บุคคลที่สามยึดถืออยู – เอ�?สารธนาคาร�?ละเอ�?สารทาง�?ารเงินรวมถึง�?บบฟอรมขอเป�?ดบั�?ชี
รู ป พรรณของเจ า ของผู รั บ ประโยชน ข องบั �? ชี หรื อ ของบริ ษั ท �?ละทรั ส ต ราย�?ารเงิ น�?า�?ถอน
ในบั�?ชีเงิน�?า�? �?ละขอมูลเ�?ี่ยว�?ับตัวตนของลู �?คา บุคคลที่สามารถถู �?สั่งใหเป�?ดเผยรูปพรรณ
ของผู�?ระท�?าผิดดวย257
ในประเทศ civil law บางประเทศ�?ารใหเป�?ดเผยขอมูลเปนค�?าสั่งที่ออ�?โดยผูพิพา�?ษา�?ละสามารถ
บังคับใชไดโดยไมตองมีระเบียบ�?บบ�?ผน258 ในประเทศ civil law อื่นๆ อาจมี�?ารรองขอ�?ายเดียว
ตอศาล�?พงเพื่อใหออ�?ค�?าสั่งขอพยานหลั�?�?าน�?อนที่จะยื่นฟอง�?พง ในประเทศ common law
คู ค วามจะต องให ข อมู ล ที่ เ�?ี่ ย วข องที่ อยู ใ นความควบคุ ม ของตนเอง�?�? คู ค วาม�? า ยตรงข า ม�?ละ
สามารถยื่นค�?ารองขอตอศาลเพื่อขอใหบุคคลที่สามเป�?ดเผยเอ�?สาร
ในบางประเทศศาลไดรับอนุ�?าตใหออ�?ค�?าสั่งใหเป�?ดเผยสินทรัพยทั่วโล�? (ดู�?ลองขอความ 7.11
ในบทที่ 7) เพื่อใหค�?าสั่งเชนวามีประสิทธิภาพอยาง�?ทจริงในตางประเทศค�?าสั่งนั้นจะตองสามารถ
บังคับไดโดยศาลตางประเทศ ค�?าสั่งเชนวามั�?จะเปนค�?าสั่ง�?ายเดียว
เพื่อปอง�?ันไมใหบุคคลที่สามรวมถึงธนาคารตางๆ �?จงใหจ�?าเลยทราบวามีค�?าสั่งใหเป�?ดเผยเอ�?สาร
ศาลอาจมีค�?าสั่งไมใหเป�?ดเผยขอมูลดวย(“gag�? หรือ “no-say�?) �?ารละเมิดขอหามเรื่อง�?ารรั�?ษา
ความลับอาจถู�?พิจารณาวาเปน�?ารหมิ่นศาล ศาลอาจออ�?ค�?าสั่งใหเป�?ดเผย�?ละยับยั้งบั�?ชีธนาคาร
�?อนที่จะสงหมายให�?�?จ�?าเลย259




หนีออ�?จา�?อัง�?ฤษ�?อนที่จะมี�?ารฟองคดี�?ละเขามีความคุม�?ันจา�?�?ารถู�?ฟองคดีในไนจีเรียขณะที่ยังป�?ิบัติหนาที่อยู ไนจีเรียฟอง
คดี�?พงในอัง�?ฤษเพื่อติดตามสินทรัพยคืน ศาลสูงของอัง�?ฤษสัง่ ใหต�?ารวจ�?รุงลอนดอนเป�?ดเผยขอมูลที่รวบรวมไดในระหวาง�?าร
สืบสวนสอบสวนทางอา�?าให�?�?ไนจีเรียโดยหนวยงานต�?ารวจยืนยันวา�?ารเป�?ดเผยเชนวาจะไมเปนผลเสียตอ�?ารสืบสวนสอบสวน
ของต�?ารวจ
257
    Norwich Pharmacal Co. v. Customs and Excise Commissioners [1974] AC 133 (U.K.).
258
    Code of Civil Procedure (France), art. 139
259
    ค�?าสั่งนี้หมายถึง “bankers trust�? orders ในบางประเทศ
                                                                                                                      218
ค�?าสั่งยับยั้ง
มาตร�?ารคุ มครองชั่วคราวหรือค�? าสั่ งยับ ยั้ง มั�?จะถู �?น�?า มาใชเพื่อยับยั้ งทรัพย ที่ตองสงสั ยวา เป น
สิ นทรั พ ย ที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด260 ค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง อาจได รับ มาในระหว า ง�?ารด�? า เนิ นคดี
(เพื่อใหมั่นใจวาจ�?าเลยมีสินทรัพยเพียงพอส�?าหรับค�?าตัดสินพิพา�?ษา) หรือหลังมีค�?าพิพา�?ษา�?ลว
(เพื่อบังคับตามค�?าตัดสินของศาล)
ผูยื่นค�?ารองขอค�?าสั่งศาลตองป�?ิบัติตามขอ�?�?าหนดซึ่ง�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละประเทศ โดยทั่วไป
ผูรองขอตอง�?สดงใหศาลเห็นวามีเหตุผลเพียงพอที่จะออ�?ค�?าสั่งนั้น (ใน�?รณีที่มีขอโต�?ยง) �?ละความเสี่ยง
ที่จะมี�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพย ผูรองขออาจจะตองท�?าหนังสือสั�?�?าหรือวางหลั�?ประ�?ัน
วาจะจายคาสินไหมทด�?ทนให�?�?จ�?าเลยส�?าหรับความสู�?เสียที่เ�?ิดขึ้นหา�?ศาลพิจารณาวาไมนาจะมี
ค�?าสั่งเชนนั้นออ�?ไป (ดู�?ลองขอความ 8.8)
�?ารยื่นค�?ารองขอ�?ายเดียวอาจไดรับอนุ�?าตใหท�?าไดทั้งในประเทศ civil law �?ละประเทศ common
law เพื่อหลี�?เลี่ยง�?ารท�?าใหผูถือครองสินทรัพยไหวตัว�?ละเ�?ิดความเสี่ยงที่สินทรัพยจะถู�?จ�?าหนาย
ถายโอน ในบางประเทศที่�?�?าหนดใหผูยื่นค�?ารองจะตองเป�?ดเผยอยางเต็มที่�?ละตรงไปตรงมาซึ่ง
องคประ�?อบที่เปนขอเท็จจริง�?ละพยานหลั�?�?านทั้งหมดที่อยูในความครอบครองของตนเอง261
ประเทศอื่นๆ ตอง�?ารพยานหลั�?�?านวาจะท�?าใหเ�?ิดความเสี่ยงที่สินทรัพยจะถู�?จ�?าหนายถายโอน
หา�?มี�?าร�?จงใหทราบ
บางประเทศอนุ�?าตใหศาลออ�?ค�?าสั่งยับยั้งทั่วโล�?เพื่อใหครอบคลุมสินทรัพยทั้งในประเทศที่�?�?าลัง
มีป�?�?หา�?ละในตางประเทศ�?ละอาจครอบคลุมถึงจ�?าเลยผูซึ่งไมไดอาศัยอยูภายในประเทศ (ดู�?ลอง
ขอความ 7.11 ในบทที่ 7)262 ในท�?านองเดียว�?ับค�?าสั่งใหเป�?ดเผยทั่วโล�?ที่�?ลาวถึงขางตนค�?าสั่งยับยั้ง
ทั่วโล�?จะตองบัง คับ ไดโดยศาลตา งประเทศเพื่ อใหมีป ระสิท ธิภาพอยา ง�?ท จริ งในตา งประเทศ
จ�?าเลยหรือบุคคลที่สาม (รวมถึงธนาคาร�?ละทนายความ) ผูซึ่งไดรับ�?จง�?ลวอาจถู�?วินิจฉัยวาละเมิด
อ�? า นาจศาลหา�?ไม ป �?ิ บั ติ ตามค�? า สั่ ง เช นว า บทลงโทษรวมถึ ง �?ารจ�? า คุ �? โทษปรั บ หรื อ �?ารยึ ด
สินทรัพย

260
    มั�?จะหมายถึง “Mareva injunctions,�? after Mareva Compania Naviera S.A. v. International Bulk Carriers S.A. [1980] 1 All
ER 213; [1975] 2 Lloyd’s Rep. 509 (CA) (U.K.)
261
    เปนขอ�?�?าหนดในอัง�?ฤษดูใน U.K. Ministry of Justice, Rules of Civil Procedure, Practice Direction, Freezing Injunctions
262
    ใน International Bulk Carriers S.A., 1 All ER at 213 and 2 Lloyd’s Rep. at 509 ศาลครอบคลุมสินทรัพยทั้งในอัง�?ฤษ�?ละใน
ตางประเทศ


                                                                                                                       219
 �?ลองขอความ 8.8 ขอ�?�?าหนดส�?าหรับ�?ารขอค�?าสั่งยับยั้งในประเทศ�?รั่งเศส ปานามา �?ละอัง�?ฤษ

 ในประเทศ�?รั่งเศสaศาลอาจมีค�?าสั่งยับยั้งหรือยึดสินทรัพย (เคลื่อนที่ไดหรือเคลื่อนที่ไมได จับตอง
 ไดหรือจับตองไมได) ระหวางรอผลของ�?ารพิจารณาคดีเมื่อผูรองขอ�?สดงใหเห็นวามีความเสี่ยง
 ที่สินทรัพยจะถู�?จ�?าหนายถายโอน ส�?าหรับเงินในบั�?ชีธนาคารผูยื่นค�?ารองขอตอง�?สดงใหเห็นวา
 ค�?าสั่ง “มีความชอบธรรมโดยหลั�?�?าร�? �?ละมี “ภัยที่เ�?ิดจา�?�?ารเรีย�?คืนหนี้�?
 ในประเทศปานามาโจท�?ตองตองด�?าเนิน�?ารตามขอ�?�?าหนดเบื้องตนส�?าหรับค�?าให�?าร�?ละตอง
 วางเงินประ�?ันอยางเพียงพอตามที่ศาล�?�?าหนด ยิ่งไป�?วานั้นหลังจา�?มีค�?าสั่งยับยั้ง�?ลวโจท�?จะตอง
 ด�?าเนิน�?ารตาม�?ฎหมาย�?ับจ�?าเลย ค�?าสั่งยับยั้งยังคงมีผลอยูนอ�?เสียจา�?วาไมเปนไปตามขอ�?�?าหนด
 เหลานี้ เมื่อมีค�?าตัดสินใหโจท�?ชนะคดี�?ลวโจท�?�?็มีสิทธิเรีย�?คืนเอาจา�?สินทรัพยที่ถู�?อายัดไว
 ถาหา�?จ�?าเลยไมจายเงินใหตามค�?าตัดสินของศาล �?ตถา�?ายจ�?าเลยชนะคดี�?ายที่สินทรัพยถู�?อายัดไว
 �?็สามารถเรีย�?คืนเอาจา�?เงินประ�?ันที่โจท�?ไดวางไว
 ในอั ง �?ฤษผู ยื่ นค�? า รองจะต อง�?สดงใหเห็ นว า คดี ข องตั วเองเป นคดี ที่ มี มู ล ที่จะโต �?ย ง ได �?ละมี
 พยานหลั�?�?านเพียงพอที่จะระบุชี้สินทรัพย�?ละบอ�?สถานที่ตั้งของสินทรัพยได �?ละมีความเสี่ยง
 ที่จะจ�?าหนายถายโอนสินทรัพยจริงๆ ผูยื่นค�?ารองตองใหค�?ามั่นสั�?�?าวาจะชดใชคาเสียหายให�?�?
 จ�?าเลยถาหา�?ศาลพบวาไมควรออ�?ค�?าสั่งยับยั้งนั้น
 a. ในประเทศ�?รั่งเศสศาลหมายถึง le juge de l’exécution.




ผูเสียหายที่ไดรับผลจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตอาจใช “Mareva by letter�? เทคนิคที่�?จงใหบุคคลที่สาม
ที่รั�?ษาหรือถือครองสินทรัพยท ราบวาสินทรัพย นั้นอาจจะเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�? า
ทุจริต263 �?าร�?จงใหทราบเชนนั้นมีผลโดยทันที�?ละโดยพฤตินัยใน�?ารยับยั้งสินทรัพย�?ละหลี�?เลี่ยง
�?ระบวน�?ารที่มีคาใชจายสูง�?ละใชเวลานานใน�?ารยื่นค�?ารองขอตอศาลเพื่อขอค�?าสั่งยับยั้ง เทคนิคนี้
เปนตัวเหนี่ยวน�?าใหมี�?ารด�?าเนิน�?ารตามขอ�?�?าหนดเรื่อง�?ารตรวจสอบ�?ละ�?ารรายงานที่สถาบัน
�?ารเงิน�?ละธุร�?ิจที่ไมเ�?ี่ยว�?ับ�?ารเงินมีใชอยู�?ลวส�?าหรับ�?ารตรวจจับ�?ละปอง�?ัน�?ารฟอ�?เงิน ที่ได
มา�?จา�?�?าร�?ระท�?าความผิด �?ารไดรับ�?จงใหทราบวาผูถือบั�?ชีหรือเจาของผูรับประโยชน (ผูซึ่ง
ไมใชผูที่�?�?าลังดู�?ลรั�?ษาหรือผูถือครองสินทรัพย) ถือครองสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด

263
   Martin S. Kenney, “‘Mareva by Letter’—Preserving Assets Extra-Judicially—Destroying a Bank’s Defence of Good Faith by
Exposing It to Actual Knowledge of Fraud�? (November 27, 2006), http://www.martindale.com/international-law/article_Martin-
Kenney-Co._258798.htm (2010)
                                                                                                                      220
นั้นเปน�?ารเพียงพอใหสถาบัน�?ารเงินหรือธุร�?ิจสงรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย�?ละระงับเงินไว
�?อนไมเชนนั้น�?็อาจจะตองมีความรับผิดใน�?านะเปนผูสมรูรวมคิดใน�?าร�?ระท�?าความผิด Mareva
by letter จะมีผลโดย�?ารสงจดหมาย�?จงใหผูที่�?�?าลังดู�?ลรั�?ษาหรือผูถือครองสินทรัพยทราบวา
เจาของที่�?ทจริงหรือเจาของผูรับประโยชนถือครองสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละให
ค�?า�?นะน�?าเตือนวาเขาหรือเธออาจต�?เปนผูสมรูรวมคิดส�?าหรับความรับผิดทาง�?พงหรือทางอา�?า
หา�?เงิ น นั้ น ถู �? น�? า ออ�?ไปหรื อ ถู �? โอนไป จดหมายที่ ส ง ไปต อ งมี สิ่ ง ที่ พิ สู จ น ไ ด อ ย า งเพี ย งพอ
วาเจาของที่�?ทจริงหรือเจาของผูรับประโยชนมีความเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดสงไปพรอม
ดวยเพื่อใหผูถือครองที่เปนบุคคลที่สามมีเหตุผลอยางเพียงพอส�?าหรับ�?ารยับยั้ง
ในบาง�?รณีโจท�?อาจไดรับประโยชนจา�?�?ารยับยั้งสินทรัพยซึ่งเ�?ิดขึ้นบนพื้น�?านของบทบั�?�?ัติ
�?หง�?ฎหมายอา�?า (ดู�?ลองขอความ 8.9)

ค�?าสั่งคน�?ละค�?าสั่งยึด
�?ารด�? า เนิ น คดี �? พ ง อาจอนุ �? าตให ท นายความของโจท�? เ ข า ไปในบริ เ วณสถานที่ เ พื่ อ รั �? ษา
พยานหลั �?�?านซึ่ง อาจถู�?ท�? าลาย (ซึ่งเรีย �?วา “Anton Piller orders หรือค�?า สั่งเพื่อเขาสืบค น
พยานหลั�?�?านไว�?อน) ในบางประเทศศาลอาจมีค�?าสั่งเชนวาหา�?มีพยานหลั�?�?านเบื้องตนที่หนั�?�?นน
วาเอ�?สารปรั �?ปร�?าอยูใ นความครอบครองของจ�?าเลย�?ละมีโอ�?าสอยา งมา�?ที่ เอ�?สารนั้ นจะถู �?
ท�?าลาย นอ�?จา�?นั้น�?าร�?ระท�?าของจ�?าเลยตอง�?อใหเ�?ิดความเสียหายราย�?รงที่อาจจะเ�?ิดขึ้นหรือ
เ�?ิดขึ้นจริงตอผลประโยชนของโจท�?264

8.3 �?ารประนีประนอมยอมความ�?ัน
ในหลายๆ �?รณีคู�?รณีเลือ�?ที่จะต�?ลง�?ัน�?อนหรือหลังจา�?ที่ศาลเริ่ม�?ระบวนพิจารณา โดยป�?ติ
ทั้งสอง�?ายจะมี�?รงจูงใจอยาง�?รง�?ลาที่จะต�?ลง�?ันเพื่อหลี�?เลี่ยงคาใชจายตางๆ (เชน คาธรรมเนียม
ทนายความ�?ละพยานผูเชี่ยวชา�?) เวลา �?ละความเครียดที่เ�?ิดขึ้นจา�?�?ารพิจารณาคดี �?ละเพื่อรั�?ษา
ระดับ�?ารควบคุม จ�?านวนเงินที่จะถู �?ศาลมีค�? าสั่งถึงที่ สุด เจา หนาที่จะตองตรวจสอบวา ขอต�?ลง


264
     ค�?ารองขอค�?าสั่งคน (รวมทั้งค�?าสั่งอายัดชั่วคราว) ที่ยื่นตอผูพิพา�?ษาผูมีอ�?านาจจะตองมีพยานหลั�?�?านภายใตค�?าสาบาน
ประ�?อบดวย �?ารยื่นค�?ารองขอฉุ�?เฉิน�?ระท�?าไดโดยไมตอง�?จง�?อน�?ละสามารถท�?าได�?อนที่จะยื่นค�?าฟอง ใน�?รณีที่ไมสามารถ
จัดใหม�?ี ารนั่งพิจารณาได�?ารยื่นค�?ารองอาจ�?ระท�?าโดย�?ารโทรศัพทหรือสง�?ฟ�?ซถึงผูพิพา�?ษาที่เขาเวรป�?ิบัติหนาที่ดูรายละเอียดใน
U.K. Ministry of Justice, Rules of Civil Procedure, Freezing and Search Orders and Practice Direction 25A (Supplements), para.
4.5. For additional details, see http://www.justice.gov.uk/civil/procrules_i n/contents/practice_directions/pd_part25a.htm

                                                                                                                         221
จะตองไมมี�?ารย�?เวนเรื่อง�?ารเรีย�?รองในภายหลังเ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยที่ไมไดเป�?ดเผยจนหมดสิ้นใน
เวลาที่ท�?าขอต�?ลง�?ัน



 �?ลองขอความ 8.9 คดี Ao Man Long
 ในป 2551 Ao Man Long อดีตรั�?มนตรี�?ระทรวงคมนาคม�?ละสาธารณูปโภคของมาเ�?าถู�?
 พิพา�?ษาลงโทษ�?านทุจริตเงินจ�?านวน 800 ลานเหรีย�?ฮอง�?ง (ประมาณ 103 ลานเหรีย�?สหรั�?)
 เขาถู�?ตัดสินจ�?าคุ�? 27 ป ที่มาเ�?า �?ละถู�?ค�?าสั่งริบทรัพยประมาณ 250 ลานเหรีย�?ฮอง�?ง
 (ประมาณ 32 ลานเหรีย�?สหรั�?)
 เงินจ�?านวนมา�?จา�?สินบนที่เขาไดรับถู�?น�?าไป�?า�?ไวในบั�?ชีที่ฮอง�?ง ฮอง�?ง�?ละมาเ�?าไมมี
 ขอต�?ลงความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ตหนวยงานในมาเ�?าใชชองทางอยางไม
 เปนทาง�?าร (ผานทาง Hong Kong Independent Commission against Corruption-ICAC)
 เพื่อยับยั้งสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละขอหมายคน เพราะวาไมมีชองทาง�?ารขอ
 ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เพื่อ�?ารติดตามสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าผิดคืน
 มาเ�?าจึงไดฟอง�?พงในฮอง�?งส�?าหรับเงินจ�?านวนมา�?�?วา 230 ลานเหรีย�?ฮอง�?ง (ประมาณ 30
 ลานเหรีย�?สหรั�?) ค�?าสั่งยับยั้งที่ไดรับเพราะเปนไปตาม�?ฎหมายตอตาน�?ารใหสินบนในฮอง�?ง
 ถึง�?มจะไมมี�?ารฟองคดีอา�?าในฮอง�?ง�?็ตามa
 a. Simon N. M. Young, “Why Civil Actions against Corruption?�? Journal of Financial Crime 16, no. 2 (2009): 144–59.




อี�?ทางเลือ�?หนึ่ง�?็คือทั้งสอง�?ายตองรอค�?าตัดสินของศาลซึ่งอาจมีขึ้นเมื่อสิ้นสุด�?ระบวนพิจารณา
อาจมี �?ารร องขอใหมี ค�? า พิ พา�?ษารวบรั ดเมื่ อประเทศที่เรี ย �?ร องค าชดเชย�?สดงพยานหลั �? �?าน
ที่หนั�?�?นน�?ละเมื่อจ�?าเลยไมมีขอ�?�?ตางที่สมเหตุสมผล ในท�?านองเดียว�?ันศาลอาจมีค�?าพิพา�?ษาคดี
ขาดนัดเมื่อจ�?าเลยไมป�?ิบัติตามค�?าสั่งศาลใหยื่นรายละเอียดค�?าอธิบายเ�?ี่ยว�?ับขอเท็จจริง�?ละเอ�?สาร
ใหจ�?าเลย�?พคดี ทั้งค�?าพิพา�?ษารวบรัด�?ละค�?าพิพา�?ษาคดีขาดนัดชวยให�?ระบวน�?ารของศาลสั้นลง
�?ละมีค�?าตัดสินโดยไมตองมี�?ารพิจารณาคดีอยางเต็มรูป�?บบตาม�?ระบวนวิธีพิจารณา
ใน�?ารฟองคดี�?พง�?ารไมปรา�?�?ตัวของจ�? าเลยเปนอุ ปสรรคตอ�?ารวินิจฉั ยชี้ขาดคดี นอย�?วาใน
คดีอา�?า �?ตอยางไร�?็ตามอาจท�?าให�?ารบังคับในตางประเทศมีป�?�?หายุงยา�? (ดู�?ลองขอความ 8.10)


                                                                                                                      222
 �?ลองขอความ 8.10 �?ารบังคับตามค�?าพิพา�?ษาเมื่อจ�?าเลยไมมาปรา�?�?ตัวใน�?ารพิจารณาคดี

 ในคดี Attorney General of Zambia v. Meer Care & Desai & Others (2007)a ไดมี�?ารฟองคดี
 �?พงอดีตประธานาธิบดี�?ซมเบีย Frederick Chiluba �?ละคนใ�?ลชิด (ดูหัวขอ 1.3.2 ในบทที่ 1
 ส�?าหรับรายละเอียดของคดี) เพราะวาใน�?ารใหประ�?ันตัวได�?�?าหนดใหจ�?าเลยตองอยูในประเทศ
 �?ซมเบียโดยศาลไดใหมี�?ารจัด�?ารเปนพิเศษเพื่อ�?ารนี้ซึ่งรวมถึง�?ารใหอยูใน�?ซมเบียใน�?านะ
 ผูตรวจสอบพิเศษเพื่อรั บ ฟ�?ง พยานหลั �? �?าน�?ละส�? า หรั บ �?ระบวนพิจารณาใน�?รุง ลอนดอนให
 ท�?า�?ารถายทอดภาพวิดีโอสดระหวาง�?รุงลอนดอน�?ับประเทศ�?ซมเบีย�?ละท�?า�?ารบันทึ�?ไวทุ�?วัน
 ศาลใน�?รุ ง ลอนดอนตั ดสิ น ให อัย �?ารสู ง สุ ด ของ�?ซมเบี ย ชนะคดี ซึ่ ง ต อ มาอั ย �?ารสู ง สุ ด ได ยื่ น
 ค�?าพิพา�?ษาตอศาลสูง�?รุงลูซา�?าใน�?ซมเบีย อดีตประธานาธิบดียื่นค�?ารองขอเพิ�?ถอนค�?าพิพา�?ษา
 ดวยเหตุผ ลว าตัวเขาไมส ามารถเข าไปมี สวนรวมใน�?ารพิจารณาคดีใ น�?รุง ลอนดอน�?ละไม มี
 โอ�?าสชี้ �? จงต อ สภานิ ติ บั �? �?ั ติ (เพราะเขาถู �? เพิ �? ถอนความคุ ม �?ั น จา�?�?ารฟ อ งคดี อ า�?า
 ใน�?ซมเบีย) ในป 2553 ศาลสูงสุดของ�?ซมเบียป�?ิเสธค�?ารองอุทธรณของ Chiluba บนพื้น�?าน
 วาไดมี�?ารด�?าเนิน�?ารไปอยางเพียงพอ�?ลว
 a. Attorney General of Zambia v. Meer Care & Desai & Others [2007] EWHC 952 (Ch.) (U.K.).




8.4 �?ระบวน�?ารลมละลายอยางเปนทาง�?าร
�?ระบวน�?ารลมละลายเปน�?ารเยียวยา�?ลุม ดังนั้นจึงไมมี�?ารจายคืนให�?�?เจาหนี้ (หรือผูเสียหาย)
รายหนึ่งรายใดเพียงรายเดียว �?ตขอเท็จจริงที่วาระบอบลมละลายอยางเปนทาง�?ารเหลานั้นเปน
เครื่องมือที่ทรงพลังส�?าหรับ�?ารสืบสวนสอบสวน �?ารรั�?ษา�?ละติดตามสินทรัพยคืนมีความส�?าคั�?
มา�?�?วาลั�?ษณะของ�?ระบวน�?ารที่ด�?าเนิน�?ารเปน�?ลุม
ภายใต �? ระบวน�?ารล ม ละลายอย า งเป น ทาง�?ารหลายๆ �?ระบวน�?ารมี �? ารระงั บ �?ารจ�? า หน า ย
ถายโอนสินทรัพยไวชั่วคราวโดยอัตโนมัติเมื่อมี�?าร�?ตงตั้งเจาหนาที่รั�?ผูรับผิดชอบ�?ลว ท�?าใหหา�?
ผู�?ระท�?าผิดมีสินทรัพยอยูภายในประเทศที่ตนเองถู�?ค�?าสั่งลมละลายระบอบลมละลายจะปอง�?ัน
ไมใหมี�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพยใดๆ ตอไป ผลของ�?ารระงับ�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพย
ไวชั่วคราวในระดับสา�?ลคอนขางจะซับซอน�?ตโดยที่มีระบอบสา�?ล เชน the Council of the
European Union’s regulation on insolvency proceedings265 �?ละthe Model Law on Cross-Border

265
      Council Regulation (EC) No. 1346/2000 of May 29, 2000, on insolvency proceedings
                                                                                                      223
Insolvency of the United Nations Commission on International Trade Law ท�?าให�?ระบวน�?าร
ที่ด�?าเนินอยูมีผลบังคับนอ�?เขตอ�?านาจ
อ�?านาจ�?ารสืบสวนสอบสวนมั�?รวมถึงความสามารถที่จะซั�?คานบุคคลลมละลาย�?ละ�?รรม�?าร
ของบริษัทที่มีหนี้สินลนพนตัวรวมถึงบุคคลใดซึ่งมีขอมูลเ�?ี่ยวของ�?ับบุคคลหรือบริษัทที่มีหนี้สิน
ลนพนตัว (รวมถึงนั�?บั�?ชี�?ละทนายความ) อ�?านาจดัง�?ลาวเปนอ�?านาจที่�?วางขวาง�?ละสามารถ
บังคับใชโดยค�?าสั่งศาลซึ่งสวนมา�?จะมีความสามารถที่จะจับ�?ุม�?ละคุมขังลู�?หนี้ที่ดื้อ�?พงเปนตัว
ชวยสนับสนุนดวย266 โดยป�?ติอ�?านาจใน�?ารสืบสวนสอบสวนยังเ�?ี่ยวของ�?ับความสามารถที่จะสั่ง
ให�?สดงสมุดบั�?ชี�?ละบันทึ�?ตางๆ รวมทั้งของธนาคาร�?ละทนายความดวย โดยป�?ติสิทธิพิเศษ
ทาง�?ฎหมายใดๆ ของบุคคลลมละลายหรือบริษัทที่มีหนี้สินลนพนตัวจะถู�?ย�?เลิ�?ท�?าใหผู�?ระท�?าผิด
ไมสามารถหลบอยูขางหลังที่ปรึ�?ษาทาง�?ฎหมายได
โดยทั่ วไปความหมายของทรั พ ย สิ นที่ เป นของบุ ค คลล ม ละลายหรื อบริ ษั ท ที่ มี หนี้ สิ นล นพ นตั ว
ถู�?ตีความ�?วางๆ เพื่อใหครอบคลุมไมเพียง�?ตทรัพยสินที่จับตองได�?ตรวมถึงทรัพยสินที่จับตอง
ไมได�?ละรวมถึงทรัพยสินใดๆที่เ�?ิดจา�?ทรัพยสินเชนวาที่ติดตามมาได เจาหนาที่รั�?ผูรับผิดชอบ
�?ารลมละลาย (ทรัสต ผูบริหาร ผูช�?าระบั�?ชีตัว�?ทนลู�?หนี้ลมละลายหรือบุคคลผูมีหนาที่คลายๆ �?ัน
ซึ่ง มีส วนเ�?ี่ ยวข องในระบบ�?ารท�?า งานในคดีล ม ละลาย) อาจเรีย �?ร องเพื่ อเรี ย�?คืนสินทรั พย ซึ่ ง
�?ายอื่นไมสามารถเรีย�?รองได เชน �?ารเรีย�?รองใน�?รณีที่มี�?ารท�?าผิด�?ฎหมาย �?ารมีสิทธิพิเศษ
�?ารท�?าธุร�?รรมที่มีมูลคาต่�?า�?วามูลคาจริง �?ละ�?ารท�?า�?ารคาที่ผิด�?ฎหมาย�?ละฉอโ�?ง �?ารเยียวยา
ส�?าหรับ�?ารเรีย�?รอง เชนวามั�?รวมถึงความสามารถที่จะย�?เลิ�?�?ารท�?าธุร�?รรม �?ารโอนทรัพยสิน
�?ลับไปใหบุคคลที่สาม�?ละย�?เลิ�?สิทธิในหลั�?ทรัพย




266
                                           ยค�?าอันเปนป�?ิป�?�?ษตอตนเอง�?ละ�?ารไมตอบค�?าถามอาจท�?าใหถู�?จ�?าคุ�?ในขอหา
      ในอัง�?ฤษไมมีสิทธิพิเศษเรื่อง�?ารใหถอ
ดูหมิ่นศาล

                                                                                                                     224
                                      9. �?ระบวน�?ารริบทรัพยภายในประเทศ
                                                ที่ด�?าเนิน�?ารในตางประเทศ

ผูป�?ิบัติงานอาจพบวาตัวเองต�?อยูในสถาน�?ารณที่ไมสามารถไดมาซึ่งค�?าสั่งริบทรัพยทางอา�?า
หรือค�?าสั่งริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?าจา�?ศาลภายในประเทศตน�?ละ�?าร
บังคับในตางประเทศตามค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย�?ละ�?ระบวนพิจารณา
ทาง�?พ ง ไม ส ามารถด�? า เนิ น �?ารได โ ดยอาจเนื่ องจา�?มี �? รอบ�?ฎหมายไม พ อเพี ย ง มี ป�? �? หาทาง
�?ฎหมาย (เชน ความคุม�?ัน อายุความหรือ�?ารป�?ิเสธ�?ารสงผูรายขาม�?ดน) �?ละ�?ารขาดทรัพยา�?ร
�?ละเจตนารมณทาง�?ารเมือง (ดูรายละเอียดในบทที่ 2) ในสถาน�?ารณเชนนั้นประ�?อบ�?ับ�?าร
�?ระท�?าความผิดในตางประเทศดวย (เชนโดย�?ารใหสินบนหรือ�?ารฟอ�?เงินที่ไดมาโดย�?าร�?ระท�?า
ทุจริต) ผูป�?ิบัติงานอาจจะตัดสินใจสนับสนุนความพยายามของเจาพนั�?งานตางประเทศใน�?ารฟอง
ริบทรัพยหรือฟองคดี�?พงบุคคลผู�?ระท�?าผิด�?ละสินทรัพยเหลานั้นที่อยูในเขตอ�?านาจ อี�?ทางเลือ�?
หนึ่งเจาพนั�?งานตางประเทศอาจตัดสินใจโดยล�?าพังที่จะเริ่ม�?ระบวน�?ารริบทรัพยทางอา�?าหรือ
�?ระบวน�?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ หรือ�?ระบวน�?ารทาง�?พง
เมื่ อศาลต า งประเทศฟ องบุ ค คลเป า หมายในคดี ริบ ทรั พ ย หรื อคดี �?พ ง เจ า พนั �? งานของประเทศ
ที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริต�?็จะไมสามารถควบคุม�?ารด�?าเนินคดีไดเพราะวาเปนคดี
ภายในของตางประเทศ เจาพนั�?งานของประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตไมมีอ�?านาจ
ใน�?ารเลือ�?ทิศทางของ�?ระบวนพิจารณาหรือตัดสินใจวาจะด�?าเนินคดีอยางไร�?ละมีอ�?านาจฟอง
จ�?า�?ัด (ถามีบาง) �?ละอาจมีทางเลือ�?ไมมา�?นั�?ส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยคืน ท�?าใหผูป�?ิบัติงาน
มั �? จะเลื อ �?ใช วิ ธี �? ารนี้ �?็ ต อ เมื่ อ ได พิ จ ารณาหรื อ พยายามใช �? ลไ�?อื่ น ๆ ทั้ ง หมด�?ล ว รวมทั้ ง
�?ระบวน�?ารริ บ ทรั พ ย ท างอา�?าหรื อ �?ระบวน�?ารริ บ ทรั พ ย โ ดยไม ต อ งมี ค�? า พิ พ า�?ษาลงโทษ
ภายในประเทศ (�?ละบั ง คั บ ตามค�? า ร อ งขอความช วยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั นทาง�?ฎหมาย ) หรื อ
�?ระบวน�?ารทาง�?พง �?ารเลือ�?ใชวิธี�?ารนี้ขึ้นอยู�?ับป�?จจัยหลายอยางซึ่งจะตองมี�?ารตรวจสอบ
ตั้ ง �?ต �? ร�?รวมถึ ง ขี ด ความสามารถ�?ละความเต็ ม ใจของต า งประเทศที่ จ ะด�? า เนิ น �?ารสื บ สวน
สอบสวน�?ละ�?ระบวน�?ารริบทรัพย ความมุงมั่นของประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?า
ทุจริตใน�?ารจัดสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เพื่อใหเริ่ม�?ระบวนพิจารณา
ในตางประเทศ�?ละขอต�?ลงใน�?ารสงคืนสินทรัพย


                                                                                                           225
9.1 เขตอ�?านาจ
เจ า พนั �? งานต า งประเทศจะต อ งมี เ ขตอ�? า นาจใน�?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละฟ อ งคดี ค วามผิ ด
สนธิสั�?�?าระหวางประเทศ�?�?าหนดไวหรือสงเสริมใหรั�?ภาคีตองรับเอามาตร�?ารที่�?�?าหนดเขต
อ�?านาจเหนือความผิด�?านทุจริตให�?วาง267 รั�?ภาคี UNCAC จะตองมีเขตอ�?านาจเหนือความผิด�?าน
ทุจริตซึ่ง�?ระท�?าในดิน�?ดนของตนโดยคนชาติของตน หรือตอคนชาติของตนหรือโดยคนไรสั�?ชาติ
หรือตอคนไรสั�?ชาติที่อาศัยอยูในดิน�?ดนของตน268 ใน�?รณี “สงผูรายขาม�?ดนหรือฟองคดี�? เขต
อ�?านาจ�?�?าหนดโดยอาศัยอ�?านาจตาม�?ระบวนพิจารณาตาม�?ฎหมาย
ใน�?รณีที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับคนชาติของตน�?ละมีเพียงบางองคประ�?อบของความผิดอา�?าที่ได�?ระท�?า
ขึ้นในตางประเทศ หรือท�?าความเสียหาย�?�?ตางประเทศ �?าร�?�?าหนดเขตอ�?านาจเหนือความผิดนั้น�?็
ยังอาจจะเปนไปได บางหนวยงาน�?็อางเขตอ�?านาจถึง�?มวา�?าร�?ระท�?าที่เ�?ี่ยวของ�?ับความผิด�?ค
“สัมผัส�? ดิน�?ดนของตน (ดู�?ลองขอความ 9.1)
�?ฎหมายสวนให�?ขยายเขตอ�?านาจครอบคลุมไปเ�?ิน�?วาคนชาติเพื่อรวมเอาบริษัทที่จดทะเบียน
(เพีย ง�?คด�?าเนิน�?าร) ในดิน�?ดนตนส�?า หรั บ�?ารให สินบนที่ �?ระท�? าในอี �?ประเทศหนึ่ ง (ดู �?ล อง
ขอความ 9.2)269
�?ฎหมายมั�?ใชค�?านิยาม�?วางๆ ส�?าหรับความผิด�?านฟอ�?เงินเพื่อ�?�?าหนดเขตอ�?านาจเชน�?ฎหมายที่
อนุ �? าตให �? าร�?ระท�? า ผิ ด มู ล �?านของ�?ารฟอ�?เงิ นเป น �?าร�?ระท�? า ที่ เ �?ิ ด ขึ้ น ในอี �? ประเทศหนึ่ ง
(ดู�?ลองขอความ 9.3) ในบางประเทศเจาพนั�?งานจะฟองด�?าเนินคดีความผิดประ�?อบที่�?ระท�?าขึ้น

267
     United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 42; United Nations Convention against Transnational
Organized Crime (UNTOC), art. 15; United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 4.
ดูใน Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) Bribery Convention, art. 4. Recommendation 1 of the
Financial Action Task Force 40+9 Recommendations ซึ่งระบุวา “ความผิดมูล�?านส�?าหรับ�?ารฟอ�?เงินควรจะครอบคลุมถึง�?าร
�?ระท�?าซึ่งเ�?ิดขึ้นในอี�?ประเทศหนึง                                     ่ �?็ถือเปนความผิดมูล�?านถาเ�?ิดขึ้นในประเทศของ
                                 ่ ซึ่งถือเปนความผิดในประเทศนั้น�?ละซึง
ผู�?ระท�?าผิดนั้นเอง�?
268
     UNCAC art. 42 ความผิดภายใตอนุสั�?�?ารวมถึง�?ารใหสินบน�?�?เจาหนาทีข     ่ องรั�?�?ละ�?ารใหสินบน�?�?เจาหนาที่ของรั�?
ตางประเทศ (art. 15-16) �?ารยั�?ยอ�? �?ารเบียดบังหรือ�?ารยั�?ยายถายเททรัพยสินโดยเจาหนาที่ของรั�? (art. 17) �?ละ�?ารถือครอง
�?ารครอบครองหรือ�?ารใชซึ่งทรัพยสินโดยรูในเวลาที่ไดรับมาวาทรัพยสินเชนวาเปนทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าผิดอา�?า�?ละ
�?ารฟอ�?เงิน (art. 23) ความผิดที่ UNCAC สงเสริมใหรั�?ภาคี�?�?าหนดใหเปนความผิดอา�?ารวมถึง�?ารใชอิทธิพลเพื่อใหไดมาซึ่ง
ประโยชนอันมิชอบ �?ารป�?ิบัติหนาที่โดยมิชอบ �?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย�?ละ�?ารใหสินบนในภาคเอ�?ชนหรือ�?ารยั�?ยอ�?
ทรัพยสินในภาคเอ�?ชน
269
     37 ประเทศในจ�?านวนประเทศสมาชิ�?ของ OECD 38 ประเทศมีเขตอ�?านาจศาลเหนือคนชาติ�?ละบริษัท


                                                                                                                    226
ภายในประเทศซึ่ ง มี เ จตนาที่ จะเตรี ย ม�?ารหรื อสนั บ สนุ น �?าร�?ระท�? า ทุ จ ริ ต ในอี �? ประเทศหนึ่ ง
ตัวอยางเชน �?ารสมคบ �?ารรับของโจร �?ละ�?ารเปนผูรวม�?ระท�?า ผิด270 บางประเทศอนุ�?าตให
ด�?า เนิ น�?ารริ บทรัพ ยโดยไมตองมีค�? าพิ พ า�?ษาลงโทษส�?า หรั บบั �?ชี ธ นาคารตั ว�?ทนของธนาคาร
ตางชาติซึ่งมีสินทรัพยที่ไดมาโดยผิด�?ฎหมาย�?า�?อยูในบั�?ชีของลู�?คาในตางประเทศ271

9.2 �?ระบวน�?ารใน�?ารเริ่มฟองคดี
เปนสิ่งส�?าคั�?ส�?าหรับผูป�?ิบัติงานที่จะตองทราบวา�?ระบวน�?ารริบทรัพยในตางประเทศไมไดขึ้นอยู
�?ับ ค�? า ร องขอจา�?ประเทศที่ ไ ด รับผลเสี ย หายจา�?�?าร�?ระท�? า ทุ จริตเพี ย งอย างเดี ย ว เจ า พนั �? งาน
ตางประเทศอาจเริ่มคดีเองโดยอาศัยขอมูลที่ไดรับจา�?ชองทางตางๆ (ดู�?ลองขอความ 9.4) ดังที่ได
�?ล า ว�?ล วข า งต นเจา พนั �? งานต า งประเทศเป นผู ตัดสิ นใจว าด�? า เนิ นคดี หรื อไม �?ละจะด�? าเนิ นคดี
อยางไร

9.3 บทบาทของประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?ารทุจริตใน�?ารสืบสวน�?ละฟองคดี
ในตางประเทศ
เมื่ อ มี �? ารสื บ สวนสอบสวนในต า งประเทศผู ป �?ิ บั ติ ง านในต า งประเทศจ�? า เป น ต อ งรวบรวม
พยานหลั�?�?านตางๆ ในประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?ารทุจริตเพื่อพิสูจนความผิด�?าน�?ระท�?า
ทุจริตหรือความผิดมูล�?านของ�?ารฟอ�?เงิน ถึง�?มวาประเทศผูไดรับความเสียหายจา�?�?ารทุจริตจะ
ไดจัดหาใหซึ่ง�?ฟมคดีตั้ง�?ต�?ร�?�?ลว �?ตตางประเทศ�?็ยังตอง�?ารขอมูล�?ละความชวยเหลือทาง
�?ฎหมายเพิ่มเติม (รวมถึงค�?าให �?ารของพยาน บันทึ�?ทาง�?ารเงิ น �?ละเอ�?สารของธนาคารหรื อ
เอ�?สารของบริษัท) ขอมูลเหลานี้อาจขอผานทางความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?ารหรือค�?ารองขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เปนสิ่งส�?าคั�?มา�?ที่จะตองตอบสนองความตอง�?าร
ขอมูลเหลานั้น เพราะหา�?ไมใหความสนใจในคดี�?ละตอบสนองตอค�?ารองขอของตางประเทศอยาง
ตอเนื่ อง โอ�?าสที่ �?ารด�?า เนิ นคดี ใ นต างประเทศจะส�? าเร็ จ�?็ มีนอยหรื อเปนไปไม ได เลย (ดู �?ล อง
ขอความ 9.5)


270
    ตัวอยางเชน เจาพนั�?งานของ�?รั่งเศสอาจตั้งขอหาคนตางชาติใน�?านมีสวนรวมใน�?ารสมคบ�?ันโดยเจตนาเพื่อเตรียม�?าร
ฟอ�?เงินใน�?รั่งเศสถึง�?มวาเขา/เธอจะไมได�?ระท�?าความผิดอา�?าใน�?รั่งเศส Cassation Court, February 20, 1990
271
                                                                                     ่ ใหริบเงินจ�?านวนที่อยูในบั�?ชีธนาคาร
    ภายใต Title 18, United States Code, sec. 981(k) ศาลในสหรั�?อเมริ�?ามีอ�?านาจที่จะสัง
ตัว�?ทนที่อยูในสหรั�?เปนเงินจ�?านวนเทา�?ับจ�?านวนเงินที่ไดมาโดยผิด�?ฎหมายที่�?า�?ไวโดยลู�?คาในธนาคารตางประเทศ บทบั�?�?ัตินี้
โดยทั่วไปใชเมื่อรั�?ตางประเทศไมสามารถหรือไมยินดีใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายเพื่อยับยั้งหรือริบสินทรัพย
เหลานั้น


                                                                                                                      227
  �?ลองขอความ 9.1 �?าร�?�?าหนดเขตอ�?านาจเมื่อมี�?าร�?ระท�?าที่ถู�?จ�?า�?ัดเ�?ิดขึ้นในดิน�?ดน
  อาจจะเปน�?ารยา�?ที่จะ�?�?าหนดเขตอ�?านาจใน�?รณีที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับคนชาติ�?ละ�?รณีที่มีเพียง
  บางองคประ�?อบของความผิดได�?ระท�?าขึ้นหรือ�?ระท�?าตอประเทศใดประเทศหนึ่ง �?ตหลายๆ
  ประเทศ�?็ ไดวางพื้น�?านส�?าหรั บวิธี�?ารที่ เปนนวัต�?รรมใหม ซึ่งมีป�?จจัย ตางๆ ที่ไ ดรับความ
  สนใจคือ
      ธุร�?รรมทาง�?ารเงินที่�?ระท�?าในดิน�?ดน ศาลฎี�?าของสหรั�?อเมริ�?าพิพา�?ษายืนตาม
         ค�?าพิพา�?ษาลงโทษจ�?าเลยที่ใช�?ารโอนเงินระหวางรั�?ใน�?ารฉอโ�?งรายไดจา�?ภาษี
         ของรั�?บาลa
      จุดตั้งตนของ�?าร�?ระท�?า ในบราซิล โทรศัพ ท โทรสารหรื ออีเมลที่ สง จา�?บราซิล �?็
         เพียงพอที่จะ�?�?าหนดเขตอ�?านาจเหนือ�?ารใหสินบนเจาหนาที่รั�?ตางประเทศได
      ความเชื่อมโยง�?ับความผิดอา�?าอื่นๆ ที่�?ระท�?าในดิน�?ดน ในประเทศ�?รั่งเศสสามารถ
         �?�?าหนดเขตอ�?านาจเหนือความผิดที่�?ระท�? าในตางประเทศได หา�?ความผิดเหลานั้ น
         เชื่อมโยง�?ับความผิดที่�?ระท�?าในประเทศ�?รั่งเศสb
      �?ารโอนเงิ น ตราของชาติ (ถึ ง �?ม ว า จะ�?ระท�? า นอ�?ดิ น �?ดน) ในป 2552 �?ระทรวง
         ยุติธรรมสหรั�?ฟองริบทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?ารใหสินบน (ในสิงคโปรดวยส�?ุลเงิน
         สหรั �? ) โดยบริ ษั ท ต า งชาติ ที่ ใ ห �? �? บุ ต รชายของอดี ต นายรั �? มนตรี บั ง คลาเทศ c
         �?ระทรวงยุติธรรมไดใหเหตุผลวา�?ารโอนส�?ุลเงินสหรั�?ระหวางสถาบัน�?ารเงินนอ�?
         ประเทศสหรั�?อเมริ�?าจ�?าเปนตองด�?าเนิน�?ารผานธนาคารตัว�?ทนของสหรั�?อเมริ�?า
         สิ่งที่สนับสนุน�?าร�?�?าหนดเขตอ�?านาจอี�?อยางหนึ่งคือบริษัทที่ใหสินบนเปนบริษัทที่
         จดทะเบียน�?ับตลาดหลั�?ทรัพยนิวยอร�?�?ละอยูภายใต�?ฎหมาย�?ละ�?ฎระเบียบของ
         สหรั�?
      ความผิ ด ต อ ผลประโยชนของชาติ ชาวตา งชาติตองมีค วามรั บ ผิ ดทางอา�?าส�? า หรับ
         ความผิดที่�?ระท�?านอ�?ประเทศยูเครนหา�?เปน�?าร�?ระท�?าความผิดตอสิทธิ�?ละเสรีภาพ
         ของคนยูเครนหรือตอผลประโยชนของประเทศยูเครน
  a. Pasquantino v. United States, 544 U.S. 349 (2005) (U.S.). b. Cour de cassation, April 23, 1981, January 15, 1990
  (France). c. Title 18, United States Code, sec. 981(a)(1)(C): any property.



ในประเทศสวนมา�?จะใหประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตสามารถมีสวนรวม
อยางมีขอบเขตใน�?านะเจาทุ�?ขหรือผูเสียหาย (ในบางประเทศหมายถึง “โจท�?�?) ใน�?ารสืบสวน
สอบสวน �?ารพิจารณาคดี�?ละ�?ารลงโทษหรือ�?ระบวน�?ารริบทรัพย เจาทุ�?ข�?ละผูเสียหายอาจเขา

                                                                                                                  228
รวมฟ�?ง�?ารพิจารณาคดี�?ละหารือ�?ับผูป�?ิบัติงานเ�?ี่ยว�?ับความ�?าวหนาของ�?ารสืบสวนสอบสวน
�?ละ�?ารด�?าเนินคดี หลายๆ ประเทศสนับสนุนใหผูป�?ิบัติงานดึงเอาผูเสียหายเขามามีสวนรวมดวย
ในทุ�?ๆ ระยะโดยเฉพาะอยางยิ่งใน�?ารลงโทษหรือ�?ารริบทรัพยเพื่ออ�?านวยความสะดว�?ใน�?าร
เรีย�?คืนสินทรัพยโดยตรงของศาล อาจมี�?ารปรึ�?ษาหารือ�?ับผูเสียหายเ�?ี่ยว�?ับค�?าสั่งที่จะตองขอตอ
ศาลหรื อ อาจให โ อ�?าสผู เ สี ย หายได ใ ห ค�? า เบิ �? ความ �?ต �? ารตั ด สิ น ใจว า จะด�? า เนิ น �?ารอย า งไร
จะสอบปา�?ค�?าใคร บันทึ�?ใดที่ตอง�?าร�?ละคาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหายที่จะรองขอตอศาล
เหลานี้ลวน�?ตขึ้นอยู�?ับผูป�?ิบัติงาน

 �?ลองขอความ 9.2 �?าร�?�?าหนดความผิดเหนือคนชาติในอัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า
 ในประเทศอัง�?ฤษ�?ฎหมายวาดวย�?ารใหสินบน พ.ศ. 2553 �?�?าหนดโทษอา�?าส�?าหรับองค�?ร
 หรือบริษัทที่ลู�?จาง บริษัทลู�? ตัว�?ทนหรือที่ปรึ�?ษาใหสินบนในบริบทของ�?ิจ�?รรมทางธุร�?ิจ
 ขององค�?รไมวาที่ใดในโล�? ธนาคารตางชาติที่มีสาขาเล็�?ๆ ใน�?รุงลอนดอนตองมีความรับผิด
 ทางอา�?าหา�?ลู�?จาง ตัว�?ทนหรือสาขาจายสินบนในประเทศหนึ่งประเทศใดถึง�?มสินบนนั้นจะ
 ไมไดอนุมัติหรือจายโดยสาขาใน�?รุงลอนดอนเพียง�?คมีส�?านั�?งานสาขาอยูในประเทศอัง�?ฤษ�?็
 ท�?าใหอัย�?าร�?ละศาลของอัง�?ฤษมีเขตอ�?านาจ�?ลว
 ในสหรั�?อเมริ�?า Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) มีเขตอ�?านาจเหนือบุคคลใด บริษัท
 เจ า หน า ที่ �?รรม�?าร ลู �? จ า งหรื อ ตั ว �?ทนของบริ ษั ท ที่ อ อ�?หลั �? ทรั พ ย ซึ่ ง จดทะเบี ย นใน
 สหรั�?อเมริ�?า นิติบุคคลที่จัดตั้งภายใต�?ฎหมายสหรั�? หรือส�?านั�?งานให�?ที่อยูในสหรั�?�?ละ
 ประชาชนของสหรั �? ที่ �? ระท�? า �?ารที่ เ �?ี่ ย วข อง�?ั บ �?ารจ า ยเงิ น โดยทุ จ ริ ต ถึ ง �?ม ว า �?าร�?ระท�? า
 เหล า นั้ นเ�?ิ ดนอ�?ประเทศสหรั �?อเมริ �? า FCPA �?�? า หนดให คนต า งชาติ หรื อบริ ษั ท ต า งชาติ
 ที่�?ระท�?า�?ารอันเปน�?ารสงเสริม�?ารจายเงินโดยทุจริตในขณะที่อยูในประเทศสหรั�?อเมริ�?าหรือ
 ผู ที่ ท�? า ให มี �? ารสื่ อสารทางสายระหว า งรั �?หรื อ ระหว า งประเทศเข า มาในหรื อ ผ า นประเทศ
 สหรั�?อเมริ�?าตองมีความรับผิด เจาหนาที่รั�?ตางประเทศที่ไดรับเงินที่จายโดยทุจริตไดรับ�?าร
 ย�?เวนไมถู�?ฟองด�?าเนินคดีภายใต�?ฎหมาย FCPA �?ตสามารถถู�?ฟองในความผิด�?านฟอ�?เงิน
 ที่เ�?ี่ ยวเนื่องจา�?�?ารจา ยเงินทุ จริตหา�?สหรั�?อเมริ �?ามีเขตอ�?า นาจเหนือความผิด�?านฟอ�?เงิ น
 นอ�?จา�?นั้นเจาหนาที่รั�?ตางประเทศที่รับเงินที่จายโดยทุจริตอาจถู�?ด�?าเนินคดีภายใต Travel Act
 (Title 18, United States Code, sec. 1952) หรือ�?ารฉอโ�?งผานอุป�?รณอิเล็�?ทรอนิ�?สทางสาย
 หรือ�?ารฉอโ�?งโดยวิธี�?ารทางจดหมาย (Title 18, United States Code, sec. 1341 and 1343) �?ละ
 ขอ�?ฎหมายที่เ�?ี่ยวของถึง�?มวาจะไมถู�?ด�?าเนินคดีภายใต FCPA
 a. The Bribery Act, 2010 (United Kingdom), is expected to enter into force in April 2011.


                                                                                                          229
�?ลองขอความ 9.3 เขตอ�?านาจใน�?ารด�?าเนินคดีความผิด�?านฟอ�?เงินในประเทศ�?รั่งเศส
อัง�?ฤษ�?ละสหรั�?อเมริ�?า
ในประเทศ�?รั่งเศสศาลไดมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษจ�?าเลยที่ถู�?�?ลาวหาไดรับทรัพยสินที่ไดมาจา�?
�?าร�?ระท�?าความผิดในตางประเทศa เมื่อพยาน�?วดลอม�?รณีไดพิสูจนใหเห็นวาจ�?าเลยทราบ
หรื อ ควรทราบว า สิ น ทรั พ ย นั้ น มี ที่ ม าโดยผิ ด �?ฎหมาย b ในท�? า นองเดี ย ว�?ั น �?รั่ ง เศสได
�?�?าหนดให�?ารฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดมูล�?านที่�?ระท�?าในตางประเทศเปน
ความผิดอา�?า ตัวอยางเชน ศาล�?รั่งเศสพิพา�?ษาลงโทษรั�?มนตรีของไนจีเรียที่ใชเงินสินบน
ที่ ไ ด รับ ในประเทศไนจี เรี ย มาซื้ อ ที่ พั �? อาศั ย ใน�?รั่ ง เศส องค ป ระ�?อบของ�?าร�?ระท�? า ผิ ด
เ�?ี่ยว�?ับสินบนทั้งหมดเ�?ิดขึ้นในประเทศไนจีเรีย�?ตศาล�?รั่งเศสใชเขตอ�?านาจศาลเหนือ�?าร
�?ระท�?าที่เปน�?ารฟอ�?เงินc

ในอัง�?ฤษเจาพนั�?งานอาจฟองคดีในความผิด�?านป�?ป�?ด อ�?าพราง เปลี่ยนสภาพ หรือโอน
สินทรัพยที่ไดรับมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดในตางประเทศถาหา�?วาความผิดมูล�?านนั้นเปน
ความผิดภายใต�?ฎหมายของอัง�?ฤษd พนั�?งานอัย�?ารสามารถใชพยาน�?วดลอม�?รณีเพื่อ
พิสูจนวาสินทรัพยนั้นไดมาจา�? “�?าร�?ระท�?าความผิด�? โดยไมตอง�?สดงใหเห็นวาสินทรัพย
นั้นไดรับมาดวยวิธี�?าร�?ระท�?าผิดใดโดยเฉพาะเจาะจงe

ในสหรั �? อเมริ �? าความผิ ด มู ล �?านของ�?ารฟอ�?เงิ น รวมถึ ง �?ารให สิ น บนเจ า หน า ที่ รั �?
ตางประเทศ �?ารยั�?ยอ�?เงินหลวง �?ารฉอโ�?งที่�?ระท�?าโดยหรือ�?ระท�?าตอธนาคารตางชาติ
�?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดใดๆ ที่สหรั�?มีขอผู�?พันที่จะตองสงผูรายขาม�?ดนตามสนธิสั�?�?า
ระหวางประเทศf ใน�?ารด�?าเนินคดีอดีตนาย�?รั�?มนตรียูเครน�?านฟอ�?เงินพนั�?งานอัย�?าร
มีเขตอ�?านาจโดย�?สดงใหเห็นวาเงินที่ไดรับผานธนาคารในซานฟรานซิสโ�? �?คลิฟอรเนีย
เปนสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?รรโช�?ทรัพย�?ละสินบนในยูเครนg
a. Article 321–1 of France’s Criminal Code criminalizes recel—the receiving, retaining, concealing, or transferring of ill-gotten
items or acting as an intermediary therein, knowing that the items were obtained by a felony or misdemeanor.
b. Tribunal of Paris, 11th chamber, 3d section, October 29, 2009, “Angolagate.�? c. Court of Appeals of Paris, criminal chamber,
section A, March 8, 2009 (France). d. Title 18, United States Code, sec. 1956(c)(7)(B) and sec. 981. NCB confiscation actions may
be used to confiscate the proceeds of those same foreign criminal offenses, as well as assets involved in money laundering
transactions (sec. 981[a][1][C]). In such cases, the United States can seek confiscation of corruption proceeds held inside and
outside of the United States if the underlying crime occurred in the United States (sec. 1355[b][2]). e. United States of America
v. Lazarenko, 564 F.3d 1026 (9th Cir., 2009) (U.S.). f. Proceeds of Crime Act, 2002 (United Kingdom), sec. 327 and 340(2). . g.
Crown Prosecution Service, Proceeds of Crime Act, 2002, Money Laundering Offenses (United Kingdom).Prosecution Service,
Proceeds of Crime Act, 2002, Money Laundering Offenses (United Kingdom).

                                                                                                                              230
ในบางประเทศ civil law หรือประเทศที่ใชระบบผสมผูเสียหาย (รวมถึงรั�?หรือรั�?บาล) อาจริเริ่ม
�?ารสืบสวนสอบสวนหรือ�?ารด�?าเนินคดีอา�?าในตางประเทศใน�?านะเปนคูความที่เปนพลเรือน
คูความที่เปนพลเรือนอาจไดรับอนุ�?าตใหยื่นพยานหลั�?�?านหรือรองทุ�?ขตอพนั�?งานอัย�?ารหรือ
ผูพิ พา�?ษาไตส วน มีส วนร วมใน�?ารสอบปา�?ค�? า พยาน�?ละบุ คคลเป า หมาย �?ละเข า ถึง �?ฟม คดี
ในท ายที่ สุดพนั�?งานอั ย�?าร�?ละผู พิพา�?ษาไตส วนจะเป นผู�?�? าหนดว าคดี มีพยานหลั�?�?านเพีย ง
พอที่จะพิจารณาคดีตอไปหรือไม ถาหา�?มี�?ารพิจารณาคดีคูความที่เปนพลเรือนอาจรองขอตอศาล
ให พิ พ า�?ษาให มี �? ารจ า ยค า เสี ย หายในลั �? ษณะเดี ย ว�?ั น �?ั บ ศาล�?พ ง (ดู บ ทที่ 8) �?ารฟ อ งเรี ย �?
คาเสียหายด�?าเนิน�?ารในคดีอา�?าบนพื้น�?าน�?ละพยานหลั�?�?านเดียว�?ัน บางประเทศอาจอนุ�?าตให
เจาทุ�?ข�?ละคูความที่เปนพลเรือนเขาถึงขอมูลของคดีรวมทั้งส�?าเนาส�?านวน ตัวอยางเชน ถาหา�?มี
�?าร�?ตงตั้งพนั�?งานอัย�?ารหรือผูพิพา�?ษาไตสวน�?็จะตองมอบส�?าเนาส�?านวนคดีให�?�?ทนายความ
ของผูเสียหายที่รวมฟองคดีใน�?านะคูความที่เปนเอ�?ชนตามที่รองขอ272

9.4 �?ารติดตามสินทรัพยคืนจา�?ตางประเทศ
ในบางประเทศศาลหรือเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจอื่นๆ จะมีค�?าสั่งใหชดใช�?�?ผูเสียหายดวยสินทรัพยที่ถู�?
ยึดหรือยับยั้งไวโดยเปนสวนหนึ่งของ�?ระบวนพิจารณาคดีอา�?า ค�?าสั่งเชนวาอาจอยูในรูปของค�?าสั่ง
ใหจายคาสินไหมทด�?ทน ค าเสียหาย หรื อ�?ารอางสิท ธิความเปนเจ าของโดยชอบดวย�?ฎหมาย
ซึ่งสามารถออ�?ค�?าสั่งเชนนี้ให�?�?ประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?านทุจริต273
สินทรัพย ใดๆ ที่ ไมไ ดมีค�? าสั่ งให สงคื นตามค�? าสั่ง ศาลจะตองต�?เปนของตางประเทศ ประเทศที่
ตอง�?ารติ ดตามสิ นทรั พ ยคื นควรจะได พิ จารณาตั้ ง�?ต ตนว า มี โอ�?าสที่ จะได รับ คืนหรื อ�?บ ง ป�? น
สินทรัพยที่ถู�?ริบหรือไม ขึ้นอยู�?ับ�?ตละประเทศ�?ละวิธีพิจารณาที่ใชใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน
อาจท�?าไดโดยใชอนุสั�?�?าระหวางประเทศ สนธิสั�?�?าความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย
ขอต�?ลง�?บงป�?นสินทรัพย หรือ�?ฎหมาย ถึง�?มวาตางประเทศจะเริ่มคดีเองโดยอิสระประเทศที่
ไดรับความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าผิด�?านทุจริต�?็สามารถด�?าเนิ น�?ารเองเพื่อขอรับคาชดใชจา�?
สินทรัพยนั้นได




272
      Code of Criminal Procedure (France), art. 114, R.155, R.165
273
      UNCAC, art. 53
                                                                                                         231
�?ลองขอความ 9.4 �?ระบวนริบทรัพยที่ริเริ่มโดยเจาพนั�?งานตางประเทศ

      ประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?านทุจริตยื่นฟองหรือ�?บงป�?น
       พยานหลั �? �?าน�?ละ�?ฟ ม คดี �?ั บ เจ า พนั �? งานในต า งประเทศ วิ ธี �? ารนี้ มั �? จะใช เมื่ อ
       ประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตตอง�?ารด�?าเนินคดีในตางประเทศ
       ในประเทศ civil law ประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตที่ตอง�?าร
       ติดตามสินทรัพยที่ไดรับมาจา�?�?ารทุจริตคืนอาจไดรับอนุ�?าตใหเริ่ม (เปนผูเสียหาย)
       �?ารสื บ สวนทางอา�?าหรื อ �?ระบวนพิ จ ารณาที่ เ �?ี่ ย วข อ ง�?ั บ สิ น ทรั พ ย เ หล า นั้ น
       ตัวอยางเชน�?ารสืบสวนสอบสวนหรือ�?ระบวนพิจารณาเ�?ี่ยว�?ับ�?ารฟอ�?สินทรัพย
       เหลานั้น
      ประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าทุจริตสงค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน
       �?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย โดยป�?ติค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายจะ
       มีรายละเอีย ดของบุค คลเป าหมาย ความผิดที่ �?ล าวหา �?ละ�?ารเคลื่ อนยา ยเงิน�?ละ
       ข อ มู ล เหล า นี้ อ าจเป น ช อ งทางให ป ระเทศผู รั บ ค�? า ร อ งขอเริ่ ม ด�? า เนิ น �?ารสื บ สวน
       สอบสวนความผิ ด เ�?ี่ ย ว�?ั บ �?ารฟอ�?เงิ น �?ารให สิ นบนเจ า หน า ที่ ตา งประเทศหรื อ
       ความผิดอื่นๆ ที่อาจ�?ระท�?าในดิน�?ดนตนหรือเ�?ี่ยวของ�?ับคนชาติของตน เรื่องนี้มี
       �?ารด�?าเนิน�?ารอยางเปนระบบในสวิส เซอร�?ลนด�?ละบ อยๆ ครั้ งในประเทศอื่นๆ
       ในคดีสวนให�?จะมี�?ารด�?าเนิน�?ระบวนพิจารณา 2 อยางที่�?ต�?ตาง�?ันในประเทศผู
       รับ ค�? าร องขออยา ง�?ร�?ด�? าเนิ น�?ารตามค�? าร องขอความชวยเหลื อซึ่ง �?ั น�?ละ�?ันทาง
       �?ฎหมาย �?ละอยางที่สองจะด�?าเนิน�?ารฟองภายในประเทศในขอหาฟอ�?เงิน
      รายงานของสื่อเ�?ี่ยว�?ับ�?ารทุจริต�?ละ�?ารฟอ�?เงิน คดีทุจริตโดยเฉพาะที่เ�?ี่ยวของ�?ับ
       บุคคลผูมีสวนเ�?ี่ยวของทาง�?ารเมืองมั�?จะดึงดูดสื่อทุ�?�?ขนงซึ่งอาจจะเป�?ดเผยความ
       เชื่ อ มโยง�?ั บ ต า งประเทศ�?ละผู ป �?ิ บั ติ ง านต า งประเทศอาจจะหยิ บ ย�?ขึ้ น มา�?ล ว
       ตัดสินใจเริ่มคดีหรือเจาหนาที่ธนาคารผูดู�?ล�?ารป�?ิบัติตาม�?ฎระเบียบขอบังคับเปน
       ผูยื่นรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย (STR)ซึ่งในทายที่สุดน�?าไปสู�?ารสืบสวนสอบสวน
      ยื่ นรายงานธุ ร�?รรมอั นควรสงสั ย สถาบั น�?ารเงิ นที่ ส งสั ย ว า �?ิ จ�?รรมหรื อ �?ารท�? า
       ธุร�?รรมอาจมีสวนเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารฟอ�?เงินหรือ�?ารสนับสนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร
       �?อ�?ารรายจะตองรายงานความสงสัยดัง�?ลาวตอ FIU โดย�?ารรายงานธุร�?รรมอันควร
       สงสัย FIU จะตองวิเคราะห STR �?ละเผย�?พรรายงาน�?�?เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมาย
       หรือ FIU อื่นๆ โดยผานทาง Egmont Group หนวยงานบังคับใช�?ฎหมายอาจตัดสินใจ
       ที่จะด�?าเนิน�?ารสืบสวนสอบสวนบนพื้น�?านของขอมูลที่ไดรับจา�? FIU

                                                                                                          232
               ใชหลั�?�?าร “สงตัวผูรายขาม�?ดนหรือฟองคดี�? ประเทศตางๆ ที่ป�?ิเสธ�?ารสงตัวคน
                ชาติของตนเองตาม UNCAC มีขอผู�?พันที่จะตองสงเรื่องใหหนวยงานภายในประเทศ
                เพื่อ�?ารฟองคดีถาหา�?ไดรับ�?ารรองขอจา�?ประเทศผูรองขอ ในประเทศ�?รั่งเศส
                ความผิดที่มีโทษจ�?าคุ�?อยางนอย 5 ป จะตองถู�?ด�?าเนินคดีเมื่อ�?ารสงผูรายขาม�?ดนไป
                ยังประเทศผูรองขอถู�?ป�?ิเสธบนมูล�?หง�?ระบวน�?ารยุติธรรมอันควรหรือบทลงโทษ
                ในประเทศผูรองขอไมสอดคลอง�?ับความสงบเรียบรอยของประชาชนใน�?รั่งเศส
               �?ารโอน�?ารด�?าเนินคดี ตามบทบั�?�?ัติขอ 47 ของ UNCAC รั�?ภาคีตองพิจารณาความ
                เปนไปไดใน�?ารโอนให�?�?�?ัน�?ละ�?ันซึ่ง�?ารด�?าเนินคดีเพื่อ�?ารฟองคดีในความผิด
                ที่�?�?าหนดตามอนุสั�?�?านี้ ใน�?รณีที่พิจารณาวา�?ารโอนเชนวาจะเปนประโยชน�?�?
                �?ารบริหาร�?ระบวน�?ารยุติธรรมที่เหมาะสมโดยเฉพาะใน�?รณี ที่เ�?ี่ ยวข อง�?ั บเขต
                อ�?านาจศาลหลายเขตโดยมุงเนนใหมี�?ารฟองคดีได

                a. UNCAC, art. 44(11); United Nations Convention against Transnational Organized Crime, art. 16(12); United
                Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 6(9)2. b. Criminal Code (France),
                art. 113–8–1.



9.4.1 �?ารอ างสิทธิ ความเปนเจา ของสิน ทรัพ ยที่ ถู�?ขโมยมาในระหวาง�?ารสืบ สวน
สอบสวนทางอา�?า
ในบางประเทศ�?ารอางสิทธิความเปนเจาของสินทรัพยที่ถู�?ขโมยมาอาจด�?าเนิน�?ารไดในระยะ�?ร�?ๆ
ของ�?ารสื บ สวนสอบสวน 274 เมื่ อ พบสิ น ทรั พ ย �? ละไม รู ตั ว ผู �? ระท�? า ผิ ด พนั �? งานอั ย �?ารหรื อ
ผูพิพา�?ษาไตสวนจะพยายามพิสูจนหรือระบุวาสินทรัพยนั้นเปนสินทรัพยที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
ความผิดหรือใชเปนเครื่องมือใน�?าร�?ระท�?าความผิดที่�?ลาวหา ถาหา�?พิสูจนความเชื่อมโยงไดอาจมี
ค�?าสั่งใหจายคาชดใชจา�?สินทรัพยที่ถู�?ยับยั้ง ค�?าสั่งเหลานี้สามารถอุทธรณได

9.4.2 �?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยตรงโดยผานทางศาลตางประเทศ
หลายๆ ศาลจะสั่งใหตางประเทศติดตามสินทรัพยคืนโดยตรงไดหา�?�?สดงใหเห็นวาเปนผูเสียหาย
หรือเปนเจาของสินทรัพยโดยชอบดวย�?ฎหมาย �?นวป�?ิบัตินี้รวมอยูในขอต�?ลงระหวางประเทศ
�?ละอนุ�?าตใหศาลมีค�?าสั่งใหจายคาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหายให�?�?ประเทศที่ไดรับผลเสีย

274
      �?รั่งเศส�?ละสวิสเซอร�?ลนดอนุ�?าตใหใชวิธี�?ารนี้ได
                                                                                                                          233
หายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?านทุจริต�?ละอนุ�?าตใหศาลหรือเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจของตนยอมรับ
�?ารอางสิทธิความเปนเจาของสินทรัพยโดยชอบดวย�?ฎหมายของประเทศที่ไดรับความเสียหายใน
�?ระบวนริบทรัพย275


 �?ลองขอความ 9.5 บทบาทส�?าคั�?ของประเทศที่ไดรับความเสียหายจา�?�?ารทุจริต – �?รณีตัวอยาง
 จา�?ประเทศเฮติ
 ระหวางเดือนพฤษภาคม 2544 ถึงเดือนเมษายน 2546 Robert Antoine อดีตผูอ�?านวย�?าร�?าย�?ิจ�?าร
 ตางประเทศของบริษัทสื่อสารโทรคมนาคมซึ่งเปนรั�?วิสาห�?ิจของเฮติไดรับสินบนจา�?บริษัท
 สื่อสารโทรคมนาคมของสหรั�? 3 บริษัท�?ละท�?า�?ารฟอ�?เงินผานคน�?ลาง
 เฮติไมสามารถด�?าเนินคดี�?ับ Antoine �?ละคน�?ลางใดๆ ที่เ�?ี่ยวของไดเพราะวาไมมีบทบั�?�?ัติทาง
 �?ฎหมายที่เพียงพอรวมถึง�?ฎหมายตอตาน�?ารทุจริต�?ละเครื่องมือใน�?ารสืบสวนสอบสวนที่จะ
 พิ สู จน ค วามผิ ด เจ า พนั �? งานของเฮติ ต รวจสอบคดี ร วม�?ั บ เจ า หน า ที่ ข องสหรั �? �?ละท า ยที่ สุ ด
 ตัดสินใจวาวิธี�?ารที่ดีที่สุดคือให�?ารสนับสนุนคดีที่เริ่มโดย�?ายสหรั�?อเมริ�?า
 สหรั�?อเมริ�?าเริ่มคดีโดยฟอง Antoine ในความผิด�?านสมคบ�?ันฟอ�?เงินที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารให
 สินบนเจาหนาที่รั�?ตางประเทศ�?ละฟองผูใหสินบน�?ละคน�?ลาง�?านสมคบ�?ัน�?ระท�?าควรอันเปน
 �?ารละเมิด�?ฎหมาย FCPA �?ละฟอ�?เงิน เจาพนั�?งานของเฮติใหความรวมมือโดย�?าร�?สวงหา
 พยานหลั�?�?านอยางจริงจัง�?ละมอบพยานหลั�?�?าน�?ละผูเชี่ยวชา�?ทั้งหมดตามที่พนั�?งานอัย�?าร
 ของสหรั�?ตอง�?าร มีหนวยงานตางๆ จ�?านวนมา�?ที่รองขอความชวยเหลือ�?ละใหความชวยเหลือ
 รวมถึง FIU ส�?านั�?งานต�?ารวจ�?หงชาติ�?ละ�?ระทรวงยุติธรรม�?ละความมั่นคง หา�?ไมมีความ
 รวมมือเปนพิเศษเชนนี้คงไมมีทางด�?าเนินคดีในสหรั�?อเมริ�?าได
 Antoine ยอมรับผิด�?ละถู�?ตัดสินในเดือนมิถุนายน 2553 ใหจ�?าคุ�? 48 เดือน�?ละถู�?สั่งใหจายเงิน
 ชดใชจ�?านวน 1,852,209 เหรีย�? �?ละถู�?ริบทรัพยมา�?�?วา 1,500,000 เหรีย�?a ขณะนี้อยูระหวาง
 �?ารหารือ�?ันเรื่อง�?บงป�?นสินทรัพย
 a. Department of Justice, Office of Public Affairs, “Former Haitian Government Offcial Sentenced for His Role in Money
 Laundering Conspiracy Related to Foreign Bribery Scheme,�? news release, June 2, 2010,
 http://www.justice.gov/opa/pr/2010/June/10-crm-639.html.




275
      UNCAC, art. 53
                                                                                                                          234
�?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยตรงมั�?จะไดรับ�?ารสนับสนุนโดย�?ารมีสวนรวมของประเทศที่ไดรับ
ผลเสี ย จา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด �?านทุ จ ริ ต ไม ว า จะเป น โจท�? ใ น�?ารฟ อ งคดี �? พ ง เจ า ทุ �? ข ห รื อ
ผูเสียหาย (โจท�?) ใน�?ระบวนพิจารณาภายในประเทศหรือเป นคูความ�?า ยพลเรือนใน�?ารฟอง
คดีอา�?า ในประเทศตางๆ ที่อนุ�?าตใหคูความที่ไดรับความเสียหายเขารวมเปนคูความ�?ายพลเรือน
ประเทศที่ไดรับผลเสียหายจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?านทุจริต�?็มีโอ�?าสที่จะยื่นค�?ารองตอศาลขอ
คาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหาย หรือมีฉะนั้นอาจจะหารือ�?ับพนั�?งานอัย�?ารถึงความเปนไปได
ที่จะไดรับคาสินไหมทด�?ทนหรือคาเสียหายซึ่งพนั�?งานอัย�?ารอาจจะยื่นค�?ารองตอศาลขอค�?าสั่งศาล
�?ลองขอความ 9.6 �?สดงตัวอยางของ�?นวทางป�?ิบัติใน�?ารติดตามทรัพยสินคืนโดยตรง
�?ารด�?าเนิน�?าร�?ับค�?ารองเรียนเรีย�?คาเสียหายใน�?รณีที่จ�?าเลยถู�?ปลอยตัว�?ต�?ตาง�?ันไปใน�?ตละ
ประเทศ ในบาง�?หงไมสามารถพิจารณาค�?ารองเรียนดัง�?ลาวไดผูที่ไดรับความเสียหายตองยื่นฟอง
คดี�?พงเพื่อเรีย�?คาเสียหาย ในที่อื่นๆ ศาลอาจมีค�?าตัดสินเ�?ี่ยว�?ับคาเสียหายทั้งๆ ที่มี�?ารปลอยตัว
จ�?าเลยหา�?วามีขอเท็จจริงเพียงพอที่จะพิสูจนได

9.4.3 �?ารติดตามสินทรัพยคืนตามสนธิสั�?�?า ขอต�?ลง หรืออ�?านาจหนาที่ตาม�?ฎหมาย
อนุสั�?�?าระหวางประเทศหลายๆ ฉบับ�?�?าหนดขอผู�?พันส�?าหรับรั�?ภาคีใน�?ารสงสินทรัพยคืน276
ใน�?ารบังคับตามอนุสั�?�?าระหวางประเทศเหลานี้หรือเมื่อไมสามารถน�?ามาใชไดจึงมั�?จะมี�?ารน�?า
สนธิ สั �? �?าพหุ ภ าคี �?ละทวิ ภาคี (เช น สนธิ สั �?�?าความช วยเหลื อ ซึ่ ง �?ั น�?ละ�?ั น ทาง�?ฎหมาย)
ขอต�?ลงตางๆ �?ละอ�?านาจหนาที่ตาม�?ฎหมายมาใชใน�?ารสงคืนสินทรัพย

หา�?ไมมีขอผู�?มัดที่จะตองสงคืนสินทรัพยที่ริบไดขอต�?ลงพหุภาคี�?ละทวิภาคีเรื่อง�?าร�?บงป�?น
สิ นทรั พ ย ร ะหว า งประเทศต า งๆ อาจ�?�? า หนดวิ ธี �? ารเฉพาะส�? า หรั บ �?ลไ�?�?าร�?บ ง ป�? นสิ น ทรั พ ย
เหลานี277
       ้ ขอต�?ลงเชนวาอาจมี�?ารเจรจาต�?ลง�?ันเปน�?รณีไปหรือเพื่อความสะดว�?มา�?ขึ้นโดยใช




276
    UNCAC, art. 57; UNTOC, art. 14; United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 5
ในบทบั�?�?ัติของ UNCAC ได�?�?าหนดให�?ารสงคืนสินทรัพยเปนขอบทบังคับตรงขาม�?ับ UNTOC and the United Nations
                                                                                     ุ ยพินิจ
Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances ที่�?�?าหนดใหเปน�?ารใชดล
277
    ขอต�?ลงในเรื่อง�?าร�?บงป�?นสินทรัพยถู�?รวมอยูในขอต�?ลงระหวางประเทศตางๆ รวมถึง UNCAC, art. 57; UNTOC, art. 14;
United Nations Convention against Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, art. 5
                                                                                                                      235
�?ลองขอความ 9.6 �?ารติดตามสินทรัพยคืนโดยตรงในทางป�?ิบัติ
          คู ค วามใน�?ระบวนพิ จ ารณาทางอา�?า ในประเทศ�?รั่ ง เศสมาตรา 2 ของประมวล
           �?ฎหมายวิธีพิจารณาความอา�?าบั�?�?ัติไววาผูเสียหายอาจไดรับ�?ารชดเชยทาง�?พงจา�?
           �?าร�?ระท�?าความผิดอา�?าหา�?โจท�?สามารถพิสูจนไดวาเปนผูไดรับความเสียหายโดย
           ส วนตั ว�?ละโดยตรงจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด�?านทุ จริ ต ในคดี ค วามผิ ด �?านทุ จริ ต ที่
           เ�?ี่ยวของ�?ับอดีตนาย�?เทศมนตรีเมืองคานส เทศบาลเมืองคานสที่มีสวนรวมใน�?ารฟอง
           คดีอา�?าใน�?านะผูเสียหายไดรับค�?าสั่งศาลใหไดรับคาเสียหาย�?ตไมไดรับคาสินไหม
           ทด�?ทนอันส�?าคั�? คาเสียหายที่ไดรับอยูบนพื้น�?านของความเสียหายที่มีตอชื่อเสียง�?ต
           ค�?าสั่งใหจายคาสินไหมทด�?ทนถู�?ป�?ิเสธบนพื้น�?านวาความเสียหายที่เ�?ิดขึ้นเปนผล
           จา�?�?ารตัดสินใจเพิ�?ถอน�?ละป�?ิเสธ�?ารใหใบอนุ�?าตไมใชเ�?ิดจา�?�?ารทุจริต
          คาสินไหมทด�?ทนตามขอต�?ลงตอรองค�?ารับสารภาพในคดีอา�?า ในประเทศอัง�?ฤษ
           บริษัท Mabey & Johnson Ltd.,ซึ่งเปนบริษัท�?อสรางสะพานยอมรับสารภาพวาสมคบ
           �?ันใน�?ารจายเงินสินบนให�?�?เจาหนาที่รั�?ใน�?านา�?ละจาเม�?า�?ละ “จัดเตรียมเงินไว�?
           เพื่อจายเปนสินบนให�?�?ระบอบซัดดัม ฮุสเซนในอิรั�?ส�?าหรับ�?ารไดรับสั�?�?าจางตาม
           โครง�?ารน้�?ามันเพื่ออาหารของสหประชาชาติ บริษัทยอมรับวาวงเงินของสั�?�?าจางควร
           จะนอย�?วานี้�?ละประชาชนอิรั�?�?็สู�?เสียเงินที่ถู�?น�?าไปใชเปนเงินสินบนa
           ขอต�?ลงระงั บ คดี รวมถึ งโทษทางอา�?าเป นเงิ น 4.6 ลา นปอนด (ประมาณ 7.2 ล า น
           เหรีย�?) �?ละค าชดเชย�?ละเงินที่ตองจายใหรั�?บาล�?านา อิรั�?�?ละจาเม�?า อี�? 2 ลา น
           ปอนด (ประมาณ 3.1 ลานเหรีย�?) ใน�?รณีของอิรั�?ศาลสั่งใหริบทรัพยเปนมูลคา 4.22
           ลานปอนดบว�?ดอ�?เบี้ย (ประมาณ 5.4 ลานเหรีย�?) �?ละคาสินไหมทด�?ทนอี�? 418,484
           ปอนด (ประมาณ 969,100 เหรีย�?) ส�?าหรับประชาชนของอิรั�? (�?องทุนพัฒนาอิรั�?)
          ค า สิ น ไหมทด�?ทนจา�?�?ารฟ อ งคดี �? พ ง ใน�?รณี เ งิ น �?ละอสั ง หาริ ม ทรั พ ย ใ น
           �?รุงลอนดอนที่ถือครองในนามของเจาหนาที่ไนจีเรียที่ทุจริตจา�?�?ารสืบสวนสอบสวน
           ของต�?ารวจ�?รุงลอนดอนท�?าใหผูจัด�?ารทรัพยสินตองค�?าพิพา�?ษาลงโทษในความผิด�?าน
           ฟอ�?เงิน หลังจา�?ศาลมีค�?าพิพา�?ษาส�?านั�?งาน�?ฎหมายในอัง�?ฤษ�?็ไดยื่นฟองคดี�?พงตอ
           ศาลสูงของ�?รุงลอนดอนท�?าใหสามารถติดตามสินทรัพยคืนให�?�?ไนจีเรียได

a. ค�?า�?ถลงขาว�?ละค�?า�?ถลงเป�?ดคดีของอัย�?ารดูไดที่ http://www.sfo.gov.uk/press-room/latest-press-releases/press-releases-
2009/mabey—johnson-ltd-sentencing-.aspx.



                                                                                                                          236
 �?ล อ งข อ ความ 9.7 ทางเลื อ �?ส�? า หรั บ �?ารส ง คื น สิ น ทรั พ ย ที่ ด�? า เนิ น �?ารได ใ นประเทศ
 สวิสเซอร�?ลนด
 สินทรัพยในสวิสเซอร�?ลนดจะถู�?สงคืนให�?�?เจาของโดยชอบดวย�?ฎหมายหา�?ผูพิพา�?ษา
 “ป�? �? ใจเชื่ อ�? ว า สิ นทรั พ ย นั้นเ�?ี่ ย วข อง�?ั บ �?าร�?ระท�? า ความผิ ด�?ละได มี �? ารพิ สู จน ค วามเป น
 เจาของอยางชัด�?จง�?ลว หา�?ความเปนเจาของยังไมชัดเจนหรือไมสามารถระบุชี้ได (เงินที่โอน,
 ถอนหรือควบรวม�?ับ จ�?า นวนเงิ นอื่ นๆ) ผูพิ พา�?ษาจะมี ค�?า สั่ง ใหริบทรัพ ยสิ นที่ ได มาจา�?�?าร
 �?ระท�? า ความผิ ด หรื อ สิ น ทรั พ ย �? ละสิ น ทรั พ ย ที่ ถู �? ริ บ จะต�?เป น ทรั พ ย สิ น ของรั �? บาล
 สวิสเซอร�?ลนด ประเทศที่ตอง�?ารติดตามสินทรัพยที่ถู�?ขโมยไปคืนอาจเจรจาตอรอง�?ับ�?าย
 �?ารเมืองของสวิสเพื่อขอรับคืนสินทรัพยที่ถู�?ริบบนพื้น�?านของขอต�?ลงเปน�?ารเฉพาะหรือ
 โดยดุลยพินิจของ�?ายสวิส หรือศาลอา�?าอาจสั่งใหจายเงินจ�?านวนเทา�?ับมูลคาความเสียหายจา�?
 สั�?�?าหรือความเสียหายจา�?ารละเมิดให�?�?ประเทศที่เรีย�?รองคาชดใช


ขอต�?ลง�?บงป�?นสินทรัพยที่ใชอยูซึ่งจัดท�?าขึ้นเพื่อใหครอบคลุมทุ�?ๆ�?รณีที่เ�?ิดขึ้น278บางประเทศ
เลือ�?ที่จะเจรจาตอรอง�?าร�?บงป�?นสินทรัพย�?อนสงค�?ารองขอใหยับยั้งสินทรัพยหรือหลังจา�?ยับยั้ง
สินทรัพย�?ลว�?ต�?อนที่จะมีค�?าสั่งถึงที่สุดใหริบทรัพย
สินทรัพยที่ถู�?ริบอาจถู�?สงคืนภายใตขอต�?ลงเฉพาะ�?ิจที่ท�?า�?ับประเทศผูรองขอ ใน�?รณีที่ไมมี
สนธิสั�?�?าหรือขอต�?ลงบางประเทศอาจมีบทบั�?�?ัติของ�?ฎหมายใหรั�?หรือรั�?บาลหรือเจาหนาที่
ผู มี อ�?า นาจใช ดุล ยพิ นิจใน�?ารส ง คื นสิ นทรั พ ย �?ล องข อความ 9.7 �?สดงทางเลื อ�?ใน�?ารส ง คื น
สินทรัพยที่ใชอยูในประเทศสวิสเซอร�?ลนด




278
     ในสหรั�?จะยังไมมี�?ารยืนยันขอต�?ลงในเรื่อง�?าร�?บงป�?นสินทรัพยจน�?วาจะป�?ดคดี�?ละขึ้นอยู�?ับ�?ารใหความรวมมือของ�?ตละ
ประเทศโดยจะ�?บงให 50-80 เปอรเซ็นต หา�?ใหความชวยเหลือซึ่งเปนสวนจ�?าเปนที่สุด 40-50 เปอรเซ็นต หา�?ใหความชวยเหลือ
อยางเต็มที่ �?ละไมเ�?ิน 40 เปอรเซ็นต หา�?ใหความชวยเหลือใน�?ารอ�?านวยความสะดว�?


                                                                                                                   237
    ภาคผนว�? �?. ความผิดที่ควรพิจารณาใน�?ารฟองคดีอา�?า


�?ผนภาพ �?.1 ขอหาอา�?าที่ควรพิจารณา
                                                  ลั�?ทรัพย
                                              ยั�?ยอ�?ทรัพย
                      �?ารเบียดบัง
                                              ฉอโ�?ง หลอ�?ลวง ส�?า�?ดงเท็จ
                       หรือยั�?ยาย
                                                                    ใหสินบน (เจาหนาที่รั�?ภายในประเทศ
                     ถายเทเงิน�?ละ
                        ทรัพยสิน                                       �?ละเจาหนาที่รั�?ตางประเทศ)
                                                                    ป�?ิบต  ั ิหนาที่โดยมิชอบ
ฟองคดีใน                                  �?ารใหสินบน              ร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย
                                           �?ละความผิด               ผลประโยชนทับซอน
 ความผิด
                                           เ�?ี่ยวเนื่อง             สนับสนุนทาง�?ารเงินโดย
�?านทุจริต
                                                                        มิชอบดวย�?ฎหมายพรรค
                                                                        �?ารเมืองหรือ�?ารหาเสียง
                                                                    �?รรโช�?ทรัพย
                           ฟอ�? ป�?ป�?ด                  ยั�?ยาย โอนทรัพยสิน
                               ไดมา                  ป�?ป�?ด�?ละป�?ดบังอ�?าพราง
                         ครอบครอง หรือ
                           ใชประโยชน                ไดมา ครอบครอง หรือใชประโยชนจา�?ทรัพยที่ไดมาจา�?
                         สินทรัพยที่ไดมา
                          จา�?�?าร�?ระท�?า                  �?าร�?ระท�?าความผิด
  สนับสนุน                   ความผิด

  �?าร�?ระท�?า
   ความผิด
                  ละเมิด�?ฎระเบียบ�?ารจัดซื้อจัดจางภาครั�?
                  ฮั้วประมูล
                  ปลอม�?ปลงเอ�?สาร
                  �?ระท�?าความผิดทางบั�?ชี
                  �?ระท�?าผิดตาม�?ฎหมายวาดวยภาษี
                  ฉอโ�?งทางศุล�?า�?ร/�?ารลั�?ลอบหนีศุล�?า�?ร
                  ฉอโ�?งโดยที่วิธี�?ารทางจดหมายหรือผานอุป�?รณอิเล็�?ทรอนิ�?สทางสาย
                  สมคบ
                  ชวยเหลือหรือยุยง
                  ขัดขวาง�?ระบวน�?ารยุติธรรม


                                                                                            238
�?ารเบียดบังหรือยั�?ยายถายเทเงินหรือทรัพยสิน (UNCAC article.17)

     �?ารลั�?ทรัพย ความผิดนี้โดยทั่วไปหมายถึง�?ารเอาไปเปนของตนโดยมิชอบดวย�?ฎหมาย
      ซึ่งสินทรัพยที่มีเจาของ�?ละจับตองไดโดยมีเจตนาท�?าใหเจาของโดยชอบดวยดาน�?ฎหมาย
      สู�?เสีย�?รรมสิทธิ์ในทรัพยนั้น ใน�?รณีนี้เปน�?ารเอาทรัพยสินไปโดยไมไดรับความยินยอม
      จา�?เจาของโดยชอบดวย�?ฎหมาย (หรือในบางประเทศไดรับความยินยอมดวย�?ารฉอฉล)
      �?ารเขาไปเ�?็บเ�?ี่ยวโดยไมไดรับอนุ�?าตในเขตคุมครองหรือปาสงวนหรือฉ�?เงิน เช็ค �?ละ
      ตราสารทาง�?ารเงิ น จา�?ธนาคาร�?ห ง ชาติ เป นตั ว อย า งที่ รูจั�? �?ั น ดี ข อง�?ารลั �? ทรั พ ย โดย
      เจ า หน า ที่รั�? ในหลายๆ ประเทศอสั งหาริ มทรั พย บริ �? าร หรือสิ นทรั พ ยที่ จับต องไม ไ ด
      ไมรวมอยูในทรัพยตามความหมายของ�?ารลั�?ทรัพย
     �?ารยั�?ยอ�?ทรัพย ความผิดนี้โดยทั่วไปหมายถึง�?ารโอนทรัพยสินโดยฉอฉลโดยบุคคลหรือ
      นิติบุคคลที่ครอบครองโดยชอบดวย�?ฎหมายซึ่งทรัพยซึ่งเปนของบุคคลหรือนิติบุคคลอื่น
      ความผิดอา�?านี้ใช�?ับเจาหนาที่รั�?หรือผูบริหารซึ่งเบียดบังเอาเงินหรือทรัพยสินซึ่งตนเอง
      เปนผูมีหนาที่บริหารจัด�?ารส�?าหรับหนวยงานของรั�?บาล (�?ารบริหารราช�?ารสวน�?ลาง
      �?ารบริหารราช�?ารสวนทองถิ่นหรือเทศบาล หนวยงานของรั�?หรือรั�?วิสาห�?ิจ) เปน�?าร
      ละเมิดขอต�?ลง�?หงความไววางใจที่มอบหมายใหผู�?ระท�?าผิดถือครองสินทรัพย�?ละบริหาร
      จัด�?ารเพื่อผลประโยชน�?�?เจาของโดยชอบดวย�?ฎหมาย ในหลายๆ ประเทศ�?ารเบียดบัง
      อสังหาริมทรัพยหรือบริ�?ารไมถือเปน�?ารยั�?ยอ�?ทรัพย ตัวอยางเชน �?ารยั�?ยอ�?รวมถึง�?าร
      จาง�?ละ�?ารจายเงิน�?�?ลู�?จางที่ไมไดมาท�?างาน �?ารซื้อสินคาหรือบริ�?ารสูง�?วาราคาตลาด
      �?ารจายเงินส�?าหรับสินคาหรือบริ�?ารที่ไมมีอยูจริงซึ่งไมสอดคลอง�?ับสินคาหรือบริ�?ารที่มี
      อยูจริง (Fictitious billing)
     �?ารฉอโ�?ง หลอ�?ลวง �?าร�?สดงขอความอันเปนเท็จ ความผิดเหลานี้โดยทั่วไปหมายถึง�?าร
      ไดมาซึ่งเอ�?สารสิทธิ์ หรือครอบครองทรัพยสินที่เปนของผูอื่นโดยมีเจตนาหลอ�?ลวงหรือ
      �?สดงถอยค�?าอันเปนเท็จเ�?ี่ยว�?ับขอเท็จจริงในอดีตหรือป�?จจุบัน ในบางประเทศความผิด
      ที่บังคับใชอาจพิจารณาวาเปนความผิด�?านลั�?ทรัพยโดยใช�?ลอุบายเพียงเพราะมี�?ารเขาไป
      ครอบครองทรัพยสิน ในประเทศอื่นๆ ความผิดจะครอบคลุม�?ารไดครอบครองทรัพยสิน
      ถึง�?มจะไมมีเอ�?สารสิทธิ์ ถึง�?มวาค�?านิยามของความผิดนี้มั�?จะอยูบนพื้น�?านของ�?ารมี
      เจตนาหลอ�?ลวง�?ตค�?านิยามทาง�?ฎหมายเฉพาะของ�?าร�?ระท�?าอันเปน�?ารหลอ�?ลวงอาจ
      �?ต�?ตางออ�?ไป ตัวอยางที่เปนบรรทัด�?านได คือเจาหนาที่รั�?สั่งใหผูใตบังคับบั�?ชาจายเงิน
      หรือใหเงิน�?ู�?�?บริษัทที่ไมมีตัวตนซึ่งไมมี�?ารด�?าเนิน�?ิจ�?รรมทางธุร�?ิจอยาง�?ทจริง�?ละ
      บริหารจัด�?ารโดยหุนเชิดหรือ�?าติของเจาหนาที่

                                                                                                   239
�?ารใหสินบน �?ารใชอิทธิพลเพื่อใหไดมาซึ่งประโยชนอันมิชอบ �?ารป�?ิบัติหนาที่โดยมิชอบ�?ละ
ความผิดเ�?ี่ยวเนื่อง

      �?ารใหสินบน�?�?เจาหนาที่ของรั�? (UNCAC, article. 15) เมื่อ�?ระท�?าโดยเจตนา
       (�?) �?ารสั�?�?า �?ารเสนอ หรือ�?ารให�?�?เจาหนาที่ของรั�?โดยทางตรงหรือทางออม
            ซึ่งประโยชนที่มิควรไดส�?าหรับเจาหนาที่ผูนั้นเองหรือส�?าหรับบุคคลหรือ�?ลุมบุคคล
            อื่นใด เพื่อใหเจาหนาที่ผูนั้น�?ระท�?าหรือละเวนจา�?�?าร�?ระท�?าใดๆ ใน�?ารป�?ิบัติหนาที่
             ของตน
       (ข) �?ารเรี ย�? หรื อ�?ารรั บโดยเจาหนา ที่ของรั�?โดยทางตรงหรือทางออม ซึ่งประโยชน
             ที่มิควรไดส�?าหรับเจาหนาที่ผูนั้นเองหรือบุคคลหรือ�?ลุมบุคคลอื่นใด เพื่อใหเจาหนาที่
             ผูนั้น�?ระท�?าหรือละเวนจา�?�?าร�?ระท�?าใดๆ ใน�?ารป�?ิบัติหนาที่ของตน
      �?ารใหสินบน�?�?เจาหนาที่ของรั�?ตางประเทศ�?ละเจาหนาที่ขององค�?ารภาครั�?ระหวาง
       ประเทศ (UNCAC, article. 16) เมื่อ�?ระท�?าโดยเจตนา
       (�?) �?ารสั �? �?า �?ารเสนอ หรื อ�?ารให โ ดยเจตนา�?�? เ จ า หน า ที่ ข องรั �?ต า งประเทศหรื อ
            เจาหนาที่ขององค�?ารภาครั�?ระหวางประเทศโดยทางตรงหรือทางออมซึ่งประโยชน
            ที่มิควรไดส�?าหรับตนเองหรือบุคคลหรือ �?ลุมบุคคลอื่นใดเพื่อใหเจาหนาที่ผูนั้น�?ระท�?า
            หรือละเวนจา�?�?าร�?ระท�?าใดๆใน�?ารป�?ิบัติหนาที่ของตน เพื่อใหไดรับหรือคงไวซึ่ง
            ผลประโยชนท างธุ ร�?ิ จหรือประโยชน อื่นใดที่มิ ค วรได เ�?ี่ ยว�?ับ �?ารประ�?อบธุร�?ิ จ
            ระหวางประเทศ
       (ข) �?ารเรีย�?หรือ�?ารรับโดยเจตนาโดยเจาหนาที่ของรั�?ตางประเทศหรือเจาหนาที่ของ
            องค �? ารภาครั �?ระหว า งประเทศโดยทางตรงหรื อทางอ อมซึ่ ง ประโยชนที่ มิ ค วรได
            ส�?าหรับตนเองหรือบุคคลหรือ�?ลุมบุคคลอื่นใดเพื่อใหเจาหนาที่ผูนั้น�?ระท�?าหรือละเวน
            จา�?�?าร�?ระท�?าใดๆใน�?ารป�?ิบัติหนาที่ของตน
      �?ารใชอ�?านาจหนาที่เพื่อใหไดมาซึ่งผลประโยชนอันมิชอบ (UNCAC, article. 18)
       เมื่อ�?ระท�?าโดยเจตนา
         (�?) �?ารสั�?�?า �?ารเสนอ หรือ�?ารให�?�?เจาหนาที่ของรั�?หรือบุคคลอื่น โดยทางตรง
                หรือทางออม ซึ่งประโยชนที่มิควรไดเพื่อใหเจาหนาที่ของรั�?ผูนั้น หรือบุคคล
                ดัง�?ลาวใชอ�?านาจหนาที่ซึ่งมีอยูจริงหรือคิดวามีไปในทางที่มิชอบ เพื่อใหผูยุยง
                ใหเ�?ิด�?ระท�?า�?ารดัง�?ลาวหรือบุคคลอื่นใดไดรับประโยชนที่มิควรไดจา�?เจาหนาที่
                �?ายบริหาร หรือเจาหนาที่ของรั�?ภาคีนั้น


                                                                                                 240
         (ข) �?ารเรีย�?หรือ�?ารรับโดยเจาหนาที่ของรั�?หรือบุคคลอื่นไมวาโดยตรงหรือโดยออม
             ซึ่งประโยชนที่มิควรไดส�?าหรับตนเองหรือผูอื่น เพื่อใหเจาหนาที่ของรั�?ผูนั้นหรือ
             บุคคลดัง�?ลาวใชอ�?านาจหนาที่ซึ่งมีอยูจริงหรือคิดวามี ไปในทางที่มิชอบ โดยหวัง
             วาจะไดรับประโยชนที่มิควรไดจา�?เจาหนาที่�?ายบริหารหรือเจาหนาที่ของรั�?ภาคี
    �?ารป�?ิบัติหนาที่โดยมิชอบ (UNCAC, article. 19) �?าร�?ระท�?าหรือละเวน�?าร�?ระท�?าใดๆ
     ของเจาหนาที่ของรั�?โดย�?า�?น�?ฎหมายใน�?ารป�?ิบัติหนาที่ของตน เพื่อใหไดมาซึ่ง
     ประโยชนที่มิควรไดส�?าหรับตนเองหรือบุคคลหรือ�?ลุมบุคคลอื่นใด
    �?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมาย (UNCAC, article. 20) โดยทั่วไปหมายถึง “�?ารที่เจาหนาที่
     ของรั�?มีสินทรัพยเพิ่มขึ้นมา�? โดยเจาหนาที่ผูนั้นไมสามารถอธิบายโดยชอบดวยเหตุผลถึง
     ความเ�?ี่ยวโยงของทรัพยสินที่เพิ่มขึ้นนั้น�?ับรายไดโดยชอบดวย�?ฎหมายของตน�?
     เจาพนั�?งานผูฟองคดี�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายไมจ�?าเปนตอง�?สดง�?หลงที่มาโดยไมชอบ
     ดวย�?ฎหมายของทรัพยสินเพื่อใหไดมาซึ่งค�?าพิพา�?ษาลงโทษหรือค�?าสั่งริบทรัพย เปน�?าร
     เพียงพอ�?ลวที่จะ�?สดงใหเห็นวารายไดโดยชอบดวย�?ฎหมายของเจาหนาที่รั�?ไมสามารถ
     อธิบายสินทรัพยหรือคาใชจายที่เพิ่มขึ้น เจาหนาที่ผูนั้นตองอธิบายวาทรัพยสินนั้นเพิ่ม
     ขึ้นมาจา�?�?หลงที่มาที่ถู�?�?ฎหมายอยางไร (ดู�?ลองขอความ �? 1 ตัวอยางจา�?ประเทศ
     �?รั่งเศส)
   ผลประโยชนทับซอน ในบางประเทศถือเปนความผิดอา�?าหา�?เจาหนาที่รั�?มีหรือไดรับ
    ผลประโยชน โ ดยตรงหรื อ โดยอ อ มในสั �? �?าหรื อ �?ารตั ด สิ น ใจภายใต ค วามเห็ น
    �?ารควบคุ ม ดู �? ล �?ารควบคุ ม หรื อ�?ารบริ หารของเขาหรื อ เธอ ในหลายประเทศถื อเป น
    ความผิ ด อา�?าหา�?ข า ราช�?ารผู ซึ่ ง มี ห น า ที่ ค วบคุ ม ดู �? ล�?ิ จ �?รรมหรื อ บริ ษั ท เอ�?ชนมี
    ผลประโยชนทาง�?ารเงินใน�?ิจ�?รรมหรือบริษัทเหล านั้น ตัวอยางที่เปนบรรทัด�?านของ
    ผลประโยชนทับซอนคือ�?ารใหบริษัทซึ่งเจาหนาที่เปนเจาของหรือควบคุมโดยตรงหรือ
    โดยออมไดเขาท�?าสั�?�?า�?ับรั�?
   �?ารสนั บ สนุ น ทาง�?ารเงิ น โดยมิ ช อบด ว ย�?ฎหมาย�?�? พ รรค�?ารเมื อ งหรื อ �?ารหาเสี ย ง
    ครอบคลุ ม อยู ภ ายใต �? ฎหมายว า ด ว ย�?ารให �? ารสนั บ สนุ น ทาง�?ารเงิ น โดยมิ ช อบด ว ย
    �?ฎหมาย�?�? �?ิจ�?รรมทาง�?ารเมือง�?ละ�?ิ จ�?รรมที่เ�?ี่ยวข อง�?ับ �?ารทุ จริต �?ารด�?าเนิ น�?าร
    เหลานี้โดยป�?ติจะเ�?ี่ยวของ�?ับผูรับสั�?�?าจะท�?าใหราคาของสั�?�?าที่ท�?า�?ับรั�?บาลสูงขึ้น
    ผูรับสั�?�?าจะสงตอ�?�?าไรที่ไดจา�?�?ารคิดราคาเ�?ินจริงไปให�?ับบริษัท “taxi�? (ที่เรีย�?อยางนี้
    เพราะวาบริษัทพว�?นี้จะไดรับเงินจ�?านวนเทา�?ับภาษีผิด�?ฎหมาย) ที่เปนผูออ�?ใบ invoice
    ปลอม บริษัท taxi เหลานี้�?็จะน�?าเงินไปสนับสนุน�?ิจ�?รรมทาง�?ารเมืองเปน�?ารตอบ�?ทน


                                                                                                241
      �?ผน�?ารเหลานี้เขาขายผิด�?ฎหมายวาดวย�?าร�?รรโช�?ทรัพยเมื่อเปนที่ชัดเจนวาผูรับสั�?�?า
      ที่ไมสมัครใจจะไมไดท�?าธุร�?ิจ�?ับรั�?บาลหา�?พว�?เขาป�?ิเสธที่จะเขารวมใน�?ผน�?าร
     �?าร�?ระโช�?ทรัพย ในบางประเทศความผิดนี้หมายถึง�?ารเ�?็บคาธรรมเนียมโดยมิชอบดวย
      �?ฎหมายโดยเจาหน าที่ของรั �?ใน�?ารป�?ิบัติหนา ที่ดวยวิธี�? ารขมขูดวยวาจาหรือหนังสื อ
      ท�?าใหเ�?ิดความ�?ลัว �?ารขูบังคับ�?ละ�?ารคุ�?คามขมขู

�?ลองขอความ �?.1 �?ฎหมายวาดวย�?ารร่�?ารวยโดยผิด�?ฎหมายใน�?รั่งเศส
ในประเทศ�?รั่งเศสบทบั�?�?ัติของประมวล�?ฎหมายอา�?าที่เ�?ี่ยวของในบริบทของ�?ารร่�?ารวยโดยผิด
�?ฎหมายมี 2 ขอ คือ

          �?ระบวนพิจารณาพิพา�?ษาลงโทษ ขอ 321 – 6 บั�?�?ัติไววาบุคคลสามารถถู�?พิพา�?ษา
           ลงโทษได เพราะว า ไม ส ามารถอธิ บ ายได อย า งมี เหตุ ผ ลถึ ง รายได ที่ ส อดคล อง�?ั บ
           �?ารด�? า เนิ น ชี วี ติ ห รื อ �?หล ง ที่ ม าของทรั พ ย สิ น โดยที่ ยั ง คงรั �? ษาความสั ม พั น ธ
           อย า งสม่�? า เสมอ�?ั บ บุ ค คลใดบุ ค คลหนึ่ ง หรื อ หลายคนซึ่ ง เป น ผู มี ส ว นเ�?ี่ ย วข อ ง�?ั บ
           โทษอา�?ารา ย�?รง หรือโทษสถานเบาที่ มี โทษจ�? า คุ�? อย างน อย 5 ป ที่ พ ว�?เขาได รับ
           ผลประโยชน โดยตรงหรื อ โดยอ อมหรื อ ผู เ สี ย หายจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ดเหล า นี้
           ความผิดนี้มีโทษจ�?าคุ�? 2 ถึง 5 ป �?ละริบสินทรัพยทั้งหมดของผูถู�?ตัดสินลงโทษ
          �?ระบวนริบทรัพย ขอ 131 – 21 บั�?�?ัติไวใหริบทรัพยสินทั้งหมดของจ�?าเลยไดเวน�?ต
           วาเขาหรือเธอสามารถอธิ บายได อยางมี เหตุผลวาทรั พยสินเหลานั้นมีที่มาโดยชอบ
           ดวย�?ฎหมาย ความผิ ดที่ จะริ บทรัพ ย ได ตองมี โทษจ�?า คุ�? อย า งน อย 5 ป �?ละจะต อง
           ไดรับผลประโยชนโดยตรงหรือโดยออม




�?ารฟอ�?เงิน �?ารป�?ป�?ด �?ารไดมา �?ารครอบครอง หรือ�?ารใชประโยชนจา�?สินทรัพย
ที่ไดมาโดย�?าร�?ระท�?าผิด
          ความผิดเหลานี้นิยามไวใน UNCAC ขอ 23 �?ละ 24 ดังนี้
           (�?) �?ารเปลี่ ย นสภาพหรื อโอนทรัพ ย สิน โดยรู วา ทรัพ ยสิ นนั้นเป นผลที่ไ ด จา�?�?าร
               �?ระท�?าความผิดทางอา�?า เพื่อป�?ป�?ด หรืออ�?าพรางที่มาอันมิชอบดวย�?ฎหมายของ
               ทรัพยสินดัง�?ลาวหรือเพื่อชวยบุคคลใดซึ่งเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดมูล�?าน
               ใน�?ารหลบเลี่ยงผลทาง�?ฎหมายส�?าหรับ�?าร�?ระท�?าความผิดนั้น
                                                                                                           242
               (ข) �?ารป�?ป�?ดหรืออ�?าพรางลั�?ษณะที่�?ทจริง �?หลงที่มา ที่ตั้ง �?ารโอน�?ารครอบครอง
                   �?ารเคลื่อนยาย หรือความเปนเจาของ หรือสิทธิเหนือทรัพยสิน โดยรูวาทรัพยสิน
                   นั้นเปนผลที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดอา�?า
               (ค) �?ารไดมา �?ารเปนเจาของ หรือ�?ารใชซึ่งทรัพยสินโดยรูในเวลาที่ไดรับทรัพยสิน
                   นั้นมาวาเปนทรัพยสินที่ไดจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดอา�?า
               (ง) �?ารรวม�?ระท�?า เขารวม หรือ�?ารสมคบ�?ัน�?ระท�?าความผิด �?ารพยายาม�?ระท�?า
                   ความผิด �?ารชวยเหลือ �?ารยุยง �?ารสงเสริม �?ละ�?ารใหค�?าปรึ�?ษาหรือใน�?าร
                   �?ระท�?าความผิดที่�?�?าหนด
               (จ) �?ารป�?ป�?ดหรือเ�?็บทรัพยสินนั้นเอาไวทั้งที่รูวาทรัพยสินนั้นไดมาจา�?�?าร�?ระท�?า
                   ความผิดที่�?�?าหนด
          ความผิ ด�?านฟอ�?เงิ นโดยป�?ติ ส ามารถบั ง คั บ ใช ไ ด �?ั บ สถาบั น�?ารเงิ น �?ละสถาบั น ที่
           ไมเ�?ี่ยว�?ับ�?ารเงิน ธุร�?ิจ บุคคล �?ละคน�?ลางทั้งหมดที่โดยรูขอเท็จจริงเขารวมใน�?ารท�?า
           ธุร�?รรมที่มีเจตนาจะอ�?าพราง�?หลงที่มาโดยผิด�?ฎหมายของทรัพยสิน ควรพิจารณาใช
           �?ารฟองคดีในขอหาฟอ�?เงินใน�?ารวาง�?ผน�?ลยุทธใน�?ารติดตามสินทรัพยคืนเพราะวา
           เจ า หน า ที่ ที่ ทุ จ ริ ต จ�? า เป น ต อ งลงทุ น หรื อ ใช จ า ยทรั พ ย สิ น ที่ ไ ด ม าโดยผิ ด �?ฎหมายใน
           ศูนย�?ลางทาง�?ารเงินตางๆ ในคดีทุจริตหลายๆ คดี�?ผน�?ารฟอ�?เงินสนับสนุนใหเ�?ิด�?าร
           �?ระท�? าความผิ ด�?านทุจริตโดยเฉพาะอย า งยิ่ งใน�?รณี ที่บ ริษั ทจ ายเงิ นส�? าหรับ �?ารออ�?
           fictitious invoice โดยสงเงินเขาบั�?ชีเงิน�?า�?ในตางประเทศที่อยูในชื่อของผูรับสั�?�?า
           หรือที่ปรึ�?ษา คน�?ลางเหลานั้น�?็น�?าเงินนั้นไปจายเปนสินบนในนามของบริษัทให�?�?
           เจา หนา ที่ที่ทุ จริต ในเขตอ�?านาจของ�?ฎหมายสวนให�? �?ลว เงิ นที่ใ ชใน�?ารใหสิ นบน
           (slush funds) เชนวาอยูภายใต�?ฎหมายวาดวย�?ารฟอ�?เงิน

�?ารสนับสนุน�?าร�?ระท�?าความผิด
          �?าร�? า �? น �?ฎระเบี ย บว า ด ว ย�?ารจั ด ซื้ อ จั ด จ า งภาครั �? เมื่ อ เจ า หน า ที่ ไ ม ป �?ิ บั ติ ต าม
           �?ฎระเบียบวาดวย�?ารจัดซื้อจัดจางสวนให�?มั�?จะมีเจตนาที่จะใหประโยชนอันมิชอบ�?�?
           ผูรับสั�?�?าบางคน ตัวอยางเชน เจาหนาที่รั�?ที่มีหนาที่รับผิดชอบ�?ารจัดซื้อจัดจางอาจให
           ข อมู ล ที่ ออนไหว�?�? ผู เข า ประมู ล รายหนึ่ ง รวมถึ ง ประมาณ�?ารราคาของทางราช�?าร
           เพื่ อ ให ผู ที่ จ ะเป น ผู รั บ สั �? �?ารายนี้ มี ข อ มู ล ที่ ไ ด เ ปรี ย บ ในท�? า นองเดี ย ว�?ั น สั �? �?า
           ขนาดให�?ๆ อาจถู�?�?บงเปนสั�?�?าขนาดเล็�?ลง เพื่อหลี�?เลี่ยง�?ระบวน�?ารประมูลที่ตอง
           มี�?าร�?ขงขันซึ่งเปนเปนขอบังคับตามมูลคาของโครง�?าร หรือในชวง�?ารบริหารสั�?�?า
           เจา หนา ที่ผูบ ริหารอาจต�?ลงจ ายเงินส�? าหรับสิ นคา ที่ไม ไดส งมอบ หรือบริ�?ารที่ไ มไ ด
                                                                                                                      243
    มี�?ารใหบริ�?ารหรือสินคาที่จ�?านวนหรือคุณภาพไมตรงตามที่�?�?าหนดในสั�?�?า สั�?�?าจาง
    ของรั �? ที่ ท�? า หรื อบริ ห ารโดย�?ารใช ราคาที่ สู ง เ�?ิ น จริ ง ท�? า ให ผู รับ จ า งได ผ ลประโยชน
    โดยมิ ช อบด วย�?ฎหมาย เพื่ อเป น�?ารตอบ�?ทนเจา หน า ที่รั�?�?็จะได รับ เงินใตโต ะหรื อ
    ผลประโยชนอื่นๆ จา�?ผูรับจาง
   �?ารฮั้วประมูล ขอต�?ลง (โดยป�?ติท�?า�?ันอยางลับๆ) ระหวางบุคคลสองคนหรือมา�?�?วา
    ใน�?ารหลอ�?ลวง ท�?าใหเขาใจผิด หรือฉอโ�?งสิทธิทาง�?ฎหมายของบุคคลอื่นเพื่อใหไดมา
    ซึ่ ง วั ต ถุ ป ระสงค ที่ ต อ งห า มตาม�?ฎหมายหรื อ เพื่ อ ให ไ ด ป ระโยชน โ ดยไม เ ป น ธรรม
    โดยเฉพาะอยางยิ่งขอต�?ลงลับระหวางบริษัทตางๆ หรือระหวางบริษัทหนึ่ง�?ับเจาหนาที่
    รั�?เพื่อจ�?า�?ัด หรือด�?าเนิน�?ารใน�?าร�?ขงขันหรือ�?�?าหนดราคาใน�?ารจัดซื้อจัดจางภาครั�?
    มั�?จะพบไดบอยในคดีทุจริตตางๆ เจาหนาที่รั�?ที่จัดท�?ารายละเอียดของงานหรือเงื่อนไข
    สั �?�?าใน�?ระบวน�?ารประมู ล งานที่ มี �? าร�?ข ง ขั น�?ั นโดยใช ข อมู ล ที่ ไ ด รับ จา�?ผู ที่ จ ะ
    เขารวมประมูลถือเปน�?าร�?ระท�?าความผิด�?านฮั้วประมูล
   �?ารปลอม�?ปลงเอ�?สาร ความผิดนี้เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารปลอมหรือดัด�?ปลงเนื้อหาสาระ วันที่
    หรือลายเซ็นของคูความ หรือพยานในเอ�?สารของเอ�?ชนหรือเอ�?สารมหาชนที่มีผลท�?า
    ใหเ�?ิดขอผู�?มัด �?ารสิ้นสุด หรือ �?ารโอน�?ารครอบครอง
   �?าร�?ระท�?าความผิดทางบั�?ชี เปนเครื่องมือที่ใช�?ันอยาง�?วางขวางใน�?าร�?ระท�?าหรือ
    สนับสนุน�?าร�?ระท�?าทุจริตหรือ�?ารเบียดบังเงินหลวงรวมถึง�?ารท�?าสมุดบั�?ชี บันทึ�?หรือ
    รายงาน�?ารเงินเปนเท็จ โดยเฉพาะอยางยิ่งบริษัทตางๆ จะออ�?หรือบันทึ�?ใบ�?จงราคา
    สินคาปลอมเพื่อ�?สดงเหตุผล�?ละป�?ป�?ด�?ารจายเงินอยางไมเหมาะสม�?�?คน�?ลางเพื่อ
    บริ ห ารจั ด �?ารเงิ น ที่ ใ ช ใ น�?ารให สิ น บน�?ละเพื่ อ จ า ยสิ น บน �?ผน�?ารที่ ใ ช �?ั น อย า ง
    �?วางขวางคือบริษัทเอ�?ชนจายเงินตามใบ�?จงราคาสินคาปลอมที่คน�?ลาง ซึ่ง�?�?ลงท�?า
    เปนที่ปรึ�?ษาสงให ใน�?รณีนี้บั�?ชีรับจายของทั้งบริษัท�?ละ “ที่ปรึ�?ษา�? จะมี�?ารบันทึ�?
    ราย�?ารที่�?ตงขึ้นมา
   �?าร�?ระท�?าผิดตาม�?ฎหมายวาดวยภาษี �?ารส�?า�?ดงราย�?ารในบั�?ชีรับจายหรือบันทึ�?ทาง
    �?ารเงินของบริษัทเปนเท็จจะท�?าให�?ารประเมินสินทรัพย รายได หรือรายจายของบริษัท
    สูงหรือต่�?าเ�?ินไป�?ละจะมี�?าร�?�?ไขเปลี่ยน�?ปลงรายไดที่ตองเสียภาษีหรือรายจายที่น�?ามา
    หั�?ออ�?ได ซึ่งโดยป�?ติเปน�?รณีของ�?ารท�?าใบ�?จงราคาสินคาปลอมซึ่งท�?าใหบั�?ชีรายจาย
    สูงขึ้นผล�?�?าไรที่จะตองเสียภาษีของบริษัทลดลง
   �?ารฉอโ�?งทางศุล�?า�?ร/�?ารลั�?ลอบหนีศุล�?า�?ร �?ารทุจริต เบียดบังสินทรัพย �?ละฟอ�?เงิน
    มั�?จะเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารขนเงินโดยมิชอบดวย�?ฎหมาย หรือ�?ารขนสินคาออ�?หรือเขาไป


                                                                                                      244
    ในประเทศที่เปนผูเสี ยหาย �?ารฉ อโ�?งทางศุล�?า�?รอาจเ�?ี่ย วข อง�?ั บสิ นค าปลอดภาษี
    ที่ควรจะเดินทางผานประเทศ�?ต�?ทที่จริงน�?ามาขายอยางผิด�?ฎหมายในประเทศ
   �?ารฉอโ�?งโดยวิธี�?ารทางจดหมาย หรือโดยผานอุป�?รณอิเล็�?ทรอนิ�?สทางสาย (mail and
    wire fraud) บางประเทศถื อว า mail and wire fraud เปนความผิดอา�?า เช น
    ในสหรั�?อเมริ�?าถือเปนความผิดอา�?าส�?าหรับ�?ารวาง�?ผนฉอฉล หรือไดมาซึ่งเงินหรือ
    ทรัพยสินโดยวิธี�?ารหลอ�?ลวงใหผูอื่นหลงเชื่อ�?ละเพื่อใช�?ารสงจดหมายทางไปรษณีย
    หรือใชโครงสรางพื้น�?านดาน�?ารสื่อสารโทรคมนาคม (โทรศัพท สงโทรสาร �?ละอีเมล)
    เพื่อ�?ารด�?าเนิน�?ารตาม�?ผน ความผิดอา�?านี้บังคับใช�?ับเจาหนาที่รั�?ผูซึ่งไดรับเงินดวย
    วิถีทางที่โดยทั่วไปอาจจะไมไดระบุวาเปน�?ารผิด�?ฎหมาย
   �?ารสมคบ ความผิ ด นี้ เ�?ี่ ย วข อง�?ั บ �?ารต�?ลงระหว า งบุ ค คลสองคนหรื อ มา�?�?ว า เพื่ อ
    �?ระท�?าผิด�?ฎหมายในเวลาหนึ่งเวลาใดในอนาคต �?าร�?ระท�?าที่ไดต�?ลง�?ันใน�?ารสมคบ
    มั�?รวมถึง�?ารฉอโ�?ง �?ารทุจริต �?ารเบีย ดบังทรัพยสิน ในบางประเทศ�?ารฟองขอหา
    สมคบจะ�?ระท�? า ได �?็ ต อเมื่ อผู �? ระท�? า ผิ ดมี �? าร�?ระท�? า อย า งเป�? ดเผยอย า งน อยหนึ่ ง �?าร
    �?ระท�?าเพื่อด�?าเนิน�?ารตอไปขอต�?ลงที่ไดสมคบ�?ันไว
   �?ารใหความชวยเหลือโดย�?ารชวยเหลือ หรือยุยง ผูรวม�?าร�?ระท�?าความผิดไมไดมีสวน
    ใน�?าร�?ระท�?าความผิดเลย�?ตมีสวนรวมโดยใหความชวยเหลือผู�?ระท�?าความผิดที่เปน
    ตัว�?ารผูรวม�?ระท�?าความผิดตองถู�?ด�?าเนินคดีในความผิดเดียว�?ัน�?ละไดรับโทษเดียว�?ัน
    �?ับผูที่เปนตัว�?าร
   �?ารขัดขวาง�?ระบวน�?ารยุติธรรม UNCAC ขอ 25 ประ�?อบดวย
      (�?) �?ารใช�?�?าลังบังคับ �?ารคุ�?คาม หรือ�?ารขมขู หรือ�?ารใหค�?ามั่นสั�?�?า �?ารเสนอ
              หรือ �?ารใหประโยชนอันมิควรเพื่อจูงใจใหมี�?ารเบิ�?ความอันเปนเท็จหรือรบ�?วน
              �?ารใหค�?าเบิ�?ความหรือ�?ารน�?าพยานหลั�?�?านมาสืบใน�?ารบวน�?ารพิจารณาคดี
              ที่เ�?ี่ยว�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดที่�?�?าหนดตามอนุสั�?�?าฉบับนี้
      (ข) �?ารใช�?�?าลังบังคับ คุ�?คามหรือขมขูเพื่อรบ�?วน�?ารป�?ิบัติหนาที่ราช�?ารของ
              ผูพิพา�?ษาหรือเจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายในสวนที่เ�?ี่ยว�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิด
              ที่�?�?าหนดตามอนุสั�?�?านี้




                                                                                                   245
                                  ภาคผนว�? ข. ค�?าอธิบายศัพทเ�?ี่ยว�?ับธุร�?ิจ
                                                  �?ละเครื่องมือทางธุร�?ิจ

“เครื่ อ งมื อ ทางธุ ร �?ิ จ �? เป น �?นวความคิ ด �?ว า งๆ ที่ ห มายถึ ง นิ ติ บุ ค คล�?ละข อ ต�?ลงทาง�?ฎหมาย
ทุ�?รูป�?บบที่มี�?ิจ�?รรมทางพาณิชยหลา�?หลาย�?ิจ�?รรมด�?าเนิน�?ารผาน�?ละเปนที่ยึดถือสินทรัพยตางๆ
ความหมาย รายละเอียด�?ละตัวอยางของเครื่องมือ�?ละศัพททางธุร�?ิจที่เ�?ี่ยวของมีดังนี้

ตัว�?ทน (Agency): ภายใตความสัมพันธ�?ับตัว�?ทน นายจาง (ตามธรรมดา คือลู�?คา) จางใหตัว�?ทนท�?า
หนาที่ตามขอต�?ลง เชน ความสัมพันธระหวางนายจาง�?ับตัว�?ทน ได�?�? ลู�?คา�?ับทนายความ/นั�?บั�?ชี
หรือนายจาง�?ับลู�?จาง ตัว�?ทนอาจสรางเครื่องมือทางธุร�?ิจขึ้นมาหรือเป�?ดบั�?ชีธนาคารหรือใหบริ�?าร
ดวย�?ารบริหารจัด�?ารในนามของนายจาง �?ตจะไมใชชื่อของนายจาง เมื่อมี�?าร�?�?าหนดความสัมพันธ
�?ั บ ตั ว �?ทน�?ล ว ไม มี �? ารโอน�?รรมสิ ท ธิ์ ไ ปยั ง บั �? ชี สิ น ทรั พ ย ไ ม เ หมื อ น�?ั บ ทรั ส ต �?รรมสิ ท ธิ์ ต าม
�?ฎหมายยังคงเปนของนายจาง
สมาคม (Association): เปนองค�?รที่�?อตั้งโดยสมาชิ�?ซึ่งสมาชิ�? (นิติบุคคล หรือบุคคลธรรมดา)
หรือผู�?ทนที่ไดรับเลือ�?ประ�?อบ�?ันขึ้นเปนผูบริหารสูงสุดของสมาคม สมาคมอาจ�?อตั้งขึ้นมาเพื่อ
ท�?าประโยชนให�?�?สาธารณะหรือด�?าเนิน�?ิจ�?รรมเพื่อประโยชนรวม�?ันของสมาชิ�? สมาคมจะเปน
นิ ติ บุ ค คลหรื อ ไม ขึ้ น อยู �?ั บ �?ารจดทะเบี ย น สมาคมที่ จ ดทะเบี ย น�?็ อ าจได รั บ ประโยชน ต า งๆ
เชนเดียว�?ับนิติบุคคลอื่นๆ
หุนที่ออ�?ให�?�?ผูถือหุน (Bearer share): ตราสารเปลี่ยนมือนี้เปนหุนที่ผูมีใบหุนที่ออ�?ใหผูถือมี
สวนรวมเปนเจาของ�?ิจ�?าร บุคคลที่ครอบครองใบหุนที่ออ�?ใหผูถือถือวาเปนผูถือหุนตาม�?ฎหมาย
ของ�?ิจ�?ารที่ออ�?ใบหุนนั้น�?ละมี สิทธิทุ�?อยางใน�?านะผูถือหุน หลายๆ ประเทศไดมีมาตร�?าร
คุมครองเพื่อไมใหมี�?ารใชตราสารเหลานี้โดยมิชอบ เชน �?�?าหนดใหใบหุนที่ออ�?ใหผูถือตอง�?า�?ไว
�?ับผูดู�?ล�?ละเ�?็บรั�?ษาหลั�?ทรัพยหรือบริษัทผูใหบริ�?ารที่มีใบอนุ�?าต ผูถือหุนจะตอง�?สดงใบหุน
ที่ออ�?ใหผูถือในรูป�?บบ�?ารบันทึ�?ในคอมพิวเตอรยืนยันสิทธิของตนวาเปนผูถือหุนเพื่อใชสิทธิใน
�?ารออ�?เสียง รับเงินป�?นผล �?ละ�?ารควบคุม�?�?า�?ับ
เจาของผูรับผลประโยชน (Beneficial owner): คือบุคคลธรรมดาผูเปนเจาของหรือควบคุมเครื่องมือ
ทางธุร�?ิจหรือผลประโยชนจา�?เครื่องมือทางธุร�?ิจในขั้นสุดทายบุคคลซึ่งไดมี�?ารท�?าธุร�?รรม�?ทน
หรือทั้งสองอยาง นอ�?จา�?นี้ยังหมายถึงบุคคลซึ่งใชอ�?านาจควบคุมอยางมีประสิทธิผลในขั้นสุดทาย
เหนือนิติบุคคลหรือขอต�?ลงทาง�?ฎหมาย

                                                                                                               246
เครือขายเครื่องมือทางธุร�?ิจ (Chain of corporate vehicles): หมายถึง�?ลุมของเครื่องมือทางธุร�?ิจ
ตั้ง�?ตสองหรือมา�?�?วาที่มีความเ�?ี่ยวของ�?ันโดยความเปนเจาของตาม�?ฎหมาย
�?ารควบคุม (Control): หมายถึง�?ารมีอ�?านาจโดยตรงหรือโดยออมที่จะชี้น�?าหรือ�?�?าหนดทิศทาง�?าร
บริหารจัด�?าร�?ละนโยบายของเครื่องมือทางธุร�?ิจ
�?รรม�?ารบริษัท (Corporate director): เปนองค�?รในรูปบริษัทไมใชบุคคลธรรมดาที่เปน�?ละท�?า
หนาที่เปน�?รรม�?ารให�?�?บริษัทอื่น
บริ ษั ท(Corporation):บริ ษั ท คงสภาพนิ ติบุ ค คล�?ย�?ต า งหา�?จา�?ผู ถื อ หุ น ซึ่ ง เป น เจ า ของบริ ษั ท
โดยทั่วไป�?รรม�?ารเปนผูควบคุม�?ารด�?าเนิน�?ารของบริษัท�?ละผูถือหุนมีอ�?านาจจ�?า�?ัดใน�?ารเขามา
บริหารบริษัทโดยตรง อ�?านาจที่ให�?�?ผูถือหุนโดยป�?ติรวมถึงสิทธิใน�?ารเลือ�?�?รรม�?าร �?ารเขา
รวม�?ละลงคะ�?นนเสียงใน�?ารประชุมสามั�?ผูถือหุน�?ละเพื่ออนุมัติ�?ารท�?าธุร�?รรมพิเศษใดๆ ของ
บริษัทอันอาจมีผล�?ระทบตอยอด�?ารขายของบริษัท โดยป�?ติบริษัทจะไมจ�?า�?ัดระยะเวลา�?ารจัดตั้ง
สวนให�?ผูถือหุนของบริษัทจะไดรับความคุมครอง ซึ่งหมายความวาความรับผิดของผูถือหุนตอ
บริ ษั ท �?ละเจา หนี้ ข องบริษั ท จ�? า �?ั ดเพีย ง�?ค เงิ นที่ไ ด ล งทุ นไป ในหลายๆ ประเทศอนุ �?าตให จด
ทะเบียนบริษัทตางชาติ/บริษัท�?ารคานอ�?ประเทศ�?ละบริษัทธุร�?ิจระหวางประเทศ/บริษัทที่ไดรับ
�?ารย�?เวน บริษัทตางชาติ/บริษัท�?ารคานอ�?ประเทศเปนบริษัทที่จัดตั้งในประเทศอื่นๆ �?ละจด
ทะเบี ย นเพื่ อท�? า ธุร�?ิ จในประเทศที่ ธุ ร�?ิ จตั้ง อยู บริ ษั ทธุ ร�?ิจระหว างประเทศ/บริ ษัท ที่ ได รับ�?าร
ย�?เว น เป น บริ ษั ท ที่ จั ด ตั้ ง ในประเทศที่ บ ริ ษั ท ตั้ ง อยู �? ต ไ ม ไ ด รั บ อนุ �? าตให ด�? า เนิ น ธุ ร �?ิ จ
ภายในประเทศซึ่งโดยทั่วไปจะไดรับ�?ารย�?เวนภาษีทองถิ่น
ธุร�?ิจ�?ละ�?ารประ�?อบวิชาชีพที่ไมใชภาคสถาบัน�?ารเงิน (Designated nonfinancial businesses
and professions): รวมถึงสถาน�?ารพนัน (ซึ่งรวมถึง�?ารพนันบนอินเตอรเน็ต) นายหนาซื้อขาย
ที่ดิน ผูคาโลหะมีคา ผูคาอั�?มณี ทนายความ ผูรับรองเอ�?สาร ผูประ�?อบวิชาชีพ�?ฎหมาย�?ละบั�?ชี
อิสระอื่นๆ �?ละทรัสต �?ละผูใหบริ�?าร�?�?บริษัท
บริษัทตางชาติ/บริษัท�?ารคานอ�?ประเทศ (Foreign/offshore company): บริษัทเหลานี้จัดจางใน
ประเทศอื่น �?ตจดทะเบียนเพื่อท�?าธุร�?ิจในประเทศที่ธุร�?ิจตั้งอยู
มูลนิธิ (Foundation): เปนนิติบุคคลที่ประ�?อบไปดวยทรัพยสินที่ไดรับโอนเขามาเพื่อจุดประสงค
ใดเฉพาะไมมีเจาของ�?ละผูถือหุน มูลนิธิบริหารจัด�?ารโดยคณะ�?รรม�?ารมูลนิธิตามขอ�?�?าหนดใน
ขอบังคับของมูลนิธิ บางประเทศ�?็จ�?า�?ัดใหตั้งมูลนิธิเพื่อสาธารณประโยชนบางประเทศอนุ�?าตให
ตั้งมูลนิธิเพื่อจุดประสงคของเอ�?ชน (มูลนิธิเอ�?ชน) ประเทศ common law อนุ�?าตใหมี�?ารจัดตั้ง
บริษัทจ�?า�?ัดประเภทที่สมาชิ�?ตางรับผิดจ�?า�?ัดเพียงจ�?านวนเงินที่ตนเองต�?ลงจะสนับสนุนทรัพยสิน
ของบริษัท (เทา�?ับมูลนิธิตาม�?ฎหมาย�?พง) �?ต�?�?า�?ับดู�?ลโดย�?ฎหมายวาดวยบริษัท บางประเทศ
เหลานี้ยังอนุ�?าตใหจัดตั้งบริษัทประเภทที่สมาชิ�?ตางรับผิดจ�?า�?ัดเพียงจ�?านวนเงินที่ตนเองต�?ลงจะ

                                                                                                                      247
สนับสนุนทรัพยสินของบริษัท �?ละมีหุนดวย (เปนบริษัทลู�?ผสม) บริษัทลู�?ผสมด�?าเนิน�?ารเหมือน
มูลนิธิ�?ตออ�?หุนเหมือน�?ับบริษัท
บริษัทธุร�?ิจระหวางประเทศ (International business corporation (IBC)): เครื่องมือนี้บางที
เรีย�?วา บริษัทที่ไดรับ�?ารย�?เวน (exempt company) เปนรูป�?บบบริษัทหลั�?ที่ประ�?อบ�?ารโดยผูที่
ไมไดมีถิ่นที่อยูในประเทศในศูนย�?ลางทาง�?ารเงินระหวางประเทศ มีลั�?ษณะโครงสรางของบริษัท
�?ตไมไดรับอนุ�?าตใหด�?าเนินธุร�?ิจภายในประเทศที่จดทะเบียนบริษัท�?ละโดยทั่วไปไดรับ�?าร
ย�?เวนภาษีทองถิ่น ในประเทศสวนให�? IBC ไมไดรับอนุ�?าตใหด�?าเนินธุร�?ิจเ�?ี่ยว�?ับธนาคาร
�?ารประ�?ันภัย�?ละ�?ารใหบริ�?ารทาง�?ารเงินอื่นๆ
ผูถือ�?รรมสิทธิ์ (Legal owner): ผูถื อ�?รรมสิท ธิ์ในเครื่ องมือทางธุร�?ิ จหมายถึง บุคคลธรรมดา
นิติบุคคลหรือทั้งบุคคลธรรมดา�?ละนิติบุคคลที่เปนเจาของเครื่องมือทางธุร�?ิจตาม�?ฎหมาย
นิติบุคคล (Legal person): หมายถึง องค�?ร มูลนิธิ สถาบัน �?ารเปนหุนสวน สมาคมหรือองค�?ร
ท�?านองเดียว�?ันใดๆ ซึ่งสามารถสรางความสัมพันธเชิงลู�?คาอยางถาวร�?ับสถาบัน�?ารเงินหรือมี
�?รรมสิทธิ์ในทรัพยสินดวยประ�?ารอื่น
หนังสือ�?สดงความประสงค (Letter of wishes): หนังสือนี้มั�?จะมีคู�?ับทรัสตสุด�?ลว�?ตใจของทรัส
ตี (discretionary trusts) ระบุความประสงคของผู�?อตั้งทรัสตเ�?ี่ยว�?ับความตอง�?ารใหทรัสตป�?ิบัติ
หนาที่อยางไร ผูที่จะออ�?ค�?าสั่ง�?�?ทรัสต �?ละผูที่จะเปนผูรับประโยชน (อาจรวมถึงตัวผู�?อตั้งทรัสต
เองดวย) ถึง�?มวาจดหมาย�?สดงความประสงคจะไมมีผลผู�?พันทรัสตีทาง�?ฎหมาย �?ตโดยป�?ติ
�?ลวทรัสตี�?็จะด�?าเนิน�?ารตามความประสงคที่ระบุไวในหนังสือ
บริษัทจ�?า�?ัดความรับผิด (Limited liability company (LLC)): เปนองค�?รทางธุร�?ิจที่เจาของ
บริษัทมีความรับผิดจ�?า�?ัดไมเหมือน�?ับบริษัทที่มีสภาพนิติบุคคล�?ย�?ออ�?จา�?เจาของบริษัท LLC
เปนเครื่องมือที่มีจุดประสงคด�?าเนิน�?ารในเรื่องภาษี ดังนั้นผล�?�?าไร�?ละขาดทุนจะจัดสรรให�?ละเ�?็บ
ภาษีในระดับสมาชิ�? LLC อาจจะบริหารจัด�?ารโดยสมาชิ�?เองหรือโดยผูจัด�?ารหนึ่งคนหรือ
มา�?�?วาที่ LLC จางมาตามเงื่อนไขที่�?�?าหนดไวในขอบังคับขององค�?ร
�?รรม�?ารตัว�?ทน (Nominee director): เปนบุคคลที่ปรา�?�?วาจดทะเบียนเปน�?รรม�?ารในบริษัท
ในนามของบุคคลอื่น (โดยทั่วไปไมเป�?ดเผยชื่อ) ผูซึ่งเปนเจาของผูรับผลประโยชน ขอต�?ลงเ�?ี่ยว�?ับ
�?รรม�?ารตัว�?ทนซึ่ ง เปนเอ�?สารทาง�?ฎหมายที่ เปนความลั บ (เช น ข อต�?ลงเรื่ องอ�?า นาจหน า ที่
ขอต�?ลง�?ารใหบริ�?ารหรืออื่นๆในท�?านองเดียว�?ัน) จัดท�?าโดยตัว�?ทน�?ละเจาของผูรับประโยชน
เปนผูถือไว เมื่อ�?รรม�?ารตัว�?ทนเปนบริษัทนิติบุคคล ตัว�?ทนหมายถึง�?รรม�?ารบริษัท บางประเทศ
ไม ย อมรั บ �?รรม�?ารตั ว�?ทนท�? า ให บุ ค คลที่ ย อมรับ เป น�?รรม�?ารตั ว�?ทนจะต องด�? า เนิ น�?ารตาม
ขอ�?�?าหนด�?ละขอผู�?พันของ�?รรม�?าร (รวมทั้งขอผู�?พันที่ตองท�?าหนาที่ที่ไดรับความไววางใจ)


                                                                                                  248
โดยไมค�?านึงวาเขาหรือเธอป�?ิบัติหนาที่เปนตัว�?ทน ในบางประเทศ�?รรม�?ารตัว�?ทนจะไมไดรับ
ชดใชคาเสียหายจา�?เจาของ ผูประโยชน
ผูถือหุน�?ทน (Nominee shareholder): เปนบริษัทหรือบุคคลที่ปรา�?�?วาลงทะเบียนเปนผูถือหุน
ในบริษัท�?ตเปนผูทรงหุนในนามของบุคคลอื่น (โดยทั่วไปไมเป�?ดเผยชื่อ) ผูซึ่งเรีย�?วาเจาของผูรับ
ประโยชนบางครั้ งในขอต�?ลง�?ารถือหุ น�?ทนซึ่ง เปนเอ�?สารทาง�?ฎหมายที่เป นความลั บ (เช น
หนังสือประเทศของบุคคลวาตนยึดถือทรัพยสินเพื่อประโยชนของผูอื่น หนังสือโอน ขอต�?ลง�?าร
ใหบริ�?ารของผูถือหุน�?ทนหรืออื่นๆ ในท�?านองเดียว�?ัน) ผูถือหุน�?ทนจะเปนผูจัดท�?า�?ละเจาของ
ผูรับประโยชนเปนผูถือไว ในสวนที่เ�?ี่ยว�?ับ�?ารซื้อขายหุนในตลาดที่มี�?ารซื้อขาย�?ันสาธารณะ
ตัว�?ทนที่ลงทะเบียนเปนผูถือหุนในนามของนายหนาซื้อขายหลั�?ทรัพยถู�?น�?ามาใชอยาง�?พรหลาย
โดยถู�?�?ฎหมายเพื่ออ�?านวยความสะดว�?ใน�?าร�?ารช�?าระราคา�?ละสงมอบหลั�?ทรัพย
หางหุนสวน (Partnership): เปนสมาคมที่บุคคลสองคนหรือมา�?�?วาหรือองค�?รที่จัดตั้งขึ้นโดยมี
จุดประสงคเพื่อด�?าเนิน�?ิจ�?รรมทางธุร�?ิจโดย�?ต�?ตางจา�?บริษัท หางหุนสวน�?บบเดิมเปนองค�?ร
ซึ่ ง หุ นส ว นอย า งน อ ยหนึ่ ง คน (ใน�?รณี หา งหุ น ส วนจ�? า �?ั ด) หรื อหุ นส ว นทั้ ง หมด (ใน�?รณี หา ง
หุนสวนสามั�?) มีความรับผิดไมจ�?า�?ัดตอบรรดาหนี้ของหางหุนสวน ในหางหุนสวนจ�?า�?ัดผูเปน
หุนสวนจ�?าพว�?จ�?า�?ัดความรับผิดหา�?ไมสอดเขาไปเ�?ี่ยวของจัด�?ารงานของหางหุนสวนผูนั้น�?็มี
ความรับผิดจ�?า�?ัดหรือ�?ระท�?า�?ารผู�?พันหางหุนสวน เมื่อไม�?ี่ปมานี้บางประเทศไดมี�?ารด�?าเนิน�?าร
หางหุนสวนจ�?า�?ัดความรับผิดซึ่งหุนสวนทั้งหมดไมวาจะมีสวนเ�?ี่ยวของใน�?ารจัด�?ารงานของหาง
หุนสวนมา�?นอย�?คไหน�?็มีความรับผิดจ�?า�?ัด ส�?าหรับเรื่องภาษีหางหุนสวนจะตองเปนเครื่องมือ
ไหลผานที่ยอมใหมี�?าร�?บงสวน�?�?าไร�?ละขาดทุน�?ละหั�?ภาษีในระดับหุนสวน
หนังสือมอบอ�?านาจ (Power of attorney): หนังสือมอบอ�?านาจหรือจดหมายมอบฉันทะในระบบ
�?ฎหมาย common law หรือ�?ารจัดงานตามสั่งในระบบ�?ฎหมาย civil law เปน�?ารมอบอ�?านาจให
�?ระท�?า�?ารในนามของผูอื่นในเรื่องทาง�?ฎหมายหรือทางธุร�?ิจ ผูที่มอบอ�?านาจใหผูอื่น�?ระท�?าคือ
ตั ว�?ารผู ม อบ หรื อ ผู ใ ห อ�?า นาจ�?ละผู ที่ รับ มอบอ�? า นาจคื อตั ว�?ทน ตั ว�?ทนผู รับ มอบอ�? า นาจหรื อ
(ในประเทศ common law หลายๆ ประเทศ) เรีย�?เพียงสั้นๆ วา ผูรับมอบอ�?านาจ
บริษัททรัสตเอ�?ชน (Private trust company (PTC))เปนบริษัทที่�?อตั้งขึ้นโดยมีจุดมุงหมายเดียว
ที่ ชั ด เจนคื อ เป น ทรั ส ต ใ ห �? �? ท รั ส ตี ใ ดทรั ส ต ห นึ่ ง โดยเฉพาะหรื อ �?ลุ ม ของทรั ส ต โ ดยผู รั บ
ผลประโยชนของทรัสตเปนบุคคลที่มีความเ�?ี่ยวของ�?ับผู�?อตั้งทรัสต�?ละผู�?อตั้งทรัสตเชนวา�?ตละ
คน�?็เปนบุคคลผูมีความเ�?ี่ยวของ�?ับผู�?อตั้งของทรัสตอื่นใดๆ ที่บริษัทเปนผูใหบริ�?ารธุร�?ิจทรัสต
“บุคคลผูเ�?ี่ยวของ�? รวมถึงความสัมพันธที่มีโดยสายเลือด �?าร�?ตงงาน�?ละ�?ารรับบุตรบุ�?ธรรม
PTC ตองไมเรีย�?รองธุร�?ิจทรัสตจา�?หรือใหบริ�?ารธุร�?ิจทรัสต�?�?สาธารณะ โดยทั่วไป PTC


                                                                                                                249
บริ หารจั ด�?ารโดยคณะ�?รรม�?ารซึ่ ง ประ�?อบด วยสมาชิ �? ครอบครัวหรื อผู �?ทน�?ละผู ป ระ�?อบ
วิชาชีพที่มีประสบ�?ารณเ�?ี่ยว�?ับ�?ฎหมายทรัสต�?ละ�?ารบริหารจัด�?าร
ผูพิทั�?ษ (Protector): คื อผูไดรับอ�?า นาจใน�?าร�?�?า�?ับดู�?ลบริษัท ทรัสต หรือมูลนิธิ ผูจดทะเบีย น
บริษัท ผู�?อตั้ง ทรัสต หรือผู�?อตั้งมูลนิธิเปนผู�?�?าหนดอ�?านาจที่จะให�?�?ผูพิทั�?ษ ถึง�?มวาผูพิทั�?ษ
ไมใชทรัสตี �?รรม�?ารหรือคณะ�?รรม�?ารมูลนิธิเขาหรือเธอ�?็มีสิทธิที่จะไดรับขอมูลอยางครบถวน
รวมทั้ ง สิ ท ธิ ที่ จ ะเข า ร ว มประชุ ม ด ว ย ผู พิ ทั �? ษ อ าจมี อ�? า นาจยั บ ยั้ ง ในเรื่ อ งส�? า คั �? ๆ ด ว ย เช น
คาธรรมเนียม เวลา�?ละบุคคลที่จะไดรับเงินป�?นผล�?ละ�?าร�?ตงผูรับผลประโยชน�?ละอาจมีอ�?านาจ
ใน�?ารจางทรัสตี�?ละ�?รรม�?ารหรือ�?ารใหออ�?
ทรัสตตามความมุงหมาย(Purpose trust): ส�?าหรับทรัสต�?บบนี้ทรัสตียึดถือ�?องทุนของทรัสตไว
เพื่อด�?าเนิน�?ารตามความมุงหมายที่�?�?าหนดไว�?ทนที่จะท�?าเพื่อผลประโยชนของผูรับผลประโยชน
ทรัสตตามความมุงหมายอาจเปนทรัสต�?าร�?ุศลหรือไมใช�?าร�?ุศล�?็ได�?ลว�?ต�?ตละประเทศ ทรัสต
ป�?ปองทรัพยสินเปนทรัสตตามความมุงหมาย
Shelf Company คือบริษัทที่ไดจดทะเบียนไว�?ลว�?ตยังไมไดประ�?อบธุร�?ิจ เปน�?ารด�?าเนิน�?ารที่มี
�?ารจดทะเบียนบริษัท (มีหนังสือบริคนธสนธิหรือ�?ฎขอบังคับของบริษัทหรือมีผูถือหุน �?รรม�?าร
�?ละเลขานุ�?ารบริษัทที่อยูเฉยๆ ไมไดท�?าอะไร) �?ละปลอยไวเฉยๆโดยมีจุดมุงหมายเพื่อขายบริษัท
ในภายหลัง เมื่อบริษัทถู�?ขายไป�?ลวผูถือหุนที่อยูเฉยๆ �?็จะท�?า�?ารโอนหุนให�?�?ผูซื้อ�?ละ�?รรม�?าร
�?ละเลขานุ�?าร�?็ยื่นใบลาออ�? ใน�?ารโอนผูซื้อตองรับสภาพหนี้�?ละประวัติ�?ารจายภาษีของบริษัท
ดวย
บริษัทบังหนา (Shell company): เปนบริษัทที่ไมมี�?ารด�?าเนิน�?ารอยางเปนเอ�?เทศ ไมมีสินทรัพย
ชัดเจนไมมี�?ารด�?าเนิน�?ิจ�?รรมทางธุร�?ิจ หรือไมมีลู�?จาง บริษัทบังหนาไมผิด�?ฎหมาย�?ละอาจมี
จุดมุงหมายทางธุร�?ิจที่ชอบดวย�?ฎหมาย
ทรัสต (Trust): เปนเครื่องมือทางธุร�?ิจที่�?ย�?ความเปนเจาของตาม�?ฎหมายออ�?จา�?ความเปน
เจาของผูรับประโยชน เปน�?ารจั ด�?ารใหบุค คลหนึ่งจัด�?ารทรัพยสิ น (รวมถึง อสัง หาริม ทรัพ ย
ทรัพยจับตองได �?ละทรัพยจับตองไมได) เพื่อประโยชนของบุคคลอื่นๆ ทรัสต�?อตั้งโดยผู�?อตั้ง
หนึ่งคนหรือมา�?�?วาผูซึ่งมอบทรัพยสินใหทรัสตีหนึ่งคนหรือหลายคนดู�?ล ทรัสตียึดถือ�?รรมสิทธิ์
ในทรัพยสิน�?ตมีหนาที่ยึดถือทรัพยเพื่อประโยชนของผูรับผลประโยชน (โดยป�?ติผู�?อตั้งจะระบุ
ผูรับประโยชนไดตามหลั�?เอ็คตวิตี้) ทรัสตีมีหนาที่ตามที่ไดรับความไววางใจจา�?ผูรับผลประโยชน
ผูซึ่งเปนเจาของผูรับผลประโยชนของทรัสต ทรัสตโดยตัวของมันเองไมมีสภาพนิติบุคคล �?ารท�?า
ธุร�?รรมต างๆ โดยทรัส ต�? ระท�? าในนามของทรัส ตี ถึ ง�?ม วา ทรั ส ตีจะเป นเจา ของผูมี �? รรมสิ ท ธิ์
ทรัพยสินของทรัสตเปนเงิน�?องทุน�?ย�?ตางหา�?ไมไดเปนสวนหนึ่งของสินทรัพยของทรัสตี ดังนั้น


                                                                                                                         250
ไมวาสินทรัพยสวนตัวหรื อความรั บผิดสวนตัวของทรัสตีที่ มีตอทรัส ต�?ละสิ นทรัพยข องทรัส ต
ไดรับ�?ารป�?ปองจา�?เจาหนี้สวนตัวใดๆ ของทรัสตี
ทรัสต�?ละบริษัทผูใหบริ�?าร (Trust and company service provider): หมายถึงบุคคลหรือธุร�?ิจ
ใดที่ใหบริ�?าร�?�?บุคคลที่สามดังนี้ เปนตัว�?ทนท�?า�?ารจดทะเบียนให�?�?นิติบุคคล เปน (หรือจัด�?าร
ใหผู อื่นมาเป น) �?รรม�?ารหรื อเลขานุ �?ารของบริษั ท เป นหุ นส วนในหา งหุ นส วนหรื อต�? า�?หน ง
คลายๆ �?ันที่เ�?ี่ยวของ�?ับนิติบุคคลอื่นๆ จัดหาส�?านั�?งานจดทะเบียน ที่ตั้งส�?านั�?งาน�?ละส�?านั�?งาน
ที่อยูส�? าหรับ ติดตอหรื อที่ อยูที่ ใช เพื่ อ�?ารบริ หารส�?า หรั บบริษั ท หา งหุ นสวน หรื อนิ ติบุ คคลหรื อ
ขอต�?ลงทาง�?ฎหมายอื่นๆ เปนทรัสตีให�?�? (หรือจัด�?ารใหผูอื่นมาเปน) ทรัสตโดย�?จงชัด (express
trust) เปน (หรือจัด�?ารใหผูอื่นมาเปน) ผูถือหุน�?ทนบุคคลอื่น




                                                                                                           251
                                     ภาคผนว�? ฃ. ตัวอยางรายงานของ FIU


หนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน
ถึง : ผูบั�?ชา�?ารต�?ารวจ ส�?านั�?งานอัย�?ารหรือหนวยงานที่มีอ�?านาจอื่นๆ
จา�? : ผูอ�?านวย�?ารหนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน
วันที่ : 3 มีนาคม 2553

เรื่อง : �?องทุน�?าร�?ุศล John Smith

ลับที่สุด
 เอ�?สารนี้ เ ป นความลั บ �?ละพิ จารณาว า เป น ข อ มู ล ทาง�?ารเงิ น ที่ อ อ นไหวใน�?ารบั ง คั บ ใช
 �?ฎหมาย ขอมูลที่อยูในเอ�?สารนี้ตองใชเพื่อเปนขอมูลขาว�?รองเทานั้นจะเผย�?พรหรือเป�?ดเผย
 ทั้งหมดหรือบางสวน�?�?บุคคล หนวยงานหรือองค�?รใดๆ ไมได�?ละไมสามารถน�?าไปใชใน
 �?ระบวน�?ารทางศาลหรือ�?ระบวน�?ารทางป�?ครองใดๆ �?อนไดรับอนุ�?าตเปนหนังสือจา�?
 หนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน


คดีนี้เริ่มโดย หนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน (FIU) หลังจา�?ไดรับรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย (STR)
ระบุวามีความผิดป�?ติในบั�?ชีที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?องทุน�?าร�?ุศล John Smith ความผิดป�?ติชี้ใหเห็นวา
�?องทุน�?าร�?ุศล John Smith อาจจะเ�?ี่ยวของ�?ับ�?าร�?า�?น�?ฎหมายฟอ�?เงิน
วันที่ 25 ม�?ราคม 2553 FIU ไดรับ STR เ�?ี่ยว�?ับธุร�?รรมอันควรสงสัยของ�?องทุน�?าร�?ุศล John
Smith FIUพบวาบั�?ชีเลขที่ 17026557 เ�?ี่ยวของ�?ับธุร�?รรมอันควรสงสัย 48 ราย�?าร �?ตละธุร�?รรม
เปนเงิน 9,000 เหรีย�? เลขที่บั�?ชีนี้เปนขององค�?รของเอ�?ชนชื่อ�?องทุน�?าร�?ุศล John Smith
ซึ่ง จดทะเบียนเลขที่ 5110282 ในชื่อ�?องทุน�?าร�?ุศล John Smith เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2550 ตาม
ระเบียบ 1985 ขอ 18 วาดวย�?ารจดทะเบียน�?ละ�?ารด�?าเนินงานองค�?รเอ�?ชน ใบจดทะเบียนเลขที่
99951 สถานที่ติดตอคือ 100 Palm Street, Smithville, Smith Islands, โทรศัพทมือถือ 255-401-050
โทรสารหมายเลข 251-401-202 �?ิจ�?รรมขององค�?รเอ�?ชน�?หงนี้ตามที่ระบุในเอ�?สารจดทะเบียน


                                                                                                        252
คือ “พัฒนาเงินชวยเหลือที่ไดรับจา�?ประชาชนของ Smith Island �?ละจา�?สถาบัน�?ละองค�?ร
เอ�?ชน�?ละองค�?ร�?าร�?ุศลตางๆ จัดคอนเสิรต �?าร�?สดง �?ละตัด�?าร�?ขงขัน�?ีฬา�? มีผู�?อตั้ง 3 คน
   1. Robert Frank เ�?ิดวันที่ 1 พฤษภาคม 2513 ที่ Janesville, Smith Island ID 1000718145;
      ที่อยู 195 Palm Street, Smithville; โทรศัพทมือถือ 255-505-233; ป�?จจุบันเปน
      รั�?มนตรีวา�?าร�?ระทรวง�?ีฬา�?ละเปนสมาชิ�?พรรค�?ารเมือง Alliance for the Smith
      Islands เปนลู�?พี่ลู�?นองของนาย�?รั�?มนตรีคนป�?จจุบัน Thomas Mark,
   2. Betty FRANK เ�?ิดวันที่ 17 พฤษภาคม 2518 ที่ Jonesville, Smith Islands; ID 1009875847;
      ที่อยู 195 Palm Street, Smithville; โทรศัพทมือถือ 255-211-440;
      email betty.frank@gmail.com; spouse of Robert FRANK.
   3. Anthony SMITH เ�?ิดวันที่ 14 มิถุนายน 1965 ที่ Marksville, Smith Islands;
      ID1000719109; ที่อยู 8097 Yankee Way, Marksville; โทรศัพทมือถือ 255-540-050;
      email tony.smith@gmail.com; เปนผูไดรับมอบอ�?านาจใหเป�?ด�?ละจัด�?ารบั�?ชีชื่อ�?องทุน
      �?าร�?ุศล John Smithที่ธนาคาร Peoples Bank Mountain Bank �?ละ River Bank; เปนนั�?
      ธุร�?ิจเจาของรวมของ Smithville Brewery; เปน�?าติของ Robert FRANK; เปนที่ปรึ�?ษา
      นาย�?รั�?มนตรีคนป�?จจุบัน�?ละเปนเหรั�?�?ิ�?ของพรรค ASI
บั�?ชีเลขที่ 17026557 เป�?ดที่ Peoples Bank ระหวางวันที่ 31 มีนาคม 2551 �?ละ 3 ม�?ราคม 2552
ธนาคารไดบันทึ�?�?ระ�?สเงินสดทั้งหมดของบั�?ชีเปนเงิน 733,987.52 เหรีย�? Anthony SMITH
เปนผูเซ็นชื่อในใบน�?า�?า�?เงินที่ตองสงสัยดัง�?ลาว SMITH ไป peoples Bank อยางนอย 3 ครั้ง
พรอมดวยเงินจ�?านวนหลาย�?สนเหรีย�?ที่เปนธนบัตรใหมเอี่ยมใบละ 100 เหรีย�? ป�?ละ 100 ใบ
เขาบอ�?เจาหนาที่ธนาคารวาเงินนั้นเปนเงินบริจาคที่ไดรับจา�?ผูคนจ�?านวนมา�?�?ละเขาไปธนาคาร
เพื่อน�?าเงินนี้ไป�?า�?เขาบั�?ชีของ�?องทุน ใน�?ตละครั้งเขาเขียนใบน�?า�?า�?หลายใบสวนให�?เปนเงิน
ใบละ 9,000 (ถึง�?มวาจะมีบางใบน�?า�?า�?ที่มีเงินจ�?านวนนอย�?วานี้)โดยเซ็นชื่อในใบน�?า�?า�?�?ตละใบ
ในชื่อของตัวเอง ป�?จจุบันไมมีขอมูลเ�?ี่ยว�?ับ�?หลงที่มาที่�?ทจริงของเงินที่น�?ามา�?า�?
ระหวาง 19 สิงหาคม 2552 ถึง 24 มิถุนายน 2552 มีเงิน�?า�?เขาบั�?ชีนี้รวมทั้งสิ้น 492,000 เหรีย�?
เงินสวนให�?เปน�?าร�?า�?ครั้งละ 9,000 เหรีย�? 48 ครั้ง ราย�?ารเงิน�?า�?มีดังนี้




                                                                                        253
           วันที่                      จ�?านวนครั้ง                    จ�?านวนเงิน

        08/19/2008                          5                           9,000
        09/05/2008                         20                           9,000
        09/05/2008                          1                          10,000
        09/05/2008                          3                           5,000
        09/06/2008                         20                           9,000
        09/06/2008                          7                           5,000
        09/20/2008                          2                           9,000
        10/03/2008                          1                           9,000



มี�?ารท�?าธุร�?รรมทั้งหมดในบั�?ชี�?องทุน�?าร�?ุศล John Smith 59 ราย�?าร สวนให�?�?า�?เงินครั้งละ
9,000 เหรีย�? ประมาณ 48 ครั้ง �?ละ�?า�?โดยบุคคลเดียว องค�?รเอ�?ชน�?องทุน�?าร�?ุศล John Smith
เป�?ดบั�?ชีเงิน�?า�?ในธนาคารทุ�?ธนาคารที่เป�?ดใน Smith Islands โดย Anthony SMITH เปนผูไดรับมอบ
อ�?านาจใน�?ารด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับบั�?ชีธนาคารทุ�?บั�?ชี ตั้ง�?ต 1 ม�?ราคม 2551 เงินหมุนเวียนทั้งหมด
ในบั�?ชีเหลานี้มีประมาณ 1,766,039.47 เหรีย�?




                                                                                     254
                            ภาคผนว�? ค. �?ารวาง�?ผนด�?าเนิน�?ารตาม
                                           หมายคน�?ละหมายยึด

   ระบุชี้สินทรัพยในบั�?ชีธนาคาร�?ละด�?าเนิน�?ารเพื่อรั�?ษาทรัพยไมวาจะด�?าเนิน�?ารลวงหนา
    หรือด�?าเนิน�?ารไปพรอมๆ �?ับ�?ารคน (เชน ด�?าเนิน�?ารโดยค�?าสั่งอายัด)
   ระบุชี้สถานที่ที่จะท�?า�?ารคน – ที่พั�?หรือส�?านั�?งาน
   ระบุ โ อ�?าสที่ จ ะมี ป ระชาชนหรื อ บุ ค คลที่ ไ ม ใ ช เ ป า หมายที่ อ าจจะมาปรา�?�?ตั ว �?ละ
    เตรียม�?ารวาง�?ผนรับมือ หา�?เปนไปไดควรหลี�?เลี่ยงชวงเวลาท�?า�?ารซึ่งมีคนมา�?
   พิจารณาป�?ดส�?านั�?งานในชวงที่ท�?า�?ารคนถาหา�?เปน�?ารสมควร
   ระบุจ�?านวนเจาหนาที่ที่จะตองใชป�?ิบัติ�?ารเพื่อให�?ารคนเปนไปอยางปลอดภัย�?ละถี่ถวน
   ตองใชความระมัดระวังเพื่อให�?ารคนด�?าเนิน�?ารไดครบถวนสมบูรณ ตองระมัดระวังไมให
    บุคคลเปาหมายรูเรื่อง�?ารคนที่�?�?าลังจะมีขึ้น
   ด�?าเนิน�?ารตามหมายตามที่ไดรับอ�?านาจนั้นคือ ด�?าเนิน�?ารในชวงเวลาท�?า�?ารป�?ติ
   ถาหา�?�?ฎหมายอนุ�?าต�?ละเปนประโยชนตอ�?ารสืบสวนสอบสวนพิจารณาด�?าเนิน�?าร
    ตามหมายคนนอ�?เวลาท�?า�?าร
   ระบุ วา สถานที่ ที่จะคนมี �? ารติ ดตั้ ง ระบบเตื อนภั ย หรื อมีเจ าหน า ที่รั�? ษาความปลอดภั ย
    พรอมอาวุธ มี�?ลอง สุนัขต�?ารวจ �?ละอื่นๆ ที่คลาย�?ันหรือไม�?ละเตรียมพรอมรับมือตาม
    สถาน�?ารณ
   บรรยายสรุปอยางครบถวน�?�?เจาหนาที่ทั้งหมดที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารด�?าเนิน�?ารตามหมาย
   สรุปขอมูลขาว�?รองที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคลเปาหมาย�?ละสถานที่ที่จะคนใน�?ารบรรยายสรุป
    �?�?เจาหนาที่ดวย
   จัดหา�?ผนที่ ภาพ �?ผนผังหรือขอมูลอื่นๆ ที่เ�?ี่ยวของ�?ับที่พั�?อาศัยหรือส�?านั�?งานหา�?มี
   หัวหนาทีมสืบสวนสอบสวนมอบหมายบทบาทให�?�?เจาหนาที่�?ตละคนที่เ�?ี่ยวของใน�?าร
    ด�?าเนิน�?ารตามหมาย ดังนี้
     ชุดเขา เปนชุดที่เขาไปในที่ หมาย�?อน�?ละรั �?ษาความปลอดภัย ของสถานที่ เพื่ อให
         เจาหน าที่คนอื่นๆ เขาคนไดอย างปลอดภัย�?ละถี่ถวน เจ าหนา ที่ชุดนี้ตองท�?า �?ารตั ด
         สายโทรศัพทเมื่อเขามาในอาคารสถานที่�?ลว




                                                                                               255
 ชุ ด ป�? ด ล อ ม อาจเป น ประโยชน ใ น�?รณี ท�? า �?ารค น ในสภาพ�?วดล อ มที่ ไ ม เ ป น มิ ต ร
  เจาหนาที่ชุดนี้จะรั�?ษาความปลอดภัยในพื้นที่ท�?าใหเจาหนาที่ตรวจคนท�?า�?ารคนหาได
  อยางปลอดภัย�?ละถี่ถวน
 เจ า หน า ที่ ต รวจค น ท�? า งาน�?ั น เป น คู ห า�?เป น ไปได เ พื่ อ หลี �? เลี่ ย งหรื อ หั �? ล า ง�?าร
  �?ลาวหาวาสรางพยานหลั�?�?าน หัวหนาทีมสืบสวนสอบสวนอาจระบุจุดเฉพาะส�?าหรับ
  ให�?ตละทีมคน
 ชางบันทึ�?วีดีทัศน/ชางภาพ บันทึ�?ภาพ�?ารด�?าเนิน�?ารตามหมายคน�?ละบันทึ�?สถานที่
  ที่พบพยานหลั�?�?าน หา�?สามารถด�?าเนิน�?ารตามความเหมาะสมไดควร�?สดง�?ารวัด
  ขนาดเมื่อมี�?ารถายภาพโดยวางไมบรรทัดหรือวัตถุอื่นที่สามารถบอ�?ขนาดไดขางวัตถุ
  ที่ถู�?ถายภาพ
 ผูดู�?ลรั�?ษาพยานหลั�?�?านไดรับ�?ละบันทึ�?พยานหลั�?�?านทั้งหมดที่พบ�?ละยึดไดจา�?
  เจาหนาที่ที่ท�?า�?ารคนเปน�?ารรั�?ษาบันทึ�?�?ารคุมครองพยานหลั�?�?าน
 ทีมสอบปา�?ค�?า รวมถึงหัวหนาทีมสืบสวนสอบสวนควรจะมี�?าร�?�?าหนดทีม�?ันในชวง
  �?ารวาง�?ผน : ถาหา�?บุคคลเปาหมายปรา�?�?ตัว�?ละต�?ลงใหสอบปา�?ค�?า �?ารตั้งค�?าถาม
  ควรจะสอบถามในประเด็นที่มีสวนชวยใน�?ารสอบปา�?ค�?า�?ละไมเปน�?ารขัดขวาง�?าร
  คนหาที่�?�?าลังด�?าเนิน�?ารอยู
 ผูเชี่ยวชา�?�?ารตรวจสอบหลั�?�?านทางคอมพิวเตอร อาจจะมีประโยชนใน�?ารรวบรวม
  �?ละรั�?ษาพยานหลั�?�?านขอมูลทางอิเล็�?ทรอนิ�?ส�?ละขอมูลในคอมพิวเตอรจะตอง
  รวบรวมด วยวิ ธี �? ารที่หลี �? เลี่ ย ง�?ารสู �? �?ารท�? า ลายหรื อท�? า ใหเสี ย หาย�?ละเป น�?าร
  หลี�?เลี่ยง�?ารอางของผูตองสงสัยวาขอมูลถู�?เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายบิดเบือนใน
  ภายหลัง (เชน �?ารท�?าคูส�?าเนาของขอมูล ถาหา�?ไมมีผูเชี่ยวชา�?�?ารตรวจสอบหลั�?�?าน
  ทางที่ ไ ด รับ �?ารอบรมมาอย า งดี ภายใน�?ผน�?ของเจ า หน า ที่ สื บ สวนสอบสวนหรื อ
  �?ผน�?ที่ เ �?ี่ ย วข อ งอื่ น ๆ พนั �? งานสื บ สวนสอบสวนควรพิ จ ารณาใช บ ริ �? ารของ
  ภาคเอ�?ชนหรือขอความชวยเหลือจา�?ประเทศอื่นๆ ที่มีสมรรถนะทางดานนี้




                                                                                                        256
                                         ่ เรีย�?พยานหลั�?�?าน
           ภาคผนว�? ฅ. ตัวอยางเอ�?สารค�?าสัง
                                       ส�?าหรับสถาบัน�?ารเงิน
ค�?าสั่งเขียนพยานเอ�?สารธนาคารABC เพื่อสงให�?�?เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจของธนาคาร ABC
เรื่อง �?ารสืบสวนสอบสวนเ�?ี่ยว�?ับ
      บั�?ชีเลขที่ 12345678 ของธนาคาร ABC ในชื่อของ John Doe
      บริษัท XYZ จดทะเบียนใน Delaware สหรั�?อเมริ�?าโดยตัว�?ทนจดทะเบียนใน Douglas,
       Isle of Man �?ละส�?านั�?งานใน�?รุงลอนดอน ประเทศอัง�?ฤษ
      เจาของผูรับประโยชนของบั�?ชีหรือ�?องทุนที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคล�?ละบริษัทขางตน

ค�?าสั่งเรีย�?พยานเอ�?สาร
ตาม (�?ฎหมายที่บังคับใชได) ผู�?ทนที่ไดรับมอบอ�?านาจของธนาคาร ABC ถู�?สั่งให�?สดงเอ�?สาร
ตามที่ ร ะบุ ข า งล า งนี้ �? �? ส�? า นั �? งานอั ย �?าร [ผู พิ พ า�?ษา ผู พิ พ า�?ษาไต ส วนหรื อเจ า หนั �? งานอื่ น ๆ
ตามความเหมาะสม] ใน [วันที่] �?ารจงใจไมป�?ิบัติตามค�?าสั่งเรีย�?พยานเอ�?สารนี้เปนความผิดอา�?า
ซึ่งมีโทษปรับ จ�?าคุ�?หรือทั้งจ�?าทั้งปรับ
[ใน�?รณีที่�?ฎหมายใหอ�?านาจด�?าเนิน�?ารได] ธนาคาร ABC ถู�?สั่งหามเป�?ดเผย�?�?ผูใดภายนอ�?
ธนาคาร ABC ซึ่งขอเท็จจริงของค�?าสั่งเรีย�?พยานเอ�?สารนี้ รูปพรรณของบุคคลตามค�?าสั่งเรีย�?หรือ
เอ�?สารที่ถู�?สั่งให�?สดง หรือไมเป�?ดเผยซึ่งสิ่งที่ได�?สดง�?�?ส�?านั�?งานอัย�?าร [ผูพิพา�?ษา ผูพิพา�?ษา
ไตสวนหรือเจาหนั�?งานอื่นๆตามความเหมาะสม] จน�?วาจะมีค�?าสั่งตอไป
ค�?าสั่งนี้ครอบคลุมชวงเวลาตั้ง�?ต[วันที่] ถึง [วันที่] หรือเริ่มตั้ง�?ตวันที่ธนาคาร ABC ไดรับค�?าสั่งนี้
ค�?าสั่งนี้จะครอบคลุมเอ�?สารทั้งหมดที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคล นิติบุคคล�?ละเจาของผูรับผลประโยชนที่
อยูในราย�?ารขางตนไมวาจะของ�?ตละบุคคลหรือรวม�?ับบุคคลหรือนิติบุคคลอื่นดวย �?ละเอ�?สาร
ส�?าหรับบั�?ชีซึ่งบุคคลเหลานี้เปนหรือเคยเปนทรัสตี มีหรือเคยมีอ�?านาจใน�?ารลงนาม หนังสือมอบ
อ�?านาจ หรือมีอ�?านาจใน�?ารท�?าธุร�?รรมทางธุร�?ิจซึ่งรวมถึง�?ตไมจ�?า�?ัดอยูเพียง�?คสิ่งตอไปนี้
เอ�?สาร�?ารเป�?ดบั�?ชี �?ารระบุรูปพรรณลู�?คา �?ละค�?าสั่งตางๆ
      1. เอ�?สาร�?ารเป�?ดบั�?ชีส�?าหรับบริ�?ารหรือประเภทของธุร�?ิจที่ใหบริ�?ารโดยธนาคาร ABC
         รวมถึง�?ตไมจ�?า�?ัดอยูเพียง�?คสาขาหรือสถาบันตัว�?ทนใดๆถาหา�?เปนไปไดเอ�?สาร�?าร

                                                                                                                  257
     ป�? ดบั �?ชี ส�? า หรั บ บั �?ชี ที่ เ�?ี่ ย วข อง�?ั บ บุ ค คล�?ละนิ ติบุ ค คลที่ อยู ใ นรายชื่ อ ข า งต นส�? า หรั บ
     บริษัท XYZ เอ�?สารจะตองรวมถึงหนังสือบริคณหสนธิ บันทึ�?�?ละมติของที่ประชุมบริษัท
     ข อ ต�?ลงหุ น ส ว น หนั ง สื อ มอบอ�? า นาจ �?ละบั ต รตั ว อย า งลายมื อ ชื่ อ (ทั้ ง ด า นหน า �?ละ
     ดานหลัง) ของผูที่เ�?ี่ยวของ�?ละเจาของผูรับผลประโยชนที่อางถึงขางตน
2.   ใบ�?จงยอดเงิน�?า�?ถอนจา�?ธนาคาร ใบ�?จงยอดเงิน�?า�?ถอนจา�?ธนาคารเมื่อสิ้นงวด�?ละ
     ใบรายงานสถานะทาง�?ารเงินของบั�?ชีเงิน�?า�?ของบุคคล�?ละเจาของผูรับผลประโยชนที่
     �?ลาวถึงขางตน
3.   รูปพรรณของเจาของผูรับผลประโยชนของบั�?ชีเงิน�?า�?ที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคลที่�?ลาวถึง
     ขางตน�?ละเอ�?สารตางๆ ที่มีขอมูลเหลานี้ปรา�?�?อยู ซึ่งรวมถึง�?ตไมไดจ�?า�?ัดเพียง�?คขอมูล
     สนับสนุนทั้งหมดที่ไดรับจา�?คูสั�?�?าหรือเจาของผูรับผลประโยชนหรือจัดท�?าโดยสถาบัน
     �?ารเงิน ลู�?จางหรือ บุคคลที่สามในนามของคูสั�?�?าหรือเจาของผูรับผลประโยชน
4.   ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับรูปพรรณ�?ละหลั�?�?านยืนยันของบุคคลหรือเจาของผูรับผลประโยชนใดๆ
     ที่�?ลาวถึงขางตนที่ธนาคาร ABC ไดรับได
5.   เลขที่บัตรประชาชน เลขประจ�?าตัวผูเสียภาษี หมายเลขประจ�?าตัวลู�?คา วันเดือนปเ�?ิด�?ละ
     เลขที่หรือวิธีอางอิงอื่นใด (นอ�?จา�?เลขที่บั�?ชี) ที่ธนาคาร ABC ใชใน�?ารระบุชี้บุคคลหรือ
     เจาของผูรับผลประโยชนใดๆ ที่�?ลาวถึงขางตน
6.   ส�?าหรับบุคคลใดที่อางถึงขางตน สั�?�?า�?า�?ของในตูนิรภัย รูปพรรณของบุคคลที่สามารถ
     เป�? ดตู นิรภั ย ได เอ�?สาร�?สดงวั นเวลาที่ มี �? ารเป�? ดตู นิรภั ย �?ละเทปวี ดีโอหรื อวิ ธี �? ารทาง
     อิเล็�?ทรอนิ�?สอื่นๆ ที่�?สดงใหเห็นบุคคลที่ไดรับมอบอ�?านาจซึ่งไดเขาไปในบริเวณตูนิรภัย
7.   ค�?าสั่งของลู�?คาเ�?ี่ยว�?ับเวลา�?ละวิธี�?ารสงราย�?ารเคลื่อนไหวในบั�?ชี�?ละค�?าสั่งเ�?ี่ยว�?ับ
     �?ารติดตอทางไปรษณีย อิเล็�?ทรอนิ�?สหรือทางเสียงจา�?ธนาคาร ABC
8.   รูปพรรณของพนั�?งานของธนาคาร ABC ที่มีหนาที่เ�?ี่ยวของ�?ับบั�?ชีของบุคคลหรือผูรับ
     ผลประโยชนที่อางถึงถึงขางตน
9.   บันทึ�?คาโทรศัพทภายในประเทศ�?ละโทรศัพททางไ�?ลทั้งหมดรวมทั้งคาใชจายใน�?ารใช
     โทรศัพท�?ละบันทึ�?คาใชบริ�?ารสื่อสารอื่นๆ โทรเลข บริ�?ารสงไปรษณีย�?ละพัสดุทั้งหมด
     ของหรือที่ใชในนามของบุคคลหรือเจาของผูรับผลประโยชนคนใดที่�?ลาวถึงขางตน ใน�?ต
     ละ�?รณีที่มี�?ารติดตอ�?ับธนาคารจะตองระบุพนั�?งานธนาคารที่ติดตอดวย รวมทั้งตองมอบ
     บันทึ�?เอ�?สาร�?ละขอมูลที่ใหไปหรือไดรับในระหวาง�?ารติดตอหรือ�?ารสงหรือไดรับ
     พัสดุ จดหมาย โทรสาร�?ละอีเมลทั้งหมดดวย




                                                                                                                  258
เอ�?สาร�?ารพิสูจนทราบลู�?คา
   10. เอ�?สาร�?ารพิ สู จน ท ราบลู �? ค า ที่ ธ นาคาร ABC จั ดท�? า ส�? า หรั บ บุ ค คลหรื อเจ า ของผู รั บ
       ผลประโยชน
   11. ใน�?รณีที่บุคคลที่เ�?ี่ยวของ�?ับธุร�?รรม บั�?ชี �?ารโอนเงินผานบั�?ชี – ขอความรับ/สงผาน
       SWIFT หรือ�?าร�?ระท�?าอื่นๆ ที่ระบุโดยค�?าสั่งนี้โดยผูที่ธนาคาร ABC ระบุชี้วาเปนเจาของ
       ผูรับผลประโยชนหรือเปนบุคคลที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารเมือง (PEP) (ตามที่ระบุไวในนโยบาย
       �?ละวิธี�?ารของธนาคารของทาน) จะตองมอบเอ�?สารดังตอไปนี้
       �?. �?ฟมเ�?ี่ยว�?ับ�?ารตรวจสอบขอเท็จจริงเ�?ี่ยว�?ับลู�?คา�?ละ�?ารตรวจสอบลู�?คาในลั�?ษณะ
            ที่เขมงวด�?วา�?ลุมอื่นที่ไดจัดท�?าไวทั้งหมด
       ข. เอ�?สารที่ระบุระเบียบ�?ละ�?าร�?จงเตือนที่ใชอยูในระบบประมวล�?ละ�?�?า�?ับดู�?ล�?าร
            ป�?ิบัติงานเพื่อระบุชี้�?ละ�?ย�?�?ยะธุร�?ารที่เ�?ี่ยวของ�?ับลู�?คา บั�?ชี บุคคลที่เ�?ี่ยวของ�?ับ
            �?ารเมือง เจาหนาที่รั�?อื่นๆ บุคคลที่เพิ่งออ�?จา�?�?ารเปนเจาหนาที่รั�?�?ละเจาของผูรับ
            ผลประโยชน �?ละทั้งเอ�?สารที่เ�?ี่ยวของ�?ับธุร�?รรมหรือขอสงสัยที่ท�?าใหเ�?ิด�?าร�?จง
            เตือน�?ละ
       ค. รูปพรรณของพนั�?งานของธนาคาร ABC ที่เปนผูรับผิดชอบ�?ฟมตรวจสอบเพื่อทราบ
            ขอเท็จจริงเ�?ี่ยว�?ับลู�?คา�?ละระบบ�?จงเตือนที่เ�?ี่ยวของตามค�?าสั่งนี้
�?ารเขาโอนเงินเขา�?ละออ�?จา�?บั�?ชี�?ละเอ�?สารที่เ�?ี่ยวของ
   12. เอ�?สารที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารโอนเงินเขา�?ละออ�?จา�?บั�?ชีทั้งภายในประเทศ�?ละระหวาง
       ประเทศ (เชน โอนโดย Fed wire CHIPS หรือ CHAPS) ส�?าหรับหรือในนามของบุคคลหรือ
       เจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน รวมถึง�?ตไมจ�?า�?ัดเพียง�?ค�?บบฟอร ม
       ค�?าขอโอนเงิน ใบ�?จงธุร�?รรม หนังสือยืนยันยอดปลายทาง ใบ�?จงหั�?บั�?ชีบันทึ�?ราย�?าร
       รายวัน หรือบันทึ�?ภายใน
   13. เอ�?สารที่เ�?ี่ยว�?ับขอความ SWIFT ที่สั่งด�?าเนิน�?าร ย�?เลิ�?หรือผานธนาคาร ABC �?ละ
       สถาบั น ที่ เ ป น คน�?ลางหรื อ ตั ว �?ทนของหรื อ ในนามของบุ ค คลหรื อ เจ า ของผู รั บ
       ผลประโยชนคนใดที่อางถึงขางตนรวมถึง�?ตไมจ�?า�?ัดเพียง�?ต
       �?. ขอความที่ผาน SWIFT รวมถึง�?ตไมจ�?า�?ัดเพียง�?ต SWIFT MT 100, MT 103, MT
            202, MT 202 Cov, MT 199, �?ละ MT299 �?ละขอความที่ผาน SWIFT อื่นๆ (รวมทั้งที่
            เ�?ี่ยวของ�?ับหลั�?ทรัพย�?ละ�?ารท�?าธุร�?รรมทาง�?ารเงิน)



                                                                                                     259
       ข. โทรสาร ไปรษณีย อีเมล หรือค�?าสั่ งทางโทรศัพ ท �?บบฟอร มค�?าขอโอนเงิน ใบ�?จ ง
             ธุ ร�?รรม หนั ง สื อยื น ยั นยอดปลายทาง ใบ�?จ ง หั �? บั �? ชี บั น ทึ �? ราย�?ารรายวั น หรื อ
             บันทึ�?ภายใน
       ค. ราย�?ารโอนเงินหรือขอความที่สงผาน SWIFT ที่ตอง�?�?ไขหรือถู�?ตี�?ลับ�?ละเอ�?สาร
             ใดๆ ที่ เ�?ี่ย วของ�?ับ บุ คคล นิ ติบุค คลหรื อเจ า ของผูรับ ประโยชนค นใดตามที่ อา งถึ ง
             ขางตน
   14. รหัสอางอิงธนาคารของ SWIFT (BICs) ส�?าหรับธนาคาร ABC รวมถึงประเภทธุร�?ิจ
       ที่ด�?าเนิน�?าร (เชน ธนบดีธน�?ิจ (Private Banking)) ธนาคารในเครือ�?ละสาขาซึ่งใชรหัส
       ที่�?ต�?ตางไปจา�?รหัสอางอิงหลั�?
   15. ชื่อของธนาคาร ABC �?ละธนาคารในเครือที่ถู�?ระบุชี้ทั้งหมด
�?ารท�?าธุร�?รรมทางบั�?ชี
   16. เอ�?สารที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?องทุนที่เขามาหรือออ�?ไปจา�?บั�?ชีของธนาคาร ABC ที่เ�?ี่ยวของ
       �?ับ บุค คล หรื อเจา ของผู รับประโยชน ค นใดตามที่ อา งถึ งข างต นรวมถึง ค�?า สั่ งของลู�? ค า
       ใบ�?า�? ราย�?ารถอน (ทั้ ง ด า นหน า �?ละด า นหลั ง ) ใบถอน�?ละเช็ ค ที่ ไ ด สั่ ง จ า ยเงิ น�?ล ว
       (ดานหนา�?ละดานหลัง) ใบ�?จงหั�?�?ละเพิ่มบั�?ชี �?ารโอนเงินระหวางบั�?ชีธนาคาร�?ละ
       ใบโอนเงินระหวางธนาคารที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคล หรือเจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่
       อางถึงขางตน
   17. เอ�?สารที่สงใหหรือไดรับจา�?สถาบัน�?ารเงินคน�?ลางหรือตัว�?ทนที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคล
       หรือเจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
ธุร�?รรมอื่นๆ
   18. ส�?าเนาบัตรเงิน�?า�?รวมทั้งดอ�?เบี้ยที่จายให บันทึ�?�?ารไถถอนคืน�?ละ�?ารจัด�?าร�?ับผล
       �?�?าไรที่เ�?ี่ยวของ�?ับบุคคล หรือเจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
   19. บั นทึ �? �?ารซื้ อ ขายพั นธบั ต รชนิ ด จ า ยเงิ น �?�? ผู ถื อ หรื อหลั �? ทรั พ ย อื่น ๆ โดยบุ ค คล หรื อ
       เจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
   20. เอ�?สาร�?ารซื้อ manager’s checks �?คชเชียรเช็ค ตั๋ว�?ล�?เงินธนาคารพรอม�?ับเช็คที่ซื้อโดย
       หรือในนามของบุคคล หรือเจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
ธนาคาร ABC ยื่นตอหนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน [ใน�?รณีที่มีอ�?านาจ]
   21. รายงาน�?ารท�? า ธุ ร�?รรมทาง�?ารเงิ นในส วนที่ เ �?ี่ ย วข องในลั �? ษณะใดๆ �?ั บ บุ ค คล หรื อ
       เจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
                                                                                                            260
    22. รายงานส�?ุลเงิน�?ละเครื่องมือทาง�?ารเงินในสวนที่เ�?ี่ยวของในลั�?ษณะใดๆ �?ับบุคคล หรือ
        เจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
    23. รายงาน�?ิจ�?รรมหรือธุร�?รรมอันควรสงสัยในสวนที่เ�?ี่ยวของในลั�?ษณะใดๆ �?ับบุคคล
        หรือเจาของผูรับประโยชนคนใดตามที่อางถึงขางตน
รวมถึงเอ�?สารเพิ่มเติมทั้งหมดที่อาจมีสวนเชื่อมโยง�?ับความผิดที่�?ระท�?า

ค�?านิยาม�?ละวิธีใช
    �?. ค�?าวา “ธนาคาร ABC�? �?ละ “บริษัท XYZ�? หมายถึงองค�?รธุร�?ิจที่ค�?าสั่งนี้มีไปถึงรวมถึง
       ธุร�?ิจในเครือ �?ิจ�?ารรวมคา สาขา �?ผน�?ยอย �?ละผูรับชวงตอผลประโยชน�?ละ�?รรม�?ารทั้ง
       ในอดีต�?ละป�? จจุ บันทุ �?คน เจ าหนาที่ หุนสวน ลู �?จา ง ตั ว�?ทน�?ละบุ คคลอื่นๆ ที่ ตั้งใจจะ
       �?ระท�?า�?ารในนามของบุคคลหรือองค�?รที่ได�?ลาวถึง�?อนหนานี้
    ข. ค�?า ว า “เอ�?สาร�? หมายถึ ง เรื่ องราวใด ที่ เขี ย นหรื อพิ ม พ เป นทาง�?ารหรื อไม เป นทาง�?าร
       รวมทั้งตนฉบับ�?ละส�?าเนาที่ไมเหมือนตนฉบับ (ไมวาจะตางจา�?ตนฉบับดวยเหตุผลของ�?าร
       ท�? า หมายเหตุ บั น ทึ �? หรื อ เครื่ อ งหมายใดๆ) ลงไปบนส�? า เนาหรื อ ย า งอื่ น ที่ อ ยู ใ นความ
       ครอบครอง ดู�?ลรั�? ษา หรือความควบคุ มของบริ ษัท ไมวา จะอยู ที่ใ ดรวมถึง โดยไมจ�?า �?ั ด
       �?ระดาษ �?ารติดตอสื่อสารทางจดหมาย บันทึ�?ขอความ บันทึ�? บันทึ�?สั้นๆ สมุดจดบันทึ�?
       เอ�?สารทางสถิติ จดหมาย โทรเลข บันทึ�?�?ารประชุม หนังสือสั�?�?า รายงาน �?ารศึ�?ษาวิจัย
       เช็ ค ข อความ ใบเสร็ จ ผลตอบ�?ทน บทสรุ ป �?ผ นพั บ หนั ง สื อ�?ารติ ดต อสื่ อ สารภายใน
       ส�? า นั �? งาน�?ละระหว า งส�? า นั �? งาน ข อ เสนอ �?ารบั น ทึ �? �?ารสนทนา โทรศั พ ท ติ ด ต อ
       �?ารประชุ ม หรื อ�?ารสื่ อสารอื่ นๆ จุ ล สาร เรื่ อ งที่ เ�?ี่ ย ว�?ั บ หนี้ สิ น สิ่ ง พิ ม พ อ อ�?จา�?เครื่ อ ง
       คอมพิวเตอร ฮารดดิส�? �?ฟลชไดรฟ ฮารดดิสดถอดออ�?ได ฟลอปปดิส�? ขอมูลในเมนเฟรม
       �?ละเครื่องคอมพิวเตอร เครื่องโทรพิมพ ขอความโทรเลข ใบ�?สดงราคาสินคา worksheets
       ตนราง �?าร�?�?ไข ดัด�?ปลง เปลี่ยน�?ปลง�?ละปรับปรุงในทุ�?ลั�?ษณะหรือทุ�?ชนิดที่�?ระท�?า�?ับ
       สิ่งที่�?ลาวมา�?ลวขางตน ยังรวมถึง�?ารบันทึ�?ภาพ�?ละเสียงหรือ�?ารด�?าเนิน�?าร�?ทนทุ�?ชนิด
       เทปวิดีโอ �?ารบันทึ�?เสียง�?ละภาพยนตร �?ารบันทึ�?โดยใชเครื่องอิเล็�?ทรอนิ�?ส เครื่อง�?ล
       หรื อ ด ว ยไฟฟ า ใดๆ รวมถึ ง �?ต ไ ม จ�? า �?ั ด เพี ย ง�?ค เทป คาสเซท ดิ ส �? สิ่ ง ที่ บั น ทึ �? ไว �? ละ
       ภาพยนตร
   ฃ. ค�?าวา “เอ�?สาร�? ยังหมายถึง �?ลอง �?ฟมใสเอ�?สารหรือที่ที่ป�?ดลอมไวโดยมีเครื่องหมาย
       บงบอ�?ซึ่งเปนที่เ�?็บเอ�?สารอื่นๆ �?ตไมรวมถึงตูเ�?็บ�?ฟม ในทุ�?ๆ �?รณีที่เอ�?สารตนฉบับ
       �?ละส�?าเนาที่ไมเหมือนตนฉบับไมไดอยูในความครอบครอง ดู�?ลรั�?ษา �?ละตามควบคุมของ


                                                                                                              261
   นิติบุคคลที่ค�?าสั่งนี้มีไปถึง ค�?าวา “เอ�?สาร�? จะรวมถึงส�?าเนาเอ�?สารตนฉบับ�?ละส�?าเนาที่ไม
   เหมือนเอ�?สารตนฉบับดวย
ค. ค�?าวา “�?ละ�? จะตองตีความวา รวมถึง “หรือ�? �?ละในทาง�?ลับ�?ัน
ฅ. ค�?าวา “บุคคล�? จะหมายถึงบุคคลธรรมดา นิติบุคคล เจาของธุร�?ิจ บริษัท หาหุนสวน �?ิจ�?าร
   รวมคา สมาคมไมไดจดทะเบียน�?ละหนวยงานของรั�?หรือ�?าย สาขา เจาหนาที่ �?รรม�?าร
   ลู�?จาง ตัว�?ทน หรือผู�?ทนของบุคคลเหลานั้น
ฆ. ค�? า ว า “เจ า ของผู รับ ประโยชน �? รวมถึ ง บุ ค คลธรรมดาผู ซึ่ ง เป นเจ า ของหรื อควบคุ ม ใน
   ขั้นสุดทายตอลู�?คา �?ละ/หรือบุคคลซึ่งไดมี�?ารท�?าธุร�?รรม�?ทนนอ�?จา�?นี้ยังหมายถึงบุคคล
   ซึ่ ง ใช อ�? า นาจควบคุ ม อย า งมี ป ระสิ ท ธิ ผ ลในขั้ นสุ ดท า ยเหนื อนิ ติบุ ค คลหรื อ ข อ ต�?ลงทาง
   �?ฎหมาย�?ละบุคคลที่สามที่เ�?ี่ยวของ
ง. ค�?าวา “รูปพรรณ�? หมายถึง ชื่อเต็มรวมถึงชื่อ�?ลาง วันเดือนปเ�?ิด สถานที่เ�?ิด เลขที่บัตร
   ประชาชนหรือหนังสือเดินทาง ต�?า�?หนงที่เคยด�?ารงเมื่อยังท�?างานอยูทุ�?ต�?า�?หนงวันที่ท�?างาน
   ความรับผิดชอบ�?ละหนาที่ใน�?ตละต�?า�?หนง วันที่สิ้นสุด�?ารท�?างาน�?ละเหตุผล
จ. “เจาหนาที่รั�?�? หมายถึง (1) บุคคลใดๆ ซึ่งด�?ารงต�?า�?หนงดานนิติบั�?�?ัติ บริหาร ป�?ครอง
   หรื อตุ ล า�?าร ไม ว า โดย�?าร�?ต ง ตั้ ง หรื อ�?ารเลื อ�?ตั้ ง ไม ว า ถาวรหรื อชั่ วคราวไม ว า ได รั บ
   ค า ตอบ�?ทนหรื อ ไม โ ดยไม ค�? า นึ ง ถึ ง ระดั บ อาวุ โ สของบุ ค คลนั้ น (2) บุ ค คลอื่ น ใด
   ซึ่งป�?ิบั ติง านที่ เ�?ี่ ยว�?ับ หนา ที่ราช�?าร รวมถึง �?ารป�?ิ บัติหน าที่ส�? าหรับ หน วยงานของรั �?
   หรือหนวยงานรั�?วิสาห�?ิจ หรือใหบริ�?ารสาธารณะ
ฉ. ค�?าวา “wire transfer�? �?ละ fund transfer�? หมายถึง�?ารท�?าธุร�?รรมใดๆ ในนามของบุคคลผาน
   สถาบัน�?ารเงินดวยวิธี�?ารอิเล็�?ทรอนิ�?สเพื่อบุคคลผูรับประโยชนไดรับเงินที่สถาบัน�?ารเงิน
   อี�?�?หงหนึ่ง ผูที่เปนผูท�?าธุร�?รรม�?ละผูรับผลประโยชนอาจเปนบุคคลเดียว�?ัน
ช. “�?ารโอนเงินขามพรหม�?ดน�? หมายถึง�?ารโอนเงินที่โอนสถานบันที่ท�?า�?ารโอน�?ละสถาบัน
   ผูรับประโยชนอยูคนละประเทศ นอ�?จา�?นั้นยังหมายถึงหวงโซของ�?ารโอนเงินทางสายที่มี
   องคประ�?อบของ�?ารด�?าเนิน�?ารขามพรหม�?ดนอยางนอย 1 องคประ�?อบ
ซ. “ผูท�?า�?ารโอน�? เปนผูถือบั�?ชี ใน�?รณีที่ไมมีบั�?ชี “ผูท�?า�?ารโอน�? คือคนที่เปนผูสั่ง�?ารโอน
   ตอสถาบัน�?ารเงิน
ฌ. “SWIFT�? หมายถึง Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications
�?. “CHIPS�? หมายถึง Clearing House Interbank Payments System
ฎ. “Fedwire�? หมายถึง ระบบ�?ารโอนเงินทางอิเล็�?ทรอนิ�?สที่ U.S. Federal Reserve System
    เปนเจาของ�?ละผูด�?าเนิน�?าร
�?. “CHAPS�? หมายถึง Clearing House Automated Payments System ซึ่งโอนเงินปอนด�?ละเงิน
   ยูโรภายในวันเดียว�?ัน
                                                                                                        262
�?ารเรีย�?รองสิทธิพิเศษ (เอ�?สิทธิ)
ถาหา�?เอ�?สารใดที่ธนาคาร ABC ยึดถือไวภายใต�?ารเรีย�?รองสิทธิพิเศษรวมทั้งสิทธิพิเศษระหวาง
ทนายความ�?ละลู�?คาธนาคาร ABC จะตองสงมอบตาราง�?�?าหนด วันที่ ชื่อ�?ละต�?า�?หนงของผูจัดท�?า
ผูรับ �?ละชื่อเรื่องของเอ�?สาร�?ตละฉบับ ลั�?ษณะของเอ�?สิทธิที่เรีย�?รอง พื้น�?านของ�?ารเรีย�?รอง
เอ�?สิทธิ �?ละระบุวาเปนไปตามค�?าสั่งในขอใด

�?ารระบุชี้เอ�?สาร
เพื่ออ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารด�?าเนิน�?ารเ�?ี่ยว�?ับเอ�?สารที่ยื่นตามค�?าสั่งนี้ เพื่อรั�?ษารูปพรรณของ
เอ�?สารทั้งหมด�?ละเพื่อใหมั่นใจวา�?ารสงคืนเอ�?สารเปนไปอยางถู�?ตอง�?ละรวดเร็ว จะตองมี�?าร
ใส หมายเลข�?�? า�?ั บเอ�?สาร�?ตล ะราย�?าร�?ละตองจั ดเรีย ง�?ั นอยา งต อเนื่องเปนล�?า ดับ โดย�?ารใส
หมายเลขเฉพาะในเอ�?สารหนา�?ร�?ของเอ�?สารที่มีหลายหนาหรือเอ�?สารที่เย็บติด�?ันมาเปนป�?
หรือเปนเลม�?ละบอ�?จ�?านวนหนาทั้งหมดของเอ�?สารดวย เอ�?สารควรจะคงอยูใน�?ฟมเอ�?สารที่เคย
ถู�?เ�?็บไวเหมือนตอนที่ไดรับค�?าสั่งนี้ �?ฟมเอ�?สารจะตองใสหมายเลข�?�?า�?ับเชนเดียว�?ันเสมือนเปน
เอ�?สารอี�?ชิ้นหนึ่ง เอ�?สารใน�?ตละ�?ฟมเอ�?สารควรจะคงอยูในล�?าดับเดียว�?ับที่เคยเปนอยูตอนที่
ไดรับค�?าสั่งนี้ เอ�?สารที่มีหลาย�?ผนจะตองคงไวในรูป�?บบเดิมไมเปลี่ยน�?ปลง

�?าร�?สดงพยานเอ�?สาร
บุคคลที่จะไปปรา�?�?ตอหนาศาลหรือพนั�?งานอัย�?ารตามหมายเรีย�?นี้จะตองเปนบุคคลที่รูเรื่อง
เ�?ี่ยว�?ับ�?ารคนเอ�?สารของธนาคาร ABC ตามหมายเรีย�?นี้เปนอยางดี�?ละตองเปนผูที่สามารถ
รับรองความถู�?ตอง�?ทจริงของเอ�?สารวาเปนบันทึ�?ทางธุร�?ิจจริง หา�?บุคคลคนเดียว�?ันนั้นไม
สามารถท�?าหนาที่ตามขอ�?�?าหนดทั้งสองอยางไดธนาคาร ABC จะตองมอบหมายใหบุคคลอื่นไป
ปรา�?�?ตัวตอหนาศาลในวันเวลาเดียว�?ันตามความจ�?าเปน
เอ�?สารที่อยูในรูปอิเล็�?ทรอนิ�?สจะตอง�?สดงทั้งทาง�?บบอิเล็�?ทรอนิ�?ส�?ละส�?าเนาเปนเอ�?สาร
รับรองโดยธนาคาร ABC ซึ่ง เปนผูดู�?ลรั �?ษาบันทึ�?ว าเป นส�? าเนาจริง�?ละถู �?ต องตามเอ�?สาร
อิเล็�?ทรอนิ�?สตนฉบับ เอ�?สารทางอิเล็�?ทรอนิ�?สทั้งหมดจะตอง�?สดงในลั�?ษณะที่สามารถใช
ประโยชน�?ละคนหาไดโดยไมตองใชซอฟ�?วรเฉพาะใดๆ

�?าร�?สดงเอ�?สารตนฉบับ
ค�?าสั่งนี้�?�?าหนดให�?สดงเอ�?สารตนฉบับของเอ�?สารที่�?�?าหนดในค�?าสั่งทั้งหมดย�?เวนตามที่�?ลาวถึง
ขางลางนี้ �?ารยื่นเอ�?สารที่เปนเอ�?สารที่ถายเอ�?สารมาจา�?ตนฉบับเปน�?ารไมป�?ิบัติตามค�?าสั่งนี้


                                                                                           263
                                     ภาคผนว�? ฆ.Serial �?ละ Cover Payment
                                           วิธี�?ารโอนเงินทางอิเลคทรอนิ�?ส

�?ารส ง ข อ ความผ า นระบบ SWIFT เป น ส ว นหนึ่ ง ของ�?ารสื่ อ สาร�?ั น ของธนาคารตั ว �?ทน
ตางประเทศระหวางสถาบัน�?ารเงินที่ไมมีความสัมพันธทางบั�?ชีโดยตรง�?ับอี�?�?ายหนึ่ง SWIFT
ไดท�?า�?ารพัฒนารูป�?บบ�?ารสงขอความที่�?�?าหนดไวอยาง�?นนอนส�?าหรับวิธี�?ารช�?าระเงิน 2 �?บบ
ที่ใช�?ันระหวางสถาบันเชนวาคือ serial (หรือ sequential) method �?ละ cover method

วิธี�?ารช�?าระเงิน�?บบ serial method ตาม�?ผนภาพ ฆ 1. �?สดงใหเห็น�?ารโอนเงินจา�?สถาบัน�?ารเงิน
ของลู�?คาตนทางผานธนาคารตัว�?ทนตางประเทศ�?ลวจึงสงตอไปยังสถาบัน�?ารเงินของลู�?คาผูรับ
ผลประโยชน ขั้นตอนตางๆ ใน�?ระบวน�?ารนี้เปนไปตามล�?าดับโดยที่�?ารหั�?บั�?ชี�?ละ�?ารช�?าระหนี้
เ�?ิดขึ้นโดยตรงใน�?ตละจุด ดังนั้นขอมูล�?ารช�?าระเงิน�?ละขอมูลของลู�?คาจะถู�?เ�?็บรั�?ษาไวควบคู
�?ันไปตลอด�?ระบวน�?าร รูป�?บบของ�?ารสงขอมูลที่ใชใน�?ารโอนเงินเชนวาคือ MT 103 เปนค�?าสั่ง
ใหจายเงินโดยตรง�?�?ธนาคารของผูรับผลประโยชนที่มีทั้งขอมูลของผูท�?า�?ารโอนตนทาง�?ละของ
ผูรับผลประโยชน MT103 เปนรูป�?บบ�?ารสงขอความที่ใช�?ันมา�?ในเครือขาย SWIFT มีปริมาณ
ถึง 15 เปอรเซ็นตของปริมาณ�?าร�?ารสงขอมูลผาน SWIFT ทั้งหมด

�?ารช�?าระเงิน�?บบ cover payment �?็ใชธนาคารตัว�?ทนเพื่อเปนตัว�?ลางใน�?ารโอนเงินจา�?ธนาคาร
หนึ่งถึงอี�?ธนาคารหนึ่งซึ่งไมมีความสัมพันธ�?ัน �?ตตามที่�?ผนภาพ ฆ 1. �?สดงใหเห็นวา�?ารที่ไมมี
ความสัมพันธระหวางธนาคารท�?าใหตองมีบั�?ชีตัว�?ทนระหวางธนาคารเพื่ออ�?านวยความสะดว�?ใน
�?ารช�?าระหนี้ ใน�?รณีนี้ธนาคารผูสงอาจสั่งโดยตรงใหธนาคารผูรับจายเงินให�?�?ลู�?คา�?ละบอ�?วา
เงินที่โอนไปเพื่อ�?ารช�?าระหนี้ไดด�?าเนิน�?ารผานบริ�?ารระหวางธนาคาร�?ย�?ตางหา�? �?ารช�?าระหนี้
ส�?าหรับเงินที่โอนไปอาจด�?าเนิน�?ารผานอี�?ธนาคารตัว�?ทนหนึ่งถาหา�?ธนาคารตัว�?ทนของธนาคาร
ผูสงไมมีความสัมพันธ�?ับสถาบัน�?ารเงินผูรับ ดวยวิธี�?ารนี้ลู�?คาผูรับผลประโยชนจะไดรับเงินเขา
บั�?ชีจา�?ธนาคารที่ตนเองมี บั�?ชี อยู �?อนที่�? ารช�? าระหนี้ระหว างธนาคารจะด�?า เนิน�?ารเสร็จสิ้ น
โดยเฉพาะเมื่อมีความสัมพันธเชิงพาณิชย�?ันอยู cover payment มั�?จะถู�?น�?ามาใชบอยๆ เพื่อลด
คาใชจาย�?ละเวลาใน�?ารท�?าธุร�?รรมเชิงพาณิชยส�?าหรับธนาคารรับหั�?บั�?ชี

ในบริบทของ�?ารสงขอความผาน SWIFT ค�?าสั่งจา�?ธนาคารหนึ่งถึงอี�?ธนาคารตัว�?ทนเพื่อให
จ า ยเงิ น ที่ ธ นาคารผู ส ง มี ข อ ผู �? พั น ที่ จ ะต อ งจ า ยให �? �? ธ นาคารผู รั บ ผลประโยชน สุ ด ท า ยจะใช
                                                                                                                     264
�?บบฟอรม MT202 ขอความเหลานี้จะใชส�?าหรับ�?ารจายเงิน�?ละ�?ารช�?าระหนี้ระหวางสถาบัน
�?ารเงิน (เชน �?ารซื้อขายอัตรา�?ล�?เปลี่ยนเงินตราตางประเทศ �?ารจายดอ�?เบี้ย�?ละอื่นๆ) ที่ส�?าคั�?
คือธนาคารตัว�?ทนที่ไดรับ�?บบค�?าสั่งจายเงิน MT 202 cover payment จะไมไดรับ MT103
ซึ่งหมายความวาธนาคาร�?หงนี้ไมสามารถติดตามตรวจสอบหรือ�?ลั่น�?รองรายละเอียดตางๆ ของ
�?ารจายเงินที่อยูใน MT 103 หรือไมสามารถระบุจุดหมายของ�?ารโอน (ซึ่ง�?็คือ cover payment
หรือ�?ารช�?าระหนี้ระหวางธนาคาร) ดวยเหตุผลนี้จึงเปนสิ่งส�?าคั�?ที่พนั�?งานสืบสวนสอบสวนตอง
ไดรับ MT 103 ที่เ�?ี่ยวของ�?ับ cover payment ที่รับเขามา�?ละที่สงออ�?ไป
MT 202 COV มาตร�?านใหมส�?าหรับ�?ารโอนเงิน�?บบ cover payment
FATF พูดถึง�?าร�?�?ป�?�?หาเฉพาะ�?ารโอนเงิน�?บบ sequential payment (SWIFT MT103s) ซึ่งขอมูล
ที่สงให�?�?สถาบันผูรับจะสงผานคน�?ลางตางๆ FATF ไมไดด�?าเนิน�?าร�?ับป�?�?หาเ�?ี่ยว�?ับ cover
payment ซึ่งขอมูล�?ารจายเงินที่สถาบัน�?ารเงินผูสงมีอยูไมไดมี�?ารสื่อสารไปถึงธนาคารตัว�?ทนที่
เ�?ี่ ยวของ�?ับ �?ารจา ยเงิ นท�? าให �?ารใช สถาบั น�?ารเงิ นหลาย�?ห ง�?ละ�?ารใช�? ารโอนเงิ นระหว า ง
ธนาคารเพื่ออ�?านวยความสะดว�?ใน�?ารโอนเงินในนามของลู�?คาให�?�?ผูรับผลประโยชนซึ่งอยูที่อื่น
(มั �?จะเป นในอี �?ประเทศหนึ่ง ) โดยเฉพาะที่เปน�?ารโอนเงิ นระหวา งประเทศสรา งความ�?ัง วล
เ�?ี่ยว�?ับ�?ารเ�?็บรั�?ษา�?ละความโปรงใสของขอมูล�?ละอาจมีผลอยางส�?าคั�?ตอ�?ารฟอ�?เงิน�?ละ�?าร
สนับสนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารราย (ดู�?ลองขอความ ฆ.1) ใน�?านะที่เปนผูน�?าทางดาน�?าร
สื่ อสารระหว า งธนาคารทั่ ว โล�?�?ละทุ ม เทความพยายามที่ จ ะให �? นวป�?ิ บั ติใ น�?ารส ง ข อ ความ
ระหว า งประเทศใน�?ารโอนเงิ นข า มพรหม�?ดนเป น มาตร�?านเดี ย ว�?ั น SWIFT จึ ง ได พั ฒนา
มาตร�?านใหมส�?าหรับ cover payment ขึ้นมาตร�?านนี้มีผลบังคับใชเมื่อเดือนพฤศจิ�?ายน 2552
MT 202 COV ซึ่งปรับเปลี่ยนมาจา�? MT 202 มีจุดประสงคที่จะท�?าใหเ�?ิดความโปรงใสมา�?ขึ้นโดย
�?ารเป�?ดเผยขอมูล�?ารจายเงินทั้งหมดที่สถาบัน�?ารเงินผูสั่งโอนมีอยูทั้งหมดให�?�?สถาบันอื่นๆ ที่อยู
ใน�?ระบวน�?ารโอนเงินทั้งหมดดวย MT202 COV ซึ่งในป�?จจุบันไดถู�?น�?ามาใชส�?าหรับ cover
payment ทั้งหมด�?ลวลอ�?เอา�?ารเ�?็บขอมูลบางสวนมาจา�? MT103 (ได�?�? ขอมูลเ�?ี่ยว�?ับผูสั่งโอน
�?ละผูรับผลประโยชน) MT202 อาจจะยังคงมี�?ารใชอยูใน�?ารช�?าระหนี้ระหวางประเทศ�?ตไมใช
ส�?าหรับ cover payment �?ารสรางมาตร�?านใหมนี้�?�?าหนดใหสถาบัน�?ารเงิน�?ละโดยเฉพาะอยางยิ่ง
ธนาคารตัว�?ทนด�?าเนิน�?ารตรวจสอบความเสี่ยงลู�?คา�?ละขอมูล�?ารโอนเงินซึ่งเมื่อ�?อนนี้พว�?เขา
ไมเคยรูมา�?อน

ถึง�?มวา MT202 COV �?�?าหนดใหมีขอมูลระบุตัวตนลู�?คา�?ละสถาบัน�?ารเงินทั้งหมด �?ต SWIFT
�?็ไมไดมีบทบาทใน�?ารตรวจสอบความถู�?ตองหรือ�?�?า�?ับดู�?ลมาตร�?านนี้ ความรับผิดชอบนี้ต�?อยู
�?�?สถาบันที่เปนสมาชิ�?ทั้งหลาย ระบบ SWIFT จะป�?ิเสธ�?ารโอนเงินที่สวนขอมูลของผูสั่งโอน
                                                                                              265
�?ละผูรับผลประโยชนเวนวางไว �?ตไมสามารถระบุชี้ไดหา�?ขอมูลที่�?รอ�?มาเปนขอมูลเท็จหรือไม
ครบถวน


    �?ผนภาพ ฆ .1                    วิธี�?ารโอนเงิน�?บบ serial payment �?ละcover payment



                                        Serial/Sequential Payment Chain                                          �?�?
                                                                                                               ลูลู   าผู
                                                                                                                    คค  ผูับ
                                                                                                                         าร   รับ
        ลู�?คาผูสั่ง                                                                                          ผลประโยชน
                                                                                                                ประโยชน
           โอน



                                        ธนาคารตัว�?ทน                        ธนาคารตัว�?ทน
                          MT 103                              MT 103                                           ธนาคารผูรับ
         ธนาคาร                          ของธนาคาร                             ของธนาคาร
                                                                                                               ผลประโยชน
         ผูสั่งโอน                       ผูสั่งโอน                       ผูรับผลประโยชน


     สถานที่ : ประเทศ �?            สถานที่ : ประเทศ ข                                                     สถานที่ : ประเทศ ค

              ลู�?คา                                                                                                   ับ
                                                                                                              ลู�?คาผูร
           ผูสั่งโอน                              Cover Payment Chain                                        ผลประโยชน


                                                              MT 103
           ธนาคาร                                                                                             ธนาคารผูรับ
           ผูสั่งโอน                                                                                         ผลประโยชน
                                       ธนาคารตัว�?ทน                        ธนาคารตัว�?ทน
                        MT 202                               MT 202a
                                        ของธนาคาร                             ของธนาคาร               MT 9xx
                                         ผูสั่งโอน                       ผูรับผลประโยชน

                                 สถานที่ : ประเทศ ข                                                       สถานที่ : ประเทศ ค
     สถานที่ : ประเทศ �?

     ที่มา: ปรับจา�? Basel Committee on Banking Supervision, “Due Diligence and Transparency Regarding Cover
     Payment Messages Related to Cross-Border Wire Transfers�? (May 2009), p. 3.
     a. อาจเปน clearing systemภายในประเทศ


                                                                                                                    266
�?ลองขอความ ฆ.1 ป�?ป�?ดขอมูลของลู�?คาผูสั่งโอนเงิน
เพื่อป�?ป�?ดขอมูลของลู�?คาผูสั่งโอนเงิน�?ารโอนเงินมั�?จะมีขอมูลไมครบถวน �?าร�?ด�?ปนพิมพ
ที่ไมมีความหมาย หรือชื่อลู�?คาเปนชื่อปลอม (เชน “Mickey Mouse�?) ตามที่คณะท�?างานดาน
�?าร�?�? า �?ั บ ดู �? ลสถาบั น �?ารเงิ น �?�? า หนดไว ว า [ใน�?รณี ที่ มี ส ว นข อ มู ล ที่ ป รา�?�?ข อ มู ล ที่ ไ ม มี
ความหมายหรือไมครบถวนควรมี�?ารด�?าเนิน�?ารดังนี้ เชน (1) ติดตอธนาคารผูสั่งหรือธนาคาร
ตั ว �?ลาง�? อ นหน า เพื่ อ ขอค�? า อธิ บ ายหรื อ ขอข อ มู ล ในส ว นข อ มู ล ที่ ต อ ง�?ารให ค รบถ ว น ( 2)
พิจารณาวาควรมี�?ารจ�?า�?ัดหรือย�?เลิ�?ความสัมพันธ�?ับธนาคารตัว�?ทนหรือธนาคารตัว�?ลาง
(ใน�?รณี ที่ เ �?ิ ด เหตุ �? ารณ ซ้�? า ๆ �?ั บ ตั ว �?ทนเดิ ม หรื อ ใน�?รณี ที่ ตั ว �?ทนป�?ิ เ สธที่ จ ะให ข อ มู ล
เพิ่มเติม) ธนาคารควรรายงานสถาน�?ารณดัง�?ลาวใหผู�?�?า�?ับดู�?ลทราบดวย�?ละ/หรือ (3) สง
รายงานเ�?ี่ยว�?ับ�?ิจ�?รรมอันควรสงสัยใหหนวยงานภายในประเทศทราบเมื่อสถาน�?ารณนั้น
เปนไปตามขอ�?�?าหนดใหมี�?ารรายงานใหหนวยงานภายในประเทศทราบ�?a �?ารป�?ิบัติเหลานี้จะ
มี�?ารบันทึ�?ไวเปนหลั�?�?านภายในธนาคารซึ่งจะชวยใหพนั�?งานสืบสวนสอบสวนสามารถ
ติดตาม�?ละเป�?ดเผยเงินที่ถู�?ฟอ�?
หมายเหตุ: a. Basel Committee on Banking Supervision, “Due Diligence and Transparency Regarding Cover Payment
Messages Related to Cross-Border Wire Transfers�? (May 2009), para. 30.


�?ลองขอความ ฆ.2 บันทึ�?�?ารตรวจสอบจา�?สถาบัน�?ารเงิน
โดยทั่วไปสถาบัน�?ารเงินใช�?ารตรวจสอบเ�?ี่ยว�?ับ�?ารโอนเงินทางสาย 2 �?บบคือ
1.Sanction screening (�?ลั่น�?รองบุคคลตองหาม) ระบบจะด�?าเนิน�?ารโดยอัตโนมัติ�?ละตาม
เวลาจริงโดยจะอานขอมูลเ�?ี่ยว�?ับผูสั่งโอน ผูรับผลประโยชน�?ละ�?ารจายเงิน�?ละตรวจสอบ
หาชื่อที่ตรง�?ัน�?ับรายชื่อบุคคลตองหามของสหประชาชาติหรือรายชื่อบุคคลตองหามอื่นๆ
ถาหา�?มีชื่อตรง�?ันขอความนั้นจะถู�? �?ย�?ออ�?มาตรวจสอบ�?ละ�?ารจายเงินอาจด�?าเนิน�?าร
ต อ ไปหรื อ อาจมี �? าร�?จ ง ให FIU หรื อ เจ า หน า ที่ อื่ น ตามความเหมาะสมทราบต อ ไป
�?ระบวน�?ารนี้ ทั้ ง หมดจะท�? า �?ารบั น ทึ �? ทางอิ เ ล็ �? ทรอนิ �? ส �? ละบั น ทึ �? ใน�?ผ น �?ระดาษ
ซึ่งพนั�?งานสอบสวนตองขอหมายเรีย�?เอ�?สารเหลานี้จา�?ธนาคาร�?ละท�?า�?ารตรวจสอบ
2. Back-end monitoring (�?ารตรวจสอบสวนหลัง) ด�?าเนิน�?ารหลังมี�?ารสงขอมูล�?ลวซึ่งใช
วิธี�?ารตรวจสอบความเสี่ยงที่มองหารูป�?บบของ�?าร�?ระท�?าที่�?สดงความผิดป�?ติหรือนาสงสัย
�?ระบวน�?ารนี้จะสรางบันทึ�?ขึ้นมาซึ่งพนั�?งานสืบสวนสอบสวนจะตองขอหมายเรีย�?บันทึ�?
เชนวานี้จา�?ธนาคาร�?ละท�?า�?ารตรวจสอบ




                                                                                                                      267
                             ภาคผนว�? ง.ตัวอยาง�?บบฟอรมขอมูลทาง�?ารเงิน



                                                            Financial Profile

 Surname                                                                       URN


 Last names


 Alias                                                                         Date of Birth


 Address



Commercial                                                              Drugs


Criminal Case Officer ................................                  Team/Branch
                                                                        Tel


Financial Investigator..................................                Team/Branch
                                                                        Tel


Criminal Case Solicitor..............................
                                                                        Tel .............................   Fax .............................


Criminal Case Counsel ............................................................................

                                                                        Tel .............................   Fax .............................


Financial Solicitor.....................................................................................

                                                                        Tel.............................    Fax.............................


Financial Counsel......................................................................................
                                                                        Tel.............................    Fax.............................


Forensic Accountant..................................................................................
                                                                        Tel.............................    Fax.............................
                                                                                                                                          268
                   Financial Profile — Index & Check Sheet

Part 1: Personal Financial Profile

                    Cash/valuables seized

                    Bank accounts
                    Other bank/building society accounts
                    National savings

                    Premium        bonds

                    Shares
 ASSETS
                    Unit trusts
                    Life    policies/endowments

                    Motor vehicles

                    Boats/caravans         etc.
                    Other

                    Value of gifts to third parties
                    Credit cards
                    Store cards
                    Credit agreements

                    Maintenance/CSA payment
 LIABILITIES
                    Court judgments/fines/previous forfeiture orders
                    Other liabilities/debts

                    Overdraft        current

                    Personal       solvency
                    Employment

 DECLARED           Previous employment
 INCOME             Income tax details
                    Other sources of income in property
                    Property details

                    Occupiers

                    Rented        property

                    Owned property

                    Value
 PROPERTY
                    Mortgage
                    Other property charges

                    Ground rent (leasehold)

                    Third-party interest

                    House contents

                                                                       269
                       Community        charge

                       Water rates

                       Electricity
 UTILITIES (Property
                       Gas
  Liabilities)
                       Telephone
                       Mobile        telephone

                       Property insurance




Part 2: Business Financial Profile
                       Bank accounts
                       Motor vehicles

                       Plant/machinery etc.
                       Office/trade fixtures and fittings

 BUSINESS ASSETS       Other valuable property
                       Stock in trade
                       Work in progress

                       Fully    secured   debtors
                       Partly secured debtors

                       Employees

                       Fully    secured   creditors

                       Partly secured creditors

                       Credit cards
                       Debit cards

 BUSINESS              Credit agreements
  LIABILITIES          Direct debit/standing orders
                       Court judgments
                       Winding-up order/voluntary liquidation
                       Other contractual liabilities

                       Corporation tax/income tax

                       Value added tax
                       Preliminary assessment

                       Trading partnership/company

 BUSINESS              Company directors/partners
  INTEREST             Company’s documentation

                       Interest in business

                       Realizable property held by business


                                                                270
                        Assets

                        Other     occupiers

                        Liabilities

                        Mortgage (business)

                        Other charges on property

                        Rates/business expenses
 BUSINESS
                        Water rates (business)
  PREMISES
                        Electricity    (business)

                        Gas (business)

                        Telephone (business)

                        Premises insurance (business)

                        Contents insurance (business)

                        Company insurance claims




Part 1: Personal Financial Profile of..............................

DECLARED INCOME

Employment

                                      Current Employment        Previous Employment
          Name of employer or
               self-employed:

                 Occupation:

                 Net income:

 Weekly/monthly or annually:

      Commencement date:
                Leaving date:

 Notes:



Income Tax Details

              Period covered:

      Tax reference number:
                    Tax paid:

                   Tax office:

 Notes:


                                                                                      271
Other Sources of Income
            Source of income

Notes:




PROPERTY

Property Details

                                 Current Property   Previous Address
  Full address and postcode:

           Date of purchase:

              Purchase price:

              Current value:
              Date last value:
           Valuer’s name and

              address:
    Name in which property
                         heId:
          Mortgage/charges:

   Land registry office copy,
    attached (Y/N), and date:
Notes:




Mortgage
         Name of mortgagee:

     Address of mortgagee:

            Account name(s):

            Account number:

          Amount borrowed:

          Date commenced:

          Balance of account:

     Payment week/month:

     Method of payment:

          Arrears:

Notes:



                                                                       272
Other Charges on Property

                Charge holder:

                      Address:

            Amount of charge:

            Date of charge:

            Reason for charge:

 Notes:



Ground Rent (leasehold property)

             Name of landlord:

           Address of landlord:

           Payable month/year:

                    When due:

           Method of payment:

 Notes:



Third-Party Interest in Property
                        Status:

                        Name:
                      Amount:

      Contribution mortgage:

      Contribution expenses:

 Notes:



House Contents (significant value only, antiques, paintings, jewelry, etc., and
videos/photos)

          Description                            Value




 Notes:


                                                                              273
UTILITIES (Property Liabilities) (include mortgage payments
from above)



Community Charge

                             Community
                               Charge           Water Rates    Electricity       Gas
         Authority paid:

    Payable annually:

When and how paid:

    Current arrears:

Notes:




Telephone

                                                                              Mobile
                                                   Telephone                 Telephone
           Telephone       number:

                Authority paid:

             Payable annually:

         When and how paid:

               Current arrears:

    Itemized billing attached
                           (Y/N):

Notes:




Property Insurance

                                     Insurance company:

                                        Amount insured:

                                          Risks covered:
                                          Amount paid
                                             week/year:
                                             When paid:

                                              How paid:

                                       Any special risks:

Notes:


                                                                                         274
ASSETS

Cash/Valuables Seized by Police/Customs
                        Amount/value:
                    Where deposited:

                      Date of deposit:

                    Deposit reference:

                   From where seized:

                      Restrained (Y/N):

Notes:


Bank/Building Society Accounts

                           Bank name:
                        Bank address:

                            Sort code:

                     Account     number:

                     Type of account:

          Full name of account holder:

                      Current balance:

                Annual credit turnover:

                Annual debit turnover:

Notes:


National Savings
                  Certificate numbers:
                                 Value:

                          Where held:

  Amount held and dates of acquisition:
Notes:



Premium Bonds
                  Certificate numbers:

                                 Value:

                          Where held:

  Amount held and dates of acquisition:

Notes:


                                           275
Shares

                                           Quoted Shares         Nonquoted Shares
            Name of company:

            Amount of holding:

      Location of certificates:

            Value of holding:

          Share transfer office:

 Notes:



Unit Trusts
          Description of trusts:

          Number of units held:

                          Value:

          Name and address of
                         holder:

 Notes:



Life Policies/Endowments

                                     Insurance company:

                                         Branch address:

                                           Policy details:

                                         Surrender value:

                                             Beneficiary:

                   Premium amount week/month/year:

                                    How and when paid:

                                   Mortgage linked (Y/N):

 Notes:



Motor Vehicles, Boats/Caravans, etc.

                                                Motor Vehicles   Boats/Caravans etc.
                    Make and model:

                            Location:

   Registration mark (if applicable):

  Dealer’s details (motor vehicles):




                                                                                       276
                                            Motor Vehicles        Boats/Caravans etc.
                  Purchase      price:

                  Current value:

             (Registered)    keeper:

             Hire purchase (Y/N):

             Name of company:

            Address of company:

           Date of agreement:

           Balance of agreement:

 Notes:




Other Personal Property

                                                             Purchase
  Description            Holder               Location        Price          Value




 Notes:



Gifts to Third Parties

                                                             Purchase
  Description            Holder               Location        Price          Value




LIABILITIES

Credit Cards
                         Name of card, i.e., access:

                             Amount owed or credit:

                                   Average payments:

                                     Name of holder:

 Notes:




                                                                                        277
Store Cards
                               Name of card:

                      Amount owed or credit:
                          Average payments:

                             Name of holder:

Notes:



Credit Agreements
                          Name of company:
                                     Branch:

                             Purpose of loan:

                          Amount borrowed:

                              Amount owed:

                          Monthly payments:

                                     Arrears:
Notes:



Maintenance Payment
                                Court/office:

                               Date of order:

                               Beneficiary:

                        Amount of payment:

                              When payable:

                         Method of payment:

Notes:



Court Judgments/Fines/Previous Forfeiture Orders
                                       Court:
                               Date of order:

                               Beneficiary:

                         Amount of payment:

                              When payable:

                         Method of payment:

Notes:




                                                   278
Other Liabilities/Debts
                                               Creditor:
                                      Creditor address:

                               Amount of debt/liability:

                                    Particulars of debt:

 Notes:



Actual Overdrafts
                                                     Bank:

                           Address and telephone no.:

                                Sort code/Account no.:

                                               Amount:

 Notes:



Personal Solvency
                                Bankruptcy order (Y/N):
                                          Date of order:

                               Trustee/official receiver:

                                               Address:

                           Contact and telephone no.:

 Notes:




Part 2: Business Financial Profile of..............................

BUSINESS INTEREST

Preliminary Assessment
          Sole trader and business premises are
                        realizable property (Y/N):

       Substantial interest in partnership/limited
      company and interest is in itself realizable
                                   property (Y/N):
  Partnership/company holds realizable property
                                             (Y/N):

 Notes:



                                                                      279
Trading Partnership/Company
                                                Name:
                                   Date commenced:

                             Company registration no.
                                        (if applicable):

                                 VAT registration no.:

                                     Trading address:

                                  Registered address:

 Notes:




Company Directors/Partners
                                                Name:

                                             Address:

                                              Position:

Notes:




Company ’s Documentation
   Company details (Y/N):                                  Dated:

 Financial accounts (Y/N):                                 Dated:

          Annual returns:                                  Dated:

 Notes:




Subject’s Interest in Business

                       Details                                      Value


 Notes:




Realizable Property Held by Business

                       Details                                      Value


 Notes:



                                                                            280
BUSINESS PREMISES

Assets
                              Trading    name:

                         Business address:

                  Freehold/leasehold/rented
                      (if rented, see below):
                      Registered land (Y/N):

                               Title number:

                             Purchase price:

                          Date of purchase:

                      Amount outstanding:

                          Current arrears:

                              Current value:

                           Date last valued:

                            Name of valuer:

                          Address of valuer:

Notes:




Other Occupiers

                           Part of premises
                                sublet (Y/N):
                    Details of area 1 sublet:

                           Name of lessee:

                         Address of lessee:

                               Amount paid:

                             To whom paid:
                    Details of area 2 sublet:

                           Name of lessee:

                         Address of lessee:

                               Amount paid:

                             To whom paid:

                   Details of any third-party
                                    interest:

Notes:




                                                 281
Rented Premises
                                       Landlord’s name:

                                    Landlord’s address:

                                    Rental week/month:

                                    How paid/by whom:

Notes:



Mortgage
                                 Name of mortgagee:

                               Address of mortgagee:

                                      Account number:

                                      Account name(s):

                                        Amount of loan:

                               Payment week/month:

                                    How paid/by whom:

Notes:



Other Charges on Property
                               Name of charge holder:

                             Address of charge holder:

                                     Amount of charge:

                                    Date of registration:

Notes:



Business Expenses

                          Rates/
                         Business
                          Charge           Water            Electricity   Gas   Telephone
  Authority paid:
 Amount week/
           month:
      Method        of
      payment:
 Current    arrears:
Notes:




                                                                                        282
Business Insurance

                                                Premises   Contents
              Name of insurer:

            Address of insurer:

              Amount insured:

                Risks covered:

         Payment week/month:

           How/by whom paid:

Notes:


Company Insurance Claims
                             Insurance company:

                                    Date claimed:

                                       Claim type:

                                 Amount claimed:

                                     Amount paid:

                                       When       paid:

                                       How paid:

                     Copy of claim attached (Y/N):

Notes:



BUSINESS ASSETS

Business Bank Accounts

                                   Name of bank:

                                  Branch address:

                                           Sort code:

                                 Account       number:

                                 Account      name(s):

                                 Current balance:

                                  Date of balance:

                                  Credit      turnover:

                                  Debit turnover:

                             Account signatories:

                                              Name:

Notes:


                                                                      283
Motor Vehicles, Plant/Machinery, etc.

                                                Motor Vehicles   Plant/Machinery etc.
                  Make and model:

    Registration mark if applicable:

  Dealer’s details (motor vehicles):

                    Purchase price:

                     Current value:

               (Registered)     keeper:

               Hire purchase (Y/N):

               Name of company:

              Address of company:

            Date of agreement:

            Balance of agreement:

 Notes:



Office/Trade Fixtures and Fittings
                                        Make and model:

                                          Serial     number:

                                          Purchase     price:

                                          Current value:

                                  Lease purchase (Y/N):

                              Name of lease company:

                                  Address of company:

                                    Date of agreement:

 Notes:



Other Valuable Property
                                                   Details:
                     Registration details if applicable:
                                          Purchase price:

                                           Current     value:
                                         Keeper/location:

                              Hire/lease purchase (Y/N):

                                       Name of company:

                                  Address of company:


                                                                                        284
                         Date of agreement:

                       Balance of agreement:

Notes:




Stock in Trade

           Details                        Value            Date of Value


Notes:




Work in Progress

           Details                        Value            Date of Value


Notes:




Fully Secured Debtors (Business)

         Name             Address                 Amount        Security


Notes:




Partly Secured Debtors (Business)

         Name             Address                 Amount        Security


Notes:




BUSINESS LIABILITIES

Employees
                                   Full time:

                                   Part time:
                        Outstanding wages:

Notes:




                                                                           285
Fully Secured Creditors

         Name                  Address                 Amount       Security


Notes:



Partly Secured Creditors

         Name                  Address                 Amount       Security


Notes:



Credit Cards, Debit Cards

                                            Credit Cards        Debit Cards
                   Name of card:

          Amount owed or credit:

              Average payments:
                 Name of holder:

Notes:



Credit Agreements (Business)

                               Name of company:
                                            Branch:
                                    Purpose of loan:

                               Amount borrowed:

                                     Amount owed:

                               Monthly payments:

                                            Arrears:

Notes:



Direct Debit/Standing Orders
                                        Bank name:

                                     Branch details:

                                   Account number:

                                   Account name(s):

                            Amount week/month:



                                                                               286
                                      When due:

                                      Payable to:

 Notes:




Court Judgments
                                           Court:
                                   Date of order:

                                Amount of order:

                          Method of payment:

 Notes:




Winding-Up Order/Voluntary Liquidation
                             Winding up (Y/N):

                                Liquidation (Y/N):

                                   Date of order:

                                      Resolution:
 Notes:




Other Contractual Liabilities

           Details                           Amount   When Payable


 Notes:



Corporation Tax/Income Tax

                           Tax inspector name:

                         Tax inspector address:

                                         District:

                            Reference number:
                                    Amount due:

Notes:




                                                                     287
Value Added Tax
                                             VAT office:

                                                Address:
                                   VAT registration no.:

                                           Amount due:

                           Prosecutions pending (Y/N):

Notes:



Articles on Premises Controlled by Subject but Not Belonging to Subject (such
as goods on hire, on loan, for repair, or otherwise claimed by some other
person) (Supporting evidence of claim should be sought.)

              Article                                 Value                       Third-Party Interest


Notes:

Source: Reproduced from Theodore S. Greenberg, Linda M. Samuel, Wingate Grant, and Larissa Gray, Stolen Asset
Recovery—A Good Practices Guide to Non-Conviction Based Asset Forfeiture (Washington, DC: World Bank, 2009), 213.




                                                                                                               288
                              ี่ติดตอดวย –ในชวงของ
 ภาคผนว�? จ. ประเด็นสนทนา�?ับผูท
               �?ารขอความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร

ประเด็นสนทนา
    ตรวจสอบความถู�?ตองของขอมูลที่ไดรับ
    ขอขอมูล�?ละข อมูลขา ว�?รองเพื่อ�?ารติดตามสินทรัพย�?ละ�?ารสื บสวนสอบสวนรวมทั้ ง
       ขอมูลขาว�?รองทางผานทาง FIU
    ขอขอมูลพื้น�?านเพื่อสนับสนุนค�?ารองขอ MLA เพื่อ�?ารติดตาม�?ละยึดหรือยับยั้งสินทรัพย
       (เชน ชื่อ วันเดือนปเ�?ิด�?ละสถานที่อยูของพยาน สถานที่อยูของบั�?ชีธนาคาร เลขที่บั�?ชี
       ธนาคาร ความเชื่อมโยง�?ับสินทรัพย�?ละ�?าร�?ระท�?าความผิดหรือผู�?ระท�?าผิด)
    ยืนยันใหมั่นใจถึงขอ�?�?าหนดหรือวิธี�?ารเพื่อใหไดมาซึ่งมาตร�?ารที่ไมใช�?ารบังคับ
    เรีย นรู เ�?ี่ย ว�?ับ ทางเลือ�?ต า งๆ ส�? า หรับ �?ารขอให มี ม าตร�?ารชั่ วคราวฉุ �? เฉิ น (non-MLA)
       เพื่อหลี�?เลี่ยงความเสี่ยงที่จะเ�?ิด�?ารจ�?าหนายถายโอนสินทรัพย ถาหา�?มีทางเลือ�?เชนวามี
       วิธี�?าร�?ละขอ�?�?าหนดอยางไร
    ระบุชี้ความตอง�?ารเพิ่มเติม : ความเรงดวน �?ารรั�?ษาความลับ วิธี�?ารที่จะตองป�?ิบัติตาม
    ทบทวนยุ ท ธศาสตร ข องคดี รวมทั้ ง ป�? �? หาอุ ป สรรคที่ จ ะเ�?ิ ด ขึ้ น ใน�?ารขอความร ว มมื อ
       ระหวางประเทศ ชองทางที่ดีที่สุดใน�?ารฟองคดี ความเปนไปไดใน�?ารสืบสวนสอบสวน
       รวมหรือ�?ารท�?า case conference
    ใน�?รณีที่มีหนวยงานสืบสวนสอบสวน หลายหนวยงานระบุชี้หนวยงานที่สามารถใหความ
       ชวยเหลือได
    ทบทวนประเด็นเรื่องทรัพยา�?รที่จะใช
    ขอค�?า�?นะน�?า�?นวทางใน�?ารด�?าเนิน�?ารขั้นตอนตอไปรวมทั้งขอ�?�?าหนด �?ระบวน�?าร�?ละ
       ผูติดตอส�?าหรับ MLA

ประเด็นที่ควรค�?านึงถึง (�?ละคุย�?ับผูรวมงานใหชัดเจน�?อนที่จะคุย�?ันเรื่องเนื้อหาสาระ)
       ในบางประเทศอาจจ�?าเปนตองมี MOU เรื่อง�?าร�?ล�?เปลี่ยน
       ความ�?ต�?ตางในธรรมเนียมป�?ิบัติทาง�?ฎหมาย�?ละระบบริบทรัพยอาจมีผลท�?าใหมีความ
        �?ต�?ตางความชวยเหลือที่ใหได ขอ�?�?าหนด�?ละ�?ระบวน�?าร
       ขอมูลที่ไดใหไปอาจถู�?น�?าไปใชโดยตางประเทศเพื่อเป�?ดคดีเอง

                                                                                                 289
   ขอมูลที่รองขอจะตองรวบรวมอยางถู�?�?ฎหมายทั้งในประเทศที่ถู�?รองขอ�?ละประเทศ
    ผูรองขอ
   ในคดีให�?ๆควรพิจารณาถึง�?ารสืบสวนสอบสวนรวม�?ละ�?ารประชุม�?ับผูรวมงาน�?บบ
    พบหนา�?ัน




                                                                          290
       ภาคผนว�? ฉ. ตน�?บบ�?ละเคล็ดลับ�?ารรางค�?ารองขอ MLA

ค�?ารองขอ
ถึง:       [ชื่อ�?ละที่อยูของผูประสานงาน�?ลางในประเทศผูรับค�?ารองขอ]
จา�?:       [ชื่อ�?ละที่อยูของผูพิพา�?ษา พนั�?งานอัย�?าร ผูประสานงาน�?ลางหรือเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจ
           อื่นๆ ตาม�?ฎหมายภายในของประเทศผูรองขอ]
[ขาพเจา/เราจั ดท�?า ค�?ารองขอฉบับนี้ ตาม [ใสชื่ อ�?ฎหมายภายในที่ใ หอ�?า นาจใน�?ารท�?าค�? ารองขอ]
[ขาพเจา/เราประสงคจะขอความชวยเหลือจา�?ทานในเรื่องที่�?ับคดีอา�?า [�?ารสืบสวนสอบสวน
หรือ�?ารฟองคดี] ที่ [ชื่อหนวยงาน] �?�?าลังด�?าเนิน�?ารอยู
          ใสชื่ อ�?ละข อมูล ส�?าหรับ �?ารติดต อของพนั�?งานสืบสวนสอบสวน�?ละพนั �?งานอัย �?าร
           ที่เปนหัวหนาทีมใน�?ารด�?าเนิน�?าร

พื้น�?านทาง�?ฎหมาย
ค�?ารองขอจัดท�?าขึ้นตาม [ระบุพื้น�?านทาง�?ฎหมาย (เชน สนธิสั�?�?าภายในประเทศหรือสนธิสั�?�?า
พหุภาคี)]

ลั�?ษณะของเรื่องทางอา�?า
ค�?ารองขอนี้เ�?ี่ยวของ�?ับ [�?ารฟองคดีหรือ�?ารสืบสวนสอบสวนที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารยับยั้งสินทรัพย
ที่ ส งสั ย ว า เป นสิ นทรั พ ย ที่ ไ ด ม าจา�?�?าร�?ระท�? า ความผิ ด�?ละอยู ใ นข า ยที่ จ ะต อ งถู �? ริ บ ซึ่ ง �?�? า ลั ง
ด�?าเนิน�?ารตอ] บุคคลดังตอไปนี้
[รายชื่อบุคคลเปาหมาย]
       ระบุสินทรัพยที่จะถู�?ยับยั้งโดยวิธีที่ดีที่สุดมั�?จะท�?าราย�?ารสินทรัพยเหลานี้ไวในภาคผนว�?
        �?ละอางถึงภาคผนว�?นั้นไวในนี้
     รายชื่อบุค คลเปา หมายพร อมดว ยข อมู ล มา�?ที่ สุ ดที่จะมา�?ได-หมายเลขหนัง สื อเดินทาง
        วันเดือนปเ�?ิด สั�?ชาติ ที่อยู นายจาง
ความชวยเหลือที่ตอง�?ารรองขอเ�?ี่ยวของ�?ับความผิดดังตอไปนี้ (ราย�?ารความผิดพรอมดวยโทษ
สูงสุดของความผิดนั้นๆ)
                                                                                                                       291
       �?าร�?ลาวถึงความผิดตางๆ โดยวิธีที่ดีที่สุดคือใชค�?าที่ใชใน�?ารตั้งขอ�?ลาวหาหรือ�?ารฟอง
        คดีพรอม�?ับอางถึงหนวยงานที่มีอ�?านาจตาม�?ฎหมายที่ใชบังคับ คัดลอ�?�?ฎหมายภายในที่
        เ�?ี่ยวของใสไวในภาคผนว�?�?ละอางถึงภาคผนว�?นั้นเอาไวในนี้

จุดประสงคของค�?ารองขอ
[ระบุสั้นๆ ถึงความชวยเหลือที่ตอง�?าร]
       โปรดค�?านึงดวยวา MLA เปน�?ระบวนที่ด�?าเนิน�?ารทีละขั้นทีละตอน หลี�?เลี่ยง�?ารรองขอ
        ทุ�?สิ่งทุ�?อยาง (เอ�?สาร �?ารยับยั้ง �?ละ�?ารริบทรัพย) ในค�?ารองขอเดียว

ถอย�?ถลงเ�?ี่ยว�?ับขอเท็จจริง
[อธิบายขอเท็จจริงที่เ�?ี่ยวของ�?ับคดีในลั�?ษณะที่ชัดเจน�?ละ�?ระชับสั้นๆ ไดใจความ]
       จะต องมีข อเท็ จจริ ง อย างพอเพี ยงเพื่ อให เจ า พนั�? งานของรั �?ต างประเทศประเมิ นได วา
        ค�?ารองขอเปนไปตามขอ�?�?าหนด MLA (เชน เรื่องความผิดของทั้งสองประเทศ) �?ละจะให
        ความชวยเหลือหรือไม
       ใสค�?าอธิบายความเชื่อมโยงระหวางสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?าความผิดหรือบุคคลเปาหมาย
       หา�?มีค�?าขอใหใชมาตร�?ารบังคับ (เชน หมายคนหรือค�?าสั่งเรีย�?) ตองใสขอเท็จจริงอยาง
        พอเพียงที่จะ�?สดงใหเห็นวาเปนไปตามขอ�?�?าหนดของประเทศผูรับค�?ารองขอ (ดูตัวอยาง
        ขอ�?�?าหนดตางๆ ในบทที่ 4)
       ใสเอ�?สารตางๆ ที่อาจจะชวยใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอไวในภาคผนว�?�?ละอางถึง
        ภาคผนว�?นั้นเอาไวในนี้ เชน ส�?าเนาค�?าสั่งศาลที่มี�?ารรับรอง ถอย�?ถลงที่มีค�?าสาบานหรือ
        หนังสือรับรองสนับสนุน�?ารยื่นค�?ารอง

ความชวยเหลือที่ตอง�?าร
[ระบุความชวยเหลือที่ตอง�?าร] เราประสงคขอใหมีค�?าสั่งศาลหรือค�?าสั่งอื่นๆ ที่จ�?าเปนที่จะท�?าให
สามารถใหความชวยเหลือตามที่รองขอได
       ค�? า อธิ บ ายเ�?ี่ ย ว�?ั บ ความช ว ยเหลื อควรจะเน น ในสิ่ ง ที่ ตอง�?ารความช วยเหลื อไม ใ ช ชื่ อ
        มาตร�?ารเพื่อใหไดมาซึ่งความชวยเหลือนั้นเพราะวามาตร�?ารตางๆ ที่ใชอาจจะ�?ต�?ตาง�?ัน
        ไปใน�?ตละประเทศ เชน ประเทศหนึ่งใชค�?าสั่งคน�?ละค�?าสั่งยึดเพื่อใหไดมาซึ่งบันทึ�?ของ
        ธนาคาร�?ตอี�?ประเทศหนึ่งใชค�?าสั่งเรีย�?


                                                                                                        292
       อธิบายเหตุผลความจ�?าเปนที่จะตองรองขอความชวยเหลือโดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อขอใหใช
        มาตร�?ารบังคับ
       ให ร ายละเอี ย ดของวิ ธี �? ารที่ จ ะต อ งป�?ิ บั ติ ใ น�?ารรวบรวมพยานหลั �? �?านเพื่ อ ให เ ป น
        พยานหลั�?�?านที่รับฟ�?งได รวมทั้งค�?าสาบานหรือค�?าเตือนตามที่�?�?าหนดหรือรูป�?บบของ
        พยานหลั�?�?าน เชน ค�?าให�?ารของพยานตองมี�?ารบันทึ�?เทป เอ�?สารตางๆ จะตองมี�?าร
        รับรอง
       ส�?าหรับ�?ารติดตามสินทรัพยจะตองใหขอมูลมา�?ที่สุดเทาที่จะมา�?ไดเ�?ี่ยว�?ับสถานที่ตั้ง
        ของสินทรัพย หา�?รองขอใหยับยั้ง�?ละริบทรัพยจะตองมีขอมูลที่เฉพาะเจาะจงอยางมา�?
        เชน ชื่อของผูถือบั�?ชี เลขที่บั�?ชี สาขาของธนาคาร จ�?านวนเงินที่ขอใหยับยั้ง สถานที่ตั้ง
        ของทรัพยสิน�?ละอื่นๆ
       ส�? า หรั บ ค�? า สั่ ง ยั บ ยั้ ง อาจจ�? า เป น ต อ งอธิ บ ายถึ ง ความเสี่ ย งที่ จ ะมี �? ารจ�? า หน า ยถ า ยโอน
        ตองยื นยั นว า จะมี ค�? า พิพ า�?ษาลงโทษที่ มี ผ ลตอสิ นทรั พ ย ที่ จะถู �? ยั บยั้ ง (�?ละท�? า ราย�?าร
        สินทรัพยนั้นไวในภาคผนว�?) ใหชื่อหนวยงานที่มีอ�?านาจตาม�?ฎหมาย �?สดงใหเห็นวา
        ประเทศที่รองขอมีอ�?านาจบังคับนอ�?ดิน�?ดนเหนือสินทรัพย�?ละอธิบายถึง�?ระบวน�?าร
        ยับยั้งที่ไดด�?าเนิน�?ารไป�?ลว
       ส�?าหรับ�?ารสอบปา�?ค�?าควรพิจารณารวม�?นวค�?าถามที่จะใหตอบไวในภาคผนว�?
       เพื่อเป�?ดชองส�?าหรับขอมูลเพิ่มเติมควรเพิ่มเติมขอความ (ถึง�?มจะไมเพียงพอโดยตัวเอง)
        เชน “อาจมีค�?าถามอื่นๆ ที่ตองสอบถาม�?ละพยานหลั�?�?านอื่นที่ตองรวบรวมซึ่งปรา�?�?วามี
        ความจ�?าเปนใน�?ารขยายผล�?ารสืบสวนสอบสวน�?

�?ารรั�?ษาความลับ
[หา�?มีขอ�?�?าหนดเรื่อง�?ารรั�?ษาความลับใหมีค�?า�?ถลงวาขอใหเ�?็บเปนความลับ�?ละเหตุผลที่จะตอง
เ�?็บเปนความลับ]

ระยะเวลาใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
[ใหรายละเอียดวาตอง�?ารใชขอมูลเมื่อใดหา�?เปนไปไดใหระบุวันที่ศาลนัดพิจารณาดวย �?ารรอง
ขอเปน�?รณี “เรงดวน�? ควรเ�?็บไวใชใน�?รณีดวนจริงๆ]




                                                                                                                    293
ค�?ารับประ�?ันหรือขอต�?ลงตางๆ
สั�?�?าตางตอบ�?ทน : รั�?บาล [ชื่อของประเทศผูรองขอ] จะป�?ิบัติตามค�?ารองขอของรั�?บาล
[ชื่อประเทศผูรับค�?ารองขอ] ส�?าหรับค�?ารองขอในท�?านองเดียว�?ันโดยจะใหความชวยเหลือที่มีผล
เทียบเคียง�?ับความผิดที่เทา�?ันในคดีนี้ ซึ่งรองขอจา�?รั�?บาลของ [ชื่อประเทศผูรับค�?ารองขอ]
ขอจ�?า �?ัด�?ารใช : [อาจจ�?า เป นตองใหค�? ามั่ นสั �?�?าว าจะใชข อมูล ที่ไ ดรับเพีย งเพื่อ�?ารสื บสวน
สอบสวนที่ระบุไวเทานั้น บางประเทศไมตอง�?ารค�?ารับประ�?ันเชนนี้ �?ละอาจจะระบุอยางชัดเจนวา
สามารถน�?าขอมูลไปใชเพื่อจุดประสงคอื่นๆ ได]

�?ารติดตอที่เคยมีมา�?อนหรือ�?ารใชชองทางอื่นๆ
เคยมี�?ารติดตอ�?ันระหวาง [ชื่อสวนราช�?ารหรือหนวยงานในประเทศผูรองขอ] �?ับ [ชื่อสวน
ราช�?ารหรือหนวยงานในประเทศผูรับค�?ารองขอ]

ขอมูลของผูติดตอ
[ผู พิ พ า�?ษา, พนั �? งานอั ย �?าร หรื อ เจ า หน า ที่ ผู ป ระสานงาน�?ลาง ]   ผู รั บ ผิ ด ชอบเรื่ อ งนี้ คื อ
[ชื่อเจาหนาที่] ติดตอไดที่ [ชื่อถนน เบอรโทรศัพท อีเมล]
เจาหนาที่คดีใน [หนวยงานบังคับใช�?ฎหมายหรือหนวยงานด�?าเนินคดี] ผูซึ่งรูรายละเอียดเรื่องนี้ คือ
[ชื่อเจาหนาที่] สามารถติดตอไดที่ [ชื่อถนน เบอรโทรศัพท อีเมล]




                                                                                                          294
�?ลองขอความ ฉ.1 เคล็ดลับใน�?ารราง�?ละ�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ MLA
      ติดตอผูรวมงาน (รวมถึงโดย�?ารประชุม�?บบเห็นหนา�?ันหา�?เปนไปได) เพื่อ
        ตรวจสอบให �? น ใ จเ�?ี่ ย ว�?ั บ ข อ �?�? า หนดทั่ ว ไป�?ละข อ �?�? า หนดเ�?ี่ ย ว�?ั บ
             พยานหลั�?�?าน
        หารือวิธี�?ารที่จะด�?าเนิน�?ารตามขอ�?�?าหนด�?ละขอตัวอยางของพยานหลั�?�?านที่
             ตอง�?าร
        ตรวจสอบให�?นใจเ�?ี่ยว�?ับรูป�?บบของพยานหลั�?�?าน (เชน ค�?า�?ถลงภายใตค�?า
             สาบาน ค�?า�?ถลงที่มี�?ารเซ็นชื่อ เอ�?สารจา�?ศาลที่มี�?ารรับรอง)
        หารือเ�?ี่ยว�?ับขอต�?ลงหรือค�?ารับประ�?ันที่อาจ�?�?าหนดใหตองมี
        หารือเ�?ี่ยว�?ับความจ�?าเปนที่ตองด�?าเนิน�?ารโดยเรงดวน �?ารรั�?ษาความลับหรือ
             วิธี�?าร
        ขอความชวยเหลือใน�?ารจัดท�?าราง �?ละตน�?บบค�?ารองขอ
        หารือความเปนไปไดใน�?ารเขามีสวนรวมใน�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
        ประเมินอุปสรรคที่จะเ�?ิดขึ้นใน�?ารด�?าเนิน�?ารใหเปนไปตามค�?ารองขอ เชน
             ขอผู�?มัดในเรื่อง�?ารเป�?ดเผย �?ละ
        หยิบย�?ประเด็นเรื่องทรัพยา�?รที่จะใช
      ตองมั่นใจวาไดป�?ิบัติตามขอ�?�?าหนดทั่วไป�?ละขอ�?�?าหนดเรื่องพยานหลั�?�?าน
      ตัดค�?ารองขอเรื่องทรัพยสินออ�?ไปหา�?ทรัพยสินมีมูลคานอย
      อธิบายขอเท็จจริง�?ละสถานะของ�?ระบวนพิจารณาที่ด�?าเนิน�?ารอยูในประเทศผูรอง
       ขออยางชัดเจน�?ละ�?ระชับ
      หา�?ตองมี�?าร�?ปลเอ�?สารตองใชผู�?ปลเอ�?สารมืออาชีพ
      หา�?มี�?ารติดตามหรืออายัดสินทรัพยตองใหรายละเอียดใหมา�?ที่สุดเทาที่จะมา�?ได
       เ�?ี่ยว�?ับสถานที่ตั้งสินทรัพย�?ละความเชื่อมโยงระหวางสินทรัพย�?ับ�?าร�?ระท�?า
       ความผิดหรือผู�?ระท�?าผิด
      อยารองขอทุ�? ๆอยาง (ติดตาม อายัด�?ละริบทรัพย) ในค�?ารองขอเดี ยว ใหเริ่มต น
       ตั้ง�?ต�?ร�?�?ละคอยๆไปทีละขั้นทีละตอน
      ใหเวลาเพียงพอส�?าหรับ�?ระบวน�?ารยื่นค�?ารองขอ�?ละ�?ารด�?าเนิน�?ารตามค�?ารองขอ
      รั บ ประ�?ั น ว า �?ระบวน�?ารสื บ สวนสอบสวน�?ละด�? า เนิ นคดี ใ นประเทศของตน
       ด�?าเนิน�?ารอยางตอเนื่องเพราะวาจะตองมีค�?าสั่งถึงที่สุดใหริบทรัพย�?อนที่จะสงเงิน
       คืน �?ละตองรับประ�?ันวา�?ารด�?าเนิน�?ารเปนไปตาม�?ระบวนพิจารณาที่เปนธรรม
       (รวมถึง�?าร�?จงใหทุ�?�?ายทราบ�?ละ�?ารใหโอ�?าสที่จะไปปรา�?�?ตัว)
                                                                                          295
                                        ภาคผนว�? ช. Web Site Resources

Stolen Asset Recovery (StAR) Initiative
     StAR: http://www.worldbank.org/star

World Bank Group
     World Bank: http://www.worldbank.org
Financial Market Integrity Group: http://www.worldbank.org/amlct

United Nations
    United Nations: http://www.un.org
    United Nations Office on Drugs and Crime: http://www.unodc.org
    United Nations Mutual Legal Assistance Request Writer Tool (for justice system
       practitioners only): http://www.unodc.org/mla/introduction.html

International Conventions, Treaties, and Agreements
       United Nations Convention against Corruption (UNCAC): http://www.unodc.org/
        unodc/en/treaties/CAC/index.html
       United Nations Convention against the Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psycho-
        tropic Substances, 1988: http://www.unodc.org/unodc/en/treaties/illicit-trafficking.html
       United Nations Convention against Transnational Organized Crime (UNTOC):
        http://www.unodc.org/unodc/en/treaties/CTOC/index.html
       Organization for Economic Co-operation and Development Convention on Combating
        Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions:
        http://www.oecd.org/document/20/0,3343,en_2649_34859_2017813_1_1_1_1,00.html
       Southeast Asian Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Treaty:
        http://www.aseansec.org/17363.pdf
       Inter-American Convention against Corruption: http://www.oas.org/juridico/
        english/treaties/b-58.html
       Council of Europe Conventions: http://conventions.coe.int

                                                                                              296
    º Council of Europe Convention on Laundering, Search, Seizure and Confiscation of
        the Proceeds of Crime, 1990; and revised Council of Europe Convention on
        Laundering, Search, Seizure and Confiscation of the Proceeds of Crime and on the
        Financing of Terrorism, 2005
    º European Convention on Human Rights
    º Convention on Jurisdiction and the Enforcement of Judgments in Civil and
        Commercial Matters (Convention of Lugano):
        http://curia.europa.eu/common/recdoc/convention/en/c-textes/lug.htm
   Council of the European Union Decisions and Regulations: http://eur-lex.europa.eu
    º Council of the European Union Framework Decision 2003/577/JHA on the Execution
        in the European Union of Orders Freezing Property or Evidence and Corrigendum to
        Council Framework Decision 2003/577/JHA
    º Council of the European Union Framework Decision 2005/212/JHA of 24 February
        2005 on Confiscation of Crime-Related Proceeds, Instrumentalities and Property
    º Council of the European Union Framework Decision 2006/783/JHA on the
        Application of the Principle of Mutual Recognition to Confiscation Orders
    º Council Decision 2007/845/JHA of 6 December 2007 Concerning Cooperation
        between Asset Recovery Offices of the Member States in the Field of Tracing and
        Identification of Proceeds from, or Other Property Related to, Crime
    º Council Regulation (EC) No. 44/2001 of 22 December 2000 on Jurisdiction and the
        Recognition and Enforcement of Judgments in Civil and Commercial Matters
    º Council Regulation (EC) No. 1206/2001 of 28 May 2001 on Cooperation between the
        Courts of the Member States in the Taking of Evidence in Civil or Commercial
        Matters
   Southern African Development Community Protocol against Corruption 2001:
    http://www.sadc.int/index/browse/page/122
   African Union Convention on Preventing and Combating Corruption and Related
    Offences, 2003: http://www.africa-union.org/Official_documents/Treaties_%20
    Conventions_%20Protocols/Convention%20on%20Combating%20Corruption.pdf



                                                                                    297
      Commonwealth of Independent States Convention on Legal Assistance and Legal
       Relations in Civil, Family and Criminal Matters:
       http://www.hcch.net/upload/wop/jdgm_info01e.pdf

Financial Action Task Force (FATF) on Money Laundering
      FATF: http://www.fatf-gai.org
      FATF 40+9 Recommendations: http://http://www.fatf-gai .org/pages/0,3417,en_
       32250379_32236920_1_1_1_1_1, 00.html

G-8 Best Practice Principles
      G-8 Best Practice Principles on Tracing, Freezing and Confiscation of Assets:
       http://www.justice.gov/criminal/cybercrime/g82004/G8_Best_Practices_on_
       Tracing.pdf
      G-8 Best Practices for the Administration of Seized Assets: http://www.apgml.
       org/issues/docs/15/G8%20Asset%20Management%20Best%20practices%20
       042705%20FINAL.doc

European Union and Council of the European Union
      Main sites: http://europa.eu/index_en.htm and http://www.consilium.europa.eu/
       showPage.aspx?lang=EN
      Civil and commercial matters:
       º Civil and commercial matters: general framework for community activity;
         European judicial network; judicial cooperation between member-states; service of
         documents; taking evidence; jurisdiction, recognition, and enforcement of judgments:
           http://ec.europa.eu/civiljustice/index_en.htm
           http://ec.europa.eu/justice_home/doc_centre/civil/doc_civil_intro_en.htm
           http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial
                _cooperation_in_civil_matters/index_en.htm
      Criminal matters:
       º General Framework for Community Activity: http://ec.europa.eu/justice_
          home/doc_centre/criminal/assistance/doc_criminal_assistance_en.htm
                                                                                          298
        º Green Paper on Obtaining Evidence in Criminal Matters From One Member State to
          Another and Securing Its Admissibility, November 2009: http://eur-lex.europa.eu
          /LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0624:FIN:EN:PDF

Country Legislation
       International Money Laundering Information Network: http://www.imolin.org
       UNCAC Knowledge Management Consortium and Legal Library: http://www.unodc.org
        (to be launched in fall 2010)

Asset Tracing Resources
Free sites (general information, public records, business records):
     http://www.google.com (general information, news)
     http://www.icerocket.com (blog search)
     http://www.archive.org/web/web.php (Internet archives)
     http://www.searchsystems.net (“invisible Web�? search of public records, company
         records—worldwide)
     http://www.publicrecordi nder.com (public records, company records— worldwide)
     http://www.sec.gov/edgar.shtml (U.S. company records)
     http://www.zoominfo.com (people and company finder)
     http://www.superpages.com (people finder)

Subscription sites:
       http://www.worldlii.org (legislation, court decisions)
       http://www.lexisnexis.com (public records, court decisions, media, business records,
        people search)
       http://www.companydocuments.com (business records—worldwide)
       http://www.clear.thomsonreuters.com (public records, company records— worldwide)
       http://www.corporateinformation.com (company records)
       http://www.companieshouse.gov.uk (U.K. company records)


                                                                                           299
         http://www.pacer.gov (US court records)http://www.freeerisa.com (US employee
          benefits data)
Professional and international organizations:
         International Association of Prosecutors: http://www.iap-association.org/
         Camden Asset Recovery Inter-Agency Network: http://www.europol.europa.eu/
          publications/Camden_Assets_Recovery_Inter-Agency_Network/CARIN_Europol.pdf
         The Egmont Group: http://www.egmontgroup.org
         Latin American Association of Public Ministers (in Spanish and Portuguese only):
          http://www.aiamp.net
         MLA and Confiscation Information: http://www.aiamp.net/fichasaiamp/index.html

Country-specific Mutual Legal Assistance Resources
Australia:
         Information on mutual legal assistance, treaty agreements, and a checklist:
          http://www.ilsac.gov.au
         Information on civil processes, service of documents, taking of evidence, and model
          letter of request: http://www.ag.gov.au/www/agd/agd.nsf
         Ministry of Foreign Affairs: http://www.afp.gov.au/
         Attorney-General of Australia: http://www.ag.gov.au/
         Australian Transaction Reports and Analysis Centre (financial intelligence unit):
          http://www.austrac.gov.au/
         Commonwealth Director of Public Prosecutions: http://www.cdpp.gov.au/
Brazil:
         Department of Asset Recovery and International Legal Cooperation (within the Ministry
          of justice):http://portal.mj.gov.br/drci/data/Pages/MJ7A4BFC59ITEMID401B422470464
          DA481D21D6F2BBD1217PTBRNN.htm
         Ministry of Foreign Affairs: http://www.itamaraty.gov.br/
         Ministry of Justice: http://portal.mj.gov.br

                                                                                                300
            Council for Financial Activities Control (Financial intelligence unit):
             http://www.coaf.fazenda.gov.br/
France:
            Ministry of Foreign Affairs, Office of Conventions and Mutual Legal Assistance:
             http://www.Diplomatie.gouv.fr
            Ministry of Justice: http://www.justice.gouv.fr
            Tracfin (financial intelligence unit): http://www.bercy.gouv.fr
Germany:
            Information on civil processes, judicial cooperation, taking of evidence and mode of
             proof, service of documents, and enforcement of judgments:
             º http://www.bmj.bund.de/enid/9de2c6dac41fc4c549b89d79e577a825,0/
                Legal_and_Justice_Policy/Judical_Cooperation_in_Civil_Matters_15b.html
             º http://ec.europa.eu/civiljustice/homepage/homepage_ger_en.htm
                Federal Foreign Office: http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Startseite.html
            Federal Ministry of Justice: http://www.bmj.bund.de/enid/9de2c6dac41fc4c549b
             89d79e577a825,0/aktuelles_13h.html
            Financial intelligence unit: http://www.bka.de/
Hong Kong SAR, China:
            MLA information:281 http://www.legislation.gov.hk/choice.htm#intro
            Foreign Ministry of Affairs (Commissioner’s Office of China’s Foreign Ministry in
             Hong Kong SAR, China): http://www.fmcoprc.gov.hk/eng/
            Department of Justice (International Law Division, Mutual Legal Assistance Unit):
             http://www.doj.gov.hk/publications/doj2010/en/international.html
            Independent Commission Against Corruption: http://www.icac.org.hk/
            Joint Financial Intelligence Unit: http://www.ji u.gov.hk/

281
      คูมือส�?าหรับใหความชวยเหลือประเทศตางๆหาไดที่ส�?านั�?งาน International Mutual Assistance in Criminal Matters (IMAC)ใน
ฮอง�?ง

                                                                                                                         301
India:
         MLA information: http://www.mha.nic.in/uniquepage.asp?ID_PK=241&Search
           =mutual%20legal%20assistance
         Investigation assistance, letters rogatory, MLA treaties (Indian Central Bureau of
          Investigation): http://cbi.nic.in/interpol/assist.php
         Ministry of Justice: http://lawmin.nic.in/
         State anticorruption bureaus (for example, Anti-Corruption Bureau, Maharashtra):
          http://www.acbmaharashtra.org/
         Financial intelligence unit: http://i uindia.gov.in/
Luxembourg:
         Information on civil processes, taking of evidence and mode of proof, and service of
          documents: http://ec.europa.eu/civiljustice/homepage/homepage_lux_en.htm
         Ministry of Foreign Affairs: http://www.mae.lu
         Ministry of Justice: www.mj.public.lu/
         Financial intelligence unit: http://www.gouvernement.lu/dossiers/justice/crf/index.html
Mexico:
         Information on letters rogatory: http://www.sre.gob.mx/english/
         Tracking service for letters rogatory: http://webapps.sre.gob.mx/rogatorias/ 281. A
          manual for assisting countries is available from the International Mutual Assistance in
          Criminal Matters (IMAC) office in Hong Kong SAR, China.
         Ministry of Foreign Affairs: http://www.sre.gob.mx/english
         Attorney-General’s Office (requests and receives MLA requests on criminal matters):
          http://www.pgr.gob.mx/
         Assistant Attorney General for Special Investigations and Organized Crime:
          http://www.pgr.gob.mx/prensa/2007/coms07/170407.shtm
         Financial intelligence unit: http://www.apartados.hacienda.gob.mx/uif/index.html




                                                                                                302
Singapore:
        MLA information and forms: http://www.agc.gov.sg/criminal/mutual_legal_asst.htm
        Ministry of Foreign Affairs: http://www.mfa.gov.sg
        Suspicious Transaction Reporting Office (financial intelligence unit):
         http://www.cad.gov.sg/amlct /STRO.htm
South Africa:
        MLA treaties: http://www.justice.gov.za/docs/emlatreaties.htm
        National Prosecuting Authority (central authority for MLA): http://www.npa.gov.za/
        Department of International Relations and Cooperation: http://www.dfa.gov.za
        Department of Justice and Constitutional Development: http://www.justice.gov.za/
        Financial Intelligence Centre (financial intelligence unit): http://www.i c.gov.za/
         Default.aspx
        Public Service Commission (anticorruption authority): http://www.psc.gov.za/
        Asset Forfeiture Unit: http://www.npa.gov.za/ReadContent387.aspx
Spain:
        Information on civil processes, taking of evidence and mode of proof, and service of
         documents: http://ec.europa.eu/civiljustice/homepage/homepage_spa_es.htm
        Ministry of Foreign Affairs and Cooperation: http://www.maec.es/en
        Ministry of Justice: http://www2.mjusticia.es/
        Financial intelligence unit: http://www.sepblac.es/ingles/acerca_sepblac/acercade.htm
Switzerland:
        MLA information on civil and criminal matters:
         http://www.bj.admin.ch/bj/en/home/themen/sicherheit/internationale_rechthilfe.html
        Database of Swiss localities and courts: http://www.elorge.admin.ch/elorge/e/
        Swiss Foreign Ministry: http://www.eda.admin.ch/eda/en/home.html
        Office of the Attorney-General: http://www.ba.admin.ch/ba/en/home.html
        Federal Office of Justice: http://www.bj.admin.ch/bj/en/home.html
                                                                                                 303
       Federal Department of Justice and Police, Section for Mutual Legal Assistance in
        Criminal Matters: http://www.rhf.admin.ch
       Money Laundering Reporting Office (Financial intelligence unit): http://www .fedpol.
        admin.ch/fedpol/en/home/themen/kriminalitaet/geldwaescherei.html
United Arab Emirates (UAE):
       Ministry of Justice: http://www.elaws.gov.ae/DefaultEn.aspx
       Abu Dhabi Office of Public Prosecution:
        http://www.adjd.gov.ae/en/portal/public.prosecution.aspx
       Central Bank of the UAE, Anti-Money Laundering and Suspicious Case Unit (financial
        intelligence unit): http://www.centralbank.ae/AMLSU.php
United Kingdom:
       MLA information
        º Homes Office: http://www.homeoi ce.gov.uk/police/mutual-legal-assistance/
          Assistance-from-UK/
        º Serious Fraud Office: http://www.sfo.gov.uk/about-us/what-we-do-and-who-we-
          work- with/international-collaboration.aspx
        º Crown Prosecution Service: http://www.cps.gov.uk/legal/l_to_o/obtaining_evidence_
          and_information_from_abroad/mutual_legal_assistance_(mla)_-_letters_of_request/
        º Serious Organized Crime Agency (financial intelligence unit):
          http://www.soca.gov.uk/
United States:
       Office of International Affairs, Department of Justice:
        http://www.usdoj.gov/ criminal/oia.html
       Department of Justice Asset Forfeiture and Money-Laundering Section:
        http://www.justice.gov/criminal/afmls/
       Department of State: http://www.state.gov
       Financial Crimes Enforcement Network (Financial intelligence unit):
        http://www.i ncen.gov/
                                                                                           304
                                                                                                    อภิธานศัพท

Administrative confiscation �?ารริบทรัพยทางป�?ครอง เปน�?ลไ�?ที่ไมเ�?ี่ยวของ�?ับศาลเพื่อ�?าร
ริบทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหรือสินทรัพยที่ใชหรือเ�?ี่ยวของใน�?าร�?ระท�?าความผิด
Assets สิ น ทรั พ ย สิ น ทรั พ ย ทุ �? ประเภทไม ว า จะมี รู ป ร า งหรื อ ไม มี รู ป ร า ง เคลื่ อ นย า ยได ห รื อ
เคลื่ อ นย า ยไม ไ ด จั บ ต อ งได ห รื อ จั บ ต อ งไม ไ ด �?ละเอ�?สารทาง�?ฎหมายหรื อ ตราสาร�?สดง
�?รรมสิทธิ์หรือผลประโยชนในสินทรัพยเชนวา282 ค�?านี้ใชสลับ�?ันไปมา�?ับค�?าวาทรัพยสิน
Bona fide purchaser ผูซื้อโดยสุจริต ดูเจาของโดยสุจริต
Civil action �?ารฟองคดี�?พง ดู�?ารฟองตาม�?ฎหมายเอ�?ชน
Claimant ผู ขอคื นทรัพ ย สิ นที่ ถู �? ริบ �? า ยที่ ยื นยันผลประโยชน ใ นสิ นทรั พ ย อาจรวมถึ งบุ ค คล
ที่สาม เจาของโดยสุจริต จ�?าเลย บุคคลเปาหมายหรือผู�?ระท�?าผิด
Commingled assets สิ นทรัพ ย ที่ถู �?ควบรวม ทรั พย สิ นที่ ได ม าจา�?�?าร�?ระท�?า ความผิ ดหรื อ
ทรัพยสินที่ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิดที่ไดถู�?ผสมรวมเขา�?ับสินทรัพยอื่นๆ ที่อาจจะไมใชสินทรัพย
ที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด
Confiscation �?ารริบทรัพย เปน�?ารสู�?เสียสินทรัพยโดยถาวรโดยค�?าสั่งศาลหรือเจาหนาที่ผูมี
อ�?านาจอื่น283 ค�?านี้ใชสลับ�?ันไปมา�?ับค�?าวา forfeiture บุคคลหรือองค�?รตางๆ ที่ยึดถือผลประโยชน
อยูใน�?องทุ นหรือสินทรัพยอื่นตามที่ระบุ โดยหลั�? �?ารในเวลาที่มี �?ารริ บทรั พยจะสู�?เสี ยสิท ธิ
ทั้งหมดใน�?องทุนหรือสินทรัพยอื่นๆ ที่ถู�?ริบ284
Conviction-based confiscation �?ารริบทรัพยที่ตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ หมายถึง�?ารริบทรัพย
ทุ �? รู ป �?บบที่ �?�? า หนดให จ�? า เลยต อ งได รั บ �?ารพิ พ า�?ษาลงโทษส�? า หรั บ ความผิ ด �? อ นที่ จ ะเริ่ ม
�?ระบวน�?ารริบทรัพย�?ละ�?อนที่จะมี�?ารริบทรัพย
Criminal confiscation �?ารริบทรัพยทางอา�?า ดู�?ารริบทรัพยที่ตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ



282
      United Nations Convention against Corruption (UNCAC), art. 2(e)
283
      UNCAC, art. 2(g). See also “Best Practices: Confiscation (Recommendations 3 and 38),�? รับรองโดยที่ประชุมให�? FATF,

19 �?ุมภาพันธ 2553
284
   FATF, “Interpretative Note to Special Recommendation III: Freezing and Confiscating Terrorist
Assets,�?para. 7(c), http://www.fatf-gai.org/dataoecd/53/32/34262136.pdf

                                                                                                                           305
Defendant จ�?าเลย คูความผูซึ่งจะตองตอบค�?ารองของโจทยตอหนาศาลในคดี�?พง หรือคูความใด
ผูซึ่งเคยถู�?ฟองหรือถู�?�?ลาวหาวาละเมิด�?ฎหมายอา�?า
Ex parte proceedings �?ระบวนพิจารณา�?ายเดียว �?ระบวนพิจารณาทาง�?ฎหมายที่ด�?าเนิน�?าร
โดยบุคคลคนเดียวโดยไมมี�?ายอื่นๆ �?ละไมมีตัว�?ทนหรือ�?าร�?จง�?ายอื่นๆ ใหทราบ
Financial intelligence unit (FIU) หนวยขาว�?รองทาง�?ารเงิน “เปนหนวยงาน�?ลางของประเทศ
เพื่อรับ (�?ละรองขอตามที่ไดรับอนุ�?าต) วิเคราะห�?ละเผย�?พร�?�?เจาหนาที่ผูมีอ�?านาจ เป�?ดเผยขอมูล
ทาง�?ารเงิน: (1) เ�?ี่ยว�?ับสินทรัพยที่ตองสงสัยวาเปนสินทรัพยที่ไดจา�?�?าร�?ะท�?าความผิด�?ละ�?าร
อุดหนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารราย หรือ (2) ตามที่�?ฎหมายหรือ�?ฎระเบียบของประเทศ�?�?าหนด
เพื่อ�?ารตอตาน�?ารฟอ�?เงิน�?ละ�?ารอุดหนุนทาง�?ารเงิน�?�?�?าร�?อ�?ารราย285
Forfeiture ดู�?ารริบทรัพย
Freezing �?ารอายัด ดูมาตร�?ารชั่วคราว ดูในบทที่ 4 ดวย
Gatekeeper รวมถึงนั�?บั�?ชี ทนายความ ที่ปรึ�?ษาทาง�?ารเงิน หรือผูประ�?อบวิชาชีพอื่นๆ ที่ยึดถือ
บั�?ชีในสถาบัน�?ารเงิน�?ละ�?ระท�?า�?ารในนามของลู�?คาของพว�?เขาไมวาจะโดยรูขอเท็จจริงหรือ
โดยไมตั้งใจเพื่อเคลื่อนยายหรือป�?ป�?ดทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าที่ผิด�?ฎหมาย อาช�?า�?ร
อาจจะใช gatekeeper เพื่อเขาถึงระบบ�?ารเงินโดยตนเองยังคงป�?ดบังชื่อ286
Hearsay พยานบอ�?เลา ค�?าบอ�?เลานอ�?ศาลมั�?จะถู�?น�?ามาใชในศาลเพื่อเปนพยานหลั�?�?านใน�?าร
พิสูจนความจริงของเรื่องที่ยืนยัน ในขณะที่ประเทศ civil law มั�?จะไมตัดพยานบอ�?เลาออ�?จา�?
�?ระบวนพิจารณา�?ตในประเทศ common law พยานบอ�?เลารับฟ�?งไมได (โดยมีขอย�?เวนหลายขอ)
หา�?มี�?ารยอมรับพยานบอ�?เลาศาลจะตองพิจารณาใหน้�?าหนั�?�?ับพยานหลั�?�?านอยางเหมาะสม
Informal assistance ความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร �?ิจ�?รรมหรือความชวยเหลือใดๆ ที่จัดให
โดยไมจ�?าเปนตองมีค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมายอยางเปนทาง�?าร อาจมี
�?ฎหมายที่ อนุ �?าตให มี �?ารให ค วามช วยเหลื อ�?บบผู ป �?ิ บั ติง านให ค วามช วยเหลื อผู ป �?ิ บั ติง าน
ดวย�?ันเองรวมทั้ง�?ฎหมาย วาดวยความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย ดวย




285
               ่ ับรองโดยที่ประชุมให�? Egmont Group, Rome, Italy, November 1996; �?�?ไขโดยที่ประชุมให�? Egmont ที่ Guernsey,
     ค�?านิยามทีร
มิถุนายน 2547
286
    FATF, “Guidance on the Risk-Based Approach to Combating Money Laundering and Terrorist Financing: High Level Principles and
Procedures�? (June 2007), http://www.fatf-gai.org/dataoecd/43/46/38960576.pdf; FATF, “Report on Money Laundering Typologies, 2000—
2001�? (February 2001), http://www.fatf-gai.org/dataoecd/29/36/34038090.pdf
                                                                                                                                306
Innocent owner เจาของโดยสุจริต บุคคลที่สามที่มีผลประโยชนในสินทรัพยที่อยูในขายถู�?
ริบทรั พย ซึ่งไมได มีสวนรูเห็น�?ั บ�?าร�?ระท�?า อันน�? าไปสู�?ารริบ ทรัพ ยหรื อเมื่ อรูถึ ง�?าร�?ระท�?า ที่
น�? า ไปสู �? ารริ บ ทรั พ ย ไ ด �? ระท�? า �?ารทุ �? อย า งที่ เ ป น ไปได ภ ายใต ส ถาน�?ารณ เ พื่ อ ย�?เลิ �? �?ารใช
สินทรัพย ค�?านี้ใชสลับสับ�?ัน�?ับ bona fide purchaser for value
In personam เปนภาษาละติน�?ปลวา “โดยตรงตอบุคคลใดบุคคลหนึ่ง�? ในบริบทของ�?ารริบทรัพย
หรือ�?ารฟองคดี เปน�?ารด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมายตอบุคคลใดบุคคลหนึ่งโดยเฉพาะ
In rem ภาษาละติน�?ปลวา “ตอสิ่งของ�? ในบริบทของ�?ารริบทรัพยเปน�?ารด�?าเนิน�?ารทาง�?ฎหมาย
ตอสิ่งของหรือสินทรัพยใดโดยเฉพาะดู property based confiscate
Instrument or instrumentality เครื่องมือ สินทรัพยที่ใชใน�?ารอ�?านวยความสะดว�?ใน�?าร�?ระท�?า
ความผิด เชนระบบ�?ารชวยเหลือเพี่อที่ใชใน�?ารขนสงยาเสพติดหรือเงินสด
Know your customer �?ารรูจั�?ลู�?คา เปน�?ารตรวจสอบเพื่อทราบขอเท็จจริงเ�?ี่ยว�?ับลู�?คา�?ละ
ขอ�?�?าหนดของธนาคารที่สถาบัน�?ารเงิน�?ละหนวยงาน�?�?า�?ับดู�?ลอื่นๆ จะตองด�?าเนิน�?ารเพื่อระบุ
ตัวตนลู�?คา�?ละตรวจสอบให�?นใจในขอมูลที่เ�?ี่ยวของเ�?ี่ยว�?ับ�?ารท�?าธุร�?ิจทาง�?ารเงิน�?ับลู�?คา
Letters Rogatory เปนค�?ารองขออยางเปนทาง�?ารจา�?ศาลถึงศาลตางประเทศเพื่อขอความชวยเหลือ
ทางศาลบางอยาง เปน�?ารติดตอสื่อสารอยางเปนทาง�?ารระหวางตุลา�?าร พนั�?งานอัย�?ารหรือ
เจาหนาที่ผูบังคับใช�?ฎหมายของประเทศหนึ่ง�?ับผูรวมงานของเขาหรือเธอในอี�?ประเทศหนึ่งเปน
�?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?บบหนึ่ง
Mutual legal assistance �?ารใหความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เปน�?ระบวน�?าร
ที่ประเทศตางๆ ใชใน�?ารขอ�?ละใหความชวยเหลือใน�?ารรวบรวมขอมูล ขอมูลขาว�?รอง �?ละ
พยานหลั�?�?านเพื่อ�?ารสืบสวนสอบสวน �?ารด�?าเนินมาตร�?ารชั่วคราว �?ละ�?ารบังคับค�?าสั่ง�?ละค�?า
พิพา�?ษาของศาลตางประเทศ คูมือฉบับนี้�?ย�?�?ยะอยางชัดเจนระหวางความชวยเหลือที่สามารถให
ไดอยางไมเปนทาง�?าร (ดู ความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร) �?ละอยางเปนทาง�?าร (ดู ค�?ารองขอ
ความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย)
Mutual legal assistance request ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย �?ต�?ตางจา�?
ความชวยเหลืออยางไมเปนทาง�?าร ค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย เปนค�?ารอง
ขอที่ตองจัดท�?าเปนหนังสือซึ่งจะตองเปนไปตามวิธี�?าร ระเบียบพิธี�?าร�?ละเงื่อนไขที่�?�?าหนดไวใน
ขอต�?ลงพหุภาคีหรือทวิภาคีหรือใน�?ฎหมายภายใน ค�?ารองขอโดยทั่วไปมั�?จะใชใน�?ารรวบรวม
พยานหลั�?�?าน (รวมถึง�?ารสืบสวนสอบสวนโดยวิธี�?ารบังคับ) เพื่อขอใหมีมาตร�?ารชั่วคราว �?ละ
ขอใหบังคับค�?าสั่งของศาลภายในประเทศในตางประเทศ

                                                                                                               307
Non-conviction based confiscation (NCB confiscation) �?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษา
ลงโทษ (�?ารริบทรัพยNCB) �?ารริบทรัพยที่ไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษทางอา�?า287
Politically exposed persons (PEPs) บุคคลที่เ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารเมือง หมายถึง “บุคคลผูซึ่งไดรับหรือ
เคยได รั บ ความเชื่ อ ถื อ ให ป �?ิ บั ติ ห น า ที่ ส าธารณะอั น ส�? า คั �? รวมถึ ง สมาชิ �? ครอบครั ว �?ละคน
ใ�?ลชิด�?288
Practitioner ผูป�?ิบัติงาน หมายถึง พนั�?งานสืบสวนสอบสวน ผูพิพา�?ษาไตสวน ทนายความ
เอ�?ชน นั�?บั�?ชีนิติเวช นั�?วิเคราะหทาง�?ารเงิน�?ละพนั�?งานอัย�?าร บทบาทใดบทบาทหนึ่งหรือ
ทุ�?บทบาทเหลานี้อาจจะเ�?ี่ยวของในองคประ�?อบของ�?ารสืบสวนสอบสวนขึ้นอยู�?ับ�?ฎหมายของ
�?ตละประเทศ
Proceeds of crime ทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด สินทรัพยใดที่ไดรับมาจา�?หรือไดมา
โดยตรงหรือโดยออมโดย�?าร�?ระท�?าความผิด289ในประเทศตางๆ สวนให�?รวมถึงสินทรัพยที่ถู�?
ควบรวมดวย290
Property ทรัพยสิน ดูสินทรัพย
Property-based confiscation เปน�?ารฟองริบทรัพยที่มุงที่สิ่งของหรือสินทรัพยเฉพาะเจาะจง
ที่พบวาเปนทรัพยสินที่ไดมาจา�?�?าร�?ระท�?าความผิดหรือเปนเครื่องมือที่ ใชใน�?าร�?ระท�?าความผิด
หรือเรีย�?วา in rem confiscation หรือ tainted property system
Provisional measures มาตร�?ารชั่ ว คราว เป น�?ารห า ม�?ารโอน เปลี่ ย นสภาพ จั ด�?ารหรื อ
เคลื่ อนย ายสิ นทรั พยเปน�?ารชั่วคราวหรือ�?ารเข าไปด�?าเนิน�?ารเ�?็บรั �?ษาหรื อควบคุม สินทรัพ ย
ชั่วคราวโดยค�?าสั่งของศาลหรือเจาหนาที่ผูมีอ�?านาจอื่นๆ291 ค�?านี้ใชสลับสับ�?ัน�?ับค�?าวา อายัด ยับยั้ง
ยึด �?ละส�?ัด�?ั้น
Requested jurisdiction ประเทศผู รับ ค�? า ร อ งขอ คื อประเทศที่ ถู �? ร องขอให ค วามช วยเหลื อ
อี�?ประเทศหนึ่งเพื่อจุ ดประสงคใน�?ารชวยเหลื อ�?ารสืบ สวนสอบสวนหรือ ฟองคดี หรือบังคั บ
ค�?าพิพา�?ษาในตางประเทศ

287
      “Best Practices: Confiscation (Recommendations 3 and 38),�? รับรองโดยที่ประชุมให�? FATF, 19 �?ุมภาพันธ 2553
288
      Theodore S. Greenberg, Larissa Gray, Delphine Schantz, Carolin Gardner, and Michael Lathem, Politically Exposed Persons: Preventive
Measures for the Banking Sector (Washington DC: World Bank, 2010), 3,
http://www.worldbank.org/star
289
      UNCAC, art. 2(e)
290
      ดูหัวขอ 6.2.1 บทที่ 6
291
      ปรับจา�? UNCAC, art. 2(f)
                                                                                                                                   308
Requesting jurisdiction ประเทศผูรองขอ คือประเทศที่รองขอความชวยเหลือจา�?อี�?ประเทศหนึ่ง
เพื่อจุดประสงคใน�?ารสืบสวนสอบสวนในหรือฟองคดี หรือบังคับตามค�?าพิพา�?ษาภายในประเทศ
Restraint �?ารยับยั้ง ดูมาตร�?ารชั่วคราว ดูในบทที่ 4 ดวย
Seizure �?ารยึด ดูมาตร�?ารชั่วคราว ดูในบทที่ 4 ดวย
Seller for valve ดู Innocent owner เจาของโดยสุจริต
Substitute assets สินทรัพยทด�?ทน หมายถึง สินทรัพยที่ไมสามารถเชื่อมโยง�?ับความผิดที่น�?ามาสู
�?ารริบทรัพย�?ตอาจถู�?ริบ�?ทนสินทรัพยเชนวาหา�?ไมรูวาสินทรัพยที่เขาขายถู�?ริบโดยตรงอยูที่
ไหนหรือไมสามารถหาได
Suspicious activity report รายงาน�?ิจ�?รรมอันควรสงสัย ดูรายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย
Suspicious transaction report (STR) รายงานธุร�?รรมอันควรสงสัย หมายถึงรายงานที่ยื่นโดย
สถาบัน�?ารเงินเ�?ี่ย ว�?ับธุ ร�?รรมหรือ�?ิ จ�?รรมที่สงสัยหรือนาสงสัย รายงานนี้ยื่นต อ FIU ของ
ประเทศ
Tainted property ทรัพยสินส�?ปร�? ดู property-based confiscation
Target or targets บุคคลเปาหมาย หมายถึงผูตองสงสัยใน�?ารสืบสวนสอบสวน
Value-based confiscation �?ารริบทรัพยสินตามมูลคา หมายถึง �?ารฟองริบทรัพยเพื่อเรีย�?คืนมูลคา
ของผลประโยชนที่ไดรับจา�?�?าร�?ระท�?าความผิด�?ละลงโทษใหช�?าระเงินตามมูลคา




                                                                                          309
ใน�?ตละปประเทศ�?�?าลังพัฒนาสู�?เสียเงินประมาณ 20 - 40 พันลานเหรีย�? โดย�?ารใหสินบน �?ารยั�?ยอ�?เงิน
หลวง�?ละ�?ารทุจริตอื่นๆ สวนให�?ของเงินเหลานี้ถู�?น�?าไปซุ�?ซอนไวในศูนย�?ลางทาง�?ารเงินของโล�? �?ระ�?ส
เงินผิด�?ฎหมายเหลานี้เปนเงินที่รั่วไหลจา�?�?ผนงาน�?ารใหบริ�?ารทางสังคม�?ละ�?ารพัฒนาทางเศรษ�?�?ิจส�?าหรับ
คนยา�?จนในประเทศที่ยา�?จนที่สุด ประเทศ�?�?าลังพัฒนาหลายๆ ประเทศไดพยายามที่จะติดตามสินทรัพยคืน
คดีตางๆ ที่ไดรับความรวมมือระหวางประเทศซึ่งเปนคดีที่อยูในความสนใจของสาธารณชนได�?สดงใหเห็นวา
�?ารติดตามสินทรัพยคืนเปนเรื่องที่สามารถด�?าเนิน�?ารได �?ตอยางไร�?็ตาม�?ารติดตามสินทรัพยคืนเปนเรื่องที่มี
ความสลับซับซอนมา�?เพราะตองเ�?ี่ยวของ�?ับ�?ารประสานงาน�?ละความรวมมือ�?ับหนวยงาน�?ละ�?ระทรวงตางๆ
ของหลายๆประเทศรวมทั้งขีดความสามารถใน�?ารติดตาม�?ละ�?ารเ�?็บรั�?ษาสินทรัพย�?ละ�?ารด�?าเนิน�?ารทาง
�?ฎหมายตางๆ ไมวาจะเปน�?ารริบทรัพยทางอา�?า �?ารริบทรัพยโดยไมตองมีค�?าพิพา�?ษาลงโทษ �?ารฟองคดี�?พง
หรือ�?ารด�?าเนิน�?ารดวยวิธี�?ารอื่น

�?ระบวน�?ารนี้อาจเปน�?ระบวน�?ารที่ไมสามารถควบคุมได�?ม�?ตส�?าหรับผูป�?ิบัติงานที่มีประสบ�?ารณสูง มันยิ่ง
ยา�?เปนอยางยิ่งส�?าหรับผูป�?ิบัติงานที่อยูในบริบทของรั�?ที่ลมเหลว ที่มี�?ารทุจริตอยาง�?พรหลาย หรือ�?ารที่มี
ทรัพยา�?รจ�?า�?ัด โดยค�?านึงถึงประเด็นนี้ the Stolen Asset Recovery Initiative (StAR) จึงไดพัฒนาคูมือ�?ารติดตาม
สิ น ทรั พ ย คื น : �?นวทางส�? า หรั บ ผู ป �?ิ บั ติ ง านขึ้ น เพื่ อ ช ว ยเหลื อ ผู ป �?ิ บั ติ ง านที่ ต อ งต อ สู ดิ้ น รน�?�? ป�? �? หาต า งๆ
ทั้งทางดาน�?ลยุทธ องค�?ร �?ารสืบสวนสอบสวน�?ละป�?�?หาทาง�?ฎหมาย ใน�?ารติดตามสินทรัพยคืน คูมือนี้ได
น�? า เสนอวิ ธี �? ารต า งๆ ที่ จ ะติ ด ตามเอาคื น สิ น ทรั พ ย ที่ ถู �? ขโมยไปซึ่ ง อยู ใ นต า งประเทศ ระบุ ถึ ง ป�? �? หาต า งๆ
ที่ผูป�?ิบัติงานมั�?ตองเผชิ�?�?ละน�?าเสนอ�?นวป�?ิบัติที่ดี ในคูมือนี้ยังไดน�?าเสนอเครื่องมือตางๆ ที่ผูป�?ิบัติงาน
สามารถน�?าไปใชได เชน ตัวอยางรายงานขอมูลขาว�?รอง ค�?ารองขอค�?าสั่งศาล�?ละค�?ารองขอความชวยเหลือซึ่ง�?ัน
�?ละ�?ันทาง�?ฎหมาย

StAR – the Stolen Asset Recovery Initiative เปนหุนสวนระหวาง World Bank Group �?ละ United Nations Office
on Drugs and Crime ซึ่งสนับสนุน�?ารด�?าเนินงานระหวางประเทศเพื่อยุติ�?ารใหที่ ซุ�?ซอนเงินทุจริต StAR ท�?างาน
รวม�?ับประเทศ�?�?าลังพัฒนา�?ละศูนย�?ลางทาง�?ารเงินตางๆ เพื่อปอง�?ัน�?ารฟอ�?เงินที่ไดมาจา�?�?ารทุจริต�?ละ
ด�?าเนิน�?ารอยางเปนระบบ�?ละถู�?จังหวะเวลาเพื่อสงคืนสินทรัพยที่ถู�?ขโมย